Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

 

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

 

 

 

 

NƏSR

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NATİQ RƏSULZADƏ, Xalq yazıçısı

 

 

 

 

 

HİFZ ET VƏ BAĞIŞLA

 

(hekayə)

 

 

 

«Səhər saat 4-də, ölümündən yarım saat əvvəl cismən sаğlаm, xasiyyətcə son dərəcə dinc adam olan Tarıverdiyev yuxuda özünü at üstündə, əlində sıyrılmış qılınc hücuma keçən yerdə görürdü, onu da görürdü ki, ağaclıqda gizlənmiş snayper düz onun gözlərinin içinə baxır və bircə saniyə sonra onun atdığı güllə ürəyinə sancılacaq. Elə həmin anda güllənin ürəyini necə parçaladığını hiss etdi, köksündə dəhşətli ağrı duydu, ağlından keçən ani, ürkək fikrinə rəğmən də ağrı azalmaqdansa daha da güclənir, artaraq bütün bədəninə yayılırdı. Qorxu və soyuq tər içində yuxudan oyandı, özünü saxlaya bilməyib yatağı islatdı, yanında yatan arvadını səsləmək istədi, əvəzində sakitcə xırıldadı, soyumaqda olan əlləri ilə boğazından yapışdı, kəskin ağrıdan yatağa mıxlanmış kimi, tərpənməyə halı qalmasa da, gücünü itirə-itirə, ağzı ilə havanı udub nəfəs almağa çalışdı... Beşin yarısıda Tarıverdiyev həyata vida etdi».

 

Hekayənin təxmini başlanğıcını beləcə yazıb, təkrar oxudu və yersiz sözü valideynlərin gözündən yayındırmaq istəyən uşaqlar kimi səliqə ilə, cidd-cəhdlə yazılanları göy mürəkkəblə qaralamağa başladı, sonra dayandı, laqeydliklə kağızı əzdi və iri yazı masasının bir küncünə atdı. Xeyli müddət bükük, bəyaz, qalın kağızın asta xışıltı ilə bacardığı qədər düzəlib canlanmaq cəhdinə tamaşa etdi. Pəncərələrdən o yana gecə idi, dərin bir gecə, gecə... Şəhərin bu nüfuzlu hissəsində, gecələr çox nadir hallarda maşınlar ötüşərdi və pəncərə altından keçən donmuş küçə də nəsə çox yad, təcrid olunmuş görünərdi. Ona elə gəldi ki, artıq dünyada yoxdur. Bu fikirdən diksinsə də düşüncələrini sona çatdırmağa çalışdı və müəyyən dərəcədə buna nail də oldu. Qorxdu - axı, dünyanı özündən ayrı təsəvvür etmək demək olar ki, mümkün deyil, bu, həyat deyil, cəfəngiyyat və qarma- qarışıqlıqdır, nə isə tamamilə qaranlıq, öyrənilməmiş bir şeydir.

 

Qeyri-müəyyənlik isə həmişə vahimə doğurur. Yox, yox, o, gərəksiz, faydasız şeylər haqqında düşünməyəcək, çünki işləmək lazımdır, fıkrini işə yönəltməlidir, çoxdandır heç nə yazmayıb. O, fikrini cəmləşdirməyi bacarırdı. Qırx illik yazıçı təcrübəsi özünü ələ alıb işləmək həvəsi yaratmağı öyrətmişdi ona, son illər məişət qayğıları və boş, mənasız vurnuxmalar başını qatsa da, birdən yadına düşürdü ki, çoxdandır əlinə qələm almır, bu zaman peşəkarlığı karına gəlirdi. Yazıçı vicdanının oyandığı anlardan biri də bu gecənin payına düşmüşdü. O, özünün peşəkar yazıçı adını saxlamağa çalışırdı, lakin bu barədə inadla düşündüyü və özünü bu işə vadar etdiyi üçün heç nə alınmırdı, qəlbində sözlə ifadə olunmayacaq, deyilməmiş xoş bir şey oyanmırdı və masanın üstündə və altında yarısı qaralanmış əzik-üzük kağızların sayı çoxalırdı. Iş getmirdi ki getmirdi.

 

Yazıçı Manafov haqqına yaxşı nasir sayılırdı və altmış dörd illik həyatında çox şeyə nail olmuşdu: ədəbi mükafatlar, fəxri adlar, onlarla kitab, ssenarisinə çəkilmiş filmlər, şan-şöhrət və sair, hə, bircə dəqiqə...                 

 

Otağın qapısı səssizcə aralandı, lakin nə isə yazmaq cəhdinin uğursuzluğa düçar olmasından əsəbləri gərilmiş Manafovun qulağı səsi aldı və hirslə açıq qapınm qaralan boşluğunda solğun kölgə kimi dayanmış arvadına sarı döndü. Gözü ağır, yeknəsəq zəng çalıb səhər saat dördü göstərən iri divarboyu saata sataşdı, Manafovun alınmamış hekayəsinin qəhrəmanının məqsədi bilinməyən süvari hücumüna keçdiyi vaxt idi. Saat yazıçının ilboyu davam etmiş və ölkənin müxtəlif müəssisə və təşkilatlarında qeyd edilmiş yubiley tədbirlərindən birində hədiyyə edilmişdi. Manafov arvadına elə baxdı ki, elə bil təhlükəsizlik komitəsinin köhnə əməkdaşı Dzerjinskinin heykəlinə siyiyən adamı görürdü. Arvad ərinin sual verməsini gözləmədən onu qabaqladı:

 

- Sənin telefonun zəng çalır.

 

-Bu vaxt? - Manafov bir qədər yumşalaraq təəccüblə soruşdu.

 

Qadm çiyinlərini çəkdi - yəni mən nə bilim? Bununla belə həvəssiz dilləndi:

 

-Bəlkə xaricdəndir?

 

- Mən işləyirəm. İş görməyə çalışıram, - artıq hirslənməyə başladı. -İstəyirsən, özün dəstəyi götür.

 

-Niyə? – qadın tələsmədən sual verdi - o yerlərdə bir adamımız yoxdur ki, onun üçün narahat olum, - deyib astaca qapını örtdü.

 

Kişi kip bağlanmış qapıya baxdı, qələmi kağız qalağının üstünə atdı, kresloda çevrildi və küçəyə baxmağa başladı. Qulaqlarında arvadının göynərti duyulan son sözləri səslənirdi. On il əvvəl onlar on beş yaşlı oğullarını itirmişdilər. Oğlan dostları ilə çimərliyə getmiş və dənizdə boğulmuşdu. Yeganə övladları dünyaya gələndə Manafovun otuz doqquz, arvadının isə otuz altı yaşı vardı və onlar on üç il idi ki, evlənmişdilər. Arzusunda olduqları övladlarını uzun illər gözləmişdilər. Bu hadisədən sonra Manafov xeyli vaxt dənizə baxa bilmirdi, dənizkənarı parkın təkcə görünüşü onda kəskin qəzəb dolu ağrı hissi doğururdu, çimərlikdən isə söhbət gedə bilməzdi.

 

Manafov bir müddət küt baxışlarla alaqaranlıq küçəyə baxdı. Sonra siqaret yandırdı və qələmi götürüb barmaqlarının arasında oynatmağa başladı. Arabir isə qələmi ağ kağızın üzərinə yönəldirdi, guya onu indicə ölməz sözlə yükləyəcəkdi. Heç bir həzz duymadan siqaret çəkdi, halbuki arvadı getdikdən sonra çəkmək istəyirdi. Qeyri-iradi bir neçə qullab vurub, əriməkdə olan siqareti ömrünü başa vurmaq üçün iri külqabıya atdı. Manafov siqareti heç vaxt külqabıya basıb söndürməzdi və fəlakət siqnalına bənzəyən tüstü xeyli müddət kötüklərin üzərində dumanlanardı, sanki şikayət edirdi- axırıma çıx, belə közərə-közərə yaşamaq tstəmirəm.

 

Oğlunun ölümündən sonra Manafov sözün həqiqi mənasında başını işlə qatırdı, işsiz qalmaq əzab idi, çünki eyni düşüncələr onun ağlını başından alırdı. Anbaan bir səhnə gözlərinin önündə canlanırdı: dizinin üstündə əyləşmiş dörd yaşlı oğlu birdən başını döndərir, çevrilmiş vəziyyətdə sifəti də, işıqlı, ciddi baxışlı gözləri də məzəli görünür və uşaq təmamilə gözlənilmədən soruşur:

 

-Ata, sən ölməyəcəksən ki?...

 

 Yadındadır ki, onda o, nəzərlərini yayındırmışdı, lakin elə o dəqiqə oğluna baxmışdı ki, uşaq atasınm cavabdan qaçdığını düşünməsin, bu zaman uşağın yaşına uymayan yaşlılara məxsus ifadəli gözləri ilə rastlaşmış, məhəbbətdən ürəyi sıxılmışdı, başa düşürdü ki, oğluna verəcəyi cavabdan çox şey asılıdır və qətiyyətlə demişdi:

 

-Yox. Mən ölməyəcəyəm.

