İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Oktyabr ayının 28-i görkəmli iştimai-siyasi xadim, XX əsr ədəbiyyatımızın tanınmış simalarından biri Mirzə İbrahimovun anadan olduğu gündür. O, 1911-ci ilin qeyd olunan həmin günündə Cənibi Azərbaycanda, indiki İranın Sərab şəhəri yaxınlığındakı Eyvəq kəndində anadan olmuşdur. 

Görkəmli yazıcı və ictimai xadim M.İbrahimov Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Azərbaycan SSR xalq yazıçısı, "Stalin" mükafatı laureatı, Mirzə Fətəli Axundov adına Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı, Beynəlxalq Nehru mükafatı laureatı, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin sədri, Azərbaycan SSR maarif komissarı və naziri, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin sədri, birinci katibi, 1937–1991-ci illərdə SSRİ Ali Sovetinin deputatı (fasilələrlə), bir neçə şağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı olmuşdur.

Xüsusi qeyd etmək istərdim ki, o həm də Azərbaycan dilinin dövlət dili olması haqqında qəbul edilmiş qanunun (1956) əsas təşəbbüsçüsü idi. Xalq şairi N.Xəzri haqlı olaraq yazırdı ki, “Mirzə müəllim Şah İsmayıl Xətaidən sonra dilimizi dövlət dili səviyyəsində görür, bunun üçün imperiya siyasəti dövründə bacardığı işi görməyə çalışırdı. Bu özü əsl qəhrəmanlıq idi!”

Onu da qeyd edək ki, M.İbrahimovun 1932-2009-cu illərdə (təkrar nəşrlərlə) 59 kitabı çap olunmuşdur. Onun dövrü mətbuatda, məcmuə və dərsliklərdə dərc olunmuş (roman, povest, hekayə, oçerk və novella, poema və şeirlər, dram əsərlərindən parçalar, ədəbi-tənqidi, publisistik məqalələri,məruzə və çıxışları, redaktoru olduğu və rəy verdiyi əsərlər, tərcümə əsərləri və s.) əsərlərinin sayı isə 1203-dən çoxdur.

Görkəmli yazıcının həyat və yaradıcılığı haqqında 26 kitab, 12 dissertasiya və referat yazılmışdır. Haqqında dərslik, dövrü mətbuat və məcmuələrdə dərc olunmuş məqalələrin sayı isə 590-dan çoxdur.

Onun barəsində xarici dillərdə (rus, ingilis, alman, fransız, macar, türk və s.)  875-dən artıq yazı çap olunmuşdur. Dünya kitabxanalarında (ABŞ, Rusiya, Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya, Danimarka, Türkiyə, Avistriya və s.)  olan əsərlərinin sayı 176-dır. Dünyanın aparıcı universitetlərinin (Harvard, Oksford, Kolumbiya və s.) kitabxanalarında 13 əsəri  vardır.

Doğum günündə bu böyük insanı dərin hörmət və ehtiramla yad edərək “Akademik Mirzə İbrahimov (Mirzə Əjdər oğlu İbrahimov). Biblioqrafiya” (Bakı-2022.) kitabından seçmələri olduğu kimi “Görkəmli şəxsiyyətlər M.İbrahimov haqqında”, “M.İbrahimov görkəmli şəxsiyyətlər və qələm dostları haqqında” və “M.İbrahimovun yaradıcılığından sətirlər” yarımbaşlıqları ilə hörmətli oxucularımızın diqqətinə təqdim edirik.

Zənn edirik ki, bu məlumatlar xalqımızın “Böyük dayaq”larından olan M.İbrahimovun həyat və fəaliyyəti, o cümlədən yaradıcılığı barədə daha dolğun təsəvvür yaradacaqdır.

Bu gün sizlərə ilk olaraq görkəmli şəxsiyyətləin Mirzə İbrahimov haqqında söylədikləri fikirləri çatdıracağıq:

Görkəmli şəxsiyyətlər Mirzə İbrahimov haqqında

1.     Bədii yaradıcılığı ilə yanaşı, Mirzə İbrahimovu respublikamızda və ölkəmizdə görkəmli bir ədəbiyyatşünas, alim, tədqiqatçı və publisist kimi də tanıyırlar. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü kimi bu sahələrdə onun fəaliyyəti yüksək qiymətə layiqdir və biz tam qətiyyətlə deyə bilərik ki, Mirzə İbrahimov bir ədəbiyyatşünas-alim kimi Azərbaycan elminin inkişafına böyük təsir göstərmişdir.

Heydər Əliyev, Ümummilli lider

2.     XX əsr ədəbiyyatımızın tanınmış simalarından biri kimi onun meydana gətirdiyi əsərlərdə dövrün və zamanın dolğun mənzərəsi yaradılmışdır.

İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

3.     Xoşbəxt o sənətkardır ki, elə sağlığında da onu sevsinlər. Adı-sanı və şöhrəti dillər əzbəri olsun…Azərbaycan xalqının sevimlisi, istedadlı yazıçı və dramaturqumuz, görkəmli ictimai xadim, dostumuz Mirzə İbrahimov məhz belə sənətkarlardandır. Ona görə də Mirzə kütlələrin hüsnrəğbətini, daha doğrusu, ümümxalq məhəbbətini şəxsi ləyaqəti sayəsində çoxdan bəridir ki, qazanmışdır.

Mikayıl Abdullayev, SSRİ-nin və Azərbaycanın Xalq rəssamı

4.     Mən onu xalq işinə çox lazımlı müsbət bir şəxsiyyət kimi tanıyıram.

Səməd Vurğun, Xalq şairi

5.     İllərin çiynində ədəbiyyatın, mədəniyyətin, elmin, yüksək vəzifələrin ağır, məsuliyyətli, həm də şərəfli yükünü daşımış bir hikmətli ömürdür Mirzə İbrahimov ömrü. Onu həyat öz məktəbində hazırlayıb. Ona görə də Mirzə İbrahimov özü də bir məktəbdir, – desək yanılmarıq. Bu məktəbin əlifbası – zəka, istedad və onları çiçəkləndirən, bara, bəhərə dolduran sonsuz əməkdir. 

Mirvarid Dilbazi, Xalq şairi

6.     Mirzə İbrahimov sözün həqiqi mənasında ensiklopedik bir yazıçı idi. O, istər bədii əsərlərində, istərsə də nəzəri-tənqidi məqalələrində dövrün ən mühüm hadisələrindən danışmış və hadisələri müasirlik baxımından qiymətləndirmişdir.

 Balaş Azəroğlu, Xalq şairi

7.     Əsl sənətkar üçün yazmaq, yaratdığı ilə insanlara düzgün yaşamağı öyrətmək böyük xoşbəxtlikdir. Bu baxımdan Mirzə İbrahimovun yaradıcılığı qibtə doğura bilər.

Əli Vəliyev, Xalq yazıcısı

8.     Heç şübhə yoxdur ki, Mirzə İbrahimov bizim ədəbiyyatımızda bütöv bir dövrdür.... Mirzə İbrahimovun taleyində böyük və əhəmiyyətli işlərə adi və gündəlik hadisələr sıx surətdə bir-birinə qarışmışdır. O, böyük əhəmiyyətə malik tarixi proseslərin və yalnız Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının ədəbi həyatı üçün maraq kəsb edən hadisələrin iştirakçısı olmuşdur.

Anar, Xalq yazıcısı

9.     Öz xalqını, torpağını sevərdi – sevərdi ülvi məhəbbətlə. Həyatı, insanları, təbiəti, bəşəri sevərdi – sevərdi ülvi məhəbbətlə. Ürəyi açıq idi – bütün səmimi, təmiz qəlbli insanlara. Möhkəm və incəlik, cəsarət və mərd, çox geniş bilikli və intellektual, böyük mənəviyyat dünyası və həssaslıq – ümumiyyətlə, insana xas olan bütün yüksək keyfiyyətləri özündə cəmləşdirirdi.

Sevda İbrahimova, Xalq artisti, bəstəkar, yazıçının qızı

10.Mən bəstəkar kimi yetişməyimdə istedadlı yazıçı və ictimai xadim Mirzə müəllimə minnətdaram. Çünki Üzeyir Hacıbəyov kimi dahiyə məni ilk dəfə o təqdim etmişdir. Beləliklə də, gələcək həyat yolum müəyyənləşmişdir..

Şəfiqə Axundova, Xalq artisti, bəstəkar

11.Mirzə müəllim çox alicənab, çox işgüzar, yenə də təkrar edirəm, böyük insan idi. Sənətkar olmaq olar, amma əsl insan olmaq – o, Allah vergisidir.

Cövdət Hacıyev, Xalq artisti, bəstəkar

12.Mirzə müəllim Şah İsmayıl Xətaidən sonra dilimizi dövlət dili səviyyəsində görür, bunun üçün imperiya siyasəti dövründə bacardığı işi görməyə çalışırdı. Bu özü əsl qəhrəmanlıq idi!

Nəbi Xəzri, Xalq şairi

13.Mirzə böyük təşkilatçılıq bacarığına malik idi. O, elə bil çoxcəhətli, vüsətli iş üçün yaranmışdı. İşlədiyi sahənin bütün qlobal məsələlərini yanılmadan, düzgün istiqamətdə həll edirdi. Onda elə fitri istedad vardı ki, başçılıq etməyə başladığı sahənin bütün kollektivini əsas məqsəd uğrunda mübarizə üçün təşkil edə bilirdi.

