Super User
MUSİQİ BƏLƏDÇİSİNDƏ - URAQAN - "Erik Satie - Gnossiennes 1-6" MUSİQİSİ İLƏ...
Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu aralar hər gecə yatmazdan öncə bu musiqiyə qulaq asıram. Sanki psixoloq yanına seansa gəlmişəm. Özüm-özümlə söhbət edirəm:
Nəyi düzgün edirəm, nəyi yanlış edirəm? Nələri səhv etmişəm bu günə kimi? Kimlərin qəlbini qırmışam? Qəlbini qırdıqlarım mənə görə dəyişibmi? Pisə çevriliblər, yoxsa yaxşı insanlara?
Kiməm mən? Məqsədim nədir? Niyə gəlmişəm bu dünyaya? Axı nə edirəm mən? Niyə edirəm bütün bunları?
Mövlanənin bir sözü var, "kiminlə oturub durduğunuza diqqət edin. Çünki bülbül gülə, qarğa zibilliyə aparar." Kiminlə addımlayıram axı mən? Bizim kimliyimizi seçdiyimiz seçimlər təyin edər. Seçdiyimiz dostlar bizi dəyişər. Qardaş hər zaman dost olmaya bilər, amma dost hər zaman qardaş olmalıdır. Sevgili isə sənə həm dost, həm qardaş, həm də ata olmalıdır. Səni dost kimi dinləməli, qardaş kimi qorumalı, ata kimi qayğına qalmalıdır. Yalandan səni tərifləməməli, lazım olanda dur deməli, səhvlərini bildirməli. Bu gün öz dostunu, çevrəsini aldadan biri, sabah səni də aldadar.
Bəzən insan özünü yenidən yaratmağı bacarmalıdır. Bəzən yoxolma nöqtəsinə gəlməlisiniz ki, təkrardan doğula biləsiniz. Təkrardan bir şeylərə başlaya biləsiniz. Öz küllərindən bir simurq quşu kimi yenidən canlanmalıdır. Bardağın doluysa heç nə süzə bilmərsən o bardağa. İçindəki çirkaba qarışıb içdikcə sənə zəhər olar. Bardağı boşalt, fikirlərini boşalt. Yanlış insanları uzaqlaşdır ətrafından. Gec olmadan düşün və sorğula...
İstəyənlər musiqini dinləyərək də oxuya bilər.
https://youtu.be/y7kvGqiJC4g?si=61_tzEYzuqlth86r
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Azərbaycan beynəlxalq forumda təmsil olunub
Özbəkistanın Mədəniyyət Nazirliyi, Fərqanə vilayət hakimliyi və “Hunarmand” (Dulusçuluq) Assosiasiyasının birgə layihəsi ilə bu ölkənin Kokand şəhərində II Beynəlxalq Xalq Tətbiqi Sənəti Festivalı, Riştan şəhərində isə Beynəlxalq Dulusçuluq Forumu keçirilib.
Özbəkistandakı Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən “Ədəbiyyat və incəsənət” pprtalına verilən məlumata görə, tədbirlərə dünyanın 70 ölkəsindən gələn dulusçular, sənətşünaslar, ekspertlər, bu sahənin mütəxəssisləri, saxsı sahəsinin usta və şagirdləri, tədqiqatçılar, dünyanın müxtəlif ölkələrindən gələn biznes sahəsinin nümayəndələri qatılıb.
Ölkəmizi bu tədbirlərdə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi təmsil edib.
Kokand şəhərindəki qədim Abdullaxan malikanəsinin qarşısındakı mərkəzi parkda təşkil olunan sərgidə hər ölkənin ayrıca guşəsi təşkil edilib, burada iştirakçıların əl işləri nümayiş olunub, ölkələrin bu sahədəki fəaliyyəti haqqında qonaqlara məlumat verilib.
Azərbaycana ayrılmış stenddə dəri rəssamları, miniatür və qurama ustaları Pərvanə və Lalə Eyyubovalar, ağac üzərində oyma üzrə sənətkarlar-Ələkbər Məmmədov və Tofiq Əliyev qatılıb. Onlar öz əl işlərini nümayiş etdiriblər.
Guşədə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin kitab və suvenirlərdən ibarət sərgisi də göstərilib. Stenddə Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti, ədəbiyyatına dair nəşrlər, habelə ölkəmizin təbliğinə dair Heydər Əliyev Fondu tərəfindən buraxılan kitablar, Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyəti, Azərbaycan Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi islahatlarla bağlı nəşrlər, Azərbaycan dövlətçiliyinə dair kitablarla da nümayiş etdirilib.
Açılış mərasimində çıxış edən Prezident Administrasiyasının Sosial İnkişaf Departamentinin rəhbəri Odil Abdurahmanov Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin festival iştirakçılarına təbrik məktubunu oxuyub. O qeyd edib ki, son illər Özbəkistanda 100-dən çox festival və forum keçirilib, İkinci Beynəlxalq Xalq Tətbiqi Sənəti Festivalı isə incəsənətin, dostluğun və istedadın inkişafına xidmət edir.
