Bu gün Bülbülün anım günüdür

 

Bülbül - təbiətin ən ecazkar səsi bu kiçik ölçülü quşa məxsusdur. Amma istisna halda o səsdən də gözəlini insan çıxara bilir. Belə şəxslərdən biri, bəlkə də birincisi şaqraq zəngulələri ilə bülbülləri susduran və buna görə də xalq tərəfindən Bülbül adlandırılan  Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədovdur ki, Azərbaycanda və onun hüdudlarından çox-çox uzaqlarda o elə “Bülbül” kimi tanınıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu gün Azərbaycan vokal məktəbinin banisi, lirik-dramatik tenor səsə malik opera müğənnisi, görkəmli xanəndə, Azərbaycan və SSRİ Xalq artisti Bülbülün vəfatından 62 il ötür.

Bülbül Şuşada dünyaya göz açıb və bu şəhərin ab-havası, sözlü-nəğməli, muğamla nəfəs alan mühiti onun sənətkarlığı üçün bəhrəli zəmin olub. İlk təhsilini də burada mədrəsədə alıb, bir çox ustad xanəndələrin ilk musiqi biliyinə yiyələndiyi bir ocaqda – Molla İbrahimin məktəbində muğam sənətinin qanun-qaydalarını mənimsəyib. Xüsusilə görkəmli xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlundan o, sənətin çox sirlərini öyrənib. Bülbül ilk səhnə fəaliyyətinə 1916-cı ildə Məşədi Cəmil Əmirovun Gəncədə səhnəyə qoyduğu “Seyfəlmülk” operası ilə başlayıb.

Bülbül 1920-ci ildən Azərbaycan Opera və Balet Teatrının (o zamanlar Birləşmiş Dövlət Teatrı opera truppası idi) solisti olub. Fəaliyyətinin ilk illərində Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun”, “Əsli və Kərəm”, Zülfüqar Hacıbəyovun “Aşıq Qərib” operalarında İbn Səlam, Kərəm, Qərib rollarını oynayıb. O, 1927-ci ildə Bakı Konservatoriyasını bitirib. Yüksək səs tembrinə, məlahətli ifa tərzinə malik müğənni təhsilini davam etdirmək üçün dövlət xətti ilə İtaliyanın Milan şəhərinə göndərilib. 1931-ci ildə Milan Konservatoriyasında Delliponti və R.Qraninin siniflərini bitirərək Vətənə dönüb və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs deməyə başlayıb.

Klassik vokal sənətinə ustalıqla yiyələnmiş Bülbül milli köklərdən ayrılmayaraq, xalq musiqisi üçün səciyyəvi xüsusiyyətləri, ənənələri pozmayaraq, yeni üslub yaratmağa can atırdı. O, italyan və rus vokal məktəblərinin ən yaxşı cəhətlərini əxz edir və onları milli ifaçılıq üslubu ilə əlaqələndirirdi. Qərb və Şərq oxuma üsulları arasında qovuşma nöqtələri tapan müğənni xalq sənətkarlığı ilə professional vokal ifaçılığının vəhdətinə nail olurdu. Bununla da o, Azərbaycanda ilk olaraq, professional vokal ifaçılığının bünövrəsini qoyub. O, bunu həm nəzəri cəhətdən işləyib, həm də praktiki cəhətdən həyata keçirib. Belə ki, o, dəfələrlə bu məsələyə həsr olunmuş mühazirələrlə çıxış edib, konsertlərində isə həm ariya və romansları, həm də xalq mahnılarını və muğamları eyni şövqlə oxuyub. Azərbaycan musiqisində yeni səhifə açan Bülbülün yaradıcılığı vokal sənətinin inkişafında mühüm mərhələ olub.

Bülbülün repertuarı çox zəngin idi. O, xarici ölkə bəstəkarlarının opera ariyalarını və romansları, Azərbaycan bəstəkarlarının vokal əsərlərini, muğamları, xalq mahnı və təsniflərini özünəməxsus üslubda, aydın tələffüzlə ifa edirdi. Klassik əsərləri bir neçə dildə ifa edən Bülbül ən çox Azərbaycan dilinə böyük fikir verirdi və həmişə deyirdi ki, “öz dilində elə oxumaq lazımdır ki, bu dili başa düşməyənlər də ondan zövq ala bilsinlər”.

