Super User
Məşhur italiyalı bəstəkar Ludoviko Einaudi Bakıda pərəstişkarları ilə görüşdü
Dünyaşöhrətli italiyalı bəstəkar Ludoviko Einaudi Heydər Əliyev Sarayında pərəstişkarları ilə görüşüb.
Ötən gün keçirilən görüşdə tamaşaçılar bəstəkarın ən məşhur filmlər üçün yazdığı əsərlərini canlı dinliyə biliblər.
Ludoviko Einaudi dünya klassikası tarixinə daxil olmuş italyan bəstəkarıdır. Dövrümüzün ən çox axtarılan bəstəkarlarından biri, musiqidə neoklassik istiqamətin simvolu, bir çox məşhur filmlərin musiqi müəllifidir.
Onun yaradıcılığında klassiklərin sarsılmaz ənənələri, etnik motivlər, müasir elektron səs və populyar musiqinin dinamizmi harmonik şəkildə birləşir.
Musiqiçinin diskoqrafiyasında 15-dən çox studiya albomu və ümumilikdə 40-dan çox musiqi buraxılışı var. Bir çox musiqilərin müxtəlif ölkələrdə qızıl və platin statusu var. Dahi bəstəkarın saundtreklərini ən məşhur Hollivud və Avropa filmlərində dinləmək olar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
“Ağ hörüklər” - Ləman Quliyevanın hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı BDU-nun tələbəsi Ləman Quliyevanın “Ağ hörüklər” hekayəsini təqdim edir.
Günün yeni başlamasına rəğmən demək olar ki, hamı oyanmışdı. Həyətdəki skamyada oturub siqaret çəkənlər, əlində təsbeh çevirənlər, ən çox da tək məşğuliyyətləri qeybət olan nənələr günlərini eynən bu formada yaşayaraq ömür qatarının son dayanacağını gözləməkdəydilər. Ara-sıra qocalar bir-birinə qaynayıb-qarışır, görüb keçirdikləri zamanlardan, gənclərin boş və mənasız həyat sürmələrindən, açıq-saçıq geyinmələrindən, hər şeyin necə də bahalaşmasından, bir sözlə, hər şeydən danışırdılar. Onlardan fərqli olaraq Gülnaz nənə söhbətlərə qoşulmurdu. İlk gəldiyi gündən demək olar ki, heç kim onun kimləsə doğru-düzgün söhbət etdiyini eşitməmişdi. Yemək və xüsusi ehtiyaclar xaricində otağından çıxmır, ömrünün sonunu sanki orada gözləyirdi. Artıq solan mavi gözləri bəlli ki, bu həyatda çox şey görmüş, vaxtilə qapqara olan saçları boşuna ağarmamışdı. Gözəl gözlərinin uzaqlara budağından qopmuş yarpaqtək necə də həsrətlə baxdığını görənlər çox idi, amma kimsə bu günə kimi səbəbini soruşmağa cəsarət etməmişdi. Qocalar evinin müdiri Nəsibə xanım, həmçinin oradakı digər qocalar onun kədərinin səbəbinin oğlu olduğunu düşünürdülər. Hansı ki, minbir əziyyətlə həm ata, həm ana olub böyütdüyü, oxudub bu günlərə gətirdiyi oğlu onu içində bir neçə köhnə-kürüş paltar və dərmanları olan çamadanla Qocalar evinə qoyaraq son model maşınına minib getmişdi. Həmin gün Gülnaz çox ağlamış, amma övladına bir kəlmə söz deməyə belə dili gəlməmişdi. Qaldığı otaqdan günlərlə çıxmamış, sonradan Nəsibə xanımın təkidi ilə yeməkxanada məcbur bir-iki loxma yemişdi. Həmin gündən 3 ay keçməsinə baxmayaraq hələ də söhbət edib, dərdləşdiyi biri yox idi. Ara-sıra Nəsibə xanım ona baş çəkir, nəyə ehtiyacı olduğunu soruşur, Gülnaz isə hər dəfəsində heç nə istəmədiyini bildirirdi. Sanki onun həyatdan istədiyi heç nə yox idi. Amma bir qəribə adəti var idi: İstisnasız hər gün belinə düşən ağ saçlarını iki dənə hörərdi. Nəsibə xanım neçə dəfə səbəbini soruşmaq istəmiş, amma utanaraq bu sualını özünə saxlamışdı.
...Saat 05:30.
Yatağında o tərəf bu tərəfə dönüb dururdu. Keçmişin verdiyi əzablar yenə yuxusuna haram qatmış, qan tər içində oyanaraq səssiz göz yaşlarına boğulmuşdu. Onun lap əvvəlki adəti idi göz yaşlarını hamıdan xəbərsiz içinə axıtmaq. Elə atası oxumağına mane olub ərə verəndə də, anasına yalvarıb mədət umduğuna peşman olanda da, əri yad qadın uğruna tərk edib gedəndə də... Saatlarla bütün həyatı film lenti kimi gözünün qabağından keçdi. Düşündükcə ağlını itirmə dərəcəsinə çatırdı: Nail ola bilmədiyi arzuları, özünə etdiyi hörmətsizliyi, düzələ bilməyəcək günahları...
Əlinə silgi alıb keçmişi silib yenidən başlamağı o qədər çox istəyirdi ki. Amma həyat daha ona yeni karandaş verməyəcək, kabuslu gecələri bitməyəcəkdi...
Bir az olardı ki, Günəş səmadan boylanmışdı. Qapının döyülməsilə diksindi, əli həmişəki kimi gözlərindəki yaşları silmə vəzifəsini yerinə yetirdi. Daha sonra isə bacardığı qədər normal səs tonu ilə “girin”dedi.
Qapı cırıltı ilə yavaşca açıldı, içəriyə doğru boylanan Nəsibə xanım xoş bir təbəssümlə gülümsəyərək: -Sabahınız xeyir, Gülnaz xanım, necəsiniz?, - soruşdu.
-Çox sağ ol, Nəsibə, yaxşıyam, -dedi.
Nəsibə yaxşı olmadığını gözlərinə baxanda hiss etdi. Səbəbini bilmək istəyirdi, soruşmağa isə utanırdı. Amma görünüşü illər əvvəl itirdiyi anasına bənzəyən bu qadının hər gün gözlərinin önündə əriməsinə rəvac vermək istəmirdi. Yəqin ki, bu ağbirçəyin ömür qatarının son dayanacağına elə də çox vaxt qalmamışdı. Odur ki, Nəsibə Gülnazın ömrünün geri qalan hissəsində onu xoşbəxt etməyə, bunu bacarmasa da ən azından dərdlərinə qulaq asıb yüngülləşdirməyə çalışacaqdı.
-Gülnaz xanım, hava bu gün çox qəşəngdir. Deyirəm, bəlkə həyətdəki skamyada oturub bir az söhbət edək.
Gülnazın yox demə ehtimalını sıfıra endirmək üçün əlavə etdi:
-İşlər məni çox yorub. Dərdləşib söhbət edəcəyim heç kim yoxdur. Xahiş edirəm, qəlbimi qırmayın.
Gülnaz tərəddüd etsə də onun xətrinə dəymək istəmədi. Birlikdə həyətə düşdülər. Bir müddət ikisi də susdu. Nəyi necə deyəcəyini götür-qoy etdikdən sonra söhbətə Nəsibə başladı. Anasını itirməsini, qocalar evində işə başlamasını, bir sözlə, yaşadığı hər şeyi ona danışdı.
Gülnaz isə səbrlə dinləyirdi.