Dünya sənətkarlar Şurasının prezidenti Səad Əl-Qəddumi, Fərqanə vilayətinin hakimi Hayrullo Bazarov festivalın xalqlar arasında dostluğun möhkəmlənməsində mühüm rol oynadığını vurğulayıblar.
Festivalın ikinci günü Böyük İpək Yolunun üzərində olan qədim Riştan şəhərində dünyada tanınan məşhur dulusçu Əlişir Nəzirovun böyük emalatxanasında keçirilən sərgi və “XXI əsrdə dulusçuluq sənəti: ənənə və müasirlik” adlı konfransda da Azərbaycandan gələn qonaqlar iştirak ediblər. Həm Kokand, həm də Riştan şəhərlərində keçirilən sərgilərdə Azərbaycandan gələn sənətkarların əl işlərinə böyük maraq olub.
Konfransda bildirilib ki, Riştan şəhəri bütün dünyada dulusçuluq və saxsı sənətkarlığı mərkəzi kimi tanınıb. Riştanda bu sahənin tanınmış ustaları İbrahimcan Kamilov, Babacan Nişanov, Hakimcan Səttarov, Rustamcan Usmanov, Əlişir Nəzirov, Şərafəddin Yusubov, Taxircan Xaydarov və digərlərinin əl işləri bütün dünyaya yayılıb. Riştan ustaları ABŞ, İran, Misir, Böyük Britaniya, Fransa, Polşa, İsveçrə, İraq və digər dövlətlərdə keçirilən beynəlxalq sərgilərdə bu qədim şəhərə diplom və medallarla qayıdıblar.
Qeyd edilib ki, Özbəkistanda Fərqanədən başqa Səmərqənd və Xarəzm dulusçuluq məktəbləri də fəaliyyət göstərir və bunların hər birinin özünəməxsus üslubu və istiqaməti var. Bu məktəblərdə yüzlərlə gənc şagird-ustalar bu sənətin incəliklərini öyrənirlər. Festival çərçivəsində yerli və xarici dulusçuların, dizaynerlərin, kulinarların, kukla ustalarının iştirakı ilə usta dərsləri də keçirilib.
Xarici və yerli ustalar, dizaynerlər və iqtisadçıların iştirakı ilə “Dulusçuluq və bazar iqtisadiyyatı” adlı dəyirmi masa da keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
“Tərəzi daşı” - HEKAYƏ
Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Yer üzündə elə yaxşı bir şey yoxdur ki, mayasında iyrənclik olmasın.
Anton Çexov
-Bütün kanalizasiyaları təmir etsələr, zibillikləri təmizləsələr və yaxud, daha irəli addım ataraq hər evdə yerləşən məlum postları yox etsələr, belə olan halda bütün aləm insan qoxar. Bu isə təhlükəlidir. Atılan hər bir addımda nəticə hər zaman üfunət qoxur.
Öz zənnincə dərin fəlsəfəsini işə saldığını düşünən Yaroslav İvanın sərt cavabı ilə qarşılaşdı:
-Düz deyirsən, hər halda mən də səni yox etsəm, bu dükan səndən sonra sən, yəni satqınlıq qoxar.
-Belə olan halda mən də səni yox etsəm, səndən sonra sən, yəni satqınlığa ortaqlıq qoxar. Mənimlə bu mövzunu müzakirə edəcək qədər güclü və təmiz olduğunu düşünmürəm.
-Yaxşı görək, boş-boş danışma. Sən mənə cavab qaytaracağına dükanın halını düşün. Bu gün bir dənə də müştəri olmayıb. Sənsə burada çərənləyirsən.
-Heç kim gəlməsə belə, birazdan daimi müştərimiz gələcək. Dediyim olduğu zaman yeni gələn şərablardan elə məhz həmin anın şərəfinə içəcəyəm.
Yaroslav sözünü yenicə bitirmişdi ki, İvan birdən nəsə hiss edirmişcəsinə üzünü qapıya tərəf döndü və ortağına hazır olmasını işarə elədi. Bəli, Viktoriya - daimi müştəriləri dükana doğru yaxınlaşırdı.
Yaroslav cəld halda ağır tərəzi daşlarını özü hazırladığı, üzərinə əvvəlki tərəzi daşları ilə eyni çəki yazılan yüngül tərəzi daşları ilə dəyişdirdi. Yaroslav bu addımı atdıqdan sonra tərəzinin boş gözü ağırlıq təşkil edərək aşağı, dolu gözü isə yüngül olduğu üçün yuxarı qalxdı.
Viktoriya hər zaman olduğu kimi sevdiyi şəkərləmələrdən almağa gəlirdi. Az sonra əlində orta ağırlıqda olan daş parçası ilə dükana daxil oldu. Yaroslav onun bu addımına çaşıb qalmışdı, çünki ondan bu cür addım gözləmirdi. Tərəzinin digər gözünün altı üçün nəzərdə tutduğu daş parçası Yaroslavın əlində qalmışdı. Viktoriya ona yaxınlaşaraq dedi:
-Al bu daşı, tərəzinin hər iki gözünü tarazlaşdır!
