Super User
Roman janrında yeni imza: Adəm İsmayıl Bakuvi
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Portalımız həm də bələdçi rolunu oynayır, oxucularına keyfiyyətli musiqi, film, eləcə də kitab tövsiyyə edir. Bu gün mən sizə imzasını çox bəyəndiyim Adəm İsmayıl Bakuvinin kitabları barədə danışmaq istəyirəm. Hələ ki, onun 3 kitabı çıxıb, hamısı da biri-birindən gözəldir. Oxumağa dəyər.
Adəm İsmayıl Bakuvi, “Məhşər divanı: Yalanın 17 anı” romanı
Müəllifin ilk romanıdır. 445 səhifəlik sənədli romanda erməni millətinin nümayəndəsi olan 17 nəfərə qurulmuş Böyük Divandan bəhs edilir. Klassik məhkəmə formatına uyğun bir qaydada keçirilən Böyük Divanda Zori Balayandan tutmuş, Monte Melkonyana qədər, Qaregin Njdeyə qədər əlləri, qələmləri qana batmış ermənilər müxtəlif cinayətlərdə ittiham olunur. Baş Meydanda insanların qarşısında onlara nədə ittiham olunduqları elan edilir. Zəruri hallarda müxtəlif millətlərdən olan ekspertlər, zərərçəkənlər dinlənilir. Nəticədə bəşəriyyəti sarsıdan erməni cinayətləri bir-bir sadalanır. Burada mənəvi cinayətlər də yer alır.
Müəllif obyektivliyi qoruyaraq ittiham edilənlərə də baş hakim obrazının dili ilə söz verir. Hər bir fəslin sonunda hər ittiham olunan erməniyə hökm oxunur.
Kitabda həmçinin çoxsaylı ensiklopedik məlumat yer aldığından əsərdən tələbələrdən siyasətçilərə qədər hər kəs yararlana bilər.
Adəm İsmayıl Bakuvi, “Paris üçbucağı” romanı
Bu roman Adəm İsmayıl Bakuvinin böyük rezonans doğurmuş “Məhşər divanı: Yalanın 17 anı” romanından sonra işıq üzü görən sayca ikinci romanıdır. Bu roman da siyasi romandır, burada da erməni-azərbaycanlı münaqişəsi geosiyasi maraqlar konteksində araşdırılır, amma roman həm də azərbaycanlı və fransız gənclərinin - Ülvinin və Suzannanın ülvi məhəbbətlərini özündə daşıyan bir melodramdır.
Tarixi faktlarla zəngin olan “Paris üçbucağı” maraqla oxunur, axıradək oxucunu gərginlik içində saxlayır. Roman geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
Yazıçının hədəfi daha çox beynəlxalq arealdır. Məqsədi Azərbaycanın haqq işini bədii-sənədli təcəssümlə statistik dünya oxucusuna çatdırmaqdır. Yeni romanın əsas hədəfi əsasən fransız oxucudur. Əminlik var ki, bu oxucu “Paris üçbucağı” ilə tanışlıqdan sonra “türklər tərəfindən genosidə məruz qalmış zavallı ermənilərin” obrazını ötən əsrin 70-ci illərində Fransada 70-ə yaxın terror aktı törədib fransızların qanını tökən erməni obrazına dəyişəcək.
Adəm İsmayıl Bakuvi, “Eşq mələyi” romanı
Müəllifin sayca üçüncü romanı olan “Eşq mələyi” əbədi mövzuya – sevgiyə həsr edilib. Amma burada sevgi çətiri altında cəmiyyəti sarsıdan əksər bəlalar öz əksini taparaq nümayiş olunur. Qadın hüquqsuzluğu, cəmiyyətin maddiyyata sitayişi, insani münasibətlərin kökündə təmənnanın dayanması, sosial ədalətsizlik, güclü cinsin zərif cinsə yönəlmiş cinsal istəkləri sonda romanın baş qəhrəmanını uçuruma sürükləyir. Ailəsinin dağılması, pozğun həyat, həbsxana onu tamamən mənfi istiqamətə daşıyırsa da, həyatda yeganə sevinci olan qızı naminə o duruş gətirib yaşayır.
Romanın kulminasiyası uçuruma yuvarlanmaqda olan qadının bir vaxtlar əlindən buraxdığı xoşbəxtlik quşu ilə – ilk məhəbbəti ilə təsadüfən qarşılaşması epizodudur. Həyat yeni nələr vəd edəcək? Çirkaba bulaşmış qadın paklana biləcəkmi?
Roman geniş oxucu kütləsi, xüsusən gənclər üçün nəzərdə tutulub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
POETİK QİRAƏTdə Əşrəf Veysəllinin “Üz-üzə gəlmişik” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının maraqla izlənilən Poetik qiraət rubrikasında növbə Sumqayıtda yaşayıb yaradan ustad şair Əşrəf Veysəlliyə çatdı. Bu gün “Üz-üzə gəlmişik” şeiri təqdim edilir.
ÜZ- ÜZƏ GƏLMİŞİK...
