Super User
Gənclər Kitabxanasının növbəti iki layihəsi
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Sevimli kitabxanamın - Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının kollektivi ötən həftə daha iki layihə təqdim etdi. Bu dəfə bu layihələr barədə söz açmaq istəyirəm. Əminəm ki, layihələr oxucularımızda maraq oyadacaq.
GÖRKƏMLİ AKADEMİKİN 90 İLLİYİNƏ
Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən görkəmli alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, Azərbaycan Mühəndislik Akademiyasının prezidenti, Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının vitse-prezidenti, Azərbaycan Dövlət Mükafatı laureatı, Əməkdar elm xadimi, bir çox beynəlxalq akademiyaların üzvü, Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru, akademik Arif Paşayevin 90 illik yubileyi münasibətilə elektron məlumat bazası hazırlandı.
Bazada Arif Paşayevin həyat və çoxşaxəli elmi fəaliyyəti, Azərbaycan elminə, təhsilinə, yüksəkixtisaslı mütəxəssislərin yetişdirilməsinə verdiyi böyük töhfələr haqqında məlumat verilir.
Bazada görkəmli şəxslərin akademik haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, tərtib etdiyi kitablar, məqalələri, dissertasiya və avtoreferatları da təqdim edilir. Elektron məlumat bazasında akademik Nizami Cəfərovun “Akademik Arif Paşayev və ya fizikanın metafizikası”, Xuraman İsmayılqızının “Böyük alim, görkəmli ziyalı...”, hüquq elmləri doktoru, professor Məhəmməd İmanlının “Dəyərli alim, nəcib ziyalı, layiqli vətəndaş” məqalələri ilə yanaşı, Arif Paşayevin Azərbaycan və rus dillərində çap olunan kitabları, məqalələri, ixtiraları, təltif və mükafatları haqqında məlumatlar da yer alır. Elektron məlumat bazasında akademikın video və fotoqalereyası, virtual kitab sərgisi də sərgilənir.
TANINMIŞ PROFESSORUN 70 İLLİYİNƏ
Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən görkəmli tədqiqatçı-alim, tanınmış Azərbaycan ədəbiyyatşünası, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, AYB tərkibində Cəfər Cabbarlı komissiyasının sədri, filologiya elmləri doktoru, professor Asif Rüstəmlinin 70 illik yubileyi münasibətilə də elektron məlumat bazası hazırlanıb.
Bazada Asif Rüstəmlinin həyat və elmi fəaliyyəti, görkəmli şəxslərin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, tərtib etdiyi kitablar, tərcümələri, məqalələri, müsahibələri, dissertasiya və avtoreferatları təqdim edilir.
Elektron məlumat bazasında “Professorun dəyərli fikirləri”, “Ədəbiyyatın layiqli sıra nəfəri” kimi bölmələrlə yanaşı, Asif Rüstəmlinin Azərbaycan, türk və rus dillərində çap olunan kitab və məqalələri, təltif və mükafatları haqqında məlumatlar da yer alır. Elektron məlumat bazasında professorun video və fotoqalereyası, virtual kitab sərgisi də sərgilənir.
Bir sözlə, hər iki yubilyar alim barədə olduqca maraqlı məlumat bazası sizlərin ixtiyarındadır, buyurub tanış ola bilərsiniz.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(10.02.2024)
YÜZƏ NƏ QALDI - Nəriman Həsənzadənin 93 yaşı tamam oldu
Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Ötən gün Azərbaycanın Xalq şairi, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Ağsaqqallar Komitəsinin sədri, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi, “Şöhrət”, “Şərəf” və “İstiqlal” ordeni, Heydər Əliyev Mükafatı laureatı, dramaturq, professor Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadənin 93 yaşı tamam oldu. Bir-birindən gözəl şeirlər, epik-dramatik poemalar, publisistik yazılar müəllifi kimi tanınan, Azərbaycanın sevimli şairi Nəriman Həsənzadə Azərbaycan xalqının maddi-mədəniyyət xəzinəsinin böyük bir dəyəri və xəzinəsidir. Nəriman Həsənzadə ruh, sevgi, eşq şairidir. Onun yazdığı şeirlərdən qopan hər bir sözdə bir həyat eşqi var. Hər bir kəlməsi insanın xəyallarını reallıqlara birləşdirir.
