Super User
POETİK QİRAƏTdə “Deyil...” deyən Aysel Fikrətdir
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərlə şair, publisit Aysel Fikrət görüşür.
Heç ürəyini sıxma,
Sən bilən,kitab deyil.
Bu Allaha ümiddir,
Bəndəyə xitab deyil.
Zərrə də ağlamıram,
Zərrə də qınamıram.
Çünki yaxşı bilirəm,
Bəndələr Allah deyil.
Nəsə qarışıb nəsə,
Səhvən gedib kiməsə.
Bu məktub kimi ömrüm,
Özümün vallah deyil.
Allah da evimizə,
Qonaq qismində gəlmir.
Həmişə mənimlədir.
Həqiqətdir ah deyil.
Canımda köz bağlayan,
Bir iki ümidim var.
Hərdən közü tərpənir,
Göz yaşım ahvah deyil.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
POEZİYAMIZIN QIZIL FONDUNDAN: - Nüsrət Kəsəmənli, “Etiraf”
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Rubrikamızda Azərbaycan poeziyasının ən çox səs salmış, ən çox oxunan və əzbərlənən şeirlərini təqdim etməkdəyik. Unudulmaz sevgi şairimiz Nüsrət Kəsəmənlinin “Etiraf” şeirinin növbəsidir.
Düşününü, görün, etiraf etmək cəsarətində olmusunuzmu.
ETİRAF
Ömür-gün yoldaşıma
Fikirli gəlirəm, dalğın gəlirəm,
Qayğılı gözlərin çəkir şəklimi.
Bəzən gec gəlirəm, yorğun gəlirəm
Bitirsən qapıda bənövşə kimi...
Bəlkə min suçumu bilmisən mənim,
Birini üzümə vurmamısan heç.
Eyhamla üzümə gülmüsən mənim,
Birce yol üzümə durmamısan heç.
Hər kəs taleyile gəlir həyata,
Demirəm, ürəyi yumşaq olmuşam.
Dəcəl uşaqlara mülayim ata,
Səninçün ən dəcəl uşaq olmuşam.
Sənsən dağlar kimi səbrlə dözən
Bəlkə tərəddüdlə çox döyüşmüsen.
İsti bir sevgiden yazmişam bəzən,
Soyumuş çayımı sən dəyişmisən...
Üzümdə kədərdən bir iz görəndə,
Şirinim olmusan, acım olmusan.
Qohumdan, tanışdan pis üz görəndə
Sən anam olmusan, bacim olmusan.
Bir kövrək şeirimdən gözlərin dolub,
Nə deyim, özgədən çox yazıb qələm.
Nə qədər düyünlü günümüz olub,
Düyünlü qaşını görməmişəm mən...
Bir əlin mətbəxdə qabda-qaşıqda,
Bir gözün istide, tüstüdə olub.
Bir əlin beşikdə oğul-uşaqda,
Bir gözün həmişə üstümdə olub.
Yollar çarpaz-çarpaz, yollar qarışıq...
Gecə yol gedirəm qulağı səsdə.
Bizim pəncərədən süzülən ışıq-
Gözümün nurudur yolumun üstə.
Fikirli gəlirəm, dalğın gəlirəm,
Qayğılı gözlərin çəkir şəklimi.
Bəzən gec gəlirəm, yorğun gəlirəm
Bitirsən qapıda bənövşə kimi...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
“Qəlbimə həkk olunub Bir gözəl qadın rəsmi...” - BULAT OKUCAVANIN ŞEİRLƏRİ
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Tərcümə saatıdır, sizlərə abxaz əsilli Rusiya şairi, nasiri, ssenaristi, bəstəkarı, Dövlət Mükafatı laureatı, 200-ə yaxın mahnının müəllifi Bulat Okucavanın (9.5.1924 – 12.6.1997) şeirlərini təqdim edirik. Tərcümə Hicran Hüseynovanındır.
Biz şeirin orijinalını da təqdim edirik ki, müqayisə etmək mümkün olsun.
ВЕСЕЛЫЙ БАРАБАНШИК
Будет полдень, суматохою пропахший,
Звон трамваев и людской водоворот,
Но прислушайся — услышишь, как веселый барабанщик
С барабаном вдоль по улице идет.
Будет вечер — заговорщик и обманщик,
Темнота на мостовые упадет,
Но вглядись — и ты увидишь, как веселый барабанщик
С барабаном вдоль по улице идет.
Грохот палочек… то ближе он, то дальше.
Сквозь сумятицу, и полночь, и туман…
Неужели ты не слышишь, как веселый барабанщик
Вдоль по улице проносит барабан?!
ŞƏN BARABANÇALAN
İnsan burulğanı. Tramvay səsi...
Günortanın o tanış mənzərəsi.
Qaçaqaç. Vəlvələ. Hay-küy. Mərəkə.
Amma sən qulaq ver, bircə an dinlə,
Eşidərsən, o şən barabançalan
Keçir küçə boyu barabanıynan.
Axşam gələr – əsrarəngiz, hiyləgər,
Tilsimli, ovsunlu... qəsdinə durar,
Qaranlıqlar daş yollara sərilər,
Amma sən bax, o şən barabançalan
Keçir küçə boyu barabanıynan.
Gecəyarı, çaxnaşmada, dumanda
Çubuqların səsi gəlir aramla,
Tappıltılar gah yaxın, gah uzaqda,
Məgər eşitmirsən, barabançalan
Keçir küçə boyu barabanıynan?
ЕЩЁ ОДИН РОМАНС
В моей душе запечатлён портрет одной прекрасной дамы.
Её глаза в иные дни обращены.
Там хорошо, там лишних нет, и страх не властен над годами,
и все давно уже друг другом прощены.
Ещё покуда в честь неё высокий хор поёт хвалебно,
и музыканты все в парадных пиджаках.
Но с каждой нотой, Боже мой, иная музыка целебна...
И дирижёр ломает палочку в руках.
Не оскорблю своей судьбы слезой поспешной и напрасной,
но вот о чём я сокрушаюсь иногда:
ведь что мы сами, господа, в сравненье с дамой той прекрасной,
и наша жизнь, и наши дамы, господа?
Она и нынче, может быть, ко мне, как прежде, благосклонна,
и к ней за это благосклонны небеса.
Она, конечно, пишет мне, но... постарели почтальоны,
и все давно переменились адреса.
DAHA BİR ROMANS
Qəlbimə həkk olunub
Bir gözəl qadın rəsmi.
Yaradan xoş saatında
Yaradıb o gözləri.
Qorxu yoxdu, təlaş yoxdu,
Həyat rahat, həyat xoşdu.
Xor oxuyur bu gözəlin şərəfinə,
Alqış deyir notlar da.
İlahi, bu nə təmtəraq?
Şəfqət axır notlardan.
Dirijor çubuğu belə
Səcdə edir gözələ.
Taleyimi söymürəm, yox,
Nə deyim bəxtimə, nə?
Amma hərdən sarsılıram,
Qüssə sarır qəlbimi:
Biz kimik ki, axı kimik?
Belə gözəl bir varlığa
Taymı ola bilərik?!
Amma... bəlkə, əvvəlkitək
Yenə meyli var mənə?
Göylər belə lütfikardır
Bu eşqə, bu həvəsə.
O, əlbəttə, məktub yazır,
Hə, məktub yazır mənə.
Amma... dəyişib ünvanlar,
Qocalıb poçtalyonlar.
ХОЧЕТСЯ ПРОСТО ЖИТЬ...
Ах, как хочется просто жить,
Улыбаться, проснувшись утром.
Не болеть, со всеми дружить,
Добрым быть и немного мудрым.
Ах, как хочется просто петь,
Подставляя солнышку руки.
Чтобы много успеть суметь,
Чтоб не мучила боль разлуки.
Ах, как хочется по весне
Услыхать соловьиные трели.
А ещё в родной стороне
Ощутить пьяный запах сирени.
Ах, как хочется жарким днём
Родниковой воды напиться.
И, забыв в этот миг обо всём,
Этой радостью насладиться.
Ах, как хочется в листопад
Разноцветья запомнить краски.
И, бродя, просто так, наугад,
Сочинить дивной осени сказку.
Ах, как хочется с горки вниз,
Чтобы сердце громко стучало.
Чтоб желания все сбылись,
Чтоб опять всё начать сначала.