İvan çaşıb qalmışdı, nə edəcəyini bilmirdi. Yaroslava tərəf dönərək:
-Mənə bax, bu sarsaq əvvəl dəli idi, indi isə, deyəsən , təmiz ağlını itirib. Artıq bizim əməllərimizə də ortaq olmağa can atır. Dostum, sevinməliyik, çünki yeni bir yoldaşımız var. Cəhənnəm alovlarına tuş gələn zaman onu qabağa atarıq.
İvanın söylədikləri özünün çox xoşuna gəlmişdi. Dayanmadan səsli şəkildə gülürdü.
Viktoriya həmin küçədə hər kəsin tanıdığı, əqli cəhətdən zəif, qırx və yaxud qırx beş yaşlarında bir qadındır. Bundan iki il əvvələ qədər yaşlı nənəsi ilə yaşayırdı. Qoca qadın öldükdən sonra Viktoriya tamamilə yuxulu, fikirli vəziyyətdə dolaşır. Qonşular nənəsinin ölümündən düz bir həftə sonra xəbər tutmuşdular. Deməli, Viktoriya düz bir həftə yaşlı qadının cansız bədəni ilə yaşayıbmış. Meyidin uzun müddət evdə qalması səbəbilə ətrafa yayılan iyrənc qoxu küçə sakinlərini narahat edir və bir müddət sonra bu qoxunun Viktoriyanın yaşadığı evdən gəldiyini anlayırlar. Həmin evə daxil olduqda isə qarşılaşdıqları mənzərə onları heyrətləndirir. Nə isə mövzumuz onsuz da bu deyil, mövzumuz məsələ hər nə olursa olsun onun tarazlığını qorumaqdır...
Yaroslav Viktoriyaya dönərək onun bu addımına sevindiyini bildirdi:
-Əlbəttə, Viktoriya. Ah, Sən necə də fədakar bir müştərisən. Bilirsən,sənin kimi addım atan ikinci birinə hələ də bu küçədə rastlamamışam.
Viktoriya Yaroslavın sözlərindən xoşlanaraq dayanmadan rəqs edir, gülür və öz zənnincə mahnı oxuyurdu. Bu dəmdə Yaroslav Viktoriyanın gətirdiyi daşı tərəzinin digər gözünün altına yerləşdirdi. Beləliklə arzu etdikləri tarazlığı qorumuş oldular. Yaroslav ortağına işarə edərək yanındakı zibil qabının içərisindəki kağız parçalarını ona verməsini bildirdi və həmin kağızları Viktoriyanın sevdiyi şəkərləmələr yerinə paketə əlavə etdi.
İnsanoğlu belə tarazlığı qorumaqda bu qədər aciz ikən gözləri önündəki vicdansız mənzərə ilə özlərini buna inandırmağa çalışırdılar!
Yaroslav kefli halda birdən dilləndi:
-Axı söz vermişdim ki, bunun şərəfinə içməliyəm. Artıq nəfsimə hakim ola bilmirəm. O şərabdan birini hökmən içməliyəm (Əlini Viktoriyanın arxasında olan şərab sıralarına uzatdı). Birini də elə sənin şərəfinə içəcəyəm, Viktoriya.
Elə bu an Viktoriya gülümsəyərək üzünü şərab sıralarına tərəf döndərdi:
-Mən verərəm. Mən o şərabı bu saat sizə verərəm, cənab.
Lakin Viktoriya nə qədər əlini uzatdısa, həmin şərabı yerləşdiyi sıradan götürməyə boyu yetmədi.
İvan yenə zarafatlarını bir-biri ardına sıralayırdı:
-Mənə bax, Yaroslav, bu, onsuz yer cücəsinə oxşayır. Bəlkə bir gün tərəzinin bir gözünə tərəzi daşı əvəzinə elə bunun özünü qoyasan. Arzu etdiyi tarazlığı özü qazanmış olsun.
-Boş-boş danışma, sarsaq. Şərabı mənə gətir. Sən isə gedə bilərsən, Viktoriya. Zəhmət çəkmə gerisini mən həll edəcəyəm. Sən get şəkərləmələrini ye. Amma həmişəki kimi yolda yox, evdə ye. Sonra gəlib deyirsən ki, necə olubsa unudub yolda yemişəm. Heç necə yediyini də xatırlaya bilmirsən.
-Baş üstə, cənab. Çalışaram. Əsas odur ki, tarazlığı qoruyaq. Sabah sizə iki yeni daş parçası gətirməyi düşünürəm. Sağlıqla qalın! (Viktoriya cibində olan son qəpiklərini Yaroslava təqdim edərək, dükandan çıxdı)
O gecə İvan və Yaroslav şərabdan ya bir az çox içmişdilər, ya da elə də çox içməmişdilər, sadəcə içkinin təsiri ağır idi. Gecənin bir yarısı İvan Yaroslava üşüdüyünü bildirdi. Yaroslav isə üşüyən dostu, İvan üçün sadəcə dünyanı deyil, şəxsi dükanlarını alova verəcək qədər fədakar birisi idi.
Səhər saat 09:00.
