Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu gün təqdim edəcəyin uğur formulunu Amerikanın Qellap institutunun alimləri ortaya qoyublar. Bu uğur formulu «Amerikada kim kimdir» adlanan məlumat kitabındakı 1500 məşhur insanın respondent qismində sorğu-sual edilərək mövqeyinin, xarakterik əlamətlərinin araşdırılması nəticəsində ərsəyə gəlib. Araşdırma ən uğurlu insanlarda 9 ümumi vacib xüsusiyyət ortaya çıxarıb ki, bu xüsusiyyətlərin cəmini də Qellap institutu alimləri uğur formulu kimi təqdim ediblər:

1.     Sağlam fikir.

Rəyi soruşulanlar arasında sağlam fikrə malik olmaq ən çox yayılmış xüsusiyyətdir. Respondentlərin 61 faizi bildirib ki, sağlam fikir onların uğur qazanmasında çox vacib faktor olub.

Çoxları üçün sağlam fikrə malik olmaq – gündəlik işlər barədə optimal və konkret qənaətəgəlmə anlamı verir. Bunun üçünsə bütün kənar fikirləri kənara atıb bu və ya digər hadisənin kökünə baxa bilmək vacib şərtdir. Bəs sağlam fikrə malik olmaq anadangəlmə keyfiyyətdir? Respondentlərin fikrincə, bu keyfiyyəti insan özü özündə inkişaf etdirməlidir. Ona malik olmaq yollarından biri də başqa insanların təcrübəsindən, eləcə də öz səhvlərindən öyrənə bilmək bacarığıdır.

2.     Öz işinin bilicisi olmaq.

Səsvermədə ikinci yer tutan xüsusiyyət. Məşğul olduğun işi dərindən bilmək qədər heç bir şey uğur qazanmağa kömək edə bilməz. Bu, sənin biliklərinin sığortalanması, mövcud risklərin minimum səviyyəyə düşməsi deməkdir. Peşəkar bilikləri almaq prosesi daim, hətta ən yüksək zirvələri fəth etdikdən sonra da davam edir.

Uğur qazanmaq üçün bunu inadla istəməli, qazananda isə qoruyub saxlamağı bacarmalısan.

3.     Öz gücünə inam.

Böyük uğur qazanan insanların əksəriyyəti, əsasən, öz qabiliyyət və bacarıqlarına, bir sözlə, öz baqajlarına güvənirlər. Bu güvənmə öz gücünün təsdiqi ilə yanaşı, həm də cəsur hərəkətlərə doğru qətiyyətli irəliləyiş əzmi də gətirir. Bilik və bacarıqla yanaşı məqsədə çatmaq üçün saatlarca usanmadan, inadla işləməyə dözüm və iradə də lazımdır.

4.     Yüksək səviyyə.

Nailiyyətlər əldə etmək üçün yüksək inkişaf səviyyəsinə malik olmanın da əhəmiyyətli rolu var. Bu səviyyəyə çatmaq – mürəkkəb konsepsiyaları cəld mənimsəmək, onların sürətli və dəqiq analizini apara bilmək üstünlüyü verir.

Respondentlərdə yüksək inkişaf səviyyəsini təmin edən üç element olaraq isə bunlar müəyyənləşdirilmişdir: dərin söz ehtiyatı, yaxşı mütaliə qabiliyyəti, yaxşı yazma qabiliyyəti. Məlum olmuşdur ki, sorğuya ayrılan bir il ərzində respondentlərin hər biri orta hesabla 19 kitab oxumuşlar ki, bunların da 50%-i bədii ədəbiyyat olmuşdur.

5.     İşi sona çatdıra bilmək qabiliyyəti.

Bu xüsusi qabiliyyət də uğurlu insan olmaq üçün ən vacib qabiliyyətlərdən hesab olunur. Qarşıya qoyulan məqsədə özünü tam həsr etmək – uğurlu nəticəni təmin edən şərtlərdən ən başlıcaları sırasındadır.

