Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Yanvar ayının 25-i Azərbaycanın incəsənət, milli musiqi və eləcə də teatr tarixində çox əhəmiyyətli və əlamətdar bir gündür.

Belə ki, 1908-ci il yanvarın 25-də Müsəlman Şərqində ilk dəfə Üzeyir Hacıbəyovun Məhəmməd Füzulinin eyniadlı poemasının motivləri əsasında yazmış olduğu “Leyli və Məcnun” operası Tağıyev teatrında səhnəyə qoyulmuşdur. 

Və bununla da Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində yeni bir dövr açılmış, eyni zamanda müsəlman Şərqində opera janrının əsası qoyulmuşdur.

Üzeyir Hacıbəyovun ilk operası olan “Leyli və Məcnun” ilə həm də musiqi tarixində operanın yeni növü, yəni muğam operası da meydana gəlmişdir.

İlk variantda 5 pərdə və 6 şəkildə olan əsər sonrakı quruluşlarda 4 pərdə və 6 şəkildə getmişdir. Onu da qeyd edək ki, bu operanın libretto müəllifi də elə Üzeyir Hacıbəyovdur.

Yaxşı olardı ki, hər ilin bu günündə “Leyli və Məcnun” səhnəmizdə oynanılasın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

Rubrikanı Könül aparır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır. 

Bu gün sizlərə Əppəkaşı və soğançanın  hazırlanma qaydası təqdim ediləcək. 

ƏRZAQLAR:

Soğan - 2 baş

Yumurta – 60 qr

Yağ – 25 qr

Çörək – 50 qr

Duz – 2 qr

İstiot – 0,05 qr

Sarıkök - 0,05 qr

HAZIRLANMASI:

Soğan yağda qovrulur. 2 yumurta çalınır, duz, istiot əlavə olunur və soğançaya qatılır. Xörək duru konsistensiyalı olur. Qaba çörək doğranır, hazırlanmış xörək çörəyin üzərinə əlavə olunur və yeyilir.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xalq şairi Vahid Əziz! Lirikanın ən dərinliyini, fikir yükünün ən ağırlığını, poetik gözəlliyin ən təkrarsızını ortaya qoyan bir şairimizdir Vahid Əziz. Onun vəyənpərvərlik mövzusu da tükənməzdir. 

Onun bütün yaradıcılığı gözəldir, bizsə son illər yazdığı şeirlərindən seçmələr edəcəyik. Bu oxuyacağınız şeir 2014-cü ildə yazılıb. 

MƏN...

...Nə olsun ki, gecə keçir,

Zaman axır ömrümüzdən,

Vaxt onsuz da gedəcəkdir

Yatmasam da, yatsam da mən.

Dünya adlı bu yerdə mən

Müvəqqəti yəhərdəyəm,

Düşəcəyəm yedəyindən

Yeddi əlnən tutsam da mən.

Cahan kimə yoldaşdı ki,

Kimə sirrini açdı ki?

Oğurluqdan yaxşıdı ki,

Xırda-xuruş satsam da mən!

Gör, haradan-hara vardın,

Şahlar şahı nə apardın?

Arzulardan kam alardım,

Bircəsinə çatsam da mən.

Mən göylərin öz oğluyam,

Gedəm, təzədən doğulam!

Nə qarmaqlıq, nə torluğam -

Qəm gölünə batsam da mən...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”in təqdimatında

Qeyri-sabit siyasətçi imicinin günbəgün sabitləşdirən Paşinyanın Baş nazir olduğu Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan etsə də, əməldə diametral fərqli addımlar atır. Ermənistan deyirəm sizə – 105 ildir mövcud olsa da, baş tutmamış, (Tovuzlular demiş) üyüşməmiş (uyuşmamış) dövlət... yenə boyundan hündürə tullanmaq azarındadır...

Ermənistanın bir sıra hərəkətləri, bir sıra hərəkətsizlikləri, üstəlik, bir sıra hüquqi sənədləri bu dövlətin Azərbaycana qarşı ərazi iddiasından əl çəkmək fikrində olmadlğını göstərir.