Qılman İlkin, Xalq yazıcısı

14.Mirzə İbrahimov mənim üçün nəhəng mədəniyyət xadimi idi. Onun kimi adamlar dünyaya çox nadir hallarda gəlir. Bu insan nə qədər ağıllı, nə qədər dərrakəli, müdrik, nüfuzlu idi. Nə qədər bu insanda enerji var idi demək çətindir.

Tofiq Quliyev, Xalq artisti, bəstəkar

15.İstedadlı yazıçı, görkəmli alim, fəal ictimai xadim Mirzə İbrahimov bir ömürdə iki, bəlkə də üç ömür qədər çalışmış, xalqımızın mədəniyyət xəzinəsini zənginləşdirmişdir. O, yüksək intellektə malik şəxsiyyətdir.

Əzizə Əhmədova, Yazıçı, dramaturq, şair, tərcüməçi

16.İşıqlı sözlərin sönməz mayakdı,

El sənə arxadı, sən elə Mirzə.

Ay ustad, adın da böyük dayaqdı

Bizim dərdimizə, diləyimizə....

 Ağa Laçınlı, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair

 Sabah Mirzə İbrahimov görkəmli şəxsiyyətlər və qələm dostları haqqında seçməsi ilə tanış olacaqsınız.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Ta qədimdən filosoflar, yazıçılar, dövlət xadimləri uğur barədə, məqsəd və hədəfə çatma yolları barədə fikirlər söyləmiş, rəy bildirmişlər. Bu söylənilənlərdən ən qiymətliləri aforizim halını almış, tarixin sınağından çıxaraq bu günə qədər gəlib çıxmışdır.

Bu aformzmləri elə bircə dəfə oxumaq insana bəs edir ki, fikir təlatümlərindən qopub müəyyən qərarları qəbul etsin, özünə lazımi keyfiyyətlər aşılasın, uğura, məqsədə doğru gedən düz yolu tapıb inamla, qətiyyətlə irəliləməyə nail olsun. Bu cür kəlamlardan bəziləri, düşünürəm ki, uğura doğru yolunuza işıq tuta bilər. Odur ki, uğur barədə aforizmlərdən ən seçmələrini verməyi məqsədyönlü hesab edirəm.

Bu gün 10 aforizm:

Uğur məbədində açıq qapılar yoxdur. Ora daxil olmaq istəyən özü üçün qapı açmalıdır. Və bu yeni qapı onun arxasınca elə möhkəm örtülür ki, hətta övladları belə zəhmət çəkmədən oraya daxil ola bilmirlər.

Ç.Marden

Məğlubiyyətdən qorxanlar deyil, mübarizə aparanlar uğur qazanacaqlar.

J.Kopp

Bizim üçün ən böyük qələbə uğur qazanacağımızı rəqiblərimizə hiss etdirməkdir.

M.Qandi

Uğur qazanmaq üçün ya ağıllı olmalısan, ya da başqalarının axmaqlığından bəhrələnməyi bacarmalısan.

J.Labrüer

İrəli getmək gözləməkdən yaxşıdır.

M.K.Atatürk

İrəlini görməyən yerində sayır.

R.Beyker

Öhdəsindən gələ bilməyəcəyimiz ən çətin iş arzuları cilovlamaqdır.

Budda

«Hörmət etmək» və «təqdir etmək» ayrı-ayrı anlayışlardır. «Hörmət», ümumiyyətlə, insana, «təqdir» isə yalnız uğur qazanana aiddir.

A.Düma

Uğur sağlam düşüncəli insanları sevir.

Evripid

Uğur bizi uğursuzluğa qarşı dözümsüz edir. Uğursuzluq bizi uğura qarşı dözumsuz edir.

U.Feder

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün sizlərə Alpay Azərin “Universitet hekayələri” silsiləsindən yazdığı “Ali rütbəli nəzarətçilər” hekayəsi təqdim ediləcək.

“Ulduz”u oxuyaq və sevək!

İyunun sonu əsas dərs dediyim universitetin (qısaca ƏDDU)  tədris üzrə prorektoru Cəfər müəllim məni yanına çağırıb dedi ki, Azərbaycan Nəqliyyat Universitetində (ANU) sentyabrdan ingilis dilində Azərbaycan tarixi və politologiyadan dərs deyən müəllimə ehtiyac var, hər saatına iyirmi iki manat verirlər. Təklif bizim prorektorun ANU-da kafedra müdiri işləyən tanışı Ziya müəllimdən gəlmişdi. Tezcə razılaşdım, – pula ehtiyacım varıydı. ƏDDU ilə müqayisədə ANU-dakı saathesabı pulu qat-qat çox idi.

          Ziya müəllimlə görüşüb söhbət etdim, dərs prosesindən, oranın qayda-qanunlarından tutmuş, onun ixtisası olan sosiologiyaya qədər gedib çıxdıq, Emil Dürkheymdən, Qüstav Lebondan danışdıq. Fəlsəfəyə keçəndə hər ikimizin ekzistensializm, Sartr aşiqi olduğu məlum oldu. Ertəsi gün Cəfər müəllim məni təbrik edib dedi ki,  Ziya müəllim səni çox bəyənib, deyib ki, hətta gələcəkdə tam ştata götürməyi fikirləşir.

          ANU rektorunun barəmdə əmri çıxan kimi silabusları, iyulda hazırladığım on bir mühazirəni, dərslikləri Emproda (1) yerləşdirdim, sentyabrın on beşi otuz səkkiz tələbəyə ingilis dilində Azərbaycan tarixi fənnindən ilk mühazirəmi dedim.

          Oktyabrın sonu  Ziya müəllim qəfil qapını açıb dərsimə girdi, mühazirə mövzum Atabəylər dövlətiydi. Bəxtimdən bu mühazirəyə daha yaxşı hazırlaşmışdım. Ziya müəllimə xoş gəlməkçün arada məşhur ərəb tarixçilərindən misallar çəkdim, Şəmsəddin Eldəgizin timsalında şəxsiyyətin tarixdəki həlledici rolundan danışdım, tələbələrə suallar verib dialoqa çəkdim ki, dərs maraqlı, canlı keçsin. Kafedrada Ziya müəllim ümumən mühazirədən razı qaldığını, amma bəzən mövzudan kənara çıxdığımı dedi. Başımı tərpətdim, yəni razıyam. Onu deyim, ANU-da auditoriyaların çoxunda kamera vasitəsilə hamımız rektorluğun, dekanlığın müntəzəm nəzarəti altındaydıq.

          Bir gün politologiyadan mühazirə dediyim 416-cı auditoriyaya qəfil girən “Sürücülüyün əsasları” fakültəsinin dekanı Elvin Abışov salam verib tələbələrə nəzər salandan sonra üzünü mənə tutub başladı: “Niyə tələbələrin qarşısında mühazirə mətnləri yoxdu?” Əlimlə üç-dörd tələbəni göstərdim, yəni, baxın, qarşılarında mühazirə var. Dekan masanın üstündəki jurnala baxıb dedi: “Burda on səkkiz tələbə var, cəmi... bir, iki, üç, dörd. Dördünün qarşısında mühazirə mətni görürəm, qalanlarında yoxdu”. – “Yoxdu deyəndə ki, onlara hazırda keçdiyim mühazirəni emproya yerləşdirmişəm. Mən danışanda tələbələr ya lövhədə əks olunan mühazirəyə baxırlar, ya da mənə qulaq asırlar. Yəni...” – “Gəray məllim, zəhmət olmasa, dərsdən sonra gələrsiz yanıma”, – əsəbi halda  auditoriyadan çıxdı.

          Zəng vurulan kimi getdim bunun yanına, dərsdə sözümü axıra qədər deməyə imkan verməmişdi deyə, detala varası oldum: “Tələbə əgər proyektorla lövhədə əks olunan mühazirə mətnini görürsə, eyni zamanda məni eşidirsə, həmin mühazirənin kağız variantına nə ehtiyac var? Belə çıxır, tələbə gah lövhəyə baxmalıdı, gah kağıza, eyni zamanda qulağı məndə olmalıdı? Finlandiyada artıq ibtidai siniflərdə şagirdlər dəftər əvəzinə planşetdən istifadə edirlər. Üstəlik, tələbə  burda hər dəfə printerçün pul verməlidi”. Mənə qulaq asa-asa başını bulayan dekanın cavabı bu oldu: “Gəray məllim, burda qayda belədi, proyektor vardı, yoxdu, mühazirə mətni hər tələbənin qarşısında ol-ma-lı-dı! Vəssalam. – Əlini masaya vurdu. – Qaldı ki tələbələrin printerə verdikləri pullara, siz narahat olmuyun, o pullar işlətdikləri telefonun qiymətinin heç yarısı eləmir. Yeri gəlmişkən, mən bayaq dərsdə soruşmadım, sizdə yazılı mühazirə, silabus var?” – “Var”, – portfelimi açıb silabusu, mühazirəni çıxardıb onun qabağına qoydum, əlavə etdim: “Mən mühazirəni ona görə print edirəm ki, arada partaların arasıyla gəzə-gəzə danışanda tarixlərə, statistik faktlara baxmalı oluram. Amma tələbələrlə bağlı yenə deyirəm... – “Siz məni yorduz, Gəray müəllim. – qalstukunu boşaltdı. – Vaxtımı alırsız. Nə deyirəmsə, onu da etmək lazımdır”.  Heç nə demədən dilxor halda bunun otağından çıxdım.