Ay sözügerçəyim, məni bağışla,-
O gün bu dünyanın yalan günüydü.
Bütün çiçəklərin, bütün güllərin,
Bütün çəmənlərin solan günüydü.
Yağırdı sinəmə qəm löyün-löyün,
Bağrımın başında dərd düyün-düyün...
Əgər inanmırsan, günü də deyim,
Deyim filan ayın filan günüydü.
Gözüm çox yamanı, yaxşını görüb,
Ömrün payızını, qışını görüb...
O gün-əzrayılın işini görüb,
Üzümə qımışıb, gülən günüydü.
Külli kainatın dağılan, uçan,
Ürəyi min yerdən sızlayan, sancan,
Düzlərin ayağım altından qaçan,
Dağların üstümə gələn günüydü.
Onsuz bircə gün də gün görməmişəm,
Dolub gözlərimə çən, -görməmişəm.
Üz-üzə gəlmişik...
mən görməmişəm,
Bağışla,-
anamın
ölən
günüydü.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Çəkil gözlərimdən, kədər
Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Tahirə Ağamirzə qızı (Ağamirzəyeva) Kədərli 1965-ci il oktyabrın 10-da Qubadlı rayonunun Dəmirçilər kəndində anadan olub. 1973-cü ildə Dəmirçilər kənd 8 illik məktəbinin 1-ci sinfinə gedib, 1983-cü ildə Dondarlı kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə başa vurub.
1984-1987-ci illərdə “Avanqard” (İndiki “Bəgüşad”) Qubadlı rayon qəzetində ədəbi işçi, müxbir vəzifələrində çalışıb.
Tahirə Kədərli ədəbi yaradıcılığa məktəb illərindən başlayıb. Yazıları ilə diqqəti cəlb edən gənc şair redaksiya tərəfindən mükafatlandırılıb.
1988-ci ildən başlayaraq “Yeddi gün”, “Ana Vətən”, “Vətən səsi” və “168 saat” qəzetlərində çalışıb.
Yazıları, mənsur şeirləri “Ədalət”, “Şəhriyar”, “Təzadlar”, “Dünyaya pəncərə” və “Bütöv Azərbaycan” qəzetlərində çap olunub.
“Dərdin qucağında böyümüşəm” (“Təhsil” nəşriyyatı), “Günahımı gözlərimə bağışla”(“Adiloğlu” nəşriyyatı), “İlahi Nura doğru” və “Sevgi yolları” adlı kitabların müəllifidir. Onun Türkiyə tükcəsində yazdığı iki kitabı Türkiyədə çap olunub.
T.Kədərli müxtəlif mövzularda yazdığı məqalələrinə görə, AKİVHİ tərəfindən “Xan qızı Natəvan” diplomu, “Qafqaz” Media İctimai Birliyi tərəfindən “Vicdanlı qələm” mükafatı, ədəbi yaradıcılığının 25 illiyi münasibətilə “Peşəkar jurnalist” adına layiq görülüb. 2011-ci ildə Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyi tərəfindən keçirilən yazı müsabiqəsində uğur qazanaraq Türkiyə səfirliyi tərəfindən diplomla təltif edilib.
Şeirləri Türkiyə mətbuatında dərc edilir və “İstanbul Şiir Fırtınası” radiosunda səsləndirilir.
“Məhsəti” Şairlər Məclisinin üzvü Tahirə xanım hazırda 4 kitab üzərində işləyir. Mətbuatda 40 ildən,“Vətən səsi” qəzetində 20 ildən çox çalışan həmkarımızı 2 gün öncə qeyd etdiyi doğum günü münasibəti ilə təbrik edir, ona yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.
Və portalın oxucularına onun şeirlərini təqdim edirik.
QUBADLI HƏSRƏTİ
Köçkün ruhum od-közünə bələnib,
Həsrətindən ahım göyə dirənib,
Sənsiz ürəyimə leysan ələnib,
Canım Dəmirçilər, bağışla məni!
Pəncərən döyülmür, qapın bağlıdır,
Dərdin dözülməzdir, sinən dağlıdır,
Sənə gələn yolum hələ bağlıdır,
Canım Dəmirçilər, bağışla məni!
Yanıb külə dönüb bağın-bağatın,
Sinəmdə kök salıb ağrın-bayatın,
Elə təlx olubdu taxtın, ovqatın,
Canım Dəmirçilər, bağışla məni!
Közünü qoymuşam közümün üstə,
Gözlərim yoldadı, qulağım xəstə,
Sənə qovuşacam axır nəfəsdə,
Canım Dəmirçilər, bağışla məni!
Görürəm hər gecə yuxuda səni.
Ağladır bu ətir, bu həsrət məni,
Öldürməz düşmənin min oxu məni,
Canım Dəmirçilər, bağışla məni!
(17 mart 2009-cu il)
VƏTƏN
Şimşək olub çaxam sənə,
Bir çay olub axam sənə,
Tutasan qollarımdan
Gecə-gündüz baxam sənə
Vətən!