Bülbülün yaradıcılığını yüksək qiymətləndirən dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyli qeyd edirdi ki, “Bülbül kimi musiqi təhsili alan, həm şərq üslubunda, həm də operalarda oxumağı bacaran ifaçılar musiqi sənətimiz üçün qiymətli kadrlardır”.

Təsadüfi deyildi ki, Bülbül Üzeyir Hacıbəylinin şah əsərində – “Koroğlu” operasında baş rolun ilk, həm də ən yaxşı ifaçısı olub. Koroğlu onun yaratdığı obrazların zirvəsidir. Bu operanı Üzeyir Hacıbəyli məhz Bülbül üçün yazıb. İndi də “Koroğlu”dan söhbət düşəndə gözümüz önündə Bülbül canlanır. Burada aşıq sənəti xüsusiyyətləri ilə professional vokal ifaçılığını qovuşduran Bülbül əfsanəvi xalq qəhrəmanının monumental obrazını yarada bilib. Bununla yanaşı, Bülbül həm də digər Azərbaycan bəstəkarlarının operalarında yaddaqalan obrazlar yaradıb.

Azərbaycan müğənnilərinin böyük bir nəslinin yetişməsində Bülbülün xidmətləri əvəzsizdir. O, görkəmli pedaqoq olub, öz təcrübəsini, sənətin sirlərini istedadlı gənclərə öyrədib. Bülbülün sinfini bitirmiş bir sıra vokalçılar hazırda teatr və kamera ifaçılığı sahəsində layiqli yer tutublar.

Bülbül vokal sənətinin əsaslarını və öz pedaqoji prinsiplərini elmi-nəzəri və metodik cəhətdən də işləyib.

Milli professional vokal məktəbinin yaradıcısı Bülbülün ənənələri bütün Şərq vokal sənətinə böyük təsir göstərib, müasir ifaçılarımız üçün gözəl örnəyə çevrilərək bu gün də yaşamaqdadır.

 

Bülbülün musiqi tariximizdəki xidmətlərindən əlbəttə ki, tək bunlar deyil. Bülbülün rəhbərliyi ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdində Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabineti təşkili edilib, burada Azərbaycan xalq musiqi incilərinin bəstəkarlarımız tərəfindən məşhur xalq sənətkarlarının ifasından nota köçürülməsi musiqi tariximizdə mühüm hadisə kimi qiymətləndirilir. Bu kabinet 1932-ci ildən 1943-cü ilədək fəaliyyət göstərib, xalq musiqi nümunələrinin toplanması, sistemləşdirilməsi, nota köçürülüb çap olunması ilə məşğul olub.

Bülbül o dövrdə konservatoriyada təhsil alan tələbələri, sonradan musiqimizi dünyaya tanıtmış bəstəkarları – Niyazi, Qara Qarayev, Cövdət Hacıyev, Fikrət Əmirov, Səid Rüstəmov, Tofiq Quliyev və bir çox başqalarını musiqi kabinetində fəaliyyətə cəlb edib ki, bu da xalq yaradıcılığına dərindən nüfuz edən bəstəkar və musiqişünasların yetişməsində, eləcə də Azərbaycan musiqi irsinin öyrənilməsində və yayılmasında böyük rol oynayıb.

Bülbül 1938-ci ildə SSRİ Xalq artisti adını alıb, 1940-cı ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının professoru seçilib, 1950-ci ildən SSRİ Dövlət mükafatı laureatı adına layiq görülüb. Eyni zamanda, I və V çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olub, 2 dəfə Lenin, 2 dəfə “Qırmızı Əmək Bayrağı”, “Şərəf nişanı” ordenləri, İtaliyanın “Haribaldi” ordeni və medallarla təltif olunub.

Bülbül 1961-ci il sentyabrın 26-da Bakıda vəfat edib və birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Hazırda Bakı şəhərində mərkəzi küçələrdən biri Bülbülün adını daşıyır. Onun adına Bakı Musiqi Akademiyası nəzdində musiqi məktəbi fəaliyyət göstərir.

