“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı evlilik barədə maraqlı məlumatları təqdim edir. Onları Samirə Tağıyeva toplaylb. 

ÜZÜK

Evlənən zaman üzük taxmaq adəti qədim Misir və Roma dövründən qalıb. Qədim Romada üzük taxmaq mənsubluq və bağlılıq mənasını daşıyırdı. Taxılan üzüklərin dəmirdən olması evliliyin güclü və möhkəm olmasının rəmzi idi.

Tarixə düşən ilk nişan üzüyü 1417-ci ilə aiddir. Bu brilyant daşlı üzüyü avstriyalı hersoq nişanlısına hədiyyə etmişdi. Bundan sonra brilyant tək qaş üzük evlənmə təkliflərində bir vasitə olaraq istifadə edilmişdir.

GƏLİNLİK

Gəlinlik libasları adətən ağ olur. Bütün tarix boyu milli adətlərə əsaslanaraq qızılı, mavi, gümüşü və hətta qara gəlinliklər belə mövcud olub. Məsələn, qədim Romada gəlinliklər sarı rəngdə olub. Ağ gəlinliyin tarixi Birləşmiş Krallıq və İrlandiya kraliçası Viktoriynın Prins Albert ilə toyundan sonra dəb halını alıb.

TƏKLİF

Adətən evlilik təklifini kişilər edirlər. Lakin qadınların da evlilik təklif etməsi qədim zamanlarda mövcud olmuşdu. Məsələn, 1228-ci ildə Şotlandiyada qadınlara sevdiyi insana evlilik təklifi etmə haqqı verilmişdi. Bu hadisədən sonra Avropada qadınların evlənmə təklifi etməsi dəb halına çevrilmişdir.

BAŞA GÜL ATMA

Qədim zamanlardan bəri yeni evlənən cütlüklərin başına tökülən buğda və gül bərəkət rəmzi sayılırdı.

DİGƏR FAKTLAR

Ekspertlərin qənaətinə görə, ailədə kişi və qadın gün ərzində bir-birlərinə orta hesabla 4 dəqiqədən 40 dəqiqəyə qədər vaxt ayıra bilirlər. Əgər cütlüyün hər ikisi işləyirsə, bu müddət minimum həddə, yeni  4 dəqiqəyə düşür.

2019-ci ildə aparılan araşdırmalardan məlum olub ki , evlilik kişilərdə olan zorakılıq hissini 35 % azaldır.

Övladı olmayan ailələrdə boşanma halları övladı olan ailələrdən daha çoxdur.

Ailəli insanların ömrü tək və subay insanların ömründən uzun olur.

Hər 13 saniyədən bir dünyada bir nikah pozulur.

49 yaş ilk nigah üçün kritik yaş sayılır.

Özündən 7-9 yaş kişik xanımla evlənən kişilərin vaxtsız ölüm riski həmyaşıd xanımlarla ailə quran kişilərdən 11 faiz aşağıdır.

BOŞANMALAR

2015-ci illərdə aparılan araşdırmalar müəyyən edib ki, çox gülən və gülümsəməyi sevən insanların demək olar ki, heç biri boşanmayıb. Gülümsəməyən insanların əksəriyyətinin isə ailəsi dağılıb.

Statistik göstəricilərə görə, boşanma hallarının 60 faizi evliliyin ilk yeddi ilində baş verir.

MÜSTƏQİLLİK

Aparılmış tədqiqatlar və sorğular nəticəsində məlum olub ki, 81 faiz ailələr tam müstəqil yaşayırlar və onların ailə işlərinə heç kim qarışmır. Digər ailələrdə isə yaşam tərzi fərqlidir, yəni valideynlərin, qohumların, dostların, rəfiqələrin ailə işlərinə müdaxiləsi var. Müstəqil yaşayan cütlüklər özlərini daha xoşbəxt sayırlar.

Kişilərin öz həyat yoldaşlarına xəyanət etməsi əsasən 25-39 yaşlarında baş verir və  çox maraqlı faktdır ki, bir çox hallarda onlar bunu etiraf etməkdən çəkinmirlər.

Bir çox qadınlar öz nikahlarını o zaman xoşbəxt və uğurlu sayırlar ki, ev işlərində bölgü cütlük arasında bərabər bölünür.

