Bu gün Rusiyada yaşayıb yaradan həmyerlimiz, şair Eldar Əhədovun doğum günüdür. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının kollektivi bu münasibətlə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun səmimi təbriklərini Eldar Əhədova çatıdrır, ona cansağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayır.

Oxucularımıza şairin şeirlərindən bir çələng təqdim edirik. Tərcümə Elviz Əliyevindir.

 

Eldar Əhədov Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü, Rusiya Yazıçılar Birliyinin, Cənubi Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Beynəlxalq PEN Klubun və Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin üzvüdür. Azərbaycan, ingilis, ispan, italyan, çin, rus və serb dillərində 80 şeir və nəsr kitabının müəllifidir. Rusiya, İtaliya, Almaniya, İspaniya, Venesuela, Serbiya, Monteneqro və digər ölkələrin ədəbi mükafatları laureatıdır.

 

 “Eldar Əhədov rus dilində yazan görkəmli Azərbaycan şairidir. Çoxşaxəli şəxsiyyət, eyni zamanda dağ-mədən mühəndisi, şaxtaçı, Arktika fəzalarını, yerin içini və insan şüurunun dərinliklərini araşdıran tədqiqatçı, dilçi alimdir və bir tənqidçi, bir müəllimdir. O, ətrafımızda və içimizdə olan fiziki kainatı tərənnüm edir və eyni zamanda varlığımızın bizə verdiyi sirli metafizik suallarla məşğul olur... Onun ruhu ehtiraslı intellektual axtarışı empatiya və alicənablıqla birləşdirir. Onun şeirləri oxunur, iztirab və sevinclə nəfəs alır, amma hər şeydən əvvəl ümid saçır”.

(Richard Berenqarten Kembric, Böyük Britaniya)

 

AĞAC

 

Gurlayır fokstrot, hayqırır toplar,

Kəndlər və yazılar alışır oddan,

Bir ağac gözləyir yalnız, intizar,

Sən öz pəncərəndən baxarsan haçan.

 

Buz sınır, idraklar işığa möhtac,

Çıxan Ay alova bürünmüş bu an,

Yenə də gözləyir o tənha ağac,

Sən öz pəncərəndən baxarsan haçan.

 

Gün boyu fikirlər səni izləyir,

Önündə də divar, divar arxadan,

Yalnız o ağacdı durub, gözləyir,

Sən öz pəncərəndən baxarsan haçan.

 

Әks-səda yayılıb, boğulur suda,

Sanki yoxa çıxdı, dağıldı zaman,

Ağac nigarandı, gözləyir o da,

Sən öz pəncərəndən baxarsan haçan.

 

Sən not pıçıltısı kimi yağan qar,

Qarışdin gecənin xışıltısına,

Yenə də o ağac qalıb intizar...

O, sənə bənzəyir, sən isə ona.

 

 

O YERLƏRDƏ

 

O yerlərdə zərif quşlar oxuyur,

gətirib zümrüd tək nəğmələr dilə,

Orda minarələr yüksəkliyindən

səma pərvazlanır cingilti ilə.

Ay qalxır devrilmiş ənginliklərə,

nur saçır üzünə geniş cahanın,

Al-əlvan bir gözəl şanapipik də

 səhərlər yanından ötür insanın...

Orda qayaların ağuşlarında

dağın əks-sədası hey avazlanır,

Dəniz sahilində əsən küləkdən

ağac yarpaqları sanki nazlanır.

Orda məhəbbətdir yuxunu pozan,

sevincdən, gülüşdən olar gözdə nəm,

Bir də o yerlərə qayıdaram mən,

 o yerdə qalaram, heç vaxt ölmərəm.       

 

 

XOŞ SÖZ

 

Dünya bir Xoş sözdən almış təməlin,

Təəccüblü nə var? Düşünək gəlin.

Bir xoş sözlə dinək nurlu səhərdə,

Dünəndən inciklik hökm edən yerdə,

İnciyib, küsübsə quda qudayla,

Qardaş dalaşıbsa harayla, hayla...

Bəs belə davranış gələrmi saya,

Əgər əl qaldırsa oğul anaya?!

Dayanın, dayanın!

Dinləyin təzdən.

Bu dünya yaranıb axı xoş sözdən,

Bircə gülər üzdən, bir xoş baxışdan,

Təbii səhərdən, müqəddəs anddan!

Sülh ilə yaşasın dost, qonşu, kim var,

Şahinlər, balıqlar, hətta ayılar,

Sülh olsun meşədə, çəməndə, düzdə,

Sülh olsun yad eldə, sülh olsun bizdə.

Bu gün doğulanlar daim var olsun,

Onlara məhəbbət, tale yar olsun!

Kimlər ki, dünyaya gəlib bir kərə

Xoşbəxtlik dilərəm mən min illərə..

Azdımı? Qəlbimin verilsin təbi

Xoş günləri olsun daim, əbədi!

Xoş sözümüz olsun su, od və hava,

Sülh olsun həmişə, gərəkmi dava?

Hamı sağlam olsun, olsun xoş büsat,

Çünki xoş söz ilə başlayır həyat!

 

 

MƏNİ TƏRK ELƏMƏ

 

Ey xilaskar mələyim, mən sənə layiq deyiləm,

Gecə, gündüz nə qədər güc etsəm də qələmə,

Nə ilə fəxr eləyirdim boşa çıxdı, budu qəm,

Amma, bu günümdə məni sən tərk eləmə!,,,

 

Altıncı hiss özüdür duyğular içində önəm,

Necə leysan tökülə, yandıran odlar ələnə,

Ey xilaskar  mələyim, mən sənə layiq deyiləm,

Amma, bu günümdə məni sən tərk eləmə!...

 

Heç ölüm gözləməsin qarşısında mən əyiləm,

Baxmadım lovğalanıb mən bu ömür silsiləmə,

Ey xilaskar mələyim, mən sənə layiq deyiləm,

Amma, bu günümdə məni sən tərk eləmə!...

