“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Xeyrəddin Qocanın hekayəsi  təqdim edilir. 

 

Sovetlər dövrünün 60-cı illərinin əvvəli idi. Azərbaycanın rayonlarından birindən qırx beş, əlli yaşlarında bir kişi Bakıya gəlir, düz gedir Xalq Təhsili Nazirliyinə. Nazir yerində olmur, qapını döyüb, icazəsiz-filansız girir müavinin kabinetinə, deyir:

-Məni qoyun rayonumuzun Təhsil Şöbəsinin müdiri!

Müavin görür ki, bu kişi çox ötkəm danışır, fikirləşir ki, belələrindən yaxşı rəhbər işçi olar. Soruşur:

-A kişi, siz kimsiniz, nəçisiniz? Sənədlərinizi verin, baxaq...

Kişi özü ilə gətirdiyi arayışları-filanları qoyur masanın üstünə, dillənir:

-Buyurun, bütün sənədlər yerindədir!

Nazir müavini sənədləri gözdən keçirir və təəccüblə soruşur:

-Kişi, sən bircə gün müəllim işləmisən?

Rayondan gələn əsəbiləşir:

-Sizə verdiyim sənədlərin içərisində müəllim işləyib-işləməməyim barədə bir kağız-kuğuz var?

-Yoxdur! Siz traktorçu, kolxozçu olmusunuz. Müəllimlərə necə rəhbərlik edə bilərsiniz? Yox, mən sizi Rayon Təhsil Şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edə bilmərəm! Çıxın, gedin!

Kişi müavinin kabinetinin qapısını çırpıb gedir.

Bir gün sonra həmyerlisi ölkənin Nazirlər Sovetindən Təhsil nazirinin müavininə zəng edir:

-Ə, qodux, bizim uşağı niyə incitmisən?

Müavin heyrət içərisində soruşur:

-Bağışlayın, "uşaq" kimdir?

Yuxarıdakı qışqırır:

-Mənim həmyerlim dünən sənin yanında olub! Onun istəyinə əməl etməmisən, niyə?

-Axı, onun müəllimliyə, pedaqoji işə heç bir aidiyyatı yoxdur! Müəllimlərə necə rəhbərlik edə bilər?

Yuxarıdakı əsəbi şəkildə dillənir:

-Ə, bəs Xruşşov bu boyda SSRİ-yə necə rəhbərlik edirdi? Təcili o kişinin əmrini ver, getsin, işləsin!

Elə də olur. Bir gün sonra rayondan gələn Təhsil Şöbəsinin müdiri kimi rayona geri qayıdır...

Belə-belə işlər...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

MƏNCƏ rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” tanınmış ictimai xadim Eltən Törəçinin fikirlərini təqdim edir. Siz də bir düşünün. Qol gücümü önəmlidir, ağıl gücümü? 

 

Peşəkar idmançıları qəhrəman etmək insan oğlunun etdiyi ən böyük sarsaqlıqdır. Hamı uşaqlarının ağıl gücü ilə ucalmağını istəyir, amma qol gücü ilə seçilən adamların şəklini divarlara vurur. Guya fiziki güc ilə seçilmək çox böyük işdir? Bu, bəlli düzənlə, bəlli alışqanlıqlarla əldə edilən bacarıqlardır da. Heyvanlar da eyni nəticəni göstərir. Xoruz döyüşü, öküz döyüşü, tarakan qaçışı və sairə. Hansısa iki ayaqlı dəstəsinin topun dalınca qaçması, bir-birini yumruqlaması alqış, heyranlıq qazanmaq üçün yetərlidir.  Amma laboratoriyalarda sağlığını təhlükəyə atan, yerin altını, üstünü araşdıran insanlıq adına hamımızın yaşamını asanlaşdıran tapıntılar, buluşlar (ixtiralar)  edən, elm adamlarının it dəftərində  adı yoxdur.

Budur aydın toplum???

 

“Əsəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı özbək şairi Cahangir Nomozovun şeirlərini təqdim edir. Şeirləri özbək dilindən dilimizə  Şahməmməd Dağlaroğlu çevirmişdir. 

 

 

RUHUN SƏBİR DƏRSİ

 

Özümü anladım, sənisə danıb,

Bu dünya fanidir, sevgi min əsrin.

Yağışlar dilədim, utanıb, yanıb,

Göz yaşları axdı Həsən Bəsrinin.

 

Özümü itirdim bir an içində

Məcnunluq iztirab, cənnətlik azar,

Ruhu cəm et deyib eşqin gücündə

“Məlamət” et dedi, pir Həmdun Qəssar.

 

Dörd tərəfim Qiblə, hər yan işıqlı,

Sərxoşam, xəyalım göy eşqindədi.

Sevgidə huşyar ol, oyaq ol deyə,

Səsini qaldırdı Cünəyd Bağdadi.

 

Yollarım eşq ilə yaşıllanardı,

Dövrəyə səslərdi “Zikri dövran”i.

Ruhuma səbirdən dərs oxudardı,

Şeyxül Abdulqədir özü – Cilani.

 

Açılardı bir-bir səmada sirlər,

Dünya tanınardı geniş bu ara.

Gözlərim qamaşardı, parladı nurlar,

Bir nəzər salanda Nəcməddin Kübra.

 

Ayrılıb gedirəm özümdən özüm,

Göylərim yamyaşıl, bir gözəl- mavi.

Təsbehə çevrildi indi hər sözüm,

Dualar etməkdə Əhməd Yəsəvi.

 

 

YUXULARDAKI OYAQ

 

Köhnə təşvişlərə sarmaşıb qaldım,

Yenə iztirabdan çıxmadı başım.

Boşa ağlamaram deyirdim, sonda,

Yağış olub axır gözümdən yaşım.

 

Bu gün gözlərimdə qayğılar şəkli,

Köhnə kitab kimi, toz basıb könlüm.

Yersiz xəzan oldu ümid güllərim,

Dəli küləklər tək  dağılmış ömrüm.

 

Mən oyaq qalıram yuxularımda,

Dualar edirəm xoş yatışımda.

Harada itirib qoydum özümü,

Huşumda deyiləm, hətta huşumda.

 

Göydəki ulduzlar – qayğı-həsrətim,

Zil qara gecədir, ən sadiq dostum.

Özümün özümə gəlir nifrətim,

Məgər sevilmədin, sevmədin, köksüm?

 

Məni xatirata  çəkir xəyallar,

Əlimdə qırışmış bir topa şəkil.

Təkrar yenə mənə dönüb gələydin,

Cansız şəkillərdə sən bəxt idin, bil.

 

Sinəmdə ilahi dərdlər gül açdı,

Böyük məhəbbət, eşq dönür nəzmə.

Qəlblərdə əbədi, daim səslənir,

Mənim ürəyimdən doğulan nəğmə.

 

Ruhum, məğlub olma rütubətlərə,

Həmişə hazır ol, güləşə, cəngə.

Qəlbdə dünya-dünya arzular ilə,

Nurlu sübh önünə çıxdım yenicə.

 

Ürəyim, təmiz ol, ağ kağız kimi,

Arzular başqadır, məqsədlər türfə.

Bunda rahatlığa yer yoxdur, əsla,

Sənin adın bəxtdir, yeni səhifə.

 

 

HƏR BİR DƏQİQƏMİ SÖZLƏRƏ YAZDIM

 

Bağlandım arzunun zəncirlərinə,

Gərəyindən artıq duydum ehtiras.

Eşq varmı könlümdə, ömrümdə mənim,

Bilmirəm kimləri etmişəm xilas?

 

İstədim, ürəkdə canlandı tüğyan

Gücləndi nəfsimin küləkləri də.

Qəlbimdə təlatüm, ruhumda üsyan

Məyusam, kövrəyəm, bu qədər sirdə.

 

Duyğular tufan tək daşmaqda dinməz

Təşbeh, şeirlərim söz çevirməsi.

Sözsüz, öz-özümə gəldim diksinməz,

İndi məndən mənlik üz çevirməzmi?

 

Hər bir dəqiqəmi sözlərə yazdım,

Hər ötən günümü eylədim kitab.

Qayğı-şadlığımı hesaba aldım,

Hələ də özümə gətirmirəm tab.

 

Bildim, anladım ki, nə varsa sərab,

Dünyəvi, ötəri çox dərdi gördüm..

Sevgidən yaranmış ürəyim xarab, 

Eşqin gecələrin yatıb ötürdüm...

 

Aldanıb aldanmış xəyallarıma,

Faydasız öymədə baharlar, yazlar.

Müəzzinlər azan verdiyi anda

Zirəklikdə məni ötdü xoruzlar...

 

 

EY BAHARIM 

 

Ey baharım, sən hardasan, ey baharım?

Soyuq qışda qəlbim yatıb, buz tutmuşam.

Kim dinləyər, ürəyimdə ahu-zarım,

Dərdlərimlə kağızlara üz tutmuşam.

 

Ey baharım, sən hardasan, ey baharım?

Sənsiz ömrüm gül açmadan xəzan oldu.

