Üzeyir Hacıbəyli XIII Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında musiqisevərlərə daha bir konsert proqramı təqdim olunub.
AzərTAC xəbər verir ki, konsertdə polşalı görkəmli sənətkar Pavel Kotlanın dirijorluğu ilə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri, həmçinin solist İvana Sobotka çıxış ediblər.
Qara Qarayevin “İldırımlı yollarla” əsərinin səslənməsi ilə başlayan konsertdə ilk dəfə olaraq Karol Şimanovskinin “Şahzadənin mahnıları” silsiləsi ifa olunub.
Konsertin son kompozisiyası, dünya musiqi tarixinin ən görkəmli bəstəkarlarından biri olmuş Lüdviq van Bethovenin 7 nömrəli simfoniyası ilə başa çatıb.
Konsert izləyicilər tərəfindən maraqla qarşılanıb.
Tədbir karantin qaydalarına uyğun şəkildə keçirilib.

Uzun illər böyük maraqla izlənilən, beynəlxalq layihənin Türkiyə variantı  "Milyonçu olmaq istəyən" intellektual teleşousunda yeni mövsümdə dəyişikliklər baş verib. Müsabiqənin pul ağacında mükafatların dəyəri artırılıb. Müsabiqəyə 100 min, 200 min və 400 min lirə məbləğində pul mükafatları təqdim olunub. Kenan İmirzəlioğlunun rəhbərlik etdiyi, Türkiyədə teleyayım praymında ən böyük izləyici auditoriyası toplayan “Milyonçu olmaq istəyən” proqramı uduşlar büdcəsini artırmaqla daha böyük başarılara imza atmağı hədəfləyir, bu barədə CNN-türk məlumat verir.

XIII Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının Ü.Hacıbəyli adına konsert salonunda “Üzeyir Hacıbəyli və Müslüm Maqomayev” mövzusunda elmi konfrans keçirilib. Mədəniyyət Nazirliyinin məlumatına görə, tədbiri  Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Firəngiz Əlizadə ön sözlə açaraq, xalqımızın tarixi ədaləti bərpa edib zəfər çaldığı eyni zamanda ölkəmizdə pandemiyanın hökm sürdüyü dövrdə Üzeyir Hacıbəylinin adını daşıyan festivalın keçirilməsinin önəmindən bəhs etdi.
Mövzu çərçivəsində konfransda beş məruzə səsləndi. ABİ-nın məsul katibi, əməkdar müəllim, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Cəmilə Həsənovanın  “Üzeyir Hacıbəyli və Müslüm Maqomayevin Azərbaycan etnomusiqişünaslığında rolu” mövzusunda çıxış etdi. Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, BMA-nın professoru İmruz Əfəndiyeva  tanınmış teatrşünas  Məmməd Sadıq Əfəndiyevin fəaliyyətindən söz açaraq “M.S.Əfəndiyevin Ü.Hacıbəylinin “Koroğlu” operası haqqında ilk elmi-tədqiqat məqaləsinə dair fikirlər” mövzusunda məruzə etdi. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Güllü İsmayılova da “Ü.Hacıbəylinin yaradıcılığında milli məfkurə və türkçülük ideyalarının təcəssümü” məsələsi ilə bağlı fikirlərini bölüşdü.
Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin görkəmli xadimlərindən biri, musiqili teatr mədəniyyətimizin banilərindən olan Müslüm Maqomayevin fəaliyyətinə dair tarixi-faktoloji materiallar əməkdar mədəniyyət işçisi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Alla Bayramovanın məruzəsində açıqlandı. Konfransın son məruzəsi Bakı Musiqi Kollecinin və Bülbül adına Orta ixtisas Musiqi Məktəbinin müəllimi Rəhilə Abbasovaya aid oldu. Üzeyir bəyin vətənpərvərlik ənənələri və humanist prinsiplərinin Əşrəf Abbasovun fəaliyyətində örnək kimi əhəmiyyətindən bəhs olundu.
Tədbirin sonunda Nizami Gəncəvi poeziyasına əsaslanan qısa müddətli musiqi proqramı təqdim edildi. Bəstəkarlar Lalə Cəfərovanın “Səbr et” qəzəl-romansı Əməkdar artist, tenor müğənni Fərid Əliyevin, Azər Dadaşovun “Sevgi qanaddır” qəzəl-romansı isə əməkdar artist, pianoçu Nərgiz Əliyeva ilə kamança ifaçısı Azər Hacıbalayevin ifasında səsləndi.