Ermənistan BMT, ATƏT və b. beynəlxalq qurumlarda qondarma “Dağlıq Qarabağ Respublikası” (və ya “Artsax Respublikası” adından “sənəd”lər yaymaqda davam edir. Bunun adı nədir? – Yoxsa, barışığa gəlmək belə olur da, bizmi bilmirik?

Bundan savayı, rəsmi yazışmalarında Azərbaycan ərazilərini “Azərbaycanın nəzarətində olan Dağlıq Qarabağ əraziləri”, “Azərbaycanın nəzarəti altında olan ərazilər” kimi vurğulayan Ermənistan başbilənləri, bununla da suverenliyimizi, ərazi bütövlüyümüzü (öz ağıllarınca) şübhə altına alır.

Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi səhifəsində hələ də “DQR prezidenti”, “DQR hökuməti”, “DQR XİN” və qeyri-qanuni – artıq özünü buraxmış (zatən “yaranış”dan buraxma) strukturların internet səhifələrinə keçidlər var. Xeyirdimi? Böyük barışıq üçün atılan addımların nazı, cilvəsidir bu – biz bilmirik bəlkə?..

Yaranmış yaranmamış Ermənistan...

 Bəlli olduğu kimi, Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsində (Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակագիր) “Ermənistan SSR-in və Dağlıq Qarabağın birləşdirilməsi haqqında” qeyri-qanuni qərara istinad vardı.

Ermənistanın andıra qalmış Müstəqillik Bəyannaməsi İrəvan şəhərində Ermənistan SSR Ali Soveti tərəfindən tərtib olunub, onu həmin vaxt Ermənistan SSR Ali Sovetinin sədri olan (sonrakı ölkə Prezidenti) Levon Ter-Petrosyanla həmin Ali Sovetin katibi Ara Sahakyan imzalayıb.

Ermənistan Respublikası 21 sentyabr 1991-ci il tarixində yaradılıb.

Yuxarıda sözügedən Bəyannamənin hazırlanması barədə qərar Ermənistan SSR Ali Soveti və “Dağlıq Qarabağ Milli Şurası” tərəfindən alınıb.

12 sətrlik Bəyannamədə "1915-ci ildə Osmanlı Türkiyəsində və Qərbi Ermənistanda gerçəkləşən soyqırımın tanınması"nı dəstəkləmək də əks olunub. Bapbalaca boyu, baş tutmamış dövlətçiliyi ilə o yanda Türkiyəyə, bu yanda Azərbaycana qarşı müxtəlif əsassız iddialarla meydana atılmış Ermənistan bir gün atılacağını və elə meydanın ortasında qalacağını idrak etməyib. – Bunu 33 il öncə düşünməmişdi, deyəsən heç bu gün də düşünmək qabiliyyətində deyil...

1991-ci ildə qəbul edilmiş Müstəqillik Bəyannaməsi 28 may 1918-ci ildə imzalanıb və Birinci Ermənistan Respublikasını elan edən Bəyannaməyə istinad edir. Vurğulanır ki, Birinci respublika 1920-ci ildə bolşeviklər tərəfindən işğal olunub. Bax, elə buradaca xoruzun quyruğu görünür. – Birinci Ermənistan Respublikasının ərazisi neçə min kv.km. idi və haraları əhatə edirdi? İşğal olunandan sonra əraziləri necə və hansı əsasla artırılıb? – Bəlkə, otlaq, örüş yeri adı ilə? – Bəs o necə işğalmış ki, müstəqilliyini bərpa edincə ərazisi azalmaq yerinə artmış olub?..

Ermənistan parlamenti özünün 08 iyul 1992-ci il tarixli qərarında açıqlayır: “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi göstərildiyi hər hansı beynəlxalq və ya daxili sənəd Ermənistan üçün qəbuledilməzdir”. Bəyəm Ermənistan bu qərarı nə vaxtsa, qüvvədən salıbmı?