Rəyi soruşulanların böyük əksəriyyəti özlərinin işi sona çatdıra bilmək qabiliyyətlərinin üç keyfiyyət hesabına formalaşdığını etiraf ediblər: təşkilatçılıq istedadı, yaxşı iş vərdişləri və əzmkarlıq.

Məsələn, bir fizika üzrə professor öz uğur formulunu belə izah edib: «Gərgin əmək+özünçün bu əməyin ritmini qura bilmək qabiliyyəti».

Həmin professor etiraf edib ki, həftədə 100 saat işləyir.

Qellap institutu alimləri bu 5 əsas faktordan başqa uğura zəmin yaradan 4 köməkçi faktorun da adlarını çəkirlər;

6.     Rəhbərlik edə bilmək qabiliyyəti;

7.     Yaradıcı potensial;

8.     Kolleqalarla qarşılıqlı münasibət;

9.     Bəxtigətirmə.

Amerika alimləri ortaya çıxardıqları uğur formulunu öyrənə biləcək və təqdim etdikləri şərtlərlə təklif edəcəyi şərtlər üst-üstə düşən hər bir iddialı şəxsə tezliklə «Kim kimdir» məzmunlu kitablara düşməyi arzulayırlar.

Gözəl arzudur, əlbəttə.

Beləliklə, biz bu hissədə bir fərdin və fərdlər toplusunun uğura aparan xüsusiyyətlərindən, eləcə də uğur şərtlərindən ibarət ən bəsit uğur formulları ilə tanış olduq.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbəRamil Əhmədindir.

 

 

PİŞİK KÖLGƏSİNDƏN BAŞLADI GECƏ...

 

Sakit, kimsəsiz küçə.

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

Çatmadı köməyə

Otuz iki hərfin bircə dənəsi,

Çözülmədi bu əlifba bilməcəsi...

 

Uçub getdi

dilimin ucundakı qışdan

Unudulmağın isti qoynuna

qaranquş sözlər...

Hanı söz?

Hansı söz?

 

Necə tapım o sözü?

Necə deyim həsrətimi?

Necə deyim səni sevdiyimi,

sənə öldüyümü?

Gözlədiyimi – bu ömrə gələsən deyə,

Gizlədiyimi – özüm belə bilməyim deyə...

Necə, necə, necə?

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

Susdu kökdən düşmüş piano səsi,

Su qatılmış pivələrlə keçən yay da bitdi,

Sentyabrla gəldi payız.

Bir halımı düşün –

oktyabrsız, noyabrsız, yalqız...

 

Sənsiz bir saat keçməzkən,

gün necə keçir, həftə, ay necə?

Keçir bir-birini təkrarlayan addımlar,

Keçir küçəmizdən qərib adamlar...

Bəlkə, sən də gəldin,

Gəldin, bəlkə, bu gecə...

Bəlkə, bəlkə, bəlkə də...

 

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

 

 

SÖYKƏNMİŞƏM SƏSİNƏ

 

Gözlərin azanımdır –

Gündə min yol məni sevgiyə çağıran...

Könlüm sənə səcdədə,

Qəlbim qəlbinə sonsuz bir rüku...

Bu sevda nə sevdadır belə? –

Sultanlığı olmayan bir quyu...

 

Adın dodağımda dua kimi səsləndi,

Yaxşı olmağıma bəsdir bir “Necəsən?”in,

Gül qoxudu gülməyin.

Gəmiləri torpaqdan keçirən

Fatehin inadkarlığıyla

istədim səni!

 

Səndən məcburi köçkün bədənimi

harada gizlədim, vətənim mənim?

Harada yoxa çıxsın bu canım ki,

qurtulum bir kimsə olmaqdan?

Mən bu dünyada heç kim olmaq istəyirəm,

Bircə sənin nəyin olum, bilmirəm...

 

Ayaqlarımın gücü yox,

söykənmişəm səsinə...

