“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə İlqar Fəhminin şeirləri təqdim edilir. 

 

 

*** 

Yağış yağır

Şəhər batır, mən isə bir şeir yazım, deyim sənə,

Yaxın qışım deyim sənə, uzaq yazım, deyim...

 

Ağızda dad da qalmasa, şəkər şirin deyim sənə,

İçimdəki yüz arzudan, görən, birin deyim sənə?

 

Nəfəsləri qarışdırıb gedən külək deyim sənə, 

Boş olsa süfrəm hər səhər, boyat çörək deyim sənə.

 

Payızda ruhu buzladan soyuq fəsil deyim sənə,

Gedən xəyal deyim sənə, qalan şəkil deyim sənə?

 

Boşanmış arzular deyim, ölən ümid deyim sənə, 

Bu səhrada məni susuz qoyan yezid deyim sənə...

 

Adam deyim, mələk deyim, ya bir nağıl deyim sənə,

Bu gün simic deyim sənə, sabah paxıl deyim sənə...

 

Mənə İlahidən gələn əzab, zülüm deyim sənə,

Yolumda gizlənib duran qəfil ölüm deyim sənə...

 

Sinəmdəki qıfılları qırıb qopar, deyim sənə,

Ürəkdə tapdığın nə var, götür, apar deyim sənə.

İçində heç nə qalmasın, tez ol, apar deyim sənə...

 

*** 

Tutulsa göz, nə fərqi, işıq, ya zülmət olsun, 

İçimdə öldü sevgim... Məkanı cənnət olsun...

 

Ürək də incidir çox, yaman verir əziyyət,

Gedib qıraqda ölsün, nişanı cənnət olsun.

 

Yol aldın eşqə sarı, güman yəqinə döndü,

Kimin yəqini yoxsa, gümanı cənnət olsun.

 

Bir ev tikim səmadə, divarları günahdan,

Bu yan cəhənnəm olsa, o yanı cənnət olsun...

 

Niqabı açma üzdən, görünməsin səfası, 

Həqiqi aşiq üçün nihani cənnət olsun.

 

Yol alsan Haqqa doğru, dayanma bircə an da,

Hədəflərin içində asanı cənnət olsun.

 

***

Ömrün payız xalçasında

Naxış kimi sevdim səni,

Qurumuş səhraya yağan 

Yağış kimi sevdim səni...

 

Bütün ruhumu sarmış

Zəncir kimi sevdim səni,

Tavandan asılıb qalan 

Kəndir kimi sevdim səni.

 

Bir az şirin, bir az acı

Qəhvə kimi sevdim səni,

Sevməyə düzdən başladım -

Səhvə kimi sevdim səni.

Nəfsimi alt-üst eləyən

Tamah kimi sevdim səni.

Heç vaxt bağışlamadığım

Günah kimi sevdim səni.

 

Küçələrin sel aparan

Şəhər kimi sevdim səni. 

Qanımda gün-gündən artan

Şəkər kimi sevdim səni.

 

Həsrətlə qələm gözləyən

Varaq kimi sevdim səni.

Böyüklər kimi sevmədim,

Uşaq kimi sevdim səni...

Lap balaca

uşaq kimi 

sevdim səni.

 

***

Hamıya sirr olan eşqi, sənə bildirməsəm, olmaz,

Gözümün yaşını hərdən, sənə sildirməsəm, olmaz.

 

Baxışın ruhuma mənzil, gülüşün eşqimə qatil,

Məni ağlat, əvəzində səni güldürməsəm, olmaz.

 

Sonacan qəmdi kitabın, gözünə sızdı əzabın,

Nə əzab varsa mənimlə sənə böldürməsəm, olmaz.

 

Yolumuz daş-kəsəyindi, yerimək xeyli çətindi, 

Yıxılan hər bir ümidi göyə qaldırmasam, olmaz.

 

Bu nə sevgi, nə məhəbbət? Sonu bir qanlı cinayət,

Məni incitməsən, olmur. Səni öldürməsəm, olmaz...

 

***

Əlçatmazım...

 

Mən, oxunub axırı çatmış kitab, 

Sən, yazılan şerimə ən son sətir...

Mən, yağış altında gəzən sərsəri,

Sən, hələ də bağlı qalan bir çətir...

 

Sən, göz açınca uzanan bir üfüq,

Mən, sənə doğru yol alan bir bulud,

Sən, işığın gizli tutan bir günəş,

Mən, buz içində üşüyən bir vücud.

 

Mən, payız əhvallı saralmış varaq,

Sənsə, bir az xətti qarışmış yazı,

Mən ki, sənə şah damarından yaxın...

Sən, əlim altındakı Əlçatmazım...

İstədim haqqında şeirlər yazım,

Ey mənim Əlçatmazım.

 

***

İntizar küləkləri

Üz-gözümü yaladı.

Niyə bütün sevgilər

Əzabla qol-qoladı?

 

Bu nə soyuqdur gəlib,

Nəfəsin də üşüyür.

Ürəyin qəfəsdədi,

Qəfəsin də üşüyür.

 

Dönüb gün şüasına

Soyuğu azdırardım,

Üşüyən əllərini 

Şeirlə qızdırardım.

 

Hava yaman tutulub

Yəqin yağar, deyiblər.

Əynivi qalın elə,

Sabaha qar deyiblər. 

 

***

Mənim şeirlərim soyuq,

Bir az da yorğun olsa da,

Sənin bulaq kimi səsin, 

Sənin sözün şeir kimi.

 

Mənim şeirlərim ağır, 

Bir az da zülmət olsa da, 

Sənin şəlalə saçların, 

Sənin üzün şeir kimi...