Aparılmış sorğular nəticəsində belə bir fakt meydana çıxıb ki, ailədə ilk övlad dünyaya gəldikdən sonra cütlüyün bir-birlərinə qarşı marağı xeyli azalır.

TƏHSİLLİ OLMAĞIN DİVİDENDLƏRİ

Nikahla əlaqədər maraqlı məlumatlardan biri də təhsillə bağlıdır. Təhsilə meyilli, əhalisinin daha çox hissəsinin təhsil aldığı ölkələrdə insanlar daha gec ailə həyatı qururlar. Təhsildən, oxumaqdan uzaq olanlar isə daha gənc, hətta yeniyetmə yaşlarında evlənirlər.

Bildiyimizə görə, fədakarlıq evlilikdə səadət və huzuru təmin etməkdə böyük rol oynayır. Aparılan araşdırmalardan məlum olub ki, fədakar insanların ailələri daha uzunömürlü və sağlam olur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.08.2023)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün və növbəti günlər siyasi lətifələr söyləyəcəm. Rusiyada hazırda Putin barədə lətifə qoşmaq dəbdir. Və gülünc bir şey deyim. Rus özü öz prezidentinə şəbədə qoşur, amma Azərbaycanda rus xofu hələ də o qədər güclüdür ki, kimsə bu lətifələri söyləməkdən qorxur. 

Nömrə 3

Vladimir Putin, bəlkə yeni il müraciətində işıqlı sabahlar barədə yalanları yığışdırasınız, bunun əvəzində “çox da pis olmayacaq” deyəsiniz? 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.08.2023)

Budir, sizinlə növbəti, sayca 99-cu Poetik qiraətdə görüşürük. Şair Yusif Nəğməkar “Sevgi calaq götürməz” deyir. 

Bu dünyaya qonağam,

Sən də "qonaq" eləmə.

Lütfünlə olsan ağam,

Qula qınaq eləmə...

Qoru iman həddini,

Keçmə liman səddini...

Tənə vurub, qəddimi

Yumub, yumaq eləmə.

Qətini qəti ölç-biç;

Eşqin şərbətini iç...

Sənallah, elə yol seç --

Salxaq sınaq eləmə!..

Var ol ki -- deyiləsi...

Yar ol ki -- öyüləsi...

Bar ol ki -- üyüləsi --

Dəni sumaq eləmə...

Əldə tut varaq bəyaz,

Kimi desən, ora yaz...

Ağdır "əlavə"n, olmaz!

Daha dumağ eləmə!..

Haq bilən haqq itirməz;

Köksüz kətyən bitirməz...

Sevgi calaq götürməz,

Qəlbi yamaq eləmə!..

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.08.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq.

39–cu dərc

Davam edirəm:

-Qılıncın əleyhinə işləyən başqa bir neçə şey də var. Əvvəla, o bağa çox nimdaş paltarda gəlmişdi və ekranı sınmış, kiçik ölçülü sadə telefonu var idi. Ancaq adamınızın dedyinə görə, gecə onu aparmağa gələn taksi sürücüsü android sistemli telefon vasitəsilə atılmış məkan barədə məlumat əsasında, naviqatordan istifadə etməklə birbaşa ünvana gəlib. Həmin gecəki bahalı geyimini də nəzərə alsaq, deməli, dəli olmaqla yanaşı özünü hamıya kasıb biri kimi də göstərən Qılınc kifayət qədər imkanlıdır. İmkanı olduğu halda özünü belə göstərməsi isə o deməkdir ki, adam ikili həyat sürür, gündüzlər bir, gecələr isə başqa adam olur. İkinci bir şeyi də deyim. Gündüz vaxtı iki dəfə rahatlıqla qapıdan keçib kameranı sıradan çıxaran Qılınc sonradan iki gecə görüntülərə düşməməkçün ilk növbədə kamera naqilinə müdaxilə edib sonra Salamın yanına gəlməli idi. Bununçün o, əvvəlcə ucqar yerində xəstəxananın hasarından içəri tullanır. Qaranlıqda naqili zədələdiyi yerə gəlib işini görür və həmin yolla geri qayıdıb sonra çöldən qapını döyür. Hələ xəstəxanada olarkən orada baş verənləri müəyyən etdiyimdən, bunu gecə gələrkən onun necə etdiyini fikirləşdim və elə sualın cavabını yerində də tapdım. Xəstəxanadan çıxandan sonra hasar boyu gedib hər yerə diqqətlə baxdım. Lap axırına çatanda, hasarda təxminən sinəm hündürlükdə qalmış ayaqqabı izləri aşkar etdim. İzlər çox iri ölçülü, altı cüzi palçığa batmış bir cüt ayaqqabının pəncə hissələrindən qalmış izlər idi. Belə izləri yalnız divara dırmaşan birisi qoya bilərdi. Oradan qayıdandan sonra, köhnə hava haqqında məlumatlara baxdım. May ayının üçündə Bakı və Abşeron yarımadasında gecə saatlarında hava yağmurlu olub. Ayrıca, hasara dırmaşmaq üçün yerdən ayağını sinəm hündürlükdə qaldıran və belə iri ölçülü ayaqları olan biri olduqca nataraz olmalıydı. Bağa gələn Qılıncın da ayaqqabıları qırx beş ölçüdə, özü isə uca boylu və pəhləvan cüssəli idi. Təəssüfləndiyim bir şey də var, Arif müəllim. Əgər kamera qeydləri on beş gün yox, yaddaş həcmi daha çox olan qurğulardakı kimi bir ay saxlanılsaydı, onda asanlıqla Qılıncın on iki və on doqquz aprel tarixlərində kameranın sıradan çıxdığı vaxtlarda xəstəxanaya gəldiyini müəyyən edə bilərdik. Bu tutarlı sübut ola bilərdi. Təəssüf ki, biz araşdırmaya başlayanda qurğunun yaddaşı təzələnmişdi. Ancaq bunu elə-belə vurğulamadım. Bir sual mənə rahatlıq vermir. Görəsən xəstəxanadakı digər şeylər kimi, Qılınc kamera yaddaşının da on beş gün olduğunu öyrənə bilibmi?    

Qalxıb boşalmış stəkanlarımızı təzədən çayla doldurub otağa qayıtdım və söhbətimə yekun vurmaq üçün dedim:

-Qılınca xəbər verməməsi üçün Sənəmi sorğu-sual etmədim. Bunu Elbrusa saxladım. Sorğulamış olsaydım, indi daha çox şey danışa bilərdim. Ancaq istənilən halda sifarişçinin Rəmzi olduğuna əminəm. Əgər Əmirxanın qətli ilə bağlı topladığımız sübutlar dolayısı ilə təsdiqlənən sübutlardırsa, Salamın işində əldə etdiyimiz dəlillər daha real faktlara əsaslanır. Üstəlik də, illər əvvəl Əmirxanın da Rəmzinin sifarişi ilə Qılınc tərəfindən qətlə yetirildiyini öyrənmişik. Bu, Qılıncın həmin vaxtdan bu günədək Rəmzinin əlinin altında işlədiyini sübut edir. «Karat»la kəllə-kəlləyə gəlib çətinə düşən Rəmzinin yenə də, məhz Qılınca müraciət etdiyi şübhə doğurmur. Elə heç də bağbanlıqla dolanmadığını müəyyən etdiyimiz Qılıncın əsas gəlir mənbəyi də, belə məlum olur ki, sifarişlərini yerinə yetirdiyi Rəmzinin ona verdiyi böyük məbləğlərdir.

Əlindəki stəkanı masanın üstünə qoyan polkovnik nəhayət danışmağa başladı:

-Ümumi mənzərə əvvəldən də aydın idi. Səni danışdırmaqda məqsədim öyrəndiyin incəlikləri eşitmək və qarşı tərəfin bacarığına qiymət vermək üçün idi. Heç də pis hazırlanmamış cinayətdir. İnanıram ki, yalnız onların nəzərə ala bilməyəcəkləri, səninsə aşkar etdiyin bəzi hallar bu cinayətin belə tezliklə açılmasına səbəb oldu. Onları mənə deməyə bilərsən, özüm təxmin edirəm.

