Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dəhliz

-Salam ana, biz gəldik.
-Xoş gəldin qızım, keç içəri, əllərini yu, süfrə hazırdı.
-Yaxşı.

15 dəqiqə sonra

Mətbəx

-Günün necə keçdi?
-Biz bu gün çox gözəl gün keçirdik. Elə deyil?
-.........
-Qızım, sən kimə deyirsən? Mən səndən soruşuram axı.
-Hə, ana, getdik universtitetə, bir dərsdən sonra dərsdən qaçıb gəzməyə getmişdik.
-Nə, kiminlə, hara?!
-Anacan, yeməyi niyə bir boşqab çəkmisən?
-Ay Nigar, qonaq var bəyəm? Nə olub axı sənə?
-Sən niyə qəbul etmirsən axı?
-Nəyi, ay Nigar, nəyi?

Bu vaxt evin kişisi də gəlib masa ətrafında əyləşmək istəyir.
-Oturma ordaaaa!!!
-Niyə?
-Korsan?! Onu əzərsən.
-Ay qız, adam atasına kor deyər, bu nə danışıqdı? Həm, kimi əzirdim ki mən?
-Ata?! Sən?! Sən atasan?! Ümumiyyətlə, sən kişisən?! İnsansan sən?1 Sən iyrənc məxluqsan, nifrət edirəm sənə.
-Günel, yığışdır bunun ağzını, yoxsa.
-Yoxsa nə? Yoxsa neyniyəcəksən? Ana, bu dəfə heç nəyə qarışmırsan. Həm uşağı əzirdi, həm, belə danışır.
-Nigar, özünə gəl, qəbul et, artıq o yoxdur.
-Ana, sənə dedim axı qarışma.
-Ay qız, sən dəli olmusan?
-Yox amma, sən bir dəfə kişi ola bilmədin. Girmisən evə, qara qəpiyin yiyəsi deyilsən, düşmüsən ağ zəhərin içinə, güya bilmirəm?

35 dəqiqə sonra

Yenə həmin məkan

-Salam, Abşeron rayon üç saylı polis bölməsinin istintaq rəhbəri polkovnik Turan Həsənlidir.
Huşu gedən Günel xanım və əlləri qan içində anasına baxan Nigar. Yemək masasının bir küncündə isə Vüqar Alıyevin cansız bədəni.
Bir az sonra özünə gələn Günel xanım güclə də olsa polislərin suallarına cavab verməyə çalışır.
-Günel xanım, siz mərhumun nəyi idiniz?
-Yy-yyoldaşı.
-Bəs qatilin?
-Aa-anası.
-Hadisələr necə baş verdi?
-Tam xatırlamıram.
-Xatırladığınız qədərini danışın.
-Saat dörd olardı, Nigar universtitetdən gəlmişdi. Elə bir az sonra süfrəyə oturdu. Ss-ssonra...

Araya səssizlik çökərkən bu səssizliyi təkcə Günel xanımın göz yaşları boğur.

-Yaxşı, Nigar niyə atasını öldürdü?
-Mm-mənim qqq-qızım qatil deyil. Mən sizə hər şeyi başdan danışacam.

Və danışır:
-Qız dərsdən gələndən kiminləsə birlikdə gəldiyini vurğulayırdı, amma yanında heç kim yox idi. Süfrəyə oturandan bəri də sanki, yanında uşaq varmış kimi davranıdı. Sonra da, kişi süfrədə oturmaq istəyəndə qoymadı ki, bəs onu əzirsən....
  