 

 

SƏNDƏN SAVAYI

 

Bütün şəkillərini

Bir-bir cırıb tulladım,

Bu olmadı imdadım,

Səni unudammadım.

 

Eldən, obadan qaçdım,

Bir də geri dönmədən

Neçə bələnlər aşdım,

Bu olmadı imdadım,

Səni unudammadım.

 

Məni sevənlər oldu,

Qədrim bilənlər oldu,

Kədərimi bölüşüb,

Mənlə gülənlər oldu, 

Bu olmadı imdadım,

Səni unudammadım.

 

Acı meydən, şətabdan

İçdim içənə kimi,

Huşum itənə kimi,

Bir sonsuz yoxluq kimi,

Sonuncu məxluq kimi,

Küçədə sərxoş yatan

Yazıq pinəçi kimi,

Nə bilim nəçi kimi,

Nə bilim nçi kimi,

Bu olmadı imdadım

Səni unudammadım.

 

Evləndim, həyatıma

Ailə, uşaq doldu,

Evim-eşiyim oldu,

Bu olmadı imdadım,

Səni unudammadım.

 

İndi mən qocalıram,

Can atsam da havayı

Hər şey yadımdan çıxır,

Hər şey, səndən savayı.

 

İŞIĞIN KÖLGƏSİ YOXDUR

 

İşığın kölgəsi yoxdur.

Kölgənin kütləsi yoxdur.

Kütlənin işığı yoxdur.

İşığın yoxluğu qaranlıqdır.

İşığın əks olunması - kütlədən kölgə.

Məkan olmadan vaxt da yoxdur.

Zaman olmasa, işıq da olmaz.

Və işığın kölgəsi yoxdur.

 

 

KAĞIZDAN ATA

 

Rəfdə nə papaq var, nə də ki, əlcək,

Çoxdandı yanmayır buxarı ocaq.

"Ay ana, bəs atam nə vaxt gələcək?"

Soruşur anadan bu körpə uşaq.

 

Bayırda payızın nəfəsi gəlir,

Gecələr şaxtalar andırır qışı,

Nə desin?...Ananın qəlbi kövrəlir,

Boğur qəhər ilə onu göz yaşı...

 

Sükutu uşağın təkidi pozur:

"Gəl mənə kağızdan ata düzəldək,

(Ananın halını o, özü yozur)

Amma bunu heç kim bilməsin gərək.

 

Hər yerdə özümlə gəzdirəcəyəm,

Onu gəzdirmək də çünki asandır.

Nə olsun, kağızdan olanda, bəyəm?

O ki, həm cəsurdur, həm pəhləvandır."

 

 

ANLARSAN

 

Bir gün anlayarsan, həqiqətən də

Haqqı, ədaləti çox olar danan.

Kövrək bir könül var güclü bədəndə,

Incidərlər, sındırarlar nagahan.

 

Keçmişlə gələcək arasında sən

Boşluqlar görsən də, tanrı pənahdı.

Çalış ki, uzaq ol qəmdən, qüssədən,

Boş şeyin dərdini çəkmə, günahdı.

 

Dünyanın sehrini duy, sevinc ilə,

Aləm bizimlədir, bizimlə inan.

Keçək gülə-gülə, verib əl-ələ,

Zamanın bu eniş, yoxuşlarından...

 

 

HƏKİM ÇAĞIRMAQ

 

Həkim çağırmaq olar,

Təcili yardım gələr.

Qulluqçu çağırarsan,

Köməyin ola bilər.

Duyelə çağırarsan

Qəzəblənib kimsəni...

Taksi çağırsan əgər,

Gəlib aparar səni.

Yağış da çağırarsan,

Təbiətə can verər,

Polis də çağırarsan,

Qoymaz çəkəsən zərər.

Istədiklərin olar,

Çağırmağına baxır,

Gülüş, qəzəb, ya qorxu,

Nə istəyirsən çağır.

Nə desən çağırarsan,

Sən belə vərdiş ilə,

Bir Tanrı, bir məhəbbət,

Gəlməz sifariş ilə!

 

 

GƏNCLİK VƏ QOCALIQ

 

Çılğın gəncliyimi salıram yada.

Göy səma altında, bu gen dünyada,

Necə də qayğısız bir cavan idim,

Aləmə, dünyaya mən heyran idim.

Həzin bir ahəngi vardı zamanın,

Qədrini bilməzdim onda hər anın.

Qorxmadan heç nədən, sanki, nə dərdim?

Göz yaşı tökmədən köçüb gedərdim...

Indi əldən salıb qocalıq məni,

Düşünüb, anıram olub, kecəni.

Həyatın mənası nə dərin imiş,

O, keçən illərim nə şirin imiş.

Hər baxış, hər bir an mənə təsəlli,

Tuturam həyatdan indi cüt əlli.

 

Növbəti gün sizə Eldar Əhədovun “Xarı bulbul” poemasını təqdim edəcəyik.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı Adəm İsmayıl Bakuvinin “Nanəcib Kasparov” adlı yazısını təqdim edir. Kasparov bakılı ermənidir, şahmat üzrə dünya çempionudur. 

 

 

"Görkəmli şəxslər nanəcib ola bilərmi?" - deyə yüzillərdir ki, insanlar arasında dartışma gedir. Bu konuya yetərincə sərbəst yanaşma dahi Yohan Volfqanq Hötenin "Nanəciblik - zəifliyin bir növüdür. Görkəmli şəxslər heç vaxt nanəcib olmurlar" fikrində ifadə olunub.