Yaddaşsızdır aydan aydın arzularım,

Örpəyini tapa bilmək yaman oldu.

 

Ey baharım, sən hardasan, ey baharım?

Ürəkdəki ümidlərim sönüb bitdi.

Sən olmasan ilham mənə biganədir,

Qələmimin qara rəngi bitib getdi.

 

Ey baharım, sən hardasan, ey baharım?

Darıxıram, qəlbə hisslər salıb, qayıt.

Canım, candan ötdü mənim arzularım,

Yenə mənə şadlıqları alıb, qayıt.

 

Ey baharım, sən hardasan, ey baharım?

Gəl, indi gəl, qəlbimə yol başla  indi.

Məni əsla tərk eləmə ömür boyu,

Sən gəl, mənim ürəyimdə yaşa indi.

 

 

EŞQ

 

Eşqsiz qalaraq, verməyəsən can,

Eşq ilə can ver ki, diri qalasan.

Mövlanə Cəlaləddin Rumi

 

Bu sevən  ürəyim sızlayıb ağrıyar,

Sümüklərim donar, buzlayıb ağrıyar.

Elə bil möhtacam bir yeni eşqə,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

Niyə  deyib bahar, payız ağrınmam,

Alnımı bassa da tər, duz, ağrınmam.

Ağlıma gəlməsə bir qız, ağrınmam,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

Duyğusuz bir mahnı, hava istəməm,

Heç kimə heç zaman dava istəməm.

Bu dərdimə çarə, dəva istəməm,

Qəlbim bunu sayar  ayıb, ağrıyar.

 

Nə qədər ağırdır hissiz yaşamaq,

Adsız, nişanəsiz, izsiz yaşamaq.

Həyat deyil axı eşqsiz yaşamaq,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

İçimdən içimə dolar nəfəsim,

Getdiyin tərəfdə solar nəfəsim.

Adını söyləsəm, güllər  nəfəsim,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

Kövrəyəm, göylərə baxıram hər an,

Bu dərdlər ürəyi etməkdədir qan.

Hər gecə yuxusuz, dərdli, nigaran,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

Eşqsiz nədir mənim insanlıq qədrim,

Eşqin haqqındadır hər şeir sətrim.

Ey İlahi, mənim müqəddəs dərdim,

Ey İlahi, yalnız aşiqlik dərdi,

Qəlbim bunu sayar ayıb, ağrıyar.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

NƏSR

 

 

İLQAR FƏHMİ

 

İLDIRIM

(Fantasmaqorik novella)

 

Qurban Qurbanova ithaf

 

Artıq futbol cameəsinin çoxdan unutduğu məşqçi Rəsul Mirbabayev qəfil peyda olub AFFA-nın qapısını döyəndə,  təbii, heç kimin ağlına da gəlməzdi ki, qarşıda ölkə futbolunu hansı sürprizlər gözləyir.

Onu AFFA-dakı yaşlı mütәxәssislәr müәyyәn qәdәr tanıyırdı. Sovet dövrünün sonlarında “Nefçi”nin ən perspektivli gənc futbolçularından idi, SSRİ dağılandan sonra bir çox idmançılar kimi Avropaya getmiş, bir neçə il orda müxtəlif  klublarda oynasa da, ordakılardan özünə qarşı elə aşağılayıcı münasibət görmüşdü ki, dözməyib qayıtmış, Türkiyədə məşqçilik məktəbini bitirib, Şərq ölkәlәrindә ortabab klublarda mәşqçilik fәaliyyətiylə mәşğul olmuşdu. Әvvәl perspektivli mәşqçi kimi qәbul edilsә dә, elә dә uğur qazana bilmәmişdi. Bәzilәri һәtta onun әrәb ölkәlәrinin birindә vәfat elәdiyini düşünürdülər. Lakin sağ- salamat imiş... Yaşı əllini keçsə də, çox qıvraq vә diribaş әһvalını da saxlamışdı.

Onun tәklifi isә sәfeһ adamın sәrsәmlәmәsinә bәnzәyirdi - Siz mәnә çempionatdakı әn geridә qalan klublardan birini verin, mәn öz һeyәtimi bütünlüklə ora gәtirim vә ... nәticәsini özünüz görəcəksiz.

Tәbii ki, onun sözünә AFFA-nın vitse-prezidenti Şakir müəllim әvvәlcә ciddi yanaşmamışdı. Necə yəni öz heyətimi? Bütöv komandanı hardan gətirəcək? 

Vә yalnız bundan sonra Rәsul Mirbabaјev mәcbur qalıb özüylə gәtirdiyi flaşkadan bir videomaterialı ona göstәrmәli oldu...

Şakir müəllim uzun illər əvvəl dostluq elədiyi һәmkarına yalnız һörmәt әlamәti olaraq bu videomateriala baxmağa razılıq verdi vә... peşman olmadı. Videoda yeniyetmә futolçuların iki dəstəyə bölünüb futbol oynamağı çəkilmişdi.

Oyun tərzi isə həqiqətən çox fərqli idi. Hər biri elə bil ki sözün həqiqi mənasında topla doğulmuşdular. Həm fərdi ustalıqları, həm ümumi komanda oyunu... Topla elə bil ki, janqlyorluq edirdilər. Topu ayaqlarıyla, sinələriylə, başlarıyla yox, öz istəkləriylə idarə edirdilər. Top da onların iradələrinə tam tabe olurdu... 

Şakir müəllim elə bil  sadəcə oyuna yox,  ilahi bir idman tamaşasının fraqmentlərinə baxırdı. 

Video bitəndən sonra Şakir müəllimin sual dolu baxışlarını görən qəfil qonaq öz hekayətini qısa şəkildə danışmağa başladı. Bir şərtlə ki, bu hadisə geniş ictimaiyyətdən gizli qalmalıdı.

Hekayət isə belə idi. Rəsul Mirbabayev müxtəlif ərəb ölkələrində məşqçilik edəndən sonra, doxsanıncı illərin sonlarına yaxın Dubayda məskunlaşmışdı, yerli komandaların birinə məşqçilik edərkən, komandanın prezidenti olan gənc ərəb şeyxi ilə möhkəm dostlaşmışdı. Və bir gün ona uzun müddət düşündüyü ideyasını bildirmişdi - müharibələr içində od tutub yanan Şərq ölkələrindən 7-8 yaşlı yetim uşaqları seçib yığmaq və onları dünyadan tam təcrid edərək, qapalı şəraitdə uzun illər ərzində hazırlayıb qeyri-adi, peşəkar futbol komandası yaratmaq...

Ərəb şeyxinə bu fantastik ideya maraqlı gəlmişdi. Razılaşmışdı və Rəsulun Bank hesabına on milyon dollar köçürtmüşdü.

Rəsul Mirbabayev də gənc Şeyxin yaxın adamlarının köməyi ilə bir il ərzində müxtəlif Şərq ölkələrindən, qaçqın düşərgələrindən, yetimxanalardan seçilmiş istedadlı yetim oğlan uşaqlarını yığıb gizli yollarla Türkiyəyə gətirmişdi. Dubaydan fərqli olaraq Türkiyədə gözdən uzaq bölgələr çox idi və qərara alınmışdı ki, gizli təlim-məşq bazası məhz belə ucqar yerlərdən birində qurulsun.

Rəsul Mirbabayevin ilk baxışdan amansız görünən ideyası bu uşaqları bu düşərgədə tam qapalı saxlamaq (eynən Koroğlunun Qıratı, Dürratı kimi)  və on il ərzində yalnız futbol üzərində formalaşdırmaq idi....

Baza tam təchiz edildikdən sonra Rauf Mirbabayev işə başlamışdı. Bakıdakı köhnə dostlarından bir neçəsini də öz yanına çağırmışdı və bir rəhbər heyət formalaşdırmışdı. Hətta texniki heyətin, tibbi personalın da əksəriyyəti onun köhnə dostlarından ibarət idi.

Beləliklə, bu qeyri-adi eksperementə start verilmişdi. Şimali-Qafqaz, Azərbaycan, Türkiyə, İrak, Suriya, Əfqanıstan və sair yerlərdən yığılan uşaqlar qapalı şəraitdə yeni həyata başladılar.

Mirabayevin səyləri nəticəsində bir-iki ildən sonra onların keçmiş həyatları artıq unudulmaqda olan yuxu kimi görünürdü. Onlarçün reallıq yalnız yaşıl meydançadan ibarət idi. Yemək içmək və məşq. Yaşıl meydan və top... Boş qalan vaxtda isə köhnə futbol oyunlarına baxış və müzakirə...