 2 saat sonra

Dindirilmə otağı

-Hə, Nigar xanım, danışın görək, siz atanızı hansı əsasla öldürdünüz?
-Nə?Ata? Əşi kişi idi o? Öldürmüşəm, əcəb eləmişəm. Hər şey onun ucbatından olur elə.
-Axı mərhum sizə nə etmişdi?
-Mənə heç nə, ancaq balaca qardaşım Vaqif doğulandan uşağa gün verib işıq vermir. Süfrədə də, yenə uşağı görməyib üstündə oturmaq istəyirdi. Öz zəhərinə uşağı qurban etməsi az deyilmiş kimi, hələ bir süfrədə də, görməzlik edir. Mən başa düşmürəm, axı anam niyə Vaqifi görməzlikdən gəlirdi?
-Necə yəni görməzlik?
-Naharda biz gələndə nə əyilib uşağı öpdü, nə də bir boşqab yemək verdi. Hələ mənə deyir, niyə dərsdən tez çıxmısan? Axı bu gün mənim balaca qardaşımın on yaşı tamam olurdu. Məgər mən onun böyük bacısı ölmüşəm ki, uşaq ad günündə də gəzməsin? Onsuz o narkoman atasından xeyir gəlməz.

İllərin əməliyyatçısı, polkovnik Turan Həsənlidən başqa kimsə bu cinayət işini açmağa qadir ola bilməz. O, işində artıq çox püxtələşmişdi, ən kiçik detalı belə puzzle parçası kimi birləşdirdiyi üçün əsas hadisələri nisbətən bir yerə yığsa da, faktları tam anlamaq üçün Günel xanımla birlikdə bölmədən cinayət məkanına təkrar nəzər salmağa yollanmışdı.

21.06.2017

İçəri girəndə sanki, gözünü duman almış kimi ətrafı seçə bilməsə də, ayaqları onu ora aparırdı. İçindən bir səs "get Vaqifi yoxla, uşağın bir saatdı səsi çıxmır" deyirdi. Budur, qapı açılır və o, otağa daxil olur. Gördükləri qarşısında səsini belə çıxara bilməyən Günel Nigar məktəbdən gələnə kimi 4 yaşlı oğlunun cansız bədəninin yanında dizləri üstə çökür. Qapının döyültüsü sanki onu yuxudan ayıldır. Günel heç nə olmamış kimi key-key qapını açır. Anasının ağarmış bənizindən və Vaqifin bacısının səsini eşidib ortaya çıxmamasından Nigar nə isə tərslik olduğunu anlayır. Otağına keçib çantasını qoyan kimi Vaqifi səsləyir, lakin uşaqdan hənirti gəlməməsindən qorxan qızcığaz anasının otağına daxil olur..
......Vaaaqiiif.......

 ......Anaaaaa.....
-Ana qalx, anacan, qalx, qalx, qalx. Vaqif nəfəs almır, ana. Onun ağzı ağarıb ana, onun ağzı ağarıb. Bax hər yer köpükdü. Qalx, qurban olum, qalx..
Oğlunun hələ mələk yaşlarında dünyaya gözlərini yummasına tək səbəb  narkotik istifadəçisi bir atanın aciz və səhlənkar davranışı oldu. 4 yaşlı Vaqif atasının çəkməcəsinin üstündəki həbləri konfet bilərək ağzına atmış və cəmisi 15 dəqiqə sonra zəhərin təsirindən dünyasını dəyişmişdi.
Qəribədir ki, bütün bu hadisələrdən sonra oğul qatili "ağ zəhərli" ataya cəmisi 4 il iş verilmiş, azadlığa çıxandan sonra isə heç nə olmamış kimi o, evə qayıdıb gələ bilmişdi. Təəssüf ki, bəzən qanunlar bariqanın narkotikdən gələn gəliri hesabına yenidən yazılar və bir cinayətin üstü belə örtülər.
Qardaşının ölümünü qəbul edə bilməyən Nigar 6 ildir ki ,xroniki insomnia və şiddətləndirilmiş şizofreniyadan əziyyət çəkir və həyatına sanki, uşaq sağmış kimi davam edirdi...
        

 02.02.2023

-Nigar?
-Hə,Vaqif.
-Öldür onu.
-Niyə?
-Çünki,o məni sevmədi
-Elə şey olar? Vaqif, o bizim atamızdır.
-Xeyr ,o pis adamdır, əgər mənim getməyimi istəmirsənsə öldür onu...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2023)
       

Dünya ədəbiyyatının ən nüfuzlu mükafatlarından olan "Buker" mükafatının qısa siyahısı açıqlanıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı mükafatın rəsmi saytına istinadən xəbər verir ki, siyahıda 6 əsər yer alıb.