 

Mənim şeirlərim sönük,

Bir az dumanlı olsa da, 

Sənin zərif baxışların

Sənin gözün şeir kimi...

Mənim şeirlərim bir az

Həyata küskün olsa da, 

Sənin həyatda varlığın, 

Sənin... özün şeir kimi...

 

*** 

Kişi bir loxma çörəynən dolanar,

Qabağından yeyən olmaz...

Kişi ağır yükün altında sınar,

Amma qəddin əyən olmaz...

 

Kişi meydanə girə, şirlər ilə pəncələşər, 

Kişi it-qurda gücün göstərməz,

Kişi çaqqal döyən olmaz.

 

Kişi fəryad eləməz, ağrısını hamı bilə,

Kişi hər dərdü-sərin gizli çəkər,           

Zarıyıb inliyən olmaz...

 

Kişi ağır sözünü xırdalamaz, söz böyüdər, 

Kişi saxlar sözü ağzında bütöv,

Kişi söz çeynəyən olmaz.

 

Kişi şəxsiyyətini göstərər ancaq əməli,

Yerli-yersiz kişilikdən danışıb,

Özunü çox öyən olmaz...

 

Kişi dilləndisə, ya haqqı deyər, ya ki susar,

Kişi məddahlıq ilə ömr eləməz,

Qaraya ağ deyən olmaz.

 

Kişi dağdan da böyük, qum dənəsindən də kiçik,

Kişi həm sadə olar, həm də qəliz,

Ruhuna əl dəyən olmaz,      

Onu dərk eyləyən olmaz,

Onu tərk eyləyən olmaz...

 

Qoşa qafiyə

 

Döşünə döymə, ey insan. Nə azadlıq?! Nə iradə?!

Elə bil köhnə saatsan, göbəyindən qurulursan.

 

Demə, yox qorxu gözümdə, ölümün üstunə getdim,

Sinəvi gulləyə açsan, kürəyindən vurulursan...

 

Nə qədər olsa da sadiq, necə şövq ilə döyünsə,

Elə bir hal da olur ki, ürəyindən yorulursan...

 

Səni zəncirləyər iblis uçurumda o zaman ki, 

Uca bir Eşqin əlindən, ətəyindən qırılırsan.

 

Bulanıb çirkaba ruhun, deyirəm, bircə yolun var:

Sinəvə çək hava ixlas küləyindən, durulursan,

 

Bələyib körpəni möhkəmcə sıxarlar ki, düz olsun,

O ki dünyaya çıxırsan bələyindən, burulursan...

 

İblisin süfrəsi zahirdə gözəl, ancaq əl atsan,

Duzuna dil çürüdərsən, çörəyindən kor olursan.

 

***

Mənim şeirlərim soyuq,

Bir az da yorğun olsa da,

Sənin bulaq kimi səsin, 

Sənin sözun şeir kimi.

 

Mənim şeirlərim ağır, 

Bir az da zülmət olsa da, 

Sənin şəlalə saçların, 

Sənin üzün şeir kimi...

 

Mənim şeirlərim sönük,

Bir az dumanlı olsa da, 

Sənin zərif baxışların,

Sənin gözun şeir kimi...

 

Mənim şeirlərim bir az

Həyata küskün olsa da, 

Sənin həyatda varlığın, 

Sənin... özün şeir kimi...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Binabda yaşayan Nuriyyə Lövhdür.

 

 

Nuriyyə Lövh

Binab

 

İNAM

 

Səndən sonra 

Öyrəndiyim sözcüklərin biri də inam idi.

Gilələrim günəşdən oxlandığında

Kədərli çırpıları çırpdığımda süfrə başında 

İlk hecasını udqunduğumda bəzək masamın arxasında! 

İkincisi ilə mavi xəyallara cumduğumda

Əlimdə araşdırdığım kitablarda,

Yataqda,

Hamamda...

Taksi durağında

Pasajlar üstümə gələn zaman

Pozuntudan qaş qaralana qədər

Gün orta çağılar...

Səndən sonra hər an 

İnamı məşq edirdim 

Duyğuların eniş-yoxuşunda.

Basqınlıqdan ilişib qalan 

Yalanları didrəkən

Sərf edirdim inam sözcüyün

Hər axşam çağı.

Birinci şəxsi 

Qusurdum sinəmin narlığına.

Üçüncü isə tökürdüm 

Ətəyimdə solan çiçəklərin 

Yorğun dibinə.

Gahdan da boyaqçılaşıb,

Qaralayırdım inamı

Baltanı buraxıb,

Çəkici götürürdüm

Ancaq öldürməyinə alışmışdım

Qəbrini qazıb 

Baş daşına həkk etdim

Yalan sözcüyünü... 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Sumqayıtda yaşayan, ixtisasca həkim olan Hümbət Quliyevin aforizmlərinin dərcini davam etdirir və qeyd edək ki, bu aforizmlər kifayət qədər oxucu marağına səbəb olub.

1) Gülə iyinə, insana xasiyyətinə görə dəyər verilər.

2)  2) Yumurtadan çıxan yumurta çıxarar.
3) Özünü aldatmağın şirinliyindən vaz keçmək çətin olur.
4) Tez- tez gülməkdən ölənlər çox yaşayırlar.
5) “Sonra” “yox” sözünün mədəni formasıdır.
6) Pis yaddaş yaxşı əhvala qardaşdır.
7) Başqasının pulunu sayan yerində sayar.
8) Hər bir it daha böyük karvana hürməyi arzulayır.
9) Axmaq vəziyyətə yalnız ağıllı düşə bilir.
10) İnsana inanma, onun içində yeganə düz olan şey bağırsağıdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

 

Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

ADA Universitetində “ADAvision” adlı mahnı müsabiqəsi baş tutub. Tələbələrin mükəmməl təhsil almalarının qeydinə qalan universitet rəhbərliyi onların istedadlarının hərtərəfli üzə çıxarılması, asudə vaxtlarının təşkilinə də lazımınca diqqət ayırır, bunu "ADAvizion" bir daha sübut etdi.