Əgər bu aforizmin birinci hissəsiylə hələ birtəhər razılaşmaq mümkündürsə, ikinci hissəsi açıq-aşkar dartışılacaq səciyyə daşıyır. Və günaha yol versəm də, fikrimcə, şəxsi keyfiyyətlərini itirmiş birisini örnək gətirərək böyük mütəfəkkirlə dartışmalı olacam. Söhbət şahmat üzrə on üçüncü dünya çempionu, özünü "insan hüquqlarının müdafiəçisi" kimi qələmə verən Harri Kasparovdan gedir.

Yəhudi mənşəli yaşlı bir bakılı intelligent, özündə mühəndis-energetik və musiqiçi istedadını birləşdirən, amma həyatdan erkən gedən talantlı adam - Kim Moiseyeviç Vanşteynin ailəsində, 1963-cü ildə dünyaya göz açan Harri hələ uşaq yaşlarından şəxsiyyətlə bağlı hər hansı ehkamın əsla mövcud olmadığı bir mühitə düşmüşdü. Oxucu mənə etiraz edə bilər ki, atasını itirəndə Harrinin vur-tut, yeddi yaşı vardı və bu yaşda hansı şəxsi keyfiyyətlərin formalaşmasından danışmaq olar? Amma ABŞ Prezidenti Franklin Delano Ruzveltin qızı, ünlü amerikan ictimai xadimi Eleonora Ruzveltin də əsassız yerə demədiyi kimi, "şəxsiyyətin formalaşması uşaqlıqdan başlayır və ta ölümün özünəcən davam eləyir".

Digər tərəfdən, gələcək şahmat çempionu anası Klara, babası Şagen və nənəsi Susanna Kasparovların tərbiyəsi nəticəsində erməni şovinizmi, ermənilərin guya dünyanın bütün xalqlarından üstünlüyü, Azərbaycan xalqı və mədəniyyətinə nifrət zəhəri ilə məhz bu yaşdan etibarən nəfəs almağa başlamışdı. Yeri gəlmişkən, bu tərbiyəçilər Dağlıq Qarabağdan idi və onların sayəsində Kasparovun ruhuna hopmuş irqçi dünyagörüşünün necə psixoloji mahiyyət daşıdığını təsəvvür eləmək çətin deyil. Kasparovun özünün 2010-cu ilin aprelində erməni elektron nəşri "Miassin"ə müsahibəsində etirafına görə, uşaqlıqdan onu ancaq ermənisayağı bir tərzdə, Azərbaycana qarşı nifrət ruhunda böyütmüşlər. Halbuki, əsrlər boyu dünyanın hər yerindən qovulan ermənilər məhz Azərbaycan torpağında rifah içində yaşayıb və inkişaf ediblər. 

Atasının familiyası və milli mənsubiyyətinə etinasızlıq o vaxtlar gənc yaşlarda olan Kasparovda hər hansı şəxsi və əxlaqi başlanğıcın yoxluğunun ilk təzahürü idi. Sonralar onun satqınlığı getdikcə böyüyəcək və ən əcaib, inanılmaz dərəcədə merkantil formalar alacaqdı. Çünki yalnız insanlıq və əxlaqın sərhədləri var, insanlıqdan məhrumluq və əxlaqsızlıq isə hüdud tanımır.

Üstündən onillər keçsə də, əminəm ki, hələ də çoxları Kasparovun öz şahmat karyerasının zirvəsinə necə ucalmasını yaxşı xatırlayır. O bu məqama respublikamızın gücü, o vaxtlar Sovet dövlətinin rəhbərlərindən biri, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin qayğısı və dünya şahmat məkanına nüfuzedici təsiri sayəsində qalxa bilmişdi. Dünya şahmat tacı uğrunda mübarizədə Kasparovun əsas rəqibi, şahmat üzrə üçqat dünya çempionu Anatoli Karpovun fikirlərindən ədalət və mötəbərlik naminə çıxarışlar edəcəm. 2021-ci il fevralın 11-də "Media.Az" Azərbaycan elektron resursuna verdiyi müsahibədə Karpov öz hiddətini səmimi şəkildə belə ifadə eləyirdi: "...Azərbaycandan aldığı yardımı ona (Harri Kasparova - müəllif) heç kim verə bilməzdi. Mən bunu ancaq təxmin edə bilərəm, amma fikrimcə, o, Azərbaycanda mənim bütün həyatım boyu qazandıqlarımdan daha çox qazanc əldə eləmişdi. Kasparovu əyləndirirdilər, onun imkanları sonsuz idi. Zuğulbada külli miqdarda yığdıqları onun əmlakının cüzi bir hissəsi idi. Və bütün bunlardan sonra necə nankorluq edə bilərsən?! Bu, düzgün deyil! Onun arxasında respublika dayanmışdı".

Beynəlxlaq Şahmat Federasiyasının başçısı Kirsan İlyumjinov da eyni ruhda danışır: "Gəlin, unutmayaq, Harri Kasparovu məhz Azərbaycan yetişdirib. Əgər Heydər Əliyevin qayğısı olmasaydı, Kasparov heç vaxt dünya çempionu ola bilməzdi. İdmanda ustalıq çox şeyi həll edir, amma hər şeyi yox. Əgər zəruri diqqət olmasa, böyük qələbələrə ümid eləmək çətin məsələdir".

