“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının daimi müəllifi Elman Eldaroğlu bu dəfə çox məşhur telejurnalist, professor barədə fikirlərini bölüşür. Qulu Məhərrəmli barədə. Buyurun. 

 

 

Amerikalıların gözəl bir deyimi var:- “Adamın haqqında xoş sözlər demək üçün onun ad gününü gözləməyə dəyməz.” Aşıq Ələsgər isə “Eylər” adlı məşhur qoşmasında söyləyir;

 

"“Can” dеməklə candan can əskik olmaz,

Məhəbbət artırar, mеhriban еylər...”

 

Axı ömür elə də uzun deyil, bir-birimizə xoş söz deməyə niyə də tələsməməliyik? Necə deyərlər, qılıncımızın qaşı düşməyəcək ki...

 

Nə isə, bu gün sizə bildiklərini təkcə tələbələrinə yox və həm də ictimaiyyətə çatdırmağa çalışan Azərbaycanın bir televiziya tənqidçisi, publisisti, filologiya elmləri doktoru, BDU-nun professoru, Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar jurnalist"i haqqında söhbət açmaq istəyirəm.

 

Deyir ki:- “Mənə elə gəlir, insan öz yaşını hiss eləmir. İnsan yaşını hiss eləsə, ona uyğunlaşsa, onun üçün çox çətin olar. Yəqin bu, həyat enerjisiylə, ətraf mühitlə bağlı bir məsələdir. Bunu bioloji baxımdan izah etmək çətindir, çünki insanın yaşlanmağı, qan damarlarının vəziyyəti, beynin iş qabiliyyəti, insanın özünün fiziki göstəriciləri yaşda əks olunur. Amma insanı cavan saxlayan və gənc göstərən onun ruhu, düşüncəsidir. Stalinə sual verirlər ki, insan nə vaxt yaşlanır, deyir zamanı hiss eləməyəndə. Mənim də işim elə gətirib ki, televiziya həyatı, pedaqoji fəaliyyətim, jurnalistika mühiti, istər-istəməz onun özünün dinamizmi həyatıma təsir eləyir. Görünür, xarakter də burda rol oynayır. Amma ən əsası ruhun vəziyyəti ilə bağlıdır. İnsan içində ölübsə, istəyir 30 yaşı olsun, istəyir 50, əlbəttə ki, ölüvay görünəcək...”

 

Altmış doqquz yaşın içindədir, fəqət çevikliyini hələ də itirməyib. Oturaq həyat keçirmək, süstlük, hərəkətsiz yaşamaq ruhuna zidd əlamətlərdəndir. Necə deyərlər, burdan vurub, ordan çıxır. Pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı, dostların xeyir-şərində, mədəni kütləvi tədbirlərdə, televiziya ekranlarında onu tez-tez görmək olur. Nəvələrinin əksəriyyəti xarici ölkələrdə təhsil alır. Bir də görürsən ki, onların diplomalma mərasimlərində iştirak edib, sosial şəbəkələrdə şəkil paylaşır. Sevincini dostları ilə bölüşməyə tələsir. Bütün bu hərəkətlərin hamısı adamdan böyük enerji tələb edir. Enerjinin mənbəyi isə təkcə düzgün qidalanmaqda deyil, gərək niyətin saf, qəlbin təmiz, ruhun sağlam olsun...

 

“Adam ictimailəşibsə, müəyyən çərçivəni qəbul etməlidir. Hardasa şüuraltı yaşın ölçüləriylə hesablaşmalısan. Qadağalar olmalıdır, bu, təbiidir. Önəmli olan özün üçün belə sərhədlər qoymamağındır. Mən etik məsələləri nəzərdə tutmuram. Əlbəttə, bu yaşda şortik geyinib hər hansı bir məclisdə görünsən sənə başqa cür baxacaqlar. Təbii ki, yaşadığın cəmiyyətin qaydalarını nəzərə almalısan. Eyni zamanda onu əsas gətirib bütün hərəkətlərinə məhdudiyyət qoymaq olmaz. Deməlisən də, gülməlisən də, məclislərdə də olmalısan. Özünə uyğun çevrən olmalıdır. Xoşbəxtlikdən məndə həmişə belə bir çevrə olub. İkincisi, çox vaxt gənclərin əhatəsindəyəm. Onlarla çox vaxt ruhi vəziyyətimiz uyğun gəlir. Dərsdə tələbələrləyəm, onların ritmiylə müzakirələr aparıram. Mentaliteti də, yaşı da, qadağaları da nəzərə almalısan. Amma əsas odur ki, bütün bu qadağaların içində həm də ruhunu diri saxlayasan. Bu, çətindir, amma mən nə dediyimi yaxşı bilirəm...”- söyləyir.

 

Ailəsi çox da böyük deyi. İki qızı var, onlar da ailə qurublar. Ömür-gün dostu Zemfira xanım Məhərrəmli ilə tələbə yoldaşı olublar. O da media adamıdır. Bədii yaradıcılıqla aktiv məşğul olur. Bir sıra kitabların müəllifidir...

 

Zəngin və parlaq uşaqlığı olub. Zəngilanda doğulsa da 5 yaşında atası rəhmətə getdiyindən onu Şuşada internat məktəbinə qoyublar. İnternat məktəbdə oxumağı xarakterinə, həyatına çox ciddi təsir edib. Kollektiv mənafeni, sözün yerini, yaxşılığı, şərə qarşı dayanmağı, zəifin tərəfini saxlamağı, zalıma qarşı çıxmağı orada öyrənib. Hətta bəzi yazılmamış qanun və qaydaları da burada mənimsəyib. Məsələn, hər gördüyün şeyi demək olmaz, oğurluq eləmək kişilikdən deyil, döyülənə kömək etməlisən və s..