Onları təqdim edirik:

Sarah Bernstein

 "Study for Obedience" (İtaət öyrən)

Jonathan Escoffery

 "İf I survive you" (Səndən keçsəm)

Paul Harding

 "This other eden" (Bu digər Edem)

Paul Lynch

 "Prophet Song" (“Peyğəmbərin mahnısı")

Chetna Maroo

 "Western lane" (Qərb zolağı)

Paul Murray

 "The bee sting" (Arı sancması)

Daha ətraflı növbəti buraxılışlarda. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının  Güneydən gələn səslər layihəsində bu gün Güney Azərbaycan təmsilçimiz Əli Çağla sizləri Behruz Sədiqin şeirləri ilə tanış edəcək. 

Behruz Sədiq 1969-cu ildə Muğanda doğulmuşdur. Güney Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış simasına çevrilmişdir. O “Yalqız ağac dostluğunda”, “Qanadlı sözlər bağçası”, “Yaramı buğda bağlayır”, “Gəlin gedək Günəş gilə”, adlı kitabların müəllifi və “Qonşu divarından sallanan alma”, Leo Tolstoydan uşaqlar üçün hekayələr kitabı “Ərik dənəsi” və Əhməd Efənin uşaqlar üçün şeirlər kitabı “İşığın ürəyi” adlı kitabları tərcümə eləmişdir.

 OLUBMU?

Arazladarmı iki qonşu bulaqlarınızı?

Çatladarmı, yoxsulluq saran gövdənizi?

Yoxa varmış yuxa ürəkli nazlı varlıq yoxluğu?

Uzun-uzadı bir gecənin gecəliyinə aslanıb

Dalğa kimi enib qalxan,

Qıp-qırmızı ət parçanızı pasladıb,

Solğunluq şeirini çatlaq vurmuş

Dodaqlarınızla oxuduğunuz olubmu?

“Qaranlıq yuxularla keçibmi ağlama saatlarınız?

Qovuşmaqçün torpağın qoynuna köçmək duyğusunu yaşayıbsınızmı?

Asıbmı hər gün dəli həsrət qan boyalı iplərindən

Alov sarmış boğazınızı?

Siz sevda söyüdlüyündə yaz mövsümü ikən

Solmaq üşəntisini sezibsinizmi?

Yoxkən var olanlara bitməyən qaranlıq gecələrdə,

Ağ kağız üzərində yana-yana sonduğunuz sətirlər olubmu?

Olubsa və sizin dərdinizi soyubsa

Yaşatmaq yanğısı yaralarınızda

Baharın addım səslərindən xəbər verəcək.

Yaralarınız yardan paydır deyə

Yolların boyuna boyanacaqsız,

Quşlarla,

Çiçəklərlə hamaş olub

Ağrı, acılara yubanacaqsız.

YENƏ

Yenə “Prapanol”, yenə “kodein”,

Yenə təqvimləri çeynəyir siçan.

Sinəmdə səyriyir sözün sərgisi,

Yalın əllərimdə göynəyir güman.

Ona bənzər əli qoynunda, dalğın –

Ötür küçəmizin payızlığından.

Yaxılmış yarası, baxış da yayğın,

Mən onu tanıram Arazlığından.

Yenə “Prapanol”, yenə “kodein”,

Dalğalar qoynunda qırmızı saat.

Çılpaq ayağımda tikan küçüklər

Və həyat kişnəyən dəlisov bir at.

GÜNAHSIZ ƏLLƏR

Gülürdün

Uçurdu yuvasından

Göyərçin

Yaşamırdım Ölüm üçün.

Göy üzünü quşlar bəzəyirdi

Ürəyimi sən

İndi;

Yarpaqların

Ağnadığı vağamında

Kalavamın kandarında kəhildəyib

Səni payızlanıram

Səni,

Uzaqlaşdığım vətəni.