Nəsibə çoxdandır demək istədiyi şey üçün fürsətin bu an olduğunu anlayıb dedi:
-Bilirsiniz, siz anama çox oxşayırsınız. Sizi görəndə elə hiss edirəm ki, sanki anam yenidən mənimlədir. Mənə elə gəlir ki, sizi qucaqlasam anamın qoxusunu alacam, bütün acılarım sonlanacaq.
Gözləri dolan Nəsibə ağlamamaq üçün özünü güclə tutdu, amma bacarmadı. Gülnaz nə deyəcəyini, nə reaksiya verəcəyini bilmirdi. Təxminən 35-40 yaşlı qadının körpə qızcığaz kimi ağlaması ürəyini sızlatdı. Demək ki, hər qadının içində körpə qız uşağı yatırmış. Və həmin qızı oyatmağa bir gözyaşı bəs imiş.
Onu qucaqlayıb təsəlli vermək istədi. Amma uzun müddətdir ki, qucaqlaşmanın verdiyi doğmalıq və xoşbəxtlik hissindən məhrum olduğundan əlini çiyninə qoyub dəstək olmaqdan başqa bir şey edə bilmədi.
Nəsibə xəfif bir gülümsəmə ilə qarşılıq verərək dedi:
-Bəs sizin hüznünüzün səbəbi nədir? Görürəm heç kimlə qaynayıb qarışmır, heç otağınızdan da çıxmırsınız. Bəlli ki, bir dərdiniz var. Mən yanınızda olub bacardığım qədər kömək etmək istəyirəm.
Gülnaz özünün belə utandığı keçmişini danışmağa çəkindi. Əlini onun çiynindən çəkib sağollaşdı.
Nəsibə yenə də qarının ürəyinə yol tapa bilmədiyi üçün məyus olmuş, arxasınca baxmaqla kifayətlənmişdi.
Gözləri dolu halda Gülnaz otağa daxil oldu. Əllərini üzünə tutub ağlamağa başladı. Keçmişin qoyduğu dərin yaralar heç vaxt qabıq bağlamamışdı. Ərinin başqa qadına görə onu bir başına qoyub getməsi, atasının bütün günahı onda görüb döyməsi: bütün bunlara baxmayaraq bir şəkildə həyata tutunmağa çalışmışdı. Amma oğlu bir yad qızının sözünə görə onu Qocalar evinə atdığı gün artıq taqəti qalmadığını hiss etmişdi. Həmin gün tale ona yaşatdığını yaşatmışdı. İllər əvvəl işlədiyi o böyük günahının əlbəttə bir cəzası olacağını bilirdi. Amma vurduğu yerdən vurulacağını, ümid bəslədiyi oğlunun ümidlərini puç edəcəyini təsəvvür etməmişdi. Axı o hər kəsə, hər şeyə rəğmən bütün həyatını ona həsr etmişdi. Oxutmuş, evləndirmiş, hətta qaldığı çətin seçimdə belə onu seçmişdi. O günü dünən kimi xatırlayırdı: Çöllərdə qalanda bu şəkildə davam edə, iki uşağa birdən güc çatdıra bilməyəcəyini anlamışdı.
Odur ki, məcbur qalıb oğlunu seçmişdi. Bəlkə də həyatının əzablı günlərindən heç olmasa gələcəkdə qurtulmaq üçün bunu etmişdi. Düşünmüşdü ki, oğul övlad əli pula çatanda ağbirçək anasına baxar. Qızı isə yad evinə gəlin gedəcəyi üçün bacarmaz. Bu fikirləri üçün indi çox utanırdı, amma heç bir faydası yox idi.
Yatağına uzanıb tavanı izləməyə başladı. Tavana baxanda sanki kimsə günahını üzünə vurmaq istərcəsinə proyektor qoşdu və hər şey açıq aydın göründü:
Uzun sarı saçları iki dənə hörülmüş, əynində yarıcırıq bənövşəyi don, qucağında isə nənəsinin düzəltdiyi hörmə gəlinciyi möhkəm-möhkəm tutan 6 yaşlı qızcığaz anasının nə etmək istədiyini anlamırdı:
-Ana, biz hara gedirik?
Gənc Gülnaz fikrini dəyişməmək üçün qızın əlindən tutaraq addımlarını öz addımlarına çatdırmağa çalışırdı.
-Səni məktəbə aparıram.
Körpənin gözləri sevinclə işıldadı. Axı o, bu günü səbirsizliklə gözləmişdi. Birdən forma olmadan məktəbə gedə bilməyəcəyini xatırladı:
-Bəs, bəs məktəb formam. O hanı?
-Orada verəcəklər.
Qızın sevinci yerə göyə sığmırdı. Anasını belindən qucaqlayıb dedi:
-Ana, mən səni hamıdan, hər kəsdən çoox sevirəm!
Gülnazın ürəyi əsdi. Əgər onu bir dəfə qucaqlasa yolundan geri dönəcək, iki uşağı ilə birlikdə məhv olub gedəcəkdi.
Yetimxananın qapısından girəndə balaca qız gözlərini heyrətlə bərəldərək ətrafa baxdı. Əvvəllər qardaşında gördüyü, amma heç vaxt toxunmağına icazə verilməyən kitablardan onda da olacağı üçün çox sevinmişdi. Dərslərini çox yaxşı oxuyacağını, dərsdən sonra isə anasının məktəbdən aparıb ləzzətli yeməklər yedirərək gününün necə keçdiyini soruşacağını, onun da həvəslə hamıdan daha yaxşı qiymətlər aldığını danışaraq qürurlanacağını xəyal edirdi.
Gülnaz lazımi prossedurları surətlə həll etdi. Artıq dözməyə gücü yox idi. Hər şey bir anda olub bitsin istəyirdi. Nəhayət ayrılıq zamanı gəldi. Yetimxana müdürünə balasını adi əşyaymış kimi təhvil verdi. Qız anasının ardınca çox ağladı, çox çırpındı, çox yalvardı. Anasının artıq gəlməyəcəyini anlamışdı sanki. Balaca ürəyi sürətlə döyündü. Əllərini anasının getdiyi tərəfə uzadır, onu tutan kobud əllərdən qurtulmağa çalışırdı.
Amma Gülnaz əhəmiyyət vermədən yetimxanadan çıxıb getmişdi. Eynən oğlu onu Qocalar evinə atanda etdiyi kimi...
Ağlamaqdan artıq taqəti qalmamışdı. Adi tavan onun üçün kabusa çevrilmişdi. Yaşlı ürəyi artıq dözə bilmədi. Diz çöküb əllərini açaraq söylədi:
-İlahi, bilirəm günahım çoxdur.
Mənə cəhənnəm belə azdır. Amma sən mərhəmətlilərin ən mərhəmətlisisən. Yalvarıram mənə balamı yetir, ölməmişdən qabaq bir dəfə görüm, bağrıma basıb doyunca öpüm.
Bu anda birdən qapı açıldı. İçəri bir qadın daxil oldu. Gülnaz başını çevirib onu görməyə çalışdı. Normalda görməyən gözləri indi bu simanı tanıdı. Qızı idi. Hə ,o idi. İllər keçsə belə o balasını tanımışdı. Eyni – mavinin ən gözəl tonundakı iri gözləri, uzun sarı hörüklü saçları... Yeriyə bilməyən ayaqları sanki qanad açdı. “Uçaraq’’ qızının yanına çatıb, doyunca öpdü. İllərin həsrətini, içinə ata-ata boğulduğu hıçqırıqlı gecələrin acısını bir dəfəyə sığışdırmağa çalışdı. Məgər yuxusuz gecələrin, kaşkilərin, yarım qalmışlıqların –bütün hədsiz əzab-əziyyətlərin tək dərmanı övlad qoxusu deyilmiş? Necə də gözəl qoxusu var idi övladının...Cənnət qoxusu idi...Misilsiz qiymətli ətirlərə tay olmazdı ki...