 

Deyir ki,- “Bir dəfə başqa rayonlardan bizim oxuduğumuz məktəbdəki pioner düşərgəsinə uşaqlar gəlmişdi. Özləriylə ərzaq gətirmişdilər, biz tər tökə-tökə o ərzağı boşaltdıq. Beş nəfəriydik, bizi sıraya düzüb üstümüzü axtardılar. Yəni birdən biz ordan konfet, peçenye götürmüş olarıq. Sarsılmışdıq bu hərəkətdən. Gedib müəllimimizə dedik ki, biz bu anbarı dağıtmalıyıq, çünki təhqir olunmuşuq. Heysiyyətimizi tapdalayanları cəzalandırmalıyıq. Müəllim nəsihət verdi, sonra dedi ki, necə istəyirsiniz eləyin. Orda elə həngamə qopardıq ki, bizdən üzr istədilər. Anladılar ki, heç bir uşağın heysiyyətini tapdalamaq olmaz. İnsan özünün ləyaqətini qorumursa, o, çox yararsız adamdır. Haqsızlığa qarşı çıxmaq lazımdır...”

 

Müstəqil yaşamağı uşaqlıq illərindən öyrənib. Qoçaq və dalaşqan olub. Təsəvvür edin ki, 5-ci, 6-cı siniflərdə oxuyanda İsa bulağına gedib pul qazanırdı. Çör-çöp yığaraq orada kabab bişirmək istəyən adamlara satırdı. Tələbəliyi də pis keçməyib. Yaşadığı yataqxanada müxtəlif ziyafətlərdə içib də, dava da salıb, şənlənib də. Döyüldüyü də az olmayıb, amma heç vaxt kimlərinsə təsiri altına düşməyib, sarsılmaz iradəsi var...

 

Bəli, haqqında söhbət açdığım professor Qulu Məhərrəmlinin sərt, amansız qaydalar altında böyüməsi onun həyatında mühüm rol oynayıb. Ona görə də mərd, döyüşkən, cəsur, dinamik adamdır. Bəlkə də çoxunuz bu faktları bilmirdiniz. “Facebook” sosial platformasında Cenevrədən, “Dü Leman” kollecinin məzunu, nəvəsi Nihadla paylaşdığı şəkilə baxarkən dediklərim yadıma düşdü və bildiklərimi sizinlə bölüşmək istədim...

 

Çox yaşayın, Qulu müəllim! Nəvələrin uğurları şirin olur. Gözünüz aydın olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasının daimi aparıcısı, gözəl şairimiz Əlizadə Nuri sizə növbəti şeirini təqdim edir:

 

Bir sevda qoynunda dərya salmışıq…

 

Yaxşı ki, dünyanın künc-bucağında,

Bir az özümüzə yer saxlamışıq.

Bəlkə xatirələr ,,qara qutu”du-

İçində nə qədər sirr saxlamışıq…

 

Günəşin ovcundan  dağılır işıq…

Bu könül ev kimi… sevgi-sarmaşıq.

Bir sevda qoynunda dərya salmışıq-

Dəryanın dibində dürr saxlamışıq…

 

Qadağa beləymiş, yasaq da belə,

Ölənə şər atır bu sağ da belə.

Hər gün  canımızı yusaq da belə-

Hələ  içimizdə kir saxlamışıq…

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında dərc edilən Güney Azərbaycan ədiblərinin ən yaxşı nümunələrini diqqətinizə çatdırmaqdayıq. 

Portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağlanln təqdimatında bu həftə Əli Qayibin həftəsidir. 

 

Şeirlərini Qayıb təxəllüsüylə yazan Əli Rəştbər 1980-cı ildə Qaradağın Gal kəndində dünyaya göz açıbdır. Atası Məhəmmədin kənddən köçməsi ilə 1990-cı ildə Urmu şəhərinə daşınıblar.

Əli Qayıbın hazırda üç kitabı ışıq üzü görübdür: “Yol ağlasın” 2015, “Susqun fəryadıyam mən bu torpağın” 2017, “Salam olsun ozanlara” 2020.

Əli Qayıb bir mütərcim və yazar kimi də fəaliyyət göstərir. Onun hekayələri Güney  Azərbaycanın gündəliklərində və jurnallarında nəşr edilibdir.

 

MƏN

 

Söz mülkündə nakam qalan,

Diləklərin dəmiyəm mən.

Haq sevdalı ürəklərin,

Sızıldayan simiyəm mən.

 

Qəmkeşəm qəmə qatlaşan,

Fərhadam, dağları aşan,

Köç etməyə hazırlaşan,

Qərib quşlar kimiyəm mən.

 

Olmasa da yaşım yetmiş,

Yetmişinə yolum yetmiş,

Hasılı talana getmiş,

Bir yiyəsiz zəmiyəm mən.

 

Bax ahına, amanına,

Dalğasına, tufanına,

Yanını son limanına,

Söykəyəcək gəmiyəm mən.

 

Dərd qəddini əyənlərin,

Ox bağrına dəyənlərin,

Araz-araz deyənlərin,

Gözlərinin nəmiyəm mən.

 

Mən Qayıbam, yaram dərin,

Dərdim qaynar, odum sərin,

Vətən dərdi çəkənlərin,

Dağa dönmüş qəmiyəm mən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

"Üzüklərin hökmdarı" trilogiyasının motivləri əsasında hazırlanan hələ ki sonuncu  “Üzüklərin hökmdarı: Güc üzükləri” çoxseriyalı fantastik filminin ikinci sezonunun çəkilişləri nəhayət ki, başa çatıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə kinonews.ru saytı məlumat verib.  