Bülbülün vətəni olan Şuşada xanəndənin bürünc büstü qoyulub. 1992-ci ilin may ayında Şuşanın ermənilər tərəfindən işğalından sonra bu büst (şairə Natəvanın və bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin büstləri ilə birlikdə) düşmən tərəfindən Gürcüstana metal kimi satılıb, sonradan Azərbaycan hökuməti tərəfindən geri alınaraq Bakıya gətirilib. 30 ilə yaxın düşmən əsarətində qalan doğma Şuşamız düşmən tapdağından azad olduqdan sonra hər üç görkəmli sənətkarın büstü yenidən Şuşaya aparılaraq orada ucaldılıb.

1976-cı ildə Şuşada, 1982-ci ildə Bakıda Bülbülün memorial muzeyi açılıb. Sənətkarın Şuşadakı ev-muzeyi 1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı erməni vandalizminə məruz qalaraq fəaliyyətini dayandırıb. 2021-ci il avqustun 29-da Xalq artisti Bülbülün Şuşa şəhərindəki ev-muzeyinin bərpa işlərindən sonra açılışı olub.

Ölkəmiz ikinci dəfə müstəqillik əldə etdikdən sonra bu böyük sənətkarın yaradıcılığına diqqət daha da artırılıb. Belə ki, zəngin yaradıcılıq yolu keçmiş və çoxşaxəli fəaliyyəti ilə Azərbaycanın musiqi mədəniyyəti tarixində silinməz izlər qoymuş böyük sənətkar Bülbülün xatirəsi əziz tutulub, yubileyləri dövlət səviyyəsində qeyd edilib. Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən 1997-ci il avqustun 20-də “Bülbülün 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalanıb. Bülbülün 100 illik yubileyi həm xalqımız, həm də Bülbül sənətinə pərəstiş edən bir çox xalqlar tərəfindən geniş qeyd olunub. Həmin ildən başlayaraq, mütəmadi olaraq, vokalçıların Bülbül adına beynəlxalq müsabiqəsi keçirilir, bu müsabiqəyə dünyanın bir çox ölkəsindən gəlmiş vokalçılar qatılırlar.

Prezident İlham Əliyevin “Bülbülün 110 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 16 aprel 2007-ci il tarixli Sərəncamına əsasən müğənninin yubileyi dövlət səviyyəsində qeyd edilib. 2012-ci ildə Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə Bakıda, Bülbül prospektində Bülbülün xatirəsinə ucaldılmış abidənin açılışı olub.

Bülbülün anadan olmasının 120 illiyi münasibətlə ölkə başçısı 2017-ci il mayın 11-də “Bülbülün 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən hazırlanan tədbirlər planına uyğun olaraq milli musiqi mədəniyyətinin inkişafı, tədqiqi və təbliği işinə misilsiz töhfələr vermiş Xalq artisti Bülbülün yubileyi il ərzində müxtəlif tədbirlərlə geniş qeyd edilib.

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu gün oxucularımıza növbəti istedadlı gənc, şeirləri ilə diqqət çəkən Aygün Fikrət təqdim olunacaq. Onu sizlərə daha yaxından tanıtmaq üçün müsahibə janrından istifadə edəcəyəm. 

 

-Salam, Aygün xanım. Necəsiniz?

 

-Salam, Habil bəy! Şükür yaxşıyam. Siz necəsiniz?

 

-Şükürlər olsun, Aygün xanım. Həmişə yaxşı olasınız. Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

 

 -1986-cı ildə Füzuli rayonunda anadan olmuşam. Müharibə dövrünün uşağıyam...

 

-Şeir yazmağa nə zaman başladınız və ilk şeirinizin mövzusunu xatırlayırsınızmı?

 

 -Uşaqlığım çox ağır müharibə illərinə düşüb. Taleyimdən qaçqın həyatı və yurd ağrısı keçib. Füzuli rayonu işğal olanda 2-ci sinifdə oxuyurdum. İlk şeirimi məşəqqətli bir həyatın ağrı-acısına sinə gərən anama yazmışam, əlbəttə, onun nə dərcədə şeir olmasını deyə bilmərəm, lakin uşaq dünyasında bir ana necə əzizdirsə, şeirim də o cür olub, pıçıltı, layla və s. hisslər kimi...