Ömrünün sonuna qədər belə qala bilərdi. Qızı əllərini ondan ayırıb üzünə baxdı, qaynayan bulaqtək şəffaf, amma minlərlə acı sığdıran bir o qədər mürəkkəb yaşları onun gözündən sildi. Ağ hörüklərini, qırışmış üzünü oxşadı. Qabar olmuş əllərini öpərək yanağına qoydu. Dəqiqələrcə heç nə demədən bu vəziyyətdə qaldı. Qoca ana nə deyəcəyini, övladının yaralarını necə saracağını bilmirdi. Bu anı illərcə xəyal etmiş, amma hər xəyalı utancından yarım qalmışdı.
Dəqiqələr gözündə saatlar, hətta günlər, aylar, illər qədər uzanırdı. Özünü toplayıb nəsə deməyə çalışdı, sanki dili tutulmuşdu. Allaha yalvarırdı ki, heç olmasa qızı nəsə desin. Lap danlasın onu, qışqırsın üstünə, amma bir şey desin. İllərin səssizliyi yetməzmiş kimi bu sükut ikiqat əzab verirdi. Nəhayət özünü topladı. Tam ağzını açacaqkən qızı əllərini onun üzündən çəkib, arxasına belə baxmadan çıxıb getdi. Gülnaz yerindəcə donub qaldı. Balası ondan get-gedə uzaqlaşaraq görünməz olurdu. O isə addım belə ata bilmirdi. Bir anda gözləri qaraldı və yerə yıxıldı...
-Həkim, Gülnaz xanıma nə olub axı? - Nəsibə təlaşla dilləndi.
-Narahat olmayın, sadəcə olaraq huşunu itirib.
-Onu otağında tapanda “qızım, getmə” deyə sayıqlayırdı.
-Qızı gəlmişdi?
-Bildiyim qədərilə onun bir oğlu var. O da anasını Qocalar evinə atıb getdi. – Nəsibə söylənməyə başladı.
-Yəqin Gülnaz nənəmiz xəyal, ya da yuxu görüb.
Bunu eşidən Gülnaz birdən ayıldı.
Ağlayaraq: -Qızım gəlmişdi, gördüm onu, sığalladı ağ hörüklərimi, qucaqladı məni, əlimdən tutdu. Yox, yox siz yalan deyirsiniz. Mən xəyal görmürəm. Gələcək, hə yenə balam? Baxın, mən hər gün onun hörükləri kimi hörürəm saçlarımı, bəlkə bir gün gələr deyə. Siz səhv edirsiniz, o gələcək...
Nəsibə bu mənzərəyə dözə bilmədi. Anasına bənzəyən bu qadının övlad acısı ürəyinə ox kimi batdı. Bəlli ki, yazıq qarı xəyal görmüş, övladının gəldiyini düşünmüşdü. Ya da bəlkə də onun ümumiyyətlə qızı yox idi.
Çünki əgər olsa idİ, nankor qardaşı kimi anasını atmazdı. Axı qızlar canıyanan olurlar, mərhəmətli olurlar. Eynən onun özü kimi...
Söhbət etməyə belə çəkindiyi bu qadına yaxınlaşıb bərk-bərk qucaqladı, göz yaşlarını silməyə çalışdı. Amma yaşlar dayanmırdı. Anasının qoxusunu bu qadından aldı, üstünə çökmüşdü sanki. Ağ hörüklərinə baxdı. Birdən əlinin altındakı bədənin artıq nəfəs almadığını hiss edib diksindi. 3 ay əvvəl anasını yenidən tapdığını düşünmüşdü. İndi isə ikinci dəfə onu itirmişdi. Cansız bədəni ehmalca özündən kənara qoydu. Anaya edilən bütün pislikləri üçün oğluna və varlığından belə şübhə etdiyi qızına lənət oxudu. Ağ hörüklərin bu qədər həsrətlə “övladını”gözləməsi ona çox təsir etmişdi. Amma o, cəsədi hələ ip-isti olan Gülnaz nənənin ağ hörüklərinin sadəcə qızının gəlməsi ümidilə deyil, həm də yarım qalan gəncliyinin, uşaqlığının, xəyallarının ifadəçisi olduğunu əsla bilməyəcəkdi...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
Ukrayna KİV-də Azərbaycan şairi və tərcüməçisi Abbas Abdulla haqqında məqalə dərc edilib
YUkraynanın nüfuzlu “Çıtomo” ədəbi-internet nəşrinin saytında görkəmli Azərbaycan şairi və tərcüməçisi, Ukrayna ədəbiyyatının tədqiqatçısı, diplomat Abbas Abdulla haqqında geniş məqalə dərc edilib.
Həmin məqalənin müəllifi Marına Qonçaruk yazır ki, Abbas Abdulla (1940-2019) Azərbaycanın görkəmli və məhsuldar tərcüməçisi, Ukrayna ədəbiyyatının tədqiqatçısıdır. O, Ukrayna ədəbiyyatı nümunələrini ən yüksək ədəbi səviyyədə orijinaldan Azərbaycan dilinə tərcümə edib.
Marına Qonçaruk yazır: “Abbas Abdulla Gürcüstanın Bolus Kəpənəkçi kəndində dünyaya gəlib. O, 1958-1959-cu illərdə doğma kəndindəki məktəbdə müəllim işləyib, Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində qiyabi təhsil alıb (1958–1963). Bundan sonra o, həm də Bakı Neft Emalı Zavodunda fəhlə, eyni zamanda, fabrikin çoxtirajlı “Neftayıran” qəzeti redaksiyasının əməkdaşı vəzifəsində çalışıb. Yalnız Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirdikdən sonra aspiranturaya daxil olmağa hazırlaşanda, gələcək Ukrayna ədəbi irsinin tərcüməçisi o vaxt gürcü ədəbiyyatının tədqiqatçısı olmağı planlaşdırır, çünki o, doğma Azərbaycan dili ilə yanaşı, gürcü dilini də bilirdi. Bununla belə, işlər başqa cür oldu. Onun ixtisas imtahanını Azərbaycanın tanınmış dövlət və siyasi xadimi, filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun ədəbi əlaqələr şöbəsinin müdiri Şıxəli Qurbanov götürüb. O, Abbasın Ukrayna ədəbiyyatı üzrə mütəxəssis olmasında təkid edib: “Gürcü ədəbiyyatı üzrə çoxlu mütəxəssislərimiz var, yaxşıları da kifayət qədərdir. Hətta lazım olduğundan da artıq. Amma böyük xalq var, İttifaqda ikinci ən böyük - əlli milyonluq millət, lakin bizdə, təəssüf ki, onun ədəbi irsinin bir nəfər də tədqiqatçısı yoxdur... Faydalı məsləhətimə qulaq asın, Ukraynaya gedin. Müvafiq sənədləri alacam” deyən Şıxəli Qurbanovun dəstəyi ilə Ukrayna ədəbiyyatının görkəmli tərcüməçisi özünün tədqiqatçı və tərcüməçi yoluna qədəm qoyub. Belə ki, Abbas Abdulla 1964-cü ildə iki il müddətinə Kiyevə köçüb və orada Ukrayna SSR Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat İnstitutunun Şevçenko irsinin tədqiqi şöbəsində təcrübə keçib. O, Ukrayna dilini öyrənib, dissertasiya yazıb, sonra isə Ukrayna ədəbiyyatı nümunələrinin Azərbaycan dilinə bədii tərcüməsinə başlayıb. Abbas Abdulla Ukrayna xalqına, onun mədəniyyətinə böyük məhəbbət bəsləyib, hərçənd, onun sonrakı həyatı sürətlə dəyişib, inkişaf edib və görkəmli ziyalı Azərbaycanın nəinki ən böyük şairi, tərcüməçi və ədəbiyyatşünaslarından biri olub, həm də nüfuzlu ictimai-siyasi xadimə çevrilib, diplomat kimi fəaliyyət göstərib. Bununla belə, Ukrayna onun həyat eşqinə çevrilib və Abbas onun ədəbiyyatını, mədəniyyətini Azərbaycan xalqına yüksək bədii səviyyədə tanıda bilib. O, 100 il ərzində (1840-1940) Azərbaycan-Ukrayna ədəbi əlaqələrinə dair 200-dən çox əsərin və bir neçə monoqrafiyanın, Azərbaycan “Şevçenkiana”sı haqqında məlumatların və Bakıda inqilabdan əvvəlki Ukrayna “Prosvita” cəmiyyətinin fəaliyyəti haqqında tədqiqatların müəllifidir. Abbas Abdulla, həmçinin bir neçə orijinal şeir almanaxı, o cümlədən “Ata yurdu” (1970), “Ağlı-qaralı dünya” (1980), “Sübhlə üz-üzə” (1984), “Sonsuzluğa gedən karvan” (1987), "Ukrayna naxışları" silsiləsini, Ukrayna mövzularına həsr olunmuş şeirləri də ərsəyə gətirib”.