Arif Dadaşzadə kimi bir əməliyyatçının dilindən “heç də pis hazırlanmamış cinayətdir” kəlmələrini eşitmək, başqa halda cinayətkarlar üçün ən böyük tərifə bərabər sayıla bilərdi. Ancaq onun cinayətkarlara necə nifrət etdiyini gözəl bilirdim. Ona görə də, bunun yalnız qarşı tərəfin kifayət qədər ağıllı olmaları faktının konstatasiyası kimi qəbul etdim. Polkovnik həmişə rəqibə qiymət verməyi önəmli sayıb. «Rəqibi zəif bilmək, düzgün qiymətləndirməmək həmişə məğlubiyyətə gətirib çıxarır» - bu şüarı hələ ilk günlər, əməliyyat işinə başlayarkən öyrətmişdi mənə müəllimim.

Polkovnik sözünə davam etdi:

-Qılınc barədə düzgün qərar vermisən. «Karat»ın qatili kimi onu müstəntiq Elbrus Cavadovun həbs etməsi düzgün olar. O uşaq da tezliklə azadlığa çıxar. Dostumun oğlunun qatili olsa da, o mənimçün ikinci, üçüncü dərəcəli biridir. Məni maraqlandıran bu qətli sifariş verməklə İsfəndiyara xəyanət etmiş adamlardır. Mənim işim onlarladır. İndi mənə qulaq as, Bəxtiyar. Sən bu axşam şəhəri tərk elə. Yorulmusan, get Qubaya dincəl bir az. Layiqə də darıxmış olar. Arada telefonunu işə salıb baxarsan. Məndən mesaj gələrsə, istədiyin vaxt qayıtmaqda sərbəstsən.

Sual verməyə ixtiyarım yox idi. Polkovnik Arif Dadaşzadə deyirsə, deməli belə də lazımdır. Yəqin onun bildiyi, mənim bilmədiyim bir şey var idi ki, belə etmək zərurəti yaranmışdı. Pəncərəyə baxdım. Hava qaralmaq üzrə idi. Ayağa qalxıb çay stəkanlarını götürüb mətbəxə keçdim. Otağa qayıdanda polkovnikin arxası otağa tərəf dayanıb pəncərədən baxdığını gördüm. Bu, tez çıxıb getməyim üçün bir işarə idi. Müəllimimlə nələrsə baş verirdi. Başa düşə bilmədiyim nələrsə…

* * *

«Qızılbaş» kef məclisi qurduğu otağın pəncərəsinə yaxınlaşıb pərdəni araladı.

- Aha, hava qaralıb ki, vaxt nə tez keçdi? -deyən ev sahibi barmaqlarının arasında tutduğu siqara bir qullam vurub külünü yerə tökdü.

-Hə, əzizim, səninlə o qədər maraqlıdır ki, heç mən də vaxtın haçan keçdiyini hiss etməmişəm, -Lalə də onun tonunda cavab verib gözlərini süzdürdü.

«Qızılbaş» yaxınlaşıb onun əlindən tutub ayağa qaldırdı:

-Gəl, gəl hovuza bir baş vuraq. Sonra azca kürəklərimi ovarsan.

Ayağa qalxan qız bir addım atıb dayandı.

-Aaaa, bəs mən nə geyinəcəyəm, heç nə gətirməmişəm axı?

-Hovuza girmək üçün geyinmək yox, soyunmaq lazımdır.

Öz zarafatından həzz alan ev sahibi bərkdən gülüb qızı dalıyca hovuz otağına tərəf dartdı. Qapıdan girəndən sonra sol tərəfi göstərib dedi:

-Paltarlarını o dolablardan birinə as. Dəsmallar da, başmaqlar da oradadır.

Qız, heç nə deməyib dolablara yaxınlaşıb birinin qapısını açdı. Əvvəlcə əyilib ayaqqabılarını çıxardı. Sonra yavaş-yavaş soyunmağa başladı…

* * *

Soltandan maşını götürüb Qubadakı dostum üçün bir qədər bazarlıq etmiş, sonra yola düşmüşdüm. Soltan artıq xəstəxanadan buraxılmışdı, müalicəsini evdə davam etdirirdi. Az-az danışa da bilirdi. Onun çənəsini tərpətmədən dodaqları ilə çıxardığı fışıltıya bənzər səslərdən belə başa düşmüşdüm ki, şikayətçi olmayıb və məsələ bağlanmaq üzrədir.