 

-Şeirlərinizi yazarkən ilham mənbəyinizin konkret ünvanları varmıdır?

 

-Mənim konkret şeir yazmaq planım olmur heç vaxt. Əslində, şeir məni yazır, mən həmişə onun təcavüzünə uğrayıram elə bil. Gözlənilməz anda gəlir, gah xəstəxanada, gah metroda, gah avtobusda, gah da deyilməsi mümkün olmayan yerlərdə və vaxtlarda...

 

-Şübhəsiz ki, bir şair üçün bütün şeirlər dəyərlidir. Bütün bunlara baxmayaraq, ancaq sizin üçün daha dəyərli olan hər hansı bir şeirinizi bizlər üçün paylaşa bilərsinizmi?

 

-Mənim üçün bütün şeirlər dəyərli deyil. Ovqatıma uyğun vaxtda sevdiyim şeir başqa vaxt mənə bəsit görünüb. Modern və postmodern dövrün poeziyası bütün parametrləri ilə klassik poeziyanı üstələsə də, bəzən ənənəvi şeir də könlümü oxşayır. Baxmayaraq ki, çağdaş klassik poeziyamız modern şeirə uduzur yenilik axtarışları baxımından... Mütaliəsi olmayan müəlliflərin poeziya namınə nəsə yazması absurddur. Poeziya yeni düşüncədir, istər qafiyəli, istərsə qafiyəsiz. Yenilik naminə ağzına gələni yazmaq da qəbul olunmazdır.

 

AĞRI

Elə qərib-qərib dalğalanıram,

Gözümün içindən bir dəniz keçir.

Mənim sahilimdə duran bu həyat,

Nə sənli adlayır, nə sənsiz keçir.

 

Bu ömrün içində azca durmağa,

Bircə bəhanə də qalmayıb daha.

Həmişə belədir sevən ürəyin,

Harayı heç zaman çatmır Allaha.

 

Əlləri qoynunda son görüş yeri,

Ağrıdan dişləyir öz dodağını.

Deyirəm, taleyim, güzgüyə bir bax,

Qan axır, doğrayıb  söz dodağını..

 

-Xəyal dünyanızın  genişlənməsinə səbəb olan hadisələr hansılardır?

 

-Təfəkkürü zəngin olmayan adamın xəyal dünyası da dar olar. Yəni sərçənin uçuş traektoriyası ilə qartalın uçuş traektoriyası eyni ola bilməz, baxmayaraq ki, ikisi də göydə uçur...

 

-Zaman sizin üçün nə deməkdir? Hər hansı bir rutininiz varmı?  Bu haqda qısa da olsa fikrinizi bilmək istərdik...

 

-Mənimçün yazı prosesində zaman və məkan amili önəm daşımır və yoxdur. Dediyim kimi, konkret yazı vaxtım yoxdur, şeir haçan ürəyimin qapısını döyürsə, mən sadəcə ona qapı açıram.

 Filosofluq olmasın, zaman mənimçün ağ və qara rəngin çarpışmasıdır, yəni ağ vərəq və qara misranın taleyinin hakimi zamandır. İndi kimin nə deməsi o qədər də önəmli deyil, çünki vaxtında çox təriflənən imzalar artıq çoxdan unudulub. Deməli, zaman hakimdir, lakin zəngin mütaliə, geniş təfəkkür imzanın vəkilidir.

 

-Hansı janrda kitablar oxuyursunuz və niyə bu janra üstünlük verirsiniz?

 

-Çox vaxt detektiv oxuyuram, beynimi filtirizasiya etmək üçün. Həm də detektiv əyləncəli, bəsit janr olsa da burda hadisənin çevikliyi, süjet oynaqlığı maraqıdır və mən bəzən bunu bir ədəbi priyom kimi şeirə tətbiq etməyə çalışıram. Bu bir poetik eksperiment təsiri bağışlayır mənə. Eksperiment həmişə uğurlu olmasa da, axtarış cəhdi vacibdir.

 

-Sizcə, kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır? Hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi?