Tərcüməçi və tərtibçi kimi o, Ukrayna poeziyasının iki antologiyasının – “Bayraq və Günəş” (1978), “Körpülər”, həmçinin T.Şevçenkonun “Fikirlərim, düşüncələrim” şeirlər külliyyatının, “Qızıl buğda” Ukrayna nəsr məcmuəsinin (hamısı – 1979) yaradılmasında mühüm yaradıcılıq səyləri göstərib. Abbas Abdullanın tərcüməsi ilə İvan Kotlyarevskinin “Natalka Poltavka”, Lesya Ukrainkanın “Rusalka” məcmuəsi, Maksım Rılskinin “Susuzluq”, İvan Draxın “Qəlbin görkəmli yerləri” və “Şeirlər və poemalar” əsərləri nəşr edilib. Abbasın bir neçə əsərlərini isə Ukrayna dilinə Nikolay Miroşnıçenko, Pavlo Movçan, Dmitri Pavlıçko, Petro Perebiyinis və başqaları tərcümə ediblər.
Müəllif qeyd edib ki, Abbas Abdulla Ukrayna ədəbiyyatının Azərbaycan dilinə yüksək bədii tərcümələrinə görə 1984-cü ildə M.T.Rılski adına Ədəbiyyat Mükafatının (Ukraynanın tərcüməçilərə verilən ən yüksək dövlət mükafatı) laureatı olub.
(AzərTAC-ın materialı əsasında hazırlanıb)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
“Unuduram...” - ESSE
Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Saat gecə yarısına yaxınlaşırdı. Boş küçənin qaranlığını, xırda ulduzlar xaric, aydınladan heç nə yox idi. Beynimdə o qədər fikir var idi ki, hansı birini düşünüb ona çarə tapım, bilmirdim. Yağış da elə bil inadlaşırdı hislərimlə. Mən dolduqca daha çox şığıyırdı təbiətin gözyaşları üstümə.
Hara getdiyimi bilmədən ayaqlarımın məni yönləndirməsinə icazə verərək gəzirdim. Bir küçədən o birinə, bu cığırdan digərinə. Metro stansiyaya yaxınlaşdıqca yollar nisbətən işıqlanırdı. Amma yatdığım xülyalardan ayılıb ətrafa baxanda görürdüm ki, aydınlanan elə sadəcə küçədir... Bir küncdə dalaşan gənc bir cütlük, onlardan bir az aralıda polislərin saxladığı bir maşın var idi. Nə isə axtarış aparırdılar. Paralel küçədə isə xoşbəxtlik görüntüləri gözə dəyirdi. Xoşbəxt, qol-qola gəzən gözəl geyimli bir xanım və yanında da yəqin ki yoldaşı. Hə, qadının üzündəki makiaj olduqca keyfiyyətli idi, hiss edilirdi. Amma görünür, xanım qolundakı göyərən hissəni o “keyfiyyətli” tonalni ilə bağlamağı unutmuşdu...
Üzündəki o saxta gülüşdən necə “xoşbəxt” olduğu görünürdü...
Saat irəlilədikcə həm küçənin qaranlığı artır, həm qaranlıq həyatlar küçələrə doluşurdu sanki. Qulaqcığımdasa eyni mahnı səslənirdi saatlardır.
“Daha unuduram məni mən...
Geri dönüşü yox...”
Bu qədər səhnə içərisində sadəcə biri, bir balaca uşaq dondurdu həm cismimi, həm ruhumu. Yeganə bir uşaq... Küçə ortasında durub gözlərimi zilləyərək onu izləyirdim. Körpü altında duran, təxmini 8-9 yaşlarında, əlləri şarlarla dolu balaca bir oğlan var idi bir az irəlidə. Ona yaxınlaşıb övladına şar alıb gedən xoşbəxt ailə mənzərələrinə necə həsrətlə baxırdı, İlahi... Çox keçmədi ki, bir adam gəldi yanına, yox, müştəri deyil bu, yəqin ki, onu gecə yarısı şar satmağa məcbur edən hər kimdirsə, odur. Cibindəki bütün pulları götürdü, bir az danladı onu nəyəsə görə, sonra da pulları sayaraq kefli halda getdi. Balaca oğlan o qədər arıq, o qədər heysiz idii ki. Yanından keçən simidçinin ardından elə yalvaran gözlərlə baxırdı ki...
Onu öz oğlumla müqayisə etdim istəmsizcə. 1 yaşında torpağa tapşırdığım oğlum Ümidlə... Tanrım, sanki bir şey məni mismarla yerə bərkitmişdi, tərpənə bilmirdim, nə irəli, nə geri.
Uşaq anidən oturdu yerə, dizlərini qucaqladı və titrəməyə başladı. Ağlayırdı... Yəqin ki, hər kəsin ən az bir dəfə həyatı sorğuladığı o anı yaşayırdı indi. Əksəriyyət elə bilir ki, həyatı sorğulamaq, “niyə” suallarını vermək üçün bir xeyli yaşa dolmaq lazımdır, amma xeyr, heç də elə deyil. Bəlkə də gecənin şaxtasını soba istisindən yaxşı bilən o balaca çoxlarından yaxşı tanımışdı həyatın ikinci üzünü.
O gecə bir xeyli yerimdəcə izlədikdən sonra uşağa əlimdə 2 dönərlə yaxınlaşıb yanında əyləşdim. Deyib-gülərək söhbət etdim onunla. Murad 8 yaşındaymış. Onu bu soyuqda çöllərdə saxlayan doğmaca atasıymış, inana bilirsiniz? İlahi, niyə belə insanlara nəsib edirsən valideynlik hissini!?