          ANU-da Ziya müəllim bir növ, mənə zamin durmuşdu, təbii ki, baş verənləri mütləq bilməliydi. Ertəsi gün ona dəyib hər şeyi olduğu kimi danışdım. “Nə deyirlərsə, onu da elə, rəhbərliklə söz güləşdirmə, ağa deyir, sür dərəyə, sür dərəyə. Gələn dəfə tələbələrə ciddi şəkildə tapşır, mühazirələri stolun üstündə olsun ”, – dedi. Təlimata uyğun bütün qruplara verilən tapşırığı çatdırdım.

          Axırıncı yoxlamadan iki həftə sonra yenə həmin qrupa təşrif buyuran dekan jurnala həmlə etdi, diqqətlə gözlərini qrafaya zilləyib dedi: “Qayıbları yazmısız?” – “Yazmışam”. – barmağımla iki nəfərə yazdığım qayıbı göstərdim. “Bəs niyə “iştirak edir”ləri yazmamısız?” – “Bu gün seminardı. Cavab verib qiymət alanlar olacaq, ona görə o yerləri boş saxlamışam”. (Seminarda tələbə cavab verməyəndə zəng vurulmağa beş dəqiqə qalmış adının qarşısında ie, yəni iştirak edib yazılır.) Dekan “Düzdü” deyib auditoriyaya nəzər saldı, nəhayət, bunu ilk dəfə özümdən razı saldığıma görə sevindim. Sonra kompüterə yaxınlaşıb kollokvium (2) qiymətlərinə baxmaq istədi. Menyuya girib bunun istədiyi bölməni açdım. “Belə olmaz, Gəray məllim. Tələbələrə çox yüksək qiymət yazırsız. Səkkiz bal, doqquz bal”, – başını bulayıb dedi. “Yüksək deyəndə, maksimum bir-iki bal artırıram, yəni beş ballıq cavab verənə doqquz yox, altı, ya yeddi yazıram...” – “Vəliyeva Aydanın axırıncı kollokvium qiyməti səkkizdi. Aydan Vəliyeva ayağa dursun”. İkinci partada oturan arıq, gözlüklü qız ayağa durdu, həyəcandan rəngi ağardı. “De görüm, parlament nəyə deyirlər?” – “Ölkənin qanunverici orqanına parlament deyilir”, – qrupun ən fəalı Aydan kəkələyə-kəkələyə cavab verdi. Düzgün cavabdan narazı qalan dekanın sifətində “Hansı sual verim ki, cavab verə bilməsin” ifadəsi yarandı. Diqqətlə auditoriyaya baxdı, qarşılarında mühazirə olmayan beş-altı tələbəni qaldırıb başladı: “Niyə qarşında mühazirə mətni yoxdu?” Hamısı aşağı-yuxarı eyni cavabı verdi: “Yadımdan çıxıb evdə qoymuşam”. Mənə tərəf çönüb dedi: “Gəray məllim, narazı qaldım sizdən. Yenə tələbələr mühazirəsiz dərsə gəlir, layiq olmadıqları qiyməti yazırsız”. Dərhal auditoriyanı tərk etdi, çatdırıb deyəmmədim ki, gördünüz axı, keçən dəfəkiylə müqayisədə bu dəfə tələbələrin ən azı səksən faizi dərsə mühazirə mətniylə gəlib.

          ANU-da bir mühazirə aralarında beş dəqiqə fasilə olmaqla iki qırx beş (doxsan) dəqiqə idi. Qaydaya görə, zəng vurulmamış tələbələr mobil telefonlarını söndürüb ön sıradakı partalardan birinin üstünə düzməliydilər, dərs boyu tam sakitliyə riayət etməliydilər, kimsə başını əllərinin üstünə qoyub mürgüləməməli, yatmamalıydı, oğlanların saçları uzun olmamalıydı, qısa, ya uzun saqqaldansa söhbət gedə bilməzdi.

          Bir gün beşdəqiqəlik fasilədə auditoriyada peyda olan tədris işləri üzrə prorektor orta sıradakı partada başını əlləri üstünə qoyub mürgüləyən Coşquna yaxınlaşdı: “A bala, dərsdə niyə yatmısan?” – “Gecə gec yatmışdım”, – ayağa duran tələbə gözlərini ovuşdurdu. “Dur hələ bir əsnə də. Gec yatma də, tez yat”. Mən dillənəsi oldum: “Nəsrulla məllim, tez-tez tələbələrə deyirəm, kim gecə səkkiz saatdan az yatırsa, səhər bir fincan espresso içib dərsə gəlsin. Görünür, Coşqun bu gün kofe içmiyib”, – saxta təbəssümlə dedim. Hərçənd, bunu deməyimə ehtiyac yoxuydu, çünki tələbələr həmin fasilədə mürgüləyə, öz aralarında söhbət edə, telefonu götürüb kiməsə zəng edə bilərdi. Espressoyla bağlı prorektora sanki məruzə etməyim özümə yaltaqlıq kimi gəldi, deyəsən, tələbələr də bunu hiss etdi. Nəsrulla çıxan kimi tələbələrə verdiyim “Başa düşmürəm, beş dəyqəlik tənəffüsdə sizin mürgüləməyinizə niyə icazə vermirlər” ritorik sualı isə özümü onlara xoş göstərmək, bir növ, reabilitasiya cəhdiydi. 

          Böyük auditoriyada potoka mühazirə deyərkən Elvin Nəsrullayla təşrif buyurdu. Yenə dekan masaya yaxınlaşıb diqqətlə jurnala baxdı, ie və qb-lar (qayıb) yazılmışdı, tələbələrin əksəriyyətinin mühazirəsi qarşısında idi. Prorektor qrupla bağlı mənə bir-iki ənənəvi sual (Necə oxuyurlar? Özlərini necə aparırlar?) verib cavab alandan sonra öndə oturan Musanı ayağa qaldırdı: “Hə, de görüm, Azərbaycan Demokratik Respublikası neçənci ildə yaranıb?” – “Min doqquz yüz on səkkizinci il mayın iyirmi səkkizində”. Nəsrullanın növbəti sualı özünü yetirdi: “O respublikanın yaranmasında kimlər iştirak edib?” Tələbə duruxdu. “Həyəcanlanma. Bir az fikirləşsən, tapacaqsan”, – ürək-dirək verdim, əminiydim ki, Musa bu sadə sualın cavabını verəcək. “Abbasqulu ağa Bakıxanov”. Prorektor özündən razı halda güldü, nəhayət, tələbənin dərsimdə səhv cavab verdiyinə şahid olan dekanın sifətində məmnunluq  ifadəsi yarandı, mənimsə başıma elə bil qaynar su tökdülər. Musa Azərbaycan tarixini yaxşı bilən, seminarlarda tez-tez cavab verən azsaylı tələbələrdən biri idi. Ali rütbəli nəzarətçilər auditoriyadan çıxan kimi, Musanın üstünə düşdüm: “Biabır elədin məni. Rəsulzadə, Topçubaşov dura-dura, Bakıxanov hardan ağlına gəldi?” – “Vallah, həyəcandan oldu”, – Musa günahkarcasına dilləndi.

          Yoxlamalardan artıq boğaza yığılmışdım, çox vaxt elə bilirdim, bu dəqiqə yenə özlərini yetirib bir “əmma” tapacaqlar. Bir də görürdün, dekan müavini dərsə girdi. Oğlanlardan birinin saçı azca uzun olduğuna görə dəlləkxanaya, o birisinisə universitetdən verilən çantanı özüylə gətirmədiyinə görə yataqxanaya göndərdi və dərhal başımın üstünü kəsdirib “Məllim, ikisinin də qayıdını yazın” əmrini verdi. Etiraz etmədən dediyini etdim.

          Bəzən mənə elə gəlirdi, dekan, ya prorektor auditoriyaya girib tələbəyə yox, mənə belə bir sual verə bilər: “Cəlairilər dövlətinin paytaxtı hansı şəhər olub?” Cavab verə bilməsəm, rahatca məzələnməkçün “Nyu York” deyə bilərdim. “Məni dolamısız?” desələr, yerində oturdardım: “Bəs siz niyə burda imtahan qurmusuz? Bilirsiz ki, qarşıma məqsəd qoysam, soyuq müharibə tarixindən qalın-qalın monoqrafiyalar yazan Henri Kissincerə həmin mövzuyla bağlı elə sual verərəm, cavab verə bilməz. Yox bir, bəlkə, sual verəsiz ki, Şah Abbasın dövründə Səfəvi ordusunda nizə, qılınc, ox sayı nə qədər idi?” Arada Faiq adlı tələbəm mənə Azərbaycan tarixiylə bağlı çaşdırıcı, çətin suallar verirdi, altısına cavab verə bilirdim, ikisinə yox. Axırda bu suallardan bezdiyimçün Faiqə “Get özünü dola” deyəsi oldum. Mənə elə gəlirdi, dekanlıq  bu tələbənin vasitəsiılə bilik səviyyəmi yoxlamayırdı.

          Birinci semestri başa vurdum, yazılı, test suallarını yazıb, Emproda yerləşdirdim, imtahanlarda çalışdım tələbələrə həddən artıq yüksək bal verməyəm, hər qrupda dörd-beş nəfər heç nə yazmadığına görə imtahandan kəsildi. Yaz-yay semestrinə bir neçə gün qalmış Ziya müəllimlə görüşüb soruşdum, imtahanlarda dekanlıqdan, ya rektorluqdan mənimlə bağlı narazılıq olmayıb. “Yox, hər şey qaydasındadı. Plyus, sənə yaxşı xəbərim var, amma hələlik heç kimə heç nə demə”. Məlum oldu ki, kafedrada rus bölmələrinə Azərbaycan tarixi fənnini deyən Hilal müəllim apreldə təqaüdə çıxır, Ziya müəllim məni mayda ştata götürməklə bağlı rektorla görüşəcək. Xeyli təşəkkür etdim ona. Bir tərəfdən, yüksək maaş və kafedrada müəllimlərlə yaxşı münasibətə görə sevinirdim. O biri tərəfdənsə ilk semestrdə üzləşdiyim yersiz danlaqlara görə ANU-ya tam ştata keçməyimlə bağlı tərəddüd içindəydim. Ümid edirdim, orda işə düzəlsəm, problemləri yenə kafedra müdiri vasitəsilə həll edəcəm, rektorla görüşüb mənimlə bağlı yersiz yoxlamalara birdəfəlik son qoyacam.