Uzun gecələr

həsrətindən çəkilmir,

söykənmişəm səsinə,

Səsinin dəydiyi sözləri bir-bir öpmək istəyir könlüm.

O sözləri söz edən hərfləri bir-bir bağrıma basmaq,

Hər kiçik zərrə qədəriylə sevmək səni.

 

Qaldırdım bütün ağ bayraqları

Eşq cəbhəsində,

Təslim, təslim,

Təslim bu sevdaya!

Söykəndim səsinə,

Quşlara dedim şükranlığımı,

Çatdırsın səni mənə verənə –

aləmlərin Rəbbinə...

        

 

CAN SIXINTISI

 

Sərinliyin

yuxu kimi çəkildiyi bu şəhərdə

ən uzun küçəydi avqust!

 

Küçələrindən qadınlar keçməyən bu şəhərdə

Kişilər bir-birini doğmuşdu,

Kişilər bir-birindən doğulmuşdu sanki.

Bir-birlərini çoxaltmışdılar bina kölgələrinin altında

və əlbəttə, mümkün bütün xanalarda...

Çocuqlarsa günəşin uşaqlarıydı

və ailə-məişət zəmininə dözməyin çölündə kaktusuydular!

 

İşsizliyin doğurduğu sərgərdanlığa hamilə kişilər keçirdi yollardan,

İnanmışdım gözləri boşluğa açılan bu kişi pəncərələrin bir-birini doğduğuna.

Maşının altında yavrularını yalayan dişi qonur pişik xatırladırdı bircə

bir qadından doğulduğumuzu!

Bircə o xatırladırdı bir zamanlar anamın olduğunu,

Atasız doğulanlar olsa da, anasız heç kəsin olmadığını deyirdi tarix!

Maşının sahibi bir dərisi yanmış,

sonsuz bu avqust şəhərində

dişiliyini göstərməyə başqa bir yer tapmadığı üçün pişiyi tənbehləyirdi,

vurğusu ikinci hecaya düşən "miyov"ları sözə çevirdiyimdən gülümsəyirdim.

Adamdan daha çox

yeriyən tər damlasıydı o kişi

və hər gecə yatağındakı çiçəyi tərlə sulayırdı.

Məhəllədə hansı uşağı öpsəm, duz dadırdı.

 

Günorta – məmurun nahar fasiləsi,

Axıb keçən maşınların qupquru cansıxıcı səsi,

Qonşu pəncərədən gələn upuzun bir sol, lya, si,

Üzündə təbəssüm donmuş şəhərin dəlisi,

Tül pərdələrin ardındakı gizlin baxışlar,

Yayılan pıç-pıçlar, dedi-qodular,

Kölgəsini qovalayan uşaqlar,

Yarpağı titrəməyən,

Yarpağı soyuqqanlı qatilin əlləri kimi titrəməyən ağaclar,

Gözlərinə baxa bilmədiyim yandırıcı bir günəş,

Çayımın rəngsizliyində gülümsəyən evin qadınsızlığı,

İş yorğunluğu, baş ağrısı, fanilik duyğusu və qan azlığı,

Ruhumu saran dibsiz bir can sıxıntısı –

Hamısı, hamısı, hamısı, hamısı, hamısı,

İçimə gömdüyüm sözlərin ən qırmızısı,

İçimdə gömdüyüm sözlərin, de,

hansı ən çox yaraşar bu şeirə,

hansı, hansı, hansı, hansı, hansı?

 

Sərinliyin

yuxu kimi çəkildiyi bu şəhərdə

ən uzun küçəydi avqust!

 

Sərgərdan kişilərə hamilə yollar!

Balkona düzülmüş dibçək gülləriydi qadınlar!

Kölgəsiylə oynayan məsum uşaqlar!

Ac pişik yavrular! Ümidsiz qocalar!

 

Bitməyən sonsuz bir avqust şəhərində

Yetir məni vüsala avqustun sentyabra həsrətindən!