 

Və uşaq inanmışdı, başını aşağı salıb televizorda cizgi fllminə baxmaqda davam etmişdi. O, öz dünyasından arxayın idi, inanırdı ki, burada həmişə əmin-amanlıq, dinclik olacaq, axı, atası onu aldada bilməzdi. Manafov təəssüf hissi ilə düşündü ki, əslində bu belə də oldu, o, oğlunu aldatmamışdı. Çoxdan baş vermiş bu hadisə bütün aydınlığı ilə tez-tez gözünün qabağında canlanır, onu dəli edirdi. Başını içki ilə qatmaq istədi, lakin alkoqol bihuşluğundan sonra dərdi daha da şiddət edirdi, boğazından yapışıb bütün daxilini sökürdü, o, içində müdhiş keylik, qeyri -insani soyuqluq, düşkünlük hiss edir, həyatda varlığını lazımsız, artıq sayırdı. Belə halda özünü işlə taqətdən salmağa çalışırdı, sonraya - qara günə, təxəyyülünün kasadlaşacağı vaxta saxladığı köhnə qaralamalarını çıxarırdı, qara gün isə qəfıl gəlmişdi, erkən, özü də gözləmədiyi tərəfdən gəlmişdi. İşin içərisində batırdı. Və nə yazırdısa, hamısı oğluna aid olurdu. Bütün ağrısı, taleyin amansızlığından duyduğu yandırıcı küskünlük kağızlara hopurdu, təsirli, içinə düşdüyü, nəfəsini kəsən, suyunu ovuc-ovuc dağıtdığı quyu kimi dərin əsərlərində əks olunurdu. Və bu onu real gerçəkliklə bağlayan yeganə vasitə idi. O vaxtdan da onun yaradıcılıq yüksəlişi başlandı. Dözülməz dərdin kürəsindən keçərək sənəti mükəmməlləşir, püxtələşirdi, eyni zamanda yazı üslubu qəribə tərz alır, on illərlə qadağalara məhkum olunmuş mistikaya meyllənirdi. Cəmiyyətin hərtərəfli dəyişməyə başladığı zamanda bu lap yerinə düşürdü, populyarlıq da, əsl şöhrət də o zaman gəldi, elə bil ki, Allah aldığının əvəzini vermək, qəlbini bu yolla ovutmaq istəyirdi. On beş il əvvəl dəyişməyə başlamış Manafovun və onun həmkarlarlarının  uyğunlaşa bilmədikləri dövran (yazıçı zəhməti ilə dolanmağa adət etdiklərindən çaş-baş qalmışdılar) birdən-birə mehribanlıqla onu ağuşuna aldı. Çoxdan həsrətində olduğu sponsorlar elə bil göydən düşür, kitablarını çap etmək istədiklərini bildirir, rejissorlar əsərlərini ekranlaşdırmaq üçün ssenarilər sifariş verirdilər, beləliklə işi başından aşırdı. Manafovun arvadı üçün isə ağır idi. O, yaradıcılıqdan uzaq adam olduğundan bu təsəllidən məhrum idi. Onu bütünlüklə əzən intəhasız, dağıdıcı dərdi ilə təkbətək qalmışdı, həyatını mənalandıra biləcək hər şeyi itirmişdi. Artıq arvad ərindən uzaqlaşmışdı, kişiyə də elə gəlirdli ki, onlar bir-birlərini başa düşmürlər, ya da bir-birilərini onlara üz vermiş bədbəxtlikdən əvvəl olduğundan az anlayırlar. Oğullarının ölümü getdikcə onları müxtəlif tərəflərə yönəldən, yollarını ayırdıqca ayıran gözəgörünməz maneəyə çevrilmişdi. Çoxdandı onlar bir yerdə yatmırdılar, arvad uzun müddət idi qeyri-normal tərzdə susurdu. Arvadının ruhi sağlamlığı üçün narahat olaraq evə qonaq dəvət edir, yaxın qohumlardan, dostlardan xahiş edirdi ki, tez-tez evlərinə təşrif gətirsinlər. Onlar da vəziyyəti bildiklərindən qadının halına yanaraq dəvətləri qəbul edirdilər. Eyni zamanda tanınmış yazıçıının daimi müsafirləri olmaq fürsətini əldən vermirdilər. Gəlib-gedənlər arasında qabiliyyətli, lakin diqqəti cəlb etməyən, tanınmayan psixiatr da var idi, o, vaxtı itirmədən yavaş-yavaş elə qonaqlıqlar zamanı xəstə ilə bərpa seansları aparırdı. Nəticədə qadının vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, əvvəlki diribaş, şən, hazırcavab, güləyən, ədəbsiz lətifələr danışıb hamıdan qabaq qəhqəhə çəkən qadın birdəfəlik yox olmuşdu. Onun yerində özünə qapılmış, heç kəsə qaynayıb- qarışmayan əsəbi qadın dururdu. Oğlunun ölümündən keçən on il heç nəyi dəyişməmişdi.

 

Başı işə qarışan Manafovun hərdən gecələr arvadı yadına düşürdü və geniş mənzili keçərək, onun yataq otağına gələrdi. Arvadının yuxuya getmədiyini bilsə də bir müddət çarpayısının qırağında əyləşərdi. Qadın gözlərini açıb ərinə baxar, sonra da baxışlarını tavana zilləyərdi. Bəzən də heç gözlərini açmazdı. Zəngli iri saat səssiz-səmirsiz işləyirdi. Evdə saat çox olsa da onlara məhəl qoyan kim idi ki?! Zəngli saatdan danışmaq isə artıqdı. Kimi oyadacaqdı ki?!  O, hərdən mürgüləyər, ayılan kimi yanında əyləşmiş ərinin əlindən tutardı. Əl-ələ tutub dinməzcə durardılar. Nədən danışacaqdılar? Hər ikisinə aid olan yeganə bir şey var idi: oğullarının ölümü. Bu barədə isə danışmaq çox ağrılı idi.

 

Getdikcə o, özünü işə daha çox həsr edirdi, şöhrətin ardınca gedirdi, adətkərdə olmasa da canına yaman yayılırdı qəzetlərdə, telekanallarda, mətbuat konfranslarında verdiyi müsahibələr, müxtəlif ziyafətlər, öz şərtlərini diqtə etdiyi nəşriyyat müqavilələləri, kitablarının xarici dillərə tərcüməsi, mütərcimlərlə əməkdaşlıq, müxtəlif ədəbi mükafatlar (yağışdan sonrakı göbələk kimi artan mükafatların çoxu onları təsis edənlərin zirək əli ilə də yığılar və xeyrini də özləri görərdilər), mətbuatda işıqlandırılması, çəkiliş meydançalarında görünməsi yüksəliş təsəvvürü yaradaraq məşhurlaşmasına xidmət etsə də, əslində populyarlıq son illər bu balaca ölkədə orduya çevrilmiş diribaş cızmaqaracıların dedi-qodularına, cəfəngiyyat dolu yazılarına rəvac verirdi. Bütün bunlar onun vaxtını çox alırdı. Manafov get-gedə daha çox yazı stolunun üstündəki köhnə dəbli, yaşıl abajurlu lampanın həsrətini çəkir, əzablardan doğan təbinin hökmü ilə yazılacaq sətirləri gözləyən ağappaq kağız topası üçün qəribsəyirdi. Lakin iztirablar getdikcə azalırdı, qəlbindəki ağrı da əvvəlkitək sızıldamırdı.

 

Günlərin birində yorğun-arğın iş otağındakı divanda özünü yatmağa məcbur eləyərkən, qəfildən ağlına gəldi ki, bütün bunların: huşunu başından alan üzücü iş, şan-şöhrət, mükafatlar, fəxri adlar, ehtiram, bir sözlə, hər şeyin bünövrəsi on il əvvəl qoyulub... düz on il əvvəl, o vaxt ki... nəfəsi kəsildi, durub oturdu, qaranlıqda əl havasma axtararaq, döşəmədən siqaret qutusunu tapdı. Siqaret yandırdı, əsəbi-əsəbi qullab vurdu. Parketin üzərinə tökülən külə fikir vermədən bir neçə dəqiqə beləcə oturdu.

 

Sakitləşməyə çalışırdı. Sanki üzünə şillə vurulmuşdu, o isə cavabını verməmişdi. Belə çıxır ki, oğlunun ölümü ona düşüb... siqaret titrəyən barmaqlarının arasından döşəməyə düşdü, hıçqırıqları eşidilməsin deyə, yumruqlarını ağzına sıxdı, bütün bədəni əsirdi. Özünü tezcə də ələ aldı, sakitləşdi. Ayağa qalxıb siqareti yerdən götürdü və külqabıya atdı, stolun üstündəki lampanı yandırdı, siyirmədən yuxu dərmanı götürüb, üstündən su içmədən iki həb atdı. Siyirməni bağlayarkən dibdə qeyd dəftərlərinin altında nəsə dəstək göründü.

 

Cəld yerinə uzandı və daş kimi yuxuya getdi. Bütün gecəni möhkəm yatsa da, səhərə yaxın yuxu gördü. Bunu heç yuxu da adlandırmaq olmazdı, yuxunun fraqmentləri idi: guya, o, siyirməni açıb tapançanı götürür. Vəssalam. Siyirməni açır və tapancanı götürür.

 

Səhər arvadı əsəb gərginliyi keçirdiyi üçün katibəsinə zəng vurub - indi onun öz ofisi və katibəsi vardı, fikrindən ədəbi jurnal açmaq da keçirdi - bütün işlərini, görüşlərini təxirə saldığını bildirdi və psixiatrın dalınca maşın göndərdi. Bütün günü arvadı ilə əlləşdilər, yarımçıq röyası da, yazı stolunun gözündəki tapança da yadından çıxdı.

