Rubrikanı aparır: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Nəriman Həsənzadə - xalq şairimiz, ədəbiyyatımızın ağsaqqalı, böyük irs qoyan şairimiz. Onun sevgi şeirləri bir ayrı aləmdir. Lirik MƏN bütün çətinliklərə, hicrana baxmayaraq yenə də əhdinə vəfalıdır, sadiqdir. Razılaşın ki, günümüzdə ən çox çatışmayan da elə bax budur. 

Mən səni sevəndə yaz havasıydı,

Neyləyim, taleyin gözü tökülsün.

Həyatım əlində quş yuvasıydı,

Quran özün oldun, uçuran özün.

Mən səni sevdim ki, yoldaş olasan,

Həyatın ən ağır, dar yollarında.

Demədim axırda bir daş olasan,

qədim qəbirstanda, yol kənarında.

Mən səni sevdim ki, yüyür, qaç, oyna,

Yenə seçilməsin ətrin bahardan.

Demədim təzədən gizlənpaç oyna,

Axşam yuxuma gir, səhər qaç ordan.

Yadıma nə düşür! - sənin ad günün

Biz qoca deyirdik, dünya təzəymiş

İli yox həyatda insan ömrünün

Anı da tarixidə bir hadisəymiş.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Turunc Baxışlı, “Ədəbiyyat və İncəsənət".

+ Bizi danışaq?

- Hansı bizi?

+ Olmayan bizi...

" ... o gün qız ilk dəfə aşiq olmuşdu, qəlbinin ən dərinliklərində heç duymadığı hisslər yaranmışdı, həm ona, həm də həyatına qarşı. Sevdikcə sevilmək, sevildikcə yaşamaq hissi bürüyürdü qəlbini. Zaman onları getdikcə yaxınlaşdırırdı, bir- 

birlərini tanıdıqca daha çox bənzədiklərini düşünürdülər. 

Bu qısa vaxt münasibəti çox dəyişdirmişdi, o qədər ki, qız ömrünü belə qurban verməyə hazır idi sevdiyi üçün.  Və verəcəkdi də...

Əgər sevdiyi vəfada dönük çıxmasaydı, hər şey başqa cür ola bilərdi. 

Xəyanətin yükünü qaldıra bilməyən qız çarəni yaşamını sonlandırmaqda görürdü təəssüf ki. 

Bir zaman keçdikdən sonra İntihar edən gənc qızın məktubunda belə bir cümlələrə  təsadüf edilirdi:

“O gündən sonra mənim qəlbimdə hər şey başqa cür cərəyan etməyə başladı, Əzizim. Sanki  o gün mümkünsüzlər gerçək olmuşdu. 

O gün Fevralın  otuzu, fəsillərdən beşinci fəsil idi. Sən o gündən göy qurşağının səkkizinci rəngi oldun mənim üçün.

Bilirsən, əslində Sənə təşəkkür borcluyam.

Mənə sübut etdin ki, gerçəkləşməyən hər mümkünsüzün xəyalını qurmaq bir insan üçün ən yanlış hiss imiş...”

Bəli, olmayacaq arzular üstünə nə çox xəyallar qurdurdu bu eşq, sevgi tilsimi.

"Sevgi hər zaman tikanlı yollarda doğulub, arzuların himayəsində boy atar" deyirdi şair.  Necə də gözəl vurğulayıb, deyilmi?

Əsasında necə güclü bir məvhum durur ki, insanın bir ömrünü bitirməyə kifayət edir o, təəssüf ki.

Deyirlər, cismin müvəqqəti, ruhun əbədi məhkum olduğu məzarlıqdır əsl sevgi. 

Bəlkə də elədir.

Yəqin ki, bu dünyanın bir yerlərində cismin deyil də, ruhun yaşatdığı əbədi sevgi ilə bir-birlərinə eşq ilə yanaşan insanlar var hələ də, kim bilir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə istədim sizlərə çox maraqlı bir hekayət nəql edim. Məni çox təsirləndirən bu hekayət, düşünürəm ki, sizlərin də marağına səbəb olacaq. Uşaqlığımda mənim Enne (Annie) adlanan gəlinciyim olub. Elə xanım oxucuların da əksəriyyətinin. Eləcə də çoxumuz baş qəhrəmanı Enne olan  “Kiçik Eynşteynlər” multserialını maraqla izləmişik. Amma heç mahiyyətinə varmamışıq ki, niyə məhz Annie?

Şəxsiyyəti məlum olmayan gənc qızın cəsədi 1930-cu illərdə Parisdə məşhur Sena çayının sahillərində tapılır. Yarılma zamanı məlum olur ki, qız 16-17 yaşlarında olub və intihar edib. Morq həkimi qızın hamar dərisi və zərif təbəssümündən çox təsirlənir və üzünün mum qəlibini götürür. Sonra qıza Sein adı verilir və o, Parisdəki evsizlər qəbiristanlığında dəfn edilir.