Ах, как хочется передать
Эту радость родным и близким.
И успеть жизни смысл понять
И земле поклониться низко.
Ах, как хочется просто жить!
AH, NECƏ DƏ İSTƏRDİM
Ah, necə də istərdim,
Sadəcə, yaşamağı,
Təbəssümlə açılan
Sağlam, xoş sabahları.
Dost olardım hər kəslə,
Rəhmli, mərhəmətli
Və bir az da ağıllı,
Bir az da dərrakəli.
Ah, ayrılıq əzabı
Çıxmayaydı qarşıma,
Kaş kam ala biləydim,
Yetəydim çox arzuma;
Günəşi əllərimdə
Tutaydım bax beləcə,
Oxuyaydım, sadəcə.
Ah, necə də istərdim,
Gözəl yaz günlərində
Xoş avazlı bülbülün
Cəh-cəhini dinləyim,
Ətrindən bihuş olum
Bizim doğma yerlərdə
Sərxoş yasəmənlərin.
Ah, necə də istərdim,
İçim buz bulaqlardan
İsti yay günlərində,
Unudum bu sevinclə
Olub keçənləri də.
Ah, necə də istərdim,
Gözəl xəzan günündə
Əlvan rənglərə dalım,
Yarpaqlar arasında
Elə-belə, sadəcə,
Qarasına dolanım.
Payıza nağıl yazım.
Ah, necə də istərdim,
Ürək döyüntüsüylə
Təpələrdən aşağı
Sürüşüb əylənməyi.
Arzularım çin olaydı
Bir gün də,
Hər şey, hər şey
başlayaydı yenidən.
Ah, necə də istərdim,
Bölüm bu sevincimi
Doğmalarla, dostlarla,
Üz qoyum bu torpağa,
Diz çöküm, səcdə edim
Və anlayım həyatı
Bu gözəl mənasıyla.
ПЕСЕНКА ОБ ОТКРЫТОЙ ДВЕРИ...
Когда метель кричит, как зверь,
протяжно и сердито,
не запирайте вашу дверь,
пусть будет дверь открыта.
И если ляжет долгий путь,
нелегкий путь, представьте,
дверь не забудьте распахнуть,
открытой дверь оставьте.
И уходя в ночной тиши,
без лишних слов решайте:
огонь сосны с огнем души
в печи перемешайте.
Пусть будет теплою стена
и мягкою – скамейка...
Дверям закрытым – грош цена,
замку цена – копейка!
AÇIQ QAPI HAQQINDA MAHNI
(Şeir-pritça)
Çöldə tufan ulayanda
Əsəbi, həyəcanlı
Qapınızı bağlamayın,
Qoy açıq qalsın, yaxşı?
Gedirsiz bir uzaq yola,
Çətin yola, düşünün,
Yenə də açın taybatay,
Qapını açıq qoyun.
Sakit, səssiz gecələrdə
Başqa söz nəyə lazım?
Qatın qəlbinizin odun
Alovuna küknarın.
Qoy divarlar isti olsun,
Oturacaqlar hamar,
Bir qara qəpiyə dəyməz
Bağlı qalan qapılar.
ФОТОГРАФИИ ДРУЗЕЙ
Деньги тратятся и рвутся,
забываются слова,
приминается трава,
только лица остаются
и знакомые глаза…
Плачут ли они, смеются —
не слышны их голоса.
Льются с этих фотографий
океаны биографий,
жизнь в которых вся, до дна,
с нашей переплетена.
И не муки в не слезы
остаются на виду,
и не зависть и беду
выражают эти позы,
не случайный интерес
и не сожаленья снова…
Свет — и ничего другого,
век — к никаких чудес.
Мы живых их обнимаем,
любим их в пьем за них…
…только жаль, что понимаем
с опозданием на миг!
DOSTLARIN ŞƏKİLLƏRİ
Pullar xərclərib gedir,
Otlar saralıb solur,
Sözlər, hətta sözlər e
Yaddaşlardan silinir.
Qalan tək tanış üzlər,
Tək tanış gözlər olur.
Gülürmü, ağlayırmı,
Səsi də eşidilmir...
Bilsən bu fotolardan
Nə talelər boylanır...
Eh, o qədər bağlıydıq,
O qədər yaxınıydıq;
Çalpaşıq evlər kimi
İç-içəydi ömrümüz.
Bu pozalar nə deyir,
Nələrdən xəbər verir...
Dərd-sər yox, göz yaşı yox,
Paxıllıq da görünmür.
Təsadüfi maraqlar
Təsadüf deyil artıq,
“Heyif” yox, “təəssüf” yox...
Xoş sözlər, şirin sözlər
Dostların sağlığına,
Ömür gözəl, gün gözəl,
Dostların sağlığında.
Yox, yox, unutmayaq gəl:
İşıq var, yoxdu heç nə,
Lap yüz il keçsə belə,
Gözləməyək möcüzə,
Dəyişən deyil dünya
Dünyalar dəyişsə də...
Ancaq heyif, çox heyif,
Bunu başa düşməyə
Bircə an gecikirik...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
QİRAƏT SAATInda “Eşq mələyi”
“Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.
“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?
Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.
13-cü hissə
Çəhrayı günlər
Özünə qiymət qoyan qadınların öz qaydaları olur. Bu qaydalara riayət etmək mütləqdir. Ülkər yeniyetməliyindən bu qaydaları yenə də baxdığı həmin film və seriallardan, qadınproqramlarından, tok-şoulardan əxz eləmişdi.
Birinci qayda o idi ki, qadın özünə tam güvənməlidir, problemlərdən qurtulacağı inamıyla yaşamalıdır. Qadın öz üstün və əskik xüsusiyyətlərini gözəl bilməlidir, özü ilə tək qalmalı, özü ilə danışmalı, başqalarının tənqidindən qorxmamalıdır. O, heç kəsi təqlid etmədən məhz həyatda öz obrazını yaratmalı, unikallığını qoruyub saxlamalıdır.
İkinci qayda o idi ki, qadın özünü tərifləməyə zərurət duymamalıydı. Öz dəyərini bilən şəxs başqasının yanında əsla öyünməz, o öz enerjisini kiməsə üstün olduğunu sübut etmək üçün xərcləməkdənsə, öz məqsədinə çatması üçün xərcləməlidir.
Üçüncü qayda qadının heç kəsə şəxsi sərhədləri pozmağa imkan verməməsidir. Onun üçün ən birinci öz maraqlarının təminatı olmalıdır. Qadın başqalarının müstəqillik və toxunulmazlıq statusunu qəbul edib də, özünün də eyni statuslarına hörmət edilməsinin qeydinə qalmalıdır. Yalnız öz ziddinə getmədən kiməsə güzəştə getmək mümkündür.
Dördüncü qayda odur ki, özünə dəyər verən qadın heç vaxt əks cinsi özündən yüksəkdə tutmamalıdır. O, hər qarşısına çıxanda nicat və xoşbəxtlik tapmaq, gələcəyini ona qovuşmaqda görmək kimi zərərli tendensiyadan uzaq qaçmalıdır. Qürurlu qadın ilk ünsiyyətdəcə qarşısındakından müsbət bir şey almayacağını duyub ondan kənarlaşmalıdır, hər şeyi zamana buraxıb “bəlkə düzəldi” xülyası ilə yaşamamalıdır.
Və ən nəhayət, beşinci qayda odur ki, ona pis olanda münasibətləri asanca pozub getməyi bacarmalıdır. Dözmək, əzab çəkmək, sonunacan hər şeyin düzələcəyinə ümid bəsləmək, “başqaları nə deyər” ibarəsinin hökmündən çəkinmək qətiyyən olmaz.
Bu qaydalar real həyatı ilə üst-üstə düşməmişdi, əfsus ki... Valideynləri qarşısındakı hüquqsuzluğu öz sözünü demiş, sevdiyi insandan ayrı düşərək acılar çəkmiş, sevmədiyi qaba və köntöy, əxlaqsız birinin həyat yoldaşı olmuş, daim əzilmiş, tapdanmış, təhqirlə, təhdidlə, xəyanətlə üzbəüz qalmışdı. Bunlar azmış kimi, həmin şəxs suçlu ola-ola daim onda suç axtarmış, üstəlik, bədbəxtliyinin səbəbkarı hesab edərək boşamış, özünə yeni ailə qurmuşdu. Bu qədər ədalətsizlik, haqsızlıqmı olardı?