 

Tədbirdə Xalq artisti Tünzalə Ağayeva münsif kürsüsündə əyləşib. Musiqi sahəsindəki dərin və zəngin biliyi, sənətkar baxışı ilə seçilən pop ulduz yarışmada bir-birindən istedadlı iştirakçıların çıxışlarını qiymətləndirib. 

Səsvermədən sonra çıxışlar təqdim olunub.

Pop ulduz tələbələr üçün “Bir də baxım” hitini ifa edib. Səhnədə onu “Tünzalə dance group” rəqs qrupu müşayiət edib.

Yarışma üçün xüsusi hazırlaşan sevilən müğənni çəhrayı dəst geyinib. Zövqlü “look”un müəllifi gürcü dizayner Mariam Tartaşvilidir. 

Qeyd edək ki, sözügedən yarışmada münsif qismində Xalq artisti Tünzalə Ağayeva ilə yanaşı,  Əməkdar artist Manana Caparidze, “Avroviziya” qalibi Eldar Qasımov, müğənni Zamiq Hüseynov və reper Orxan Zeynallı da əyləşib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu dəfəki söhbətimin qəhrəmanı- döyüş gedən ərazilərdə qəhrəmancasına reportajlar hazırlayan, buna görə fədakar kimi tanınan bir hərbi jurnalistdir. O, 1950-ci ildə Bakının Şağan kəndində anadan olub. 1973-cü ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib. Sonra 20 il orta məktəbdə müəllimlik edib. I dərəcəli müəllimdir.

 

Yaradıcılığa uşaq şeirləri ilə başlasa da, müstəqilliyimizi qazanandan sonra ölkəmizin bir çox aparıcı kütləvi informasiya vasitələrində jurnalist kimi fəaliyyət göstərib. Birinci Qarabağ müharibəsi başlayandan hərbi-jurnalist kimi Azərbaycanın bütün döyüş bölgələrində olub. 450-yə yaxın vətən övladının ailələrinə jurnalist kimi baş çəkməklə yanaşı, 90-dan çox şəhid haqqında mətbuatda silsilə yazılar yazıb. Şəhidlərə ithaf olunan "Şəhidlik çələngi" silsiləsindən- "Bircə günün şəhidləri", "Vağzalı çalınır", "Bulaqların göz yaşı" kitablarının müəllifidir. Bundan başqa, onun "Dəniz çağırır", "Uşaqlar üçün şeir və tapmacalar" və "Xarı bülbül" kitabları da geniş ictimaiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. 1994-cü ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür...

 

“Bizdən fərqli olaraq dünya təcrübəsində jurnalistin yaşı yox, onun peşəkarlığı əsas götürülür. Bu gün məşhur dünya jurnalistləri arasında elə yaşlı juralistlər var ki, hələ də vəzifələrini eyni həyəcanla davam etdirirlər. Mənim sənətim məni gənc saxlayır. Bu sonadək də belə davam edəcək. Əsas cəsarətli olasan, vicdanla iş görəsən, təmənna güdməyəsən...”- söyləyir.

 

1974–1978-ci illərdə 12 saylı internat- məktəbində, 1978–1996-cı illərdə 53 saylı texniki- peşə məktəbində Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fənnini tədris edib. 1994-cü ildə "20 yanvar" qəzetinin redaktoru işləyib və eləcə də digər mətbu orqanların əməkdaşı olub. 1992-ci ildə Dilarə Əliyeva adına Azərbaycan Qadın Hüquqlarını Müdafiə Cəmiyyətinin Mətbuat Xidmətinin rəhbəri olub, 2004-cü ildən isə "Jurnalistlər Ekstremal Şəraitdə" İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəridir. 2018-ci ildə Azərbaycan Qarabağ müharibəsi Əlilləri, Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai Birliyi tərəfindən "Vətənpərvərlik İşində Xidmətlərinə görə" medalı ilə təltif olunub...

 

Deyir ki:- “SSRİ dağılandan az sonra Qarabağ müharibəsi başladı. Elan olunmamış deyilsə də, müharibəyə hazır olmasaq da, başladı. O vaxtlar mən Dilarə Əliyeva adına Qadın Hüquqlarının Müdafiəsi Cəmiyyətində mətbuat katibi işləyirdim. Cəmiyyətin xətti ilə qaçqınlara yardım edir, əlimizdən gələn köməyi göstərməyə çalışırdıq. 1992-ci il idi. Hərbi Hosbitalda yaralıların sayı getdikcə artırdı, şəhidlər verməyə başlamışdıq. O zaman, sonradan Ağdərədə şəhid olan rəfiqəm Məlahət Nəsibovayla birlikdə Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarına kömək etməyə qərar verdik. Cəmiyyətin xətti ilə Daxili Qoşunların sosial şöbəsində işləməyə başladıq. Biz hərbi hosbitala gedir, yaralılarla görüşür, onlara mənəvi dəstək verir, yaralıları siyahıya alırdıq. Müxtəlif bölgələrə səfər edir, özümüzü şəhid olmuş oğul və qızlardan kimisinin üçünə, kimisinin də qırxına çatdırırdıq. Ailələrin dərdinə şərik olmağa çalışırdıq. Hər şəhid ailəsinə baş çəkəndə dayana bilmirdim, onlar haqqında yazmaq istəyirdim. Elə o vaxt işləyə-işləyə məqalələr yazmaq, şəhidlər haqqında araşdırmalar aparmağa başladım. Komandirlərlə görüşür, cəbhə xəttində olmaqdan qürur duyurdum. Şəhidlər barədə yazdığım məqalələr “Əsgər”, “Ordu”, “Aydınlıq” və başqa qəzetlərdə çap olunurdu. Bu gün də şəhidlərin həyatı ilə bağlı xatirə və araşdırmalarımı davam etdirirəm. Qoy onu da vurgulayım ki, məni jurnalist edən müharibə oldu. Müharibədə şəhid olan oğlanlar, öz gəlinliyini hərbi paltara dəyişən ismətli qızlar oldu...”