Ara-sıra Rəsulun dostu olan gənc ərəb şeyxi də gəlirdi, uşaqların hazırlıq prossesinə baxırdı. İlk baxışdan, sıradan bir “uşaq idman klubu”nun fəaliyyətinə bənzəyə bilərdi. Lakin Rəsul Mirbabayevin ideyasının vahiməli tərəfi məhz psixoloji beyin yuyulması prossesi idi. O, uşaqlara sadəcə futbol öyrətmirdi. Beyinlərini bütün dünyəvi fikir və düşüncələrdən təmizləməyi, keçmişlərini unutdurmağı, bütün fiziki və əqli enerjini yalnız və yalnız bir istiqamətə yönəltməyi planlayırdı. Eynən orta əsrlərdəki gizli batini təriqətlərin yetişdirdiyi kimi, onun iradəsinə tam tabe olan böyük bir ailə formalaşırdı. Bu ailənin üzvləri rəhbərin iradəsinə tam tabe olub, bu ailədən kənar bütün dünyaya isə nifrət və qəzəblə baxmalı idilər. Yalnız biz - yalnız bizim dəstə, bizim ailə... vəssalam. Bütün gözəlliklər - güc, qüdrət, sədaqət, etibar, inam, qardaşlıq, dostluq, birlik, vəhdət yalnız bu ailənin içindədir. Seçilmiş varlıqlardan təşkil olunmuş bu ailənin... Bu ailədən kənar bütün dünya yırtıcı və vəhşi varlıqlardan ibarətdir. Onlara yaxın getmək olmaz, yaxın buraxmaq olmaz, inanmaq olmaz, etibar eləmək olmaz... Olmaz, olmaz... Onlara yalnız qalib gəlmək lazımdı. Amma həyatda yox, yaşıl meydanlarda...

Uzun illər boyu belə söhbətlərin təsiri altında futbol meydançası uşaqların beynində Xeyir və Şərin müharibə meydanı kimi formalaşmışdı. Onlar da bu müharibədə özlərini Xeyirin yeganə komandasının mücahidləri kimi təsəvvür edirdilər. Rəsul isə onların nəzərində az qala peyğəmbər kimi bir ilahi varlığa bənzəyirdi. Buna görə də bütün çətinliklərə dözürdülər, ən ağır məşq proseslərini həvəslə keçirdilər. Özlərini kainatda Xeyirlə Şərin son döyüşünə hazırlayırdılar. 

Yetim uşaqları 7-8 yaşlarından başlayaraq bu cür robotlaşdırmaq yaxşı idimi, pis idimi, bu barədə fikirləri Rəsul öz düşüncələrindən uzaq saxlayırdı. Məqsəd vasitəni üstələyir. Məqsəd ideal saat kimi işləyən vahid bir mexanizm yaratmaq və bu ideal mexanizm vasitəsiylə ən yüksəklərə qalxmaq idi. Bu mexanizmin hər detalı, hər hissəsi öz işində mütləq ideala nail olmalı, adi idmançı bacarığını qat-qat üstələməliydi. Hər kəs vahid mexanizmin iradəsini bütün ruhuyla hiss eləməli, bir-birini sözsüz başa düşməli, yalnız bir nöqtəyə vurmalı idi. Beləcə yaşıl meydanda ideal nizam üzərində qurulan bir qələbə maşını təzahür etməliydi.

Lakin prossesin ən aktiv fazasında qəfildən bəd xəbər gəlmişdi. Rəsulun himayədarı olan Ərəb şeyxi iki dostuyla birlikdə avtomobil qəzasına düşüb, heç biri sağ çıxa bilməyib. Bu hadisədən sonra Rəsul xeyli düşünmüş və eksperementini təkbaşına davam etdirmək qərarına gəlmişdi... Onun Dubaydakı bank hesabında kifayət qədər vəsait var. Bu vəsaitin aylıq faizləri düşərgəni saxlamağa yetəcək qədərdir. Sonrasını isə düşünmək hələ tezdi.

Beləcə, Rəsul sonrakı illərdə öz fəaliyyətini müstəqil davam etdirmişdi. İstədiyinə də nail olmuşdu. Və budur, artıq komanda yetişib. Onu gün işığına çıxartmaq vaxtı çatıb.

Vitse-prezident Şakir müəllim bütün bu söhbəti dinlədikdən sonra, bir müddət susdu, Rəsulun gətirdiyi daha bir neçə videomateriala baxdı, özlüyündə analiz elədi, sonda bir neçə sual verdi - yeniyetmələr bu vaxta qədər kənar komanda ilə oynayıblar, ya yox...  və niyə bunların işıqa çıxmağını elə Türkiyədə təşkil eləməyib?

Rəsul Mirbabayev də bildirdi ki, Türkiyədə son vaxtlarda bir neçə yeniyetmə yarışlarında iştirak ediblər, lakin öz güclərini tam göstərməklərinə icazə verməyib. Türkiyədə bunları ortaya çıxartmaq isə çox tez diqqəti cəlb edə bilər. Rəsul isə istəyirdi ki, komandanın Avropa meydanlarına çıxmasından öncə çox diqqət çəkməsin. Yoxsa yüksəlişə mane olanlar çox ola bilər.

Vitse-prezident düşünməkçün Rəsuldan bir neçə gün vaxt istədi, nəhayət qərara gəldi. Artıq bankrot olmaq üzrə olan və yüksək liqada yerini zorla qoruyub saxlaya bilmiş “İldırım” komandasının sahibi ilə danışıldı, razılıq alındı və komandanı yenidən qurmaq məşqçi Rəsul Mirbabayevə həvalə olundu. Yeganə çətinlik isə heç bir sənədi filanı olmayan yeniyetmələri ölkəyə necə gətirmək və onları yerli sənədlərlə təchiz eləmək idi ki, bunu da yol tapıb birtəhər həll eləyə bildilər.

Beləcə yenilənmiş “İldırım” ölkənin yaşıl meydanlarına çıxdı.

Mövsümün əvvəlində o qədər də inamlı oynamayan komanda bir müddət sonra yavaş-yavaş xal ehtiyatını artırmağa nail oldu, turnir cədvəlinin ortalarına yaxınlaşdı.

Rəsul Mirbabayev isə ara-sıra köhnə dostu olan vitse-prezident Şakir müəllimlə söhbətləşir, fikir və düşüncələrini yalnız onunla bölüşürdü.  Düzdü, ilk turlarda Şakir müəllim Rəsulu danlayırdı ki komanda yaxşı oynamır, potensialını göstərə bilmir.  Rəsul isə onu sakitləşdirirdi ki, hələ tezdi... Qoy kənardan elə görünsün ki, bunların ara-sıra qələbə qazanmaqları da yalnız təsadüfdür. Vaxtı çatanda  hamı onların gücünü görəcək. Həm də mövsümün ilk yarısı uşaqların müxtləif fərqli komandalarla oyunlara adaptasiya dövrüdü.

Şakir müəllimin ürəyinə ara-sıra şübhələr də yol tapırdı. Bəlkə köhnə dostuna inanmaqda düz eləməyib? Bəlkə onun bütün danışıqları uydurmadı? Bəlkə bu nağıl nəsə başqa məqsədlə uydurulub?

Lakin mövsümün sonuna yaxın “İldırım” həqiqətən də bir az sürəti artırdı və Avropa liqası zonasına düşə bildi. Hərçənd, Şakir müəllimə elə gəlirdi ki “İldırım” istəsəydi ölkə çempionu olub Çempionlar liqasına da vəsiqə qazana bilərdi. Lakin Rəsul bunun əleyhinə idi. Ora diqqət mərkəzindədi. Avroliqada isə sürprizlərə öyrəşiblər. Çox diqqət çəkmədən işimizi görəcəyik.

Rəsul öz strategiyasında haqlı çıxmışdı. Komanda Avrokuboklara vəsiqə qazansa da, özünü yenə də müəyyən qədər diqqətdən kənarda saxlamağa müvəffəq olmuşdu... Futbolçular media qarşısına demək olar ki çıxmırdı, yalnız Baş məşqçi ara-sıra müsahibələr versə də, özünü təsadüfən gəlib Avrokuboklara düşən və bundan özünü itirən çaşqın bir adam kimi aparırdı. Hətta bir neçə dəfə bildirmişdi ki, nə komanda, nə də mən belə böyük yarışlara hazır deyilik.

Ölkənin idman cameəsinin diqqətinin əsas hissəsi çempionun və yuxarı yerlərdəki digər komandaların mərhələ keçmək şanslarına yönəlmişdi. “İldırım” barəsində isə ya heç danışmırdılar, ya da adı gələndə, deyirdilər ki, elə birinci mərhələdən uduzub Avrokubokları tərk edəcək.    

Növbəti mövsümün əvvəlində komandanın daxili çempionatda göstərdiyi çox zəif oyun bu fikirləri sanki bir daha təsdiq edirdi.

İkinci mövsümdə bu uğursuz startın fonunda, Avrokuboklarda birinci və ikinci mərhələni keçməyi də, o qədər maraq oyatmadı. Kənardan elə görünürdü ki, komanda sanki uğurlu təsadüflərə minnətdar olmalıdı... Birində son dəqiqələrdə vurduğu qolun köməyi ilə, ikincidə isə oyunsonrası penalti zərbələri nəticəsində mərhələ adlaya bilmişdi. Ələlxüsus, rəqiblərinin zəif komandalar olduğu nəzərə alınanda, bu uğur o qədər də parlaq görünmürdü. Moldova və Kipr komandalarını udmağa nə var ki?  