Nəriman Həsənzadə yaradıcılığına baş vurub onun yazdqlarını incələyən, oxuyan, öyrənən istənilən şəxs qeyrilərindən eşq, sevgi, məhəbbət, duyumluluq baxımından daha dolğun olur. Çünki şairin üzündəki nur, daxilindəki sevgi, xəyallarındakı eşq qəlbindən qələminə, qələmindən isə kağıza süzülərək bizlərin də gözləri vasitəsilə könlümüzə, ruhumuza süzülür. Şair ömrünü yaşamaq və yaşatmaq üçün insan ömrünü şeirə yükləməyə, sözlə qovuşdurmağa, şeirləşdirməyə, sənətləşdirməyə ehtiyac var. Nəriman Həsənzadənin zamanın köhnəldə bilmədiyi müasirlik sirri də yəqin ki, bundadır.
Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadə 1931-ci il fevralın 18-də Qazax rayonunun Poylu qəsəbəsində (indi Ağstafa rayonuna aiddir) anadan olub. Bir yaşında atasını (1932), iyirmi üç yaşında isə anasını itirib (1954). İbtidai və orta təhsilini öz doğma rayonlarında alıb. 1949-cu ildə H.Zərdabi adına Kirovabad Dövlət İnstitutunun (indiki Gəncə Dövlət Universiteti) filologiya fakültəsinə daxil olub. 1953-cü ildə həmin Universiteti bitirib. 1954-1956-cı illərdə ordu sıralarında hərbi xidmətdə olub. Elə o vaxtlar istedadı nəzərə çarpıb, şeirləri bəyənilib.
Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Nəriman Həsənzadəni Moskvadakı İkiillik ədəbiyyat kursuna göndərir. Buranı bitirdikdən sonra Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna daxil olur. Beş il burada təhsil alıb, Bakıya qayıdır. 1962-1965-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin “Azərbaycan Ədəbiyyatı tarixi” kafedrasının aspirantı olur. 1965-ci ildə “Azərbaycan-Ukrayna ədəbi əlaqələri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini alır.
1962-ci ildə Respublika Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində böyük redaktor, sonralar “Uşaq və gənclər ədəbiyyatı nəşriyyatı”nda redaktor, “Azərbaycan gəncləri” qəzetində, “Azərbaycan” jurnalında şöbə müdiri, “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş redaktoru (1976-1990) vəzifələrində işləyir.
1975-ci ildə Belarusiya SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı və medal ilə təltif olunur. SSRİ yazıçıları Ədəbiyyat Fondu Azərbaycan bölməsinin direktoru olur. 1991-2001-ci illərdə Mətbuat və İnformasiya nazirinin birinci müavini vəzifəsində çalışır, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 221 saylı sərəncamı ilə Mətbuat və İnformasiya nazirini əvəz edir. Azərbaycan dövlətinin Fəxri fərmanı ilə təltif olunub.
Hazırda Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının “Humanitar fənlər kafedrası”nın müdiri vəzifəsində çalışır. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yandında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə ona professor elmi adı verilib. Milli Aviasiya Akademiyası Elmi Şurasının üzvüdür.
2002-ci ildə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının (Azərbaycan bölməsi) müxbir üzvü, 2004-cü ildə isə akademiki seçilib.
Fərdi prezident təqaüdünə layiq görülüb. Bir sıra Avropa və Şərq ölkələrində keçirilən elmi-ədəbi konfransların, poeziya simpoziumlarının, rəsmi dövlət səfərlərinin iştirakçısıdır. 1992-ci ildə Türkiyənin Böyük Millət Məclisində və Beynəlxalq konqresində xalq deputatı kimi nümayəndə heyəti adından çıxışlar edib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə 2005-ci ildə Azərbaycanın xalq şairi adına layiq görülüb.
Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin xarici mətbuat səhifələrində “Vətənsiz” (Rumıniya, 2009) və “Nuru Paşa” (Türkiyənin 9 jurnalında) poemaları dərc edilib. “Kayseri poeziya günləri”ndən (Türkiyə, 2009) şair yüksək təəssüratlar və ödüllərlə qayıdıb. N. Həsənzadə ilin şairi elan olunub, ona “Uğur – 2009” diplomu verilib. 2016-cı ildə Cəfər Cabbarlı mükafatına layiq görülüb. Nəriman Həsənzadə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 10.05.2017-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə HEYDƏR ƏLİYEV Mükafatına layiq görülüb. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 17.02.2021-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə və uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə görə Nəriman Əliməmməd oğlu Həsənzadə “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilib.