          Həvəslə başladığım yeni semestrin ilk ayında, fevralın iyirmi ikisi ürəyimə daman şey baş verdi. Həmin gün dalbadal üç dərsim, – iki  qrupa seminar, potoka mühazirəm varıydı. Birinci dərsdə dekan müavini təşvişlə içəri girib salamsız-kəlamsız cumdu orta sıradakı son partaya. Məlum oldu ki, kameradan baxanda yan-yana oturan tələbələr telefonlarıyla oynayırmış. Görünür, Çaldıran döyüşü haqda dərslikdən əlavə oxuduğum məlumatları elə ehtirasla, həvəslə danışmışdım ki, son partada oturan həmin tələbələrin telefonlarında oynamaları nəzərimdən qaçmışdı. Dekan hər iki tələbəni xeyli danlayandan sonra, onları özüylə yuxarı cərimə meydançasına apardı. Mən tənəffüsdə jurnalı rəfə qoymaqçün dekanlığa qalxanda həmin tələbələr ayaq üstə başlarını aşağı salıb kədərli-kədərli gözlərini bir nöqtəyə zilləmişdi, hiss olunurdu ki, iyirmi beş-otuz dəqiqə ərzində onları xeyli tənbeh ediblər. Yeri gəlmişkən, dekan müavinindən sonra həmin dərsə qəfil təşrif buyuran rektorun köməkçisi Asif adlı tələbəni durğuzub xeyli danladı, ona “avara” deyib auditoriyadan çıxdı. Dərsin sonunda tələbədən soruşdum, sən neynədin ki, o gəlib səni danladı. Yanında oturan Əhmədi göstərib dedi: “Bunun başına bircə dəfə çırtma vurdum”. Hamımız gülüşdük.

          Bunun ardınca ikinci potok dərsim beş dəqiqə olardı başlamışdı ki, mobil telefonuma zəng gəldi. Birinci zəng bitməmiş, qırmızını basıb zəngi saxladım. ƏDDU-dakı kafedramızın laborantından gələn zəng kafedraya çatdırmalı olduğum millət vəkili olan dissertanta yazdığım rəylə bağlı idi. Bir dəqiqə keçməmişdi, mühazirə deyə-deyə arada yarıaçıq qapıya baxan vaxt bir də gördüm, dekan müavini pilləkənləri iki-iki düşərək yuxarıdan aşağı şığıyır. İçəri girən kimi “Bəs sizə deməyiblər, telefon ya sönülü olmalıdı, ya da səssiz rejimdə çantanın içində”. – “Yox, bu barədə heç kim heç nə demiyib”. Bunun hərəkətlərinə gülməkdən güclə özümü saxladım. “Siz hardan bildiz ki, telefonum zəng çaldı?” – soruşdum, doğrudan, bilmək istəyirdim, axı telefonumun ilk zənginin axıra qədər çalınmasına imkan verməmişdim. “Siqnalizasiya,” – cavab verdi. 

          Nəhayət, həmin gün yenə dekan müavini sonuncu dərsdə hövlnak özünü içəri salıb həyəcanla demişdi: “Kameradan baxırdım, tələbələr yenə bir-birinə qarışmışdı”. – “Necə yəni bir-birinə qarışmışdı?” – “Əl-qollarını tərpədə-tərpədə danışırdılar”, – özü də əl-qolunu tərpətdi. O dəqiqə tutdum söhbəti: “Fəqan məllim, indi seminardı, tələbələr cavab verir, jestikulyasiyalarla danışmaları normaldı. Yaxşı, geniş izah edim. Siz kameradan baxanda mən tələbələrə sual verdim ki, niyə Azərbaycan Demokratik Respublikasının himnini yazan Üzeyir Hacıbəylini repressiya dövründə güllələmədilər və dedim, kim bu suala düzgün cavab versə, seminar cavabına iki bal əlavə edəcəm. Ona görə qızğın debat başladı, əl-qol hərəkəti də ona görə olub”. – “Yox, Gəray məllim, tələbələr bir-bir cavab verməlidi, əllərini qaldırıb cavab verməkçün icazə almalıdılar”. – “Bunlar robot deyil, ay Fəqan məllim, emosional varlıqlardı. Pıçıltıyla cavab verəsi deyillər ki”. Dekan müavininin narazı-narazı başını bulaması məni hövsələdən çıxartdı: “Vallah, bir o qalıb deyək ki, ay tələbələr, dərsdə dərindən nəfəs almayın”. Gülüşmə qopdu, pərt olan Fəqan onlara təpindi: “Nəyə gülürsüz? Dediyim şeylər sizə aiddi e”. Auditoriyadan çıxanda üzümə baxmadan bu sözləri atdı: “Gəray məllim, mən dediyimi dedim. Mən bir də bura gəlməyəcəm”. “Belə iki gözüm aydın”, – ürəyimdə dedim.

          Ertəsi gün məni yanına çağıran Ziya müəllim elan etdi: “Mənə dünən yuxarıdan tapşırıq gəldi, sən bu gün işdən çıxmaq haqda ərizə yazmalısan”. – “Niyə?” Hərçənd, dünəndən belə bir şeyin olacağını hiss etmişdim. “Dedilər, auditoriyaya nəzarət edə bilmirsən, tələbələr dərsdə telefonla oynayır, səs salırlar, mühazirəsiz dərsə gəlirlər”. Mən də olanları danışdım: həmin iki oğlan lap arxadakı partada oturmuşdular deyə, telefonla oyndıqlarını görməmişəm, eləcə də oğlanlardan biri o birinə çırtma vuranda həmin vaxt gözüm ya elektron lövhədə, ya da arxam tələbələrə tərəf olub. Ziya müəllim sağ dirsəyini göstərib dedi: “İnanırsan, dünəndən əsəbdən bu qolum ağrıyır. Amma heç düz eləmədilər. İnsafsızlar. Ən azından, mayın axırına qədər sənin dərs deməyinə imkan verməliydilər”. Məni anlamasından ruhlanıb əlavə etdim: “Sizə yalan məlumat veriblər. Dekan mənə birinci dəfə irad tutanda ki tələbələr mühazirəsiz dərsə gəlir, o biri dərslərdə  elan etdim ki, sabahdan mühazirələri print edib gətirməlisiz və tələbələrin çoxu dediklərimə əməl etdi. Növbəti dəfə mərdimazar Elvin yenə auditoriyaya girib gördü ki, on səkkiz tələbədən cəmi beş-altısının qabağında mühazirə yoxdu. O dəyqə mənə qayıdasan ki, sizdən narazı qaldım. Yəni biləsiz ki, bu adam qırımızı-qırmızı yalan danışır”.

          Xülasə, rektorun adına kafedra müdirinin imla kimi diktə etdiyi ərizəni yazdım: “...Üzrlü səbəblərdən filan tarixli, filan saylı əmrə xitam verilməsini xahiş edirəm”. Ertəsi gün ərizədə “üzrlü səbəblər” sözləri yazdığıma peşman oldum, elə çıxırdı, bu işlərdə mən günahkaram. Səhərisi kafedraya getdim, yenə başladım gileylənməyə, bildirdim ki, saathesabının pulunu alandan sonra dekanın yanına girib etika daxilində ürək sözlərimi demək istəyirəm. “Gəray məllim, sənin xasiyyətinə bələdəm. Mədəni adamsan, bilirəm ki, sənin ağzından kobud söz çıxmaz. Ona görə problem yoxdu, ona öz ürək sözlərini deyə bilərsən”. Yeni ərizədə “üzrlü səbəblərdən” əvəzinə “müəyyən səbəblərdən” yazıb imzamı qoydum və əsas sualı verdim: “Yaxşı, mənim işdən çıxarılmamın səbəbi nədi?” – “Hə, Gəray məllim. Bəzi təxminlərim var, amma onları hələ deyə bilmərəm. Nə vaxtsa bilərsən”.

          Söhbət vaxtı məlum oldu ki, keçən il məndən öncə saathesabı dərs deyən qadın müəllim bir dəfə zəngin çölə vurulmasına on dəqiqə qalmış telefonunda votsapa giribmiş. Dekanlıq, rektorluq eyni oyunu onun da başına açıbmış, sadəcə, Ziya müəllimin prinsipiallığı, inadkarlığı hesabına o müəllimə semestrin sonuna qədər dərs deməyə imkan veribmişlər. Rektorun adına olan izahatda isə telefonundan təcili yoldaşına mesaj yazmaqçün istifadə etdiyini yazıbmış. Belə başa düşdüm ki, Ziya müəllimin bu dəfə məni müdafiə etməyə enerjisi, həvəsi qalmamışdı, həm də istəmirdi, mənə görə rəhbərliklə üz-üzə gəlsin, düzü, buna görə onu qınamırdım.