Qonaq otağında qızın üz qəlibini asan həkimə baş çəkməyə gələn qohumları və dostları qızın üzündəki ifadədən çox təsirlənirlər. Üzündəki qəribə narahatlığa bənzədilən, xoşbəxtliyini itirməkdə olan  ifadə barədə Parisdə danışılmağa başlanılır. Hadisəni eşidən oyuncaq istehsalçısı Asmund Laerdal 1940-cı ildə qızın üzünün PVC nüsxələrini istehsal edir və bəzi oyuncaqlarda istifadə etməyə başlayır. 

O, ona 'Annie' adını verir və qızın üzünə sahib olan gəlincik hazırlayır.

1958-ci ildə Amerikalı Dr. Peter insan tənəffüsünü kəşf edir və təlimdə istifadə etmək üçün oyuncaq istehsalçısı Laerdaldan 500 real ölçülü Annie gəlinciyi sifariş edir. Lakin o zamankı Amerika hökuməti bu təlimi lazımsız görüb gəlincik alışını ləğv edir və istehsal olunan gəlinciklər anbarda qalır. 

Gerisi daha maraqlıdır. 

Ziyanda qalmasın deyə oyuncaq şirkətinin sahibi Laerdal Avropayla - Norveçlə müqavilə bağlayır və gəlincikləri ora göndərir. Bu arada Peterin təliminə qarşı haqsız çıxışlar da səngiyir və onun kəşfinə Amerikada da olmasa, Avropada önəm verməyə başlayırlar. Bu tarixdən sonra bütün dünyada süni tənəffüs təhsili üçün eyni model manikenlərdən istifadə edilməyə başlanır və manikenlərin hamısı Parisli Sein simasına sahib olur…

Ömrünə çayda son qoyan Seynin gülümsəyən dodaqlarında yüz minlərlə insanın həyatını xilas edən öpüşü gizlənib. Maykl Ceksonun əfsanəvi Smooth Criminal mahnısında 42 dəfə “Enne, sən yaxşısan?” sualı verilir. Heç düşünmüsünüzmü, bu Enne kimdir? Düşünə bilərsiniz ki, Enni Ceksonun uydurduğu bir personajdır, amma belə deyil. Əslində, hətta,  "Enni, yaxşısan?" sual da müğənniyə aid deyil. Bu sual "Resusci Annie" və ya "CPR Annie" kimi tanınan gəlincikdən gəlir. Yəni süni tənəffüs məşqində istifadə olunan məşhur modeldən…

Bir intiharın arxasında yüzminlərlə insana həyat verən təbəssüm dolu dodaqlar və o dodaqlarda yaşayan ölümsüzlük öpüşü…

Bax belə bir maraqlı hekayət!

Şəkillərdə: “Annie” oyincaqları eBay xəttilə hazırda dünyada ən çox satılandır (qapaq fotosu); “Kiçik Eynşteynlər” cizgi filmindən fraqment (iç fotosu)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yazıçı, jurnalist Aqil Abbas onu belə təsvir edir: “Od parçasıdı, belə bir söz var ey, dəyirmanın gözünə ölü atsan, diri  çıxar. Tanrı ona istedad da verib, cəsarət də, üç-dörd kişi ilə əlbəyaxa döyüşməyə güc də. Əri İsmayıl Novruzov Birinci Qarabağ müharibəsinin döyüşçülərindən biridi. İkinci qrup Qarabağ əlilidi. Bədənində 23 düşmən qəlpəsi gəzdirir. Biri də ürəyindən bir neçə millimetr kənardadı. Bu qəlpələri də çıxarmaq mümkün deyil. İş qabiliyyətini itirib. Həkimlər 3 kiloqramdan artıq yük götürməyi qadağan ediblər ki, ürəyinin yanındakı qəlpə tərpənə bilər. Rəşid adlı bir oğlu da var, onu da atası kimi, özü kimi döyüşçü yetişdirir...

Hələ İkinci Qarabağ müharibəsi başlamamışdı. Yadınızdadırsa, cəbhə xəttinə təkər daşıyırdılar, şpal daşıyırdılar. Səngər möhkəmlədirdilər, qazilər hamısı bu hərəkatda fəal idi. Onun da əri qazidi, amma məlum səbəbdən bu hərəkatda iştirak edə bilmirdi. Onda bu xanım ərini İkinci Qarabağ savaşında da əvəz elədi. Üz tutdu Ağdama. Təkər daşıdı, şpal daşıdı, səngər qazdı qazilərlə birlikdə. 44 günlük müharibədə də geri dönmədi, döyüşən əsgərlərin yanında oldu. O da döyüşdü, amma qələmi ilə. Hər gün saytımıza və qəzetimizə cəbhədən ən doğru xəbərləri göndərirdi. Göndərdiyi şəkillərin birində hələ onda Qərvənd azad olunmamışdı, səngərdən Qərvəndə baxdığı bir şəkili  göndərmişdi. Əgər kiminsə duası ilə Qarabağı azad etmişiksə, onun baxışları ilə Qarabağı niyə azad etməyəydik ki? O baxışlarda nələr vardı, ilahi? Səsi yetən yerə əli yetməyən bu xanımın o baxışlarını Tanrı görürdü. İndi səsi də yetir, əli də yetir...”