Nəriman Həsənzadə həm də “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin qurucularındandır, İdarə heyətinin üzvüdür.
Təbii ki, şairi ad günü münasibətilə ilk olaraq təbrik edən də professor İlham Pirməmmədov başda olmaqla “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi tərəfindən gəldi.
Yüzə bir şey qalmadı, dəyərli Nəriman müəllim. Azı yüz yaşayın!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.02.2024)
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatı ilə birgə tədbiri olacaq
21 fevral, saat 12:00-də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun və Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının (WOW - World Organization of Writers) birgə təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyat platformalarına inteqrasiyası” mövzusunda dinləmə keçiriləcək.
Məruzəçi Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının sədri Marqarita Aldır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının əsas məqsədi dünya yazıçılarının yaradıcı səylərinin dünyanın humanitar sferasının gələcəyi uğrunda birləşdirilməsi, dünyada sabitliyin qorunmasında mədəniyyətin, ədəbiyyatın, mənəvi dəyərlərin həlledici rolunun təmin edilməsidir.
Azərbaycan Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatı üçün xüsusi statuslu bir ölkədir, belə ki, məhz bura Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının yaranması ideyasının beşiyi sayılır. 2019-cu ilin 1 oktyabrında BMT-nin patronajlığı altında Avrasiya Millətlər Assambleyasının və Heydər Əliyev Fondunun həmtəşkilatçılığı ilə Bakıda dünyanın 52 ölkəsinin iştirakı ilə keçirilən 3-cü LiFFt festivallar festivalı zamanı “Ədəbiyyatda gələcək insan obrazının yaradılması” panelində Marqarita Al və dünyaşöhrətli qazaxıstanlı yazar Oljas Süleymenov belə bir böyük masştablı ədəbiyyat təşkilatının yaranması zərurətini səsləndirmişlər. Sonradan 2023-cü ilin 2 fevralında Qahirədə dünyanın 17 ölkəsinin nümayəndələri Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının Memorandumunu imzalamışlar.
Hazırda bu təşkilatda 69 ölkənin yazarları təmsil olunurlar.
Bu il 4-6 aprel tarixlərində Nigeriyanın paytaxtı Abudja şəhərində Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının “Biz eyni planetin insanlarıyıq” adı altında 1-ci Konqresi keçiriləcək. Konqres zamanı YUNESKO-nun XXV Ümumdünya Poeziya Gününün qeyd edilməsi, 7-ci LiFFt Festivallar Festivalının keçirilməsi, “Humanitar modernləşmənin müasir problemləri” Ümumdünya mədəniyyət-təhsil forumunun, Avrasiya- Afrika innovativ biznes forumunun təşkili də nəzərdə tutulur.
Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının 1-ci Konqresinin tərəfdaşı PAWA Panafrika Yazıçılar Assosiasiyasıdır. 6-cı LiFFt Festivallar Festivalının qızıl laureatı, d.r Ueyl Okidiran, Nobel mükafatı laureatı d.r Vole Şoyinka Konqresin Nigeriya üzrə simaları olacaqlar.
Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatı rəhbərliyinin Bakıya gəlişi səbəbləri Azərbaycan ədibləri ilə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması, dünya mədəni əlaqələrinin yeni dinamik inkişafında Azərbaycan mədəniyyətinin rolunun artırılması, eyni zamanda Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının yaranma ideyasının beşiyi sayılan Azərbaycanın yazıçılarının dünyanın böyük ədəbiyyat platformalarında təmsil edilmələrini təmin etməkdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.02.2024)
Milli Məclisin Komitə sədri cabbarlışünas alimi təbrik edib
Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Fazil Mustafa AMEA-nın N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Baş elmi işçisi
Prof.Dr. Asif Rüstəmli ilə görüşüb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsindən məlumat verilib.
Komitədə keçirilən görüşdə ədəbiyyat, mədəniyyət, elm və ictimai həyatımızın müxtəlif aktual mövzuları ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.
Komitə sədri Prof.Dr. Asif Rüstəmlinin ədəbiyyatşünaslıq elmimizə xidmətlərini vurğulayıb, ona yeni uğurlar arzulayıb.
Komitə adından professora təqdim edilən təbrik məktubunda deyilir:
“Hörmətli Asif müəllim,
Sizi – tanınmış ədəbiyyatşünası, ictimai və elm xadimini 70 illik yubileyinizlə bağlı təbrik edir, möhkəm cansağlığı, yeni uğurlar diləyirəm!