Viktoriya əlində iki daş parçası ilə dükana doğru yaxınlaşırdı. Bu səfər onu qapı üzərindəki “дверь открыта “ yazısı əvəzinə kütləvi insan sürüsü qarşıladı. Sürünü yara-yara irəli doğru addımlayan Viktoriya şahid olduqları qarşısında nə edəcəyini bilmədi. Dükan tamamilə yanmışdı, İvan və Yaroslav isə orada yox idi. Xarabalığa dönən dükan yerinin mərkəzində dəmir tərəzi və Viktoriyanın dünən gətirdiyi daş parçası qalmışdı. Viktoriya təlaşlandı və gətirdiyi hər iki daş parçasını yerə ataraq dükana doğru qaçmağa başladı. Fəqət digər insanlar onun yolunu kəsir və ətrafına sədd çəkirdilər. Təşvişə düşən qadın o tərəf-bu tərəfə qaçaraq yalnız bir şey deyirdi:
-Tarazlığı qorumalıyıq,... tarazlığı qorumalıyıq...
İnsanlar onu heç cürə başa düşə bilmirdilər. Necə başa düşə bilərdilər ki?
Daha sonra Viktoriya gətirdiyi daşlara doğru qaçaraq –“İndi bu daşlarla mən nə edəcəyəm? “-deyirdi.
“Artıq heç bir işə yaramayacaq”, “Artıq tarazlıq qoruna bilməyəcək”.
Elə bu an orta yaşlı bir cənab Viktoriyaya yaxınlaşaraq mülayim ifadə və səs tonu ilə ona səsləndi:
-Əmin ola bilərsən ki, artıq hər şey tarazlıqdadır. Daşların iki dənə olması bu məsələni kökündən həll edir. Çünki bu daşların hər birinin artıq öz sahibləri var!
Günahlarımıza olan qorxularımızdırmı bizi ölümdən qorxudan, əziz dostum?
Yoxsa sən heç nədən qorxmursan? Məsələn, bir tikanın sənin ətinə batmasından, ecazkar bir meşəlikdə bir ilanın səni sancmasından, görünməz bir daşa ilişməkdən qorxmursan? Yalan demə, hər kəs qorxar. Elə ən birinci də hər kəs birinci özündən qorxar. Bu gün, deyəsən, ikimiz də ölürük. Səni son dəfə qucaqlamaq istəyirəm, amma boyum yetmir. Həm də görürəm ki, unutmusan məni. Eyni bezə pisləmişik, əziz dostum, nə tez unutdun məni ?!
Saat əqrəblərinin əks istiqamətində gözləyirəm səni.
Heç kimin gözləmədiyi bir yerdə.
Getmə, zamanın arxasına düşüb getmə.
Qayıt geri.
Gedək öpək ölüləri.
Aqşin Yenisey
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Ramil Qasımov Bülbül vokal məktəbi yaratdı
Əməkdar artist, Azərbaycanın tanınmış vokal ifaçısı Ramil Qasımovu biz ilk öncə “Koroğlu” opreasında Koroğlu rolunun mükəmməl ifası ilə tanımışıq. Sonra Ramil Qasımov ustər “Mədəniyyət” TV-yə, istər Heydər Əliyev adına Saraya rəhbərlik edərkən öz işgüzarlığı ilə seçildi. Budur, onun adıma yeni bir ilk.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Ramil Qasımova istinadən xəbər verir ki, ölkəmizdə dahi Bülbülə həsr olunmuş “Bülbül vokal məktəbi” yaradılıb.
Bülbülün Memorial Muzeyi ilə bu birgə layihənin ideya müəllifi Ramil Qasımovdur.
Ramil Qasımov deyir:
“Azərbaycanda klassik vokal ənənələrinin formalaşması, geniş vüsət alması, elmi vokal laboratoriyasının, Bakı Musiqi Akademiyasında “Solo oxuma və opera hazırlığı” kafedrasının yaradılması məhz Bülbülün adı ilə bağlıdır. Və məktəbi yaratmaq ideyası məndə çoxdan yaranıb və dəfələrlə canlı əfsanəmiz olan Polad Bülbüloğlu ilə bu barədə danışmışam.
Bildiyiniz kimi mənim ustadım Mobil Əhmədov Bülbülün tələbəsi olub. Bu gün tədrisdə müxtəlif vokal texnikalarından müəllimlərimiz istifadə edir. Bunlar tədqirəlayiqdir. Mənim təqdim edəcəyim vokal məktəbi isə məhz Bülbülün bizə miras qoyduğu Azərbaycan milli vokal elmi əsaslarına söykənərək bizə məxsus dil fonetikasına köklənir. Düşündüm və qərara gəldim ki, bu missiyanı öz üzərimə götürüm. İlkin olaraq 5 tələbəni seçərək təmənnasız olaraq intensiv məşqlərə başlayacağam. Düşünürəm ki, qısa zamanda əsl səslər eşidəcəyik”.
Ramil Qasımov, həmçinin Azərbaycan Milli Konservatoriyasında müəllim kimi fəaliyyətə başladığını və göstərilən bu etimadı da doğruldacağını qeyd edib.