 

Cəsarətli, cəsur, mərd xanımdır. Vətən uğrunda bu gün də şəhid olmağa hazırdır. Sevinir ki, Qarabağ azaddır, daha yuxularında qan-qada, müharibə görmür. Vətən qarşısında özünü üzüağ, alnıaçıq hesab edir. Bizə bu qələbəni qorxmaz oğullarımızın, bir də Ali Baş Komandanımız İlham Heydər oğlu Əliyevin bəxş etdiyini dilə gətirir...

 

“Qarabağın bu qədər ermənilərdə qalmasının səbəbi böyük dövlətlərin çirkin maraqları oldu. Burada müsəlman-xristian amili də rol oynayırdı. Bu gün, bu qəbildən dünyada aparılan çox münaqişələrə şahidlik edirik. Özümüzün də təbliğat işimizdə çatışmayan cəhətlər çoxdur. Yaxşı ki, əvvəlkinə baxanda indi diaspora təşkilatlarımız güclənib. Amma jurnalistlərin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Dünyaya açılmaq üçün əcnəbi dilləri bilmək lazımdır. Bizim jurnalistlərimiz bu cəhətdən tənbəldirlər. Yaxşı olardı ki, hər bir jurnalist heç olmazsa bir xarici dili mükəmməl öyrənəydi. Nə isə, bu vaxta qədər heç kəsdən heç nə gözləməmişəm. Xidmətlərimi də özümü göstərmək üçün etməmişəm, bunun bir səbəbi var- mən Vətənimi sevirəm və ona xidmətlə rahatlıq tapıram...”- söyləyir.

 

Bu gün - mayın 14-ü haqqında danışdığım Firuzə Bəyməmməd qızı Əsədullayevanın 75 yaşı tamam olur. Ömür isə elə də uzun deyil- bunu hamımız yaxşı bilirik...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

Zahirə Cabir, Əməkdar Mədəniyyət İşçisi, AYB-nin üzvü. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Zeynalabdin çətin işdən qorxmurdu, amma pinəçilik heç ürəyincə deyildi. 0, atası işə ara verəndə dükana yaxın təpəliyə çıxar və orada durub aşağıda tikilən evlərə tamaşa edərdi. Uzaqdan görünən fəhlələrin işi, yeni tikilən evlər ona çox maraqlı gəlirdi. Bir anlıq da olsa özünü o tikintidə təsəvvür etməklə  o qədər xoşbəxt olurdu ki, sanki bir başqa aləmdədir. Bu mənzərə onun acı, yoxsul həyatını aydınladan bir təsəlli, kiçik də olsa bir sevinc payı idi...

 

Bir gün Məhəmməd adlı bir kişi atasının yanına başmağını yamatmağa gəlmişdi. 0, Məhəmmədtağı ilə görüşür, sonra üzünü Zeynalabdinə tutub:

 - Tağı, bu sənin oğlundur?

 - Həm oğlumdur, həm də köməkçim. Demişəm ki, yanımda oturub pınəçiliyi öyrənsin. Ölümlü-itimli dünyadır, heç kim bilmir sabah başıma nə iş gələcək. Yenə əli çörək tutar, bir işin sahibi olar - deyə Tağı cavab verdi.

- Maşallah böyük oğlan olub. Allah saxlasın! Mən də oğlanlarımın hər ikisini bu aşağıdakı tikintiyə qoymuşam. Palçıq tutur, daş yonurlar, qazancları az da olsa yenə evə köməkdir. Oğlan uşağını elə gərək balaca vaxtdan işlədəsən ki, canı möhkəm olsun,  alın təri ilə qazandığı pulun qədrini bilsin.

 - Məhəmməd əmi, görəsən məni də ora işə götürərlər? - Zeynalabdin yerindən sıçrayıb Məhəmmədin sözünü kəsdi.

Məhəmmədin sözü ağzında qaldı. Dönüb Tağının üzünə baxdı:

 - Ay Tağı, bunun neçə yaşı var?

Tağı:

       - 10 yaşı var, Məhəmməd.

Məhəmməd  Zeynalabdinin başını sığalladı. Tağı oğluna tərəf dönüb:

-         Sən hələ balacasan, bu işi bacarmazsan, çətin işdi. Gücün, qüvvətin olmalıdır. Səhərdən-axşamadək daş yonmaq, palçıq daşımaq uşaq işi deyil.

Məhəmməd də Tağının sözünü təsdiqləyirmiş kimi:

-         Atan düz deyir, oğlum, mənim oğlanlarım səndən 3-4 yaş böyükdürlər, həm də səndən cüssəlidirlər.

Zeynalabdin məyus halda Məhəmmədin üzünə baxdı:

 - Məhəmməd əmi, nə olar bir gün məni onların işlədiyi tikintiyə aparın.

Sonra da atası Tağının üzünə baxıb:

 - Ata, çox xahiş edirəm icazə ver bir günlük tikintiyə gedim. Mənə o qədər maraqlı gəlir ki... Görəsən evləri necə tikirlər?