 

Hamı tərəfindən qəbul edilsə də aşına zəhər qatanlar da tapılırdı. Tanınmış adamların həyatından maraqlı hadisələr çap etməkdə ixtisaslaşmış xırda qəzetlərdə hərdən onu da sancırdılar. Gənclik qəbahətlərindən, sərxoş vəziyyətdə qumar oynamasından, udduğu xeyli miqdarda pulu tərəfmüqabilləri ilə (söhbəti də elə onlar yaymışdılar) qızlara və içkiyə sərf etməsindən, səhvini etiraf edib peşmançılıq hissi keçirməsindən, fahişələrlə yaxınlığından, dava-dalaşlardan, sürtülmüş cins şalvarınının arxa cibində gəzdirdiyi beşbarmağı işə salmaq adətindən xəbər tutmuşdular. Belə səviyyəsiz yazıları dərc edən tanınmamış qəzetlər ertəsi gün diqqət mərkəzində dururdu, «it hürər, karvan keçər» prinsipi ilə yaşayan və gəncliyini gur keçirməkdə heç bir qəbahət görməyən Manafov cavab verməməyi düzgün sayırdı. Lakin bir dəfə povesti əsasında ekranlaşdırılmış fılmin ilk nümayişinə həsr olunmuş mətbuat konfransında təhrikedici sual qarşısında dözməyərək qeyd etdi ki, peşəkar jurnalistlərin sayı azdır, altı yüzdən artıq mətbuat orqanının fəaliyyət göstərdiyi şəraitdə bu təbiidir, bu qədər peşəkarı haradan tapasan, buna görə də onların yerini insanları qıcıqlandırmağı peşə seçən cızmaqaraçılar tutur, bax elə mənim haqqımda da anaları belə belə... Ustad yazıçının bu sərbəst çıxışı konfrans iştirakçılarının xoşuna gəldi, gülüş səsləri eşidildi. Səhəri gün köhnə palan içi tökməklə məşğul olan qəzetin redaktoru zəng vurdu və yazıya görə üzr istədi.

 

-Təkzib verin, - Manafovun təklifi belə oldu.

 

-Necə ola bilər, - redaktor təəccübləndi, - bir səhifəlik materialdır.

 

-Bilirsinizmi, arvadım neçə illərdir depressiyadan əziyyət çəkir,- zorla dilləndi və o dəqiqə də peşman oldu,- xəbər tutsa, çox ağır təsir edəcək. Təkzib verin.

 

-Mən zəng vurdum və üzr istədim,- redaktorun səsində soyuqluq duyulurdu. - Ancaq təkzib verə bilmərik. Qəzetin nüfuzu enər.

 

Manafov soruşdu:

 

-Belə olan halda niyə zəng edirsiniz?

 

-Üzr istəmək üçün, - hiss olunurdu ki, redaktor vəzifəsini bununla bitmiş hesab edir. Yəqin bu birinci dəfə deyildi: əvvəlcə qəzet adamı ağ yuyub, qara sərir, sonra da redaktor telefonda üzr istəyirdi, - sizcə, daha niyə görə?

 

-Mən sizin üzrünüzü... üstəlik ananızı da! - Manafov təmkinini pozmadan dilləndi. - Rastlaşanda sizin ağız-burnunuzu məmnuniyyətlə əzəcəyəm. Bir daha xəbərdarlıq edirəm: təkzib verməsəniz, ömrünüz boyu peşman olacaqsmız.- Burada Manafov nəyi isə xatırlamış kimi sözünü kəsdi. Sonra əlavə etdi. - Ancaq bəlkə də peşman olmadınız. Bu, bütün qalan ömrünüzü necə yaşayacağınızdan asılıdır.

 

Manafov redaktora baş qoşub onunla kəlmə kəsməsindən yüngülvari təəssüflənərək telefonun dəstəyini yerinə qoydu.

 

Beş il keçdi. Manafovun arvadı bir qədər yaxşılaşmışdı, bununla belə yenə qaradinməz, adamayovuşmaz idi. Bütün görkəmi ilə, “zaman hər bir dərdin dərmanıdır” məsəlini inkar edirdi, ötüb keçən illər onun yarasına məlhəm olmamışdı. Manafov çoxdan fikrində tutduğu jurnalı açmışdı, bu jurnal yaradıcılığında getdikcə daha tez-tez yaranan fasilələri doldururdu, bundan əlavə xeyli gəlir də gətirirdi. Jurnalın təsisçisi və baş redaktoru Manafovun özü idi, özünə cavan, işgüzar bir müavin də götürmüşdü, tədricən oxucu bazarına bələd olub, xeyli irəli getmiş, dünyanın dörd ölkəsində jurnallarının satışını təşkil etmişdilər, indi Manafovun bu ölkələrdəki bank hesablarına ayda iki dəfə xeyli məbləğ otururdu. Arvadının pula marağı çoxdan sönmüşdü, özü də bu qədər vəsaiti haraya xərcləyəcəyini bilmədiyindən ahıl vaxtında əxlaqsızlığa qurşanmışdı, redaksiyada gənc qızlardan kiçik bir hərəmxana yaratmış, xidməti vəzifəsindən geninə-boluna istifadə edir, lakin hamının haqqını səxavət və insafla ödəyir, səhərədək uzanan gurultulu məclislər qurur, evə çox vaxt kefli qayıdırdı.

 

-Yadından çıxmayıb ki, neçə yaşın var? - Ruhən yorğun olduğu üçün arvadı mülayim tərzdə soruşardı.

 

-Əlbəttə! Tezliklə yubileydir, -o səndələyərək arvadını qucaqlayardı, - yeri gəlmişkən, səni də dəvət edirəm.

 

-Qoca əxlaqsız, - deyərdi arvadı.

 

-İkinci söz daha çox xoşuma gəlir.

 

Yaşla bağlı idi, ya nədəndi - getdikcə Manafovda gülməli adətlər yaranırdı. Məsələn, qadınlarla bağlı hər məsələdə (o zaman onu haqlamış qocalıq yaddan çıxırdı) zirək Manafov hərdən layiq olduğu şöhrətə nail olmuş ağsaqqal roluna girir, başını əsdirir, rəyasət heyətində sızıldayaraq kresloya çökür (əslində bu proses xüsusi səy tələb etmir), ordunu doldurub, gözlərini qıyaraq xeyli müddət verilən sualları cavabsız qoyurdu, ətrafındakılara elə gəlirdi ki, o sualı unudub, ya da huşunu itirib. Təbiətən fəal, işgüzar, tündməcaz olsa da, ozünə ahıllığın və mötəbərliyin əsas əlamətləri hesab etdiyi xüsusiyyətlərini aşılayırdı.

 

Xarici qonağın şərəfınə verdiyi ziyafətlərdən birində hörmətli qonaq özü əlində badə Manafova yaxınlaşaraq söylədi ki, onun ölkəsində Manafovu tanıyırlar və əsərlərini çox nəşr edirlər.

 

-Mənim ölkəmdən fərqli olaraq, - Manafov səbəb olmadan başını əsdirərək və azacıq belini bükərək dilləndi, özü də istəmədən dilini saxlaya bilməyib əlavə etdi - Ancaq məlumdur ki, heç kəs öz vətənində peyğəmbər olmur. He...he..he... burada öz problemlərimiz özümüzə bəs edir, yazıçılar heç kimin yadına düşmür.

 

Hörmətli qonaq görkəmli yazıçı ilə bahəm gülümsəyərək  daha bir neçə xoş ifadə işlətdi, bu zaman baş nazir təbəssümlə Manafova baxaraq qonağı kənara çəkdi.

 

Prezident aparatının məsul işçisi Manafovu görüb dostcasına səslədi və eyni zamanda gözlərini ətrafa dolandırdı ki, görsün onun məşhur yazıçını yaxın adamı kimi salamladığını görən və eşidən varmı, nəticədən razı qaldı. Vacib şəxslərin hamısı görmüş və eşitmişdi.

 

-A! Möhtərəm yazıçımız! Necəsiniz?

 

-Pis, - hörmətli yazıçı cavab verdi.

 

-Niyə belə? - məsul işçi təlaşla soruşdu və dərindən narahatçılıq keçirdi, bütün görkəmi ilə prezident aparatının məsul işçilərinin imkanları dairəsində Manafovun həyatını yaxşılaşdırmağa hazır olduğunu ifadə etməyə çalışdı.

 

-Belə də... - Manafov nıqqıldadı. - Qəbahətli həyat tərzi keçirirəm: çox yatıram, az işləyirəm...

 

-Sizmi az işləyirsiniz? - Məsul şəxs etiraz etdi. - Yazdıqlarınızı çatdırıb oxuya bilmirik. Qiyamətdir! Doğrudan, necə yaşayırsmız? Işləriniz necədir?

 

-Uzun söhbətdir... -Manafov başını yersiz tərpədərək ağızucu cavab verdi. - Zəhlətökən olmaq istəmirəm.

 

-Nə? - Müsahibi anlamadı.

 

-Zəhlətökən, olmaq istəmirəm! - karla danışırmış kimi bərkdən təkrar etdi. – Bilirsiniz, zəhlətökən kimə deyirlər?

 

Məsul işçi lətifəyəbənzər bir şey eşidəcəyini yəqinləşdirərək şən halda yüngülcə başını yellədi.

 

-«İşlərin necədir?» sualının müqabilində işlərinin necə getməsi barədə ətraflı danışan adama. He-he-he.

 

-He-he-he! – digər məsul işçilər ədəbsizlik kimi qəbul etməsinlər deyə, məsul işçi həddi gözləyərək ucadan gülüb müsahibinə qoşuldu. - Əla. Kəsərlidir. Yadımda saxlayaram.