Söhbət fədakar jurnalist Əntiqə Rəşiddən gedir. Qarabağ müharibəsi vaxtı, cəbhə bölgəsində atəş altında qələmə aldığı yazılarla oxucuları mütəmadi məlumatlandıran Əntiqə Rəşiddən. 

Deyir ki,-  “Bir zaman güllü-gülüstana bənzər bir həyətimiz vardı, orda ağaclar da, çəmənlik də yamyaşıl idi, orda çiçəklər-güllər əlvan rəngdəydi, orda bülbüllərin cəh-cəhidə təkrarsızıydı. Bax, o cənnətin içində sadə bir ev, o evin isə sadə sakinləri vardı. Bir baxışıynan özümüzü yığışdırdığımız, dünyada hamıdan güclü bildiyimiz Ata vardı, sonsuz şıltaqlıqlarımıza dözən, hirsi-əsəbi qayğıya bülənən Ana vardı, 5 dəqiqə ”dost ”, 5 dəqiqədən sonra ”düşmən”, pisliklərdən xəbərsiz bacı-qardaş vardı. Ən çox, Ana kəfkirlə böyük mürəbbə tiyanını qarışdırdıqca, hərəmizin əlində bir nəlbəki ocağın kənarını kəsdidiyimiz yadıma düşür. Birinci kimin nəlbəkisinə pay çəkiləcək iddiası "kiçik didişmələr” yaradardı. Dartışma-çəkişmə… Ana tiyana yıxılacağımızdan qorxardı. Əlindəki kəfkirlə hərəmizi bir tərəfə qovardı; "Yaxına gələnin bu kəfkirlə ayaqların sındıracam”. Axırıncı "ültumatum”dan sonra azacıq gözləyib, yenidən ocağın başına yığışardıq. Onsuz da ”ultumaum”un elə də tutarlı olmadığını bilirdik. Mürəbbə payımız çəkilərdi. Bu dəfədə ikinci payı da almaq üçün bütün barmaqlarımızdan "səmərəli istifadə” edərdik. Nəinki nəlbəkimizə, ağız-burnumuza, üst başımıza, hətta əl-ayağımıza bulaşmış mürəbbə şirəsinə bir də  toz-torpaq hopanda görəydin bizi. Hələ məhlədə top-top oynayan həmyaşıdlarımın səsi-küyü məni hövsələdən çıxaranda topu götürüb qaçdığım, qəzəbli "futbolçular”ın ayaqyalın arxamca düşüb, topu məndən alıb, sonrada məni möhkəmcə əzişdirdiyi günləri özlədim. Belə qayğısız xoşbəxt mənzərə üçün burnumun ucu göynəyir. Yatıram, yuxularımdan oyanıram, gözlərim qarşısından çəkilmir o sevimli, bir-birindən maraqlı anlar.”

Yanvarın 28-də növbəti ad günüydü. Yan keçib biganə qala bilmədim. 44 günlük müharibədə qəhrəman döyüşçülərimizin yanında olan, atəş səsləri altında reportajlar hazırlayıb arxa cəbhəyə yollayan, yaralılara yardım edən, əsgərlərə ərzaq daşıyan bir qorxmaz, fədakar xanımın ad gününə axı necə biganə qalmaq olar?..

Hörmətli, Əntiqə xanım, sizi ürəkdən təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayırıq!

Yeni yaşınız mübarək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

Bu gün sizlərə “Türkiyə ədibləri ilə müsahibələr” layihəsində növbəti müsahibimi təqdim edirəm - Suat Yavuzu. 

-Salam Suat bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə azərbaycanlı oxuculara özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-Mənim Suat Yavuz, 1968-ci il iyun ayında Aksarayın Ortaköy mahalının Bozkır kəndində həyata gözümü açdım. İbtidai məktəbi öz kəndimdə bitirmişəm. Orta və lisey təhsilimi rayonumuz Ortaköydə bitirmişəm. Daha sonra Fransada, qürbətdə məskunlaşmışam və indi də burada yaşayıram. Beynəlxalq Şairlər və Yazıçılar Birliyinin üzvüyəm. İki qız və bir oğlan atasıyam.

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.