Tağı bilirdi ki, Zeynalabdin qoçaqdır, bacarıqlıdır. Yaşı az olsa da hər işin öhdəsindən gələ bilər. Oğlunun ona yalvarışlı gözlərlə baxması yetərdi ki, o razı olsun:

- Yaxşı, oğlum, bir gün mən səni ora apararam, baxarsan. Amma, bax, yenə də sənə deyirəm ki, orda işləmək sənlik deyil!

Məhəmməd Tağıya yaxınlaşdı və yavaşca qulağına pıçıldadı:

- Tifilin ürəyini sındırma. Sabah tikintiyə gedəcəyəm, ustabaşı ilə işim var. Qoy Zeynalabdin də mənimlə getsin. Onsuz da belə zəif, çəlimsiz uşağı heç kəs işə götürməz.

 - Sən zəhmət çəkmə, bir gün işdən sonra özüm apararam.

 - Gedirsənsə gəl, birlikdə gedək. Tikintiyə hər adamı buraxmırlar.

Səhərisi gün Məhəmməd, Tağı, Zeynalabdin tikintiyə gəldilər. Burada elə qızğın iş gedirdi ki… Palçıq daşıyanlar, daş yonanlar, ev tikənlər. Zeynalabdin bu insanlara baxır, gördükləri işlər ona  o qədər maraqlı gəlmişdi ki, ağzıaçıq qalmışdı. Ustabaşı Məhəmmədi görən kimi ona yaxınlaşdı:

- Salam, Məhəmməd xeyir ola?

- Ustabaşı, bax bu oğlan da burda işləmək istəyir. Qoçaqdır, ağıllıdır, söz eşidəndir. Tikintidə işləməyə həvəslidir.

- Bu çəlimsiz uşağı deyirsən? Onun neçə yaşı var?

 -10 yaşı var.

 - O, bu işləri bacarmaz, gücü yetməz. Burada işləyən fəhlələrə bir bax. Sən bu balaca uşağı mənə işçi gətirmisən. Nə danışırsan?! O əsla belə çətin, əziyyətli işlərin öhdəsindən gələ bilməz - ustabaşı heyrətlə Zeynalabdinə baxdı.

 Zeynalabdin ustabaşının qarşısını kəsib yüksək səslə:

 - Bacararam usta! Mən bayaqdan işçilərə baxıram. Mənim üçün çətin olmaz. Mən də onlar kimi işləyə bilərəm. Söz verirəm. Kişi sözü.

 Zeynalabdinin zirəkliyi və çevikliyi, kişi kimi söz danışması ustabaşının xoşuna gəldi:

 - Yaşına görə az aşın duzu deyilsən ha! Kişi qırığı! - deyib gülərək əlini onun çiyninə qoydu:

 -  Gördüyün bu işlər sənə asan gəlir? Nə deyirəm ki, gedək bax öyrən, işləyə bilərsənsə işlə.

Məhəmməd donub qalmışdı. Zeynalabdinin fərasəti, ustanın ona inamı Məhəmmədi heyrətləndirmişdi. Tağı isə:

 - Bax, oğlum, bu iş pinəçiliyə bənzəməz. Burda işçilər qızmar günəş altında çalışırlar. Sən burada çox çətin olar.

 Zeynalabdin ağlamağa başladı:

 - Ata, qurban olum bacararam! İcazə ver qalıb işləyim! Xahiş edirəm, ata! Məhəmməd Tağıya yaxınlaşdı:

- Uşağı incitmə, dünyanın axırı deyil ki, işləyə bilməz, işləməz. Burda nə var ki?. Tağı başını bulayıb Zeynalabdinə baxdı:

- Yaxşı, oğlum, sən deyən olsun. Qal, işlə. Allah sənə güc, qüvvət versin! Allah mərhəmətin üstümüzdən əskik etməsin!

Elə həmin gündən Zeynalabdin tikintidə qalıb işləməyə başladı. Arıq və çəlimsiz olduğu üçün yalnız palçıq daşımağa yarayırdı. Başında palçıq çanağı səndələyə-səndələyə işə başladı. Bəzən palçıq çanağını başına qaldırıb qoymağa gücü belə çatmırdı. Daşyonan Murad ona kömək edər, palçıq çanağını onun başına qaldırardı. O biri işçilər isə ona baxıb gülürdülər. Amma o, heç nəyə məhəl qoymurdu. Var-gücü ilə çalışırdı. O, inadkarlığı, qoçaqlığı ilə sanki yoxsulluğa və çətinliyə meydan oxuyurdu. Bu bir yaşam və həyat mücadələsi idi. Əynində nimdaş paltarı, başında palçıq çanağı, qəlbində gələcəyə inam eşqi ilə böyük arzulara doğru gedirdi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Varisin Qubalı istedadlı gənc – ötən il bu vədələrdə dünyadan köçmüş Murad Muradovun xatirəsinə həsr edilmiş rekviyemini təqdim edir.

 

Mən bilmirəm, necə olur ki, gənc bir adam ölür. Ölüm sözü qocalara yaraşan sözdür axı.

Neçə gündür ki, bu kəlmələr hey ətrafımda dolaşır, dolaşır, onları yaxına buraxmaq istəmirəm.

 “Murad öldü”.

Amma bu həqiqətdir.

Muradla 3-4 il öncə yaşadığı Qubada tanış olmuşduq. “Azərkitab” mənimlə qubalı gənclərin görüşünü təşkil etmişdi. Yaxınlaşdı, tanış olduq. Hekayələrini göndərdi. Bəyəndim. “Ədəbiyyat və incəsənət”də dərc etdik.