“Amazon Film Studios” şirkətinin istehsal etdiyi, Con Tolkienin müəllifi olduğu sözügedən filmin birinci sezon nümayişi ötən ilin oktyabrından bu ilin mayınadək davam edib, 465 milyon dollarlıq büdcəyə malik bu ekran əsərində bəhs edilən hekayə qədim dövrdə dünyanın mənşəyini, eləcə də həmin zamanda yaşayan irqləri izah edən  uydurma Tolkien mifologiyası haqqındadır.

Qeyd edək ki, hazırda əksər film istehsal edən studiyalarda Amerika Ssenaristlər Gildiyasının davam edən tətili səbəbindən film və serialların buraxılışları sürətləndirilir. Güman edilir ki, “Üzüklərin hökmdarı: Güc üzükləri” vaxtında yayımlanan bir neçə layihədən biri olacaq. Serialın pərəstişkarları layihənin yeni sezonunun başlanmasını səbirsizliklə gözləyir.

İstehsalçılar böyük gəlir hədəfləyiblər.

Xatırladaq ki, kinotrilogiya indiyə qədər 2,92 milyard dollar kassa mədaxili ilə kino tarixinin rekorduna sahiblənmişdir. 

 

Şəkildə: Filmdən kadr

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

 

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

 

 

1-ci dərc

 

1990-cı il, may ayının 24-ü. Saat 21:00.

Şəhər kənarında yerləşən tanınmış restoranın geniş salonunda, ortada açılmış tək bir masanın arxasında əyləşmiş adamlardan başqa heç kim yox idi. Ola da bilməzdi. Bu restoran, «oğru yığıncağı»nın keçirilməsi üçün üç gün əvvəldən bu tarixə bron edilmişdi. Axşama qədər qapıları bağlı saxlanılmış restoran, az əvvəl qonaqların gəlişinə yaxın açılmış, həm çöl, həm içəri tərəfdən silahlı adamlar tərəfindən qorunurdu.

Masada doqquz nəfər oturmuşdu. Avtoritetlərinin göstəricisi olan, çiyinlərinə döydürdükləri səkkizguşəli ulduz döymələrini əyinlərindəki bahalı libaslar gizlətsə də, onların əl barmaqlarındakı döymələr hamısının zəngin kriminal keçmişə malik olmalarından xəbər verirdi.

Masanın üstü cürbəcür yeməklərlə, içkilərlə dolu idi, ancaq heç kim süfrəyə əl uzatmağa tələsmirdi. Vacib bir məsələ ilə bağlı təşkil olunmuş «yığıncaq» öz qərarını verənədək süfrəyə toxunmaq, xüsusilə spirtili içki qəbul etmək olmazdı. Bunu, bu insanların özləri üçün yaratdıqları «oğru» qanunları tələb edirdi. Bütün qərarlar ayıq başla verilməli idi.

Onlardan başqa burada üç nəfər də var idi. Orta yaşlı bu üç nəfər ayaq tərəfdə masadan bir qədər aralıda dayanmışdı, hər üçü olduqca həyəcanlı görünürdülər.

Nəhayət, masanın lap başında oturmuş, statusca hamıdan yüksək mövqe tutması aşkar hiss olunan zəhmli adam üzünü yaxınlıqda durmuş, onları qorumaq üçün hazır vəziyyətdə dayanmış idmançı görkəmli gəncə tutub dedi:

-Bunları yola sal, getsinlər.

Üstlərindən ağır bir yük götürülmüş kimi dərindən nəfəs alan bu üç nəfər, ikinci dəfə deyilməsini gözləməyib, sürətlə restoran zalını tərk etdilər.

Zəhmli adam uzun-uzadı onların arxasınca baxdıqdan sonra üzünü masadakılara tutub dedi:

-Yığışdıq, dinlədik, araşdırdıq. Hamı eşitdi. İndi hərə öz fikrini bildirsin.

-Günahkardır!

Ən birinci ondan sağ tərəfdə oturmuş «Xan» ləqəbli avtoritet dilləndi.

-Günahkardır!

Onunla üzbəüz oturmuş «Ağbaş» ləqəbli avtoritet də öz hökmünü səsləndirdi.

-Günahkardır!

-Günahkardır!

-Günahkardır!

Beləcə, masadakı səkkiz nəfər eyni hökmü verib, doqquzuncu, son söz sahibi olan zəhmli adamın nə deyəcəyini gözlədilər.

Adam, hökmləri dinləyib bir qədər fasilə verdi, sonra yumruğunu masaya vurub amiranə səslə hamının gözlədiyi son qərarı səsləndirdi:

-Müqəddəs olana xəyanət etməyi düşünən baş da, müqəddəs olana uzadılan əl də kəsilməlidir. Üç günün tamamında hökm yerinə yetirilsin.

Bu sözlərdən sonra məclisə böyük bir sükut çökdü. Kriminal aləmdə «söz» sahibi olan, onlarla ağır məsələlər araşdırılan yığıncaqlarda iştirak etmiş, az əvvəl yenə ən ağır qərarı vermiş masadakıların azı yarısı verdikləri qərarın doğruluğuna tam əmin deyildilər. Ancaq bunu dilə gətirib az əvvəlki üç şahidin dediklərinin əksini sübut etmək üçün əllərində heç bir dəlilləri yox idi. Bu aləmdə, sübutu olmayan söz dilə gətirilmirdi…

 

 

* * *

    

       2020-ci il, may ayının 16-sı. Saat 16:20…

 

Ofisin qapısını içəridən bağladım, işıqları söndürüb pəncərələrin pərdələrini yarıya qədər endirdim. Alaqaranlıq otaqda masanın arxasına keçib kresloma əyləşdim.