Əvəzçıxma qara “sevda”sı ilə alışıb-yanan Ermənistan Respublikası Azərbaycan Respublikasının Qarabağ üzərində suverenliyi ilə bağlı qol çəkdiyi – 21 dekabr 1991-ci il tarixli Almatı Protokolu və Bəyannaməsi ilə bağlı dayanıqsız mövqedədir. Keçmiş işğalçı rəsmi və hüquqi sənədlərdə, yazışmalarda, daha öncə üzərində götürdüyü öhdəliyə, imza atdığı sənədə diametral fərqli mövqe ortaya qoyur – mövqesiz olur...

Örnəyi:

Ermənistanın Azərbaycana qarşı Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə verdiyi Diləkçədə (42521/20 saylı Diləkçə) vurğulanır ki, bəs deməzsənmi, “bu sənədlərdə (Almatı Bəyannaməsi və MDB-nin yaradılması haqqında Sazişdə) Sovet inzibati sərhədlərinin müstəqil dövlətlərin sərhədlərinə çevrilməsindən söhbət getmir”,  “Ermənistan bu prinsipin öncələr Sovet İttifaqının tərkibində olmuş qonşu dövlətlərlə sərhədlərinin müəyyən edilməsində tətbiq oluna biləcəyini heç vaxt tanımayıb”. Belə yerdə deyirlər, ağıllıya da qurban olum, dəliyə də, vay alyarımçıq əlindən. Ay “mübarək”, ya anrılıq ol, ya bərilik. – Zinhar ortada qalacaqsan. Zatən iki stulda bundan belə oturmaq alınmayacaq...

Başqa bir örnək:

Ermənistan Respublikasının Beynəlxalq Hüquq Məsələləri üzrə nümayəndəsinin AİHM-ə ünvanladığı 30 sentyabr 2022-ci il tarixli məktubunda Azərbaycana qarşı digər ərazi iddiaları da var. Bəyanatda açıq şəkildə deyilir ki, “…[Ermənistan] hökuməti israr edir ki, “Şərqi Zəngəzur” kimi ərazi və ya bölgə yoxdur. Cavabdeh hökumətin (Azərbaycanın) hansı ərazi haqqında bəyanatlar verdiyi aydın deyil. Cavabdeh hökumətin [Azərbaycan] istinad etdiyi ərazilər Artsax Respublikasının Kaşatağ (Քաշաթաղ) və Şaumyan (Շահումյան) rayonlarıdır”. Erməni həyasızlığını tavana vurduğu məqamlardan biri bu olsa gərək.

Əvəzçıxma qara “sevda”sına yoluxmuş Ermənistanın mövqesizliyinə dair daha bir örnək gətirək:

Ermənistanın Azərbaycana qarşı iddiası üzrə (Ermənistan tərəfindən) Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinə təqdim edilən materiallarda dəxi eyni mövqe (mövqesizlik) əks olunub. Ermənistan öz bəyanatında “Artsax Respublikası” və “Dağlıq Qarabağ”ı nəzərdə tutur, “Ermənistanın Dağlıq Qarabağa istinadlarının qərəzli olmadığını” bildirir.

Və nəhayət bu yazı üçün son örnək:

28 may 2021-ci ildə saxta əmtəə və coğrafi nişanlardan istifadənin qarşısının alınmasına dair MDB Sazişini imzalayarkən Ermənistan belə bir yaramaz “qeyd-şərt”lə çıxış edib: “Azərbaycan Respublikasının Artsax Respublikasına qarşı hərbi təcavüzü tamamilə aradan qaldırılana qədər Ermənistan bu Sazişi Azərbaycan Respublikasına münasibətdə tətbiq etməyəcək”...

Bax, bütün bunlar bir daha, Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını sürdürdüyünü, Azərbaycanın suverenliyini şübhə altına almaqda davam etdiyini göstərir.