          Ərizəni imzalayandan sonra sanki üstümdən ağır bir yük götürüldü, bezdirici, mənasız danlaqlardan qurtulmuşdum, bu, bəlkə də, növbəti günlərdə oxşar situasiyalarla üzləşməmək istəyimlə bağlı keçirdiyim şüuraltı hiss idi. O biri tərəfdənsə stressli günlərim başlamışdı, pislik edənlərdən qisas almaq ehtirası məndən əl çəkmirdi. Əvvəlcə feysbukda ANU-nun rəsmi səhifəsini işarələyib başıma gələnlər haqqında şikayət statusu yazmaq ağlımdan keçdi, qalmaqal sevmədiyimçün bu fikirdən tez soyudum. Məhkəmə variantını da özümdən uzaqlaşdırdım: ərizə yaz, vəkil tap, iclaslara get, vaxt itkisi, sonda isə nəticəsi olmaya və növbəti əsəb mərhələsi. Nə də Təhsil Nazirliyinin imeylinə şikayət məktubu yazdım.

          Son bir ayın pulunu almağıma on beş gün qalırdı, dekan bununla bağlı sənədlərə imzasını qoymalıydı. Küçəylə gedəndə, liftlə qalxanda, düşəndə arada qeyru-ixtiyari öz-özümlə danışırdım, “tanış-biliş görər” məsələsini vecimə almırdım. Məni ən çox əsəbiləşdirən qovulmamın əsl səbəbini bilməməyim idi. Aydın məsələdir ki, bir gündə dörd dəfə dekan, dekan müavini və rektor köməkçisinin auditoriyaya girməsi qabaqcadan planlaşdırılmışdı, məqsədsə nəyin bahasına olursa olsun, nöqsan tapıb mənə ərizə yazdırmağıydı.

          Qurduğum plana görə, əvvəlcə dekan müavinindən onunla bir yerdə qonşu otaqda oturan dekanın yanına getməyi xahiş edəcəkdim, ora daxil olan kimi hər ikisinə içimdə yığılanları deyib çıxacaqdım. Neçə günüydü fikirləşirdim, son saathesabının pulunu alandan sonra gedib ürəyimdəkiləri dekana, müavininə deyim, yoxsa həmin pulu almağımla bağlı lazımi sənədləri Elvinə imzalatdırandan dərhal sonra? Qorxurdum, dekan sənədə imza atandan sonra istədiyimi deyib çıxanda növbəti mərdimazarlığını edər. Tutaq ki, tədris şöbəsinə zəng vurub guya “sənədlərdə səhv var” bəhanəsiylə onları geri alıb cırardı, – məni öz ayağına gətirdib üzr istətdirməkçün.

          Stressdən qurtulmaqçün arada xəyalımda səhnə qururdum. ANU-ya rektor təyin olunduğum günün səhərisi Elvinlə Fəqanı ayrı-ayrılıqda otağıma çağırtdırıb  hər ikisinə işdən çıxmaq haqqında ərizə yazmalarını tapşırıram. Rəng alıb rəng verən Elvinin “Axı nə baş verib?” sualına “Dəfələrlə işə gecikmisiz. İş saat doqquzda başlayır, siz onun yarısı, bəzən ona qalmış işə gəlirsiz. Belə olmaz”. Elvin, doğrudan, çox vaxt həmin saatlarda işə gəlirdi. Fəqanın “Niyə?” sualına isə “Tələbələrə dəfələrlə haqsız yerə qayıb yazdırdığınıza, qışqırıb onları təhqir etdiyinizə görə”.

          Kafedra müdirinin imzasıyla saathesabı sənədlərimi götürüb yollandım mərdiməzarxanaya. Dekan sənədlərə baxdı, saatları jurnalın kseroks olunmuş səhifələrindəki qeydlərlə tutuşdurub gördü, hər şey qaydasındadır, imzasını qoyub mənə qaytardı. Nəhayət, başladım: “Bu nə oyunuydu başıma açdız?” Əliylə stulu göstərdi, oturdum, monoloquma davam etdim: “Məni burdan çıxardacaqdızsa, əsas iş yerimdə yarım yox, tam ştat dərs götürərdim də, tay burda saathesabıya əvvəldən razı olmazdım”. – “Siz axı bilirsiz, nəyin üstündə çıxarılmısız? Dərslərinizdə tələbələr dəfələrlə telefonlarında oyun oynayıb, hamısı da kamerada var”. – “Dərslərdə yox, iki-üç dərsdə olub”. – “İki-üç dərs elə dəfələrlə deməkdi, buna görə, əslində, biz sizə bir neçə dəfə töhmət verməliydik”. – “Lap töhmət versəydiz belə, bu cür şeylərə görə müəllimi semestr bitməmiş işdən çıxartmırlar. Sizin məntiqlə gərək ali məktəblərdə dərs deyən müəllimlərin ən azı əlli-altmış faizini semestrin ortasında işdən çıxardalar”. – “Hər ali məktəbin öz qaydası var. Bizdə qayda belədi”. – “Bizdə belədi nədi? Elə bil burdakı məllimlər, tələbələr başqa planetdən gəliblər. Guya bilmirsiz ki, ideal qayda-qanunun, nəzarətin olduğu auditoriya yoxdu? Heç dünyada belə şey yoxdu. Əminəm ki, Harvardda, Oksfordda araşdırsan, orda da arxa cərgədə oturan tələbələr arasında telefonlarında qurdalananları tapmaq olar. Əsas odur, tələbə telefonuyla səs salıb dərsin gedişatını pozmasın. Bir də, axı demişdim, o uşaqların telefonla oynamağını görməmişəm, göz yummamışam, sadəcə görməmişəm. Məni o vaxt işdən çıxartmaq düzgün olardı ki, bütün dərslərim səs-küy içində keçərdi, dərsin yarısını futboldan, şou-biznesdən danışardım, dəfələrlə iyirmi-otuz dəyqə dərsə gecikərdim, qiymət yazmaqçün tələbədən rüşvət istiyərdim”. Sonda üç il əvvəl Dağıstan Tibb Universitetində elmi dərəcəsi olan müəllimin böyük auditoriya qarşısında qəfil mühazirəni yarımçıq qoyub sus-pus paltarlarını soyunub lütlənməsi, tələbələrin qaçacaq dəhlizə çıxması hadisəsini danışıb dedim, bax, belə şeyə görə müəllimi işdən çıxardarlar. Hərçənd, sonralar yandex.ru-da o məsələni araşdırıb bildim ki, həmin müəllim beyin xərçəngi səbəbindən hadisəni anlaqsız edibmiş, bunu bilən tələbələr onu işə bərpa olunmasını xahiş edibmiş və rektorluq xahişi nəzərə alıbmış.

          Sonralar təsadüfən şəhərdə rastlaşdığım rektor köməkçisinə başıma gələnləri danışanda, bunları dedi: “Vaxtında yanıma gəlsəydiz, məsələni həll edərdim. Mən özüm üç-dörd tələbədən sizin haqqınızda soruşmuşdum, hamısı sizdən çox razıydı. Bir də, sizi o vaxt kafedra müdiri müdafiə etməliydi, onun dekandan asılılığı yoxdu”. Qısaca dedim ki,  Ziya müəllim semestrin sonuna qədər işləməyimçün əlindən gələni etdi. Düzü, bilmədim, rektor köməkçisinin həmin gün auditoriyaya girməsi planın bir hissəsi idi, yoxsa öz təşəbbüsüylə bu olmuşdu.

          Günlər, həftələr keçdi, qohum-əqrəbaya, tanışlara başıma gələnləri danışdıqca içimdəki qəzəbdən, kindən yavaş-yavaş azad olurdum. Bu şeyləri mənə ƏDDU-dakı Cəfər müəllimə danışanda dedi ki, sən gərək vaxtında rektorun yanına girəydin, ən azından o, sənə bir yerlisi kimi, – bu arada mən, Cəfər müəllim və ANU-nun rektoru gəncəliyik, – sənə kömək edərdi. Dedim, bir günün içində “Ərizə yazmalısan, qəti tapşırıqdı” ultimatumundan sonra düşündüm ki vəziyyət çıxılmazdı, ərizəmi yazdım.

          Yenə arada fantaziyalarıma baş vururdum. Dekanın otağına girib monoloqa başlayırdım: “Bu sözləri ömürlük yadınızda saxlayın. Əgər tapşırıqla, daha doğrusu, sizə verilən əmrlə bunu eləmisizsə, haqq qazandırmasam da, hardasa sizi başa düşürəm, məcburiyyət, işinizi itirmək qorxusu-filan. Amma bütün bu şeyləri öz təşəbbüsünüzlə eləmisizsə, onda razılaşın ki, sizin kimilərə mərdimazar deyirlər”. Qapını çırpıb otaqdan çıxıram.

          Altı ay keçmişdi ANU-yla vidalaşmağımın üstündən. Bir gün yoldaşımın əmisi Sahib müəllimlə söhbət zamanı məlum oldu ki, Elvin onun yoldaşının dayısı arvadının kiçik qardaşıymış. Hardasa iki ay sonra yoldaşım, əmisi arvadının onun votsapına yazdıqlarını mənə göstərdi. “Dayım məsələdən xəbər tutub, arvadı Gülgəzə olanları danışıb, Gülgəz də qardaşını xeyli danlıyıb ki, ayıb deyil, sənin ucbatından bizim qohumu işdən çıxardıblar. Elvin deyib, bilməmişəm qohumluq məsələsini, yoxsa qoymazdım belə alınsın. Həm də deyib ki, məsələ onluq deyilmiş”, kimlik imiş, bunu deməmişdi. Məncə, Elvinin dedikləri özünün günahkar olmadığını qohumu vasitəsilə mənə çatdırmaqdan başqa bir şey deyildi.