 

-Əslinə qalsa, burada mənim, demək olar ki, heç bir işim yoxdur,- Manafov istər-istəməz onun sualına cavab verməyə başladı. - Mənim işlərim xaricdədir. Bizdə nə var? Can üstə olan jurnala başına degeneratları yığmış allahlıq iddiasında olan xəstə adam başçılıq edir.

 

-Hə? Kimdir o?

 

-Siz tanımırsınız?

 

-A. Bəli, bəli, eşitmişəm,- məsul işçi üz-gözünü turşutdu-nə etmək olar? Yadımda saxlayaram.

 

-Yadınızda saxlayın, saxlayın,- Manafov təqdir etdi.- Ona görə danışıram.

 

-Belə jurnala Siz başçılıq etməlisiniz- məsul işçi yarınmaq istədi.

 

-Nə danışırsınız, əzizim, deyirsiniz də?!- Manafov süni şəkildə hiddətləndi. Avqinin tövlələrini təmizləmək üçün mən artıq qocayam. Bir də ki, siz bilirsiniz, mənim öz jurnalım var.

 

-A, bəli, bəli! Əlbəttə!

 

-Ancaq bizim jurnal bütünlüklə xaricə gedir. Nə etmək olar, pul qazanmaq lazımdır, sübut etmək lazımdır ki, bizim varlığımızın da bu dünyaya bir xeyri var.- Manafov qollarını gərdi, çox danışdığını, söhbəti kəsməyin və sızanağa bənzər məsul işçini rahat buraxmağın vaxtı çatdığını anladı.

 

Kənarda dayanmış tanışlarının Manafova əl etməsi lap yerinə düşdü, yeriməyə çətinlik çəkirmiş kimi ağır, əzəmətli addımlarla müsahibindən aralanaraq nəzərləri ilə onu müşayət edən adamlara tərəf getdi.

 

O, indi gəncliyində arzuladığı hər şeyə nail olmuşdu. Lakin gəncliyin özü yox idi və üstəlik də oğlu da yox idi. O, qaradinməz, ehtiyatlı, sahibini sözsüz anlayan sürücünün idarə etdiyi bahalı, sanballı, xarici maşında yayxanaraq evə gedirdi.

 

Bəli, onun hər şeyi var. Işləmək həvəsindən başqa. Beləliklə, nəticəyə gəlmək olar, onun hər şeyi var. Oğlundan, cavanlığından və işləmək həvəsindən savayı. Əslində isə onu həqiqətən sevindirəcək heç nə yoxdur. Evdə onu gülümsəməyi belə unutmuş arvadı gözləyir. Yox, heç gözləmir də. Sadəcə olaraq o, bu evdə məskunlaşıb və zəng edib ofısdə gecələyəcəyini bildirəndə - son vaxtlar tez-tez belə olurdu - qətiyyən etirazını bildirmir və səsində heç bir narahatçılıq duyulmurdu. Düşündü ki, onlar yadlaşmağa başlayırlar, yox, onlar artıq yaddırlar. Əvvəllər arvadı onu dəlicəsinə qısqanırdı, çoxdan, lap çoxdan - onların oğulları olanda. Çox vaxt da, əsassız, heç bir səbəb olmadan, çünki onlar kasıbyana, sadə yaşayırdılar. Indi elədiklərini - çox gec və əsl zövq duymadan özünə müsaidə edə bilmədi. Pilləkənləri asta-asta qalxaraq fikirləşdi ki, hər şeyi itirib, təkcə bir şey qalır, bərk-bərk işdən yapışmaq, işi əldən buraxmamaq, əvvəllərdə olduğu kimi onu təmiz hava gətirən nəfəsliyə çevirmək.

 

Mənzilə girən kimi elə paltolu arvadının yataq otağına keçdi, hər tərəfdən gözə girən saatlar gecə birin yarısını göstərirdi. Arvadı on birdə yerinə girirdi- evdə hər bir işi xidmətçinin görməsinə baxmayaraq - bununla belə tez yorulurdu. Görünür o, sadəcə yaşamaqdan usanmışdı.

 

Arvadı yataqda uzansa da, yatmamışdı, ərinə baxdı, elə bir yad təbəssümlə gülümsədi ki, kişinin ürəyi sıxıldı.

 

-Sənsən? - qadın elə tərzdə soruşdu ki, sanki qaçılmaz bir faktı müəyyənləşdirmək istəyirdi, - gecə necə keçdi?

 

-Rəsmi, - əri cavab verdi,- qeyri-adi heç nə yox idi. Adi qəbuldu. Prezidentlə, qonaqlarla söhbət etdim.

 

Arvadının yanında əyləşdi, əlindən tutdu.

 

-Bəs, sənin günün necə keçdi?

 

-Şükür Allaha ki, keçdi,- uzun-uzadı danışmağı sevməyən qadın qısa cavab verdi.

 

-Yaxşı, - dedi,- bu gün bir az işləmək istəyirəm, - bir az susub sonra əlavə etdi, - əgər baş tutsa.

 

-Yorulmamısan? - deyə qadın soruşsa da, hiss olunurdu ki, ərinin yorulub-yorulmamasının onun üçün heç bir fərqi yoxdur.

 

- Yarım saat dincəlib işə başlayacağam! - O, işgüzarcasına əllərini bir-birinə sürtdü, sanki işləmək üçün darıxıb, nəhayət, ikinci dərəcəli, vacib olmayan şeylər arxada qaldıqdan sonra o...   

 

Hərəkətləri də, ifadələri də çox qeyri-təbii alındı. Saxtakarlıqdan doğan təəssüratı aradan qaldırmaq üçün isə əlavə etmək istədi...

 

-Di get, - arvadı dilləndi, - mən yatıram.

 

O, qapıya tərəf getdi, qapının dəstəyindən yapışıb çıxmağa hazırlaşarkən arvadı onu səslədi. Kişi təəccüblənib geri, döndü.

 

-Çoxdan soruşmaq istəyirdim, - çətinlik çəkirmiş kimi sözləri uzada-uzada danışdı.

 

Kişi araya çökmüş sükutu pozmayaraq bir qədər narahatlıqla və sualedici nəzərlərlə arvadına baxırdı. Qadın sözünə davam etdi:

 

-Sən indi çox şeyə nail olmusan, - nəfəsi azacıq təngidiyindən susdu, hər ifadədən sonra nəfəsini dərmək üçün susurdu.

 

Arvadının bu sözlərini dinlədikdən sonra təzə şakəri üzrə başını əsdirmək, nıqqıldamaq, özünü qoca və əldən düşmüş göstərmək istədi. Lakin vaxtında özünü yığışdırdı, onu ovcunun içi kimi tanıyan arvadının qarşısında özünü belə aparmaq gülünc görünərdi.

 

Qadın danışmağa çətinlik çəkirdi:

 

-De görüm, oğlumuzun yenidən bizimlə olması üçün bütün qazandıqlarından keçərdinmi?

 

Əngəlli, dolaşdırıcı suallara barmaqarası yanaşmağa, mümkün olduğu qədər dərinliyə getməməyə adət etmiş Manafovu sual qəfil haqlamış, öz çılpaqlığı ilə çaşdırmışdı. Lakin güclü intuisiya bir anda işə düşdü və xəbərdarlıq etdi ki, cavabı gecikdirmək olmaz.

 

-Əlbəttə, - o qətiyyətlə cavab verdi. - Hələ bir soruşursan da?

 

-Yaxşı, - nə üzündə, nə də səsinin ahəngində heç nə ifadə olunmayan qadın dilləndi, - get.

 

Kişi yataq otağından çıxıb qapını arxasınca möhkəm bağladı.

 

İş otağına girib köhnə yazılarını, qaralamalarını araşdırmağa başladı, ehtiyat üçün yazılmış süjetlərə, eskizlərə, ideyalar qeyd olunmuş əlyazmalarına baxdı, zəif, çiy şeylər çox idi, ancaq işlənməli maraqlı fıkirlər də az deyildi. Lakin o, kağızlara səthi baxırdı və getdikcə xəyalı pərən-pərən düşürdü. Ağ kağızları qabağına çəkdi və fikrini toplamağa çalışdı, bir dəqiqə sonra nə alınacağının fərqinə varmadan yazmağa başladı.

 

«Həbsxana həyətinin kandarını ötüb azadlığa çıxan Tarıverdiyev başını göyə qaldırdı, günəşin parlaq şüaları gözünü qamaşdırdı, gülümsəyərək düşündü: «Burada səma tamam başqadır».

 

Bir müddət qeyri-iradi qəhrəman, onun hərəkətləri, nə üçün tutulması, uzun həbsdən sonra haraya yollanması barədə yazmaqda davam etdi. Artıq obraz aydınlaşmağa, ana bətnindən doğulan uşaq kimi başını göstərməyə başlayır, hekayə, bəxti gətirsə lap povest alınırdı və artıq o, yazının təsiri altındaydı.

 

Onun Tarıverdiyevi hərəkətləri, düşüncələri ilə tədricən göz önündə canlanır, get-gedə dolğunlaşır, təəccüblü dərəcədə canlı görünürdü və artıq yaradıcısını öz ardınca aparır, hətta yazıçı nə isə qəlp bir şeyi onun xarakterinə aid etmək istəyəndə sanki etiraz edirdi. Yazıçı Manafovun ürəyindən əvvəllər olduğu kimi- bu nə zaman olmuşdu? - isti dalğalar keçərək, nə isə yeni bir şeyin başlanğıcının qoyulduğunu xəbər verirdi. Kim bilir bir həftə, bəlkə də bir ay dünyada hər şeyi unudaraq şövq ilə işləyəcək, axı yaradıcılığın doğurduğu heyranlıq hissi heç nəylə müqayisəyə gələ bilməz! Artıq, artıq, artıq...