Yaradılışı şübhəli, ərazisi mübahisələnidirlməyə açıq, atributları kopirovka, dini məzhəbi saxta bir baş tutmamış dövlət nəyi, kimi, haranı və nə vaxtadək şübhə altına bilər ki?..

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞ BİZİM HAQQ İŞİMİZDİR! 

Zəhra Allahverdiyeva

“Ədəbiyyat və İncəsənət".

Şidli kəndinin özünə xas olan Novruz adəti var. Belə ki, Şidli kəndinin “baca-baca” adəti var. Burada uşaqlar da, böyüklər də bu ənənəyə sadiq idi. Uşaqlar papaqlarını  götürüb gedirdilər qohum və qonşuların qapısına. Qapını döyüb papaqlarını uzadır, bayram təbriki edirdilər. Ev yiyəsi isə, qonşu olarsa, konfet və şirniyyat verərdi. Əgər ki, qohum olarsa, əlavə olaraq müəyyən məbləğ pul da qoyardı. 

Papaq atmağa böyüklər gedəndə isə, ilk dəfəsində üzlərini göstərməzdilər. Qapını döyərdilər, sonra qapı açılanda yaylıq atıb , qapını çəkib bağlayardılar. Ev yiyəsi yaylıq atılanda bilərdi ki, qapısını döyən adam orta və ya çox yaşlıdır. 

Soruşardı:

-Kimsiz?

-Kimlərdənsiz?

Əgər qonşu olarsa, köynək, cib dəsmalı və ya corab verərdi. Amma qohum olarsa, əlavə olaraq pul da verərdi. 

Sonda görüşüb bayramlaşardılar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu ilə “Ulduz" jurnalı “Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının media dəstəyi ilə görkəmli qələm ustası, Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın 85 illik yubileyinə həsr edilmiş, yaşı 35-dək gənc yazarlar arasında hekayə müsabiqəsi keçirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, ölkədə gənc nasirlərin nəsr nümunələrinin daha da püxtələşməsinə xidmət edən, mövzu seçimi sərbəst olan müsabiqədə Münsiflər tərəfindən 8 finalçı müəyyənləşib. Finalçıların adları öncəki günlərdə açıqlanıb və finalçılar aşağıdakılardır:

Elay İsmayılov;

Xanbala Mahmudov;

Cavid Babayev;

Orxan Cuvarlı;

Bəşir Niftəliyev;

Şəhriyar Bəhmənov;

Səma Quliyeva;

Pərviz Əlyaroğlu.

Qalib və mükafatçıların adlarını isə Münsiflər Heyəti ötən günlərdə bəyan edib.

HƏVƏSLINDİRİCİ YERLƏR

Bəşir Niftəliyev, 

Səma Quliyeva

3-CÜ YER

Xan Abdulla

2-Cİ YER

Orxan Cuvarlı

1-Cİ YER

Cavid Babayev

Mükafatlandırma mərasimi barədə əlavə məlumat veriləcək. 

Oxucuların xahişi ilə yer tutmuş iştirakçıların yazılarının dərcini davam etdiririk. Bu gün sizə 2-ci yer tutmuş Orxan Cuvarlının “Daş” hekayəsini təqdim edirik.

ORXAN CUVARLI:

Mən Cuvarlı Orxan Ramin oğlu 1994-cü il oktyabrın 28-də Bakı şəhərində anadan olmuşam. 2012-2016-cı illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində bakalavr təhsili almışam. Magistr təhsilimi 2016-2019-cu illərdə Türkiyə Burslarının qalibi kimi Akdeniz Universitetinin Jurnalistika fakültəsində tamamlamışam. 2019-cu ildə namizədlik dissertasiyamı uğurla müdafiə etmişəm. Rus, ingilis və türk dillərini bilirəm. Hazırda İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətində redaktor vəzifəsində çalışıram. 

2015-ci ildən Orxan Cuvarlı imzasıyla ədəbi fəaliyyətə başlamışam. 2016-cı ildə

Üçüncü Gənc Ədiblər Məktəbinin iştirakçısı olmuşam. 2022-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüyəm.