Siz, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1996), Birliyin Cəfər Cabbarlı Komissiyasının sədri (2015), AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının üzvü (2003-2018), “Folklor Sarayı” Elmi-Mədəni Mərkəzinin (indiki Folklor İnstitutunun) direktoru (1991-1995), institutun Elmi nəşrlər bölməsinin (1995-1999), Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin (2014-2018) müdiri, BDU Dissertasiya Şurasının üzvü (2013-2018), 2018-ci ilin sentyabr ayından Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası (AAK) Humanitar, ictimai elmlər və sənətşünaslıq, 2020-ci ilin mart ayından 2022-ci ilin oktyabr ayınadəksə Akkreditasiya şöbəsinin müdiri, habelə AAK Kollegiyasının üzvü olaraq məhsuldar ictimai, elmi yaradıcılıq yolu keçmisiniz.
Elmi fəaliyyətinizin əsas yönünü cabbarlışünaslıq təşkil edir. Siz Cəfər Cabbarlının kitablarına salınmamış 6 pyesini, 4 hekayəsini, 30-dək lirik və satirik şeirini, 60 ədəbi-tənqidi məqaləsini ilk dəfə toplayıb, ərəb qrafikasından transliterasiya edib, önsöz, qeydlər və şərhlər yazaraq “Ədirnə fəthi” adı ilə 1996-cı ildə “Elm” nəşriyyatında nəşr etdirmisiniz.
C.Cabbarlının Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamı əsasında nəşr olunan 4 cildlik “Əsərləri”nin də tərtibi, önsözü və şərhləri Sizə məxsusdur. Siz bu nəşrə yazdığınız “Bədii həqiqətlər ustası” başlıqlı önsöz yeni faktlarla zəngindir. Sovet senzurasının yersiz redaktələrinə məruz qalmış əsərləri müəllifin əlyazmaları əsasında Siz bərpa etmiş, bir sıra örnəkləri ilk dəfə çoxcildliyə daxil etmisiniz.
“Molla Nəsrəddin” Ensiklopediyası”na (“Elm”, 2020) Sizin 33 məqaləniz daxil edilib.
Siz Ümummilli lider Heydər Əliyevin ədəbiyyat, mədəniyyət və incəsənət mövzusunda 30 illik dönəmi əhatə edən məruzələrini, çıxışlarını söhbətlərini toplayıb tərtib edərək, 2000-ci ildə “Nəcib, mənəvi idealların tərənnümü” (“Ozan”, 2000) başlığı ilə nəşr etdirmisiniz
Elmi məqalələriniz bir neçə xarici ölkədə yayınlanıb.
Siz 15 kitabın, 350-dən çox elmi, publisistik məqalənin və məruzənin müəllifi, 20 kitabın tərtibçisi, 2 kitabın tərcüməçisi, çoxsaylı kitabların redaktoru və rəyçisi olmuş, onlara önsöz yazmısınız.
Sizin ssenarilər əsasında “Günəş Şərqdən doğur” (2003), “İstiqlal fədaisi” (2004), “Nurlu gələcək naminə” (2005), “Bir kərə yüksələn bayraq. Azərbaycan Cümhuriyyəti – 100” (2018) sənədli filmləri çəkilib, nümayiş olunub.
Siz həmçinin Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Mətnşünaslıq, Redaktənin əsasları, Ədəbi redaktənin əsasları fənlərini tədris etmisiniz (1996-2019).
Haqqınızda “Fədakar tədqiqatçı-alim” adlı məqalələr toplusu gün üzü görüb.
Siz (Ankara (1991), Bağdad (1994), Tehran (1995), Təbriz (1998), Bəsrə (1999), Urmiya (2004, 2011), Varşava (2007), Tomski (2008), Elazığ (2008, 2012, 2013), Budapeşt (2010), Diyarbəkir (2013), Astana (2014), Balıkəsir (2018) və b. şəhərlərdə) keçirilən bir sıra beynəlxalq elmi konfrans və simpoziumun uğurlu iştirakçısı olmusunuz.
Sizi 70 illik yubileyiniz, ictimai, elmi yaradıcılıq uğurlarınızla bağlı Mədəniyyət Komitəsi adından bir daha təbrik edir, ən xoş diləklərimizi yetirirəm”!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
Görkəmli memar Zivər bəy Əhmədbəyov haqqında nələri bilmirik?