Yalnız pley-offda Slovakiya klubunu keçib Avropa liqasının qrup mərhəsinə düşəndə, “İldırım” barəsində qismən ciddi söhbətlər getməyə başladı. Hərçənd, yenə də diqqətin böyük hissəsi qrup mərhələsində yerini təmin eləmiş ölkə çempionunun üzərində idi, ondan daha böyük uğur gözləyirdilər, proqnozlar verirdilər, rəqiblərini analiz edirdilər. “İldırım”ın təsadüfi uğuru isə sadəcə qrup  mərhələsinə ölkədən iki klubun düşməsinin futbol tariximiz üçün bir ilk olmağı üzərində idi. Axı kənardan həqiqətən də belə görünürdü ki, “İldırım”ın yenə də ard-arda bəxti gətirir. Uğurlu təsadüflər və bəxtin köməyi. Vəssalam. 

Şakir müəllimsə “İldırım”ın bütün oyunlarını diqqətlə izləyirdi. Özlüyündə analiz etdikcə görürdü ki, elə bil oyunlar qabaqcadan oxşar strategiya ilə planlaşdırılır.

Əvvəlcə komanda hücumda çox dişsiz, sönük oyun nümayiş etdirir, lakin müdafiədə möhkəm dayanırdı. Hansısa məqamda rəqib onun qapısına yol tapsaydı, bir müddət “İldırım” sanki özünü itirmiş kimi görünür, elə təəssürat yaranırdı ki, yenə qollar buraxacaq. Lakin elə olmurdu. Bir müddət xaotik oyun tərzi ilə rəqibin diqqətini keyidəndən sonra, sanki bir anda ideal mexanizm işə düşür, sıxılmış yay açılır, komanda gözlənilməz şəkildə qol vuraraq hesabı bərabərləşdirir, ardıyca yenə dəqiq riyazi nizam pozulur, ideal mexanizm qırılıb dağılır, oyun yenə sönük xaotik bir məcraya düşür. Sona yaxın isə lazım olan nəticəni almaq üçün ilk baxışdan təsadüfi görünən bir qol vurulur. Vəssalam. Hamı sevinir, lakin heç kim bu uğuru nəsə qeyri-adi bir şey kimi görmür.

Vitse-prezident Rəsulla söhbətlərini xatırlayarkən, bu strategiyaya haqq qazandırırdı. Bəlkə də düz eləyir. Əgər elə ilk oyunlardan öz ideal mexanizmini, dəqiq nizamını göstərsə, kimlərsə qorxacaq, kimlərsə ehtiyatlanacaq, bu qəfil göbələklərin qabağını kəsməkçün nələrsə edəcək. Belədə isə, heç kim əhəmiyyət vermir, sən də rahat, sakitcə işini davam edirsən.

Şakir müəllim görürdü ki, deyəsən bu saat qələbə qazanmaq yox, bu qələbənin çox da diqqət cəlb edən olmamağı Rəsulun daha çox enerjisini aparır. Elə bil lazım olan yerə gedib çatana qədər öz ovcundakı qiymətli incini hamıdan bacardıqda gizlətməyə çalışırdı. Qorxurdu ki əlindən ala bilərlər. Hətta oyunçüların adları da elə idi ki, heç kimin yadında qalmırdı. Əli Quliyev, Məmməd Həsənov, Əli Məmmədov, Həsən Ağayev.. Adam əlləşsə də bunların içindən hansınınsa adını yadında saxlaya bilmirdi.  

Vitse-prezident yalnız bir şeydən narazı idi - “İldırım” ikinci mövsümdə ölkə çempionatının ilk on turunda bircə qələbə də qazana bilməmişdi. Hiss edirdi ki, Rəsul bunu da qəsdən edir. Özündən soruşanda, cavab alırdı ki, uşaqların bütün diqqətini yalnız Avrokubok oyunlarına yönəltmişəm.

Axı düzgün deyil, Rəsulun köhnə dostu deyirdi, bəs gələn il nə olacaq, avrozonaya düşməsəniz, gələn il Avrokuboklarda oynaya bilməyəksiz axl? Rəsul da əlini yellədib deyirdi ki, bu ildən salamat çıxaq, gələn ili sonra fikirləşərik.

Şakir müəllimin ürəyindən ani şübhələr keçirdi ki, deyəsən heç gələn il olmayacaq...

“İldırım” qrup mərhələsinin oyunlarına da sönük başladı. Yenə eyni strategiya ilə oynadı. Az qol vurdu, əksəriyyəti də təsadüfi qollar kimi görünürdü. Amma çox qol da buraxmadı. Son tura qədər qrupda vəziyyət eləydi ki, qrup liderliyini təmin eləmiş “Roma”nı çıxmaq şərtiylə, qalan üç klubun da qrup ikincisi olmaq şansı var idi. Həm “Slovan”, həm də “Rapid” eyni xal yığmışdı, son sırada olan “İldırım” onlardan bir xal geridə idi.

Düzdü, “İldırım”ın son tura qədər şansını saxlaması inanılmaz görünsə də, oyun tərzinin sönük və solğun olması, yenə də böyük diqqət cəlb çəkməsinə mane olurdu. Ara-sıra onu sürpriz adlandırsalar da, hətta Avropa mediasında belə, yalnız təsadüflər nəticəsində bu yerə qədər gəlib çıxdığı bəyan edilirdi.     

Son turda adətiycə sönük bir oyunun sonunda cərimə zərbəsindən vurulan bir qolla qrupdan çıxmağa nail olan “İldırım” yenə də müəyyən mənada əsas diqqətdən kənarda qalmağa nail ola bildi. Çünki ölkə çempionu da qrupdan çıxmışdı və medianın diqqəti də daha çox onun üzərində idi.

Əlbəttə yerli media “İldırım”ın məşqçisini də, oyunçularını da tez-tez kamera qabağına gətirirdi, Rəsul bunun qabağını tam ala bilməyəcəyinə əmin idi... Lakin oyunçular eynən meydançada oynadıqları kimi elə sönük və mənasız şeylər danışırdılar ki,  bir dəfə müsahibə alan jurnalist ikinci dəfə yaxın gəlmək istəmirdi.

Təbii ki, icmalçılar, şərhçilər, idman jurnalistləri səthi də olsa, “İldırım”ın oyununu analiz edirdilər. Lakin deyilən əsas fikirlər bu idi ki, komanda öz oyununu hələ tapa bilmir, ara-sıra maraqlı kombinasiyalar, fərdi texnika nümayiş etdirə bilsələr də, çox xaotik oynayırlar,  qurulan nizam tez dağılır, oyun tərzi daha çox başıpozuq xarakter daşıyır. Bir sözlə, komanda oyunu yox səviyyəsindədir. Komanda öz gücündən daha ağır bir yükün altına girib və çapalayır.

Yalnız Şakir müəllim hiss edirdi ki, bütün bunlar məqsədli şəkildə qurulub.  Rəsulun komandası bu saat öz gücünü göstərməkdən daha çox gizlətməklə məşğuldur.

Qrupdan çıxandan sonra ölkə çempionu elə ilk mərhələdə “Ayaks”a məğlub olub yarışı tərk etdi, “İldırım” isə iki oyunda bir top fərqi ilə “Partizan”ı keçə bildi. 

Yalnız bundan sonra ölkə mediasının diqqəti “İldırım”a yönəldi. Komandanın oyunu daha ciddi şəkildə analiz edilməyə başladı. Ara-sıra Avropa şərhçiləri də onlar barədə qısa da olsa yazılar və reportajlar hazırlamağa başladılar.

İlk öncə komandanın müdafiə xəttinin çox möhkəm olduğu ön plana çıxarıldı. Müdafiəçilərin sanki qapı qarşısında keçilməz dəmir hasar çəkdiyi təqdir olunurdu. Sanki məşqçi bütün diqqət və bacarığını müdafiə xəttinin qurulmasına yönəldib. Lakin yarımmüdafiə və hücum xəttinin çox zəif olduğu deyilir, bunun ardıyca yenə də oxşar fikirlər təkrar edilirdi - zəif rəqiblər və təsadüfi qollar. Bəxt, uğur amili... Yalnız nadir mütəxəssislər başa düşürdülər ki, bəxt bu qədər uzun müddət bir komandanın üzünə gülə bilməz, burda nəsə hiylə var.

Püşkatma nəticəsində “İldırım”ın səkkizdə bir final mərhələsindəki rəqibinin “Olimpik Lion” olacağı bilindi. Çempionlar liqasında “Çelsi”yə uduzub Avroliqaya düşən “Lion” burda ən əsas favoritlərdən biri sayılırdı. Təbii ki, ölkə mediası da öncədən “İldırım”ın böyük hesablı məğlubiyyətlə yarışı tərk edəcəyi anonsunu verirdi. Elə Avropada da eyni fikirləri yazırdılar. 