Bir cığır ola düşəm izinə,
Gəlib yatam dizinə,
Üzümü söykəyib üzünə,
Öləm qollarında
Vətən!
Yanan ocağında qovrulam,
Axar suyunda durulam,
Səndə yenidən doğulam,
Böyüdəsən məni
Vətən!
ŞƏHİD BALAM
Sənin ölən vaxtın deyil,
Körpə balam, quzum mənim.
Gözlərimdə nur, işığım,
Qəlbimdəki arzum mənim!
Nə gördün ki, bu dünyada,
Gül ətrindən doyammadım.
Dünya susub bu fəryada
Köksünə baş qoyammadım.
Əlim boşdu, gözlərim yaş,
Bu dünyanın ürəyi daş,
Körpə balam yaralıdı,
Verin mənə yavaş, yavaş.
Əl vurmayın, yarasına
Bulud da göydə qan ağlar.
Mələklər cənnət bağında
Balamın telin sığallar.
Sənin ölən vaxtın deyil,
Körpə balam, quzum mənim.
Gözlərimdə nur, işığım,
Qəlbimdəki arzum mənim!
ÇƏKİL GÖZLƏRİMDƏN, KƏDƏR!
Çəkil gözlərimdən kədər, qüssə, qəm,
Burax bir az sevinim, bir az şənlənim.
Payızın şərbətin çəkim başıma,
Bu ocaq başında bir az isinim...
Gözümün kökündə niyə bitmisən?
Kirpiyim əlindən çəkilib dara.
Çəkil, gözlərimdən uzaq dur bir az,
Onsuz da həsrətəm doğma yurduma.
Orda mürgüləyən xəyallarımın,
Nazını çəkirəm, umudlanıram.
Orda göy üzünün, aydın səmanın,
Şirin röyasında pərvazlanıram.
Burda payızların şehi də olmur,
Burda çiçəkləmir arzu-diləklər.
Burda gecələrin mehi də olmur,
Yuxuya həsrətdi köçkün ürəklər...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
GÜNEY AZƏRBAYCAN POEZİYASI ANTOLOGİYASInda Dərviş Təbrizlidən “Küçənizdə” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Dərviş Təbrizlinin şeirlərini təqdim etməkdədir.
Dərviş Təbrizli təxəllüsü ilə tanınan Məhəmməd Cavadi 1992-ci ildə Təbriz şəhərində anadan olubdur. 2007-ci ildən türkcə şeir və ədəbiyyat sahəsində çalışır. İndiyə kimi 3 kitabı işıq üzü görübdür. 10 kitabdan artıq roman kitabını Azərbaycan əski əlifbasına köçürübdür. Bir ildən artıqdır ki, pyes və ssenari yazmağa üz gətiribdir. Azərbaycanın böyük sənətkarı Cəfər Cabbarlının pyes yazılarını köçürüb və çapa hazırlayıbdır. İndi isə Təbriz şəhərində gülüş tamaşasının səhnəyə çıxmasının yazarı və baş yazarıdır.
Bu gün şairin “Küçənizdə” şeirini təqdim edirik.
KÜÇƏNİZDƏ
Gördüm səni mən ilk dəfə öz küçənizdə,
Dil tutmadı heç bir yol atam söz küçənizdə.
Salxımla bitib gözlərim üstündə məhəbbət,
Gəl, əl uzadıb bircəsini üz küçənizdə.
Göstərmə gözəl gözlərini hər kəsə, vallah,
Çox qorxuram axir vuralar göz küçənizdə.
Min gənc o qara gözlərinin bəndinə düşmüş,
Çək zəncirə bir-bir hamısın düz, küçənizdə.
Sal sevgi odun könlümə bağrım başı yansın,
Bu sevgidən arzumdur olam köz küçənizdə.
Axşamdan inan sübhəcə səndən danışırdıq,
Tanrımla gəzirdik o gecə biz küçənizdə.
Təbriz dolusu sevgi gətirdim qucağımda,
Tökdüm, qapızda qoy qala təbriz, küçənizdə.
Tək qoyma, amandır, ürəyi incə bu Dərviş,
Addım ata bilməz daha sənsiz küçənizdə
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Əli Tudə günü
Bu gün - oktyabrın 12-də saat 14:00-da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda tanınmış Güney Azərbaycanlı şair, əməkdar incəsənət xadimi, mərhum Əli Tudənin 100 ilik yubileyinə həsr edilmiş kitabın təqdimat mərasimi keçiriləcəkdir. Tədbir təşkilatçıları maraqlı olan hər kəsi dəvət edir.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına AYB sədrinin Güney Azərbaycan üzrə müşaviri Sayman Aruz məlumat verib.
Biz sizlərə Əli Tudə barədə bilgilər verəcəyik. Əslən Ərdəbilin Çanaxbulaq kəndindən olan atası Qulu və anası Şahbəyim Quzey Azərbaycana köçüb və Əli 1924-cü il yanvarın 31-də Bakıda anadan olub.