 

Qəfıldən qorxunc, təhqiramiz bir fikir beynində gurultu qoparıb partladı, öldürücü qəlpələr sıçrayaraq ürəyini, qəlbini yaraladı.

 

«Demək, fıkir beynini deşərək ağrıtmaqda davam edirdi - sən oğlunun ölümündən bacardığını əldə etmisən, qazandıqların oğlunun ölümü sayəsində mümkün olmuşdur. Oğlun ölməsəydi, sən də kitablarını arvadlarından başqa heç kim oxumayan yazıçılardan biri olaraq qalacaqdın...». «Axı, mən istəməzdim! - qəzəblə özünü müdafiə etməyə çalışırdı, -tale, tale belə rəva görmüşdü». «Bu, sənə bəraət vermir», - Başındakı səs rəhmsizcəsinə susmaq bilmirdi, - sən oğlunun ölümündən hər şey, hər şey»...

 

Manafov əlləriylə başını tutdu, qələmi tulladı, yazılı vərəqləri stolun üstündən süpürlədi, dərindən nəfəs alaraq bir neçə dəqiqə hərəkətsiz oturdu. «O, niyə, niyə məndən bu barədə soruşdu?! Nə demək istəyirdi?- fikirləşdi - bu nə deməkdir? O, nə üçün belə etdi? Mən çoxdan sakitləşmişdim, mən rahat idim, yaram sağalırdı, niyə bu sualı mənə verdi? Aman, Allah»... Bəli, oğlunun ölümü təkan verdi, bütün həyatıını dəyişdi, aləmə baxışıını dəyişdi, ətrafındakıları, dostlarını, məhəbbəti, işi, istedadı, yaxınlarını, həyatı, ölümün özünü də, varlığını da başqa cür dərk etməyə başladı. O başqa cür yazmağa başladı, əvvəlki kimi yox, lakin bu, o demək deyil ki... məgər əvvəlki kimi yaşasaydılar, o heç nə edə bilməsəydi, arvadı kimi öz  gücsüzlüyündə və dərdində boğulsaydı yaxşı olardı?! Varlı gərəksizlərin ikrah duyduqları şərəfsiz həyat sürsəydilər, o heç nəyə nail olmasaydı yaxşı idi? O, niyə soruşdu, varlığını alt- üst etdi, sualı ilə onu öldürdü. «Gərək elə bunu soruşaydı: sən hər şeyini verərdinmi ki, oğlumuz qayıtsın? Aman allah, məgər bu mümkündür? Bir də ki, belə bir razılaşma olmuşdu ki, sən məndən oğlumu alırsan, əvəzində isə... yox, yox, belə olsaydı mən heç bir vaxt... mən nə danışıram, nə danışıram, ilahi, məni bağışla, mən, mən oğlunu itirmişəm. Məgər Allahla muqavilə bağlamaq olar?! Belə işi ancaq şeytan bacarar, bu, iblisin işləkləridir. Məni bağışla, Allah, gör ağlıma nə gəlib - sən oğlumu əlimdən alırsan, əvəzində... Yox, yox, o vaxt belə fikir, heç fikrin kölgəsi də ola bilməzdi...

 

« Bəs indi?» - qəsdinə durmuş səs oğrun-oğrun soruşurdu. Indi? Bəs indi necə?» «Necə indi? Nə demək istəyirsən?» «Arvadın artıq soruşub, çavab ver!» «Mən ona o dəqiqə cavab verdim, heç bir an da fikirləşmədən». «İndi fikirləş»- səs əl çəkmirdi. «Fikirləşməyə ehtiyac yoxdur, mən... sən də bu... belə suallar vermə.. bu nə işgəncədir, Allahım?! Nəyə görə?» «Çoxdan yatmış bir şeyi oyatmağa qorxursan?»- səs susmaq bilmirdi «Yatan nədir? Nə?»  «Vicdan, nə olacaq ki... Ağır sözdü və ağır yuxuya gedib sənin vicdanın, oyatmaq istəmirsən, hə? Bir yoxla, bəlkə ölüb? Axı, Allah insanı yaradır, sənəti yox, bütün əməllər, peşələr sonra gəlir, çoxu da məkrdən. Insan isə Allahdandır və sən necə insansan ki, arvadının sualına cavab vermirsən? Uzun və ağır zəhmətlə qazandıqlarını itirmək çətindir? »

 

«Başa düşə bilmirəm? Başa düşə bilmirəm bu nə cəfəngiyyatdır?! Əgər mən imtina etsəm, oğlum diriləcək?» «Heç imtina edərsən, edərsən?Hə? Hə?» «Bəsdir, bəsdir, əl çək, mənim işim var, mənim işim var, mən işləyirəm.» «Sən vicdansız necə işləyəcəksən? Sən də özünə alüdə cızmaqaraçıların tayı olacaqsan?». «Necə? Yox. Yox, olmaram, mənim vicdanım var. Yatmayıb, ölməyib, mən bacararam, bacararam...»

 

Həyəcanlı fıkirlər sürətlə beynindən keçırdi və birdən hiss etdi ki, qırsaqqız olub mübahisə edən səs ondan əl çəkdi. Beynindəki ağırlıq bir anda keçdi, uçub buxarlandı, elə bil heç nə olmamışdı. O, rahat nəfəs aldı, mətbəxə keçdi, soyuducudan su götürüb içdi, sakitləşdi, geri qayıtdı, kinli-kinli arvadının yataq otağına tərəf baxdı, bir qədər durub qulaq kəsildi, özü də bilmirdi ki, qapısı kip bağlanmış otaqdan nə eşitmək istəyrdi - bəlkə onun ölümqabağı xırıltısını?

 

İş otağna tərəf addımladı. Yenidən qulaqlarında arvadının sualı aydın eşidilməyə başladı, verdiyi cavab da yadına düşdü, vaxtında işə düşmüş intuisiya, bunun sayəsində arvadının onun çaşqınlığını və tərəddüdünü başa düşməməsi. Ancaq indi, indi...

 

İş otağına girdi. O, stolun üstünə dağılmış kağızları səliqə ilə yığdı, bu vaxt lampanın gur işığı altında aydın seçilən tapancanı gördü. “Mən bunu nə vaxt çıxarmışam?”- ciddi-cəhdlə fikirləşərək yadına salmağa çalışdı.

 

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

(29.08.2024)

 

 

 

 

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

 

-Cəmi 6 dəqiqə kitab oxumaq stressin səviyyəsini 30 %-ə qədər azalda bilir ki, bu da musiqi terapiyasından və ya gəzintidən daha səmərəlidir. 

-Həkimlər sübut ediblər ki, mütaliə həm də güclü sağaldıcı prosedurdur. Bu gün inkişaf  etmiş ölkələrin bir çox aparıcı klinikalarında yeni müalicə metodu – biblioterapiya tətbiq edilir. 

-Tədqiqat zamanı zəngin süjet xəttinə malik romanların beş gün ərzində oxucunun beyin hüceyrələrini dəyişdiyi sübut edilib.

Sizləri cəlb edə bildik, elədirmi? Onda hər gün mütaliə mədəniyyəti barədə oxuyun və özünüzdə mütaliə vərdişləri aşılayın.

 

5

AZƏRBAYCAN PREZİDENTİNİN KİTABA MÜNASİBƏTİ

Azərbaycanın siyasi və dövlət xadimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı, Azərbaycan xalqına Qarabağ zəfərini yaşatmış İlham Əliyevi biz kitabla, elmlə bağlı olan ən müxtəlif tədbirlərdə görməyə alışmışıq. Bir neçə dildə mütaliə edən Azərbaycan Prezidenti təsadüfi deyil ki, söyləyib: “Ölkəmiz qədim dövrlərdən başlayaraq öz yüksək kitab mədəniyyəti ilə seçilmiş və zəngin kitabxanaları ilə tanınmışdır”.

Təbii ki, İlham Əliyevdəki kitab sevgisinin təməlini atasının, Azərbaycanın siyasi və dövlət xadimi, Azərbaycan Respublikasının üçüncü Prezidenti Heydər Əliyevin kitablara olan münasibəti qoymuşdur. Uşaqlıqdan kitabların əhatəsində yaşamaq və dünyanın bütün müşküllərindən baş çıxaran dahi bir liderin övladı olmaq İlham Əliyevin kitaba, biliklərə doğru yolunun yönəldicisi olub.

Hələ Moskva Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun tələbəsi ikən Britaniyanın siyasi tarixşünaslığı ilə maraqlanan İlham Əliyev bununla əlaqədar tez-tez İnstitutun xüsusi fondunda saxlanan xarici nəşrləri, beynəlxalq elmi jurnalları, dövri mətbuatı oxuyurdu. Bu barədə İnstitut kitabxanasının Dövri nəşrlər şöbəsinin müdiri Raisa Polevoy bir müsahibəsində qeyd edib. O bilidirib ki, İlham Əliyev hər gün xüsusi fondda saxlanılan ABŞ və Britaniya nəşrlərini oxumaq üçün kitabxanaya gəlir və vaxtının böyük hissəsini kitabxanada keçirirdi. Onun müsahibəsində liderin təkcə Britaniya ilə bağlı 50-yə yaxın kitab oxuduğu da qeyd edilir.