2022-ci ildə Qubada keçirilən SilkWay Beynəlxalq Ədəbiyyat festivalının Azərbaycan turunda  yerli yazar kimi müsabiqədənkənar iştirakını da təmin etdik. Çox sevincliydi. Bakıdan təşrif buyurmuş gənc yazarlara dərhal qaynayıb-qarışdı, Qubanın mənzərəli yerlərinə ekskursiya proqramının bələdçiliyini də öz üzərinə götürdü.

Sonra bir daha görüşmədik.

Murad istedadlı gənc idi. Həm yazıb-pozmağı var idi, həm də çörəkpulu qazanmaq üçün toylarda tamadalıq edirdi.

Deməzsənmiş, ailə həyatı qurduqdan sonra çox ciddi maddi sıxıntıları varmış. Bunu onun komaya düşməsi xəbərini eşidəndə bildim.

İnsan, əslində, dünyanın ən kövrək məxluqudur. Dağları əridər, dəryaları qurudar, kosmosa pərvazlanar, ancaq bir sözdən, bir pis münasibətdən sına bilər.

Və o da bax beləcə sındı.

Murad daha yoxdur.

Facebook hesabında son paylaşımı mayın 5-də olub. Holokost mövzusunda çəkilmiş bir ingilis serialı barədə rəy yazıb.

Yanvarın 25-də isə bir poster önündə mələk qanadları arasında duraraq şəkil çəkdirmişdi və altından da yazmışdı ki, “Vallah belə (yəni mələk kimi) insanam, yaxından tanıyanlar bilir.”

Deməkmiş ki, mələk kimi insanları mələklər tez aparırmış.

Allah sənə rəhmət eləsin, Murad.

Səndən bizə çox qısa tərcümeyi-halın və bu hekayən qalıb. Son dəfə onu oxuyaq ki, bəlkə səni duya bildik.

 

 

***

 

Murad Muradov Quba rayonunun Zərdabi qəsəbəsində yaşayır, ali təhsillidir, dövri mətbuatda hekayələri ilə müntəzəm çıxış edir. Hekayələrində günümüzün acılı-şirinli reallıqları öz əksini tapmaqdadır.

 

 

KÖHNƏ DOLAB

 

 Nə az, nə çox, düz yeddi il qərib eldə - Rusiya bazarlarında tər töküb işlədikdən sonra nəhayət, günəşli günlərinə, qızıl payızına, qarlı qışına həsrət qaldığım vətənə gəlib çıxa bildim. Allaha şükürlər olsun ki, çəkdiyim bütün əzabları, qanqaraçılıqları Bakıya gələr-gəlməz şəhərin sakit bir güşəsində aldığım ikiotaqlı mənzil mənə unutdura bildi. Yeddi illik zəhmətim hədər getməmişdi. Artıq sinə dolusu nəfəs ala bilərdim...

Xırda-xuruş qayğıları da yoluna qoyub, əzizlərimi görmək üçün rayona - ata evimizə, qardaşımın yanına getdim. Ötən yeddi ildə kəndimizdə çox şey dəyişmişdi. Daha ağaclara, damlara dırmanmış uşaqlar, hasarlardan boylanan qız-gəlin gəlib-gedənə göz qoymurdu. Bulaqdan su daşıyan, eyvanın qabağından küçə qapısınacan bütün həyəti tərtəmiz süpürən, küçəni başdan-başa sulayan, samovara od salan adamları da görmədim. Kəndin daşlı yollarında nə nal taqqıltısı, nə də araba cırıltısı eşidilirdi. Məscidin qabağındakı meydana yığışıb şirin-şirin söhbət edən, zarafatlaşan yaşlı kişilər də gözə dəymirdi. Sakitlik idi, yaman...

Uşaqlığımın keçdiyi bu kəndi xeyli gəzib-dolandım. Yeddi il əvvəl ürəyimi açdığım, amma “yox” cavabı aldığım Ofelyagilin evinə kənardan xeyli baxdım. Həyətimizi qonşunun həyətindən ayıran hasara söykənib fikrə daldım. Baxışlarım hər yerdə atamı, anamı axtarırdı. Atamın bu həyət-bacadakı gur səsini eşidirdim.

Sonra evə keçdim. Gözümə artırmanın bir küncündə anamın cehizliyi olan böyük paltar dolabı sataşdı. Dolaba yaxınlaşıb əlimi üzərində gəzdirdim. Rəngi solmuşdu, amma yan-yörəsində qırığı-filanı yox idi. Dolaba toxunduqca hiss etdiyim soyuqluq canımı üşütdü, dolab sanki cana gəldi, qəribə cırıltılı səs çıxardı. Dərhal da qapısı açıldı.

Çox qorxdum. Ehtiyatla dolabın içinə baxdım: Geniş və qaranlıq idi. Kəsif bir iy burnumu qıcıqlandırdı. Hörümçəklər qapılarına naxış salmışdı. Anladığım qədər dolabdan gəlinbacım lazımsız əşyaları göz qabağından itirmək üçün istifadə edirmiş. Dolab məndə nostalji hisslər oyatdı. Yaxşı yadıma gəlir ki, o vaxt anam ən gözəl geyimlərimizi səliqə ilə bu dolaba yığıb saxlayardı. Hər axşam atam evə gətirdiyi pulları qabağına tökər, asta-asta sayıb, anama verərdi. Anam isə atamın qazandığı bu pulları, “dar gün üçündür” deyərək paltarların ciblərinə qoyub bu dolabda gizlədərdi. Dolab qapısının içəri tərəfindən asılmış aynaya bir vaxtlar anam baxıb uzun və qara hörüklərini darayar, ona çox yaraşan ağ kəlağayısını başına örtərdi. İndi həmin aynaya pas düşmüşdü, üzərində qara ləkələr vardı, şəffaflığını itirmişdi. Atam, nimdaş olsa da, ona yaraşan kostyumunun sağına-soluna, mən də məktəbli formamın gözəlliyinə, tələbə adını qazanıb şəhərə gedəndə mənim üçün alınmış geyimlərin necə yaraşıqlı olduğuna bu dolabın aynasında baxmışdım. O, bizim evdə yaşanan hər bir hadisənin şahidi olmuşdu.