-Ədəbiyyata marağım orta məktəbdə başlayıb. Ona görə də ədəbiyyat fakültəsini seçib bitirmişəm. O vaxt yazılan şeirlərimi indi redaktə etmək imkanım var. Şair dostlarımın, müəllimlərimin sayəsində şeirin texnikalarını öyrəndim və bu gün də özümü təkmilləşdirirəm.

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-Ürəyimdən keçənləri bir kitabın altına toplamaq istədim. İlkim "YAZARSAM ŞİİRİMSİN, SUSARSAM SIRRIM"  adlı şeir kitabıdır. Oxucularımızın ixtiyarına buraxdım. Zövqlə oxunan və bir çox kitabxanalarda yerini qoruyub saxlayan kitab oldu. Yeri gəlmişkən, oxucularımızın şərhlərini sizinlə bölüşmək istərdim. Əmin oldum ki, bu, insanların özünün tapdığı xüsusi bir əsərdi… Sevgi, sürgün, vətən, millət, sevgi, ümid və ümidsizlik kimi bir çox mövzuları qələmə aldım.

-Xəyallarınızın  genişlənməsinə səbəb olan hadisələr nədir?

-Məncə, şair üçün xüsusi mövzuya ehtiyac yoxdur.  Mən buna şair prizmasından baxıram, məsələn, göy, yer, çiçəklər, həşəratlar və hər cür gözəllikdən təsirlənirəm.

Hər cür şeirlərimin var olduğunu düşünürəm…

-Zaman sizin üçün nə deməkdir və yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?

-Mənim üçün vaxt və məkan önəmli deyil.

İlham gələndə ürəyimi kağıza tökürəm. Otaq gah acı, gah həsrət, gah da qürbət qoxuyar. Təbii ki, sevincdən də bəhs edən, gülərkən insanı düşündürən şeirlərim var. Şeirin bütün növlərini əhatə edən qələmim var.

- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır? 

-Boş vaxtlarımızı kitablara ayırmalıyıq. Düşünürəm ki, maşında, işdə, hətta çantamızda da kitab saxlamalıyıq.

 -Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi? 

-Oxuma nisbətinin xeyli aşağı düşdüyünü görürəm. Bunun səbəbi smartfonlar və sosial mediadır deyə düşünürəm.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-Təbii ki, mən Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirəm, bu günün şairləri ilə təmasdayıq və Azərbaycanın unudulmaz şairi Əhməd Cavadı belə təqdim edərdim: “Şair kimi doğulub, şair kimi öldü.” Onu buradan rəhmətlə anıram.

-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz? 

-Mənim üçün kitab oxuyarkən ağırlığını hiss etmək, qoxusunu duymaq, cümlələri ilə inteqrasiya etmək deməkdir.

 – Bir  yazar olaraq digər  yazarlara məsləhətləriniz nədir? 

-Yazı xatirinə yazmasınlar, qəlblərə girmələrini istəyirəm. Hər gün öyrənməkdən əl çəkməsinlər, tariximizi, mədəniyyətimizi gələcək nəsillərə ötürsünlər.

-Və sonda. Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi? 

 -“YAZARSAM ŞİİRİMSİN SUSARSAM SIRRIM” ilk kitabımdan sonra yeni bir şeir kitabı nəşr etmək istəyirəm.

Daha sonra bir roman kitabı çıxarmaq, qalanlarda silinməz iz buraxmaq istəyirəm. Qürbətçiliyi azaltmaq, vətənimdə yaşamaq istəyirəm.

Bu gözəl müsahibə üçün çox sağ olun!

Oxuyan hər kəsə öncədən təşəkkürümü bildirirəm! Habil Yaşar bəy, sizə də minnətdarlığımı bildirirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gəl ən başından başlayaq. 

Qumlu sahilə dalğa vurmamış, 

payız yarpaqlarını xəzana əmanət etməmiş, 

günəşin şüaları pəncərəmizi qovurmamış olsun. 

Gəl ən olmazlara toxunaq. 

Məsələn, talenin bizim üçün yazdıqlarına qarşı gələk. 

Zamanın belə silə bilmədiyini silməyə çalışaq, ya da boş ver, çalışmayaq. 

Tünd rəngli bir qələm götür, yazılanın üzərindən təkrar keçək. 

Gəl bu səfər itirdiklərimizi unutmaq üçün çalışaq. 

Qarşılıq gözləmədən, qarşılıqlı olduğunu bildiyimiz bir yol nə qədər qorxuducu ola bilər ki?! 

Gəl bu dəfə özümüz olmağı unudaq.

Ən azından bölünməz, möhlətsiz, sıxıcı həyatımızda ilk dəfə üzərimizdəki ağır ruhlardan xilas olaq.

Külək günəşə,

günəş mehə mane olmasın. 

Bu dəfə gəlmək üçün gəl! 

Bu dəfə gəlmək üçün get!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)