Atası Qulu neft mədənində fəhləlik etmiş, sonra isə buruq ustası vəzifəsinədək yüksəlmışdir. Əli 1 yaşında olarkən atası, 5 yaşında isə anası dünyasını dəyişib. O, nənəsi Qəribin himayəsində böyüyüb. 150 saylı orta məktəbdə oxuyub. Bu dövrdə Bakı Pionerlər Sarayının nəzdində Osman Sarıvəllinin, sonra isə İsmayıl Soltanın rəhbərlik etdiyi ədəbiyyat dərnəyinin fəal üzvü olub. Artıq 13 yaşında ikən Əlinin ilk şeirləri Heydər Rzazadə imzası ilə "Kommunist", "Yeni yol" qəzetlərində çap olunub, radioda səslənib. 1938-ci ildə həmin ədəbiyyat dərnəyinin nəşr etdiyi almanaxda da şeirləri dərc edilib.
1938-ci il repressiya dövründə 7-ci sinifdə oxuyarkən o, Güney Azərbaycan mənşəli olduğundan nənəsi ilə birlikdə İrana sürgün edilir. Təhsili yarımçıq qalır. İranda təsərrüfat işləri və fəhləliklə məşğul olaraq ağır həyat tərzi keçirir. Lakin şəxsi mütaliəsi, ədəbiyyata güclü meyli onda yazıb-yaratmaq həvəsini söndürmür.
50 ildən artıq bir müddət ərzində bircə gün belə olsun qələmini yerə qoymayan Əli Tudə dərəli-təpəli bir həyat və yaradıcılıq yolu keçib.
Əli Tudə 1940-cı illərdə Cənubi Azərbaycanda başlanan azadlıq hərəkatına qoşulur, silahı və qələmi ilə mübarizə aparır. Milli ruhlu şerləri ilə xalqı istiqlala çağırır. 1944-cü ildə "Vətən yolunda" qəzetində Əli Tudə imzası ilə şeirləri çap olunur. 1944–1946-cı illərdə Ərdəbildə çıxan "Ziddi-faşist", "Cövdət" qəzetlərində, ədəbi almanaxlarda, Təbrizdə çıxan "Azərbaycan" qəzetində, "Şəfəq", "Azərbaycan" məcmuələrində, "Şairlər məclisi" almanaxlarında şeirləri müntəzəm olaraq işıq üzü görür. O, "Hizbitudeyi İran" partiyasının üzvü olur (1944). Bir ildən sonra, 1945-ci ildə Təbrizdə yaranan Azərbaycan Demokrat Firqəsi sıralarına qoşulur. İran xalq partiyası Ərdəbil vilayət komitəsində təbliğatçı (1944–1945), Milli hökumət yarandıqdan sonra Təbrizdə Maarif Nazirliyində tədris şöbəsinin müdiri (1945–1946) işləyir. "Ana dili" kitabının tərtibi və çap olunmasında xüsusi rol oynayır. Sonra isə İran tarixində ilk dəfə olaraq Təbrizdə Milli filarmoniya yaradır, onun ilk və son müdiri olur. Mahal-mahal, kəndbəkənd gəzərək istedadları bu böyük mədəniyyət ocağına cəlb edir.
Əli Tudə Cənubi Azərbaycan demokratik ədəbiyyatının yaradıcılarından biridir. İctimai-siyasi fəaliyyəti ilə bərabər, şair öz qələminin qüdrətindən inqilabın nailiyyətlərinin qorunub saxlanılması üçün ustalıqla istifadə edir. Yaradıcılığını, yüksək əqidəsini, mütərəqqi fikirlərini mübarizə yollarında məşələ çevirən Əliyə Təbrizin şairlər məclisində müdriklər tərəfindən Tudə, yəni Xalq təxəllüsü verilir. Milli hökumət onu ali mükafat "21 Azər" medalıyla təltif edir. O vaxt şairin cəmi 22 yaşı var idi və ilk şerlər kitabı da çap ərəfəsində idi.
Lakin tale burda da öz qəddar hökmünü verdi. Bu xoş günlər, azadlıq və səadət uzun çəkmədi. Min bir əzabla, qanlar bahasına qurulmuş Milli hökuməti İran dövləti beşikdəcə boğdu. Şairin üsyankar ruhlu şeirlər kitabı mətbəədəcə yandırıldı. Tutulduğu anda məhkəməsiz-filansız qətlə yetirilməsi barədə şahın fərmanı verildi. Şair mübarizəni davam etdirmək və qayıtmaq məqsədilə öz məsləkdaşları ilə bir daha Vətəndən Vətənə mühacirət etmək məcburiyyətində qaldı. 1946-cı il dekabrın 12-də sərhəddə yazdığı "Mən nə gətirdim" şeri Güney Azərbaycan mühacir ədəbiyyatının ilk nümunəsi oldu. O taydan gələn qardaş-bacılarımızın manifestinə, həyat məramına dönən bu şeir tez bir zamanda dillər əzbərinə çevrildi.
Milli demokratik hökumət irtica qüvvələri tərəfindən boğulduqdan sonra Bakıya mühacirət zamanı "Ədəbiyyat” qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi vəzifəsində işlədi. Ona ali təhsil almaq imkanı yarandı. BDU-nun filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirdi (1947–1952).