Bir gün

Bir gün

Bir gün

Torpaq utanacaq bulaqlığımdan

Ağaclar ağlağan payızlığımdan

Və saçın oxşayar “Gilavar”, yağış

Gilənar giləndə göyərən yağış

Mənim yoxluğumu qışqıracaqlar:

Onun əllərinin günahı yoxdur.

*

İnsan!

Yaşmaqlı gəlinin

Yaylığı ağlıq

Muçura tələskən

Körpəcik ağac

Günəşə boylanan

Gilənar gəlin;

Qızlığı qanlanmış qudurğan bahar

Qaranlıq qolunu qaharan qavram

Həm də ki,

Sızlayan yaram

İnsan!

O uca dağlıq

Tam Qarabağlıq...

QIRMIZI QARANLIQDA KİNO PYES

Olay dolu bir kino görüntüsüdür

Qırmızı işıq arxasında

Dilənən qadın.

Kürəyində;

Şərabı şalıyla

Şələlənmiş şəfəq.

Donuq bir qış axşamı

Yağır lopa-lopa qar  

Yubanmış yenə də yaralı bahar.

Kino beləcə başlamışdı

İki xarakteri var idi

Bu iki pərdəli pyesin

Nə Hollywood kinosuna bənzəyirdi,

Nə də Bollywood.

Boğazımı sarır boğanaq

Baxış bucağım alışır

Çökmüş duman qucağına

Sığınıb

Ağlayaraq

Xıxıram

Lap beləcə

Ürəyimin axırına çıxıram

İşıq əkilir,

Pərdə çəkilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2023)

Ülviyyə Əbülfətqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çox səbirsizliklə gözlənən rubrikamızın budəfəki qonağı təqdimata ehtiyacı olmayan, poetik dəryada məharəti ilə dərinlikləri cümlələrində əsir edən dəyərli Yaradıcımız Qulu Ağsəsdir.

Xoş gördük, Qulu bəy! Vaxtımızın qanadlarının sürətini nəzərə alıb dərhal suallarımıza keçirəm.

1) Dəyərli Yaradıcımız, Siz otağınızda şeir yazarkən otağınızdakı güzgünün dili olsaydı, daxilinizi də hiss etsəydi, bizə nə söyləyərdi?  

1. Salam.

İş burasındadır ki, ömür boyu xəlvət yazmışam. Lap uşaqlıqdan- məktəb vaxtı şeirlərimi düzüb -qoşanda məktəb uşaqlarından, ailəmdən utanardım. Bir küncdə yazar və sonra da onu möhkəm gizləyərdim. İllər ötdü, bax bu xasiyyətim dəyişmədi. İndi də hamıdan xəlvət yazır və yazdığımı evin bir küncündə gizləyirəm.

Yəni, sualınıza cavab olaraq deyim ki, yazdığım otaqda güzgünün dili olsa belə, heç nə deyə bilməz, çünki bu proses çox xəlvət gedir.

Bir də yazı ilə bağlı bir sirrimi açım. Mən əlimlə yox, ayağımla yazıram. Yəni, o baş-  bu baş evdə, həyətdə yeriyib şeir yaza bilirəm. Ona görə deyirəm ki, mən şeiri əlimlə yox, ayağımla yazıram.

2)Bu beşgünlük dünyada ürəyimdən şənbə seyrinə çıxmaq keçdi,

Arzu dediyin can evində ən şuluq kirəkeşdi. ( Qulu Ağsəs)

Qulu bəy, bu şuluq kirəkeşin gözləri doyurmu? Yoxsa, onun gözləri doysa, həyat anlamını itirmiş olar?

2. Bilirsiniz, əslində, can evi özü də bu dünyada qonaqdır və arzu bu qonaq evinin qonağıdır. Yəni, kirəkeşin kirəkeşi, ikisi də keçib gedir; can evi də, elə arzular da. Bunların ikisinin də gözü, yəqin ki, heç vaxt doymayacaq.