2023-cü ildə Gənclər və İdman Nazirliyinin “Gənclər mükafatı”nın “Ədəbiyyat”  nominasiyası üzrə laureatı olmuşam.

DAŞ

(hekayə)

 Sürməyi səmada süzən buludlar Ayın qabağını kəsdi. Ayın üzünü duvaqtək örtən kövrək ziyası görünməz oldu, ətraf zil qaranlığa büründü.

Otuz il bu yerdən baxdığım, arabir tutqunlaşan, bəzən də apaydın olan səmada buludlardan savayı bircə qımıltı da gözə dəymirdi. Bulud topalarının süzüldüyü hissələr lacivərdə boyanırdı.

Bu səma illərdir gördüyüm yeganə mənzərə idi. İstəsəm də, bundan nə bir çərək əskiyi, nə bir qırıq artığını görə bilərdim. Sanki kimsə göy üzünü gözlərimin önündə bir rəsm tablosu kimi asıb getmişdi.

Gecə və gündüz növbələşəndə bu tablonun rəngindən başqa hər şeyi - eni, uzunu, genişliyi, hüdudsuzluğu yerli-yerində qalırdı.

Səhərlər rəssam bu xəyali tablonu açıq rənglərlə fırçalayırdı. Elə ki şər qarışırdı, tablodakı açıq rənglər qatı boyalarla əvəzlənirdi. Bu qatılıq buludların barmaqlarının ucunda gəzən adamlar kimi səssiz-səmirsiz çəkildiyi yerlərdə dərinləşirdi.

Az qala yaddaşıma həkk olunan bu rəsm tablosunda hərdənbir yeni şeylər; perik düşən bir dəstə sərçə, gözqamaşdıran Günəş, bədirlənmiş Ay, göy üzünə duz kimi səpələnmiş ulduzlar, səmanın canına yayılan göyqurşağı peyda olurdu.

Neçə gündür bu mənzərələrə baxa-baxa darıxmaq barədə düşünürəm. Darıxmaq hissi mənə ucsuz-bucaqsız səhranı xatırladır. Hərdən bu səhrada az qala dizlərinə qədər quma batırsan, arabir isti qumsal ayaqlarını yandırır. Məni ən azı darıxmaq qədər fanilik hissi də sıxcalayır.

Bəzən həyat adlı yarışın sonunu düşünəndə bu hiss içimi çulğayır.

Dünyaya gəlirsən, qayğıların da səninlə bərabər böyüyür, gündəlik məişət təkrarları səni təngə gətirir. Bu qapalı dövrəyə özün də bilmədən öyrəşirsən. Zaman keçdikcə təəccüb hissini itirməyə başlayırsan. Hər şeyin parıltısını itirməsi, adidən adi, sadədən sadə olması içindəki fanilik hissini ərşə çıxarır.

Tez-tez keçmişimə qayıdıram. Keçmiş etibarlı, sınaqdan üzüağ çıxmış dostsayağıdır. Keçmiş indinin dolaşığından, gələcəyin bilinməzliyindən fərqlidir. Keçmişdə hər şey donub. Sən həmin dövrdəki səhvlərini, peşmanlıqlarını, təəssüflərini, sevinclərini, kədərlərini, doğrularını ölçüb-biçsən də, dəyişə bilmirsən, olduğutək qəbul edirsən.

Keçmişdən nigaran qalmaq olmur. Sən olub keçənləri kiçik bir təbəssümlə və ya acı bir təəssüflə xatırlamaqla kifayətlənirsən. Keçmiş gələcəklə bağlı narahatlıqlardan, nigaranlıqlardan uzaqdır…

Hərdən ötüb keçən vaxtlar quduz it kimi üstümə cumur. Hafizəmin illər əvvəlki hissəsindən sivişib irəli atılan xatirələr uzun labirintlərdən yarısağ, yarıölü gözlərimin önünə dikilir. Elə indi də bu tutqun səmaya baxıb bulanıq yaddaşımı ələk-vələk edirəm.