Püşkatmadan sonra, məşq zamanı Rəsulla ikilikdə görüşən Şakir müəllim qəribə də olsa onun üzündə sevinc və fərəh hiss elədi. Şakir müəllim bunun səbəbini soruşanda, Rəsul bildirdi ki, bu vaxta qədər komandamın gücünü çox göstərmədən, qələbələr qazanmaq çox çətin idi. Şükürlər olsun ki, çətin də olsa, buna nail olduq. Bu vaxta qədər heç kim bizi ciddiyə almadı, əl-ayağımıza dolaşmadı, mane olmadı. İndi daha maskaları atmaq vaxtı yetişib. Daha rahat nəfəs almaq, ayaqlarımıza bağlanmış daşları açmaq olar. 

Rəsul Mirbabayevin üzündəki qəribə fərəh və rahatlıq hissini Şakir müəllim məşq prossesində uşaqların sifətlərində də gördü...  Simaları müxtəlif olsa da, üzlərindəki təbəssüm, gözlərindəki ifadə eyni idi. Çöhrələrində qəribə bir işıq parıldayırdı. Elə bil artıq bütün mümkün qələbələri qazanıb bütün kubokları almışdılar. Hər birində eyni ifadə, eyni işıq, eyni parıltı. Elə bil üzlərindəki ifadəni klonlaşdırmışdılar.

Şakir müəllim onların hazırlıqına mane olmamaqçün Rəsulun vaxtını çox almadı, ayrılanda yalnız onu soruşdu ki, “Lion”a qarşı hansı taktika ilə oynayacaqsan?

Rəsul Mirbabayev ani düşündü, gülümsünüb dedi ki, üç mərhələdə hamının tanıdığı üç fərqli oyun üslubu quracam, dördüncüdə isə öz oyunumuzu oynayacağıq.

Rəsul heç nə anlamadı. Nə üç, nə dörd? Axı mərhələ yalnız iki oyundan ibarət olur? Lakin bunun səbəbini soruşmağa vaxtı qalmadı. Rəsul sağollaşıb aralandı, uşaqların yanına getdi.

Şakir “İldırım”ın oyunçularının üzündə məşqdə gördüyü təbəssümün səbəbini, həm də Rəsulun dediklərinin mənasını  “Lion”la səfərdə ilk oyunda anladı və heyrətə düşdü.  Həm də tək o yox. İlk oyundan sonra bütün azarkeşlər eyni əhvaldaydılar.

“İldırım”ın oyunçuları elə bil həqiqətən də zəncirdən qurtulmuşdular. “Lion”un məşqçisi rəqibinin keçmiş oyunlarını analiz edib, iti bir hücum xətti qurmuşdu ki, “İldırım”ın möhkəm müdafiə xəttini sındıra bilsinlər. Lakin ilk dəqiqələrdən “Lion”un bütün taktiki gedişləri iflasa uğradı. “Lion” öz qarşısında sanki 80-ci illərin sonlarının Almaniya yığmasını görürdü.

“İldırım” bütün taktika və strategiyası, oyun tərzi ilə, həqiqətən də məşhur alman maşınını təqlid edirdi. Həm də çox yüksək səviyyədə... Fransızların bütün cəhdləri bu alman maşınının ağır təkərləri altında qalıb ovulurdu. “Lion” oyunçuları elə bil İkinci dünya müharibəsində dəmir tankın qarşısına çıxmış əliyalın fransız əsgərləri  idi və atdıqları bütün qumbaralar dəmir zirehə dəyib partlasalar da, heç bir xətər yetirə bilmirdilər.

Birinci hissədə iki, ikinci hissədə isə daha bir qol vuran “İldırım” elə bir komanda oyunu göstərdi ki, çoxlarına elə gəldi ki, istəsəydi üç yox, otuz qol vurardı. Onlar oynamırdılar, sadəcə dəqiq saat kimi işləyən bir mexanizm göstərirdilər.

Bakıdakı oyun da eyni hesabla başa çatdı.  “Lion”u kənarlaşdıran “İldırım” növbəti mərhələdə Diyeqo Simeonenin uzun illər rəhbərlik etdiyi “Atletiko” Madridlə üz- üzə gəlməli oldu. Simeone işə daha ciddi yanaşdı, “İldırım”ın son oyunlarını dəqiq analiz edərək, uzaq ölkədən qəfil pırtlayıb çıxmış bu yeni alman maşınının qarşısına necə çıxmaq barədə planlar qurdu.

Lakin ilk oyunda Simeonenin da bütün planları iflasa uğradı. Oyun başlayan kimi “Atletiko” oyunçuları qarşılarında klassik alman maşınını yox, 60-70-ci illərin Braziliya yığmasını gördü.

Alman mexanizmi sanki bir anda göyə sovrulmuş, yerində əsl futbol şousu göstərən Braziliya yığması peyda olmuşdu. Sadəcə fərq onda idi ki, burda Pele bir dənə yox, çox idi. Komanda sanki bir estetik futbol şousu nümayiş etdirirdi. Oyunçular futbol yox, rumbo oynayırdılar, ritmik bir rəqs göstərirdilər. Hər oyunçunun fərdi oyun texnikası, qeyri-adi fintləri, topla aktrobatik hərəkətləri, daban ötürmələri, baş üstündən zərbələri heyrət doğururdu. Oyunun sürəti də elə bil maksimum aşağı salınmışdı. Heç kim tələsmirdi. Sanki tamaşaçılara bu estetik oyundan yetərincə zövq almağa şərait yaradılırdı. 

Əvvəlki oyunlardakı dəmir müdafiə xətti də qaldırılmışdı. “İldırım” oyunçuları elə bil eynən o vaxtkı braziliyalılar kimi demәk istәyirdi ki, siz nə qədər bacarırsızsa vurun, biz istədiyimiz qədər vuracağıq...  İlk oyun üç-iki, ikinci oyun isə beş üç hesablı qələbələrlə başa çatdı. “İldırım” hətta hesabda geri düşəndə də, oyun tərzini dəyişmir, sürəti artırmır, eyni cür şən, estetik futbol şousu göstərirdi.

Şərhçiləri ən çox çaşdıran isə komandanın hər iki mərhələdə bir-birindən radikal şəkildə fərqli oyun tərzi nümayiş etdirməsi idi. Axı bu necə ola bilər? Eyni oyunçuların bu qədər fərqli oyun nümayiş etdirməsi ağlasığmaz görünürdü.

Yarımfinal püşkatmasında “İldırım”ın qarşısına Almaniyanın “Ayntraxt” komandası çıxdı. Klubun məşqçisi Dino Topmüller “İldırım”ın əvvəlki oyunlarını analiz edərək heyrətlənsə də, əsl alman soyuqqanlılığını qoruyub saxladı. Oyundan əvvəlki müsahibələrində də qəribə bir kinayə ilə bildirdi ki, onlar nə oynayır oynasın, özləri bilər. İstər futbol oynasınlar, istər tanqo. Biz elə öz oyunumuzu oynayacağıq.

Yalnız peşəkarlar bu kinayənin arxasında qəribə bir acizlik çaları olduğunu da hiss elədilər. Axı onun qarşısında iki müxtəlif oyun tərzi göstərən bir klub vardı. O öz komandasını bunların hansına uyğun hazırlasın? Axı bilmirdi “İldırım” bu dəfə nə göstərəcək? Ona görə də bu fikrin üstündə qətiyyətlə durdu - heç bir taktiki dəyişikliklər etmədən öz oyunlarını oynamaq.

“İldırım” isə üçüncü sürpriz edərək, bu dəfə “Ayntraxt”ın qabağına Yoһan Kroyfun vaxtındakı Holland komandası kimi çıxdı. Klassik alman maşınına qarşı hollandların total futbolu.... Maşın mexanizmində hər detal öz yerini dəqiq bilir, artıq heç nə eləmir və bu da nəticə verir. Burda isə heç kəsin konkret yeri yox idi. Hər kəs hər yerdə idi.

“İldırım” oyunçuları sürətli yerdəyişmələrlə, gözlənilməz improvizasiyalarla “Ayntraxt”ın dəqiq saat mexanizmini elə çaşqın vəziyyətə gətirmişdilər ki, oyunçuların az qala başları da hərlənirdi. Belə bir vəhşi sürəti olan oyuna hazır deyildilər. “İldırım”ın sürətli total futbolu qarşısında alman maşını cırıldayır, fısıldayır, lakin yerindən tərpənə bilmirdi.  İlk oyun iki sıfır, ikinci oyun isə iki bir hesablı qələbə ilə bitdi və “İldırım” Avropa liqasının finalına çıxdı. 

Əvvəlki oyunlardan sonra mətbuat konfranslarında iki kəlmə danışıb aradan çıxan Rəsul Mirbabayev bu dəfə tamam fərqli bir ampluada çıxdı. Müdrik, ağıllı, ciddi görkəmdə olsa da, eyni zamanda qəribə bir divanəlik çaları ilə sanki Avropa futbol cameəsini heyrətləndirmək məqsədi güdürdü.     