 

-Mütaliə şəxsiyyətin yetişməsinin bir elementidir, bu təkcə yaradıcı şəxs üçün deyil. YARADICI ADAMIN MÜTALİƏSİ VACBDİR! Məncə, bu vərdişi uşaqlıqdan, məktəb illərindən aşılamaq lazımdır və bunun xeyirli detalları sadə şəkildə izah olunmalıdır. Mənimçün mütaliə özünü tanımaq cəhdidir, oxuduqca özünü kəşf edirsən...

 

- Bir gənc yazar olaraq digər gənclərə hansı məsləhətləriniz var?

 

-Həyatda ən asan və ən çətin şeydir məsləhət vermək. Mən hələ bu iki ifadənin sərhəddindəyəm. Hamıya uğur diləyirəm. Sadəliyin bir adı da məsləhətdir, məncə...

 

-Dəyərli zamanınızdan bizə vaxt ayırdığınız üçün minnətdaram, Aygün xanım!

 

-Mən də sizlərə öz dərin təşəkkürümü bildirirəm. İşlərinizdə uğurlar arzulayıram!

         

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2023)

Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

"Öldürmək asandır, lakin bu günah ömrün boyu səni izləyir"

Kiçik bir ada və bir-birini tanımayan on qonaq...

Naməlum ev sahibi...

Bizlərdən biri də bəraət aldı, ölümündən sonra...

 

Bu kimi mənalı ifadələrin yer aldığı bu əsər “On zənci balası”dır, ingilis yazıçısı,"detektiv janrının kraliçası" adlandırılan Aqata Kristi tərəfindən yazılmış sirli romandır və müəllifin  yazdığı kitablar arasında ən çətini kimi xarakterizə edilmişdir. 

Kitab ilk dəfə Böyük Britaniyada Collins Crime Club tərəfindən 6 noyabr 1939-cu ildə “On Balaca Zənci” adı ilə nəşr edilmişdir. Kitabın ilk nəşrindəki adının (Ten little niggers) daha sonralar irqçiliyə yol açdığı düşünüldü və kitabın adı "And Then There Were None"( və sonra heç kim qalmadı) olaraq dəyişdirildi. Son illərdə isə bir çox ölkələrdə ilk adı ilə adlandırılmaqdadır. 

Oxuduğum ən möhtəşəm detektiv əsərdir. Bu, Qatil kimdir" sualının ən uğurlu şəkildə ifadə edildiyi əsərdir. Tərəddüdlü idim, amma yanılmadım, həqiqətən də janrına layiqli əsərdir. Nəsillər dəyişə də, Kristinin yaradıcılığına maraq azalmaq bilmir. Onun "Qolf meydançasında qətl", “Səssiz şahid", “Şərq ekspresində qətl"(ps..bu kitabı başlamışam, bitirsəm, oxuculara bu kitab haqqında da məqalə hazırlayacağam), “Mavi qatarın sirri" kimi əsərləri klassika hesab olunur. “On zənci balası" romanı da həmin klassika adlanan əsərlərdəndir. 

Bir-birini tanımayan on nəfər yay tətilini keçirmək məqsədilə fərqli formada dəvətlər və müxtəlif səbəblər nəticəsində eyni gündə  Zənci adasına gəlir. Elə həmin gün axşamdan onların yerləşdikləri evdə qeyri-adi, qorxunc hadisələr cərəyan etməyə başlayır. 

Romanda ən çox sevdiyim cəhətlərdən biri zənci fiqurlarıdır, bu fiqurlar kitaba ayrı bir həyəcan gətirir.

Kitabın son səhifəsinə kimi nə baş verdiyini, hadisələrin səbəbinin nə olduöunu anlamaq mümkün deyil. Yemək stolunun üstündə olan 10 zənci fiqurundan birinin hər ölümlə birlikdə yoxa çıxması məhz bu şeirə əsasən həyata keçirilir:

 

On zənci balası nahara getdi,

Birisi boğuldu, aradan itdi.

 

Doqquz zənci balası çox yedilər,

Birisi yuxudan durmadı səhər.

 

Səkkiz zənci balası Devona qaçdı,

Biri qayıtmadı, qayadan uçdu.

 

Yeddi zənci balası odun doğradı,

Balta kəsdi birini, altısı qaldı.

 

Altı zənci balası gəzməyə çıxdı,

Birini arı sancıb tez göyə qalxdı.

 

Beş zənci balası məhkəmə qurdu,

Biri cəzalandı və qaldı dördü.