          Sonralar ANU-da işləyən tanış müəllimdən öyrəndim ki, məni işdən çıxardan kimi yerimə götürdükləri adamdan pulunu alıb birbaşa ştata götürübmüşlər, bir müddət sonra isə Ziya müəllimi kafedra müdirliyindən uzaqlaşdırıbmışlar. Başa düşmüşdüm ki, Elvin, Nəsrulla, Fəqan, rektorun köməkçisi mənimlə bağlı yoxlama-qovma prosesində sadəcə icraçıymışlar. Ola bilsin, bu adamlardan biri “işə düzəltmə”də vasitəçi kimi öz haqqını alıbmış,  – bu, mənim ehtimalım idi.

          İllər sonra altmış beş yaşa qədəm qoymuş, saçları ağarmış Elvin məni evlərinə çağırıb o vaxt mərdimazarlıq etdiyini etiraf etdi, o hərəkətlərinə görə üzr istədi, halallıq istədi. Onun arıq bədənini, batmış ovurdlarını, imdad diləyən batıq gözlərini görüb anladım ki, ağır xəstədir, pis oldum, hətta bir az doluxsundum. Ad çəkmədən dedim, xəbərim var, o vaxt işinizi itirməməkçün sizə verilən tapşırıqları yerinə yetirmişdiz. İstəmədim, yerimə pulla başqa adamı götürmək məsələsini deməklə dərinə gedəm. Susdu, tərəddüd etmədən bağışladım onu, dedim, qoy bu xəstəliyiniz o biri dünyanız üçün kəffarəniz olsun. Zəif təbəssümlə başını tərpədib “Allah sizdən razı olsun” dedi. Sonda isə onu inandıra bildim ki, heç vaxt ona nəinki ağır, heç yüngül xəstəlik də arzu etməmişəm və bu, doğrudan da belə idi... Xəstəlik, bağışlama, kəffarə məsələləri olan sonuncu fantaziyamdan sonra, Elvindən əl çəkdim, vidalaşdım ANU-yla.

Empro: Mühazirələrin, silabusların, imtahan suallarının və s. yerləşdirildiyi elektron təhsil platforması

Kollokvium: bir semestr ərzində hər tələbənin üç dəfə on ballıq qiymətləndirmə əsasında şifahi və ya yazılı şəkildə verdiyi cavab

3 mart, – 8 sentyabr 2024

Bakı – Lənkəran – Bakı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə təqdim etdiyi layihədə Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının seçimində 51 türk müəllifinin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

“Bir Sinema -Kısa bir sinezofik inceleme: “DARK” - Özgürcan Şenbayrak

“Ne içindeyim zamanın,

Ne de büsbütün dışında;

Yekpare, geniş bir anın,

Parçalanmaz

akışında.’’

(Ahmet Hamdi Tanpınar)

Zaman doğrusal mıdır, yoksa döngüsel midir?

Daha önceden “Arrival”da benzerini gördüğümüz şekilde zaman doğrusal mıdır yoksa döngüsel midir? Ve ya şimdi tahayyül ettiğimiz zaman, doğrusalsa bile döngüsel başka bir zamanın mümkün olup-olmadığı -zamanın boyutları- üzerine yapılan bir tartışma üzerinden kurguladığı muhteşem bir senaryoyla karşımıza çıkıyor “Dark”. Zaman tartışmalarını yalnızca teorik-uzay/zaman ikilemi üzerinden değil, zamanın insanların hayatına dokunduğu ölçüde de izleyicilerine aktarmayı başarıyor.

İnsan hayatında üç kez Cennetten düşer!

Her insan hayatında, en az, üç kez Cennetten düşüyor. Doğuyor, zaten doğarak bir kez düşüyor. Büyüyor, saflığını kaybediyor- ikinci kez düşüyor, sonra saflığını kaybetmesi kendisinde aktüele dönüşünce (teoride saflık kaybı pratiğe geçince) masumiyetini kaybediyor-üçüncü kez düşüyor.

Yukarıda özünü aktardığım fikrin varoluşsal portresini “Dark” dizisi Jonas karakteri -sadece Jonas için geçerli olmasa bile- üzerinden net bir şekilde ortaya koyuyor. Jonas filmde gençliği, orta yaşlılığı ve yaşlılığı şeklinde ele alınmış; ayrıca zamanın hakikatiyle tanışması onu bir kez gençliğinde öldürüyor, farklı bir olanaklı dünyada orta yaşında farklı bir dünyadaysa yaşlılığında öldürüyor. Her bir olanaklı dünyanın içerisinde de ayrı olanaklar mevcut ve her birinde kaçınılmaz bir döngü olarak Jonas madden, ya da manen kendisinin, ya da sevdiğinin kıyımına sebep oluyor, ya da sevdiği buna sebep oluyor. Buradan Âdem ve Havva’nın hakikati de anlaşılıyor; dizi buna açıkça gönderme yapıyor. Zira Âdem ve Havva ilk günahı işleyerek sonsuz döngünün başlangıç noktasını oluşturmuş ve -mecazen- aslında hiç olmaması gereken bir olanağın gerçekleşmesine sebep olmuştur. Bu sonsuz döngü, hiç bir Âdemoğlu tarafından kırılamamıştır ve kırılamaz; döngüyü bitirmenin tek yolu Âdem ile Havva’nın aslında hiç var olmamış olması ve ya ilk günahı işlememiş olmalarıdır. Fakat bu doğrusal bir zamanda mümkün olmamaktadır. Eğer zaman doğrusal değil de döngüselse bu mümkün olabilir. Bu bağlamda döngüyü başlatan kırılma noktaları üzerinden döngüyü serimlemeye çalışıyor bize “Dark” dizisi.

Başlangıç aynı zamanda sondur! Son da aynı zamanda başlangıç!

Bildiğimiz ve anladığımız zaman şeklinde zaman, doğrusal bir şekilde ilerler ve asla bir an önceki an gibi olamaz; klasik tarihsel akış içerisinde zaman sürekli akar. Fakat eğer zaman akmıyor, yalnızca biz bunu öyle zannediyorsak ve ya adına zaman dediğimiz ve fizikte kendisini “t” ile formüle ettiğimiz şey aslında anladığımız anlamıyla var değilse, işler çok farklı olabilir. Kendisine “başlangıç” dediğimiz şey belki de asla olmamıştır, bu durumda “başlangıç” aynı zamanda “son”, “son” dediğimiz şey de aynı zamanda “başlangıç”tır. Bundan kaçış mümkün olmaz. Bunu şöyle hayal edebilmek mümkün; kendimizi bir çemberin içinde düşünürsek ve bu çember de eğer zamansa, ne kadar yol alırsak-alalım, nihayetinde başladığımız noktaya geri döneriz. Eğer bir çember içinde sonsuz sayıda çember varsa -ya da tam tersi- ve bu çemberlerin her biri farklı olanaklı dünyaları temsil ediyorsa, o halde sonsuz olanaklı dünyaların her biri için mümkün olan sonsuz zamanlar, ya da zaman dilimleri vardır. Eğer sonsuz zamanlar varsa da, gerçek anlamda bir başlangıçtan, sondan, ya da biricik yaşanan tek bir andan bahsetmek mümkün olmaz. Her sonsuz olanağın içinde o an tekrar ve tekrar gerçekleşiyor olabilir.

Olanaklı dünyaların ve mümkün evrenler semantiğinin sinematografik hali…

Felsefe tarihinde adı daha çok Leibniz üzerinden anılan, ama modern anlamda daha geliştirilmiş versiyonlarını Kripke ve Lewis üzerinden okuyabileceğimiz mümkün dünyalar/evrenler semantiğinin sanatsal dışavurumunu izliyor gibiyiz “Dark”ta. Mümkün evrenlerin mantıksal tümcelerle ifade edilmesi bırakılmış da, sahnelerle ve sinematografik bir şekilde ifade edilmiş gibi. Herhangi olanaklı bir dünyadaki herhangi bir olanağı X şeklinde formüle etmek yerine, X şeklinde göstermeyi başarmış “Dark” filmi. “Bunu pek çok film, ya da dizi yaptı, bu pek orijinal değil” diyebilirsiniz belki; ama “Dark”ta bu gayet sıkı-sıkıya/iç-içe ve etraflıca işlenmiş. Dikkatsiz bir izleyicinin tıpkı dikkatsiz bir mantık okuyucusunun mümkün evrenleri anlayamaması gibi “Dark” dizisini gerçek anlamda anlaması mümkün değil gibi. “Dark” dizisinin karışık hale gelmesinin -ve belki de olumsuz olarak söyleyebileceğim şeylerden birisi olarak- ve anlaşılmamasının bir diğer sebebi çok fazla sayıda olanağın işleniyor olması. İzleyici bu olanakları teker-teker anlamaya/çözmeye, sanki bulmaca bulur gibi bulmaya zorlanmış. Aslında olanaklı dünyaları ifade etmek için çok fazla sayıda olanağı işleyip dizideki anlamı bulanıklaştırmak, bence, pek gerekli bir şey değil. Öte yandan, bunun izleyici üzerinde yaratacağı büyüsel atmosfer göz önüne alındığında burada kısmen çekicilik olduğu da inkâr edilebilir bir şey değil.

Son olarak, yerli yapım olan “Atiye” dizisinde “Dark”tan izlere rastlamak mümkün diyerek, bu vesileyle “Atiye”yi okuyucularıma tavsiye edeyim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

Beynəlxalq Mədəni İrs Həftəsi çərçivəsində Özbəkistanın Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Özbəkistan Gənclərin Yaradıcılıq Sarayında “Yeni Özbəkistanda mədəniyyət və incəsənət sahəsində islahatlar” mövzusunda beynəlxalq forum keçirilib.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına verilən məlumata görə, forumda çıxış edən mədəniyyət naziri Ozodbek Nazarbekov “Yeni Özbəkistanda mədəniyyət və incəsənət sahəsində həyata keçirilən islahatlar” mövzusunda təqdimatla çıxış edib.