Bu otuz ildə çox şeyi unutmağa çalışmışam. Bəzən bu evin sevinc dolu günləri yadıma düşür. Biz heç kimə dəyib-dolaşmayan bir ailə idik.

Biz deyirəm, çünki mən də bu evin məhrəm, ad verə bilmədiyim rahatlığına isinişmişdim. Bu dördgöz evə neçə səadətli, bəxtiyar illər sığışmışdı. Ta ki o məşum günə qədər.

İnsanın ürəyi də daşlaşa bilərmiş. Mən xırda bir daş parçası olsam da, bu həqiqəti qavradığım gün heyrətləndim. İlahi, adamlar necə də qəddar olurlar!

Həmin gecə indi zilləndiyim səma mənə aydın görünmürdü. Bizi otağın tavanı, evin damı ayırırdı.

Xocalı günlərlə mühasirədə qaldı. Bu günlərdə adamlar bir qırıq qorxunu, vahiməni ürəklərinə yaxın buraxmırdı. Heç kim varidatını, uşaqlığını, gəncliyini burada qoyub gedəcəyinə inanmırdı. Bəlkə də, inanmaq istəmirdi.

Son günlər bir neçə ailəni təxliyə etmək üçün helikopterlər gəlirdi. Həmin an o adamların çöhrəsinin büründüyü təəssüfü, ağlamsınan sifətlərini unuda bilmirəm. Onlar son dəfə evlərinə, həyətlərinə, ağaclara, dağlara, quşlara, səmaya baxıb doluxsunurdular.

Bizim bünövrəsini qoyduğumuz yuvalar ağlaya-ağlaya keçmişiylə vidalaşan adamlar üçün göz dağı idi. Onlar sanki təkcə bu evləri yox, xoşbəxtliklərini, firavan günlərini də kərpic-kərpic hörmüşdülər. İndi həmin evlər, xoşbəxtliklər intəhasız bir naməlumluğun qoynuna sığınmışdı.

Evindən ayrılmaq istəməyənlər müqavimət göstərməyə çalışırdılar. Əlisilahlı düşmən dəstələrinin qabağında gündən-günə zəifləyən, gücsüzləşən, əliyalın müqavimət.

Bu evin adamları tələm-tələsik getdilər. Silah səsləri get-gedə yaxınlaşdıqca onlar o qədər tələsirdilər ki, qazanları ocaqda, balaca qızcığazın kuklası divanın bir küncündə qaldı. Evin ağsaqqalı heç ayaqqabılarını geyinməyə macal tapmadı, məstlərini sürüyə-sürüyə ailəsini meşəyə tərəf apardı.

Həmin sabah şəhər ağappaq qarı yorğan kimi sinəsinə çəkmişdi. Axşama doğru müqavimətin zəiflədiyi anlarda dümağ yorğan qeybə çəkildi, qocaman şəhər bahar laləzarları kimi al-qırmızı rəngə təslim oldu.

Görəsən, o məşum gecə, həmin laləzarda kürəyi üstə canını tapşıran neçə şəhər sakininin son gördüyü şey indi baxdığım tutqun səma olmuşdu?

Kim bilir, bəlkə bir möcüzə olsaydı, şaxtada bədəni qaxaca dönən cansız uşaqlardan biri dirilsəydi, sevinə-sevinə ilk dəfə gördüyü bu qəribəliyi dostlarına müjdələyərdi: “Uşaqlar, qırmızı qar yağıb”…

O gecədən sonra evlərdəki yemək qoxusu pəncərədən içəri dolan barıt iyiylə əvəzləndi. Soyuq aralı pəncərələrdən, açıq qapılardan dalğa- dalğa evlərə doldu, otaqlar buz kəsdi. Divanın küncündə unudulan kuklanın sarı saçları qırov bağladı.

Soyuqdan sonra hərbi geyimli, tanımadığım adamlar da bu evə girdi. Əvvəlcə bu şəhərin sakinlərinin ürəyini sökdülər, sonra evlərini.