İndi Ülkər həyatının yeni bir dönəminə başlamalıydı, işə düzəlməli, karyera qurmalı, yaxşı bir adamla rastlaşsa, bir daha ailə həyatı qurmağa cəhd göstərməliydi. Və ən əsası, qızını xoşbəxtlərin xoşbəxti kimi görmək arzusundaydı, bu arzusunu reallaşdıracağına əmin idi.
Seçim bir idi. Rayona – evlərinə qayıtmayacaqdı, hələlik heç bir maddiyyatı olmadığından Madargilin evini də tərk edib gedə bilməzdi, üstəlik, tək qalmış Nazəndə xanımın yalvarışları da öz sözünü demiş, seçimini təsdiqləmişdi. Nazəndə xanım birgə yaşamağı xahiş edərək Ülkəri öz balası kimi sevdiyini, Aylinlə nəfəs aldığını izhar etmişdi, Allah götürərdimi Ülkərin onu qoyub getməsini.Nazəndə xanım oğlunun səfehliyinə, axmaq qərarlarına çox öyrəşmişdi, qəlbinin dərinliklərində onun bu qərarını pozacağına, gec-tez peşman halda evinə, ailəsinin yanına qayıdacağına inanırdı.
Nazəndə xanım Ülkərin işə düzəlməsinə də razılıq vermədi, dedi, mən işləyib kifayət qədər qazanıram, ailəmizi dolandırıram, sən evdə onsuz da çalışırsan, üstəlik, Aylinimizi böyüdürsən, uşaq bir az böyüsün, mütləq sənəiş taparam, amma hələlik evin işi ilə kifayətlənməyin yetər.
Beləcə, yeni həyat başladı. Ülkər valideynlərinə ərinin son sözlərini deməmişdi, bilirdi ki, boşanma qərarını valideynləri bilsə, onu dartıb rayona aparacaq, qoymayacaqdılar ki, öz başına özü çarə qılsın. Sadəcə demişdi ki, gedib pul qazanmağa.
2010-cu ildə Qələndərovun səhhəti qəfil pisləşdi. Əslində, həmin o başıaşağı asılmaq əhvalatından sonra o, özünə gələ bilmirdi, havalı kimi gəzirdi, daim bədəni zoqquldayır, ağrı-acı çəkirdi. Gecə yarısı Zöhrəni səslədi ki, qoyma, ölürəm. Zöhrə həkim kimi onun dərdini bilib nəsə bir əlac eləmək istədisə də, bir anda gömgöy göyərən əri ilə baş verən müəmmadan baş aça bilmədi. Qonşunu harayladı ki, maşınla ərini xəstəxanaya çatdırsın. Qonşu “maşında benzin yoxdur” bəhanəsiylə yazıq arvadın xahişini rədd etdi. Belədə o, küçəyə qaçıb bir taksi tapdı, taksiylə Qələndərovu rayon xəstəxanasına çatdırdılar, elə qəbul şöbəsindəcə Qələndərov canını tapşırdı.
Həmin gün ilk olaraq Zöhrənin ağlından bilirsiniz nə keçdi? Zöhrənin ağlından o keçdi ki, qız uşağının ahı çox ağır olur, Qələndərovu bu cür zillətli və urvatsız ölümə Ülkərin ahı tuş gətirdi.
Zöhrə başsağlığı verməyə üç yaxın qohumdan savayı qapılarını bircə adamın da açmadığını görüb yas məclisi qurmağın lüzumsuzluğunu dərk elədi, üstəlik, burada bu insanların arasında tək yaşamasının mənasızlığını da dərk elədi, ərini torpağa tapşıraraq pal-paltarını yığdı, qapısına bir kilid vurub Bakıya gəldi.
Əslində fikri oğlu ilə birgə yaşamaq idi, amma oğul evində çox duruş gətirə bilmədi, gəlini yola vermədi onu. Belədə qohumları vasitəsilərayondakı evi dəyər-dəyməzinə satıb Bakıda – 20 Yanvar dairəsində birotaqlı ev aldı.
Universiteti bitirib xarici şirkətdə tərcüməçi işləyən və kirayə mənzildə yaşayan Leyli də gəlib anası ilə birgə yaşamağa başladı.
Daha bir müddət keçəndən sonra Madarın qəfil gəlişi, hələ də onun evində yaşamasına görə Ülkərə dişinin dibindən çıxanı deməsi, boşanmanı rəsmiləşdirməsi Ülkərin içindəki özünəsevgi hisslərini oyatdı. Nazəndə xanım Madarı evdən qovsa belə, Ülkər həmin mənzildə daha yaşamayacağını bəyan etdi, o da anasının aldığı mənzilə köçdü.
Həyat ssenarisi tez-tez dəyişirdi, Ülkərin qız vaxtı rayondan Bakıya oxumağa gələndə özü ilə götürdüyü zoğalı rəngli çamadanı mənzillər dəyişməkdə idi. Rayondakı evləri, Gənclikdəki evləri, Madargilin evləri, indi də anasının 20 Yanvardakı evi…
Həftədə bir dəfə bazar günlərində Aylini aparıb Nazəndə xanımla görüşdürür, hər gəlişində Nazəndə xanım onu bir çanta ərzaqla və pulla (az verəndə iyirmi, çox verəndə əlli manat verərdi) yola salırdı.
Leylinin qazancı pis deyildi, evin ərzağını o, təmin edirdi. Nazəndə xanım verən pulu Ülkər özünə və qızına xərcləyirdi. Birotaqlı mənzildə çox rahat yaşayırdılar, Qələndərovun zülmü altında yaşamış Zöhrə arvadın da eyni açılmışdı daha, həvəslə bişirib-düşürür, qızlarının, nəvəsinin qulluğunda dururdu. Hərdən Xəyal da qonaq gəlib anasını və bacılarını yoluxur, onu anasından, bacılarından ayırmaq istəyən “yad qızı”nın -- arvadının ardınca deyinirdi.
-- Ay ma, itin qızı qoymure sənin adını çəkim. Elə bil aranıza qurd yağı çəkiblər. Qazancımdan öz anasına, bacısına pay-pürüş düzəldir, amma sənin, bacılarımın adınız çəkiləndə elə bil ilan vurmuşu ilan vurur, deyir, onlara bu evdən bir spiçka çöpü də getməyəcək.
Xəyal xoruzlanır, “bir gün o it qızını təpiyimin altına salacam” deyəndə isə Zöhrə onu danlayır, ailəsinə soyuqluq salmamağı tapşırır, deyirdi, şükür, biz dolanırıq, sənin də heç nəyinə ehtiyacımız yoxdur.
Ülkərin iş axtarışları xeyli çəkdi, amma bir nəticə vermədi. Neyləsin, nə çarə qılsın başına? Yenə də Nazəndə xanım köməyinə yetişdi, onu məhz yaşadığı ünvana yaxın yerdə -- “Memar Əcəmi” metrostansiyası yaxınlığındakı uşaq bağçasına işə düzəltdi.
Ülkər Aylini də öz qrupuna saldı. İlk iş təcrübəsi. İlk karyera pillələri. İşləmək çox maraqlıydı, cəlbedici idi. İşləyəndə, qazancı olanda insana həm ətrafdakıların, həm də özünün özünə münasibəti dəyişir, özünəgüvəni artır.
Çox həvəsli idi, hər gün işdə bir yenilik tətbiq edir, qrupundakı dörd-beş yaşlı uşaqlara bir-birindən maraqlı təlimlər keçir, viktorinalar aparırdı. Qısa vaxtda valideynlər ondan razılıq edərək bağçanın müdirinə xoş sözlər çatdırdılar, müdir dəÜlkərə tərifnamə verdi.
Bunlar onun ürəyini dağa döndərirdi, bütün uşaqlara öz balaları kimi baxır, onları Aylindən ayırmırdı. Həyatının yeni dönəmi Ülkərin qəlbində inam toxumları əkmişdi, hər şey yaxşılığa doğru gedirdi.
Tezliklə Aylinin məktəb yaşı çatdı, Ülkər qızının böyüdüyünü sanki indi hiss etdi, qürurlandı. Nazəndə xanım uşağa məktəbli forması, məktəb ləvazimatları aldı.