 

Dörd zənci balası dənizdə çimdi,

Biri tora düşdü, bilmədi kimdi.

 

Üç zənci balası heyvanxanada,

Birini ayı yedi, düşmədi yada.

 

İki zənci balası gündə uzandı,

Birini gün yandırdı, bircəsi qaldı.

 

Son zənci balası yoruldu nəsə,

Gedib özünü asdı, qalmadı kimsə...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində    bu gün Şeir vaxtıdır, sizləri İnqilab Orxanın şeirləri ilə tanış edəcəyik.

 

 

 

UZAQLARA GEDİRƏM Kİ...

 

Bir bax, yenə külək əsir

ömrün  ötən illərindən.

Nə yaman kəsif iy gəlir

sevdamın yanıq yerindən.

 

***

 

Qıpqırmızı güllər kimi

qan verib qızarır yaram.

Bu xoralı şeirimi də

qızıl qanımla yazıram.

 

***

 

Ürək qalxır, baş gicəlir

bu qara qan qoxusundan.

Lent kimi quruyur qanım

köynəyimin yaxasında.

 

***

 

O gülü sənə göndərdim,

amma yaram mənə qalsın.

Uzaqlara gedirəm ki,

səni pis qoxu vurmasın.

 

 

YIXILDIM, AMMA ÖLMƏDİM...

 

Qaralırmı hərdən qanın,                              

darıxırsanmı arabir?!

Bilsən köhnə məktubların

içimi  necə göynədir?!

 

***

 

Olubmu külfət içində

qalasan yalquzaq kimi?

Unutma ki, xəyanətin

kürəyimdə bıçaq kimi.

 

***

 

Yıxıldım, amma ölmədim,

sönmədi odum-ocağım.

Kürəyimdə dəlil kimi

gəzdirdim qanlı bıçağı.

 

***

 

Özümə gəldim, dirçəldim, –

güvəndim Tanrı haqqına.

Doldu damarlarım, hətta

qan da verdim qan bankına.

 

***

 

Möhkəm tutun məni, dostlar,

məhkumam dimdik qalmağa.

O qız gələcək bıçağın

dəstəyindən asılmağa.

 

 

GÖRÜNMƏZLƏR GÜCLÜ OLUR

 

Allah, məni elə gizlət,

kimsə bilməsin yerimi.

Heç kim heç zaman tapmasın

ya  ölümü, ya dirimi.

 

Bilməsin dost da, tanış da

harda, necə yaşayıram?!

Adammıyam, şeytanmıyam, –

görən, nəyə oxşayıram?!

 

Bəlkə, quşam – qanadım yox,

bəlkə, daşam, ya dəmirəm ?

Hər nəyəmsə, hamı kimi

ömür sürmək istəmirəm.

 

Zəhərli ilanam, bəlkə,

sürünürəm  sənə sarı?!

Sancmaq istəyirəm, bəlkə

sənə  sarılan qolları?!                                                    

 

Məni elə gizlət, Allah,

bir kimsə görməsin, nolar?!

Özün yaxşı bilirsən ki,

görünməzlər güclü olar.

 

 

ƏLİNDƏ BİR DƏSTƏ ÇİÇƏK

 

Göz yaşıyla şeir dedim,

hamı  sevinclə əl çaldı.

Mən dərdimi faş elədim,

hamının dərdi azaldı.

 

Bir zaman daş atanları

indi çiçək atan gördüm.

Dərdimi gülə tutdular, –

necə dəyərliymiş dərdim.

 

...Sən də durmuşdun arxada,

gözlərin yaşla doluydu.

Sənə gedən bu uzun yol

nə gedər-gəlməz yoluydu.

 

Əlində bir dəstə çiçək,

amma, deyəsən, solğundu.

Yanağından süzülən şeh

halına yaman uyğundu.

 

Gülləri bərk sıxdığından

əlin qana bulaşmışdı.

İçim od tutub yansa da,

məni soyuq tər basmışdı.

 

 

BİZİM GETDİYİMİZ BU YOL

 

Ciblərini bir eşələ,

qurdala görək nəyin var?!

Vaxta da lap az qalıb,

indi tərpənir qatar.