Mütaliə etdiyi, araşdırdığı kitablar, dövri nəşrlər sayəsində İlham Əliyev 1985-ci ildə Böyük Britaniyanın Liberal partiyası (“Антивоенное движение в Великобритании на современном этапе и отношение к нему политических партий”) ilə bağlı dissertasiya işini uğurla müdafiə edərək, tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsini alıb. Sonra İnstitutda elmi fəaliyyətini davam etdirərək müəllim kimi çalışmağa başlayıb. Dissertasiya işində istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısına nəzər salsaq, görərik ki, burada 1931-ci ildə çap edilmiş nəşrlərdən tutmuş, 1985-ci il də daxil olmaqla 239 adda rus və ingilis dilində müxtəlif ölkələrdə nəşr edilmiş beynəlxalq münasibətlər, beynəlxalq hüquq, tarix, daxili və xarici siyasət, iqtisadiyyat, partiyaların fəaliyyəti barədə kitablar, “Вопросы истории”, “Международная жизнь”, “Мировая экономика и международные отношения”, “Daily Mirror”, “Europa-Archiv”, “Government and Opposition”, “Labour Research” və başqa nüfuzlu dövri nəşrlər yer alıb. Bu mənbələr də uzaqgörən liderin geniş və əhatəli mütaliə dairəsindən xəbər verir.

Xatırladaq ki, 2020-ci ildə 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə ölkə başçısı 30-a yaxın xarici KİV-ə xarici dillərdə müsahibələr verdi. Bu müsahibələrdə dövlət başçısı Azərbaycanın haqlı mövqeyini, müharibənin başlanma səbəblərini sistemli şəkildə siyasi uzaqgörənliklə auditoriyanın diqqətinə çatdırdı. Bu müsahibələrin mətni ilə tanışlıq, verilən “sifarişli”, bəzi ittiham xarakterli suallara prezident İlham Əliyevin tutarlı və əsaslı cavabları onun beynəlxalq münasibətləri nəzəri və empirik səviyyədə dərindən bilməsinin göstəricisi, hərtərəfli biliyinin, oxuduğu çoxsaylı kitabların hesabına formalaşan  geniş mütaliə dairəsinin bariz nümunəsi idi. Bu müsahibələr, silsilə bəyanatlar, müxtəlif beynəlxalq görüşlərdə liderlik mövqeyi Azərbaycanın informasiya savaşında da qələbəsini təmin etdi.

Xüsusi olaraq qeyd edək ki, tarixi-mədəni, ədəbi-bədii və elmi-fəlsəfi irsin toplanıb saxlanılması, nəsildən-nəslə ötürülməsi və cəmiyyətin intellektual, mənəvi potensialının inkişafında əvəzsiz rol oynayan kitabxanaların fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, fondların yeni nəşrlərlə zənginləşdirilməsi, virtual kitabxanaların yaradılması, kitabxanaların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin dövlət siyasətinin əsas prioritetləri sırasında xüsusi yer tutmaqdadır.

Və biz xüsusən vurğulamaq istəyirik ki, 44 günlük zəfər savaşından sonra prezident İlham Əliyev yazıçılara müraciət edərək söylədi ki, biz öz haqq işimizi başa vurduq, indi söz sizindir, siz bu qalibiyyəti bədii əsərlərə gətirməklə tarixin yaddaşına köçürməlisiniz.

 

Növbəti: 6.Mədəniyyət Nazirliyinin yorulmaz fəaliyyəti

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

 

 

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL

Hara gedirsən get...

getdiyin yol sənin yolundur,

gəldiyin yol da sənin yolundur -

biri səndən gedir,

biri də sənə gedir...

əsas odur YOL olsun, hərdən gedib gəlməyə...

fərqi nədir?,

(Kamran M. Yunis)

 

Sevimli sənətkarımız, bəs yolumuza  tikanlı kollar çıxırsa, o kollardan necə “qurtulaq" ki, canımız acımasın? Mümkündürmü?

 

CAVAB

Xeyr, əgər insansansa, mənəviyyatın varsa, mümkün deyil. Çünki aliliyə gedən yol  tikanlardan keçir. Aliliyə gedən yol hər zaman əzablardan, ağrılardan keçir. Bir uşaq dünyaya gəlirsə, ananın ağrılarından gəlir, Sağlam ağaca  qulağımızı qoysaq, o ağacın içərisində qəribə səslər eşidiləcək sanki yer yarılırmış kimi, yer aralanırmış kimi. Bu da ağacın ağrılarıdır. O ağrılar ağacın inkişafına şərait yaradır. Mümkün deyil, ağrısız- acısız, kolsuz- kossuz aliliyə gedib çıxa bilmərik. Bugünkü  Kamranı var eləyən,  bugünkü Kamranı Kamran kimi cüzi də olsa, mənəvi dəyərlərlə bir insan kimi var eləyən yalnız yaşadığı ağrı və acılarıdır. Allaha  şükrlər olsun ki,  məni bu ağrı- acılardan keçirib gətirib. Bir nöqtəyə gətirib çıxarıb, hansı nöqtədə olduğunu bilmirəm. Ağrı- acısız heç nə mümkün deyil. Çörəyi bişirmək üçün xəmir yoğurursan, bir uşağı tərbiyə etmək üçün qulağını dartırsan, arada acı söz də söyləyirsən.  Hər bir şey o "ağrılı kol- kosdan" keçir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” SUBYEKTİV BAXIŞ-da tanınmış şair Ayaz Arabaçının fikirlərini təqdim edir. 

 

Son dərəcə qiymətsiz zamanımı harda gəldi xərcləyirəm. İçində küləklər dolaşan, aramsız yağışlar yağan, dağlarda-dərələrdə, kəndlərdə-şəhərlərdə havaya sovurduğum vaxta zərrəcə heyfim gəlmir.

Təbim gələndə beş-on misranın qanadından tutub mənsub olduqları sirli-sehrli aləmdən ayırıb feysbuk səhifəmə atıram. Şeirlərim də özüm kimi həmişə yollarda olur, harda yaxaladım -yaxaladım!

Saçlarımdakı rütubət, üst-başımdakı kömür qarası, tüstü qoxusu, ayaqqabılarımdakı yorğunluq havası kənardan xoş görünməsə də həyatım boyu mənə ləzzət verib. Həyatın sirlərinə vaqif olmaq fikrindən tamam uzağam və heç mənə gərək də deyil.

Mənə könlümdəki çırpınışlar, təlatümlər, rənglər və səslər bəs eləyir...

Üzümə Ay işığında tünd-yaşıl yarpaqların arasından dəniz gülümsəyir, ləpələrin soyuq pıçıltıları eşidilir. Dəniz elə bil ki, bu saat məni, qapını aralayıb “harda qalmışdın”  deyib, ağuşuna basacaq.

Uzaqdan gəldim deyirəm, yağmurların çimizdirdiyi keçilməz dağlardan.

Gecənin bağrından ecazkar alovu xatırladan bir səs yüksəlir. Üç-dörd il qabaq yaddaşımda dərin bir iz buraxmış həmin o səs.. Şirzad babanın şirmayı dillər üzərində qərar tutan barmaqlarından süzülən o ilahi səs!! Səsə tərəf gedirəm. Bu səs bütün gecəni öz nuruna qərq eləyib. Şirzad baba qarmonunu sinəsinə sıxıb qeyri-adi gözəllikləri rəssam kimi gecənin bağrına həkk eləyir. Qucaqlayıb öpürəm, kimsən, deyir.. Üç-dörd il qabaq elə buralarda görüşüb-söhbətləşdiyimizi xatırladıram. Yadıma düşdü deyir, cibimdəki olan-qalanımdan bölüb sandıqçasına atıram. Qarabağda müharibədə olub, ayağına baxıram, biri yoxdu. Nooldu deyirəm.

Yaralı ayağımı kəsdilər deyir, qanqrena eləmişdi.Sonra unudaq deyir, qoy bir az da qarmon danışsın.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Süleyman Abdullanın şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Ağ-qara şeir

 

Aləm dağılar da, dünya batar da,

Başının üstündən getməz göy üzü.

Ana da ağlayar, bacı da, yar da,

Səni ağlamağa yetməz göy üzü.

 

Hər kəsin bir tama tamsınmağı var,

Hətta ölümün də var dadı, dostum.

Hamıdan küsməyə səbəb tapılar,

Buluddan nəm çəkmək başqadı, dostum.

 

Torpağa şəklini qara çək, amma

Köynək ağ çubuqlu, ya ağ damalı.

Olar da arada sevinmək, amma

Hərənin bir günü var ağlamalı.

 

Son gün göy üzündən yağmaz yerə zər,

Baxarsan işıq ağ, çilçıraq qara.

Qar yağar, gün doğar, açar çiçəklər,

Bir də yarpaqlamaz əksin ağ-qara.

 

Sıxılar, darılar axırda hər şey,

Bu dünya özünə, boyuna dar ki...

Bir səbəb qalmadı etməyə giley,

Baxmağa göy üzü həmişə var ki...

 

 

Üzü dan yerinə 

yazılan şeir

 

Hər şey keçəridir, dost,

dünənki yas da,

bugünkü bayram da...

Yağış yağır bayırda…

Hardasa dumanlıdır hava,

çisələyir hardasa...

Kəndimizdə

sabah tezdən çıxan günəş

gizləndi - deyirlər, buludların arxasında...

Axşama

qar yağır bayram tonqallarının üstünə, -

deyirlər...

Kimsə kiməsə

atəşin salam göndərir isti ölkələrdən,

Kimsə niyəsə

aysberq şəkli qürbətin soyuğundan...