Rəsul jurnalistlərin ilk suallarını kənara qoyub öz fikirlərini danışmağa başladı, bildirdi ki, dünya şər, rəzalət, zülmət dünyasıdır. Bu zülmət, şər dünyasının ortasında ilahi işıq altında yaşıl meydan var. Futbol şərə qalib gəlmək üçün yeganə döyüş meydanıdı. Bura ilahi ədalətin zəfər çala biləcəyi yeganə yerdir. Bu meydanda tam qələbə çalan, bütün şeytani rəqiblərini yenən dəstə isə bütün dünyada ədaləti bərpa edəcək, şərin kökünü kəsəcək, bütün dünyada işıq və səadət bərpa olunacaq... Tanrı kainatı, təbiəti ideal mexanizm kimi qurub. İnsanlar öz dünyalarında bu ideal düzəni pozublar. Şərə təslim olublar, bir-biriylə yola getmirlər, didişirlər, vuruşurlar. Vəhdət yoxdu. Lakin insanların içində kimsə kiçik də olsa bir ideal mexanizm, ilahi bir struktur yarada bilsə, deməli bu mexanizmin həm yaradıcısı, həm də hər bir fraqmenti öz-özlüyündə Tanrı düzəninin bir hissəsinə çevrilir və dünyanın düzəlməsinə doğru aparan yeni bir cığır açmış olur. İlahi düzənə açılan cığır məhz futbol meydançasından başlamalıydı. Bir şərtlə ki tamah, şöhrətpərəstlik, sərvət, pul, var-dövlət, intriqalar, bir sözlə insanı rəzilliyə sürükləyən bütün bu şeytani əməllər bu yaşıl meydançadan uzaqlaşdırılmalıdı. Necə ki biz bu vaxta qədər öz komandamızı bu rəzililklərdən kənar saxlaya bilmişik...

Rəsulun bu qəribə çıxışını dinləyən jurnalistlər təəccüblə baxışırdılar və anlamırdılar ki qarşılarındakı futbol məşqçisidi, ya möizə oxuyan bir keşişdi. Ya da peyğəmbər.

Rəsul Mirbabayev həmin an kameraların qarşısında həqiqətən də bir futbol peyğəmbəri kimi dayanmışdı.

Çıxışını bitirib başqa heç bir suala cavab verməyərək ayağa qalxanda Rəsul Mirbabayev qəfildən nəyisə xatırladı, yenə kameralara çönüb dedi ki, biz sizə ideala yaxın üç klassik oyun tərzi göstərdik. Başqalarının oyunlarını... Finalda isə öz oyunumuzu göstərəcəyik. Və bir də unutmayın. Bir oyunçu on dəfə ard-arda zərbə vurub qol ata bilər. Amma heç bir futboloçu on dəfə ard-arda qapı dirəyini nişan ala bilməz...

Bunu deyib çıxıb getdi. Heç kim də heç nə anlamadı. Qapı dirəyinin bura nə dəxli? Oyunçu niyə qapını yox, qapı dirəyini nişan almalıdı? Hәtta Şakir müәllim dә bu barәdә soruşanda, Rәsul söһbәti yayındırıb dәqiq cavab vermәdi.  

Final öncəsi ölkədə qəribə bir ajiotaj vardı. Azarkeşlərdə “İldırım”ın bu sürprizi qəribə hiss və duyğular yaratmışdı. Elə bil bu qəfil nağıla həm inanır, həm də inanmırdılar. Çaşqınlığın əsas səbəbi isə məlumatsızlıq idi. Son һәftәlәrdә klub yenə də qapanmışdı və hazırlıqlarını gözdən uzaq bazasında keçirdirdi. Heç kim nə məşqçidən, nə oyunçulardan musahibə ala bilmir, məşq prosesindən reportajlar edə bilmir, oyunçuların keçmişi barədə məlumatlar tapa bilmirdi.

Yalnız Rəsul Mirbabayevin son mətbuat konfransındakı çıxışını müzakirə edir, deyilən fikirlərin qəribəliyinin təsiri altında çaşıb qalırdılar. Kimsə Rəsulu dahi, kimsə divanə adlandırırdı. Hətta belə söhbətlər gəzirdi ki, komandanı tamam başqa bir mütəxəssis hazırlayır, Rəsul Mirbabayev isə saxta bir fiqurdu, camaatın qabağına çıxarılmaqçün saxlanılır.

Beləcə hamı nəfəsini qısıb bu nağıl-simfoniyanın son akkordunu - finalı gözləyirdi. Avropanın qrand klublarının selesksionerləri və məşqçiləri isə əl-ayağa düşərək, burdan hansı oyunçuları transfer edəcəkləri barədə qızğın mübahisələr edirdilər. Hətta belə bir şayiə gəzirdi ki, Madridin “Real” kulubunun prezidenti istəyir ki, “İldırım”ın bütün oyunçularını məşqçisiylə birlikdə alıb, “Real-2“ klubunu tam təzələsin, özünü doğruldanları hissə-hissə əsas heyətə qatsın.    

Portuqaliyanın Lissabon şəhərində keçiriləcək bu final oyununda isə “İldırım”ın qarşısına futbolun yaradıcıları olan İngiltərənin təmsilçisi -  Londonun “Arsenal” klubu çıxacaqdı.

“Arsenal”ın məşqçisi müsahibələr zamanı “İldırım”la bağlı suallara cavab verərkən, maraqlı bir fikir səsləndirmişdi. Biz topçularıq, həmişə alovla, ildırımla oynamaq bizim alnımıza yazılıb...

Belәcә, Lissabondakı final oyunu başladı...

İlk hissə bitənə yaxın azarkeşlər Rəsul Mirbabayevin son mətbuat konfransındakı sözlərini yada salmağa başladılar. Dirəyə vurulan toplar barədə fikrini...

Həqiqətən də oyunda çox qəribə bir görüntü vardı. “İldırım”ın oyununda heç bir vahid üslub, dəqiq strategiya, taktika hiss olunmurdu. Elə bil ki, bugünki oyun bütün taktikalardan, strategiyalardan üstün idi. Bu da şou idi, amma başqa bir şou idi. Karusel şousu. Peşəkar idmançılar bunu yəqin ki, voleybol üslubu adlandıra bilərdilər. Qapıçıdan başqa bütün futbolçular eynən voleybolda olduğu kimi hər iki dəqiqədən bir dairəvi hərəkətlə yerlərini dəyişirdilər. Müdafiəçi on dəqiqədən sonra dövrə vurub hücumun ön xəttində mövqe tutur, sonra yenə geri qayıdırdı.  Hücumçü dövrə vurub yarımmüdafiəçi, sonra da müdafiəçi olurdu və yeni mövqeyində öz işini eyni peşəkarlıqla görürdü.  Braziliya üslubunda fərdi peşəkarlıq da öz yerində idi. Lakin bu hələ məsələnin əsas tərəfi deyildi. Əsas sürpriz bu idi ki, “Arsenal”ın qapısına vurulan bütün zərbələr qapı tirlәrinә dəyirdi. Nə qapıya girirdi, nə də qapıdan kənara gedirdi. Yalnız qapı tirlәri. “İldırım” oyunçuları elə bil bilyard oynayırdılar. Bəlkə də bütün dünya futbolu tarixində qapı tirləri bu qədər ağır zərbələr almamışdılar.

Fasilə zamanı bu məqamı təsadüfə yozanlar da oldu, burda bir ilahi işarə görənlər də... Uzun müddət ərzində komandanın həmişə bəxti gətirib, indi isə ən məsuliyyətli məqamda bəxt “İldırım”dan əvəz çıxır, verdiyi bütün şansları sanki geri alır, bütün zərbələr qapı tirindən geri dönür.

İkinci hissədə də eyni oyun tərzi davam elədi. “Arsenal” topçularının hücumları “İldırım”ın cərimə meydançasında boğulurdu, əks hücumlar isə mütləq şəkildə “Arsenal”ın qapı tirlәrinin silkələnməsiylə başa çatırdı.

İkinci hissənin ortalarında iş o yerə çatmışdı ki, “Arsenal”ın qapıçısı vurulan topların ardıyca heç tullanmırdı. Çünki arxayın idi ki, yenə top qapı tirinә çırpılıb qayıdacaq... Elə də olurdu. Azarkeşlər dumanlı şəkildə anlayırdılar ki, absurd görünsə də, bu detal öncədən planlaşdırılıb.  Lakin səbəbini anlaya bilmirdilər. Niyә bir komanda qarşısına belә bir mәqsәd qoya bilәr ki?

Hamı nәfәsini qısıb bu qәribә oyunun nәticәsini gözlәyirdi. 

Düz doxsanıncı dәqiqәdә “İldırım”ın cәrimә meydançasında müdafiәçilәrdәn biri әllә oјnadı vәһakim oyunu saxlayıb penalti tәyin elәdi. Yenәһamı һeyrәtә düşdü. Axı elә dә tәһlükәli vәziyyәt deyildi vә topun qarşısına әl uzatmağa eһtiyacјox idi.

Penalti vurulanda “İldırım”ın qapıçısı elәcә dayanıb gülümsәyәrәk rәqib oyunçusuna baxdı.