Nə deyək! Uğurlu olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Türk xalqları mədəniyyəti - Altay Ədəbiyyatı
Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Altay xalq ədəbiyyatı hər bir növü ilə olduqca zəngin və əhəmiyyətli bir ədəbiyyatdır. Əhali sayı bu qədər az olmasına baxmayaraq, bu boydakı möhtəşəm bir ədəbiyyatı indiyə kimi qoruyub-saxlamaq insanı heyrətə gətirir.
Altay folkloru ilə bağlı ilkin fikirləri etnoloq Nikolay İvanoviç Ananin irəli sürüb.
Onun yığdığı xalq ədəbiyyatı nümunələrini də rus dilinə Mixail Vasilyeviç Çevalkov tərcümə edib. Ananindən sonra 1960-cı ildə bölgəyə gedən Wilhelm Radloff yığdığı 8 nağıl, 6 dastan, 6 әfsanә, 50-dәn artıq mahnı, 4 yanıltmac vә iki alqışı 1866-cı ildə Obraztsı Narodnoy Literaturı Tyurskıx Plemen Yujnoy Sibiri adlı əsərinin birinci cildində St. Peterqburqda çap etdirib.
Şifahi xalq ədəbiyyatı və qrammatikası ilə bağlı ən önəmli fəaliyyəti 1853-1890-cı illər arasında bölgədə 37 il yaşayıb keşişlik edən Vasili İvanoviç Vərbitskiy yeridib.
“Maaday Qara” dastanı
“Maaday Qara” Altay türklərinin ən önəmli dastanlarından biridir. Dastanda Kögüdey Mergenin şəxsində bəşəriyyətin yaşamaq yolunda yeritdiyi mübarizə və dünyadakı həyatın davamı ilə bağlı əzm nümayiş etdirilib. “Maaday Qara” Cənub Sibirdə yaşayan Altay türklərinin dastanıdır. Minlərlə illik mübarizə iki nəsli təmsil edən qoca Maaday Qara ilə oğlu Kögüdey Mergenin ömrünə köçürülərək dilə gətirilib. Dastanın əsl məqsədi ölüm qorxusu ilə ölməzliyi axtarmaqdır. Dastanın qəhrəmanı olan Kögüdey eyni zamanda bir qamdır. O, həyatın sirrini tapmaq, ata və anasını ölülər diyarından işıqlı dünyaya, yer üzünə gətirmək, sürülərini və xalqını ölümün caynağından xilas etmək məqsədi ilə qaranlıq dünyaya, yəni yeraltı dünyasına enir. Dastandakı bu dünya və o biri dünya ilə bağlı anlayış tamamilə qamlıq anlayışı ilə təqdim edilib.
Dastandakı olaylar yer üzü, yer altı və göy üzü məkanında cərəyan edib. Yerin altı ölülərin, yəni ruhların dünyasıdır, burda qaranlıq, yəni şər qüvvələr hakimdir. Göy üzü isə ayrı bir məkan olmaqla yanaşı yer altı ilə göy üzünün qapıları bir-birinə bağlı deyildir, birindən digərinə getmək və qayıtmaq imkan daxilindədir. Maaday Qaranın kosmik yönləri də mövcuddur. Dastanda Böyük ayı və Orion bürclərinin nə cür və niyə yarandıqları da dilə gətirilib.
Mixayıl Vasilyeviç
Altay ədəbiyyatının görkəmli siması Mixayıl Vasilyeviç Çevalkov 1817-ci ildə Kara Suu kəndində dünyaya gəlib. Atası Bayat boyuna mənsub Çöbölök Andraşdır. Çöbölök on yaşında olarkən ailəsi Biy Turadan indiki Kara Suuya köçüb. Mixayıl 7 yaşına gələnə kimi bu kənddə yaşayan ailəsi rus missionerlərinin təzyiqi səbəbi ilə burdan qaçaraq Ulaluya - yəni indiki Altay şəhərinə köçüb. Missionerlər burda da təzyiq etdiyindən Çöbölök burdan da köçmək istədikdə oğlu Mixayılın təsiri ilə xristianlığı qəbul edib. Atasının qarşı çıxmasına baxmayaraq Mixayıl Altaydakı rus missionerlərinin rəhbəri Makariy Qluxarevin köməyi ilə oxumağı və yazmağı öyrənib, Qluxarevə dilmanclıq edib, ancaq beş il sonra Qluxarev burdakı vəzifəsindən ayrılıb. Onun yerinə gələn Stepan Landışev Mixayılın dilmanclıq işini davam etdirməsini istəyib. Mixayıl Çevalkov bu işi yerinə yetirərkən Altay bölgəsindəki şifahi xalq ədəbiyyatı örnəklərini toplayıb, bunlarla birlikdə öz tərcümeyi halını da Radloffa verib. 1860-cı illərdə onun adı həm şifahi xalq mədəniyyətini toplayan, həm də şair kimi məşhurlaşıb.