Xatırladıqca kövrəlirdim. Üçüncü sinfin yay tətilində idik. Hər gün sinif yoldaşlarımı başıma yığıb kənd boyu aşağı-yuxarı gəzib, oynayardıq. Ara-sıra kənddə kimin bağında yetişmiş meyvə ağacları vardısa, xəlvəti o bağa girir, meyvələrdən dərib səssizcə çıxırdıq, sonra sakit bir yerə çəkilib ləzzətlə meyvələri yeyirdik. O günkü meyvə oğurluğumuz Həcər arvadın bağına idi. Yaşı altmışı haqlamış, saçını sarı rəngləyən, iri sinəli o qadını hələ də yaxşı xatırlayıram. Mən pusquda durub, gələn-gedən olsa, xəbər etməli idim. Fərid və Tural isə bağa girib sulu armudlardan dərməli idilər. Hər şey alt-üst oldu. Tural kök, tosqun bir oğlan idi. Onun çıxdığı budaq ağırlığa tab gətirməyib qırıldı. Tural tappıltıyla yerə dəydi. Səsə Həcər arvad çıxıb hay-həşir saldı. Güclə qacıb canımızı qurtardıq. Amma Həcər arvad bizi görmüşdü. Tural ağrıdan, işin korlanmasından əsəbiləşib yerdən yekə bir daş alıb, həyətə vızıldatdı. Daş düz gedib Həcər arvadın dünyadan bixəbər, otluqda eşələnən bir toyuğuna dəydi.

Bir neçə saat evə getmədim. Axşamtərəfi gizlicə, qapını ehtiyatla açıb həyətə girəndə atam məni ordaca haqladı. Qulağımın dibinə dəyən şapalaqdan ayaqlarım yerdən üzüldü.

“Bu, Həcər arvadın bağından oğurluq etməyinin, yumurtlayan toyuğunun da daşla vurub ayağını qırmağının cəzasıdır”, - dedi.

Səsə anam da bayıra çıxdı.

Nə qədər and-aman etsəm də ki, toyuğun ayağının qırılması mənlik deyil, nə atamı, nə anamı inandıra bildim. Atam həyət qapısını hirslə çırpıb küçəyə çıxdı. Bir xeyli vaxtdan sonra o, evə qayıdanda anama toyuğun ayağını, sən demə, mənim sındırmadığımı öyrəndiyini dedi. Onların danışığını mən də eşitdim. Atam bir kəlmə ilə belə könlümü almadı. Kiçik evimizdə özümə yer tapa bilmirdim. O gecə dolabın içinə girib səhərə qədər orda yatdım...

 

***

Axşama doğru günəş dağların dalında yox olanda mənim gəlişim münasibəti ilə eyvanın qabağındakı stolun üstünə ağappaq, tərtəmiz örtük salındı, süfrə açıldı. Masa arxasında əyləşdik. Gəlinbacımın bişirdiyi kənd çolpasından, isti təndir çörəyindən yeyə-yeyə, qardaşımdan bir xahiş etdim:

- Olarmı anamın paltar dolabını şəhərə aparım?

Qardaşımla gəlinbacım baxışdılar.

Xahişim qardaşımın zəndini min yerə apardı. Vəziyyəti yumşaltmaq üçün dedim:

- Ev əşyaları almağa pulum çatmır, bu dolab çox işimə yarayacaq.

Ürəyimdən keçənləri bilirlərmiş kimi mənə “yox” demədilər...

Ertəsi gün dolabı kənddə taksi sürücüsü işləyən Tahir kişinin üstü yük üçün düzəldilmiş “VAZ 2106”sına birtəhər yüklədik, mənim üçün qoyulmuş sovqatı yerbəyer edib şəhərə qayıtdım. Dolabı evimə sağ-salamat çatdırıb boş otağın bir küncündə, divara söykədim.

Dolab boş evin sifətini xeyli açmışdı. Qəribə idi: dolab gözümə təzə, yenicə alınıbmış kimi görünürdü, hətta ona toxunanda illərin yorğunluğunu canından qovmaq üçün çıxardığı cırıltı səsi də gəlmirdi. Bu köhnə dolabda nəsə bir sirr olduğunu düşünürdüm. Dolabla canlı varlıq kimi danışmağa başladım. Astadan pıçıldaşırdıq. Ona keçmişimizlə bağlı xoş sözlər deyirdim. Yada salınacaq xoş olmayan uşaqlıq xatirəsi olsa da, Həcər arvadın toyuq əhvalatında məni bir tək bu dolab anlamışdı. Dolabı sığallayıb, təşəkkür etdim.

Mətbəxdən bir əski götürüb islatdım və dolabın tozunu sildim. Nəm əski ilə əlimi onun səthində gəzdirdikcə dolab sanki gözümdə böyüyür, ucalırdı. İndi mən onun qarşısında çox cılız görünürdüm. Dolabı tər-təmiz silib parıldatdım. Sonra gəlinbacımın qoyduğu sovqatı mətbəxdə yerbəyer etməyə başladım. Çantaya bir zərf də qoyulmuşdu. Açdım. Zərfin içində toy dəvətnaməsi vardı:

“Sizi Raufla Ofelyanın toy məclisinə dəvət edirik...”