Kasparov əsl Azərbaycan torpaqlarının 20 faizinin Ermənistan tərəfindən uzun dönəmdən bəri işğal edilməsi və ümumən keçmiş Dağlıq Qarabağ konflikti ətrafındakı olayların yekunları barədə heç olmasa, susa, bununla Azərbaycanın onun üçün elədiklərinin qarşılığını verəydi! Amma yox, Kasparov erməni nifrət və ksenofobiya ideologiyası tərəfdarlarının uydurduğu cəfəngiyyatı təkrarlayaraq, Azərbaycan xalqına qarşı durmadan od püskürməyə üstünlük verir. O, "Moskvanın səsi" qəzetinin 2020-ci il 13 oktyabr sayına müsahibəsində Azərbaycanı böhtan və yalan çəlləkləri ilə sulayır, 1988-ci il Sumqayıt, Gəncə və Bakı olaylarını qərəzli şərh edir, azərbaycanlıların döyüldükdən sonra Ermənistanın Qafan, Masis və Mehri rayonlarındakı dədə-baba torpaqlarından kütləvi surətdə qovulması, Britaniya jurnalisti Tom de Vaal, rus yazıçı-publisisti Aleksandr Proxanovun da şahid olduqları kimi, Bakıya və respublikanın digər şəhərlərinə sözün birbaşa mənasında, başı-gözü qanlı gəlməsinin əsl səbəblərinin üstündən sükutla keçir. Hələ, onun Dağlıq Qarabağ konfliktinin ilk günlərində bölgənin birbaşa özündə öldürülmüş azərbaycanlıları görməzdən gəlməsini demirik. Sumqayıt hadisələrinin erməni ekstremist qüvvələrinin təhriki ilə törədilməsi, özü şəxsən altı erməni öldürmüş, sonra isə Qorbaçov və onun əlaltılarının himayə elədiyi erməni siyasi dairələrinin köməyi ilə uzun müddət cinayət məsuliyyətindən yayınan sağ cinah qırğınçısı Eduard Qriqoryanın milli mənsubiyyətinə gəlincə isə, o, bu olaylara ümumən etinasız yanaşır.   

Kasparov bütün radio, televiziya və elektron kanallardakı davamlı çıxışlarında çoxlu sayda azərbaycanlıların öz həyatlarını təhlükəyə ataraq, erməni ailələrini xilas eləməsi, öz yanlarında gizləməsi və ölkə hüdudlarından kənara çıxarmalarını ədalət naminə bir dəfə də olsun yada salmır. Bəs, onda dünya çempionunun "İnsan haqlarının müdafiəsi üzrə Beynəlxalq Fondun sədri" kimi missiyası nədir? Bir faktı ört-basdır eləmək və digərini şişirtmək? Bütöv bir qrup xalqlara ölüm hökmü oxumaq və digərlərini müqəddəslər dərəcəsinə qaldırmaq?

Sonra o, erməni-azərbaycan qarşıdurmasına dair müsahibələrində bir yığın erməni tarixiçisinin mahiyyətcə tarixi saxtalaşdırmaqdan başqa bir şey olmayan, səthi sxolastik fərziyyələrini təkrar edərək, əsla başı çıxmadığı tarixi cəngəlliklərə girdi. Onun Leninin guya Atatürklə dost olduğu üçün Naxçıvan və Qarabağı Azərbaycana bağışlaması ilə bağlı hər cür tarixi mötəbərlikdən məhrum, bəsit qənaəti tarix elmiylə az-şox tanış olan, sağlam düşüncəli adamlarda sadəcə, ironik təbəssüm doğurur. Bir tərəfdən, xarici müdaxiləçilərə, digər tərəfdən, bolşevik Rusiyasına qarşı milli-azadlıq mübarizəsinin getdiyi Türkiyədə Antanta ölkələrinin Ermənistanı kamalizm əleyhinə mübarizə meydanına çevirməsi, Moskva (1921-ci il, 16 mart) və Kars (1921-ci il, 9 oktyabr) sazişlərinin həmin Atlanta tərəfindəncə təhrik olunmuş Ermənistan və o zamankı sovet Azərbaycanı ilə müharibənin hüququ nəticəsi kimi meydana çıxması isə Harri Kimoviçin əsla vecinə deyil. Özünün şahmat istedadına baxmayaraq, tarix məsələlərində görünür, o elə də güclü deyil. Üstəlik də, Kasparov belə bir durumla maraqlanmaqdan dolayı özünə əziyyət vermir ki, Ermənistan adından Askinax Mravyan və daxili işlər komissarı Poqos Makintsyanın Kars müqaviləsini imzalaması Naxçıvanın Azərbaycan tərkibində qalmasının təminatıdır və beynəlxalq hüquq müstəvisində bu gün də aktualdır. Çünki Ermənistan onda artıq suveren dövlət idi.

Kasparov daimi olaraq Lenin və Stalinin ünvanına konyunktur səciyyəli etirazlarla dolu çıxışlar eləyir. Halbuki məhz bu sovet dövlət başçıları əsl Azərbaycan ərazisi Zəngəzurun Ermənistana verilməsinin təşəbbüskarları olublar. Belə ki, sovet hakimiyyətinin qurulmasından iki ay keçən kimi erməni dövlətçiliyinin bütün Şərqi Anadoluda imtiyazlarını, ermənilərin öz müqəddəratını təyin etmək hüququnu car çəkən "Türkiyə Ermənistanı haqqında dekret" (1917-ci il, 29 dekabr) işıq üzü görmüş, S.Şaumyan, A.Mikoyan və digər bu kimi bolşevik adı altında maskalanmış quduz daşnaklar qəbilindən ən qatı şovinist və cinayətkarlar bu işə cəlb olunmuşdu. Özünü insan hüquqlarının "beynəlxalq müdafiəçisi" adlandıran bir şəxsin bu cür görməzdən gəlmək mövqeyində onun heç bir əxlaqa sığmayan, hər cür prinsipiallıqdan uzaq mahiyyəti əks olunur.

Kasparov Azərbaycana qarşı mürtəce münasibətini təkcə təhqiramiz bəyanatlarla tənzimləməyərək, ölkəmizin ərazi bütövlüyünü pozmağa yönəlmiş əməli düşmənçilik fəaliyyəti də göstərib. 