2012-ci il ömürlərinə xoş müjdələrlə gəldi. Leylini yaxşı bir yerdən istəyirdilər, Zöhrə dərhal razılıq verdi, qısa zamanda nişan və toy bir-birinə qarışdı. Ülkər özü tapmadığı xoşbəxtliyi bacısına arzuladı, kürəkənlərinin necə alicənab olması da diqqətindən yayınmadı, inandı ki, dünyanın ən yaxşı bacısı olan Leyli öz yarısını tapıb.
Leylinin toyunda – xoşbəxt bəylə gəlini görəndə öz qara gəlmiş toyunu xatırladı Ülkər, göz yaşlarını boğa bilmədi. Xatırladı ki, qız vaxtlarında Leyli həmişə daha gözəl olduğuna görə Ülkərə qibtə edirdi. Gör həyat necə dəyişdi. İndi Ülkər bədbəxtlərin bədbəxti kimi xoşbəxtlərin xoşbəxti olan bacısına qibtə eləyir.
Leyli ər evinə köçəndən sonra Ülkər, anası və Aylin üçlükdə xeyli darıxdılar, Leylinin yeri görünürdü. Sonra buna da alışdılar.
Leyli ara-sıra onlara ərzaqla, pulla kömək edirdi, Nazəndə xanım da dəstəyini əsirgəmirdi. Ülkər özü də çox olmasa da, hər halda maaş alırdı, beləcə günlərini günlərinə calayaraq yaşayırdılar.
Həyat adama daim sürprizlər hazırlayır. Bəzən bunu bir gün əvvəldən, hətta bir gün də yox, heç bir saat əvvəldən belə təxmin edə bilmirsən. Bir gün Ülkərin dişi ağrıyırdı, uşaqları valideynlərinə təhvil verib evlərinə ən yaxın stomatoloji klinikaya getdi. Kabinəyə girəndə öncə onun diqqətini otağın divarlarının rəngi cəlb elədi. Çəhrayı otaq fərqli görünürdü, heç Ülkər bu rəngdə divar görməmişdi bu çağa qədər. Gənc həkim isə onun diqqətini lap çəkdi. Hündürboy, yaraşıqlı gəncə ağ xalat, bir də təbəssüm çox yaraşırdı. Ülkəri görcək həkim anidən donub qaldı, hiss edildi ki, qadının gözəlliyinə biganə qala bilmədi.
Ülkər bunu duyanda xeyli sevindi, başqasının diqqətini cəlb etmək çox gözəldir. Özü də indiki halında.
Yaşca Ülkərdən beş yaş kiçik olan diş həkimi Rasim Ülkərin ağrıyan dişini bor maşını ilə yonanda yaxın təmasdan titrədi də hələ. Gözləri Ülkərin sinəsində ilişib qalır, heç cür gözünü oradan çəkə bilmirdi, həkimin halını Ülkər də duyur, bu, onda xəfif təbəssüm oyadırdı.
Stomatoloji klinikaya üç gün dalbadal gələsi oldu Ülkər. Müalicə bitəndə və diş plomblananda bir daha Ülkəri görə bilməyəcəyi həyəcanından xeyli pəjmürdə olan Rasim ona telefon nömrəsi yazılmış kartını verdi, dedi, həmişə qulluğunuzda hazıram.
Ülkər özü də anlaya bilmirdi ki, onunla nə baş verir. Yəni Rüfətdən sonra kimsə onun qəlbinin qapısını döyə bilərdimi? Axı Rüfət bu qapını kilidləyib qıfılı da özüylə aparmışdı sanki.
Və qeyri-ixtiyari olaraq Ülkər cəmi bir gün sonra Rasimə zəng vurdu, dişinin vəziyyəti barədə məlumat verirdi sanki, ancaq bir saat danışdılar.
Ertəsi gün birlikdə qəhvə içdilər, daha iki gün sonra şam yeməyi yedilər.
Bir də Ülkər onu gördü ki, Rasimə bağlanıb. Rasim ona Rüfətini xatırladırdı. Madardan heç vaxt nəvaziş, mehribanlıq görmədiyindən Rasim onun incikliyini, küskünlüyünü götürür, ruhunu dincəldirdi.
-- Bir dənəm, bu qızılgüllər səninçündür.
-- Ürəyim, bir bu mahnını dinlə. Elə bil ikimiz üçün oxunur.
-- İstərdim bu ətirdən vurasan. Bu ətir bihuşedicidir.
Ülkərin ömrünün çəhrayı günləri başlamışdı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
MDU-nun jurnalistika fakültəsinin dekanı Yasen Zasurski Heydər Əliyev barədə
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Təbii ki, hər bir azərbaycanlı kimi mənim də örnək götürəcəyim şəxs Heydər Əliyevdir. Bu böyük şəxsiyyət mənim üçün qlobal idealdır. Müdriklik, dərin düşüncə, analiz qabiliyyəti, düzgün qərar qəbul edə bilmək, iradə və dözümlülük, ən ağır vəziyyətlərdə belə sınmamaq, əyilməmək Heydər Əliyev şəxsiyyətini xarakterizə edən bariz xüsusiyyətlərdir.
Yüksək idarəçilik qabiliyyəti ilə 1982-ci ildə keçmiş SSRİ-nin Politbüro adlı ali idarəçilik orqanına qədər gedib çıxan, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin 1-ci müavini vəzifəsinə yüksələn Heydər Əliyevə Kremldə münasibətlər təbii ki, bir qeyri-rusa olan mənfi münasibətlər çərçivəsində idi, velikorus şovinizmi özünü göstərirdi. Bu haqsız hücumlar, basqılar, xüsusən o dövrün ən populyar qəzeti olan «Pravda» da «Əliyevçilik və yeni zaman üçün göz yaşları» başlaqlı yazı-ittihamla öz apogey nöqtəsinə çatmışdı. Tanınmış kinodramaturq Ramiz Fətəliyev demişkən, «Heydər Əliyevi çox vaxt ona görə dərk edə bilmirdilər ki, onun kimi 5-6 il qabağı görməkdən məhrum idilər». Təhdidlər, maneçiliklər nəhayət 1987-ci ildə bu böyük şəxsiyyəti istefa verməyə məcbur etdi. Zəngin təcrübəsi, bilik və bacarığının çiçəklənən dövründə işsiz qalması elə SSRİ-nin dağılması ərəfəsində olduğundan, onun işsizlik dönəmi çox da uzun çəkmədi. Tezliklə ittifaqa daxil olan bütün 15 respublika, o cümlədən də Azərbaycan müstəqillik əldə etdi.
1990-cı ildə Rusiyanın paytaxtı Moskvadan öz doğma vətəninə – müstəqil Azərbaycana dönən Heydər Əliyev Kremldəki haqsız hücumların sanki davamını yaşadı, meşşan düşüncəli keçmiş partiya funksionerlərinin təhdidi və təqibi ilə elə ilk addımdaca Bakının hava limanında rastlaşdı, ölkə parlamentində ona olan basqılar, paytaxtda yaşamasına icazə verilməməsi kimi haqsızlıqlar bu böyük şəxsiyyətə hədsiz dərəcədə təsir etdi, güclü zərbə oldu. Amma bu polad iradəli şəxs «onu sıradan çıxmış hesab edənlərə» tezliklə yerlərini göstərməyi bacardı. Ümumxalq sevgisi sayəsində ilk öncə – 1991-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri vəzifəsinə yüksəlməklə hələ məğlub olmadığını, hələ öz sözünü deyəcəyini bəyan etmiş oldu. Ona qırmızı işıq yandıran respublika rəhbərliyi ölkəni vətəndaş müharibəsi, anarxiya və xaosa sürükləyəndə – 1993-cü ildə isə o, xalqın tələbi ilə bu dəfə ölkə rəhbərliyinə gətirildi.
Müstəqil Azərbaycanın memarı olan bu böyük şəxsiyyət tək öz ölkəsində deyil, dünyanın siyasi arenasında böyük nüfuz qazanmışdı, yüzlərlə mükafatı, fəxri adları var idi. Vəfatından sonra da unudulmadı, adı dünyanın bir çox guşələrində küçələrə, parklara verildi. Bu gün Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, Belqradda, İstanbulda, Kiyevdə, Tbilisidə, Qəlyubiyyədə (Misir), Sankt-Peterburqda və daha haralarda Heydər Əliyevin büstü, abidəsi ucalır.