Həmişə şəhərdən kənara çıxmaq mənə xoş gəlsə də, bu dəfə o qədər də həvəslə getmirdim. Çünki müəllimimin nə düşündüyü mənə məlum deyildi. Lap əvvəldən bu məsələnin sonluğu mənə qaranlıq idi. İndi də onun nə düşündüyünü ancaq təxmin edə bilərdim. Layiqəni başa düşdüm, müəyyən məqamda onun şəhərdən uzaqlaşması zərurət idi. Mənimsə Qubaya getməyimin yalnız bir izahı var idi. Bu gecə yaxud sabah nə baş verəcəksə, mən o hadisələrdən uzaq olum. Başqa sözlə, polkovnik Dadaşzadə mənə alibi hazırlayırdı, şəhərdə olmadığımı təsdiqləyə biləcək onlarla şahid, sübutlar. Yaxşı bəs onda özü? Özü nə etməyi düşünürdü? Bax bu narahat sualların içində Qubaya gedirdim. Heç vaxt bir sözünü iki etmədiyim müəllimimin tələbi ilə onu tək qoyurdum. Özü də kimlərə qarşı…

Saat yarımdan sonra rayon mərkəzinə çatdım. Dostumun obyekti iki kənddən sonra, meşəlik ərazidə idi. Rayon mərkəzini keçib kəndlər tərəfə istiqamət aldım. Açıq pəncərədən təmiz dağ havası içəri dolur, adamın ruhunu oxşayırdı. Əvvəlcə bir kənd, sonra ikincisi arxada qaldı. Uzaqdan obyektin işıqları görünməyə başladı. Beş dəqiqədən sonra asfalt yoldan istirahət mərkəzinə gedən torpaq yola döndüm. Gələcəyim barədə nə dostuma, nə də Layiqəyə xəbər verməmişdim. Maşını koteclərdən birinin yanındakı boş ərazidə saxlayıb düşdüm. Ofisiantlardan biri uzaqdan məni tanıyıb yanıma gəldi.

-Bəxtiyar müəllim, xoş gəlmisiz.

Bu gəncin adı Rəhman idi. Onunla əl tutub görüşdüm.

-Necəsən, Rəhman?

-Sağ olun, Bəxtiyar əmi.

-Siz necəsiz?

-Yaxşıyam, çox sağ ol. Maqa buradadır?

-Bəli, kabinetindədir. İndi gəldiyinizi xəbər verərəm.

Bunu deyən gənc sürətlə obyektin o biri başına tərəf getdi. Bu obyekt meşənin xeyli ərazisini əhatə edirdi. Maqanın kabineti lap qıraqda, mən indi durduğum yerdən əks tərəfdə idi. Yadıma buraya ilk gəlişim düşdü. Baş leytenant rütbəsində idim. Bir işlə bağlı Quba rayonuna ezam olunmuşdum. Rayon polis şöbəsinə dəydikdən sonra əməliyyatçılardan biri ilə yaxın kəndlərdən birinə gəlməli olmuşduq. Nahar vaxtına düşdüyümüz üçün yerli əməkdaşın təklifi ilə buraya döndük. İkimiz də mülki geyimdə idik. Açıq havadakı masalardan birinə oturub yemək sifariş etdik. Yemək gələr-gəlməz haradansa gəlib qonşu masalardan birinə oturan beş nəfər kişinin səsi aləmi başına götürdü. Əvvəl fikir verməsək də, söyüş söydüklərini görəndə qalxıb onlara yaxınlaşdım. Polis əməkdaşı olduğumu qabartmaq fikrim yox idi. Heç yeri də deyildi. Sadəcə sakit olmalarını xahiş etdim. Ətrafda ailəsi ilə dincələn çoxlu insan var idi. Sərxoş olan bu adamlar, xahişimi irad kimi qəbul edib eyni anda ayağa qalxdılar və üstümə yeridilər. Tez özünü yetirən əməkdaşla yumruqlarımızı düyünləyib döyüş vəziyyəti aldıq. Ətrafdakı masalarda oturmuş qadınlar, uşaqlar qorxub qışqırışmağa başladılar. Sərxoş olduqları üçün onlara əl qaldırmaq fikrim yox idi. Təkcə, müdafiə olunarkən onlara necə xəsarət yetirməyəcəyimi fikirləşirdim. Elə bu vaxt, haradan gəldiyini görmədiyim bir kişi ortalığa girib «dayanın» deyə qışqırdı. Bir anda hər yana ani sükut çökdü. Adam üzünü sərxoş kişilərə tutub sakit səslə dedi:

-Siz özünüzü harada hiss edirsiz?