N. İ. İlminskiy onun şeirlərini oxuduqdan sonra “Poçutelnıye Stati Na Altayskom Yazıke” adlı əsərində Çevalkovun bir neçə şeirini də çap edərək onu elm və ədəbiyyat aləminə tanış edib. Çevalkovun şeirlərində Altay türklərinin adət-ənənələrindən, inamlarından, gündəlik yaşayışlarından bəhs etməsi Rus missionerlərini narahat edib. Onu mərkəzdən uzaqlaşdıraraq Çoluşmana göndəriblər. 1880-90-cı illər o, arasında önəmli şeirlər yazıb, 1894-cü ildə də “Yadda Qalan Miras” (Pamyatnoe Zaveşçaniye) adlı əsərini çap etdirib.
23 Avqust 1901-ci il tarixində bu işıqlı şəxsiyyət 84 yaşında vəfat edib. Seçilmiş şeirlərindən ibarət antologiya “Ülgərlərlə Basnyalar” adıyla 1958-ci ildə Dağlıq Altayda çap olunub.
Pavel Küçiyakın yaradıcılığı
Modern Altay ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndəsi olan Kuçiyak 17 Mart 1897-ci il tarixində Mayma bölgəsinin Kuyum mahalında dünyaya gəlib. Atası Çoçuş bölgədə tanınmış bir qam, anası isə Acımaş adlı xanımdır. Ailənin ilk uşağı dünyasını dəyişdiyindən Paveli şər qüvvələrdən qorumaq məqsədi ilə ona İyt kulak adını qoyublar. Kuçiyaka oxuma-yazmanı atası Çoçuş öyrədib, ancaq o, səkkiz yaşında ikən atası dünyasını dəyişib. Kuçiyak Kuyumdakı missioner məktəbində təhsil alıb, 19 yaşına çatdıqda Anna adlı bir qızla ailə həyatı qurub, Birinci Dünya Müharibəsi yaranan kimi də əsgərliyə aparılıb. Hərbdən qayıtdıqdan sonra Çoros Qurkinin rəhbərliyindəki antikommunist milli azadlıq hərəkatında iştirak edib. 1925-ci ildə Moskvada “Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universiteti”nə dəvət edilib. Orda həm ruscasını inkişaf etdirib, həm də kommunizm nəzəriyyəsini öyrənib. Moskvadakı təhsil illərində ədəbiyyata yönəlib və ilk şeirlərini yazmağa başlayıb. Yazdığı şeirlər “Qırmızı Oyrot” qəzetində çap olunub.
1928-ci ildə “Krasnaya Yurta” qəzetinin rəhbərliyinə təyin edilib, daha sonra Ulaqan bölgəsində vəzifələndirilib və müəllimliyə qayıdıb. Kuçiyak həm şeir, həm də tamaşa əsərləri yazmağa başlayıb və ilk əsəri “Cәnijü” (Mübarizә) səhnəyə qoyulduğu vaxt özü də bir rol ifa edib. Həmin il bölgəyə gələn xaricilərə dilmanclıq və rəhbərlik etməsi üçün vəzifələndirilib. O da Altayın səkkiz bölgəsini gəzib-dolanıb, buralardakı müşahidələrini “Oyrottın Başkı Ayılçıları” (Oyrotun İlk Qonaqları) adıyla çap etdirib. Yazıçılıq istedadı günü-gündən inkişaf edən Kuçiyak 1933-cü ildə Leninə ithaf etdiyi və Altaylı bir qadının 1917-ci ildəki həyatını mövzu götürən “Arbaçı” (Arpaçı) adlı mənzumələrini çap etdirib.
Həmin il kommunizmə qarşı mübarizə yeridən Karakorum Milli Hərəkatını mövzu götürən “Aktardın İji” adlı tamaşa əsərini yazıb. “Çeyneş” (Buynuzbaş-Şakayık) adlı tamaşa əsərini 1933-cü ildə yazsa da əsər 1939-cu ildə çap olunub. “Temir At” adlı hekayəsi isə “Krestyan Ulustın” adlı qəzetdə çap olunub.
Kuçiyakın ən önəmli əsərlərindən biri də “Adıcok” adlı bioqrafik romanıdır. 1934-cü ildə Moskvada yığışan Sovet Yazıçıları Birliyi Konqresində iştirak edərək Maksim Qorki ilə tanış olub və onun tövsiyəsi ilə folklora yönəlib. Əkimanar bölgəsində yerləşən Ayulu kəndində yaşayan Yudakov Tabı adlı şəxsdən “Altın Tandak Carıdı” (Qızıl Dan Aydınlandı) adlı dastanı qeydə alıb və bu dastan 1936-cı ildə Sovetlər Birliyindəki Xalqların Sənət Yaradıcılığı adlı antologiyada çap olunub. Kuçiyak sonrakı illərdə folklor sahəsindəki fəaliyyətlərini davam etdirib və xalqın dilində yaşayan “Altay Çörçöktör (Altay Nağılı), Altaydın Çörçöktöri (Altayın Nağılçısı), Temir Sanaa (Dəmir Ruh), Altın Tuucı (Altın Nağıl), Üç Kıs, Irıstu (Xoşbəxt)” adlı nağılları, dastanları yığaraq qeydə alıb. Pavel Kuçiyak 1943-cü ilin Təmmuz (İyul) ayının 2-si günü bu dünyadan köçüb.