Siqaret yandırıb, dolab olan otağa keçdim. Külək pəncərənin arxasında əsib fit çalır, yarpaqları yerə tökürdü. Görünən ay olmasa idi, cansıxıcı mənzərə yaranardı. Qaranlıq otağa pərdəsiz pəncərədən düşən gur ay işığı tən ortada, döşəmənin üzərində pəncərənin şəklini əks etdirirdi. Əyləşdim. Külqabını da önümə qoydum. Siqaretdən dərin qullab ala-ala, uzun-uzadı, gözlərimi çəkmədən dolaba baxdım. Qəhər məni boğdu. Barmaqlarımı dolabın cilası getmiş dəstəyində gəzdirdim. İzaholunmaz bir doğmalıq, yaxınlıq məni özünə çəkdi. Dolabın qapısını açıb içinə girdim, çömbəlib oturdum.

İndi dünyada özgə heç nə yox idi: bir ev vardı, bir bu köhnə dolab, bir də mən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)

 

 

 

 

"Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun, Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə "Bir direktor, bir şagird" adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların Ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir.

Hazırda təqdimatda İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyadır.

 

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

 

 DİREKTOR:

Səadət Akif qızı Cahandarova 2000-ci ildə Bakı Dövlət universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olmuş, 2003-cü ildə həmin universiteti bitirmişdir.

2006-cı ildə Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda Tarix- Coğrafiya  üzrə ixtisasını artırmışdır.

2003-2021-ci ilədək Bakı Avropa Liseyində Tarix müəllimi, 2016-2022-ci ilədək isə həmin liseydə Direktor müavini vəzifəsində çalışmışdır.

2022-ci il iyul ayının 29 -da Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin əmri ilə İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyaya Direktor vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 

2011-ci il may ayında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının T-381 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif edilmişdir.

2012-2013-cü illərdə keçirilmiş "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi olmuşdur. Həmçinin 2012-2013-cü illərdə "Tarix fənn kurikumlarının hazırlanması üzrə işçi qrupunun üzvü" olmuşdur.

2015-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının № 2768 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur.

2015-2017-ci illərdə "X-XI təmayül siniflərdə Tədris planı"nın hazırlanmasında iştirak etmişdir.

2017-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin K- 560/1. № - li əmrinə əsasən "Azərbaycan Respublikası Qabaqcıl Təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif edilmişdir.

2018-ci il iyul ayında "Respublika Pedoqoji Mühazirələri"nin nəticələrinə görə III dərəcəli diplomla təltif edilmişdir.

2022-ci ilin mayın 16- da Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının №4547 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur. 

2022-ci ilin iyun ayının 11-də Azərbaycan Gənc Müəllimlər Assosiasiyası tərəfindən "Əvəzsiz dəstəyi və gənc nəslin təlim-tərbiyəsində yüksək nailiyyətlər əldə etdiyinə görə "Təltifnamə" ilə təltif edilmişdir.

 

ŞAGİRD:

Mən, Mələk Kənan qızı Məmmədova 2009 –cu ildə Bakı şəhərində anadan olmuşam. 2015 – ci ilin sentyabr ayından İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyanın I sinfində təhsilə başlamışam. Hal-hazırda həmin gimnaziyanın X sinfində oxuyuram. 

Gimnaziyada təşkil olunmuş olimpiada və müxtəlif ictimai tədbirlərdə fəal iştirak etmişəm.

 

ESSE:  

“Empatiya”

 

 “Hiss etmək, sadəcə görməkdən daha önəmlidir”

 Empatiya digər bir adı - “insanlararası körpü” ilə psixologiya elmində bir termindir.

Empatiya, insanın qarşısındakının  hisslərini, düşüncələrini və vəziyyətini anlaması və paylaşması  bacarığıdır. Empatiyanı “insanlararası körpü” adlandırmağımızın səbəbi isə mənəvi körpü vəzifəsini yerinə yetirməsidir. Bu keyfiyyət insanın başqasının ruhunu öz ürəyində hiss etmək bacarığını tələb edir.

Münasibətlərdə, dostluqlarda, cəmiyyət arasında göstərilən empatiya bir növü “barış”, “mərhəmət “ rolunu oynayır.

 Empatiya hissini görkəmli yazıçılarımız öz əsərlərində bizə bədii yolla aşılayıblar.

 Görkəmli şairimiz  Mikayıl Müşfiq  “Ana” şerində empatiya hissini bizlərə belə ötürmüşdür

Ana deyib hər kəsin

Ürəyində köks açar…

Burada şair təkcə öz anasına deyil, hər kəsin anasına sevgi və hörmət hissi ilə yanaşır. O, ananın hər bir insan üçün necə müqəddəs olduğunu hiss edir və bu ümumi duyğunu paylaşır — bu da empatiyanın çox saf və yüksək formasıdır.

Mənbələrdən oxuyuruq ki, Empatiyaya yanaşma şəkili iki yola ayrılır.

 1.Kagnitiv empatiya-məntiqi həllərlə qarşındakına yanaşma

 2.Emosional empatiya-daha cox duyğu və hisslərlə insanları anlamaq

Bəs empatiya hissini öz həyatımızla necə uzlaşdıra bilərik?

Belə qeyd edək: 

Empatiya - insanlarla dolu bir otaqda olsanız belə dərdi olan bir dostunuza səssizcə və sözsüzcə ona onu anladığınızı, dəstəklədiyinizi çatdıra bilməkdir.

 Empatiya bir çox əxlaqi kefiyyətin əsasıdır. O, insanı insana çevirən ən dəyərli hislərdən biridir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2025)