Məncə, uğur qazanmaq istəyən bir insan üçün Heydər Əliyevin həyat yolu ən böyük örnək ola bilər. Şəxsən mən 1976-cı ildə – Heydər Əliyev hələ Azərbaycan SSR-yə rəhbərlik edərkən dünyaya gələn bir şəxs kimi bütün həyatım boyu özümü Heydər Əliyevin şagirdi hesab etmişəm, onun tərcümeyi halını öyrənmiş, məqalə və çıxışlarını mütaliə etmişəm. Doğrudan da bu şəxs böyük bir məktəbdir və onun həyatda uğur qazanmaq istəyən, motivasiya axtaran hər bir kəs üçün nümunə olacaq həyat yolu vardır.
Və mən çox xoşbəxtəm ki, bu böyük şəxsiyyətə olan simpatiyamı təcəssüm etdirə bilmişəm. Belə ki, mənim ssenarim əsasında Ukrayna Milli Televiziyası tərəfindən «Heydər Əliyev: Liderlik dərsi» adlı sənədli film çəkilib (rejissoru Georgi Spasokukotski, redaktoru Möhsün Qədiroğlu) və müvəffəqiyyətlə nümayiş olunub.
Bu filmin ən maraqlı məqamlarından biri keçmiş SSRİ dövründə cidi-cəhdlə gizlədilən bir faktın üzə çıxarılmasıdır. Belə ki, filmdə Çernobıl faciəsi zamanı (1986-cı ildə SSRİ-nin Çernobıl atom-elektrik stansiyasında qəza baş vermiş, ətrafa radioaktiv hissəciklər yayılaraq insanlığa böyük təhlükə yaratmış, 30 kilometrlik zonada həyat məhv olmuşdu) Heydər Əliyevin keçmiş SSRİ rəhbərliyinin «panika yaratmamaq» məzmunlu siyasi iradəsinə qarşı çıxmasından, 800 000 qadının və uşağın təhlükəsiz zonaya köçürülməsinə nail olmasından da bəhs edilir, müsahibə verən Ukraynanın keçmiş baş nazirinin müavini Konstantin Masik Heydər Əliyevi Ukrayna xalqının xilaskarı adlandırır.
Kitabımızın mövzusunun daha yaxşı əhatələnməsi üçün Heydər Əliyev fenomeninə bir neçə əcnəbi insanın xatirələri ilə müxtəlif aspektlərdən nəzər yetirməyiniz, düşünürəm ki, çox faydalı olardı. Gəlin, milliyyətcə bir rusun, bir amerikanlının və bir ərəbin bu böyük şəxsiyyət barədə olduqca səmimi sözlərinə diqqət edək.
Birinci xatirə
«Böyük dövlətlərdə, xüsusilə də ABŞ, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya və s. kimi ölkələrdə məşhur olmaq o qədər də çətin deyil. Ancaq kiçik ölkələrdə, eyni zamanda da, müstəqilliyini yenicə qazanmış dövlətlərdə rəhbərlik missiyasını yerinə yetirmək çox çətindir. Və belə bir ağır işin öhtəsindən, təbii ki, ən layiqincə gəlmək – ancaq Heydər Əliyev kimi böyük təcrübəsi olan, ağıllı, müdrik siyasətçiyə nəsib ola bilər. Onun həyat və fəaliyyəti təkcə azərbaycanlılar üçün yox, bütün ölkələrin insanları üçün örnəkdir.
Şahidi olduğum bir hadisəni qeyd edim. Dünyanın nüfuzlu xəbər agentliklərindən biri olan İTAR-TASS-da keçmiş Sovetlər birliyindən olan jurnalistlər təcrübə keçərkən söhbət gəlib Heydər Əliyevə çıxdı. MDB-dən və Baltikyanı ölkələrdən olan bir çox jurnalistlər öz azərbaycanlı həmkarlarına həsədlə dedilər ki, əgər bizdə də prezident Heydər Əliyev olsaydı, onda hər mühazirədə, hər seminarda, hər görüşdə biz də öz ölkəmiz haqda əcnəbilərdən çoxlu təriflər, yaxşı sözlər eşidərdik».
Yasen Zasurski (professor, Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinin dekanı)
REDAKSİYADAN: İkinci xatirəni sabah təqdim edəcəyik.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
Dahiliyin Dəlilik Əlamətləri
Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Keçmişə dönüb baxdıqda bütün dahilərin öz dəlilik hekayəsi olduğunu görərik. Hansı ki, adi insanlara görə, normal olmayan, olunması mümkün bütün çılğınlıqları gözə ala bilən insanlar olublar. Bu cür insanlardan Albert Eynşteyn, Nikola Tesla, Stiv Cobs, Leonardo Da Vinçi və başqa insanların adlarını misal gətirmək olar. Yaşadığı cəmiyyətə uyğunlaşa bilməyib, o cəmiyyəti özlərinə uyğunlaşdırırlar bu cür insanlar.
Dahilik nəyə deyilir? Ağılı və dəliliyini (yəni çılğınlığı) bir arada istifadə edib öz həyatlarını quran insanlara dahilər deyilir. Bu özəlliyinə görə insanlar 3 cür olur.
1. Ağıllı insanlar.
2. Dəlilər.
3. Dahilər.
Ağılı insanlar düşdüyü mühitə uyğunlaşır. Dəlilər nə etdiklərini bilmir və normal mühitdə yaşaya bilmir. Dahilərsə düşdüyü mühitə uyğunlaşa bilməsələr də, o mühiti özlərinə uyğunlaşdırmağa çalışır. Nə etdiklərini çox gözəl bilir bu cür insanlar. Buna görə də bütün çılğınlıqları gözə ala bilirlər. Normal mühit onlara görə deyil. Qanları hər zaman qaynayır. "Dahiliklə dəlilik arasında bir addım məsafə var" deyiblər.
Cəmiyyətdə hər zaman ağıllı insanlar özlərinə yer tutsalar da o cəmiyyəti irəli aparan bu dahilər olub. Onlar əsrin dahiləri kimi adlarını tarixə yazdırıblar. Günəşin doğuşunu, aylı gecədə olan dərin sakitliyi və yaşama həzlərini heç bir zaman itirməyən bu insanlar nə qədər çətin olsa da, öz rahat mühitlərindən qırağa çıxmağa çalışıblar. Əsl həyatları da elə bundan sonra başlayıb.
Qismət və taleyin qurduğu oyunla razılaşırsansa özünü ölü balıq kimi dənizin axarına buraxmış hesab elə. Dalğa səni hara aparırsa razılaşmağa çalış. Amma unutma ki, əsl ləzzət küləkli havada dalğalarla mübarizə aparmağı bacarmaqdır. Bəlkə də sən istədiyin yerə gedib çata bilmədin. Bəlkə sən də bir gün bir qayaya çırpıldın. Amma bil ki, istədiyin yerə çata bilməsən də, səni layiq olmadığın yerdə heç kim saxlaya bilməz. Daş qayaya çırpılmaqdan qorxma, onsuz da bir gün hamımız bu qayalara çırpılırıq. Önəmli olan çırpıldıqdan sonra təkrar ayağa qalxıb mübarizə aparmağa çalışmaqdır.
Bir gün bu qayalar sənə görə adi və sıradan görünəcəklər. Dəyən heç bir zərbə səni incitməyəcək, yaralamayacaq. Heç bir yara səni ağrıtmayacaq. Bəlkə də ağrı verəcək. Ancaq sən heç bir şey hiss etməyəcəksən.
Bu yazdıqlarımı oxuduqdan sonra dahi olmaq üçün gedib özünü qayaya, daşa çırpmağa çalışma. Əsl qayalar və daşlar sənin yaşadığın mühitdə, iş yerində məktəbdə, universitetdə qarşına çıxacaq. Özünü küləyə vermə. Külək dediyim sənin qarşına çıxan problemlərdir.
Onlara nə cür reaksiya verəcəyini özün bilməlisən. Bu küləyi sən bir problem kimi də görə bilərsən, bir fürsət kimi də qiymətləndirə bilərsən. Hansını seçəcəyin, həyata baxışını necə görməyindən asılıdır. Səni etdiyin şeylərə görə dəli də hesab edə bilərlər. Sən axmaqca addımlar da ata bilərsən. Əsas olan odur ki, etdiyin səhvlərdən nəticə çıxarıb içindəki dahini oyada biləsən.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
Məhəmmədəli Ələkbərov Elşad Baratın “Şəhidlər” silsiləsində
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə gənc yazar Elşad Baratın “Şəhidlər” silsiləsindən yazdığı şeirlərini təqdim etməkdədir.