Fevralın 16-sı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Bakının ilk Baş memarı olmuş Zivər bəy Əhmədbəyovun anım günüdür. Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi görkəmli memarı dərin ehtiramla yad edərək, Zivər bəyin həyat və fəaliyyəti barədə geniş məqaləni təqdim edir.
1873-cü ildə Şamaxıda bir bəy övladı dünyaya gəlir. Adını Zivər qoyurlar. Şamaxının tanınmış Əhmədbəyovlar nəslindən olan Gəray bəylə dövrünün ziyalı qadını Töhfə xanımın 9 uşaqlı ailəsində doğulan Zivər kiçik yaşlarından xüsusi istedadı ilə seçilir. Sonralar isə o, adını Bakının ilk azərbaycanlı Baş memarı kimi tarixə yazdıra bilir.
Zivərin uşaqlığı Şamaxının Sarıtorpaq məhəlləsində keçib. Anası Töhfə xanım musiqi, ədəbiyyat və poeziya həvəskarı idi və bu, Zivərin gələcək karyerasının formalaşmasına təsirsiz ötüşmədi. Rəssamlığa və incəsənətə böyük marağı onu memar olmağa həvəsləndirdi. Ən böyük arzusu isə yüksək təhsil alıb, qədim Şirvan memarlıq məktəbini, xalqımızın zəngin ənənələrini yaşatmaq və gözəl sənət nümunələri yaratmaq idi.
Zivərin bu amalına dövrünün tanınmış neft maqnatı Şəmsi Əsədullayev işıq tutdu. Beləcə, təəssübkeş azərbaycanlı milyonçunun vəsaiti hesabına Zivər 1902-ci ildə Sankt-Peterburq İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu bitirməyə müvəffəq oldu.
Dövrünə görə mükəmməl təhsil alan Zivər bəyin ilk azərbaycanlı memar kimi peşəkar fəaliyyəti isə doğulub boya-başa çatdığı Şamaxı şəhərindən başlayır. Təəssüf ki, həmin ərəfədə, yəni 1902-ci ilin yanvarın 31-də Şamaxıda baş verən dəhşətli zəlzələ onun həyatında acı izlər buraxır. Zivər bəy açıq səma altında daş məzarlığı xatırladan, yerlə-yeksan olmuş doğma şəhərini yenidən dirçəltmək üçün gərgin əmək sərf edir. O, Şamaxının yenidən tikilməsi, küçələrin, yolların planlı qurulması işində yaxından iştirak edir. 8-ci əsr İslam memarlıq abidələrindən olan Cümə məscidinin zəlzələdən sonra yeni layihəsini hazırlayan Zivər bəy son dərəcə gözəl bir memarlıq nümunəsi yaradır. Şamaxının Baş memarı kimi peşəkarlığı sayəsində doğma şəhərində tamamilə dağılmış digər tikililər də yüksək səviyyədə bərpa edilir, Şamaxı özünün normal şəhər həyatına qovuşur.
Lakin Cümə məscidinin sonrakı bərpa işləri məşhur memar İosif Ploşkoya həvalə edilir. Buna səbəb isə məscidin Zivər bəy tərəfindən hazırlanan yenidənqurma layihəsində xarici cizgilərinin qorumasıyla bağlı yaranan fikir ayrılıqları olub və nəticədə o, sonrakı bərpa işlərindən uzaqlaşdırılıb.
Bakıya köçdükdən sonra isə Zivər bəy Bakı Quberniya İdarəsində, sonra isə Bakı Şəhər İdarəsində memar işləyir. Qısa müddətdən sonra Bakı şəhərinin Baş memarı vəzifəsinə təyin olunur. Onun bu vəzifəyə təyinatı Xalq Cümhuriyyəti dövrünə təsadüf edib və 1922-ci ilə qədər fəaliyyət göstərib.
Həmin dövrdə Bakı sənaye şəhəri kimi inkişaf edirdi. Şəhərin memarlıq nümunələri xüsusi ornamentləri ilə fərqlənirdi. Zivər bəy Əhmədbəyov öz layihələrində Avropa və Şərq memarlıq ənənələrini böyük məharətlə sintez edirdi. Bu səbəbdən də paytaxtın qubernatoru və ali təbəqəsi şəxsi mülklərinin layihəsini məhz ona etibar edirdi. Bu gün Bakını bəzəyən, dərin məzmunlu arxitekturası, möhtəşəmliyi ilə göz oxşayan bir çox tikililər məhz Zivər bəy Əhmədbəyovun adı ilə bağlıdır.