1958-ci ildən Azərbaycan və SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında redaktor, Ali partiya məktəbində müdavim, "Azərbaycan" qəzetində (Azərbaycan demokratik firqəsinin orqanı) ədəbi-şöbə müdiri oldu Əli Tudə (1952–1962).
Sonra bütün həyatını bədii yaradıcılığa həsr edir. Ümumittifaq tədbirlərində, Moskvada Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə, Tbilisidə SSRİ Yazıçılar İttifaqının plenumunda və s. iştirak edib. "21 Azər" (1946), "Əməkdə fərqlənməyə görə" (1959) medalları ilə mükafatlandırılıb.Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunub (1984). Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü seçilib (1960-cı ildən).Əmək Veteranı (1986), Əməkdar İncəsənət Xadimi (1987), 50 poemanın, 60-a yaxın kitabın müəllifidir. Əsərləri özbək, qırğız, hind, ukrayna, rus, ingilis və s. dillərə tərcümə olunub.
Əli Tudə ömrü boyu siyasi mühacir olaraq qaldı. Sovet pasportu daşımadı. Bir çox yüksək titul və mükafatlardan məhrum oldu.
1996-cı il fevralın 26-da Bakıda vəfat etdi. Fəxri Xiyabanda dəfn olundu.
Ruhu şad olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Güllü Eldar Tomarlıya ürəyimdən keçənlər...
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Şəhla Qaraşqızı Ağdamlının milli-mənəvi dəyərlərimizin yorulmaz keşikçisi olan Güllü Eldar Tomarlıya həsr etdiyi məqaləsini təqdim edir.
Ömrüm boyu xalqımın milli geyimlərinə, digər mənəvi dəyərlərinə xüsusi diqqətim, sevgim olub. Evimizdə Azərbaycan xanımının xanım-xatınlığının göstəricisi kəlağayıya sonra ehtiram bəslənilib, onu qorumuşuq.
Anamı, daha sonra qaynanamı çox vaxt kəlağayıda görmüşəm. Bunu örnək kimi qəbul etmişəm. Özümün gəlinlik örpəyimi ən çətin günlərimdə qorumuşam. Bu örpək mənim xoşbəxt anlarımın şahididir. Ağdam rayonu işğal olunandan sonra el-obamızdan köçkün düşəndə birinci növbədə sandıqda saxladığım milli geyimlərimi götürdüm. Bunların içərisində, əlbəttə, anamın, qaynanamın kəlağayıları və gəlinlik üz örpəyim də vardı.
Bakıda çətin köçkünlük həyatı yaşayanda elə gözüm həmişə kəlağayılarda, milli geyimlərimdə idi. Onları səliqə-sahmanda saxlamaq üçün əlimdən gələni edirdim. Onlar mənim el-obamın yadigarlarıdır.
Günlərin bir günü toyda başı kəlağayılı bir xanım görəndə onu könlümə çox yaxın bildim. Nə qədər yaraşıqlı görünürdü. Bu yaraşıqda onun gözəlliyinə kəlağayı da gözəllik qatmışdı. Tez-tələsik ona yaxınlaşdım, tanış oldum. İlk görüşümüzdən söhbətimiz tutdu. Çünki bizi bir-birinə bağlayan tel vardı. Bu tel kəlağayıydı.
Güllü xanım Eldar Tomarlı ilə
tanışlığımızdan sonra tez-tez görüşürük, zəngləşirik. Hər dəfə də başında, yaxud çiynində müxtəlif rəngli və naxışlı kəlağay onu mənə daha yaxından bağlayır və sevdirir. Kəlağayıya ondakı sevginin səbəbini soruşdum. Nənəsinin ona vəsiyyətindən, onun bağışladığı noxudu kəlağayıdan, əvvəllər kəlağayının hansı məna daşıdığını bilməsə də, onun haqqında biliklər öyrənməsindən fəxrlə danışdı.
Bildirdi ki, evində şəxsi "Kəlağayı Muzeyi" yaradıb. 150-dən çox kəlağayı var muzeyində. Əksəriyyətini kalağayının dəyərini bilənlər təmənnasız hədiyyə edib. Şəxsi vəsaiti hesabına da xeyli kəlağayı alıb.
Bunları eşidəndə anamın, qaynanamın kəlağayılarını və özümün gəlinlik üz örtüyümü "Kəlağayı Muzeyi"nə hədiyyə etməyi qərara aldım. İnandım ki, bunlar həmin muzeydə daha etibarlı qorunar.
Daha sonra Ağdamın Bağman kəndindən Sona xanımın kəlağayısını da muzeyə verdim.
Güllü xanımın işini alqışlayıram, ona bu sahədə dəstək olmağa çalışıram. Müxtəlif yerlərdə, qohum-əqrəbanın evində, ərkim çatan xanımların sandığında kəlağayı görəndə onlara Güllü xanımdan, onun muzeyindən danışıram. Məsləhət görürəm, təklif edirəm ki, bu abır, həya, ismət, gözəllik, yaraşıq rəmzini sandıqda dustaq eləməyin.