Ofisdə tək idim. Bir neçə gün əvvəl yekunlaşmış, qaçırılmış qızın axtarışları ilə bağlı keçirdiyim əməliyyatdan sonra köməkçimə işə çıxmamasını, bir qədər dincəlməsini tapşırmışdım. Həmin əməliyyat zamanı, məhz köməkçim Layiqənin bacarığı sayəsində bizə lazım olan məkana son anda daxil ola bilmişdik. Layiqə, təbiətin ona bəxş etdiyi qadın cazibəsi və əsil aktrisalıq istedadı ilə cinayətkarları vadar etmişdi ki, qızı saxladıqları hündür hasarlı, dəmir darvazalı məkanın qapısını açsınlar.

Olduqca çətin keçən bu əməliyyatda ən son anda, hər şeyin saniyələrlə ölçüldüyü bir vaxtda gənc qızın həyatını xilas edə bilmişdik, həmin məsələni mənimlə paralel araşdıran polis zabiti isə  ağır güllə yarası almışdı.

Bu əməliyyat barədə əvvəlki söhbətlərimdən mən kifayət qədər tanınıram. Tanımayanlar üçünsə, kiçik bir tanışlıq verim. Mən Bəxtiyaram. Hər iki mənada. Həm adım Bəxtiyardır, həm özüm. Hər insanın həyatda bir amalı, bir missiyası olmalıdır. Mənim də missiyam cinayətkarlıqla mübarizə aparmaq, darda olan insanlara kömək etməkdir. Bax elə həyatda bu yolu tutduğum üçün özümü bəxtiyar, başqa sözlə, xoşbəxt hesab edirəm. Əzilən bir insanın dadına çatdıqdan, yaxud ölüm təhlükəsində olan birinin həyatını xilas etdikdən sonra daxildən gələn o hissi sizlərə heç cür izah edə bilmərəm. Bunu başa düşmək üçün yalnız özünüz o hissi yaşamalısınız.

Hə, bir də ki, mən həyatda öz ağlımla yaşayıram. Özümün özüm üçün yaratdığım, başqaları üçün anlaşılmaz ola biləcək, lakin doğruluğuna tam əmin olduğum prinsiplərlə. Ümumiyyətlə, bu kontekstdən yanaşsaq, iki cür yaşam tərzi var. Həyat hisslərlə yaşayanlar üçün faciə, ağıl ilə yaşayanlar üçün isə komediyadır. Həyata komediya kimi baxmaq, mənim təbiətimə daha uyğundur. Heç vaxt ruhdan düşməmək, həmişə nikbin olmaq və rastlaşdığım çətinliklərdə də nə isə tapıb gülümsəmək, ən əsası isə ləyaqətlə yaşamaq – budur mənim kredom.

Bəzən qəhrəman olmaq üçün bircə an bəs edir, ləyaqətli insan olmaq üçünsə bir ömür lazımdır.

Bir neçə il əvvəl qatı cinayətkarı zərərsizləşdirərkən aldığım güllə yarasından sonra sağ qolumdakı ağrılar səbəbindən çox sevdiyim peşəmdən, polis sıralarından ayrılmağa məcbur olmuşdum. Ancaq mən məğlub olmağa öyrəşməmişəm və həyatın mənə bəxş etdiyi bu «sürpriz»lə qətiyyən barışmaq fikrim olmadığından on səkkiz il ərzində polis sıralarında mayor rütbəsinə qədər qalxaraq əməliyyatçı kimi yiyələndiyim təcrübəmi detektiv fəaliyyətində istifadə etmək qərarına gəldim. Təxminən bir il əvvəl detektiv agentliyi açdım, bir müddət sonra isə az əvvəl haqqında sizə danışdığım Layiqəni özümə köməkçi götürdüm. İşlədiyi müddət ərzində Layiqəyə heç vaxt «belə etmə» demədim, həmişə «bax, belə et» dedim və hər fürsətdə təcrübəmi onunla bölüşdüm. Nəticədə Layiqə, qısa müddət ərzində çox yaxşı bir detekiv köməkçisinə çevrildi. 

Bu bir il ərzində Bakı şəhərində baş vermiş, uğurla araşdırdığım bir neçə gurultulu cinayət hadisəsindən sonra «Nizami» metrosu ilə üzbəüzdə yerləşən ofisim müəyyən dairələrdə detektiv Bəxtiyar Nəzərlinin ofisi kimi, Layiqə isə detektiv köməkçisi kimi məşhurlaşdı. Məncə, bu qədər tanışlıq kifayət edər.

Bu gün isə, bir qədər əvvəl, həftənin eyni günündə və saatında görüşməli olduğum agentimlə, daha doğrusu onun kuryeri ilə görüşmüşdüm. Kuryer adi tumsatan idi. Mənə lazım olan məlumatları agentim kağız parçasında bu tumsatana verirdi, o da kağız parçasını «Beloçka» tum paketinin içərisində yerləşdirirdi. Müəyyən olunmuş vaxtda «Dram teatrı»nın qarşısına gələn tumsatan bükərək ona verdiyim əlliliyi alır, lazım olan tum paketini mənə verirdi.

Əgər tumsatan gəlməzsə, deməli həftə ərzində maraq doğuran hər-hansı hadisə baş verməmişdi. Ona görə də bir qədər gözləyib, çıxıb gedir, növbəti həftənin eyni günündə və saatında yenidən təyin olunan yerə gəlirdim.