Dünyanın mərkəzi bilirdim kəndimizi, -

deyilmiş...

Bəlkə də ən ucqar yeri imiş

yolumuz keçən yoxuş, üzü göyə...

Nə istila, nə işğal...

Bizimkini

özümüzünkülərin soyuqluğu zəbt etdi

topsuz-tüfəngsiz...

Qəribliyin ən miskin şəklidir tərk edilmək,

uzaqlığın ən yazıq formasıdır şəklə baxıb

əllə göz arası məsafədə həsrət çəkmək...

İşğal olunmuşa dönmək olur nə vaxtsa,

tərk olunmuşa heç bir zaman...

Hər şey keçəridir, dost, bu ötəri həyatda...

Mən yaşaya bilmədim vətən adına səni,

torpaq adına özümü...

Bir boşluq var ömrümün sən yerində,

ürəyim sevginlə doludur, amma...

Çox uzaqsan, az yaxın...

Yaxınların dərdi öldürür adamı

yaşadıqca uzaqları...

Bir ovuc günəş işığı,

bir göz qırpımı ümid...

Bir də saralmış ağ-qara şəkil...

Bir qətrə göz yaşı boyda imiş dünya!

 

 

Sinifdə qalanların şeiri

 

Olmur öz canına əkməklə də sul,

Hər vaxtın özünün var imtahanı.

Bütün sualların cavabı məchul,

Bütün cavabların sualı: - hanı?..

 

Arada bir dayan, nəfəsini dər,

Kimdi boş xanada bayquş səkdirən?

Hər il qəlizləşir bir az biletlər,

Nə çəkən anlayar, nə də çəkdirən.

 

Çətindir ayırmaq xeyirdən şəri,

Gərək haqq da ola vurmağa dişə.

Məktəb testi deyil tale testləri,

Bunker müəllimi yaramaz işə.

 

Küsmək adəti var yol azanların,

Sayarlar düz yeri ayıb azmağa.

Soğan qələm ilə vaxt yazanların

Hələ zamanı var qayıb yazmağa.

 

Heç nə hasil olmaz tale vurmaqla,

Alarsan şapalaq əlin tərsindən.

Birdən unudaram, yadında saxla,

Qaçmaq mümkün deyil həyat dərsindən.

 

Çatmaz harayına əlinin hoyu,

Günah nə vaxtdadır, babal nə səndə.

Sinifdə qalarsan bir ömür boyu,

Kəsilsən də "iki", kəsilməsən də...

 

 

Unudulmağın şeiri

 

Döndüm, kölgə həmin, baxdım, səs həmin,

Yox imiş həvəsin unudulmağa.

Unutdum sayını andın, qəsəmin,

Neçənci dəfəsin unudulmağa.

 

Bir var yardım ola, bir də yar, elə,

Ağılı qar suyu, könlü nar elə.

Hamının unutmaq haqqı var elə,

Və bir də hər kəsin unudulmağa.

 

Kabuslar yuxunu qatar, bilirəm,

Bəxtin əvəzinə yatar, bilirəm.

Əlin üzülməyə çatar, bilirəm,

Yetərmi nəfəsin unudulmağa?

 

 

Boşluqların şeiri

 

Sevgidən o yana tənhalıqdı boş,

Qucaqlar izini duzaq kölgənin.

Dərdini daşımaq olmur xoş, naxoş,

Yaxın adamların, uzaq kölgənin.

 

Çoxdu başağrısı göylə getməyin,

Tanrı olmağı da tərgit sən yerdə.

Olmaz kəraməti dua etməyin

Adamın nəfəsi kəsilən yerdə.

 

Əvvəli bəlkə də təsəllidir yol,

Bəlkə yaxşılığa iz vardı sonda.

Baxırsan əlinə-ovcuna, boşdur,

Bir az ümid idi, qurtardı sonda.

 

Hamı bütövlüyə qoşur ilk gündən,

Son ah tamdan sona qalan qalıqdır.

Özünü atmağa bu yer üzündən,

Sevgidən o yana boş tənhalıqdır.

 

 

Haqdan verilmişlərin şeiri

 

Gün yetişdi səsimizin batdığı,

Vaxt haqsıza oy verdimi?..

Oy verdi!..

Keçdi dövran, - bəxtimizin yatdığı,

Xainlərə hoy verdimi?..

Hoy verdi!..

 

Haqq düsturu nə sənlikdi, nə mənlik,

Düz cavabı başqa imiş bu tənlik.

Nə fərqi var, divan olsun, ya şənlik,

Tutulası toy verdimi?...

Toy verdi!...

 

İndi olmur açıb demək hər şeyi,

Boyat gördük təzə şeyi, tər şeyi...

Xeyir kimi təllədilər şər şeyi,

Fərarilər soy verdimi?...

Soy verdi!...

 

Unutdurur çox dünəni yaradan,

Kim seçir ki, bu gün ağı qaradan?!

İllər ötdü, sular keçdi aradan,

Göbələklər boy verdimi?..

Boy verdi!..

 

 

60-ların şeiri

 

Çoxdandı yazmıram sevgi şeiri,

Gəlmir çiçək ətri boz misralardan.

Bənövşə vaxtıdır, nərgiz zamanı,

Novruz çiçəkləri boy vermir qardan.

 

Gözümdə yasəmən tumurcuqlamır,

Atlanmır ürəyim süsənlər üçün.

Dodağım çatlayıb söz uçuqlamır,

And yeri deyiləm küsənlər üçün.

 

Çətin ki səsimi gülxətmi duya,

Girə yuxusuna çiçək qızların.

Dolça etmədim ki, ovcumu suya,

Səpəm yuxusuna qərarsızların.

 

Tükətdik ən gözəl çağı savaşda,

Gəncliyin uğuru düşəndi tərsə.

(Adı sevgi olsun, ya eşq, hər nəsə)

Nahaqdan qınama daha bu yaşda,

Mənim də qəlbimdən keçir nələrsə.

 

İstəyim çox deyil bu yazqabağı,

Bir damla şeh olmaq durudan-duru.

Tanrıdan umduğum nədir ki, axı?! -

Bir az gün işığı, bir az ay nuru.

 

Eşqin qələbəsi olmaz bu yaşda,

Bütün etiraflar cılız görünər.

Sevgi uduzmaqdı Haqla savaşda,

Öləndə gözünə bir qız görünər.

 

 

Şeir haqqında şeir

 

Damar şeirləri... pafoslu və cır,

Sözün sığalına aldanır çoxu.

Bu gün fərari də zəfərdən yazır,

Təbin cığalına aldanır çoxu.

 

Qaramat doludur hikmət adına,

Gözün qarası var, şeirin ağı var.

Çoxdu zor işlədən istedadına,

Sözün saqqız kimi uzanmağı var.

 

Dəllal at oynadan bazar boyu şər,

Salır ayaq altda sözü çul kimi.

Tuxta şeirləri saxta şairlər,

Satır naşılara qəlp pul kimi.

 

Çənəsi səs dərir, qulağı darı,

Göz dağı verən yox göz oğrusuna.

Çoxalıb ölkənin riyakarları,

Tərif yağdırırlar söz oğrusuna...

 

Nə təzə, nə köhnə, nə çəki?!.

Dəllal

Baxır vəziyyətə, baxır imkana.

Şair, ölən sözün qisasını al,

Damar şeirləri işləyir qana...

 

 

Tutaq ki...

 

Tutaq ki, tutmağa yox idi sözü,

Olanı-qalanı gopdu, tutaq ki...

Adamı boş yerə topa tutmazlar,

Atəşə tutulan topdu, tutaq ki...

 

Tapmadı əl yeri bəlli, - batanda,

Yoxdur məsələnin həlli batanda...

Ayağı qopmadı əlli batanda,

Atanda ürəyi qopdu tutaq ki...

 

Bir gözü aydadır, çayda bir gözü,

Tülkü eynəyindən baxır şir gözü.

Tutmadı, görəndə su içmir gözü,

İçənin cibinə hopdu, tutaq ki...

 

Daha o gəmilər dönməz limana,

Bilməz kim unuda, duymaz kim ana.

Nə dinə gələsi, nə də imana,

Keşişdi, molladı, popdu tutaq ki...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

Türkiyədəki Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi ilə milli mədəniyyətimiz, tariximiz, ədəbiyyatımız, Azərbaycan dilinin təbliği, habelə mədəni əlaqələrimizin daha da möhkəmləndirilməsi məqsədi ilə qardaş ölkənin bölgələrində tədbirlər və layihələr reallaşdırılmaqdadır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən verilən məlumata görə, Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi, Azərbaycanın Türkiyədəki Səfirliyi və Antalya Azərbaycan Mədəniyyət və Həmrəylik Dərnəyinin dəstəyi ilə bu gün - avqustun 29-dan 31-dək Türkiyənin tarixi və turizm bölgələri olan Marmaris və Antalya şəhərlərində “Azərbaycan mədəniyyəti və sənəti günü” tədbirləri keçiriləcək. 

“Azərbaycan mədəniyyəti və sənəti günü” tədbirləri bu gün ənənəvi olaraq Marmaris şəhərində açıq havada altı min nəfərlik qədim amfiteatr səhnəsində keçiriləcək “Elvedasız şarkılar” adlı möhtəşəm konsert proqramı ilə başlayacaqdır. 

Konsert proqramında Azərbaycan və Türkiyə sənətçiləri birgə iştirak edəcək, hər iki ölkənin musiqiləri, rəqsləri təqdim ediləcəkdir. 