Ələkbərov Məhəmmədəli Bayram oğlu
Ələkbərov Məhəmmədəli Bayram oğlu 15 oktyabr 1990-cı ildə Ağstafa rayonunun Poylu kəndində anadan olub. 1996-2007-ci illərdə Firacəddin Məmmədov adına tam orta məktəbdə təhsil alıb. 2008-2010-cu illərdə müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2014-cü ildə Dövlət Sərhəd Xidmətində xidmətə qəbul olunan Məhəmmədəli ilk xidmət yeri olan Lənkəran sərhəd dəstəsinin 4-cü sərhəd zastavasında çalışqanlığı, xidmətə münasibəti ilə seçilib.
2015-2016-cı illərdə Dövlət Sərhəd Xidmətinin tədris mərkəzində təlim çevik hərəkəti taborunda müxtəlif vəzifələrdə xidmət edən Məhəmmədəli hər zaman inadla öz üzərində işləyib, intizamı ilə seçilib. 19 fevral 2019-cu ildən xidmət yeri Çevik Hərəkət Qüvvələrinin Çevik Hərəkət Dəstəsinə dəyişdirilən Məhəmmədəli cəlb olunduğu təlimlərdə bilik və bacarığını təkmilləşdirib. Fiziki cəhətdən sağlam və güclü olan Məhəmmədəli ona verilən ən çətin döyüş tapşırıqlarının öhdəsindən məharətlə gəlirdi.
Sentyabrın 27-də başlayan Vətən müharibəsi sanki Məhəmmədəliyə qazandığı bilik və bacarıqları nümayiş etdirməsi üçün bir meydan oldu. Məhəmmədəli Çevik Hərəkət Dəstəsinin tərkibində Füzuli və Cəbrayıl istiqamətlərində bir sıra yaşayış məntəqələrimizin azad olunması uğrunda uğurlu əməliyyatlarda iştirak etdi. İran İslam Respublikası ilə dövlət sərhədlərimizin bərpası zamanı məhz onun fədakarlığı nəticəsində bir neçə halda döyüş yoldaşları mühasirədən çıxarılıb. Oktyabrın 19-da Zəngilan şəhərinin azad olunması uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında düşmən postlarının ələ keçirilməsində Məhəmmədəli xüsusilə fərqlənib. 21 oktyabr 2020-ci ildə – bir gün əvvəl işğaldan azad olunmuş Zəngilan şəhərinə düşmənin əks-hücumunun qarşısını alarkən gizir Ələkbərov Məhəmmədəli qəhrəmancasına şəhid olub.
Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi zamanı göstərdiyi rəşadətə görə gizir Ələkbərov Məhəmmədəli Bayram oğlu ölümündən sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev tərəfindən 3-cü dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni, “Vətən uğrunda” və “Zəngilanın azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub.
22 oktyabr 2020-ci ildə Ağstafa rayonunun Poylu kəndində dəfn edilib.
Ailəli idi. 2 övladı var.
Oxudum igidliyini,
Qəhrəmanlığını sənin.
Nə yaxşı ki, sənin kimi
Oğulları var Vətənin.
Vətən öz igidləriylə
Tanınar sərhədlərində.
Çünki igidlər Vətəni
Saxlayar öz əllərində.
Sən canınla qorumusan
Bu Vətəni, bu milləti.
Sənə bitməz, tükənməz də
Bu millətin məhəbbəti.
Ürəklərə iz salmısan,
Tarixə iz saldığıntək.
Füzulini, Cəbrayılı,
Zəngilanı aldığıntək.
Hər insanın millətinə,
Vətəninə borcu olur.
Yalnız şəhid igidlərə
Vətən, millət borclu qalır.
Sənə olan borcumuzu
Ödəyə bilmərik, şəhid.
Şəhidlər ölmür, bilirəm.
Bir gün görüşərik, şəhid.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
Erkan Birlik: “İldə minlərlə kitab çap edirik, amma ədəbi dəyər baxımından çalışmadığımız göz qabağındadır” -MÜSAHİBƏ
Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu gün sizlərə Türkiyənin çağdaş yazarı Erkan Birliklə müsahibəmi təqdim edirəm. Düşünürəm ki, fantastika, fentezi, mistika və macəra janrlarında yazan bu yazarla müsahibə marağınıza səbəb olacaq.
-Salam Erkan bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa Azərbaycan oxucusuna özünüz haqqda məlumat verərdiniz.
-1992-ci il avqustun 16-da ölkəmin ən dəyərli şəhərlərindən biri olan İzmirdə gözümü dünyaya açdım. Ailəmin iki övladının böyüyüyəm. Məndən 3 yaş kiçik bir bacım var. İzmirdə doğulmuşam, amma işimizə görə bir çox şəhər və rayonları dəyişdik. Hətta iki semestrli məktəbin yarısını bir şəhərdə, yarısını başqa şəhərdə bitirmişəm. Təhsildən söz düşmüşkən, universitetin İqtisadiyyat fakültəsinin maliyyə şöbəsini bitirmişəm.
-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.
-Hələ ibtidai məktəbə başlamamışdım, hətta bir il gec də yazılmışdım. Həmyaşıdlarımın məktəbə getdiyini görəndə kədərlənirdim. Anam isə mənimlə digər uşaqlar arasında körpü yaratmaq üçün ev işlərini qoyub hər gün mənə baxırdı. Əslində onun işi daha ağır idi. Evin qayğısına qalır, kiçik bacıma qulluq edir, mənə oxumağı və yazmağı öyrədirdi. Məktəbə bir il gec başlasam da, anam müəllimim olub. Həm də o vaxt ailəmin iqtisadi vəziyyəti o qədər də yaxşı deyildi. İşığımız kəsilən günlərdə bazardan şam alıb onunla dolanırdıq. Dərslərimizi bitirəndə anamız qarşımızda oturub bizə nağıl danışırdı. Bunlar məşhur hekayələr deyildi. O, hər gün yeni bir hekayə danışır və hamısını özündən uydururdu. Onun bu fantastik hekayələri beynimdə yeni bir fikrin formalaşmasına yol açdı. Daha sonra ibtidai məktəbin 3-cü sinfində ilk dəfə hekayə yazdım. İllər sonra, 2015-ci ildə nəşriyyata müraciət etdim və məni peşəkar yazıçı kimi addım atdıran müqaviləni imzaladım.
-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?
-2016-cı ildə mənə “müəllif” adını verən ilk kitabımı çap etdirdim. Onun adını “Silinme” qoyduq. “Silinmə” Türkiyənin Gizli Kəşfiyyat bölmələrindən biri olan “Sobite” (Son Birlik Təşkilatı) təşkilatının xarici və daxili məxfi əməliyyatları ilə bağlı idi.
2018-ci ildə İstanbuldan mənə zəng gəldi. Zəng edən yazıçı dostlarımdan Sevgi Karanfiler idi. Mənə birgə kitab yazmaq təklifi etdi və mən də qəbul etdim. Yazı prosesimiz təxminən yarım il çəkdi. Kitabı tamamladıq, adını “Mucize - Aşk” qoyduq və çap etdirdik. Söhbət möcüzəvi sevginin iki insanı bir araya gətirmək üçün keçdiyi yollardan gedirdi.
Düşündüm ki, 2019-cu ildə yazmağı dayandırım. Bəzi şeylər mənim üçün çox çətin idi. Ən çox sevdiyim şeydən, yazmaqdan ayrılmamışdım, amma sanki fasilə verirdim. Bu müddət ərzində bir gecə yuxu gördüm. Bu yuxu həyatımı dəyişdi. Əsgərliyə gedib-gəldim və yenidən yazmağa başladım. Sanki yenidən doğulmuşdum.
2021-ci ildə əvvəlki yazdığım kitablardan fərqli olaraq fikrimi dəyişdirdim. Mən fantaziyaya, elmi fantastikaya yönəldim. Böyük araşdırma apardım və “Katran Adam” adlı ilk super qəhrəmanımı oxuculara təqdim etdim. Xüsusilə kiçik uşaqlarımız tərəfindən seviləcəyini bilirdim, amma ictimaiyyətin də diqqətini çəkməyi bacardı.