O hələ 2013-cü ildə Rusiyadan qaçmış, Rusiya hüquq-mühafizə orqanları onun həbsi və ya saxlanılmasıyla bağlı heç bir tədbir görməmişdi. İstintaq Komitəsindən şahmat üzrə keçmiş dünya çempionuyla bağlı xalaxətrin qalmasın, bir neçə məlumat almaq bəs elədi və iz itdi. Səbəb çox bayağı idi - onlar bu əldəqayırma siyasətçidən eləcə soruşmaq istəyirdilər ki, Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşını niyə dişləyib? Özü də bu indi dəbdə olan vodevil şoularının hansısa birindən götürülmüş epizod-zad deyil, çünki Kasparov Femidanın xidmətçisinin əlini dişləməklə doğrudan-doğruya onun bədəninə xəsarət yetirmiş, zərərçəkmişə əlin və şəhadət barmağının yumşaq toxumalarının dişlənməsi, eləcə də, sol əlin sümüküstü qişasının zədələnməsi diaqnozu qoyulmuşdu.

Rusiya ictimaiyyətinin Harri Kasparovla bağlı fikirlərinin bariz göstəricisi kimi məşhur rus şahmat qrossmeysteri Sergey Karyakinin "Çarqrad" elektron nəşrinə 2023-cü il 17 noyabr tarixli müsahibəsindən belə qənaətə gəlmək olar: "Mənim üçün böyük məyusluqdur. Nə qədər gözəl şahmatçı olsa da, o, həyatda öz ölkəsinə qarşı döyüşkən mövqe tutmuşdur. Şahmatda Kasparov və həyatda Kasparov iki diametral ziddiyyətli insandır".

Rusiyanın Təhlükəsizlik və Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Federal Layihəsinin başçısı Vitali Borodin Harri Kasparovun korrupsiya fəaliyyəti ilə bağlı cinayət işinin başlanması üçün Baş Prokurorluğa rəsmi müraciət etmişdi. Kasparovun vətənə xəyanət və ekstremizmə çağırışlar, respublika ərazisində separatizm və terrorizmi təbliğ etmək ittihamı ilə cinayət işinə başlamaqdan V.Borodini saxlayan yalnız Azərbaycan rəhbərliyinin alicənablığı oldu. Şahmat üzrə dünya çempionu özü də bunu etiraf etdi.

"İnsanın nankorluğundan daha dəhşətli bir şey varmı?" - deyə böyük Şekspir on altıncı yüzildə öz səsini uclatmışdı. Bir əsr sonra həmyerlisi, tarixçi və ilahiyyatçı Tomas Fuller, sanki ona cavab olaraq deyirdi: "Münnətdarlıq fəzilətlərin ən kiçiyi, nankorluq pisliklərin ən pisidir!"

Hər yerdə, həmişə, istənilən formada öz nankorluq, xəyanət, ifrat əxlaqsızlığını büruzə verən Harri Kasparov isə hələ eramızın ikinci əsrində antik Roma yazıçısı və şairi, platonist filosof Lutsi Apuleyin belə bir xəbərdarlıq elədiyini bilmir: "İnsanın mənəvi natəmizliyi onun özünə ikrah eləməsinin göstəricisidir". Və əgər Kasparov planetin bütün vicdanlı, ləyaqətli insanlarının ona qarşı ikrah etməsinin fərqində deyilsə, ola bilərmi ki, nəsə insani bir şey nə vaxtsa onun öz ruhuna tüpürməsinə mane olsun?!!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Unudulan şairlərdəndir Adil Mirseyid. Halbuki, impressionist poeziyamızın ən gözəl nümunələrini məhz o yaradıb. İndi təqdim edilən şeir sizi təəccübləndirəcək. Adil Mirseyid təəccübləndirməyi gözəl bacarır. 

 

ölümlə rəqs eləyən kəpənəklər kimiyəm

ölümlə rəqs eləmək heç ağlına gəlibmi

bir gecə yarısı küçənin ortasında

dəli kimi ağladınmı bir kərə

qara buluddan yağan qara yağmur altında

və o anda ölüm mələyi

sənə toxunmadan keçib gedibmi

bir telefon köşkü tapıb

ən yaxın dostuma zəng vurdum

ölürəm dedim inanmadı

sərxoşsan dedi mənə

halbuki yaxşı bilir on ildi içki içmirəm

bir də yığdım dostumun telefon nömrəsini

ölürəm dedim yenə

yağış kəsdi külək yatdı

indi könlüm çox rahatdı

nə dostum var nə düşmənim

unudub məni ana vətənim

ey ölümlə rəqs eləyən ağ qanadlı kəpənək

gəl mənim dostum ol sən

gəl bir yerdə ölümlə rəqs eləyək

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının konveyerdən, yaxud sobadan, yaxud ana bətnindən - kim necə istəyirsə elə desin - yeni çıxmış şeirlərdən ibarət ƏN YENİ ŞEİRLƏR rubrikasının növbəti təqdimatı:

 

yumub gözlərimi, dilək də tutub,

söndürdüm yolumda yanan şamları.

çiçək qoxusunu sinəmə çəkib,

tərk etdim, tərk etdim mən adamları...

indi,

indi kim unudur, unutsun məni...

 

daha bundan sonra ağrı, acı yox

edam kəndiri yox, dar ağacı yox,

nə dost var, nə düşmən,

qardaş, bacı yox

daha,

daha kim unudur, unutsun məni...

 

viranə bəxtinə  qonub, dincələn

mənəm kor bayquşu bu gecələrin,

qırıb bu yolların belini hər gün,

çoxdan səfiliyəm bu küçələrin,

getsin,

getsin, kim unudur, unutsun məni.

 

torpaq bu yağmurdan doyub, usanmaz

qarışıb yağmura torpağa sinsəm...

çəkib əllərimi fani olandan,

bu çirkli bədəndən qurtula bilsəm...

sonra...

sonra kim unudur, unutsun məni...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Təranə Dəmirin yeni şeirlərini təqdim edir. 

 

1.

Bizə neyləsələr yeridi, Vətən! 

 

Bu qədər dövlətin, varın içində 

Dərddən açılmadı gözümüz, Vətən!