Ey küçəyə səpilən günəş şüası

Qucaqla məni

bədənimin D vitamin əksikliyindən!

 

 

GƏLMƏDİN

 

Mən əlləri göylərə açılan əkinçi ümidiylə gözlədim səni,

Sən suya həsrət çöllərə yağmayan yağışlar təki unutdun məni.

Unutma məni, çiçəkləri açdı bağçamın hər yerində,

Qurudu səni sevmələrin yaşıl sevdası,

Sən gəlmədin.

 

İrqçi bir məmləkətdə

afro-amerikan ümidləriydi bəslədiyim.

Gülüşlərim də qaraldı, dişlərim də,

Sən gəlmədin.

 

Ayaqlarım bezgin bədənimi daşıdı işlə ev arasında...

Yoruldum kartof və kotletlərin dünyasında yaşamaqdan…

Tənhalığıma uyğun başqa bir tənhanı axtarmaqla keçdi illər,

Telefona gömülmüş başlar metropolunda

Telefona gömülmüş bədənlər çoxluğundan usandım.

Ürəyim kimsənin keçmədiyi işıqsız bir arxa küçədir indi,

Çünki

Sən gəlmədin.

 

Çiçəkli süfrələr açdım,

Güllü pərdələr asdım,

Sən gəlmədin,

Çiçəkli süfrələrin,

Güllü pərdələrin

Nə anlamı qaldı daha?

Soldu hamısı.

Misralarımı bölən ver/gül

Gülündən soldu...

Sən gəlmədin.

 

 

BİRCƏ HƏRF

 

Bu qədər sevgilərin içində

kiminsə sevgisi itkin düşüb elə bil.

Bu qədər səsin içində

hansısa doğma bir səs yox,

Bu qədər adamın arasında kimsə çatmır.

Əslində,

bu qədər sevgilər, səslər, adamlar artıqdı.

İndi bizə lazım olan sevginin, səsin, adamın sonuncu parçasıdı.

Və xoşbəxtliyə bircə hərf çatmır – o...

 

Azadlığım

 

Sənlə gedə bilmədiyim

bütün parklar

ağaclardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə gedə bilmədiyim

Bütün şəhərlər

Binalardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə gedə bilmədiyim

bütün küçələr

adamlardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə üzə bilmədiyim

bütün dənizlər

sulardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənsiz

məhbusam

ağaclar, binalar, adamlar, sular arasında...

 

Hardasan, mənim azadlığım?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Üzümüzə gələn 2024-cü ilin yanvar ayından etibarən yazıçı Varisin müxtəlif illərdə ən çox satılan 5 kitabı yeni tərtibatda  işıq üzü görəcək:

“Bir ovuc torpaq”

“Son məktub”

“Yaşıl üzlü gündəlik”

“Əzilmiş fotoşəkillər”

“Yolayrıcında azıb qalanlar”

 

Bu, həm oxucuları kitab bazarına dolan keyfiyyətsiz pirat nüsxələri almaqdan xilas edəcək, həm də kitablara olan təlabatı tam ödəyəcək. 

Kitab industriyamızda özünə möhkəm yer tutmuş, “Hədəf” qrupuna aid “XAN” nəşriyyatı ilə yazıçı arasında çoxillik müqavilə imzalanıb. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Elə məhz indi beynimdəki kiçik fraqmentləri bir araya toplayarkən fərq etdim ki, əksik parçalar var və mən hafizəmə nə qədər hakim kəsilsəm də, onları müəyyən edə bilmirəm. Yaşanan hər anın ağ-qara boyalar ilə xatirələrə həkk olunmasına rəğmən həmin anların yaşatdığı yaxşı, yaxud pis hisslər yeniliyini qoruyub saxlamır. Sanki tarix tilsimli boyaların ahəngində öz mövcudolma halını unudur. Amma bir hal məlumdur ki, o, ümid etməkdən də boyun qaçırmır. Bütün bunlar sənə boş görünə bilər, hətta mənə səfeh gözü ilə baxa bilərsən.