Cari ilin 31 avqust tarixində “Azərbaycan mədəniyyəti və sənəti günü” tədbirlərinin davamı olaraq Antalya şəhərində Nazim Hikmət Mədəniyyət və Konqre Mərkəzində “Azərbaycanın təsviri sənəti” adlı sərgi reallaşdırılacaqdır. 

Sərgidə Azərbaycandan “FR Collection” kolleksiyasına aid gətiriləcək qadın baş geyimi - tarixi kəlağayılar, milli geyimlərimiz nümayiş olunacaq, habelə Azərbaycan qadın rəssamlarının əsərlərindən ibarət sərgi tədbir iştirakçılarına təqdim olunacaqdır. 

“Azərbaycan mədəniyyəti və sənəti günü” tədbirləri çərçivəsində Antalyada Azərbaycan incəsənət ustalarının iştirakı ilə geniş konsert proqramı təqdim olunacaqdır. 

Konsert proqramında Azərbaycan və Özbəkistanın xalq artisti Gülyanaq Məmmədova, Azərbaycanın Əməkdarartistləri Ramil Qasımov, tarzən Sahib Paşazadə, gənc azərbaycanlı müğənnilər Aynur İsgəndərli, Vüsalə Əskərova milli misiqilərimizi, habelə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin Azərbaycan Xalq Rəqsləri Ansamblı milli rəqslərimizi ifa edəcəklər. 

Azərbaycan nümayəndə heyəti - incəsənət ustalarının Antaliya televiziya kanalının qonağı olacaq, Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığına dair musiqili veriliş təşkil olunacaqdır. 

Tədbirlər çərçivəsində Səfirliyimizin nəzdindəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin layihəsi ilə Antalyadakı Akdeniz Universitetində Azərbaycanşünaslıq Mərkəzinin təşkili məsələləri müzakirə olunacaq, Universitet kitabxanası, habelə Marmaris və Antalyanın aparıcı kitabxanalarına Azərbaycana dair nəşrlər hədiyyə olunacaqdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poetik qiraətdə növbə hələ də Taleh Mansurdadır. O, “Qalmır” deyəcək. 

 

Qorxağın kəməri olsa nə fayda,

Onsuz da şalvarı belində qalmır, - söyləyir gənc şairimiz.

Xoş mütaliələr.

 

Qalmır

 

Üzürəm taleyin, bəxtin əksinə,

Xəyalım düşüncə selində qalmır.

Ahımı küləklər çəkir köksünə,

Nəfəsim dünyanın yelində qalmır.

 

Ömür nə haydadı, dünya nə hayda?

Özüm daxmadayam, adım sarayda.

Qorxağın kəməri olsa nə fayda,

Onsuz da şalvarı belində qalmır.

 

Tikanlı söz demə, batır kağıza.

Ürəyin hər sözü çatır kağıza.

Gec, ya tez özünü atır kağıza,

Yaxşı söz şairin dilində qalmır.

 

Gedənlər Tanrının özüylə gedir.

Bir kəlmə "Gəl mənə" sözüylə gedir.

Ocaq da qoşulub közüylə gedir,

İstisi, tüstüsü külündə qalmır.

 

Uduzur axırda söz udan adam.

Kor olur gözünü unudan adam.

Neynəsin gül tutan, əl tutan adam? -

Əl ətri, gül ətri əlində qalmır.

 

Dənizin, torpağın tanış damlası,

Məhəbbət damlası, barış damlası.

Tanrıdan gəlsə də yağış damlası,

Süzülür, bəndənin telində qalmır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

 

Dialoqlar monoloqlardan daha gülməli olur, çünki kollektiv əməyin məhsuludur. Beləliklə, Gülüş klubunda dialoqlar! 

 

1.

Psixiatr:

-Siz başınızda səslər eşitmirsiniz?

Mən:

-Əlbəttə yox.

İkinci mən:

-Demək məni başqalarına göstərməkdən utnırsan? Eybi yox, evdə danışarıq!

 

2.

-Bütün ömrüm boyu supermen olmağı arzulamışam. İdmanla məşğul olmuşam, onun kimi uçmağa cəhdlər etmişəm. Nəhayət ki, arzuma çatdım.

-Uçmağı öyrəndin?

-Yox. Supermenin kostyumunu aldım. 

 

3

-Görəsən indiki cavanların axırı necə olacaq?

-Necə olasıdır ki? Qocalacaqlar və deyəcəklər ki, indiki cavanların axırı necə olacaq. 

 

4.

-Sən yenə də çirkli niyyətlərlə mənə yaxınlaşırsan?

-Yox, mən onları yumuşam. 

 

5.

-Əhməd qardaş, bizim ütü zamıkaniya edib işləmir, onu düzəldə bilərsən?

-Gülsənəm bacı, ərinə nə gəlib ki, özü düzəltsin də.

-Sən nə danışırsan? Tok vurar birdən onu. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Budəfəki qonağım qardaş Türkiyənin dəyərli yazarlarından biri olan Hande Kayacan xanımdır.

 

-Salam Hande Kayacan xanım! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə özünüz haqda məlumat verərdiniz.

 

-Salam Habil bəy. İlk öncə sizinlə tanış olmaqdan çox şad olduğumu bildirmək istərdim. İzmirdə doğulmuşam, həyat yoldaşım və qızımla hələ də İzmirdə yaşayıram. Oxumaq mənim üçün həyat tərzidir, həmçinin yazmaq da. Yazı səyahətim əslində gənc yaşlarımda yaşadığımız məhəllə üçün jurnal nəşr etmək ideyası ilə başladı. Sonralar məktəb kompozisiyalarına çevrildi. Nəhayət yarımçıq qalan layihələrimi həyata keçirə bildim. İbtidai sinif şagirdləri üçün nəzərdə tutulmuş “Davetsiz Misafir” kitabım rəflərdə öz yerini tutdu. İndi isə böyüklər üçün üzərində işlədiyim bir hekayə və romanım var. Uşaqlar üçün dərc edilməyi gözləyən dörd-beş hekayə kitabım var. Bu il çox istədiyim Jurnalistika fakültəsinə oxumağa başlamağım da bir təsadüfdür. Tələbə olmaq məni həyəcanlandırır.

 

-Əsərləriniz haqqında məlumat almaq istərdik.

 

-Luna nəşrləri tərəfindən nəşr olunan uşaq kitabımı qismən də qızımın xəyal dünyasından ilhamlanaraq yazdığımı deyə bilərəm. Yəni bu, qızımla birgə layihədir. İnanc və təbiət sevgisi haqqında. Digər qaralama uşaq kitablarımda təhsildən çox gülüş və əyləncəyə, xəyal qurmağın əhəmiyyətinə diqqət yetirdiyimi vurğulamaq istədim. Məncə, xəyal qura bilmək çox gözəl və inkişaf edən bir fenomendir. Böyüklər üçün yazmaqda olduğum romanımda əhalinin mübadilə zamanı, o dövrün məhəllə mədəniyyəti və müxtəlif mədəniyyətlərdən olan insanların birgə yaşayışı danışılır. Bir az keçmişə, bir az da indiyə toxunaraq birlikdə vaxtı müzakirə etmək istədim. Deyək ki, bir az mistik ab-hava var.

Hekayə kitabım üçün Türkiyədən bir çox bacılarımdan aldığım rəylərlə yaratdığım hekayələrim var. Maarifləndirmə məqsədi daşıyan, qadın olmağın çətinliyi və gözəlliyinin birlikdə izah edildiyi bir layihədir. Yeni ildə kitab mağazalarında yer almasına çalışıram.

 

-Yazmaq sizin üçün nə ifadə edir?

 

-Əvvəla, yazmağı oxumaqdan ayrı tuta bilmərəm. Yazmaq və oxumaq başqa ölkələrə açılan qapılar kimidir. Bir gün kasıb məhəllədə yaşayıb, ertəsi gün özünü qalada şahzadə kimi hiss edə bilərsən. Ya da bir gün işçi uşaq, bir gün qatil ola bilərsiniz. Hekayələrdə normal həyatınızda edə bilməyəcəyiniz utopik və ya qeyri-etik davranışları yaşaya, hətta romandakı personaj kimi hiss edə bilərsiniz. Mənim üçün bu həyəcanvericidir və ruhumu qidalandırdığını düşünürəm.

 

-Müasir Türkiyə ədəbiyyatından kimləri oxuyursunuz və oxucu marağı sizi qane edirmi? 

 

-Uşaq ədəbiyyatında elə müəlliflər var ki, qızım üçün həmçinin özüm üçün də oxuyuram, onlardan ilham alıram, amma onların sayı kifayət qədər çoxdur. İndi düşünəndə ağlıma Şermin Yaşar və Anıl Basalı gəlir. Dünyadan da Culiya Donaldsonu deyə bilərəm. İpek Ongunu gənc yaşlarımdan sevirəm.

Böyüklər üçün ədəbiyyatda isə Elif Şafak, Serkan Karaismailoğlu, İclal Aydın, Şermin Yaşar, İskəndər Pala zövqlə oxuduğum yazarlardandır.

Oxucu marağı bizdə yazıçıları qane edəcək səviyyədə deyil deyə düşünürəm. Özümü inkişaf etməmiş yazıçı namizədi hesab etsəm, oxucu marağı mənim üçün qənaətbəxş səviyyədə deyil. Kaş oxumağı daha çox sevən bir cəmiyyətimiz olaydı.

 

-Azərbaycan ədəbiyyatından kimləri tanıyırsınız? 

 

-Bu suala görə utanıram. Deyək ki, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bu müsahibədən sonra tanış olacam.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.08.2024)