Tumsatana verdiyim əlli manat, olduqca dəyərli olan bu məlumatların müqabilində çox simvolik bir məbləğ idi. Həm də, belə qənaətə gəlmişdim ki, bu elə tumsatanın əziyyətinə görə ona çatan halal zəhmət haqqıdır. Məlumatları verən insan isə, hər kimdirsə, onun heç nəyə ehtiyacı yoxdur. Buna baxmayaraq, bu iş üçün qat-qat çox məbləğ tələb olunsaydı belə, onu ödəyəcəkdim. Bunu etməyə dəyərdi.

Bəzən, hazırlanan hansısa cinayət barədə aldığın məlumatla kiminsə həyatını xilas etmiş olanda, başa düşürsən ki, bu atdığın addım heç bir pulla müqayisəyə gəlməz. Pul ağıllı insan üçün yalnız bir vasitədir. Otuz doqquz illik həyatımda yiyələndiyim bu və bir çox bunun kimi müsbət keyfiyyətlərə görə öz təbiətimlə yanaşı, az qala ömrümün yarısını həsr etdiyim polis peşəsinə də  borcluyam. Təəssüf ki, bir çox ağılsız insanlar pulu məqsəd kimi qəbul edərək həyatda özlərinə yeganə meyar seçirlər.

Mənə əməliyyat işinin incəliklərini öyrətmiş müəllimim, polis polkovniki Arif Dadaşzadədən miras qalan bu müəmmalı agentin kuryeri ilə indiyə qədər heç bir görüşü buraxmamış, onun hətta bir neçə həftə ardıcıl gəlməməsinə baxmayaraq, növbəti həftə təyin olunan vaxtda görüş yerində olmuşdum. Bu gün də onunla görüşmüş, indi aldığım tum paketindən çıxan kiçik kağız parçasını qarşımdakı masanın üzərinə qoyub baxır, cırıb tullamağa tələsmirdim. Bu dəfəki vərəq parçasında hər-hansı məlumat yox, görüş yeri yazılmışdı. Görüş yeri isə, mənim öz şəxsi agentlərimlə görüşdüyüm, təkcə özümə məlum olan, Bakının sakit parklarından birinin lap dərinliyində yerləşən çayxananın ünvanı idi. Saat 20:00-da məni orada gözləyəcəkdilər. Bu çox maraqlı idi…

Bu görüşə getməyə bilməzdim. Axşama hələ çox var idi.

Kağız parçasında olan ünvanı kompüterdə yazıb printerə verdim. Sonra tum paketindən çıxan kağız parçasını cırıb əvvəlkilər kimi unitaza atdım, suyu buraxdım. Görüşə bir saat qalmış ünvan yazdığım vərəqi Layiqənin masasının üstünə qoyub ofisdən çıxdım. Bu, hər ehtimala qarşı atılan addım idi. Əgər orada məni təhlükə gözləyirsə və mənə nəsə olarsa, son olduğum yer barədə məlumat vermiş olacaqdım, heç nə baş verməzsə, səhər Layiqədən tez gəlib kağızı götürəcəkdim.

      Adətim üzrə ətrafı nəzərdən keçirmək üçün görüş yerinə bir qədər tez gəlmişdim.

 

Davamı var

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində bu dəfə epistolyar janra müraciət edəcəyik. Qazi şair, sumqayıtlı, mərhum şairimiz Sabir Yusifoğlunun oğlu Emin Pirinin müharibə gündəliyi ilə tanış olacağıq.

 

 

MÜHARİBƏ GÜNDƏLİYİ

 

 

Emin PİRİ

 

 

LAÇIN VAXTLARIMIZ

 

 

I

Siqnaxda erməni evlərində

 

Müharibənin gedişində bizim batalyon Xocalı kəndləri, Şuşa uğrunda döyüşlərdə olsa da,hərbi hissəmizin digər batalyonu Laçın, dəhliz ətrafı döyüşlərdə idi.

Müharibənin bitməsi ilə bərabər ordu tərxis olunur, evə göndərilir xəbərləri yayılmağa başladı. Öz düşüncəmizlə deyirdik ki, müqaviləyə əsasən, boşaldılası rayonlar boşaldılmadan dövlət belə riskə gedib bizi tərxis etməz. Amma inananlar da var idi.

Müharibə bitərkən olduğumuz yüksəklikərdə qaldıq. Artıq ocaq qalaya bilir, şaxtanı birtəhər yola verməyə çalışırdıq. Mənim tağımımın olduğu mövqenin yaxınlığında erməni ferması var idi. Saymışdıq, 97 iri dana idi. Düzü, çörəksiz kabab yeməkdən iyrənməyə düşmüşdük müharibədən sonra.

15 noyabr öncəsi aşağı enəcəksiniz, ordansa Cəbrayıla gedəcəksiniz; deyilir. Amma 15 noyabrda Kəlbəcərin boşaldılmaması planları pozdu.

Hər ehtimala qarşı orda qalacaqsınız. Müqaviləyə əməl edilməsə...

Bu hadisələrin sonu necə olacaq, deyə düşünür, müxtəlif analizlər verirdik. Ən yaxşısı Ağdamı, 20 noyabrı gözləməkdir. Ağdamla bağlı xəbərləri gözləyirik. Kimisində təlaş, kimisində həyəcan... Yeni bir müharibə qarşımızdadırmı?

O xəbər gəlir, Ağdam boşaldıldı...

23 noyabr səhərisə bizə rabitəylə xəbər verilir ki, Siqnax kəndinə gəlin. Ora gedirik.