O gün Muradın qarnı doydu, hə, bəs sonrakı gecə? Bəs ondan sonrakı gecə? Bəs Murad kimi minlərlə körpə? Onlara nə olacaq, hansı birinə çata bilərdim ki mən? “Bu cəmiyyət hara baxır?!” deyə düşündüm qəlbimdə.
Muradın anası o əclaf atasının əllərində, Muradın gözləri önündə, o hələ 4 yaşındaykən vəfat edib. Müəllim olmaq istəyir Murad. Nə tez böyüyüb xəyallar qurmağa başlamışdı o... Və nə çox uşaq qalacaqdı qurduğu xəyallar gerçəkləşmədikcə...
Atası onu məktəbə buraxmır, küçələrdə işlədirdi. Görən, neçə uşağın xəyalları bu cür məhv olurdu canilərin əllərində?
Gecə yarısını bir az keçmiş Murad yanımdan əlindəki geriyə qalan 3-4 şarla oynaya-oynaya durdu. Dümdüz gedir, arabir arxaya dönüb mənə əl sallayaraq gülürdü. Qulaqcığımı yenidən taxdım qulağıma və yenə eyni mahnını dinləyərək Muradın getdikcə gözdən itməsini izlədim.
“Bir uşağın keçib gedən həvəsimi bu?
Əvəzimi bu?
Nəfəsini tut...”
Sonra onunla birgə bütün Ümidlərim, bütün Muradlarım da gözdən itdi sanki qaranlıqda. İçimdə saxladığım hər şeyə Murad üçün ağladım o gecə. Mənim keyfimə, məsuliyyətsizliyimə qurban gedən, o maşında, son nəfəsində “səni sevirəm” deyən gözəllər gözəli rəhmətlik yoldaşım və körpə oğluma, bitmək bilməyən borclarıma...
“Sabah bir yol tapıb Murada kömək edəcəm!” dedim özümə. Sonra unutdum. Hər kəs kimi mən də unutdum Murad və Murad kimiləri... Bəlkə də biz unuduruq deyə var onlar. Bəlkə də biz unutqanıq deyə hələ uzun müddət də var olacaq o körpələr...
Qulaqcığımda Hiss oxuyur:
“Unuduram səni mən...”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
Qazaxıstanda keçiriləcək texnologiya forumunda təmsil olunacağıq
Oktyabrın 12-13-də Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində Mərkəzi Asiya regionunun ən irimiqyaslı innovasiya tədbirlərindən biri “Digital Bridge 2023” forumu keçiriləcək. Forumun əsas mövzusu müasir dünyada süni intellektin rolunun müzakirəsi olacaq ( “Artificial and Human Intelligence: The right balance”).
Bu beynəlxalq forum ənənəvi olaraq dünya şirkətlərinin rəhbərlərinin, İT innovasiyaları sahəsində ən yaxşı beynəlxalq və yerli ekspertlərin, regionun hər yerindən vençur investorlarının iştirakı ilə keçiriləcək. “Digital Bridge 2023” forumu 15 ölkədən 20 mindən çox iştirakçı, 300-dən çox İT şirkəti, 100-dən çox investor və biznes mələyi, 250 məruzəçi və 100-dən çox startapı öz platformasında bir araya gətirəcək. Bu barədə AzərTAC xəbər yayıb.
Forumun ikigünlük proqramına dövlət başçısının iştirakı ilə plenar iclas və onunla təkbətək görüşlər, beynəlxalq məruzəçilərin iştirakı ilə 30-dan çox panel iclası, sazişlərin imzalanması, dövlət başçısının iştirak edəcəyi “Google for Startups” kimi irimiqyaslı tədbirlər daxildir. Forumda ən yaxşı startaplara, innovativ layihələrə və sahibkarlara verilən beynəlxalq mükafat - “Digital Bridge Awards”un təqdimat mərasimi keçiriləcək. Həmçinin forum çərçivəsində “Startap Xiyabanı”nda xarici texnoloji startaplar və Qazaxıstanın 100-dək startapı öz innovativ həllərini nümayiş etdirəcək.
Beş il ardıcıl olaraq İT ictimaiyyətinin xüsusi diqqətini cəlb edən və geniş ictimaiyyət arasında maraq doğuran forumun maraqlı hadisəsi “Astana Hub Battle” - ən yaxşı İT startaplarının ən böyük yarışıdır. Bu il yarışın mükafat fondu 4 dəfə artırılıb. Qaliblər üç kateqoriya üzrə mükafatlandırılacaqlar – “Best Social Impact”, “The Most Innovative”, “Exponential Growth”. Mükafat fondu isə 75 min ABŞ dollarına qədər artırılıb ki, bunun da hər nominasiya üzrə 25 min ABŞ dolları təşkil edəcək. “Digital Bridge 2023” çərçivəsində “Astana Hub Battle”da iştirak üçün müraciətlər sentyabrın 20-dək digitalbridge.kz saytında qəbul ediləcək.
İlkin seçim mərhələsindən sonra seçilmiş 100 ən rəqabətədayanıqlı layihə münsiflər heyətinə təqdim olunacaq. Onlar forumun ilk günündə yarımfinalda bir dəqiqəlik təqdimatla çıxış etmək imkanı əldə edəcəklər. Münsiflər heyəti forumun ikinci günündə baş tutacaq finalda ən yaxşı adı uğrunda mübarizə aparacaq 10 startapı seçəcək.
Xatırladaq ki, “Digital Bridge” beynəlxalq texnologiya forumu 2018-ci ildən etibarən hər il Astanada keçirilir. Rəqəmsal Körpünün təşkilatçıları Qazaxıstan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf, İnnovasiya və Aerokosmik Sənaye Nazirliyi və Astana Hub beynəlxalq texnoparkıdır. 2022-ci ildə keçirilmiş “Digital Bridge” beynəlxalq texnoloji forum çərçivəsində Azərbaycanın və Qazaxıstanın aparıcı telekommunikasiya şirkətləri “AzerTelecom” MMC və “Kazakhtelecom” Xəzər dənizinin dibi ilə Fiber-Optik Rabitə Xəttinin çəkilməsi layihəsi üzrə strateji tərəfdaşlıq haqqında memorandum imzalayıblar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
QİRAƏT SAATI: Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı – Adəm Bakuvinin romanı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.
31-Cİ DƏRC
7-Cİ PROSES
ANDRONİK OZANYAN
Bu gün çiskinli hava müşayiət olunurdu. Yuxudan durub qəlyanaltı etdikdən sonra Baş Meydana axışan insanların çoxu özüylə hər ehtimala qarşı çətir, yağmurluq götürmüşdü.
Divan heyəti, əməkdaşları da havadakı qara buludları görüb müəyyən hazırlıqlar görmüşdülər. Onlar xüsusi tentlə səhnənin üstünü örtdürmüşdülər ki, işdi-şayətdi yağış yağası olsa səhnədə əyləşənləri islatmasın.
İki dəfə zəng çalındı, tamaşaçılar yerlərinə dəvət olundular, mühafizəçilər ayaq üstündə qalanları boş yerlərdə əyləşdirdilər. Nəhayət başlanğıc fanfarları çalındı, prosesin növbətisinə start verildi.
Dünənki istirahətdən sonra xeyli gümrah görünən Divanın Baş Hakimi və digər iki hakim yerlərini sürəkli alqışlar altında tutdular. Kulisdə Baş Hakim dünənki uğurlu prosesə görə gənc hakimi təbrik etmişdi. Yaşlı hakim isə onun alnından öpərək doluxsunmuş, öz karyerasını xatırlatmışdı. Uzun sürən xəstəliyi, eləcə də işlədiyi məhkəmənin rəhbərliyi heç vaxt ona imkan verməmişdilər ki, Əsas dünyada parlasın. Onun istedadından qorxan rəhbərlik daim intriqalar salaraq parlamasına mane olmuşdu, o da karyerası çiçəklənən dönəmdə Nyu-York meqapolisini tərk edib ucqar Texasa sığınmalı olmuşdu.