Ömrümüz, günümüz girov qoyuldu,

Yenə ağ olmadı üzümüz, Vətən!

 

Sevdik, sevgimizi söz elədilər,

Neylədik, gəlmədik şərin xoşuna.

Nə qədər şəninə sağlıq dedilər,

Biri də dəymədi Vətən daşına.

 

Gözdən tük qapdılar göz qırpımında,

Azdıqca bir az da azdılar, Vətən!

Köhnə tarixini cırıb atdılar, 

Yalançı bir tarix yazdılar, Vətən.

 

Böldülər milləti kürdə, ləzgiyə,

Avara böldülər, tata böldülər.

Böldülər nökərə, böldülər şaha,

Ordenə böldülər, ada böldülər.

 

Boğdular səsini həqiqətlərin,

Yalan ayaq açıb yeridi, Vətən!

Susduq qaya kimi şərin önündə,

Bizə neyləsələr yeridi, Vətən! 

 

 

2.

Kim alacaq bu gecədən məni, kim?

 

Gecə-gecə sarılmışam təkliyə,

Evim təkdi, yuvam təkdi, özüm tək.

Heçnə məni bu zülmətin içində

Şirin-şirin ovudammaz özümtək.

 

Baxıram ki, yuxuludu hər tərəf,

Bircə mənim tənhalığım oyaqdı.

Bu sükutun, sakitliyin içində

Qaranlığı incitmək də günahdı.

 

Səssizliyin küyü düşür başıma,

Kim alacaq bu gecədən məni, kim?

Xəyalımda rəngli-rəngli nağıllar

Dolanıram dörd yanına təkliyin.

 

Yanağımı döyəcləyir kölgələr,

Kipriklərim yuvasında qırpınır.

Ürəyimdə haray salır bəlkələr ,

Gözlərimdə xatirələr çırpınır.

 

 

3.

İnanma andımıza!

 

Hələ bu harasıdı,

nə görmüşük hələ biz .

Hələ ki, yol gedirik

Aydan, gündən adlayıb

Ağlaya biz, gülə biz.

Hələ bunun ölməyi,

Siratdan keçməyi var.

Hələ bunun təzədən,

Boyatdan keçməyi var.

Hələ qul bazarında  

Can alıb can satırıq.

Şeytanla bəhsə girib

Dünyanı alladırıq.

Hələ güman edirik,

Bizimki "döz"dü, Allah.

İnanma andımıza, 

Hamısı sözdü, Allah.

 

 

4.

Bu da Dan!

 

Yuxuyla gerçəyin arasında,

Qaranlıqla işığın kəsişdiyi nöqtədə 

Kimsə adımı pıçıldayır,

O dünyadan bu dünyaya qayıdıram. 

Kirpiyimin kölgəsi düşür alatoranlığa.

Adım çiliklənir səssizliyin içində

Tavan-tavan, divar -divar.

Dinşəyirəm sükutu,

Qulağım sakitlikdən,

Baxışlarım heyrətdən asılır.

Bayırda yel əsir deyəsən,

yarpaqlar yerini dəyişir budaqda  .

Yavaş-yavaş işıq keçir pəncərəmdən,

Dünya gərnəşib oyanır yuxudan, 

Bu da Dan!

 

 

5.

Bir film də belə bitdi

 

Bir film də belə bitdi-

Səssiz, küysüz, ağ -qara.

Bu dəfə də tələsənlər

Gecikdilər qatara.

Bu dəfə də heç nəyə yox

Bircə sözə uduzduq.

Gah toplandıq, gah çıxıldıq,

Sonra bizə uduzduq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

 

1.

Bəzi adamların həyat məzmunu qalın romanlara sığır, bəzilərininki bir sms-ə. Amma çox təəssüf ki, ədalətsiz zəmanədə ikincilər daha yüksək mənsəb əldə edirlər.

 

2.

Qardaş, cırıq paltar geyinmək dəbə düşdü, düzdümü? Yaxın zamanlarda da vuruq maşın sürmək dəbə düşəcək, görəcəksiniz.

 

3.

Həyat eynən şahmat kimidir. Piyada çox irəliləyib hətta vəzir ola bilər, amma şah pla bilməz. Şahlıq vərəsəliklə ötürülür axı. 

 

4.

Optimistim həyat yoldaşı yarıya kimi dolu olmalıdır.

 

5.

Qadın əvvəl söyər, sonra buna səbəb tapar.

 

6.

Elə qapılar var ki, onları yalnız təpiklə açmaq lazımdır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı detektiv ustası, polis podpolkovniki Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni yazdığı “Ruh” romanını dərc edir..

Fəxrəddin Qasımoğlu dalbadal dərc edilən bir neçə detektivi, xüsusən “Son gecə” böyük oxucu auditoriyası tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu romanda da ənənəvi qəhrəmanlar iş başındadırlar, bu dəfə onlar uşaq oğurıuğunu araşdırırlar.

 

 

Köhnə bağ evinin pəncərəsindən boylanan adam havanın qaraldığını görüb həyətə çıxdı. Bir qədər dayanıb oğrun - oğrun ətrafa boylandı. Sonra qaranlıqda günortadan götürüb evin divarına söykədiyi sapı qırıq beli əlinə aldı və bağın yuxarı başına tərəf getdi. Bağın hasarına çatanda ay işığında ancaq özünə məlum olan məsafələri çarpaz addımlarla ölçüb addımların kəsişdiyi yerdə çömbəldi. Bundan sonra dizlərini yerə qoyub səs salmamaqçün sakitcə, ehtiyatla torpağı qazımağa başladı. Hərdən dayanıb bir qədər ətrafı dinləyir, nəfəsini dərib sonra yenə qazmağa davam edirdi. Yarım metr dərinliyə çatanda birdən bel metal lövhəyə dəyib spesifik səs çıxardı. Tez beli yerə atıb torpağı əli ilə eşməyə başladı.  Narın Abşeron qumunu qazımaq elə də çətin deyildi. Çox keçməmiş axtardığı şeyi tamamən torpaqdan təmizlədi. Bu elə də böyük olmayan köhnə dəmir sandıq idi. Sandığı qazıdığı çuxurdan götürüb kənara qoydu. Tələm - tələsik çuxuru torpaqla doldurduqdan sonra beli bir xeyli aralıya vızıldatdı. Sonra sandığı götürüb bacardığı qədər sürətlə evə keçdi.