 

Bir bax, xanım bələdçi

yoxlayır biletləri.

Vaqonların altında

sevişir vağzal itləri.

 

Kişilər mərifətlə

qadınlara yol verir.

Yanaşıb yolçulara

dilənçi qız yalvarır.

 

Qızın lir-licimindən

iyrənir nazlı qızlar.

Dünya dönsə də, toxlar

acları anlamazlar.

 

...Eşələ bir ciblərini,

xırda pulun oldu, bəlkə

Bizim getdiyimiz bu yol

qız gələn yoldu, bəlkə!

 

 

ALLAH, TƏKİ ÜMİD VER...

 

Bu iylənmiş dənizə

qarmaq atıram, qarmaq.

Vallah-billah, ümidsiz

olmur evdə oturmaq.

 

Yaşayıram pis-yaxşı

bir ömrün girovunda.

Günümü keçirirəm

hər gün balıq ovunda.

 

Qarmağıma ilişən

hər balıq bir ümiddi.

Boş çıxarsa qarmağım,

demək ki, ümid itdi.

 

Zatən, çox kiçik olur

tutduğum balıqlar da.

Allah, təki ümid ver,

lap olsun xırda-xırda.

 

Eybi yox, qoy günlərim

beləcə də ötüşsün.

Ümid var qarmağıma

bir gün balina düşsün.

 

 

O ZAMAN DUZA GEDİRDİN...

                                                                       

Burnunun  yelli  vaxtında

qapımı  çırpıb  getdin.

“Dünya dönsə də, qapını

heç vaxt açmaram” – demişdin.

 

İndi, budur, – qapımdasan,

baxa  bilmirsən üzümə.

Nədənsə, bu vurhavurda

burnun  sataşır  gözümə.

 

Əcəb ovulub, deyəsən,

o zamankı  o  dik burnun.

Yada sal, o vaxt  evimi

başıma  necə  uçurdun?!

 

O zaman duza gedirdin,

indi  duz  yükü altında.

Mən də çırpımmı qapını

sənin bu  sınmış vaxtında?!

 

Bu  dəmdə  nəvəm  sözləri

muncuq kimi düzür sapa:

“Nənəni çağıy içəyi,

buynu  çox əzilib, – baba...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2023)

 

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

 

Axtarış, bəli, doğru kəlmə budur. İnsan övladı var oluşdan yox oluşa, doğulandan ölənədək daim nəyinsə axtarışındadır.

Kimi xoşbəxtlik, hüzur, kimi sevgi, qayğı axtarışında. Kimi övlad kimi valideyn, kimi şöhrət, kimi şan, kimi sərvət axtarışında. Kimi haqqın, kimi ədalətin, kimi qüdrətin axtarışında. Kimi rahatlığın, kimi konfortun, kimi şəfanın axtarışında.

 

Fəqət hər bir ömür bu axtarışlara yetəcək qədər uzun olmur, bəzi insanlar bir ömür heç nəyi axtardıqlarını da bilmir.

Bəlkə də cənnətdən qovulmuş Adəm övladı elə itirdiyi cənnətin axtarışındadır bir ömür?

Kimə nəsib, kimə qismət deyirlər. Cənnətə nəsiblənmiş neçə insan cəhənnəmə qismət olur, kim bilir?

Bir az düşünmək lazım, bəlkə də, cənnətə gedən yolun xəritəsini itirib və azıb insan oğlu bu axtarışda?

Bir müsahibəsində Qaraqan reportyorun xoşbəxt olmaq üçün nə lazımdır? sualına: "Xoşbəxt olmaq lazımdırmı?"-, deyə suala sualla çox gözəl və anlamlı bir cavab verir. 

Xoşbəxt olmağın nə dərəcədə lazım olduğu bir az xoşbəxtliyin nələrdə görüldüyündə gizlidir əslində.

İnsanlar və insan həyatları müxtəlif olduğu kimi, onların dünyagörüşü və düşüncələri də fərqli-fərqlidir. Buna müvafiq olaraq xoşbəxtlik məhfumu da, insana, zamana, ehtiyaca görə daima dəyişir.