3) Qulu bəy, Yaradıcı kimi imzanınız hər kəsə məlum və çox seviləndir. Bir dəfə Sizə qiraətim göndərilmişdir, çox kiçik və hər filoloqun hiss etmədiyi bir nöqsanımı söyləmişdiniz. O zaman anladım ki, Yaradıcımız dilimizin qrammatik qayda-qanunlarını bilən və öz doğma dilinə aşiq biridir. İndi belə bir suala cavab istəyirəm;

İndiki zamanın dayanacağında durub, keçmiş zamandakı itən arzularınızı xatırlayıb, gələcək zamandakı gerçəkləşmiş arzular otağına dəvət etməyə həvəsiniz varmı? Yoxsa, keçmiş keçmişdir - deyib, keçmişi gələcəyə sürümənin anlamı yoxdur - deyib, keçmişin qapısına iri bir kilid vurursunuz?

3.Qısaca belə demək istəyirəm, əvvəla, mən  şeiri pıçıltı ilə deməyin tərəfindəyəm. O haqda şeirim də var və buna qayıtmaq istəmirəm.

Şeir pıçıltı ilə yazılar, şeir lal yazılar və sükutla oxunar. Qiraət də belə olmalıdır; sakit və mümkün qədər pafosdan uzaq.

Keçmişlə gələcəyə gəlincə, mənə elə gəlir ki, hər bir insan yolçudur və bu yol onun ağlı ilə ürəyi arasındakı yoldur. Hər bir adam öz ağlı ilə ürəyi  arasında addımlayır. Kim hara gedir, nə qədər gedir bu artıq başqa bir şeydir.

4) Bu dünyada heç kəsə demədim...

O dünyada soruşsalar:

-sən kimsən?-

gözümü yumub, ağzımı açacam!

Deyəcəm ki, altındakı skamyada bir yol özü oturmayan yorğun ağacam.( Qulu Ağsəs)

Qulu bəy, qışda donmasınlar deyə, “daxilinizi ovub, yuva düzəldib isindirdiyiniz, yayda isti bişirməsin deyə, ayaq üstə dayanıb kölgə yaradıb qoruduğunuz “dostlarınız" naxələf çıxanda hansı cümləni işlədirsiniz? Və yaxud, ümumilikdə dost deyib arxadan qılınc vuranlara nə söyləyərdiniz, amma poetik dillə söyləmənizi xahiş edirəm.

4.Dost axtarışı gənclik vaxtlarında olur. Sonra insan artıq özünə qapılır, xüsusilə yaradıcı insanlar dost-düşmən axtarışından vaz keçir. Yəni, onun üçün artıq nə dost var, nə də düşmən. Mənim üçün insan var, İnsan!  İnsan həm dostdur, həm də düşmən. O insan da uzaqda əlçatmaz bir varlıq deyil, o mənim özüməm. Mən həm özümün dostu, həm də düşməniyəm. Ona görə də heç bir xəyanətdən incimirəm və bu, artıq məni  təəccübləndirmir.

5)Qulu bəy, müsahibələrin birində söyləmisiniz ki: " Əgər mən şeiri dilin üstündə yox, dilin qırağında yaradıramsa, o batdı, getdi. Bunu bir dəmir yolu kimi təsəvvür etmək olar."

Qulu bəy,  " şairəm "- deyib söz torbasını çiynində yük edib, dadsız-duzsuz misralarla aşpazlıq edən "dahi yazarlara" tövsiyəniz?

5.Mənim nəzərimdə iki cür şeir var; rəsm şeirlər və foto şeirlər. Yəni, bunun hər ikisinin də gözəl nümunələri yaradılıb. Amma mən foto şeirlərin yox, rəsm şeirlərin tərəfindəyəm. Yəni, ola bilər hər ikisi gözəl sənət əsəri yarada bilib; biri fotoaparatla, o birisi fırça ilə. Mən rəsm şeirin tərəfindəyəm və onları çox sevirəm.

6) Y. Höteyə görə: "İnsanları birləşdirən duyğular, ayıran isə fikrlərdir."