Sandığı masanın üstünə qoyub otaqdakı dəmir çarpayını kənara itələdi. Onun altındakı döşəmə taxtalarından birini qaldırıb əlini döşəmənin altına uzatdı. Döşəmənin altındakı torpağa sürtdüyü əli axtardığı şeyə toxunanda dayandı. Bu, illər əvvəl basdırdığı sandığın burada gizlətdiyi açarı idi. Açarı götürüb hər şeyi əvvəlki vəziyyətinə qaytardı və masaya yaxınlaşdı. Uzun müddət torpağın altında qalmış sandığın üstü paslansa da, gövdəsi xeyli möhkəm idi. Ehmalca açarı qıfıla salıb iki dəfə burdu. Qıfıl rahat açıldı. Qapağı qaldırıb oradakı sellofan bükülünü götürüb açdı. Bükülüdəki altı patronlu, barabanlı naqan idi. Silah illərlə torpağın altındakı sandıqda yatsa da, vaxtilə yaxşı yağlanıb büküldüyü üçün olduğu kimi qalmışdı. Bir qədər əlində tutub baxdıqdan sonra silahı kənara qoydu və sandıqdakı kiçik dəmir qutunu götürüb açdı. Bu qutudakılar naqanın patronları idi. Onlar da kip bağlanmış qutuda ideal vəziyyətdə qalmışdılar. Patronları da masanın üstünə qoyub sandığı bağladı. Qonşu otağa keçib onu oradakı köhnə dolaba qoyub qayıtdı. Sonra aramla silahı doldurmağa başladı. Bu silahı, hələ illər əvvəl, həbsindən qabaq qumarda udmuş, elə o vaxtdan torpağa basdırıb bir dəfə də toxunmamışdı.

* * *

 Heç bir saat uzanmamışdım ki, Layiqə gəlib çıxdı. Deyim ki, verdiyim suallara gətirdiyi cavablar maraqlı idi, onda heç nə deməmiş olaram. Cavabların içərisində olduqca  maraqlı olanlar var idi. İlkin şübhələrimin təsdiqlənməsini, yaxud əsassız olduğunu müəyyənləşdirmək üçün verdiyim sullarla bağlı gələn məlumatlar vəziyyəti kökündən dəyişirdi. Təhlilləri sonraya saxlayacaqdım. Hər şeyi bir ipə düzmək üçün irəlidə uzun bir gecə var idi. İndi isə çox vacib olan bir şeyi elə bu gecə dəqiqləşdirmək lazım idi. Sonra ofisə qayıdacaq, bu öyrəndiklərimi də Layiqənin gətirdiyi məlumatlara əlavə edib hadisənin mənzərəsini çəkməyə çalışacaqdım. Məlumatlar yazılmış zərfi mənə verən Layiqəyə gedib dincəlməsini, səhər bir qədər tez gəlməsini tapşırmışdım. Qalxıb ofisin işıqlarını söndürdüm. Küçəyə çıxıb Fərman Gəraybəylini yığdım. Telefona dərhal cavab verdi.

- Eşidirəm, Bəxtiyar müəllim.

Gəraybəylinin səsi heç xoşuma gəlmədi. Deyəsən halı elə də yaxşı deyildi. Ancaq bu başa düşülən idi. Nə qədər möhkəm adam olsa da, yuxusuz keçirdiyi gecə, hər keçən saatın gətirdiyi həyəcan və hazırkı qeyri - müəyyənlik onun səhhətində özünü mütləq göstərməli idi. Salamlaşmadan dedim:

- Fərman müəllim, zəhmət olmasa binanızın bu gecə növbədə olan mühafizəçisinə mənim gələcəyim haqqında məlumat verin və tapşırın ki, verəcəyim bütün sualları olduğu kimi cavablandırsın. Bir azdan orada olacam.

- Mən də sizi görə bilərəm? - Fərman cəld soruşdu.

- Qətiyyən. Bizi kimsə bir yerdə görməli deyil, bunu ofisimdə görüşməkdən imtina edərkən özünüz də gözəl başa düşürdünüz. İşimizi ehtiyatlı tutaq. Eviniz müşahidədə ola bilər. Suallarımı verib gedəcəyəm. Sizinləsə sonra görüşərik. Bu dediklərimsə ikimizin arasında qalsın.

- Yaxşı, indi tapşıraram, - Fərman müəllim təəssüfünü gizlətmədi.

Telefonu cibimə qoyub maşına oturdum. Fərmanın Sənubər ilə yaşadığı binanın mühafizə olunan bina olduğunu sizə demişdim. Elə həmin vaxt mühafizəçilərin bir sutka işləyib bir sutka istirahət etdiyini özüm üçün dəqiqləşdirmişdim. Nadirin avtomat telefonlardan gələn zənglər barədə verdiyi məlumatları saf - çürük etdikdən sonra tarixlərin eyni mühafizəçinin növbəsinə düşdüyü məlum olmuşdu. Bu gün noyabr ayının on beşidir. Ağamirzə dünən, ayın on dördündə qaçırılıb. Zənglərdən ikisi o qaçırılmamışdan bir gün əvvəl, yəni ayın on üçü, ilk zəng isə on biri tarixində gəlib. Deməli, həmin mühafizəçi bu gün də növbədədir və sabah səhər tezdən növbəni təhvil verib gedəcək. Onunla gecəylə görüşüb danışmağa da buna görə qərar vermişdim. Səhər çıxıb gedərsə, kim bilir sonra harada olacaqdı.