Kərpic-kərpic tikilən bu yuva, indi də daş-daş, himinə qədər sökülürdü.

Günlər keçdikcə o əzəmətli ev qəfil xəstəliyə tutulan adamlar kimi əriyirdi. Əvvəlcə evin damı, sonra otağın tavanı yoxa çıxdı. O gündən səmayla məni ayıran bircə maneə qalmadı.

Sonra bu evin taybatay qapılarını, sobasını sökdülər, masanı, taxtı, divanı, stulları, dolabları, qab-qacaqları, sarı kuklanı daşıyıb apardılar.

Aradan keçən otuz ildə o uca evdən geriyə tanımadığım adamların söküb aparmaqda çətinlik çəkdiyi mən və bənzərlərimdən ibarət bünövrə, üzündəki mamırlardan başqa həyat əlaməti olmayan daş parçaları yadigar qalıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)

   “Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.

“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?

Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.

40-cı hissə

Vaxt daralır

Saat 8:40-da Ülkər yenidən güzgünün qarşısından durdu.

Onun gəlişinə sayılı saatlar qaldıqca həyəcandan bədənitnin əzaları ağrıyırdı artıq, beyni gizildəyirdi, ürəyi çırpınır, nəfəsi təntiyirdi.

Qarnından bir sancı da tutdu.

Onun mətbəxdəki, qonaq otağındakı siyirtməli nəyi vardısa, hamısını açıb qurdaladı ki, bəlkə dərman tapa. Düşünürdü ki, tetraskilindən-zaddan tapıb içməsə, qarnının sancısı kəsməyəcək.

Amma Onun mənzilində dərman yox imiş. Vardısa da, Ülkər tapa bilmədi.

Neyləsin? Vaxt daralırdı. Telefonu götürdü. Vatsapı açıb yazmaq qərarına gəldi. Uzatmaq lazım deyildi. Təcili Ona “yox” yazıb mənzili tərk eləməli, öz fahişəliyinin dalınca getməli idi. Ev, ailə... Görünür, bunlar onun qisməti deyilmiş.

Əlləri əsə-əsə, göz yaşlarında boğula-boğula yazmağa başladı:

“Əzizim. Mən sənin evlilik təklifinə “yox” deyirəm. İndi yazacaqlarım, ola bilər ki, səni dəhşətə gətirəcək. Ağlına belə gəlməyəcək bir həqiqətlə baş-başa qoyacağam səni. Mən sənə “əzizim” deyə müraciət edirəm, edəcəm də, Dubayda görüşümüzdən üzü bəri bir dəfə də adını çəkməmişəm, bilmirəm buna diqqət etmisənmi. Sənin adını belə dilə gətirməkdən qorxmağım bilirsən hansı səbəbdəndir? Çünki mən ləkəliyəm, murdaram. Sənsə təmizsən, su kimi safsan. Mən səni də çirkaba batıra bilmərəm, ona görə də səndən uzaq durmalıyam.

Mən dünyanın ən ciddi, ən tələbkar ailəsində doğulub, daim qadağalar altında yaşayıb bilirsən axırda kim oldum? Yatsan, yuxuna belə girməz. Mən sənin həyat yoldaşın, uşaqlarının anası ona görə ola bilmərəm ki, mən fahişəyəm. Bəli, fahişə...”

Yazırdı, burada dayandı. Göz yaşları onu boğmağa başladı.

“Mən fahişəyəm” yazdı az sonra yenidən.

“Mən fahişəyəm” yazdı yenə də.

“Mən fahişəyəm” yazdı növbəti dəfəsində.

Özündə-sözündə deyildi. Nə etdiyinin, nə yazdığının fərqində belə deyildi. Bilmirdi ki, hey eyni kəlmələri ardıcıl yazır. Amma bu kəlmələr sırayla mesaja düzülürdü:

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

Sonra nidalar qoymağa başladı. Nidalar sıralandı:

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!