Müharibənin gedişində irəliləyəndə bir neçə saatlıq Siqnax kəndində olmuşduq. Həmin vaxtlar Siqnax ağır artilleriya hücumuna məruz qalırdı. Bu dəfə  azad insanlar kimi kəndi gəzmək, özümüzə yemək üçün nəsə tapmaq olardı. Hər tağım bir evdə özünə yuva qurur. Otaqların birində taxtda üç əsgərim, mənimçünsə ayrıca çarpayı ayırırlar.

Çıxaq, gəzək. Müharibənin verdiyi turizmdən bəhrələnək.

Əsgərlərin həvəsi daha çoxdu. Müxtəlif şəkillər çəkdirirlər.

Daha çox bir villa diqqəti çəkir. Sonradan öyrənirəm ki, bu villa qondarma respublikanın milli təhlükəsizlik xidmətinin müavini bir general-mayorun evidi.

Elə gözəyarı baxanda bu evin milyonlar, bəlkə də, daha artıq məbləğə başa gəldiyini açıq-aşkar görürsən.

Zirzəməsinə enir, otaqları gəzir, varlı həyatını özümçün beynimdə qaralayıram.

Çox qəribədir, bir gün milyonların bir əsgərin ayağı altında qala bilər. Qapını əliylə taqqıldatma şansı olmayan bir kasıb balası o qapını təpiyilə aça bilər...

Villanın yanında çəpərə alınmış ərazidə onlarla xırda buynuzlu və iribuynuzlu mal-qara var. Artıq kimindir, bilmədim...

Kəndin içindəsə donuzlar veyillənir. Sahibsiz...Heç bizlərdən də sahib çıxan yoxdu.

Axşama doğru əsgərlər evə turşular, kartof-soğan, ev quşları və.s ərzaq məhsulları gətirir. İki aydan sonra bir evdə yatmağın ləzzəti – bunu heç boş vermək olar?

Özümüzçün nələrsə bişiririk. Evin içidə ocaq qalayarıq. Nəhayət, isti yerdə yatacağıq.

Səhər kənddə şiddətli qar başlayır. Topxana meşələrində yaşana biləcək əlverişsiz şəraiti nəzərə alaraq təcili Cəbrayıla getməli olduğumuz deyilir.

Bir gecəlik rahat yuxumuz, isti ocağımız beləcə pozulur.

Gecəyarı artıq Cəbrayılın Daşkəsən kəndindəyik.

Çadırlarda qalacağıq...

 

II

Laçın boşaldılır, biz getməliyik

 

1 dekabr. Radioda ölkə başçısı İlham Əliyevin çıxışını dinləyirik. Laçın boşaldıldı.

Sevinc səsləri hər yerdən duyulmağa başlayır. Artıq müharibə tam bitdi, deyə bilərik, düşünürük...

Amma bizim hərbi hissənin Laçına gedəcəyi deyilir. Hazırlıqlar görülür. Siyahı tutulur. 24 yaşdan yuxarı əsgərlər Laçına getməyəcək. Onlar burdan tərxis olunacaq.

Bəs zabitlər? Onlar da yaşından aslı olmayaraq Laçına gedəcək. Orda təhvil-təslim edib silahları və əsgərləri təhvil verdikdən sonra 24 yaşdan yuxarı zabitlər tərxis ola biləcək.

Hazırlıq vaxtı nədənsə yadıma laçınlı dostları salıram. Qayıdanda onlara danışacaq xeyli söhbətim olacaq. Bəlkə də, onlarla daha doğmalaşacağıq...

Yadıma ilk olaraq məktəbdə sevdiyim laçınlı qız düşür. Sonrasa Rəşad Məcid, Şərif Ağayar...

Çünki Laçın haqqında söhbətləri, yazıları daha çox onlardan görmüşdüm. Daha doğrusu, ünsiyyətdə olduğum insanlar arasında.

Evdəkilərə, dostlara zəng edirəm, rabitə orda pisdi, əlaqəm olmasa, narahat olmayın.

Bunu xəbər verməyə bilməzdim. Yaxınlarım mən gəlməyənə kimi hələ müharibənin içindən çıxa bilməmişdilər. Heç indi də çıxmayıblar.

Bütün hazırlığımızı görüb yola düşürük...

 

III

Müharibənin qar uşaqları

 

Laçına gedirik...Birinci gündü. Qubadlıda Xəndək kəndində elə maşınlarda gecələməli oluruq. Evə zəng edirəm. Sonra bacım qızı Ləmanla danışıram. Bimirəm, necə təzaddırsa, müharibə adamın yadına daha çox sevdiyi insanları, xatirələri salır. Ən çoxsa uşaqlığını. Bəli, məhz uşaqlığı. Və ya həyatında olan uşaqları. Vəhşilik içində adam uşaq saflığı axtarır, uşaq təmizliyini üçün darıxır.

Hə, bacım qızı Ləmanla danışdım. Oraların necə olduğunu soruşdu. Ətraf Kiçik Qafqaz dağları, hər yan qar. Hər tərəf ağappaq qardı, dedim.

"Dayı, ordan gələndə mənə qar gətir də. Qartopu oynayaq" – dedi.

Uşaqlar müharibəyə də bəzən öz gözləriylə baxır. Bəlkə də, elə bilirlər, müharibələr uşaqların qartopu oynamaq istəyinə görədir. Bəlkə də, bu qartopu istəklərindən doğan müharibələrə görə özlərini qınayırlar. Amma nə bilələr ki, böyüklərin qartopu oyunu anaların, sevgililərin, bacıların göz yaşlarıdır.

Düzdü, özümlə qar gətirə bilmədim. Amma inanıram ki, bu ölkənin uşaqları yaxın gələcəkdə ürəkləri istədiyi qədər Qarabağ torpaqlarında qartopu oynayacaqlar. Özümlə gətirməsəm də, sizə ürək dolusu qar gətirmişəm, əziz uşqlar!