Sərxoşlardan heç biri danışmır, susub ona baxırdılar.

Adam onlardan yaşca böyük olanını yanına çağırıb dedi:

-Dostlarını da götürüb buradan gedirsən. Sizinlə sabah, ayılanda danışacam. İndisə, bir dəqiqədən sonra bu həndəvərdə iziniz də qalmasın.

Bir anda ayılan adamlar ayaqlarını sürüyə-sürüyə uzaqlaşdılar. Adam, üzünü dincələnlərə tutub ucadan hamıdan üzr istədi və heç bir narahatçılığın olmadığını dedi. Sonra bizə tərəf gəlib masamıza keçməyimizi xahiş etdi. Bizimlə birlikdə oturub özünə də yemək sifariş etdi. Bir azdan masanın üstü cürbəcür ləziz yeməklərlə dolu. Hər ikimizin qabına yemək çəkib öz qabına da qoyduqdan sonra dedi:

-Hərəkətiniz xoşuma gəldi. Mənim qonaqlarımsız. Etiraz qəbul olunmur. Çünki mən ev yiyəsiyəm və bu obyektin sahibiyəm. Yoxsa xətrimə dəyərsiz.

Bu sözlərdən sonra deyəcək bir şey qalmamışdı.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.08.2023)

AVQUST MƏZUNİYYƏTLƏR DÖVRÜDÜR

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Təbii ki, azərbaycanlılar üçün ölkə xaricində bir nömrəli turistik məkan qardaş Türkiyədir. Əksəriyyət öz orta büdcəsi ilə ora üz tutur, ənənəvi Antalya, Alanya, Bodrum kimi cənnətməkan guşələrə güzar edir. Amma turistik Türkiyə tək bunlardırmı? Əsla yox! 

Demək, Türkiyənin mühüm turizm mərkəzlərindən biri olan Kapadokya bölgəsindəki muzey və tarixi yerləri ilin yeddi ayında 2 milyon 356 min 49 turistin ziyarət etdiyi barədə məlumat var. 

Nevşehir Valiliyindən verilən açıqlamaya görə, UNESCO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil olan Kapadokyadakı muzey və xarabalıq qalıqları bu il də yerli və xarici turistlərin maraq dairəsindədir. 

Bu müddətdə burada yerləşən Göreme Açıq Hava Muzeyi 1 milyon 4 min 666 ziyarətçi ilə siyahının başında, Zelve xarabalıqları 943 min 669 nəfərlə ikinci, Kaymaklı Yeraltı Şəhəri isə 502 min 137 turist ziyarəti ilə üçüncü olub.

Xatırladaq ki, bölgədəki muzey və tarixi yerləri ötən ilin eyni dövründə 1 milyon 892 min 112, 2021-ci ilin eyni dövründə isə 854 min 449 yerli və xarici turist ziyarət etmişdi.

Ümumən, qardaş ölkə əsrarəngiz təbiəti, mavi dənizi, sıx meşələri, müxtəlif çeşidli dadlı mətbəxi ilə diqqət çəkir. 

Türkiyədə ənənəvi karvan səyahəti də diqqətçəkəndir ki, bu səyahət üzrə bir neçə marşrut vardır ki, onlardan biri də Egeydən Aralıq dənizinə doğru olanıdır. Çanaqqaladan başlayan bu gözəl marşrut Şimali Egeyin tarixi mərkəzindən keçərək Türk Rivierasının sevimli liman şəhəri Antalyaya qədər uzanır. Başlanğıc nöqtəsi olan Çanaqqala, xüsusilə, tarixlə maraqlanan hər kəs üçün saysız-hesabsız seçimlər təqdim edir. Antik Troya şəhərini kəşf etmək, Çanaqqalada Homerin “İlliada”və “Odisseya” dastanlarının mənşəyini izləmək və Troya Muzeyini ziyarət etmək mümkündür. Çanaqqalanın ən sevimli məkanı olan Ayvacık, Assos bir başqa mənzərədir. 