Mühafizəçi ilə istənilən halda görüşəcəkdim. Dediyim zənglərin sırf Sənubərə gəldiyini artıq dəqiqləşdirmişdim. Onun bundan sonra hansısa addımlar atıb - atmadığını bilmək istəyirdim. Ən azı əksər vaxt evdə oturmağa üstünlük verən bu qadının həmin tarixlərdə evdən çıxıb - çıxmadığını öyrənməyim çox vacib idi. Bunu isə bütün günü gəlib - gedənlərə nəzarət edən mühafizəçidən yaxşı heç kim bilə bilməzdi. Ancaq əvvəlcə Layiqənin gəlməsini gözləməliydim. Elə bu səbəbdən planlaşdırdığım görüşə indi gedirdim. Fərman müəllimin tapşırığından sonra mühafizəçinin lazım olan məlumatları verəcəyinə şübhəm yox idi. Çıxmazdan əvvəl güzgünün qarşısına keçib yüngülcə qrimləndim. Fərmanın yaşadığı ünvana gedirəmsə, bunu etməli idim. Qrimim bığ və bir qədər uzun bakenbardlardan ibarət idi. Yol boş olduğu üçün iyirmi dəqiqədən sonra ünvana çatdım. Yaxınlaşan mühafizəçiylə salamlaşıb özümü təqdim etdim. Adımı eşidən kimi dedi:

- Bilirsiz, biz sakinlər haqqında məlumatları heç kimə vermirik. Ancaq Fərman müəllim özü tapşırıbsa, buyurun, sizi nə maraqlandırırsa, soruşun.

Mühafizəçi düz deyirdi. Elə gəlməmişdən əvvəl Fərman müəllimə zəng etməyimin səbəbi də bu idi. Üzümü ona tutub dedim:

- Əslində mənim elə də çox sualım yoxdur. Ancaq soruşacağım şeylərdən başqa dediyim tarixlərdə baş vermiş nəsə yadınıza düşərsə, onları da bilmək istərdim. Söhbət bu ayın on biri və on üçü tarixlərindən gedir. Həmin tarixlərdə siz növbədə olmusuz. Bilmək istəyirəm Fərman müəllimin həyat yoldaşı Sənubər xanım bu tarixlərdə evdən çıxıb harasa gedibmi? Əgər gedibsə, hansı saatlarda?

Sualımı eşidən mühafizəçi birdən - birə duruxdu. Əlini uzadıb bir xeyli boynunun dalını qaşıdı. Onun rəng alıb rəng verməsindən belə başa düşdüm ki, məsələnin ər - arvad xəyanəti ilə bağlı olduğunu düşünür. Mən səbrlə onun danışacağını gözləyib susurdum. Nəhayət o dilləndi:

- Məncə, çıxmayıb.

- Mənə dəqiq cavab lazımdır.

- Yox, dəqiq yadımdadır, çıxmayıb.

Bunları deyən mühafizəçi yenə də boynunun dalını qaşıdı.

- Bəs dediyim tarixlərlə bağlı başqa nəsə xatırlamadınız ki?

- Nə deyim, açığı elə diqqət çəkən bir şey baş verməyib.

- Hər ehtimala qarşı əlaqə nömrənizi verin. Mənim də nömrəmi yazın. Nəsə yadınıza düşərsə, mütləq zəng edin.

Mühafizəçinin nömrəsini telefonuma yazıb onunla sağollaşdım. Çox ümid etdiyim söhbət bir nəticə verməmişdi. İndi ofisə qayıdıb əlimdə olanları bir ipə düzməyin vaxtı idi. Maşına oturub mühərriki işə saldım. Artıq gecə yarıya yaxınlaşırdı. Ofisə tez çatdım. Məni topladığım faktları bir - birinə calayıb əsas ipucuna çıxmağım üçün aparacağım təhlillərlə keçəcək yuxusuz bir gecə gözləyirdi. Kresloma oturub adətim üzrə ayaqlarımı masanın üzərinə uzatdım. Uzun - uzadı fikirləşmək lazım olanda həmişə belə edir, sonra tavanda bir nöqtə tapıb gözlərimi o nöqtəyə zilləyirdim. Bilmirəm niyə, amma bu məndə illərlə vərdiş halı almışdı və bu vəziyyətdə fikrimi daha yaxşı toplaya bilirdim. Artıq yarıqaranlıq ofisdə, tam sakitlikdə təhlillərimə başlaya bilərdim.

* * *

Zirzəminin nəfəsliyi səskeçirməyən materialdan olsa da, birbaşa evin içinə baxan qapısı adi qapı idi. Bu qapının arxasından gələn zarıltı səsi evin birincə mərtəbəsinə qədər gəlir, natarazın beyninə işləyirdi.

- Lənətə gələsən, bu da xəstələnməyə vaxt tapdı.

Deyinə-deyinə yerindən qalxan nataraz pilləkənlərlə aşağı düşüb zirzəmiyə keçdi. Yatmazdan əvvəl söndürdüyü işığı yandırdı. Bayaq yerə atdığı döşəyin üstündə huşsuz vəziyyətdə uzanmış, qızdırmadan yanan uşağa baxıb başını buladı. Oğlanın rəngi avazımış, dodaqları quruyub çat vermişdi. Zəncir bağlanmış ayağındakı qançırların yeri elə şişmişdi ki, zəncirin halqa yeri ayağının ətinə işləmişdi.

Döşəyin yanında düşüb qalmış yorğanı uşağın üstünə çəkdi. Onun bu vəziyyətində də ayağına vurduğu zənciri açmağı düşünməyib donquldana-donquldana zirzəmini tərk etdi.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.07.2024)