Tez sual verirlər ki, bəs neyləyək? Sevinərək cavab verirəm ki, Güllü xanımın muzeyinə hədiyyə edin. Kəlağayıların ən etibarlı saxlama, qorunma yeri o muzeydi. Hətta bildirirəm ki, istəsəniz, sizi həmin muzeyə apararam. Görərsiniz ki, kəlağayılar oranı necə gözəlləşdirib.
Hara gedirəmsə, gözdə qulaqdayam. Gözlərim kəlağayı, şal, gözəl baş örpəkləri axtarır.
Nə qədər ki, Güllü xanım kimi milli dəyərləri sevən, qoruyan insanlar var, kəlağayı əbədi yaşayacaq, xalqımızı tanıdacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Çörəksatan kişinin dastanı
Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
-Salam, zəhmət olmasa çörək verərsiniz.
+ Salam, üzr istəyirəm, amma çörək qalmayıb, yoxdur.
- Heç qalmayıb ?!
+ Xeyr.
- Heç bir dənə də ?
+ Yoxdur, bəy! Heç bir dənə də qalmayıb.
- Yaxşı baxın, bəlkə, kənarda da olsa qalıb.
+ Qardaş, vallah qalmayıb, olsa mütləq verərdim.
- Doğrudan qalmayıb?!
+ And olsun uca Yaradana, atamın qəbrinə, anamın, dayılarımın canına, kəndimizdəki məscid haqqı, Həzrəti Abbas haqqı qalmayıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.10.2023)
Qazaxda və Ağstafada tarixin izləri qorunmalıdır
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Təbii ki, yurdumuzun hər qarışı gözəldir. Eləcə də Qərb bölgələrimiz.
Ədəbiyyat, təhsil ocağı olan Qazax-Ağstafa bölgəsi ədəbiyyatımıza onlarca məşhur yazar, alim bəxş edib. Bu qədim türk yurdu həm də tarixi mahiyyəti böyük olan mədəniyyət abidələri ilə də diqqət çəkir. Nə gizlədim, bu abidələrdən uzun illər ərzində baxımsız qalanı, uçub dağılanı da az olmayıb. Nə yaxşı ki, yeni mədəniyyət nazirimiz tarixi abidələrin qorunması sahəsində dərhal əməli tədbirlərə əl atıb. Nazirin mart ayında bölgəyə səfəri, ən əhəmiyyətli abidələrə baş çəkməsi, əlaqədar təşkilatlara müvafiq göstərişlər verməsi dediyimə sübutdur.
İndi isə atılan növbəti addım barədə bilgi vermək istəyirəm. Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti tərəfindən regionlarda “Mədəni irsimizi tanıyaq, tanıdaq və qoruyaq” adlı silsilə görüşlər keçirilir. Məqsəd ölkəmizin zəngin tarixi irsinin qorunmasına ictimaiyyətin diqqətinin artırılması, bu sahədə maarifləndirmə işinin təşkili, abidələrin bərpa və konservasiyasına özəl sahənin marağının artırılması və tarixi abidələrin qanunvericilik çərçivəsində istifadəsinin təşviq edilməsidir.
Növbəti belə görüş məhz Qazax-Ağstafa bölgəsində keçirilib. Dövlət Xidmətinin rəisi Səbinə Hacıyevanın başçılığı altında nümayəndə heyəti Ağstafa rayonunda yerləşən “Keşikçidağ” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, İsrafil Ağanın evi, Əyyub ağa məscidi, Qazax rayonunda yerləşən “Avey” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, Baba Dərviş yaşayış yeri, Didvan qülləsi, Qazax Müəllimlər Seminariyasının binası və İsrafil ağa hamamına baxış keçirib.
Səbinə Hacıyeva görüşlər zamanı ölkə ərazisində yerləşən abidələrin mühafizəsi işinin gücləndirilməsi istiqamətində atılan addımları qeyd edib. Tarixi irsin qorunması, bərpa-konservasiyası və bu sahədə ictimaiyyətin maarifləndirilməsi ilə bağlı aidiyyəti dövlət orqanları, o cümləndən rayon icra hakimiyyətləri ilə birgə fəaliyyətin qurulmasının vacibliyini diqqətə çatdırıb.
Mədəni irsin mühafizəsinin vacibliyi, bu yöndə digər dövlət qurumlarının və vətəndaşların rolu və məsuliyyəti, mövcud problemlər və həlli yolları müzakirə olunub.
Dövlət Xidmətinin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri, abidələrin qorunması, bərpa və konservasiyasında dövlət siyasəti və bölgədə yerləşən mədəni irs nümunələrinin mühafizəsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər barədə təqdimat nümayiş olunub.
Abidələrin bərpa və konservasiyası, eləcə də turizm məqsədilə istifadəsi istiqamətində fikir mübadiləsi də aparılıb.