Hakimlər yerlərini tutan kimi Baş Hakim tamaşaçıları salamlayıb nitqinə başladı:
-Əziz Divan üzvləri, əziz və hörmətli tamaşaçılar, bir neçə gündür ki, biz erməni millətinin qəhrəmanları elan olunan, halbuki bəşəriyyətə, insanlığa zərbələr vurmuş insanlara haqq-ədalət divanı qururuq. Bu gün mənim aləmimdə onların ən qəddarı və yırtıcısı hesab edilən biri ilə üzbəüz gələcəyik. Ona qarşı hədsiz nifrətin olduğunu bilərək mühafizə üçün xüsusi qabaqlayıcı tədbirlər də görmüşük. Bu, Ermənistan xalqının tarıxdəki ən böyük qəhrəmanı və parallel olaraq da bəşər tarixinin ən böyük anti-qəhrəmanı Ozanyan Andronik Torosoviçdir.
Zalı hiddət səsləri bürüdü.
Başı buxara papaqlı, şələ bığları çallaşmış bir şəxsin portretini önə şəkdılər, ardınca şəklin eynisi olan, amma sağ qulağı bintlə bağlanmış bir şəxs gətirilib müttəhimlər kürsüsünə əyləşdirildi.
Yerlərdən tamaşaçılar “cani”, “qatil”, “manyak” kimi replikalar atırdılar, şahidlər əyləşən hissədə isə əsl çaxnaşma müşahidə edilirdi. Bəziləri sadəcə qışqırır, bəziləri yumruqlarını düyünləyib hədələr yağdırır, bəziləri söyüşlər söyürdü. Bəziləri isə hətta səhnəyə cummaq belə istəyir, mühafizəçilərin yaratdığları kordona ilişib qalırdı.
-Ayağında çox qanlar var.
-Şəxsən özünün 60 min türk öldürdüyü deyilir.
-Türklər də onu yaxşı pazlayıblar elə.
Sıralararası bu sayaq danışıqlar getməkdəydi.
Divanın Baş Hakimi tamaşaçıları səbirli olmağa, özlərini toxtatmağa çağırdı, sonra Andronik Ozanyan barəsində bilgiləri diktorlardan birinin oxumasının təmin olunmasını Divan Heyətindən xahiş etdi. İnanılmaz bir hadisə baş verdi, heç kəs bu şəxs barədə yazılan tərcümeyi-halı oxumaq istəmədi.
Daha bir inanılmaz olay ardınca baş verdi, səmada yüzlərlə qara qarğa göründü, onlar qaqqıldaşa-qaqqıldaşa səhnənin üstündə dövrə vurdular. Bu vaxt göy üzündə şimşək çaxdı, şimşək elə bir gurultu qopardı ki, ətraf evlərin şüşələri belə cingildədi. Sonra da leysan yağmağa başladı.
Divanın Baş Hakiminin amiranə səsi eşidildi:
-Bəli, müttəhim Ozanyana nəinki insanlar, hətta təbiət, hətta quşlar belə nifrətlərini bildirirlər. Bir baxın, onun tərcümeyi-halını diktorlar belə oxumaqdan imtina etdilər. Amma reqlamentə görə proses məhz tərcümeyi-halın oxunması ilə başlamalıdır. Odur ki, mən hakimlərimizdən xahiş edirəm ki, Ozanyanın tərcümeyi halını oxusunlar. Tamaşaçılara isə bu leysanda bircəciyinin belə durub getməməsi, maraqla, axıradək prosesi izləməsindən dolayı öz minnətdarlığımı bildirirəm.
Qısa məşvərətdən sonra Baş Hakimin solundakı gənc hakim vərəqləri Divan heyəti nümayəndəsindən alıb yağışın maneçiliyini minimuma endirsin deyə lap gur səslə oxumağa başladı:
-Erməni xalqının ən böyük qəhrəmanlarından biri Ozanyan Andronik Torosoviç! O, 1865-ci ildə Osmanlı İmperiyasında – Sivasın Qarahısar bölgəsində dünyaya gəlib. O, yaş yarımlıq olanda anasını itirib, atasının himayəsində böyüyəsi olub. Məktəbi bitirəndən sonra gənc yaşlarında evlənib, amma uşaq dünyaya gətirərkən həyat yoldaşı vəfat edib, ardınca körpə də dünyaya əlvida deyib. Öncə ana qayğısından məhrum olması, ardınca həyat yoldaşını və övladını itirməsi bu adamın psixikasına olduqca mənfi təsir edib. Deyilənə görə o çox əsəbi, davakar ruhda olub. Gənc yaşlarından türklər əleyhinə erməni qiyamlarında (ermənilər bunu milli-azadlıq hərəkatı adlandırırlar) yaxından iştirak edib. 1882-ci ildə erməni qayda pozucusuna qarşı sərt rəftar edən türk jandarmına hücum etməsi səbəbindən həbs olunub, amma dostlarının köməyi ilə həbsxanadan qaçmağa müvəffəq olub. 1888-ci ildə “Qnçak” millətçi-erməni partiyasına üzv olub, oradan da daha radikal millətçi partiyaya – Daşnaksütüna keçib. Andronik Türkiyədə fəaliyyət göstərən erməni silahlı dəstələri üçün silah qaçaqmalçılığı ilə də məşğul olub. Şüarı terror olan Daşnaksütun partiyasında Andronikin ilk işi 1892-ci ildə Konstantinopolun polis rəisini qətlə yetirmək olub. Ardınca da ölkədən qaçıb, Krım və Zaqafqaziyada məskunlaşıb. Amma 3 ildən sonra yenidən Osmanlı ərazisinə dönüb, türklər əleyhinə qiyamlarda iştirak edib, Sasun üsyanlarının başında duran Serobun ölümündən sonra Sasun fədailərinin komandanlığını öz üzərinə götürüb. Serobu öldürən kürd lideri Bəşir Xəlili və onun 17 cangüdənini qətlə yetirdiyinə görə ona “paşa” təxəllüsü verilib, bununla da o, ermənilərin liderinə çevrilib. Ardınca o, Sasun döyüşündə şəxsən qəhrəmanlıq göstərməyə müvəffəq olub, buna görə Sasunski təxəllüsü qazanıb.
Gənc hakim azacıq duruxub davam etdi:
-İcazənizlə, bu qəhrəmanlıq sözünü işlətdiyimə görə üzr istəyirəm, tərcümeyi-hal erməni mənbəyindəndir, mənbənin “qəhrəmanlıq” adlandırdığı bir şey dövlət əleyhinə qiyam qaldırmaq, dövlətin idarə və müəssisələrini talamaq, dövlətin polis və əsgərlərini öldürmək hesab olunur, çox acınacaqlıdır. Caniləri qəhrəman edən xalq əsl qəhrəmanlarını da cani adlandırar.
Get-gedə izləyici simpatiyası qazanan gənc hakimi bu dəyərli fikrinə görə auditoriya alqışladı.