Hazırda Bakıya yaraşıq verən tikililərin sırasında Təzəpir məscidi də xüsusi memarlıq üslubu ilə fərqlənir. Məscid məşhur Aşurbəyovlar nəslinin nümayəndəsi Nabat xanımın vəsaiti ilə məhz Zivər bəy Əhmədbəyovun layihəsi əsasında 1905-1914-cü illərdə tikilib. Məscidin Şərqin memarlıq üslubuna uyğun inşa edilməsinə nail olmaq üçün Nabat xanım Zivər bəyi öncə Məkkə və Mədinəyə, İstanbula təcrübə toplamağa göndərir. Zivər bəy Şərqin zəngin məscid memarlığını mənimsəyib geri dönəndən sonra arzuladığı hündür ikimərtəbəli (yaruslu) minarəsi olan möhtəşəm məscidin layihəsini hazırlayır.
Bunun ardınca isə Zivər bəy Nabat xanımın qardaşı Əjdər bəy Aşurbəyovun sifarişi ilə indiki Göy məscid adlandırılan məşhur Əjdər bəy məscidini layihələndirir. Məkkədəki Kəbə evinin, Kərbəla məscidinin elementlərini özündə əks etdirən bu müqəddəs məbəd 1912-1913-cü illərdə tikilib istifadəyə verilir.
Memarın Əmircanda tikdiyi məscid isə hazırda Şərq memarlığının ən yaxşı incilərindən biri kimi qorunur. Məscid 1901-1908-ci illərdə bakılı mesenant Murtuza Muxtarovun sifarişi ilə tikilib. Bünövrəsi Kərbəlayi Əhməd adlı usta tərəfindən qoyulan binanın tikintisi sonradan Zivər bəyin iştirakı ilə başa çatır. Məscidin minarələri iki yaruslu formadadır və bu dəst-xətt Azərbaycan memarlığında Zivər bəyə məxsus bir ilkdir.
Vaxtilə Bakıda inşa edilən Doğum evi (1910-cu illər), “Səadət” məktəbi (1911-12), Uşaq xəstəxanası (indiki Elmi-Tədqiqat Ana və Uşaq Mühafızəsi İnstitutu, 1914-1916), Oftalmologiya İnstitutunun binaları da onun uğurlu sənət əsərləridir.
Təkcə Bakıda deyil, Rusiyanın Vladiqafqaz şəhərində bir sıra yaşayış, məişət binaları da məhz Zivər bəy Əhmədbəyov layihəsi əsasında inşa edilib.
Zivər bəy Əhmədbəyov 1925-ci ildə Bakıda vəfat edib. Bizlərə gözəl sənət inciləri bəxş edən, özündən sonra böyük memarlıq irsi qoyan Zivər bəyin adı bu gün də hörmətlə yad edilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin göstərişi ilə ölkəmizdə xatirəsi əbədiləşdirilib. 2011-ci ilin mayında Bakıda “Nizami” metro stansiyasının qarşısında Zivər bəy Əhmədbəyov adına park salınıb, heykəli ucaldılıb. Bütün bunlar dövlətimizin və xalqımızın böyük memarın xatirəsinə sonsuz ehtiramının bariz nümunəsidir.
Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyindən “Vaxt heykəli”
Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi Özbəkistanın Xalq şairi, Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin sədri Siracəddin Səyyidin kitabını çap edib. Kitabın Ön sözünün müəllifi Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Cavanşir Feyziyev, layihənin ideya müəllifi Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasovdur.
«Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyindən verilən məlumata görə, layihənin koordinatoru DGTYB başqanı, şair İntiqam Yaşar, özbək türkcəsindən uyğunlaşdıranlar filologiya elmləri doktoru, professor Yaşar Qasımbəyli, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair Akif Azalp, kitabın tərtibçisi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Gənclər Şurasının sədri, şair Fərid Hüseyn, redaktoru filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Kərimulla Məmmədzadə, məsləhətçilər Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, şair Səlim Babullaoğlu və Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin eksperti, şair Əkbər Qoşalıdır.