Elә bil “İldırım” nümayişkaranә şәkildә “Arsenal”a bir qol һәdiyyә elәmişdi...

Niyәaxı? Bәlkә komanda daһa bir möcüzәgöstәrmәk istәyir? Әlavә olunmuş 4 dәqiqәdә bir neçә qol vurub, qәlәbә çalmaq istәyir?

Amma Rәsul Mirbabayevin planı deyәsәn başqa idi. Әlavә olunmuş vaxtın son saniyәlәrindә “İldırım” sәlis vә sürәtli bir һücumla “Arsenal”ın müdafiә xәttini yardı, cәrimә meydançasına daxil olan һücumçu isә topa Roberto Karlosun da qibtә edәcәyi çox qüvvәtli bir zәrbә vurdu vә... Top doqquzluğun üstündә dirәyin küncünә elә möһkәm çırpıldı ki, qapı tirlәri birlәşәn yerindәn qopub bir anda şaqqıltıyla sınıb dağıldılar...

Elə o andaca Rəsul Mirbabayevin dəli qəhqəhəsi bütün stadiona yayıldı...

Hamı şok içindә idi. Bu nә zәrbә idi? Vә niyә mәһz qapı tirlәrinin birlәşәn yeri nişan alınmışdı? Bu nә mesaj, nә ideya idi?

Bu barədə düşünməyə artıq vaxt qalmamışdı. Hakim heç qapını dəyişməyə də icazə vermədi. Onsuz da oyunun son saniyələri idi. Bir də niyə bu qədər gözləyəydilər ki...

“Arsenal”ın qapıçısı topu oyuna daxil edən kimi, hakim final fitini səsləndirdi və oyun bitdi. Ən maraqlısı bu idi ki “Arsenal”ın çaşqın oyunçuları qələbə çaldıqlarına hələ də, tam əmin deyildilər.

Nəhayət, tribunaların hay-küyü sanki oyunçuları yuxudan oyatdı, topçular başa düşdülər ki, UEFA kubokunun bu qəribə finalında qalib gəliblər.

Mükafatlandırmadan sonrakı mətbuat konfransında Rəsul Mirbağırov yalnız bir söz dedi - Biz bal arısıyıq. Yalnız bir dəfə sanca bilirik. Həm də biz çərçivədən qol keçirdən yox, çərçivələri sındıran bir komandayıq... -sözünü dedi və çıxıb getdi. 

Oyun haqqında müzakirələr isə hələ bir müddət davam elədi. Ən çox da məhz qapı tirlərinə vurulan zərbələr müzakirə olunurdu. Bir oyunda qapı tirinə 48 zərbə dəymişdi. 49-cu isə qapı üçün ölümcül olmuşdu.

Oyunun ertəsi günü Rəsul Mirbabayev Lissabonda icarə götürdüyü iri katerə komandanı yığıb yüngül bir dəniz səyahətinə çıxdı. Ölkəyə qayıtmazdan əvvəl oyunçuların bir az istirahət eləməyi üçün.

...Və gəmi bir gün sonra yoxa çıxdı.

Kimsə dedi Afrikaya gediblər, kimsə dedi Amerikaya, kimsə dedi Şərq ölkələrinə...

Katerin yoxa çıxmağından bir həftə sonra AFFA-nın icraiyyə komitəsinə Rəsul Mirbabayevin adından bir mesaj daxil oldu.

“Ildırım çaxdı, itdi. Bu rəzil dünya ilahi oyun üçün hələ hazır deyil. Biz dünyaya ilahi oyunun necə olduğunu göstərdik. İndi isə yoxa çıxmaq vaxtıdı...  Özünüzü yaxşı aparsanız, yenə qayıda bilərik...”  

Bununla da nağıl bitdi.

Azarkeşlər arasında isə uzun müddət Rəsul Mirbabayevin son müsahibəsindəki fikirlər müzakirə olunurdu - Bir oyunçu on dəfə ard-arda zərbə vurub qol ata bilər. Amma heç bir futboloçu on dəfə ard-arda qapı dirəyini nişan ala bilməz... Həm də biz çərçivədən qol keçirdən yox, çərçivələri sındıran bir komandayıq.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

 

 

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

-Cəmi 6 dəqiqə kitab oxumaq stressin səviyyəsini 30 %-ə qədər azalda bilir ki, bu da musiqi terapiyasından və ya gəzintidən daha səmərəlidir. 

-Həkimlər sübut ediblər ki, mütaliə həm də güclü sağaldıcı prosedurdur. Bu gün inkişaf  etmiş ölkələrin bir çox aparıcı klinikalarında yeni müalicə metodu – biblioterapiya tətbiq edilir. 

-Tədqiqat zamanı zəngin süjet xəttinə malik romanların beş gün ərzində oxucunun beyin hüceyrələrini dəyişdiyi sübut edilib.

Sizləri cəlb edə bildik, elədirmi? Onda hər gün mütaliə mədəniyyəti barədə oxuyun və özünüzdə mütaliə vərdişləri aşılayın.

 

14.

MÜTALİƏNİN HƏRTƏRƏFLİ OLMASI QAYDASI

 

“Nə gəldi oxuma!” – şübhəsiz, bu tövsiyyələri hər biriniz eşitmisiniz. Həqiqətən də, mütaliə zamanı seçim imkanlarından istifadə etmədən kortəbii şəkildə nə gəldi oxumaq əsla yolverilməzdir.

Kitab anlayışına bu formatda çap edilən istənilən çap məhsulu aiddir. Gəlin unutmayaq, heç bir bədii şuradan, senzuradan, yoxlamadan keçməyən, müəllif hesabına çap olunan minlərlə kitablar var ki, onlar oxucu zövqünü korlayır, onlara fayda vermək əvəzinə aqressiya, küskünlük, ətrafdakılara nifrət hissi aşılayır, onları səhv yollara sürükləyir. Dövlətin nəşr prosesinə müdaxilə etməməsi bu cür əyriliklərə, neqativliyə yol açır. Buna görə də müəlliflərin öz məsuliyyətlərini bir kənara qoyub (hər kəs özünü dahi sanır), naşirlərdən maddi gəlir naminə bu sayaq kitablara meydan verməməyi tələb etməyin əsil zamanıdır.

Biz seçmələdik və ziyanlı kitabları yox, faydalılarını seçdik. Bu, işin birinci tərəfidir. Bəs bu faydalıları necə gəldi, hansı ardıcıllıqla oldu oxumağımız düzgündürmü? Bu isə işin ikinci tərəfidir.

Təsadüfi deyil ki, mütaliəni məktəbə bənzədirlər. Hər bir məktəbin dərəcəsi, öz sinifləri olduğu kimi, mütaliənin də dərəcəsi və sinifləri vardır. IX sinif proqramını mənimsəməmiş şagirdin X sinfə keçməsi mümkün olmadığı kimi, oxucunun bilik səviyyəsinə uyğun gəlməyən kitabı mütaliə etməsi də ona lazımi fayda verə bilməz.

Çox kitab oxumaq heç də əsas şərt deyil. Əsas şərt oxuduğunu başa düşmək, dərk etmək, ondan nəticə çıxarmaqdır.

Mütaliənin müəyyən sistem üzrə aparılması şərtdir. Pedaqoq və alimlərdən bir çoxu bədii ədəbiyyatı tarixi xronoloji qayda ilə mütaliə etməyi məsləhət görür. Əvvəl keçmişi, sonra müasiri.

Əks xronoloji qayda da var, əvvəl yaxın dövrləri, get-gedə uzaq dövrləri.

Belədə adi oxucu uzun müddət müasir ədəbiyyatdan uzaq düşür. Digərində isə klassiklərdən bixəbər olur. Bəs qızıl qayda hansıdır? Oxucu bədii əsərləri paralel olaraq iki istiqamətdə mütaliə etməlidir. Yeni və keçmiş. Çünki yenini mütaliə etməyən müasir həyatdan ayrı düşür, keçmişi mütaliə etməyən isə mədəni inkişafdan geri qalar.

Sadə şəkildə şərh edilən kütləvi kitablardan başlayıb tədricən elmi kitablara keçmək məsləhət görülür. Oxucu birdən-birə çətin kitablara müraciət edərsə başa düşməz və onun mütaliəyə olan marağı sönər. Bacarıqla seçilmiş kitab mütaliənin müvəffəqiyyətli olmasını təmin edir.

Əsəri öyrənmək məqsədi ilə oxuyan oxucunun mütaliəsi onu poetik əsər kimi oxuyan oxucunun mütaliəsindən fərqlənir. Makedoniyalı İskəndər Homerin “İlliada”sını Axilles surətini bir ideal sayaraq dönə-dönə oxumuşdur.

 

Növbəti: 15.Mütaliəyə ayrılan zaman

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

 

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poetik qiraətdə növbə yenidən Əlizadə Nuridədir. “Məni oğulluğa götür, ay vətən...” deyir şair.

Xoş mütaliələr.

 

Məni oğulluğa götür, ay vətən...

 

Nazını çəkdiyi gül- çiçək kimi

Qara daşını da öpüb- oxşayan

Bir ata itirdim qəm saatında-

Məni oğulluğa götür, ay vətən.