Çanaqqaladan İzmirə gedən marşrutla isə tarixi dənizçilik şəhəri olan Foça, enginarları ilə məşhur Urla və Türkiyənin ilk “yavaş şəhər”i olan və 21 digər yavaş şəhər arasında olan Seferihisar daxil olmaqla, gözəl mənzərəli məkanlarla rastlaşmaq mümkündür. 

Tarixi evləri və ləzzətli şərabları ilə məşhur olan Şirincə və məşhur tətil bölgələri Çeşmə və Alaçatı da bu marşrut üzərindədir. İzmirdə Efes, Perqamon və Klozamenai kimi tarixi şəhərlər insanın diqqətini cəlb edir. 

Marşrutun davamında Aralıq dənizi ilə Egey dənizlərinin qovşağında yerləşən Muğlada hər biri ayrı bir turizm cənnəti olan Bodrum, Fethiye, Marmaris, Datça və Köyceğiz kimi bir çox sahil şəhərlər göz oxşayır və hər birinin özünəməxsus gözəlliyi vardır. 

Bu marşrutda, həmçinin dünyanın ən gözəl çimərliklərindən hesab edilən, Ümumdünya İrsi Qoruma Fondu tərəfindən dünyanın təcili qorunma ehtiyacında olan 100 dağdan biri kimi təsnif edilən Babadağın ətəyində yerləşən Ölüdəniz və Kəpənəklər Vadisi çimərlikləri var. Babadağın kənarında Türkiyənin ən məşhur yamac paraşütü marşrutunda məşğul olmaq mümkündür. 

Marşruta qayıdan yol səyahətçiləri Türk Rivierasının ürəyi sayılan Antalyaya aparır. Qeyri-adi təbiətə malik olan bu məkanda Letoon, Side, Perge, Aspendos , Myra və Patara kimi dini mərkəzlər mövcuddur. Likya Yolu, Pisidiya Mədəni İrs Yolu və St.Paul Yolu kimi dünyanın nəfəs kəsən gəzinti yollarından bəziləri Antalyada yerləşir. Türkiyənin və dünyanın tanınmış dalğıc turizm mərkəzi olan Kaş da vilayətin sərhədləri daxilindədir. Burada Kaputaş çimərliyi çox məşhurdur. 

Karvan səyahəti üzrə ikinci marşrut Qara dəniz sahil xətti üzrə meşə marşrutudur. 

Bölgə həm də Türkiyənin ən məşhur karvan yollarından biridir. İstanbuldan Qara dənizə karvanla səyahət etmək imkanı əldə etsəniz, ilk dayanacağınız yer təbii ki, yamyaşıl meşələri olan füsunkar Bolu olacaq. Buradan isə yol sevimli Kastamonuya gedir. 

Təbii gözəlliyi ilə ziyarətçiləri ovsunlayan tarixi liman şəhəri Samsun marşrutun bir başqa incisidir. Burada Kızılırmak Deltası Quş Qoruğunu ziyarət etmək, də Orduda Perşembe və Çambaşı yaylaları, Çiseli və Uzundərə şəlalələri, Geçilmez Kanyonu, müasir həyatı sadəliklə birləşdirən Yeşilce kəndi ilə tanış olmaq mümkündür. 

Növbəti dayanacaq isə Trabzon və onun gözəl mədəniyyət incisi Sümela Monastrıdır. 

Şərqi Roma İmperiyası dövründə sıldırım qayalıqda tikilmiş bu möhtəşəm monastır 2000-ci ildən UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısına daxil edilib. 

Qara dənizin digər heyrətamiz marşrutları olan Rizə və Artvində təpə yamacları, zümrüd-yaşıl yaylalar, qaynayan çaylar və tarixi qalalar vardır. Bu məkanın mətbəxində əsas menyu balıq yeməkləridir.

Bir ölkə başdan başa gözəlliklərə bürünüb, gəz ki gəzəsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.08.2023)