Əsərləri:
1.Cәnijü (Mübarizә) “Pyes”
2.Aktardın İji (Pyes “Karakorum Milli Hәrәkatı”nı mövzu götürüb)
3.Çeyneş (Buynuzbaş-Şakayık) (Pyes, ölümündәn sonra 1939’da çap olunub)
4.Arbaçı (Arpaçı) (Leninә tәqdim olunan mәnzum әsәr)
5.Oyrottın Başkı Ayılçıları (Oyrotun İlk Qonaqları) (Altay qeydlәri) 6-Altın Tandak Carıdı (Qızıl Dan Aydınlandı) (Xalq dastanı, Yudakov Tabı’dan qeydә alıb)
6.Altay Çörçöktör (Altay Nağılı), Altaydın Çörçöktöri (Altayın Nağılçısı), Temir Sanaa (Dәmir Ruh), Altın Tuucı (Altın Nağıl), Üç Kıs, Irıstu (Xoşbәxt) adlı dastanlar vә nağıllar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə Qırğızıstan arasında əməkdaşlıq barədə müzakirələr aparılıb
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva Qırğızıstana səfəri çərçivəsində Qırğız Respublikasının Dövlət katibi Suyinbek Kasmanbetov ilə görüşüb.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonduna istinadən məlumat verir.
Görüşdə tərəflər Fond ilə Qırğızıstan arasında əməkdaşlığın aktual məsələləri, türk xalqlarının mədəni-humanitar əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi, dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin gücləndirilməsi ətrafında müzakirələr aparıb.
Görüşdə Qırğız Respublikasının dövlət katibi Suyunbek Kasmambetov Fondun qırğız xalqının mədəniyyətinin və irsinin təbliği istiqamətində səylərini xüsusi qeyd edib. O bildirib ki, Fond Oşda “VII Beynəlxalq Dünya Xalqlarının Dastanları” Festivalının keçirilməsinə dəstək göstərmiş və bu möhtəşəm bayramın əsas təşkilatçılarından birinə çevrilmişdir. Suyunbek Kasmambetov Fond tərəfindən azərbaycanlı alim Adil Cəmilin “Manas” eposuna həsr olunmuş kitabının Qırğız və Azərbaycan dillərində nəşr etdirilməsini, həmçinin Türk Akademiyası ilə birgə qırğız manasçısı Rısbay İsakovun “Manas” eposunun Sağımbəy Orozbakov variantına həsr olunmuş əlyazmasının nəşri layihəsinə dəstəyin verilməsini geyd edib. “Fondun daimi dəstəyi sayəsində qırğız xalqının mədəni irsi Türk dünyasında daha da yayılacaqdır”, - deyə S.Kasmambetov vurğulayıb.
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva təşkilatın türk xalqlarının milli-mənəvi dəyərlərinin öyrənilməsi, qorunması, dünyada təbliği istiqamətindəki fəaliyyətlərindən söz açıb. Fondun prezidenti təşkilat ilə Türk dünyasının ayrılmaz parçası Qırğızıstan arasındakı əməkdaşlığın günü-gündən daha da dərinləşdiyini bildirib. Günay Əfəndiyeva Fond tərəfindən 2018-ci ildə Azərbaycanda görkəmli qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatovun irsinin təbliği yönündə və 90 illik yubileyi münasibətilə ədibin “Cəmilə” povesti əsasında tamaşanın qırğız dilində nümayişini, bu il yazıçının 95 illiyi ilə bağlı “Ana tarla” əsərinin səhnələşdirilməsini qeyd edib.
Fondun prezidenti təşkilatın qurucu üzv ölkələrindən olan Qırğızıstanın mədəniyyətinin daha yaxından tədqiqi və tanıdılması yönündə digər müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsinə hər zaman hazır olduğunu bildirib.
Sonda tərəflər qırğız xalqının mənəvi irsinin tədqiqi və türkdilli xalqlar arasında təbliği istiqamətində səmərəli əməkdaşlığı davam etdirmək barədə razılığa gəliblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Qarabağımızın incisi Şuşa yekdil qərarla “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edildi
Xəbər verdiyimiz kimi, 25-26 sentyabr tarixlərində Qətər Dövlətinin paytaxtı Doha şəhərində keçirilən İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransı keçirilir. Və onu da xəbər vermişdik ki, konfransda Azərbaycanın qədim söz-sənət beşiklərindən olan Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün ICESCO-nun “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” proqramı üzrə namizədliyi irəli sürülüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, konfrans iştirakçılarının yekdil qərarı ilə Qarabağımızın incisi Şuşa şəhəri “2024-cü il üzrə İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” adına layiq görülüb.
2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsində müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında şanlı Azərbaycan Ordusu tərəfindən böyük qəhrəmanlıqla erməni işğalından azad olunan qala-şəhərimizin tarixi şöhrəti özünə qaytarılır. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Şuşa şəhərinin qısa müddət ərzində yenidən qurulması, həyatın bu qədim yurdumuza qaytarılması, eyni zamanda tarixi-mədəni və dini abidələrin bərpa edilərək istifadəyə verilməsi istiqamətində aparılan intensiv işlər, Şuşanın beynəlxalq tədbirlərin keçirildiyi məkana çevrilməsi müsəlman ölkələri və ICESCO tərəfindən yüksək dəyərləndirilib.