 

Əmin ol ki, mən bütün bunlara rəğmən sənin aşağıda yazacaqlarımı bilməyini istəyirəm.

Zamanında üsyanlar etdiyin hər şeyi bu gün sakit qarşılayırsansa, deməli sən özündə önəmli bir xüsusiyyəti tərbiyə etmisən. Bu, qəbul etməkdir. Qurduğun örnək çərçivədə isə keçmişin hər hansısa bir anını sənə xatırladan təbəssümdən savayı bir şey olmur. Deyirlər ki, çərçivəni adama xatırladan sınan şüşəsi olur. Hansı ki, xatırlanması ilə unudulması bir olan həmin şüşə...

Amma mən belə düşünmürəm. Hər şəkil sənin içində böyütdüyün kiçik və xoşbəxt bir dünyanın üzündə yaratdığı dərin gülüşü özündə əks etdirir və həmin dünyanı bütün itirilənlərə rəğmən qoruyan sadəcə çərçivədir.

"Hər şeyin bir sərhəddi var"- deyiminin mənası tamamilə budur. Hər son öz sərhəddini qoruyur..., hər son öz çərçivəsində dustaqdır...

Hər şey bununla bitmir. Cavablamağını istədiyim bir sualım var. Şəkillərmi çərçivəyə sığmaq üçün var, yoxsa çərçivələrmi şəkilləri məhdudlaşdırmaq üçün?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Sara Nacinin   şeirlərini təqdim edir. 

 

 

Sara Naci kimi tanınan Sara Məhəmmədi əfqan əsillidir və 1990-cı ildə Tehranda anadan olub.  1990-cı ildən şeir yazmağa başlayıb və 1998-ci ilin mayında “Səssiz keçidlər” kitabını nəşr etdirib.  O, hazırda Tehranda yaşayır və kino rejissorluğu üzrə təhsil alır.

 

 

QIRMIZI MEYVƏ

 

Kədərlə yuxarı baxdı

Qırmızı bir meyvə dərdi

Kökləri yerin dərinliklərini axtarıb və günahkarların qanını soran

Böyük bir ağacdan

Və bütün fəsillərdə

Şeytanların başlarını

Meyvə verir

Bir cəhənnəm arxın qırağında oturdu

Və meyvəsini dişlədi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bir filmi ikinci dəfə izləyib bitirmək çox fərqli duyğudu. Eləcə də bir kitabı ikinci və ya üçüncü dəfə oxuyursan.

 

Bəs eyni həyatı ikinci dəfə yaşasaydınız necə olardı? Etdiyiniz hərəkətin bir addım sonrası sizi hara aparacağını bilə-bilə təkrar həmin şeyi etsəydiniz və heç nəyi dəyişməyə şansınız olmasaydı? Edə biləcəyiniz tək şey diqqət yetirmədiyiniz məqamlara diqqət yetirsəydiniz, "mən bu adama necə güvəndim" dediyiniz adamlarla təkrar tanış olub eyni səhvləri buraxsaydınız, həyatın bilinməyən, görünməyən tərəfini öyrənərdinizmi?

 

Bu saydıqlarımın hər birini bizlər hər gün, təkrar-təkrar yaşayırıq. Güvənmərəm deyirik, amma yenə də eyni adama güvənirik. Sevmərəm deyirik, amma hər dəfə eyni tip adamı sevirik. Dəyişən tək şey bu insanların simalarıdır. Xarakterləri dəyişmir, davranışları dəyişmir, biz isə köhnə səhvlərdən dərs almadan yaşamağa davam edirik.

Bir şeyi unutmaq olmaz:

"Həyat bizə eyni zərbəni endirirsə, köhnə dərslərdən dərs almamışıq deməkdir." Öyrənməyənə kimi də həyat eyni insanları qarşımıza çıxardıb bizi eyni yerdən yaralamağa davam edər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)