Kimi xoşbəxtliyi özünün və sevdiklərinin sağlamlığında görərkən, kimi xoşbəxtliyi sevilməkdə, kimi qarşılıqlı sevgidə görür. Kimi xoşbəxtliyi sevdiyi işlə məşğul olmaqda, kimi anasının bircə gülüşündə, kimi gəzib-görməkdə görür. Kimi üçün xoşbəxtlik sadəcə anlıq bir hiss, kimi üçün xoşbəxtlik qəlb rahatlığı, vicdan, baş rahatlığıdır.

Kiminə görə xoşbəxtlik zamanla dəyişir, onu xəstə olanda sağlamlıqda, maddi ehtiyacı zəif olanda pulda, övladı olmayanda övladda, məhbus olanda azadlıqda görür.

Kimi düşünür ki, sağlam ruh, sağlam bədən olarsa insan hər şeyin öhdəsindən gələr. Kimi də düşünür ki, heç kimi dinləmədən öz xəyallarının arxasınca gedən insanlar daha xoşbəxtdir.

Və beləcə xoşbəxt olmaq nə dərəcədə lazımdır sualına qayıtsaq. Bir insan üçün əgər xoşbəxtlik sağlamlıqdırsa və ya xəstəliyindən sağalıb şəfa tapmaqdırsa, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır. Bir insan üçün əgər xoşbəxtlik olduğu kimi qəbul edilib sevilməkdirsə, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır. Bir insan üçün əgər xoşbəxtlik kiminsə əziyyətinə, zülmünə, tənəsinə, haqsızlığına məruz qalmadan, qorxu içində deyil də rahat nəfəs alaraq yaşamaqdırsa, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır.

İstər valideyni olsun, istər olmasın, əgər bir uşaq üçün xoşbəxt olmaq valdeyn sevgisi, valideyn qayğısı, nəvazişidirsə, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır. 

Əgər Afrikadakı bir uşaq üçün xoşbəxt olmaq mədə toxluğudursa, bir parça quru çörək, bir qurtum sudursa, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır. Əgər Suriyada, Fələstində, Ukraynada, Türkiyədə, Azərbaycanda, dünyanın harasında olursa olsun fərqi yoxdur, əgər körpə bir uşaq, nigaran narahat bir ana qəlbi üçün xoşbəxt olmaq müharibələrin bitməyidirsə, məncə, xoşbəxt olmaq lazımdır.

Bəzən xoşbəxt olmaq və xoşbəxt etmək bir xoş söz, bir təbəssüm, bir pişiyin başını sığallamaq, bir uşağı güldürmək kimi çox kiçik, çox xırda şeylərdə gizli olur, fəqət, təəssüf ki, çox zaman insan bunu həm özündən, həm də bir başqasından əsirgəyir.

İnsan övladı əzəldən əlində olanın nankoru və laqeydi, əlində olmayanın intizarı, həsrəti olmuşdur hər zaman. 

Və bir ömür xoşbəxtlik üçün çalışıb onu əldə etdikdəysə, bəzən bu xoşbəxtlik onun üçün adiləşmiş, mənasızlaşmışdır.

Bu da xoşbəxtliyin bəzən anlıq ola bilməsi fikrində öz əksini tapır.

Və nəticə olaraq görürük ki, xoşbəxtlik nisbi bir anlayışdır, bəzən bir insan üçün xoşbəxtlik, başqa birinin sahib olub qədrini bilmədiyidir. Bəzən insanın adi sayıb əlinin tərsi ilə itələdiyi imkanlar, başqa birisi üçün əlçatmaz bir xoşbəxtlik, əlçatmaz bir arzudur.

Bəzən xoşbəxtlik ovcumuzun içindədir, bizsə bunun fərqində deyilik. İnsan əlində olduqlarıyla da, özü özü ilə də xoşbəxt olmağı bacarmalıdır.

Elə buna görə də nə qədər ki, gec deyil çalışın hər zanan əlinizdə olanın qədrini vaxtında biləsiniz ki, sabah onu itirib sonra xoşbəxtlik deyə onun arzusuna düşməyəsiz.

Bəli, əziz oxucu, sadəcə xoşbəxtliyi axtarmaq, sadəcə, xoşbəxt olmaq deyil, əlindəki xoşbəxtliyin fərqinə varıb onun qədrini də bilmək lazımdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2023)