Kitabda görkəmli ədibin müxtəlif illərdə qələmə aldığı yaradıcılıq nümunələri yer alıb. Nəfis tərtibatla işıq üzü görən kitabın qarşıdakı zamanlarda Azərbaycanda və Özbəkistanda geniş təqdimat törənləri nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
Hava soyuq olsa da, ən isti günlərdəyik - İQLİM KATAKLİZMLƏRİ
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Fevralda ara-sıra temperatur hətta müsbət 20 dərəcəyə qalxsa da bu gün soyuqdur, havanın hərarəti cəmi 3-5 dərəcədir. Bununla belə, qlobal istiləşmə özünü göstərir.
Ümumdünya Metereologiya Təşkilatı (ÜMT) artıq təsdiq edib ki, 2023-cü il müşahidələr tarixində ən isti il olub.
2023-cü ilin çox hissəsində müşahidə olunan istiləşmə tendensiyası 2024-cü ildə də davam etməkdədir. Həyəcanverici bir fakt: bu ilin yanvar ayı müşahidələr tarixində ilin ən isti birinci ayı hesab olunub.
BMT öz saytında xəbər verir ki, ABŞ Milli Okean və Atmosfer Tədqiqatları İdarəsi (NOAA), NASA, Avropa İttifaqının "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidməti və Yaponiya Meteorologiya Agentliyinin araşdırmaları sübut edib ki, dəniz səthinin temperaturu on ay ərzində davamlı şəkildə rekord səviyyədə yüksək olaraq qalmaqdadır.
Yanvarda Yer qatına yaxın havanın orta aylıq temperaturu “sənaye dövründən əvvəlki dövr” adlandırılan 1850-1900-cu illərdəki orta yanvar göstəricisindən 1,66 dərəcə yüksək olub.
Bu, iqlim dəyişikliyi üzrə Paris Sazişində qarşıya qoyulmuş istiləşməni Selsi üzrə 1,5 dərəcə həddində saxlamaq məqsədinə artıq nail oluna bilməyəcəyi anlamına gəlmir: həmin sənəddə aylıq və ya illik artım deyil, bir çox illər ərzində uzunmüddətli istiləşmə haqqında deyilir. "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidmətinin məlumatına əsasən, 2024-cü ilin yanvar ayında temperatur 1991-2020-ci illərdəki yanvar temperaturun orta səviyyəsindən 0,70 dərəcə daha yüksək və bundan əvvəlki 2020-ci ilin ən isti yanvar ayının temperaturundan 0,12 dərəcə daha yuxarıdır.
Yanvar ayında qlobal yağıntının miqdarı rekord dərəcədə yağıntılı dekabrdan sonra demək olar ki, ən yüksək olub. Şimali Amerika, Asiya və Avstraliya ərazisinin çox hissəsində yağıntılar həmişəkindən daha çox olub, eyni zamanda, Cənubi Afrika və Cənubi Amerikanın çox hissəsində yanvar daha quraqlıq şəraitində keçib.
El-Ninyo hadisəsinin təsiri Sakit Okeanının ekvator hissəsində zəifləməyə başlayıb, lakin ümumilikdə dəniz havasının temperaturu həmişəkindən daha yüksək səviyyədə olub.
Qeyd edək ki, ÜMT-nin “2023-cü ildə qlobal iqlimin vəziyyəti” adlı yekun hesabatı martın 23-də qeyd olunan Ümumdünya Meteorologiya Günü ərəfəsində dərc olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
Bir daha məlum qətl hadisəsi barədə
Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Gün keçmir ki, qətl hadisəsi, ölüm-itimlərdən xəbər almayaq. Yenə bir cinayətlə üzbəüz durmuşuq. Dün sevgidən danışdıq, bugün məhv olmuş həyatlardan... Hər gün biraz daha məhvə, yoxuşa gedir insanlıq. Öz ailəsinin 5 üzvünü balta ilə qətlə yetirən varlıqdan yəqin ki, artıq hər kəsin xəbəri var.
İnsan oxuduqca, yayılan videoları gördükcə bütünlüklə özünü itirir, bədəni əsir. Bu necə bir vəhşətdir? Bir ailənin deməzdim, bir ölkənin faciəsidir bu ki, biz bu hala gəlmişik. Xəstəxanadan o şəxsi nəyə əsasən, hansı hippokrat andı içən həkim sərbəst buraxıb? Bu adam 15 yaşında ikən adam bıçaqlayıb və pul ilə sərbəst buraxılıb... 15 yaşında bu uşaq nə yaşayıb bu vəziyyətə gəlib? Bu insan bu hala gələnə qədər hara baxırdı ailəsi, bu cəmiyyət?