Elə bu kiçik yazını vaxtilə yazdığım "Əlcəkli qar" şeiri ilə bitirirəm.

 

Yağma, qar,

yağma,

əlcəyim olmasa da,

əllərim üşümür mənim.

 

Atamın

"daha yeddi yaşın var,

böyük kişisən,

heç kişi də əlcək taxar?!"

sözləri üşüdür məni.

 

Yalan danışmağı bacarmır atam,

dodaqlarının titrəməsindən,

gözlərinin dolmasından bilinir

ciblərinin yalanı.

 

Qar qardaş,

dünyanın ən təmiz

yalanı sənsən.

Qar qardaş,

mənə görə yox,

atama görə yağma,

ata oğul arasına girmə, qar.

 

Yağma,

çirkli əllər atmasın səni,

çirkli ayaqlar altında

əzməsinlər təmizliyini.

Təmiz dillər

çirklənməsin sənə görə,

yağma.

Uşaqların sızıldayan

barmaqlarında üşümə,

isti əlcəklərində qızın, qar.

 

...Uşaq əllərini özləmişdi qar,

qar vardı,

uşaqlar yoxdu;

müharibə qovmuşdu

yavruları torpaqlarından.

onların yerində

tanklar oynayırdı.

Qar ağlayırdı uşaqlarçün,

can verirdi

tankların

qanlı tırtılları altında.

Qar istəyir uşaqlar –

tanksız,

yalansız,

əlcəkli qar.

Yağırsansa, belə yağ, qar!

 

IV

Bura da bizim olacaq...

 

Birinci gün çıxmağımızın səbəbi odur ki, ikinci gün sülhməramlıların keçid məntəqəsində olaq. Yəni cüt günün səhərinə özümüzü çatdıra bilək. Tək günlər ermənilər, cüt günlərsə biz o yoldan istifadə edə bilirik.

Dəhliz qarşısında rus keçid məntəqəsində gözləyirik. Rusiya bayrağı...Qəribə oluruq. Müharibədən sonrakı gerçəkliyi indi-indi başa düşməyə başlayırıq.

Bəziləri ruslara sanki düşmən kimi baxır. Nə də olsa, ilk dəfədir belə rastlaşmaq.

Bizi buraxmırlar, – əsəbiləşən zabitlər olur.

– Başa düşün, biz burda sülhməramlıyıq. O biri heyət çatsın, sonra sizi aparacağıq. Öncə maşınlara baxaq.

Maşınlara baxırlar. Bir əsgər və toppuş rus zabiti maşınları gəzir.

Məsələ məlumdur. Silahlar ayrıca maşında olmalı, heyətsə ayrı maşınlarda: Laçın mərkəzində ermənilərin içindən keçəndə hər hansı hadisə baş verməsin deyə.

Maşınları yoxlayanda "ural"ların birinin kabinəsində avtomat görürlər.

– Olmadı ki... Bütün silahları yığışdırın.

Yenidən harda silah varsa, ayrıca maşına yükləyirik.

Yavaş-yavaş aramızda ünsiyyət yaranmağa başlayır. Zabitlər – Xəlilov,Şıxəliyev, Qayxılı rusca yaxşı bildiyindən onların vasitəsilə ünsiyyət qururuq, ya da ümumi danışırıq.

Əsgərlərlə söhbət əsnasında məlum olur ki, əksəriyyəti Şimali Qafqazdan, Krımdan və.s-dəndir. Hələ bəziləri Bakıda da olub. Qohumları olanlar var.

Qanımız qaynayır. Bilirsiniz, axı bura bizim torpaqdı və s. kimi söhbətlərə gediş edirik.

– Biz sadəcə qulluqçuyuq, bura göndəriblər, gəlmişik. İşimiz aranızda hər hansı hadisələrin baş verməsinin qarşısını almaqdır. Zabitlərdən biri "onsuz da bura da tam bizim olacaq" deyir. Ruslar gülümsəyir...

 

V

Laçın mərkəzində

 

Hər şey hazırdır. Önümüzdə bir zirehli rus maşını, arxamızdasa başqa zirehli maşın bizi müşayiət edərək aparır.

Laçının mərkəzinə enəndə bütün hərəkət dayanıb. Yol kəsişmələrində rus hərbçiləri gözə dəyir. Yəqin ki, hər hansı məsələ baş verərsə, qarşını almaq və ya qabaqlamaq üçün.

Laçından keçdikcə evlər, binalar gözümüzə dəyir. İşıqları yanır. Bir erməni belə çöldə görmürük. Amma hiss edirsən, o işığın yandığı evlərdən bəzən qorxa-qorxa boylananlar olur. Şəhərin özündən keçdikdə isə əsgərləri saxlamaq olmur. Aqressiya,əsəbvə s. Müharibədən çıxan əsgərin o anlarını anlamaq mümkündür. Mərkəz boyu söyüşlər...

Bir neçə xəbərdarlıqdan sonra, açığı, mane olmaq da istəmirsən, heç olmasa sözlə hirslərini, aqressiyalarını çıxarsınlar.

Buzlu, qarlı yolları kalon şəklində keçməksaatlarımızı alır. Nəhayət, ikinci keçid məntəqəsini keçirik. Artıq bizim ordunun nəzarət etdiyi ərazidəyik.

 

 

VI

Laçında son gecəmiz

 

Səhv etmirəmsə, ya Həkəri, ya da Hoçazsu çayının sahilləridir. Ermənilərin keçmiş istirahət mərkəzi olub. Qapıları, pəncərələri aparılıb. Özünəsə od vurub yandırıblar.