 

Bir tənha, bir uzaq adayam indi,

Bu tayam, bir az da o tayam indi.

Nə olsun, özüm də atayam indi

Məni oğulluğa götür, ay vətən.

 

Əsən yellərinə mən nanə ollam...

Bir yerin ağrısa divanə ollam.

Sönmüş şamına da pərvanə ollam,

Məni oğulluğa götür, ay vətən.

 

Nəyimə gərəkdir dünya kimindi?

Qoy adım sevinsin- adımı dindir.

Mən əlli yaşında yetiməm indi-

Məni oğulluğa götür, ay vətən.

 

Bilmirəm kamanam, ya ney kimiyəm,

Sanki oğurlanmış muzey kimiyəm...

Sənin güneyində quzey kimiyəm

Məni oğulluğa götür, ay vətən...

 

Yüz sısqa çay gələ, bir Araz etməz,

Min yol qurban olsam, görən az etməz?!

Bilirəm, dərdin də etiraz etməz-

Məni oğulluğa götür, ay vətən.

 

Qığılcım olmasan, mən qor olmaram,

Sən dərya olmasan, mən tor olmaram,

Kor ollam, mən sənə nankor olmaram-

Məni oğulluğa götür, ay vətən...

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

...Kənardan tələskən adam təəssüratı yaratsa da, əslində çox təmkinli və səbrlidir. İnsanlara dəyər verməyi bacarır. Kiməsə yuxarıdan aşağı baxmır, bu onun ruhuna, əxlaqına ziddir. Sadəliyini, təvazökarlığını həmişə qoruyub saxlaya bilir. 

 

Savadlı, məlumatlı, dünya görüşlü adamdır. Güclü düşünmə qabiliyyəti var. Çox zəhmətkeş və məhsuldardır. Səhnə sənətinə, kinoya, təsviri incəsənətə, dramaturgiyaya, aktyor və rejissor peşəsinə, mədəniyyətin müxtəlif problemlərinə aid minə yaxın məqalə yazıb. Sənətkarlara həsr olunmuş, onların ömür və yaradıcılıq yollarını əks etdirən müxtəlif kitablar ərsəyə gətirib, Azərbaycan teatrlarının tarixi haqda sanballı əsərlərin müəllifidir...

 

Deyir ki,- “Mən rəssam olmaq istəyirdim. Bu sənətə təsadüf və şans nəticəsində gəlmişəm. Bəlkə indi çoxlarına inanılmaz görünür, amma həqiqətən belə olub. O vaxt Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun Rəssamlıq fakültəsinə daxil olmaq istəyirdim. Amma sənədlərimi verəndə heç götürmədilər də, dedilər, əvvəlcə rəssamlıq məktəbini bitir, sonra gəl. Qanım elə qaralmışdı ki, heç rayona qayıtmaq da istəmədim, birinci mərtəbəyə enib divardakı elanlara baxdım, “şünas” sözü xoşuma gəldi. Teatrşünaslıq barədə elə ordakılardan soruşdum, nəsə dedilər anlamadım, axırı birtəhər başa saldılar ki, dramaturgiya ilə bağlı olacaq fəaliyyətim. Nə isə, sənədlərimi verdim və qəbul olundum. Amma zamanla teatr mühitinə alışsam da, teatrşünas olacağıma, bu sahədə uğur qazanacağıma elə də inamım yox idi...”

 

Haqqında söhbət açdığım İlham Rəhimli 1949-cu ildə Yevlax rayonunun Malbinəsi kəndində dünyaya göz açıb. 1989-cu ildən əməkdar incəsənət xadimi fəxri adını daşıyır. 2019-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülüb...

Düzə düz, əyriyə əyri deməyi bacarır. Tənqiddən çəkinmir. Klassiklərin, eləcə də müasir yazarların yaradıcılığına subyektiv deyil, obyektiv yanaşma tərzi var..

“Elçinin, Əli Əmirlinin əsərləri teatrlarda tez-tez oynanılır. İlqar Fəhminin, Firuz Mustafanın, Elçin Hüseynbəylinin, Afaq Məsudun yaxşı pyesləri var. Kamal Abdulla çox maraqlı dramaturqdur, tamamilə fərqli üslubda yazır. Məsələ nədir: Azərbaycanda rejissor və dramaturqun birgə işləmək səriştəsi çox zəifləyib. Səməd Vurğunun qələmindən dürr tökülürdü, amma "Vaqif”i həddindən artıq uzun yazmışdı. Yazdığının  da poetik cəhətdən nə qədər füsunkar olsa da, dramaturji baxımdan əsaslı işlənməyə ehtiyacı vardı. Ədil İsgəndərov o əsəri dramaturqla birgə qısaldıb gətirdi səhnəyə. Səməd Vurğun "Fərhad və Şirin”də dramaturgiyanı artıq xeyli mənimsəmişdi. Bu o demək deyil ki, Ədil İsgəndərov Səməd Vurğuna qələm tutmağı öyrədib.

Dramaturgiya çətin janrdır. Ədil İsgəndərovla Səməd Vurğunun işlədiyi variantı Tofiq Kazımov ömründə tamaşaya qoymazdı. Mehdi Məmmədov da o cür. Ədil İsgəndərovdan sonra iki rejissorun adını inamla çəkə bilərəm ki, onlar öz dramaturqlarını yetişdirdilər. Gənc Tamaşaçılar Teatrında Zəfər Nemətov Rauf İsmayılov, İsgəndər Coşqun, Yusif Əzimzadə, Əfqan, Firudin Ağayev kimi müəlliflərlə səylə işlədi və onlar oldular bu teatrın dramaturqu. Tofiq Kazımov dramaturqlardan İlyas Əfəndiyev, Sabit Rəhman, Anar, Əkrəm Əylisli ilə birgə işlədi və gözəl tamaşalar hazırladı. Mən inanmıram ki, yaxşı pyesi teatr geri qaytarsın. Sadəcə, bu gün rejissorla teatrın qarşılıqlı, ehtiramlı, inamlı əlaqəsi itib. Bu gün çox yazan dramaturqlardan biri Əli Əmirlidir. Mən Akademik teatrda ədəbi hissə müdiri işləyəndə onun pyesini bəyənməyib qaytarmışam. O da təmkinlə mənim iradlarıma qulaq asıb.

Sonralar Əlinin dramaturji yaradıcılığını təbliğ edənlərdən biri də mən olmuşam. Mənim fikrimcə, onun Akademik Teatra ilk gətirdiyi "Meydan” əsəri zəif idi. Amma "Ağqoyunlular və Qaraqoyunlular”, "Köhnə ev”, "Varlı qadın” maraqlı əsərlərdir. "Messenat”ı bəyənməmişəm.”- söyləyir...

 

Sürətlə işləmək qabiliyyəti onu vunderkində çevirib. Yüzdən çox kitabın müəllifidir. Azərbaycanda onun qədər kitabı nəşr olunan müəllif hələ ki, yoxdur. Bu sırada birinci yeri o, tutur. Qəlbi yumşaq adamdır, əl tutmağı, yardım etməyi xoşlayır. Maraqlı həmsöhbətdir, mütaliəsi o qədər güclüdür ki, hər bir söhbəti yeni bir məntiq, yeni bir məna kəsb edir. İçi dolu, niyyəti saf, məzmunlu adamdır. Məram və məqsədi gün kimi aydındır. Bildiklərini öyrətmək, insanları maarifləndirmək, xalqa, millətə xidmət etmək onun həyat kredosudur. Nöqsanlara göz yummağı bacarmır. Bir teatrşünas kimi ürək ağrısı ilə onları dilə gətirir...

 

Deyir ki,- “Doğrudur, son illər Azərbaycanın əksər teatrları əsaslı şəkildə yenidən qurulub, müasir texnika və texnologiya, işıq, səs sistemləri ilə təchiz edilib. Binaya daxil olanda, məşq və qrim otaqlarını, butafor, rekvizit sexlərini gəzəndə, tamaşaçı salonunda əyləşəndə qürur duyursan. Bunu Bakıda keçirilən beynəlxaq konfranslara gələn qonaqlar da gizlətmirlər, gözəlliyi sevinclə etiraf edirlər. Çox təəssüf ki, teatrların yaradıcılıq prosesi texnikanın və texnologiyanın imkanlarından qat-qat aşağıdır. Bəzi teatrlarımızın güclü və səriştəli cərrahiyyə əməliyyatına ehtiyacı var. Bir qrup teatrlarımız isə ciddi terapevtik müalicəyə möhtacdır və onların sağlam sabahına ümid daha çoxdur. Çox-çox təəssüf ki, reanimasiyada güclə "nəfəs alan” teatrlarımız da var...”

 

Teatrşünas-tənqidçi, jurnalist, əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq doktoru, professor İlham Əziz oğlu Rəhimlinin 75 yaşı tamam oldu. Onu yubileyi münasibətilə təbrik edir, möhkəm cansağlığı arzulayırıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.09.2024)