Uşaqları kiçik yaşlardan nəzarətdə saxlamaq lazımdır. Əgər öz uşağınızda problem varsa, bunu hiss edirsinizsə, utanıb bunu gizlətmək yerinə onun, ətrafdakı insanların gələcəyini düşünmək lazımdır. Öz ailəsinə bunu edən, başqalarına nə etməz? Edib də onsuz. Tutulub, sonra da buraxılıb. Pul ilə sərbəst buraxılıb. Və düşünün ki, bu adama taksidə işləsin deyə maşın verilib. Taksi… Hər gün hər birimiz onlarla taksidən istifadə edirik, düşünə bilirsiniz bu nə deməkdir? Artıq insan olmaqdan iyrənər hala gəlmişik. Artıq bu dünyada yaşamaq ölməkdən daha qorxuludur... Təbi ki, belə qorxularla yaşamağa yaşamaq deyilərsə...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
Ağrının fotoneqativi
Oruc Ələsgərov, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Xocalıya Ədalət” Kampaniyası çərçivəsində “Gənclərin Maarifləndirilməsinə Dəstək” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun və Azərbaycan Texniki Universitetinin təşkilati dəstəyi ilə ötən gün “Reza Deghatinin gözündə Xocalı soyqırımı” adlı tədbir keçirildi.
Tədbirdə Xocalı soyqırımından dərhal sonra çəkdiyi fotolar bütün dünyada yayılan, məşhur fotojurnalist Reza Deghati gənclərin görüşünə gəlmişdi. Azərbaycan Texniki Universitetində baş tutan tədbirdə Reza Deghati Xocalı faciəsi, Vətən müharibəsi və Qarabağda yenidənqurma işləri zamanı çəkdiyi fotoları təqdim etdi və şahidi olduğu hadisələrdən danışdı.
Xocalıdan bəhs edərkən o, həmin ağrılı və acılı günlərin indi də gözünün önündə olduğunu söylədi.
Fotoqraf Xocalıda və digər yerlərdə çəkdiyi şəkillərlə bağlı həqiqətləri dünyaya çatdırmağa çalışdığını vurğuladı.
Layihənin təşkilatçısı olan “Gənclərin Maarifləndirilməsinə Dəstək” İctimai Birliyinin sədri Aynurə Salmanlı jurnalistlərə verdiyi müsahibəsində layihə barəsində ətraflı məlumat verdi və belə layihələrin gənclərin öz keçmişlərini unutmaması üçün vacibliyini vurğuladı.
Qeyd edək ki, R.Deghati Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdırmaq üçün bir çox Avropa ölkələrində sərgilər təşkil edib. Axırıncı belə sərgi Parisdə baş tutub və kifayət qədər maraqla qarşılanıb.
Yaxşı ki, ətrafımızda Reza Deghati və onun timsalında Azərbaycan həqiqətlərini hər vəchlə dünyaya çatdırmaq istəyən insanlarımız var, media təmsilçilərimiz var. Reza Deghati axı adi fotoqraf deyil, o, peşəkar fotomüxbirdir.
Belə olduğu təqdirdə bizim mətbuatımızın beli yerə gəlməz! Belə olduğu təqdirdə böyük bir mətbuatı bizə miras qoyan Zərdabinin, Mirzə Cəlilin, Əli bəy Hüseynzadənin ruhu şad olar!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
GÜNEY AZƏRBAYCAN POEZİYASI ANTOLOGİYASInda Vüqar Nemətin “Yazıqlar olsun” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Vüqar Nemətin şeirlərini təqdim edir.
YAZIQLAR OLSUN
Mən bir fidan əkdim, “tutmaz” – dedilər,
Mənsə tutan bildim, yazıqlar olsun!
“Bu hicran, bu həsrət bitməz” – dedilər,
Nəsə bitən bildim, yazıqlar olsun!
Mənim o ulduzum, de, harda qaldı?
Ya göyə çəkildi, ya yerdə qaldı,
Mənə “Tən” deyənim bəs harda qaldı?
Mən onu tən bildim, yazıqlar olsun!
Sənə nə “Get” – dedim, nə də ki, “Qayıt”,
Buna göy şahiddir, buna yer şahid,
Bu yolda hər zaman özümü şəhid
Səni vətən bildim, yazıqlar olsun!.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)