Hönkürtüsü heysizliklə, zəifliklə əvəzləndi, gözləri qaraldı, taqətsiz halda kürəyini divara söykədi.

Sonra telefon əlindən düşdü.

41-ci hissə

Özün yazan yazı

Süleyman şüurlu həyatında bir şeyə də əmin olmuşdu, sənin özünə layiq gördüyün səviyyə hansıdırsa, cəmiyyət ən azı səni iki-üç pillə aşağıda görməyə çalışacaq. Yəni özünə dəyər vermək, ucalara can atmaq lazımdır, özünə dəyər vermədinsə, başqalarından nəsə gözləməyə haqqın varmı? Romanın bu hissəsini qələmlə necə qaraladısa, vərəq cırıldı.

“Mən fahişəyəm” yazdı az sonra yenidən.

“Mən fahişəyəm” yazdı yenə də.

“Mən fahişəyəm” yazdı növbəti dəfəsində.

Özündə-sözündə deyildi. Nə etdiyinin, nə yazdığının fərqində belə deyildi. Bilmirdi ki, hey eyni kəlmələri ardıcıl yazır. Amma bu kəlmələr sırayla mesaja düzülürdü:

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

“Mən fahişəyəm”.

Sonra nidalar qoymağa başladı. Nidalar sıralandı:

!!!!!!!!!!!!!!

Zəng vurub Elgündən təcili yanına gəlməsini tələb etdi. Cəmi iyirmi dəqiqə keçmiş Elgün gəldi. Qızlar onu xüsusi təmtəraqla qarşılayıb roman barədə suallar yağdıranda Elgün o qədər sevindi ki, səsi belə titrədi. Düşündü ki, artıq həmyerlisi Süleyman müəllimdən romanının çapı üçün pul alması məsələsi həll edilib. Əgər Süleyman müəllim romanı işçilərinə də oxutdurubsa, demək, bəyənib, yüz faiz bəyənib.

Elə bu düşüncələrlə də qanadlanmış halda Süleymanın otağına girdi, amma romanı hələ oxuyub bitirmədiyi üçün kitaba sarılan Süleyman onun gəlişinə əsəbi reaksiya göstərərək onu fasiləsiz olaraq danladı, “Bu əsər bu adla çap edilə bilməz” deyə əminliklə bildirdi.

Elgün Bayat imkanlı həmyerlisinin qərar qəbul etdiyinə əmin oldu və tələsik onun fikrini təsdiqlədi:

-- Siz necə deyirsinizsə, elə olsun, Süleyman müəllim. Adını dəyiş deyirsiniz, dəyişim. Təki kitab çıxsın, minlərlə Ülkər taleyi yaşayan qızlar ibrət dərsi götürsünlər. Minlərlə Ülkərlər yaradan kişilərimiz xəcalət çəksinlər. Hər bir fahişə beş-altı alçaq kişinin sənət əsəridir.

Elgün sonra bir qədər utana-utana ona nə qədər maliyyə ayrılacağını soruşdu. Dedi, indi kitablar çox kiçik tirajla satılır, min nüsxə kitab üçün haradasa üç min manat pul lazım olacaq.

Süleyman isə onun ümidlərini qırdı, hələ qərar vermədiyini bildirib onu yola saldı. Və “Qulaqlarını aş, yaxşı-yaxşı eşit, çalış faciə yox, komediya yazasan. Bu gün cəmiyyət ağlamağa öyrəşdiyindən gülmək istəyir” ibarələri ilə onu əliboş yola saldı.

Romanın ən tükürpədən yerində idi. Ülkər bədənini satırdı, çirkaba bulaşmışdı. Özü özünə “fahişə” deyirdi. Amma Süleyman hələ də fikrində qəti idi ki, Ülkər fahişə deyil.

Romanı əlinə alıb oxumağa davam etdi. Ağlına belə gətirməyəcəyi hadisələr barədə oxuyacaqdı az sonra.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.01.2024)