Gənc hakim davam etdi:
-O dövrdə Avropa Osmanlı ilə haqq-hesab çəkirdi, erməni qiyamçılarına dəstək idi, Andronikin şücaətlərini də geniş təbliğ edir, ona hər cür dəstək verirdi. Məsələn, Cenevrənin “Frankfurter Zeytunq” qəzeti yazırdı ki, “Andronik 1897-ci ildən 1904-cü ilədək 31 döyüş keçirib, heç birində də yaralanmayıb, o, əsl qəhrəmandır.“
1904-cü ildə Sasun üsyanı yatırılandan sonra Andronik yenidən ölkəni tərk edib, uzun müddət Avropada yaşayıb. Harada olubsa türklər əleyhinə fəaliyyət aparıb, müəyyən formada onlara zərər vurmağa çalışıb. 1912-ci ildə Serbiya, Yunanıstan, Bolqarıstan və Çernoqoriya Osmanlı ilə müharibəyə başlayanda bundan bərk sevinən Andronik Qaregin Njde ilə birlikdə 273 könüllü ermənidən ibarət dəstə düzəldib, türk təbəəsi olduğu halda türklərin əleyhinə vuruşub. Bolqarlar ona uğurlu döyüşünə görə bolqar vətəndaşlığı və təqaüd də veriblər.
1-ci dünya müharibəsi başlayanda bolqarların türklərlə müttəfiqliyini görüb Andronik ölkənin hüdudlarını tərk edərək, bu dəfə Tiflisə gedib. Rusiya ilə müharibə eləyən Osmanlının təəbəsi olduğu halda keçib Rusiya tərəfdə könüllü vuruşub, Vanın, Muşun, Bitlisin alınmasında fərqlənib. Osmanlı imperiyasına vurduğu ziyanlara görə Rus Çarı onu Georgiyevsk xaçı ilə təltif edib.
Yerdən kimsə “Çox məkrli velikorus şovinizminin məkrli təzahürü” söyləyərək öz hiddətini ifadə edəndə gənc hakim də fürsətdən istifadə edib su içdi.
-1917-ci ildə Ərzurumun müdafiəsini həyata keçirərkən Andronikin dəstəsi ilk ciddi məğlubiyyətini alır, Sarıqamış – Qars – Aleksandropol istiqamətində geri çəkilir. 1918-ci ildə türklərdən aldığı zərbələrin qisasını qafqaz türklərindən - azərbaycanlılardan çıxmaq üçün münbit şərait əldə edən bu şəxs yeni formalaşdırılmış Erməni Ordusu Korpusunun diviziya komandiri təyin olunur. Həmin ildə də Rusiyanın bolşevik Qafqaz ordusunun komandanlığı ona general-mayor rütbəsi verir. 1918-ci ildə Andronik bir bolşevik, rus ordusu generalı ampluasında Azərbaycanda törədilən qətliamlarda iştirak edir, xüsusən Bakıda və Şamaxıda bu qətllər daha geniş vüsət alıbmış, ardınca Xoy başda olmaqla İran ərazilərində də azərbaycanlıların qırğınını təşkil edir.
Gənc hakim nəfəsini dərib “Bir insan bu qədər insanın qanına necə susayar axı” replikasını ataraq Andronik səmtə baxdı, Andronik heç bir reaksiya verməyəndə başını bulayaraq davam etdi...
(Davamı var)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
Gənc Tamaşaçılar Teatrı ölkəmizi beynəlxalq festivalında təmsil edir
Gənc Tamaşaçılar Teatrı Almaniyanın Hannover şəhərində "Körpü" beynəlxalq festivalında iştirak edir. Teatr festivala Xalq artisti İrina Perlovanın quruluşunda Alman yazıçısı Patrik Züskindin "Kontrabas" pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı monotamaşa ilə qatılıb.
Teatrdan bildirilib ki, bir hissəli səhnə əsərində kontrabasçı rolunu Əməkdar artist Şövqi Hüseynov canlandıracaq.
Ensiklopedik biliklərə malik kontrabasçı həyatda çox sadə mövqe sahibidir. Opera “ulduzuna” vurulan bu şəxs həmin xanıma etiraf etmək istəyir ki, sakit otaqlarda belə onun səsini eşidir, məşhur ariyaları ifa edən gözəl səsi ilə dialoqa girir. Bu zaman özü-özü üçün qısqanclıq səhnəsi, teatr “qalmaqalı” yaradır ki, bəlkə bunun nəticəsində məşhur ulduzla ünsiyyətdə olmaq imkanı yarandı.
Xatırladaq ki, "Kontrabas" tamaşası bir çox beynəlxalq festivallarda müxtəlif nüfuzlu mükafatlara layiq görülüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
“Görüldü” - Uraqanın hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Nəsr saatında sizlərə gənc yazar Uraqan Abdullayevin “Görüldü” hekayəsini təqdim edir.
İki nəfər - oğlan və qız kafedə oturmuşdular. Oğlan qızı bu kafedə ilk dəfə idi ki, görürdü. Qızdan xoşu gəlməyə başlamışdı. Stolun üstündəki çaydan bir qurtum içib qıza baxırdı. Hər dəfə baxdıqca qızın üstündəki paltarlar tez-tez dəyişir, hər dəyişdiyi paltarla oğlanın üz cizgiləri, əhval ruhiyyəsi daha da canlanırdı.
Oğlan bütün cəsarətini toplayıb sözə başladı:
— Salam, tanış ola bilərik?
Qız da oğlana baxdı. Qız bu dəfə oğlana baxdıqca oğlanın üzərindəki geyimlər daha dəyişməyə başladı. Nə qədər çox baxırdısa, üzərindəki geyimlər o qədər tez dəyişirdi. Sanki oğlanın başqa geyimi qalmamışdı. Beləcə oğlanın təkrar eyni geyimlərə düşdüyünü görən qızın başı üzərində iri hərflərlə yazıldı:
"Görüldü"
Artıq 3 dəqiqə keçmişdi, amma qızdan hələ də cavab yox idi.
Oğlan yenidən soruşdu:
—Niyə cavab vermirsiniz?
Təkrar qızın başının üzərində yazıldı. "Görüldü"
Amma 2 dəqiqə sonra qız cavab verdi. "Salam”
Bu dəfə isə oğlanın başının üzərində iri hərflərlə “görüldü" yazılmışdı.
Amma qızdan fərqli olaraq 1 dəqiqə keçməmiş oğlan cavab verdi:
—Geyimlərinizə baxdım. Çox bəyəndim.
Amma niyəsə oğlanın dediyi söz qıza çatmadı. Oğlan eyni sözü təkrar etdi. Nə üçünsə oğlanın dediyi söz qıza çatmırdı. Oğlan bir neçə dəfə təkrar etsə də qız eyni geyim və üz cizgiləri dəyişməz olaraq qalırdı. Oğlan pəncərəyə doğru yaxınlaşdı.
Hava pis olduğundan pəncərənin qırağında 10 dəqiqə gözlədi. 10 dəqiqə sonra qız əsəbi halda cavab verdi.
-Nə olub e, eyni şeyi təkrar eləyib durursan?
Oğlanın başının üzərində "görüldü" yazılan kimi 1 dəqiqə keçməmiş oğlan cavab verdi:—Bağışlayın, xanım. Hava pis olduğuna görə dediyim sözlər sizə gəlib çatmırdı.
– Nə istəyirsiniz?
– Sizinlə tanış olmaq.
– Mən tanımadığım adamlarla tanış olmuram!
Oğlanın başının üzərində “görüldü” yazılan kimi cavab yazmaq istəsə də qarşısındakı qız bir anın içində gözəgörünməz oldu. Oğlan nə qədər çalışdısa da qızı nə görə bildi, nə də ki, əlavə nəsə deyə bildi.