Hər bir xalqın öz tarixini sübut etməsi üçün maddi və qeyri-maddi mədəni irsi ən vacib faktordur. Nə xoş bizə ki, xalq olaraq zəngin mədəni xəzinəyə maliyik. Daha, bədxah qonşularımız kimi özümüzdən tarix və mədəniyyət uydurmuruq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.10.2023)
“Nolar, de ki, çox yaxşıdı…” - OXUCULARIN YARADICILIĞI
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Oxucuların yaradıcılığı layihəsində bu dəfə Günel İbrahimovanın yaradıcılığını diqqətə çəkir. Günel mərhum atasına həsr etdiyi “Yağışla söhbət” şeirini təqdim edir.
Mən şair deyiləm, dəyərli şairlərimiz üzürlü saysınlar
Salam, yağış, yenə mənəm,
Səndən dilək diləyən qız,
Gəldim, səndən xəbər biləm,
Yenəmi qaldım atasız?
Gəlmədimi qoxusuna,
Məni həsrətdə qoyanım?
Dedinmi, möhtacam ona,
Bildi, ömrümə qıyanım?
Dedinmi ki, kimsəsizəm,
O gedəndən tək qalmışam?!
Çatdırdınmı çarəsizəm,
Həsrətindən saralmışam?!
Susma, danış, söylə bir-bir,
Söylə nələr dediyini.
Dil-dodağım əsir tir-tir,
Gözləməyim gəlməyini?
Nə danışdı, nələr dedi,
De, nə vaxta oldu vədi?
İşləyirmi, qolu, əli,
Ayaqlanıb gəzirdimi?
Tapmışdımı əzizlərin,
De, anası yanındamı?
Paylaşırmı dərdin, sərin,
Varlığımız yadındamı?
Bildimi ki, necə zülmə,
Qoyub gedib yetimlərin?
Yuxumuza gəlmir niyə,
Günahımız nə bizlərin?
Qayıdıbmı bəs yaddaşı,
Xatırlayır indi rahat?
Mələklərdi yol yoldaşı,
Necə gedir orda həyat?
Of ay yağış, ehh ay yağış,
Bayaqdandır, hey susursan,
Bəsdir susdun, sən də danış,
Sakitcə qulaq asırsan...
Dillən, sən də danış görüm,
Suallar yorur beynimi.
Yollardan yığılsın gözüm,
Danış, rahatlat qəlbimi..
İndi mən susuram, buyur,
Sən başla şirin söhbətə.
Gözümün yaşı quruyur,
Günəş doğdur bu zülmətə.
De ki, atan yaxşı idi,
Sizə salam da yolladı.
Məni görüb çox sevindi,
İşləyirdi əl-ayağı.
De ki, özü dolaşırdı,
Cənnətin güllü yolların,
De ki, məni xatırladı,
Gətirmişəm salamların.
Nolar, de ki, çox yaxşıdı,
Möhtac deyil bir kimsəyə,
De ki, qayıdıb yaddaşı,
Gərək yoxdu dərd çəkməyə.
Niyə belə çox susursan,
İstəyirsən, havalanım?
Sakit sellənib yağırsan,
Danış, başına dolanım...
Susma, dillən, bir dilə gəl,
Səp suyundan, köz yarama.
Dar günümdə sən uzat əl,
Məlhəm elə söz yarama.
Qırma qalan ümidimi,
İnanmışam dostluğuna.
Səndən də üzüm əlimi?
Salma həsrət boşluğuna.
Bəlkə, səni bezdirirəm,
Çox sual, çox qəmim ilə,
Sinəmdə dərd gəzdirirəm,
Dedim, mənə çarə elə.
Yordum, sıxdımsa, bağışla,
Vallah onsuz havalıyam,
Ovunmaram sən yağışla,
Mən atasız yaralıyam.
Yaxşı, sən də sus beləcə,
Ovut bircə qoxusuyla,
Ürəyim qanlı gölməçə,
Taqət tapım yuxusuyla.
Bildim, acı bir gerçəkdir,
Gedibsə, yoxdur dönüşü.
Bizə bol səbr gərəkdir,
Çatınca o görüş günü.
Günel ağlar, sinəsində,
Ata boyda dağı vardır.
Qarı vardır zirvəsində,
Atam yenə xan çinardır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.10.2023)
UNESCO İcra Şurasının 217-ci sessiyasında Azərbaycanın bəyanatı səsləndirilib
“Azərbaycan UNESCO-nun prioritet və proqramlarının səmərəli şəkildə həyata keçirilməsinə böyük önəm verir. Ölkəmiz UNESCO və ona üzv dövlətlərlə açıq, şəffaf və inklüziv şəkildə işləməkdə qətiyyətlidir.