-Zaman sizin üçün nədir?
-Zaman ən yaxşı illərimizi bizdən alan bir insan dəyirmanı kimidir. Bu həm də çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə imkan verən və gözlədiyimiz bir fenomendir. Hər kəsin ağzında olan və gündə bəlkə də dəfələrlə işlədilən sözdür. Məndən soruşsanız, zaman yaxşı istifadə edilməli bir vasitədir. Zərərlərin ödənilməsi, qazancın əldə edilməsinin arzusudur. Ona görə də vaxtdan yaxşı istifadə etmək insanın birinci məqsədi olmalıdır.
Ümumiyyətlə yazarkən ən rahat olduğum vaxtı seçirəm. Gündüz və ya gecə, evdə və ya açıq havada, səsli və ya səssiz mühit mənim üçün vacib deyil. İstənilən yerdə yazıb yarada bilərəm. Artıq yazıçı olmuş birisi yazarkən bir müddət xarici dünya ilə əlaqəni kəsməlidir. Çünki hər nə yazırsa, yazdığı başqa dünya yaratmaqdadır.
- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır?
-Kitab oxumaq bir vərdişdir və ona çox gənc yaşda yiyələnmək lazımdır. Ona görə də valideynlərə daha çox iş düşür. Uşaq boş səhifə kimidir, nə yazsan oxuyar. Əgər əlinizdə telefon varsa və kompüter oyunları ilə maraqlanırsınızsa, uşağınızın kitab oxumasını gözləməyin. Siz bir addım atın ki, uşaqlar da bacarsın. Xülasə, kitab oxumaq vərdişi kiçik yaşlardan aşılanmalıdır. Bir atalar sözü var: Ağac cavan ikən əyilir. Burada deyilən budur ki, insanları kiçik yaşda qəbul etdirmək asandır, amma böyüyəndə onları istədiyinizə məcbur edə bilməzsiniz.
-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi?
-Qədim dövrlərdə insanlar daha çox kitab oxuyurdular. Yeni nəsil bundan uzaqdır. Əslində bu baş verənlərə görə indiki nəsli və gələcək uşaqları günahlandırmaq düzgün olmazdı. Çünki texnologiya əsrində doğulan uşaqlar təbii olaraq bu gözəlliyə göz açıblar. Kompüter, planşet, mobil telefon və s. Bunlar yalnız alət kimi istifadə olunsaydı, heç bir problem olmazdı. Biz nə etdik? Saatlarla texnologiyanın içində boğulduq. Hər şeyin artığı zəhərdir. Bu sizi bir vərdişə sövq edir və siz onu anlamırsınız. Ona görə də texnologiyada çox qalmayın. Lazım olan qədər istifadə edin. Beləliklə, kitab, jurnal, qəzet kimi beyninizi gücləndirəcək şeylərə vaxtınız olacaq.
-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi?
-Azərbaycan ədəbiyyatından tam məlumatlı deyiləm. “Tamamilə məlumatsızam” deyəndə, bilmirəm, demək istəmirəm. Tanıdığım dəyərli ədəbiyyat adamları var, amma biz daha güclü olmalıyıq, qlobal dünyada söz sahibi olmalıyıq. Türk ədəbiyyatı da eyni problemləri yaşayır. Uzun illər əvvəl yaşamış məşhur yazıçılarımızın üzərinə çox şey əlavə edə bilmədik. İldə minlərlə kitab çap edirik, amma ədəbi dəyər baxımından çalışmadığımız göz qabağındadır. Artıq bunu ürəkdən deyil, pul üçün edirlər. Nəticədə biz arxa planda qalırıq və zamanla ayaqlaşa bilmirik. Etməli olduğumuz işlərdən biri birləşməkdir. Yaxşı olan insanları alqışlayıb dəstəkləməliyik. Bu yolla hamımız uğur qazana və fəxr edə biləcəyimiz işləri görə bilərik. Azərbaycan ədəbiyyatı üçün, eləcə də ölkəmin ədəbiyyatı üçün çalışan hər kəsə uğurlar arzulayıram.
-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi?
-Mən məhsuldar yazıçı kimi tarixə düşmək istəyirəm. Çünki insanlar əsrlər boyu ölümsüzlük axtarışındadırlar. Məncə, ölümsüzlük heç vaxt unudulmamaq deməkdir. Məncə, kimlər dəyərli əsərlər qoyub gedirsə, adı daim hallanırsa, ölsə də yaşamağa davam edəcək.
Bundan başqa, bildirmək istəyirəm ki, mən fantaziya, elmi-fantastik xəttdən kənara çıxmayacağam. Demək olar ki, hər gün tapdığım yeni fikirləri yazıram. İndiyədək yüzlərlə kitab ideyası yaranıb. Hər birini yazmağa çalışsan, illər çəkəcək. Mənə ömür verilənə qədər yazmağa davam edəcəm.
İstəyirəm ki, kitablarım kino kimi janrlara - seriallara, cizgi filmlərinə, animasiyalara çevrilsin ki, daha geniş auditoriyaya çatsın.
Ölkəmdə çox məşhur yazıçı olacağam, amma xaricdə də tanınmaq istəyirəm. Bunun üçün böyük hazırlıq görmüşəm. Tezliklə hamısına bir-bir qovuşacağam.
Mən Gox Arion təxəllüsü ilə super qəhrəmanlar aləmini davam etdirmək istəyirəm.
-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz?
-Yenilikçi bir şəkildə düşünməli olsam, elektron kitablar deyərdim. Çünki yenilikçi düşünmək lazımdır. Digər tərəfdən, oxucu kitabın iyini bəyənir. Toxunmağı və vərəqlərə işarələr çəkməyi və vacib qeydlər aparmağı sevir. Məndən soruşsanız, hər ikisindən istifadə edilməlidir.
– Bir gənc yazar olaraq digər gənc yazarlara məsləhətləriniz nədir?
-Oxumaq... Oxumaq... Oxumaq... İlk növbədə oxumaq lazımdır. İnsanlar belə inkişaf edir və ideyaları olur. Mən istəyirəm ki, gənclər oxusunlar, böyüsünlər.
Hər cür kitabları ayırmadan oxusunlar.
Qoy gəzsinlər və qeydlər aparsınlar.
Heç kimlə rəqabətə girməsinlər. Bir rəqib axtarırlarsa, güzgüdəki görüntülərinə baxsınlar.
Söylədiklərimlə yanaşı mənə bu fürsəti verdiyiniz üçün sizə təşəkkür etmək istərdim. Qardaş xalqımız Azərbaycana salamlarımı çatdırıram. Çox sağ olun!
-Dəyərli vaxtınızdan bizlər üçün zaman ayırdığınız üçün minnətdaram, Erkan bəy!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
“Sən - əlləri boyalı bir qatil” - Güneydən Məsum Cabbarpurun şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər layihəsində portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu gün sizləri Məsum xanım Cabbarpurun şeirləri ilə tanış edəcək.
Məsum Cabbarpur 1989-cu ildə Təbriz şəhərində doğulmuşdur. O, Qanun və Hüquq fakültəsində təhsil almışdır. Onun Təbrizdə 4 kitabı çap olunmuşdur.
SƏN
Sən sonsuzluğumun ilk ilişkisi
Əllərimi qanadan budaqların tilişkəsi
Toxunuram sənə, budaq-budaq.
Nəfəs çəkirəm səni yarpaq-yarpaq.
Tamsınıram dodaq-dodaq...
Sən
Əlləri boyalı bir qatil
Ayda boğulan bütün röyalar
Xəyallar
Həyəcanlar...
Sən, var anındakı yoxluq, boşluq
Yoxluq anlarındakı gərəksiz varlıq
Sıxıntı...
Mən gözümün ac qurdu
Mən gözümün tox qurdu
Sən gözlərimin ağı, qarası
Sən gözlərimin heç nəyi...
Sən gözlərə gərəkən
Rəssamların fırçası
Sən,
Gözlərdən uzaq düşüncədən qopan tufan
Sinədə parad marşı çalan darıxmaq,
Döyüntü...
Sən hər gecə yarısı üzümə açılan
Lüks taksilərin qapısı
Sən yaralı bir cənazəni köçürən tabut...