Şuşanın “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” adına namizədliyinin irəli sürülməsi məqsədilə ICESCO-nun müvafiq missiyası burada olub, şəhərdə aparılan quruculuq işləri yüksək qiymətləndirilib.
Birinci vitse-prezident, ICESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi ilə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Şuşanın mədəni irsinin, mədəni, tarixi və dini abidələrinin bərpa etdirilməsini diqqətə alan İslam dövlətləri, yekdil qərarla Şuşa şəhəri növbəti il üçün İslam Dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilib. Qeyd edək ki, Şuşanın namizədliyinin irəli sürülməsi prosesinə ICESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım mühüm dəstək göstərib.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin müvafiq sərəncamı ilə 2022-ci il Azərbaycanda “Şuşa İli” elan olunub. Şuşa bu il “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı”dır.
Bu gün Şuşa şəhəri beynəlxalq tədbirlərə, böyük mədəniyyət layihələrinə ev sahibliyi edir. Bu qədim şəhərimizdən dünyaya sülh, birlik və humanizm mesajları verilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.09.2023)
Şuşa şəhəri 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilib
Qətərin paytaxtı Doha şəhərində keçirilən İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransı davam edir. Konfransda Azərbaycanın qədim söz-sənət beşiklərindən olan Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün ICESCO-nun “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” proqramı üzrə namizədliyi irəli sürülüb.
AzərTAC xəbər verir ki, konfrans iştirakçılarının yekdil qərarı ilə Qarabağımızın incisi Şuşa şəhəri 2024-cü il üzrə “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” adına layiq görülüb.
2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsində Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında şanlı Azərbaycan Ordusu tərəfindən böyük qəhrəmanlıqla erməni işğalından azad olunan qala şəhərimizin tarixi şöhrəti özünə qaytarılır. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Şuşa şəhərinin qısa müddət ərzində yenidən qurulması, həyatın bu qədim yurdumuza qaytarılması, eyni zamanda, tarixi-mədəni və dini abidələrin bərpa edilərək istifadəyə verilməsi istiqamətində aparılan intensiv işlər, Şuşanın beynəlxalq tədbirlərin keçirildiyi məkana çevrilməsi müsəlman ölkələri və ICESCO tərəfindən yüksək dəyərləndirilib.
Şuşanın “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” adına namizədliyinin irəli sürülməsi məqsədilə ICESCO-nun müvafiq missiyası burada olub, şəhərdə aparılan quruculuq işləri yüksək qiymətləndirilib.
Birinci vitse-prezident, ICESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi ilə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Şuşanın mədəni irsinin, mədəni, tarixi və dini abidələrinin bərpa etdirilməsini diqqətə alan İslam dövlətləri, yekdil qərarla Şuşa şəhərini növbəti il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan ediblər. Qeyd edək ki, Şuşanın namizədliyinin irəli sürülməsi prosesinə ICESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım mühüm dəstək göstərib.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə 2022-ci il Azərbaycanda “Şuşa İli” elan olunub. Şuşa bu il “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı”dır.
Bu gün Şuşa şəhəri beynəlxalq tədbirlərə, böyük mədəniyyət layihələrinə ev sahibliyi edir. Bu qədim şəhərimizdən dünyaya sülh, birlik və humanizm mesajları verilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2023)
İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransı işə başlayıb
Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimlinin rəhbərliyi ilə nümayəndə heyəti İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransında iştirak etmək məqsədilə sentyabrın 25-də Qətər Dövlətinin Doha şəhərinə səfər edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, Adil Kərimli “İslam dünyasında mədəni fəaliyyətin yenilənməsinə doğru” mövzusuna həsr olunmuş 12-ci Konfransın açılış mərasimində iştirak edib.
Builki tədbirdə mədəniyyət siyasəti üzrə əsas prinsiplər və davamlı inkişaf göstəriciləri, “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” proqramının inkişaf etdirilməsi mexanizmləri, mədəni sərvətlərin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə sahələrində birgə mədəni fəaliyyətin genişləndirilməsi kimi məsələlər müzakirə ediləcək.
Konfransda, həmçinin Azərbaycanın söz-sənət beşiklərindən Şuşa şəhərini 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı ölkəmizin təqdim etdiyi nominasiya sənədinə baxılması, Şuşa ilə bağlı çıxış və təqdimat nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2023)
Qənirə Paşayevanın son durumu AÇIQLANDI
Mərkəzi Klinikanın baş həkimi Kamran Musayev millət vəkili Qənirə Paşayevanın vəziyyəti ilə bağlı açıqlama verib.
Baş həkim APA-ya açıqlamasında bildirib ki, Qənirə Paşayevanın vəziyyəti ağırdır:
“Qənirə xanımın reanimasiya şöbəsində süni tənəffüs aparatına bağlı müalicəsi davam edir”.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.09.2023)