Azərbaycan mədəniyyətlərarası dialoq, eləcə də irqçilik və ayrı-seçkiliklə mübarizə sahəsində təşkilatın irəli sürdüyü təşəbbüsləri fəal şəkildə dəstəkləyir, “Bakı Prosesi” və “Mədəniyyət naminə sülh” kimi qlobal təşəbbüslər vasitəsilə mədəniyyətlər və dinlər arasında dialoqu ardıcıl olaraq təşviq edir.”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, bu fikirlər Azərbaycanın UNESCO yanında daimi nümayəndəsi Elman Abdullayev təşkilatın İcra Şurasının 217-ci sessiyasında təqdim etdiyi ölkəmizin milli bəyanatında yer alıb. Bildirilib ki, Azərbaycan öz milli imkanları daxilində və Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi sülh, təhlükəsizlik və Qlobal Dayanıqlı İnkişaf Gündəliyinə töhfə verməkdə davam edir, beynəlxalq həmrəyliyi və çoxtərəfliliyi təşviq etmək üçün səylərini əsirgəmir. Ancaq regionda hələ də mövcud olan irqçilik, ayrı-seçkilik və bununla bağlı dözümsüzlük kimi təhlükəli tendensiyalar narahatlıq doğurur.
“Ermənistan 30 illik hərbi təcavüz zamanı Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində mədəni irsi tamamilə dağıdıb, talan edib və vandalizmə məruz qoyub. Tarixi abidələr, məscidlər, məbədlər, məqbərələr, muzeylər, eksponatlar, sənət qalereyaları, arxeoloji abidələr və kitabxanalar kimi mədəni sərvətlər ən vəhşicəsinə talan olunaraq yerlə-yeksan edilib.
İşğal zamanı Azərbaycanın təhsil infrastrukturuna da ciddi ziyan vurub. Azərbaycanın işğal altında olmuş ərazilərində 2000-dən çox təhsil müəssisəsi Ermənistan tərəfindən tamamilə dağıdılıb.
Ermənistanda da Azərbaycanın mədəni irsinin dağıdılması, talan edilməsi və mənimsənilməsi üzrə sistemli siyasət həyata keçirilib. Ermənistanda azərbaycanlıların tarixi izləri qəsdən məhv edilib, İrəvan, Qərbi Zəngəzur, Vedi, Nüvədi, Göyçə və bir çox digər dədə-baba və tarixi torpaqlarından didərgin salınmış azərbaycanlıların izləri tamamilə silinib”, - deyə bəyanatda vurğulanıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, Ermənistanın azərbaycanlılara qarşı apardığı etnik təmizləmə siyasəti Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsinə də sarsıdıcı təsir göstərib. Azərbaycanın mədəni irsinin Ermənistan tərəfindən dağıdılması hər bir azərbaycanlının mədəni hüquqlarına, xüsusən də hər kəsin mədəni irsdən istifadə hüququna mənfi təsir göstərib.
Azərbaycan hökumətinin, çoxsaylı Azərbaycan QHT-lərinin və Qərbi Azərbaycan İcmasının Ermənistanda Azərbaycan mədəni irsinin dağıdılmasından dərin narahatlığını ifadə edən və bu ölkədə mövcud vəziyyəti qiymətləndirmək üçün UNESCO-nun Baş direktoruna faktaraşdırıcı missiya göndərməklə bağlı müraciət Azərbaycan xalqının haqlı tələbidir.
“2020-ci il üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasından ötən üç il ərzində Ermənistan Azərbaycan ərazisində on min nəfərdən çox qeyri-qanuni silahlı birləşmə saxlamışdı.
Bu ölkə, həmçinin Laçın yolundan Azərbaycanın suveren ərazisində separatizmi alovlandırmaq üçün istifadə edib. 2023-cü ilin sentyabrında qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin çoxsaylı hərbi təxribatlarına və təxribat xarakterli əməllərinə cavab olaraq, Azərbaycan Silahlı Qüvvələri lokal xarakterli antiterror tədbirləri həyata keçirib. Antiterror tədbirləri zamanı humanitar hüququn normalarına tam uyğun olaraq mülki şəxslərə və mülki infrastruktura zərər vurmamaq üçün bütün işlər görülüb”,-deyə bəyanatda qeyd edilib.
Bəyanatda qondarma rejimin ləğvi, qeyri-qanuni silahlı birləşmələrin tərk-silah edilməsi, yerli erməni sakinlərin reinteqrasiyası prosesi, bunun üçün xüsusi portalın yaradılması, dialoq üçün əlverişli mühitin yaradılması, Azərbaycanın Ermənistanla normallaşma planı barədə də məlumat verilib.
Diqqətə çatdırılıb ki, BMT-nin Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi, xüsusilə də Xankəndi şəhəri üzrə missiyasının hesabatında mülki ictimai infrastruktura, eləcə də mədəni və dini məkanlara heç bir ziyanın dəymədiyi, Azərbaycanın Xankəndidə səhiyyə xidmətlərinin və bəzi kommunal xidmətlərin bərpasına hazırlaşdığı, mülki şəxslərə qarşı zorakılığa yol verilmədiyi bildirilib.
Eyni zamanda, qeyd olunub ki, Azərbaycan və Ermənistan üçün mehriban qonşuluq münasibətləri qurmaq və iki suveren dövlət kimi sülh şəraitində birgə yaşamaq üçün tarixi imkan var.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(11.10.2023)