Elə bu zaman qapı döyüldü. Oğlan artıq qapının arxasında kimin olduğunu bilirdi. Kor peşman yaxınlaşıb qapını açdı. Oğlanın qabağında balaca bir uşaq əlindəki zərflə dayanıb ona baxırdı. Zərfi uzadaraq uşaq dedi:
– Bu bildiriş sizə çatacaq.
Oğlan bildirişi götürən kimi açıb oxumağa başladı.
Bildirişdə yazılmışdı:
"Əziz istifadəçi. Gələn çox saylı şikayətlərə görə siz bir aylıq heç kəslə danışa bilməyəcəksiniz. Diqqətinizə görə çox sağolun.
Hörmətlə, sosial şəbəkə rəhbərliyi”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
Günay Əfəndiyeva Qırğızıstanın mədəniyyət naziri ilə görüşüb
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva Qırğızıstana səfəri çərçivəsində bu ölkənin mədəniyyət, informasiya, idman və gənclər siyasəti naziri Altınbek Maksutov ilə görüşüb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fonda istinadən məlumat verir.
Görüşdə Fondun çoxşaxəli fəaliyyətlərindən, eləcə də təşkilatın qurucu üzv ölkələrindən olan Qırğız Respublikasının 2023-cü il üçün təklif etdiyi layihələrə dəstək verməsindən söz açılıb.
Bu ilin mayında Oşda təşkil olunan VII Beynəlxalq Dünya Xalqlarının Dastanları Festivalının uğurla keçirilməsi qeyd edilib. Fond tərəfindən böyük qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun 95 illiyi münasibətilə “Ana tarla” əsəri əsasında tamaşanın Azərbaycan dilində hazırlanması və yubileyin qeyd olunması çərçivəsində nümayişi vurğulanıb. Azərbaycanın görkəmli alimi və manasşünası Adil Cəmilin müəllifi olduğu “Manas dastanı və türk dastançılıq ənənələri” adlı kitabın Azərbaycan və qırğız dillərində nəşr olunduğu diqqətə çatdırılıb. Fond və Türk Akademiyasının birgə əməkdaşlığı ilə tanınmış qırğız manasçı Rısbay İsakovun redaktorluğu ilə “Sağımbaydin Manası” kitabının yayımlanması, eləcə də Qırğızıstanın iştirakı ilə təşkilatın digər layihələrinin uğurla həyata keçirildiyi bildirilib.
Nazir Altınbek Maksutov Fondun fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək, təşkilatla gələcək birgə layihələrə dəstəyini ifadə edib.
Görüşdə qarşılıqlı əməkdaşlığın gələcək perspektivlərinə dair fikir mübadiləsi aparılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)
Günah ondadır!!!
Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Fikir vermisinizmi, nəsə bir xoşagəlməz hadisə baş verərkən mütləq şəkildə günahlandırma işləri aparılır? Günahın kimdə olduğu araşdırılır. Amma bir iş var ki, hadisə iki şəxs arasında olur və mütləq şəkildə bunlardan biri günahkardı.
Hadisənin potensial səbəbkarlarından hadisənin necə baş verdiyini, günahın həqiqətən kimdə olduğunu soruşarkən, həmin şəxslər hər dəfəsində fərqli ssenarilə bizə izah verir və hər ssenari də elə tərzdə qurulur ki, hər dəfəsində qarşı tərəf günahkar sayılır.
Yaxşı, bəs bu necə olur ?! O deyir: "günah məndə deyil ondadı". Hadisəyə izah verir və qarşı tərəfi özlüyümündə günahkar sayır. Bu isə deyir: "günah məndə deyil", hadisəni təsvir edir və yenə eyni vəziyyətdə qarşı tərəfin günahkar olduğunu izhar edir.
Beyin artıq tormozlanır, sadə bir mübahisənin araşdırmasında "Dedektiv" olmaq məcburiyyətində qalırsan sanki. Şerlok Holms və Dr. Vatsonu dəvət edək?! Yaxşı, bəs nə edək, kimə inanaq ?!
İnsanlar var ki, kənardan müşahidə edirsən, hərəkətlərinə, davranışına, danışıq tərzinə, görünüşünə və düşünürsən ki, bu insan digərlərindən yaxşı anlamda fərqlənir. Bir növ digərlərinə nisbətən idealdır. Qeyd eləyim, ideal insan yoxdur, ideal ətir parfümləri şəbəkəsi var sadəcə!!!
Mövzudan yayınmayaq. Bəzən bir insanın danışığı o qədər ecazkar görünür ki, bəlkə də saatlarca oturub dinləmək istəyərsən. Yaxşı, bəs bu insan danışdığı qədər də varmı, sözü ilə əməli üst-üstə gəlirmi ?!
Bu tip insanları mən sadəcə "söz pəhləvanları" adlandırıram, yağmasalar da guruldamağı əla bacarırlar...
Bəhanələr hər zaman həyatımızda varlığı ilə diqqət çəkiblər. Yuxarıda qeyd etdiyim həmin günahlandırma məsələsi də bir növ həmin bəhanələrə əsaslanır. Yəni, münaqişə baş verir və sən doğruları aşkara çıxarıb, reallıq nümayişi əvəzinə bəhanələr gətirməyə başlayırsan. Günahı özümüzdə yox, qarşı tərəfdə axtarırıq. Özü də fərqi yoxdu, bu qarşı tərəf canlıdır, ya cansız. Yetər ki, günahkar olsun.
Qarşı tərəfi günahkar saymaq əvəzinə öz səhvlərini düşün, tap, nəticə çıxar.
Günahı, səhvi başqası üzərində axtarmaqdansa, öz üzərində axtar. Sual ver özünə, niyə belə oldu? Nə etdim ki? Nə edə bilərdim? Müasir dövrdə mikrobeyinlər ədalət mühakiməsi aparır...
Doğrular qalıb kənarda, bu başqa nəsə axtarır... Bəzənsə bunun adını qanun qoyurlar... Qanun adı altında da nə qədər qanunsuzluq olur, orası saysan bəlkə də, saya gəlməz. Biri durub bu barədə söz deyəndə deyiləcək bir sözləri var, "sən bilməzsən". Bəs kim bilir ?!
Qədim yunan filosofu Aristotelin bu barədə bir ifadəsi var: " Ədalətsizliklərin ən dözülməzi qanun adı altında edilən ədalətsizlikdir..."
Bu məsələlərin maraqlı tərəfi isə bu tip insanların dünyanı dəyişdirmək fikirlərinin olmasıdı. Həqiqətən alqışlayıram bu fikri, ən azından, normal fikir, düşüncə siyasətidir. Yaxşı, dəyişdir bu dünyanı, amma yaxşıya doğru dəyişdir. Elə yöndə et ki, bu dəyişimin faydasına 10 insandan minimum 7-si müsbət fikir söyləsin, həqiqətən effektiv dəyişim olsun.
Bunun üçün ilk öncə öz düşüncə tərzini, baxış bucağını dəyişməyə başla, səhvin varkən üzr istəməyi bacar, doğrularla, etiraflarla yaşamağa başla, daha sadə mübahisədə günahı qarşı tərəfdə yox, özündə axtar, özündə araşdır. Ən əsası, çalış ki, sözünlə əməlin eyni ağırlıqda olsun.
Lev Tolstoyun dediyi kimi "Hər kəs insanlığı dəyişdirməyi düşünür, amma heç kim əvvəlcə özünü dəyişdirməyi düşünmür...".
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.10.2023)