Onun sözlərinə görə, əcdadlarımız cəhalətə qarşı həmişə maarif bayrağı ucaldıb, zəka və qabiliyyətlərini elmin və mədəniyyətin inkişafına həsr ediblər.

“Cahilliyə qarşı maarifləndirmə” ideyası əsasında əhalinin, xüsusən də gənclərin mənəvi-ideoloji immunitetinin artırılması, ölkəmizdə sülhün və əmin-amanlığın möhkəmləndirilməsi istiqamətində ardıcıl işlər aparılır”, - deyə nazir əlavə edib.

Forumda çıxış edən Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova mədəniyyətin bəşəriyyətin həyatında əhəmiyyətini vurğulayıb: “Nəsillərin davamı üçün mühüm təməl, gənc nəslin tərbiyəsi və inkişafı, o cümlədən milli kimliyin qorunub saxlanılması üçün zəruri olan mədəni-mənəvi irs xalqımızın misilsiz dəyəridir. Bu da öz növbəsində gənc nəslin milli mənsubiyyətinin, daxili qürurunun formalaşmasında və azad düşüncəsinin möhkəmləndirilməsində böyük rol oynayır”.

Forumda TÜRKSOY-un baş katibi Sultan Raev, Türk Parlament Assambleyasının baş katibi Mehmet Süreyya Er, o cümlədən azərbaycanlı yazıçı və publisist Oğuz Yunus İsaxan oğlu, TÜRKSOY Yazıçılar Birliyinin sədri, qazax şairi, jurnalist və redaktor Esdaulet Ulukbek və digər tanınmış simalar iştirak ediblər.

“Yeni Özbəkistanda mədəniyyət və incəsənət sahəsində islahatlar” mövzusunda keçirilən beynəlxalq forum çərçivəsində Özbəkistan Prezidentinin təklif etdiyi “Canlı tarix” layihəsinin, eləcə də Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun nəşr etdiyi Türkdilli Ölkələrin Milli Musiqi Alətləri kitabının təqdimatı reallaşıb. Özbək milli alətlərinin sərgisi və “Çolpon” tamaşası nümayiş olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

Mədəniyyət naziri Adil Kərimli Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin (ADMİU) kollektivi ilə görüşüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə Nazirlikdən AZƏRTAC-a məlumat verilib.

Görüşdə nazir universitetin zəngin ənənələrinin olduğunu, məzunlarının mədəniyyətimizin inkişafına mühüm töhfələr verdiklərini deyib.

Qeyd olunub ki, Prezident İlham Əliyevin liderliyində ölkəmizdə bütün sahələr kimi, mədəniyyətin də inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Müvafiq sahə üzrə pedaqoji kollektivin əməyi qiymətləndirilir, müəllimlər müxtəlif təltif və mükafatlara layiq görülürlər.

Bildirilib ki, Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən kadr hazırlığına böyük əhəmiyyət verilir və bu sahədə Elm və Təhsil Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlıq mövcuddur. Çünki mədəniyyət sahəsində keyfiyyətin yüksəldilməsi bilavasitə kadr hazırlığı ilə bağlıdır. Bu istiqamətdə inkişafa nail olmaq üçün gənclərin maraqları, seçdikləri ixtisaslar haqqında fikirlərinin nədən ibarət olduğunu öyrənmək vacibdir. Hazırda sürətli innovativ yeniliklərə şahid olsaq da, süni intellekt inkişaf etsə də, mədəniyyət sahəsi sırf insan amilinə, istedadlı, bacarıqlı və ixtisaslı kadrlara bağlıdır.

Görüşdə, həmçinin diqqətə çatdırılıb ki, Mədəniyyət Nazirliyi mədəniyyət və yaradıcı sənayelər (MYS) üzrə kadr potensialının inkişaf etdirilməsini prioritet hesab edir. Bu məqsədlə elan olunan təqaüd proqramı çərçivəsində ilk olaraq 20 tələbənin xaricdə bakalavriat və magistratura səviyyələrində təhsilinə dəstək veriləcək.

Kino sahəsinin inkişafından da danışan nazir ötən il Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi (ARKA) ilə birgə dövlət sifarişi və dəstəyi ilə istehsal ediləcək film layihələri müsabiqəsinin keçirildiyini deyib. Qeyd edib ki, bu müsabiqə vasitəsilə 40-dan çox film istehsalata buraxılıb. Nazirlik tərəfindən tələbə filmlərinin istehsalına da dəstək göstəriləcək.

Görüşdə ADMİU-nun rektoru Əməkdar incəsənət xadimi, professor Ceyran Mahmudova kadr hazırlığının çox vacib məsələ olduğunu söyləyib, təhsil ocağı ilə ARKA arasında əməkdaşlıqla bağlı müqavilə imzalandığını deyib. Vurğulayıb ki, bu müqavilə nəticəsində 12 film layihəsi üzrə işlərə başlanılıb. Həmin layihələrdən 6-sı ekranlaşdırılıb, qalan 6 layihə isə çəkiliş prosesindədir. Altı layihədən biri – ADMİU-nun tələbəsi Kamal Müşfiq İbadovun “Motivator” filmi Sergey Gerasimov adına Ümumrusiya Dövlət Kinematoqrafiya Universitetinin təşkilatçılığı ilə Moskvada keçirilən “Yüksəliş” beynəlxalq tələbə film festivalında “Ən yaxşı sənədli film rejissoru” nominasiyasında mükafata layiq görülüb. Həmçinin ADMİU festivalda fəal iştirakına görə diplomla təltif edilib.

Sonra nazir təhsil ocağının professor-müəllim və tələbə heyətinin dərslik və dərs vəsaitlərinin nəşri, Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən aktyorlara təyinatın verilməsi, gənclərin kino sahəsinə marağının artırılması, ADMİU tələbələrinin teatrlara ödənişsiz girişi, magistratura səviyyəsində təhsil, təhsil menecerləri, təhsil sahəsində yeni ixtisaslar və s. mövzularda təkliflərini dinləyib, onları maraqlandıran sualları cavablandırıb.

Pedaqoji heyətin dərslik və dərs vəsaitlərinin nəşri ilə bağlı məsələ barədə danışan nazir bildirib ki, Mədəniyyət Nazirliyi hər il ölkəmizin nəşriyyatlarından kitabların satın alınmasını həyata keçirir. Ötən ildən nəşriyyatlardan daha çox elmi və elmi-kütləvi kitablar alınır və respublikamızın kitabxanalarına paylanılır.

Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən aktyorlara təyinatın verilməsi təklifinə münasibət bildirən nazir hər il ADMİU-nun Teatr sənəti fakültəsindən 60-a yaxın tələbənin məzun olduğunu deyib: “Həmin məzunların müvafiq teatrlarda yerləşdirilməsinə çalışmalıyıq. Bu prosesdə özəl teatrların da təşviq edilməsi vacibdir”.

Gənclərin kino sahəsinə marağının artırılması ilə bağlı danışan Adil Kərimli bildirib ki, ölkəmizdə kino istehsalının genişləndirilməsi istiqamətində addımlar atılır, tələbə filmlərinə də dəstək verilir.

Görüş zamanı səsləndirilən təkliflərdən biri də ADMİU tələbələrinin teatrlara ödənişsiz girişi işi ilə bağlı olub. Nazir qeyd edib ki, bu istiqamətdə müəyyən işlər görülür.

“TələbəPlus” layihəsi çərçivəsində Mədəniyyət Nazirliyi ilə Təhsilin İnkişafı Fondu arasında əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb. Müqaviləyə əsasən, teatr, muzey və qoruqlarda tələbələr üçün xüsusi endirimlərin tətbiq olunması gözlənilir.

Magistratura pilləsi və yeni ixtisaslarla əlaqədar söz açan nazir son illərdə ölkəmizdə təhsilin normativ-hüquqi bazasının təkmilləşdirildiyini, maddi-texniki təminatın yaxşılaşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli işlər görüldüyünü söyləyib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.10.2024)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 Bəri başdan deyək, torpağı işğal altında olan ölkənin 1 saylı görəvi o torpaqları azad etməksə, azadetmə işinin “Pirr qələbəsi”nə dönüşmədən həyata keçirilməsi, qələbənin nəticələrinin qorunması, davam və inkişaf etdirilməsi də “olmazsa, olmaz”lardandır. 

İkinci önəmli faktor, işğal altında olan ərazinin bərəkətli olub-olmaması deyil, necə deyərlər, bizə aidsə, bizdə olmalıdır. – Orada öz bayrağımız dalğalanmalı, oradan öz əsgərimizin ayaq səsi gəlməlidir.

Bax, bunları bilə-bilə vurğulayaq ki, bu gün Şəhər Gününü bayram etdiyimiz Qubadlı da, Zəngilan, Laçın, Kəlbəcər kimi fərqli bir özəllik və önəm daşıyırdı. Bunun da çox anlaşıqlı, sadə səbəbi vardır: çünki Ermənistanla şərti sərhədimizin böyük hissəsi Qubadlının ərazisini çevrələməkdədir. 120 km-lik sərhəd şərti sərhədin 12 faizini təşkil edir.