Sən toylarda ikili bir tanqo
Yaslarda göz yaşı.
Sən var ya, sən
Sən mənim ilkim, sonum.
Sən mənim ən paradokslu düşüncəmsən.
Gözlərimə tərsə bax
Şəkilin düzdən düzgün qalacaq
Gözlərimdə,
Beynimdə,
Ürəyimdə...
DÖRD BİR YANIM MƏSUM CABBARPUR
Dörd bir yanım Məsum.
Dörd bir yanım günah
Dörd bir yanım nahəncar
Həncarlar.
Dörd bir yanım yasaq
Yasaqlı Məsumlar...
Dörd bir yanım günəş
Dörd bir yanım külək
Başımın üstə ulduzlar
Aylar... Aylar... Ay var...
Ayımı ayaqlarından daşıyan qartal
Başımın üstündə allahın qəlbiri, ələyi
Ələyir başıma əlinə gələni.
Ələyir başıma sənsizliyi
Ələyir başıma izdiham tüstüsün.
Ələnir başıma sevgilimin oynaşı ilə
Çəkdiyi siqaretlərin külü...
Ələnir başıma, nələr ələnir.
Qarşımda sel
Qarşımda tufan
Qarşımda anam
Qarşımda sən...
Qarşımda yaşayış
Qarşımda ölüm
Qarşımda uçurum
Qarşımda yamac
Qarşımda hər şey
Qarşımda heç nə.
Qarşımda ümid
Qarşımda təvəhhüm!
Qarşımda buruq-buruq yollar.
Qarşımda sakit yaşayış
Qarşımda “Ləqəd xələqnəl insanə fi kəbəd”
Arxamda polis...
Arxamda kələfçələr
Arxamda pis günlərim, xoş günlərim
Arxam, arxamda...
Arxamda düşmənlər, dostlar
Arxamda təbəssümlər, göz yaşlarım
Arxamda benzin var, yanğın var
Kül var,
Köz var,
Közərən köz var.
Aman allah yellər əsir arxamdakı yollarda
Bazarlar var, küçələr var
Daşa dönmüş canlılar
Canlanmış daşlar.
Dəyişik ruhlar, ruh dəyişikləri...
Sağımda sol var
Solumda sağ.
Sağ-solum ilan
Bir-birini sancır hər yanım
Bir yanımda tüncələr, bir yanımda it qatığı
Bir yanımda eşq murdar olub
Bir yanımda nifrət qoxuyur
Bir yanımda xoruzlar dan ulduzuna baxıb ağlayırlar
Bir yanımda itlər keflənib.
“Məndə iki cahan yox,
Bu cahanın mindən biri də sığışmadı”*
Məndə hər şey itdi, batdı, boğuldu.
Məndə yarananlar öldü, törənənlər, yaşayanlar...
Amma mən, məndə qaldım.
İçimdə daşdım, töküldüm,
Calandım, dondum.
Axmadım
Dörd bir yanım film
Dörd bir yanım nəm-nəmənə!
Dörd bir yanım Ahmet Kaya
“Dörd bir yanın pas içində
Önüm, arxam pos içində”.
*Böyük Nəsiminin şeirinə bir damğa.
KİM SUSMA HAQQIN ALIR
DODAQLARIN CAN ÇƏKİŞMƏSİNDƏN
Kirimişəm ay darışlıq dünya
Kim deyir dünya fırlanır?
İllərdir tanrının qaş-qabağı –
Cızılıb yaşam tablosunda
Buraxmayın məni özgürlüyümə
Vücudumun şəhərindən qovğa səsi gəlir
İçimdəki otuz neçə illik həsrət
Bir depremə qarşı dağılır
Gözlərim cumur
Gözlərinin meyxanasına
Suçmu?
Bollu “Sevirəm” söyləyişinlə
Susma haqqı almışsan gözlərimdən
Sevgi təməllərimiz
Yenidən doğulur
Bu gecə
Yasaq öpüşlərlə özünü –
Utanc ipəyində gizlədi!
Güzgünün dodağı qaçdı
Öpüşlər güzgüdə çoxaldı
Bir qəhqəhə səsi
Dadaq zalında minlər öpüş doğuldu
Bu gecə bir sənsən
Sənsizliyin daşın atmışam
Bir qəhqəhə səsi
Tanrı qısqandı bunca öpüşə
İçinə sığmayır
Dodaqlar şıllaq atır
Bir çaxır dodağa
Dodaqlar tanrının öpücükləri
Altında can verir
Badaqlar tükənir
Mızıldayan mahnılar susur
Zaman saarı torpaqlarını –
Səpələyir gəlinlər başına
Dünya
Dünya susur
Kim susma haqqı alır
Dodaqların can çəkişməsindən?
Və birisi –
Yalnız insanlıq yasasını
Bilirdi
Bu gecə birisi yalqız yatağında yatır!
İLK YARANIN AĞRISI CAN ALIR
Gəl...
Yaraların zülmün görürsənmi?!
Artıq
Toxtamaz, heç bir ağrı kəsici ilə
Nurofen
Kodeinlər
Bütün uyuşdurucular
Bir böyük etirafa məcbur
Acizlik!
Mazoxisti bir dəlilik
Yalnız
Yeni bir yara axtarır
Bu günlər...
Gəl
Axsın çirkinliklərə
Volqan kimi püskürən qan
Lap doğrusu!
Yaralar
Beşiyinin bağrına qısılıb
Cığcığasız
Boy atır
Didməyə canları can atır
Beşik tovlanır
Bir yuxu kimi
Ana öpücükləri
Cücərdi yaralı ağrılara
“Öpsəm toxtar”
İndisə
Təbriz boyda
Ağrı, darıxma sancılıb
Saçımın telbətel sancmağına
Gahdan çarəsizliyə məhkum –
Ölümə çarəsiz olduğu kimi!
Yaranın ağrısı
Can alır
Gəl...
QURUMAZ KƏSİLƏN DİLLƏRİN QANI
Çarmıxa çəkilən ağrılarım tək
Qabarlı sözlərim kitablarımda.
İllərdir ki, yanır bir ovuc ürək,
Göz yaşı boylanır şərablarımda.
Qələmlər asılı bir şəhid kimi
Oxşayır, sızlayır ağ varaqları.
Körpə uşaqların ürkək xəyalı
Oyadır içimdə ötən çağları.
Köhnə yaralarım Azər ayında
Sıxır ürəyimi yeni dərd olur.
1324 olaylarında
Biri namərd olur, biri mərd olur.
Hələ də gözümdə yanan kitabda
İp atdı oynayan uşaqlar yanır.
Bir ceyran balası əlində kitab
Silahlı əsgəri bir qardaş sanır.
Qurumaz kəsilən dillərin qanı,
Axı vətən boyda qəfəs olarmış?
Yaraşmır əynimə yadların donu
Vətən gül açarmış, vətən solarmış!
Təkcə əlifba yox, təkcə lövhə yox
Gecədən gündüzə yetən yanırdı.
Təkcə müəllim yox, təkcə sözlük yox,
Təbriz alovlanıb, vətən yanırdı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
Vokalçıların beynəlxalq festivalında “Traviata”nın 170 illiyi qeyd olunub
Vokalçıların III Beynəlxalq festivalı çərçivəsində Bakı Musiqi Akademiyasının Opera studiyasında Cüzeppe Verdinin “Traviata” operası təqdim olunub. Eyni zamanda, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının milli vokal kafedrası tələbələrinin konsertində Azərbaycan və xarici ölkə bəstəkarlarının əsərləri ifa edilib.
AzərTAC xəbər verir ki, operanın 170 illik yubileyinə həsr olunmuş tamaşada baş rolları Əməkdar artistlər İnarə Babayeva, Ramil Qasımov, Cahangir Qurbanov ifa ediblər.
Tamaşanın dirijoru qismində Xalq artisti, professor Cavanşir Cəfərov çıxış edib. Operanın quruluşçu rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Quliyev, xormeysteri isə Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyevadır.
Qeyd edək ki, bu məşhur operanın premyerası 1853-cü il martın 6-da Venesiyanın “La Feniçe” teatrında olub. Cüzeppe Verdi onu Aleksandr Dümanın (oğul) “Kameliyalı qadın” romanı əsasında yaradıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.12.2023)