Orada məskunlaşırıq.

Ümumiyyətlə, çıxdıqdan sonra, demək olar ki, hər şeyi yandırıblar. Xəbərdarlıq edirlər ki, ehtiyatlı olun, bunlar rayonu boşaldandan sonra bəzi yerlərə mina da basdıra bilərlər.

Çay qırağında uzanıb yatmaq, ocaq çayı... Yenə də bacardıqca müharibədən sonra turist kimi təbiətdən həzz almağa çalışıram. Bir də Laçında nə vaxt olacamki?

...Silahları təhvil vermişik. Daha sonra əsgər heyətini. Düzü, zabitlər, əsgərlər kövrəlir. İlk dəfədir, zabit və əsgərin bir-birindən ayrıldığı üçün bu qədər kövrəldiyini görürəm.

Nə də olsa, müharibəni, döyüşləri bir yerdə keçiriblər...

...30 dekabr gecəsi. Sabah hər şeyi hazır edib çıxmalıyıq. Çünki 31 dekabr cüt gündü. Əgər 31 dekabrda burdan keçməsək, bir də iki gün sonra şansımız olacaq. Belədə bayramı da evə çata bilməyəcəyik...

30 dekabrda həmin keçmiş istirahət mərkəzində son gecəmizi keçiririk...

 

VII

Мы же все Кавказцы...

 

31 dekabr səhəri tezdən sülhməramlıların qapısını kəsdirmişik. 9 tamamdan tez buraxa bilmərik, deyirlər, – öncə məruzə edək, sizə zirehli maşın ayıraq, sonra.

Zarafatlaşırıq, söhbət edirik. Narahat olmayın, elə sürətli və tez edəcəyik ki, yeni il gecəsini öz evinizə çata biləsiniz.

– Мы же все Кавказцы, зачем нам враждовать? – zabit deyir.

Bəzi fikirlər içimi qıdıqlayır. Mustafaya deyirəm ki, soruş gör, onların təminatını ermənilər verir?

Ruslar tez etiraz edir, yox,hər şey bizə Rusiyadan gəlir. Ermənilərdən heç nə almırıq.

Deyirəm, ondan siqaret al, elə biləcəyik.

Rus əsgəri əminliklə siqaretini çıxarır, rus aksiz markası olan nazik Kent 4.

Bəlkə, dostluq naminə siqaretlərimizi dəyişək...

Cibimdən siqareti çıxarmaq istəyirəm, erməni "Akhtamar" siqareti.

Özüm özümə gülürəm, mən ruslara deyirəm, özümdə erməni siqareti...

Sürücülərimiz yaşlı kişilərdi. Rus zabiti məəttəl baxır. Zabitləmizsə sovet zarafatını edir: döyüşə qocalar gedir.

Söhbətlərdən sonra bizi buraxırlar. Bu dəfə Laçın mərkəzini gündüz vaxtı görməli oluruq...

Saatlar sonra Cəbrayıldayıq. Sənədlərimizi götürürük. Gecə isə artıq Sumqayıtdayam.

Amma qafqazlı sülhməramlı zabitinin sözləri ara-sıra qulağımda pıçıldanır:

Мы же все Кавказцы, зачем нам враждовать?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)

 

Qardaş Tatarıstanın baş şəhəri Kazanda  keçirilmiş “Dünya mirvarisi-2023” beynəlxalq gözəllik və istedad müsabiqəsinin qalibi Azərbaycanı təmsil edən Kamilə Ələsgərova olub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatına istinad edərək xəbər verir. 

 

“Səidaş” Mədəniyyət Mərkəzində baş tutan yarışın final mərhələsində 14 ölkənin (Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan, Monteneqro, Monqolustan, Çin, İndoneziya, Rusiyanın Buryatiya Respublikası, Hindistan, Belarus, Ermənistan) təmsilçiləri yarışmaq hüququ qazanıblar. 

Final iştirakçıları milli mətbəx təamı və onun hazırlanması haqqında videotəqdimatla çıxış edib, intellektual müsabiqəyə və dəfiləyə qatılıblar.

“Tatarıstan Respublikası Azərbaycan Milli-Mədəni Muxtariyyəti” regional ictimai təşkilatın gənclər qanadının sədri olan Kamilə Ələsgərova milli mətbəximizin “Şah-plov” təamının hazırlanmasından danışıb və Azərbaycanın “Şalaxo” milli rəqsini məharətlə ifa edib. Qeyd edək ki, rəqs nömrəsinin hazırlanmasında və nümayişində Kamiləyə “Ulduzlar bürcü” teatrının aktyorları və “QafqazStyle” rəqs ansamblı dəstək göstərib.

Müsabiqənin birincisi olan Kamilə Ələsgərova “Dünya mirvarisi-2023” tituluna layiq görülüb. Bundan başqa, səsvermənin nəticələrinə görə, soydaşımız “Miss artistizm” və “Miss tamaşaçı rəğbəti” adlarını da qazanıb. 

Bu parlaq qələbə münasibətilə “Tatarıstan Respublikası Azərbaycan Milli-Mədəni Muxtariyyəti” regional ictimai təşkilatının idarə heyətinin sədri Bəhram Mustafayev və Azərbaycan icmasının üzvləri Kamilə Ələsgərovanı təbrik ediblər.

Biz də öz adımızdan qalibi təbrik edir, Azərbaycan adını yüksəltdiyinə görə ona minnətdarlıq bildiririk.

 

Şəkildə: Kamilə Ələsgərova çıxış zamanı; Azərbaycan nümayəndə heyəti qələbəni bayram edir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.06.2023)