Qulu bəy, duğuların nə zaman fikrləri ortaq məxrəcə gətirməyə gücü çatmır? 

6.Məncə, duyğular insanları birləşdirmir. Məncə, duyğular insanları təkləyir. Bəlkə, fikirlər daha çox birləşdirir. Mənim fikrimcə, duyğu insanları təkləyir.

7) Yaşamaq!

- dünyanın ən zor işi!

Yaşamaq!

- irəli qovaraq keçmişi!

Fəqət...

istəyirəm əcəl gələndə

qarşımda heç nə dayanmasın.

Məni elə çağırsın ki,

sevgilim yuxudan oyanmasın. (Qulu Ağsəs)

Dəyərli Yaradıcımız, ölüm nöqtədir, yoxsa vergül? Şairlərin mənəvi ölümü yoxdur deyək. Yenə də ölüm cismani həyata nöqtə, ruhi həyata isə vergüldürmü? Ölüm haqqında düşüncələriniz necədir?

7. Mən bir dəfə müsahibələrimin birində demişdim ki, vergül nöqtədən daha işıqlıdır. Nöqtə sanki quyudur, ora düşürsən və Yusif peyğəmbərin adı ilə çıxa bilmirsən. Amma vergüldə bir işıq var. O deyir ki: " Hələ hər şey qurtarmayıb, hələ davamı var." Ona görə mən çox istəyərdim ki, elə ölüm də vergül olsun, nöqtə olmasın.

8) Qulu bəy, əvvəl Günəş illüziyası yaradıb, sonra közərən ulduza çevrilib, daha sonra da axıb yoxa çıxan  "müvəqqəti ulduzlara" nə söyləyərdiniz?

8.Mənim üçün illüziya olsa belə, yenə Günəşdir. Mən səhər oyananda yuxarıda Günəş olmasa, tez ona "sms yazıram: işə çıx, mən səni gözləyirəm."

9)Platonun möhtəşəm bir deyimi var: "Boş baş şeytanın iş otağıdır."

Qulu bəy, bu "iş otağını" ləğv etməyə indi sözün gücü çatırmı?

9.Əgər doğrudan da, boş baş Şeytanın iş otağıdırsa, Sizə bir şeyi etiraf edim: "Bu Yer kürəsi Şeytanın ofisidir."

10) Qulu bəy özü ilə çoxmu dialoq qurur və o, özünə necə müraciət edir? Əsəbi olarkən hansı tərəf haqlı çıxır Şair Qulu Ağsəs, yoxsa, Qulu bəyin daxilində gizlənən və gizli qalan obraz?

10.Nəhayət, sonuncu-onuncu suala cavab. Bizdə belə bir deyim var: " Deyirlər ki, öz-özünə danışan adamlara dəli deyirlər." Amma mən belə deyirəm və sözümün üstündə dururam ki, öz-özü ilə danışmayan adamlar dəlidir. 

Da indi Siz nə deyirsiniz deyin; istəyirsiniz dəli deyin, istəyirsiniz ağıllı.

Mən artıq çoxdandı haqlı-haqsız ovuna çıxmıram, hər kəsi dinləyir və heç kəsə qulaq asmıram...

-Qulu bəy, Əbülfəzqızı da gün ərzində bir neçə dəfə öz-özü ilə dialoq qurur, ağıllı deyək.   

 Dəyərli və öz qələmi ilə fərqlənən  Yaradıcımız, rubrikamızın qonağı olduğunuz üçün Sizə minnətdarlığımızı bildiririk, vaxtınızı halal edin. Ən çox  hansı sualı bəyəndiniz?

-Ən yaxşı "11-ci" sualınızdır- qıyıb vermədiyiniz. Əlbəttə, bu bir zarafatdır, hamısı yaxşı idi, kaş ki, bircə cavabım babat olaydı!

-Səmimiyyətinizə görə  Sizə təşəkkürümü bildirib, ömür payınızın uzun olmasını diləyirəm, çünki gənc yazarların Sizin yaradıcılığınıza çox ehtiyacı var.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2023)