Yenidən, çox uzaqlaşmadan, bərəkət mövzusuna bir də qayıdaq. – Baxmayaraq ki, Silahlı Qüvvələrimiz bu amili - torpaqlarımızın verimli olub-olmamasını düşünmədən, məhz Ali Baş Komandanın tapşırığını niyəsiz-necəsiz yerinə yetirməkçün və illa mənəvi amilləri əsas alaraq irəliləmişdi. Ona görə də,

“Hüququndan keçən əsgər,

Hərə bir qəhrəman oldu”!

Bəs Hüseyin Nihal ATSIZ necə deyirdi? –

“Gərilir zorlu bir yay

Oxu fırlatmaq üçün;

Gecə göydə doğar Ay

Yüksəlib batmaq üçün.

...İnsan böyür beşikdə

Məzarda yatmaq üçün.

Və……………………

Qəhrəmanlar can verir

Yurdu yaşatmaq üçün”…

Yurdu yaşatmaq yurddaşları və yurda bağlı hər kəsi, hər şeyi yaşatmaqdır.

İşğaladək Qubadlıda taxıl, üzüm, tütün, bostan məhsulları becərilir, heyvandarlıqla məşğul olunurdu. Əsas əkin sahələri düzlərində, dağətəyi meşə bölgəsində, Bərgüşad, Həkəri çaylarının vadisində yerləşirdi. Bir sözlə, Qubadlının təsərrüfat çalışmalarının əsasını əkinçilik, heyvandarlıq təşkil edirdi. – Bəli, bütün bunları bildiyimizçün deyil, o torpaqlar bizim olduğu üçün azad olunmalıydı, olundu da!

Daha nələr var(dı) Qubadlıda? – Ərazisində əsasən qəhvəyi dağ-meşə torpaqları yayılmış Qubadlının “Yazı düzü”, “Gəyən” və “Məzrə” adlanan düzləri bol məhsulludur. İşğala qədər burada 14956 ha əkin, 850 ha çoxillik bitki, 631 ha biçənək, 17192 ha örüş-otlaq, 543 ha həyətyanı, 13160 ha meşə, 582 ha bağ və üzümlüklər olub. Ərazisindən Bərgüşad, Həkəri və onların qolları olan Ağa çayı, Kiçik Həkəri, Meydandərəsi və b. çaylar axan Qubadlıda, işğaldan öncə 13160 ha meşə sahəsi vardı. Qubadlının ərazisi təbii dərman bitkiləri ilə zəngin olması ilə də seçilir. Qubadlının Əliquluuşağı, Qundanlı, Muradxanlı və Başarat kəndlərində mərmərləşmiş əhəng daşı yataqları, Hacılı kəndində mişar daşı yatağı, o cümlədən Mollabürhan kəndinin güneydinə tuf daş yatağı, Xanlıq kəndində qum-gil yatağı, Eyvazlı kəndində əqiq yatağı, Bərgüşad çayının sol qıyısında yəşəm yatağı mövcuddur. İşğalçılar 27 il içində Qubadlının sərvətlərinin qanunsuz və kəmfürsətcəsinə istismar edib – bunu da unutmuş deyilik!

Bu yerdə işğalın acı fəsadlarını xatırlayaq:

İşğal illərində 94 yaşayış məntəqəsi, 16 körpü, 7278 fərdi yaşayış evi, 64 inzibati bina, 148 sosial obyekt, 161 mədəniyyət obyekti, 7 məscid və s. dağıdılmış, yararsız duruma salınmışdı. 650 km avtomobil yolu, 150 km magistral su xətləri, 4830 km elektrik xətləri, 165 km magistral qaz boru xətti, 2 su anbarı, 1080 ədəd kənd təsərrüfatı obyekti, 9 tikinti idarəsi, 4 yol idarəsi, 18 ədəd dəyirman, 4 ədəd su nasos stansiyası, 120 ədəd elektrik yarımstansiyası və s. tamamilə dağıdılmış, talanmışdır.

İşğal nəticəsində rayondan 29997 nəfər məcburi köçkün respublikanın müxtəlif yaşayış məntəqələrində keçici olaraq yerləşdirilmişdi və ədalətsiz dünyada yaşadığımızçün bu keçicilik üç onillik boyu keçmədi ki keçmədi...

Dağıntılr, talanlar azmış kimi, üstəlik, Qubadlıda da (Xanlıq qəsəbəsində) qanunsuz məskunlaşma siyasəti yürüdən rəsmi İrəvan, dışarıdan daşıdığı erməniləri burada yerləşdirmişdi. Bəlli, “Cenevrə Konvensiyaları”na görə də, yazılmamış müharibə qanunlarına görə də, Allah qoymasa, guya qonşuydular – qonşuluq qaydalarına görə də, işğal edilmiş torpaqlarda qanunsuz məskunlaşma aparmaq olmazdı, illa olmazdı. Belə məskunlaşmanı aparmış ölkə, hüquqən cinayət törətmiş sayıldığı kimi, digər mənəvi, əxlaqi kateqoriyalar üzrə də suç işləmişdir.

Qubadlı azad olunmadan, Laçının, Şuşanın qurtuluşu mümkünsüz yaxud daha çox itkilər hesabına mümkün olardı. O vaxt hələ keçmiş “Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti”nin ərazisində işğalçılar möhkəmlənmişdi və Qubadlını azad edən hərbçilərimiz yalnız Ermənistan tərəfdən deyil, keçmiş vilayət tərəfdən də, habelə azad edilməmiş digər ərazilərimizdən də çarpaz atəşə uğrayırdı. Lakin şanlı Azərbaycan Ordusunu keçilməz sanılan “Ohonyan xətti”mi saxlamışdı, “S-300”lərmi saxlamışdı, daha nələr, kimlər, haralarmı saxlaya bilmişdi?.. Döyüşə-döyüşə Qubadlıyadək gedib çıxmış şanlı Ordunun öz işini yarımçıq qoyması mümkün idimi? “Mən Azərbaycanın şəhərlərini bir-birindən fərqləndirmirəm; amma Şuşasız bizim işimiz yarımçıq qalar. Bizə danışıqlar prosesində təklif edirdilər ki, 5 rayon, sonra 2 rayon verilsin. Bizə deyirdilər, bütün əraziləri istəməyin, belə kompromis olmur. Şuşanın azad edilməsi bizim hədəflərimiz arasındadır, nə zaman olacaq, bunu görərik”. – Bu tarixi sözləri Prezident İlham Əliyev Türkiyənin “A Haber” kanalına Qubadlının qurtuluşundan 9 gün öncə demişdi. Qubadlının qurtuluşundan sonra yarımçıq işimizin tamamlanmasına çox az qaldığını dost da, düşmən də başa düşürdü... Dost dost kimi, düşmən də öz ağlınca davranırdı. Ancaq hərbi sahədə də, diplomatik sahədə də sözü biz deyirdik, biz – Azərbaycan dövləti! Dəmir Yumruq sayəsində bölgədə yeni gerçəkliklər şəkillənirdi. Nə olmalıydısa, o olacaqdı, oldu da!

Qubadlının qurtuluşu bir neçə gün çəkdi. İşğalçılar şəhərdə güclü istehkamlar qurmuşdu; o cümlədən yüksəkliklərdə hərbi birləşmələr yerləşdirmiş düşmən, öz havadarlarından ümidini üzməmiş, “bəlkə, Azərbaycanı durdurarlar” düşüncəsi – düşüncəsizliyi içindəydi. Bəli, ona görə də, Qubadlının azadedilmə əməliyyatı da özəl peşəkarlıq, bundan irəli fədakarlıq tələb etməkdəydi. Şanlı ordumuza yaraşan da elə bu deyildimi? İlk sırada şəhərə hakim yüksəklikləri götürən ordumuz, çevrədə yerləşən kəndləri də götürdü. Strateji mövqelər ələ keçirildikdən sonra, ovuc içi kimi görünən Qubadlı şəhəri düşməndən təmizləndi! – Bu, bir növ, Ağoğlanın (Hadrutun) təmizlənməsi əməliyyatına bənzəyirdi.

Qürurluyuq! – İşğalçılar adam kimi başa düşüb, torpaqlarımızdan rədd olub getməyincə, başlarına od ələdik, ayaqları altından yer, başları üstündən göy qaçdı və götürə bildiklərini götürüb qaçdılar; qaçmayanlarısa, haqq etdikləri yerdə - cəhənnəmdə gözləyirdilər zatən.

 Artıq Qubadlıya həyat, mədəniyyət, bir sözlə, insanlıq qayıdır. Qubadlının yeni inkişaf tarixi öz vüsəti ilə davam edir. Qubadlı işğal illərində, görmədiyi acıları yaşadısa, artıq, Sovet vaxtında belə görmədiyi inkişafa qovuşmaqdadır. Örnəyi, Qubadlı rayonunun ümumi enerji istehlakı SSRi dönəmində 12 meqavat idisə, indi rayondakı yarımstansiya 40 meqavata hesablanıb və üstəlik, gərək olacağı halda, onun gücü iki qat artırıla biləcək.

İndi Qubadlı (da) böyük bir tikinti meydanına dönüb. Yollar, körpülər salınır, binalar, obyektlər, tikilir...

Bu gün Qubadlı Şəhəri Günüdür. İşğal illərində “bir gözüm Həkəri, biri Bərgüşad” deyən şairin gözlərindən indi sevinc yaşları axır...  

Bu gün Qubadlıya köç karvanı yola salındı. “Böyük Qayıdış” adı kimidir – bu qayıdış kəmiyyətlə ölçülmür, psixoloji amillərlə şərtlənir, ovqatla ölçülür, ruhla çiçək və qanad açır!..

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.10.2024)