Əməkdar mədəniyyət işçisi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru İftixar Piriyevin qələmə aldığı dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin həyatından bəhs edən “Xəmsə və yaxud könüllər mülkünün sultanı” tamaşasının premyerası olub.
AzərTAC xəbər verir ki, Dərbənd Azərbaycan Dram Teatrının səhnələşdirdiyi tamaşanın quruluşçu rejissoru Əməkdar artist Sərvər Əliyev, quruluşçu rəssamı Dağıstanın Əməkdar rəssamı Naida Alimetovadır.
Tamaşa barədə fikirlərini bölüşən Sərvər Əliyev deyib: “Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamına əsasən bu il ölkəmizdə “Nizami Gəncəvi İli” elan olub. Bu münasibətlə dahi şairə həsr olunan müxtəlif tədbirlər keçirilir. Biz də bu ilə töhfə olaraq “Xəmsə və yaxud könüllər mülkünün sultanı” tamaşasını hazırladıq. Tamaşanın üzərində 44 gün çalışmışıq, necə ki, Azərbaycan əsgəri 44 gün ərzində ərazi bütövlüyümüzü bərpa etdi. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, Nizaminin ailə həyatının bağı Dərbəndlə də bağlıdır. Belə ki, Dərbənd əmiri tərəfindən şairə kəniz kimi göndərilən Afaqla Nizami ailə həyatı qurur. Dərbəndlilər Nizami yaradıcılığını çox sevirlər”.
Səhnə əsərində dahi Nizaminin obrazını gənc aktyor Sərxan Səmədov canlandırıb.

23 sentyabr. Son baharın gəlişi

Çox təəssüf ki, biz azərbaycanlılar bu günü qeyd etmirik, amma dünyanın əksər xalqları üçün son baharın gəlişi əsl bayram hesab edilir. İsti yaydan sonra və soyuq payız ərəfəsində bax bu qısa bir müddət var ki, hava ən ideal halına yetişir, insan hey gəzmək, təbiətə çıxmaq istəyir. Son bahar kədər qarşısında sevincin təslim olması ərəfəsidir, ondan yararlanmamaq insafdan deyil.

Yadıma məşhur fransız müğənni Co Dassenin dillər əzbəri olmuş “Son bahar” (L’ete indien) mahnısı düşdü.

23 sentyabr. “Məni unutma” günü

Çox romantik bir gündür. Hər ilin sentyabr ayının dördüncü cümə axşamında qeyd edilir. Bu dəfə də məşhur türk müğənnisi Sezen Aksunun “Məni unutma” mahnısını xatırladım. “Məni unutma” kəlmələri ayrılıq zamanı deyilən ən təsirli kəlmələrdir. Sevənlər niyə bir-birinə bunu deyir, onsuz da həqiqi sevgi yaşayıblarsa onlar bir-birinin ruhuna çöküblər, səsinə, baxışlarına, xatirələrinə şöküblər, onsuz da unutmaq mümkün olmayacaq, onsuz da ölmək unutmaqdan daha asan olacaq. Bununla belə, bu kəlmələr vida kəlmələri kimi səslənir, “xoşca qal”, “əlvida” kəlmələrindən sonra əllər bir-birindən qopur və hərə öz səmtinə bir neçə addım atdıqdan sonra son olaraq “məni unutma” deyə səslənirlər. Əgər kimlərsə vəfasızlıq edib unudublarsa da, bu gün unutduqları kəsləri xatırlasınlar, xatırlamasalar günaha batmış olacaqlar.

Hərə öz məhrəm xatirəsi ilə yaşayacaq bu gün. Bu gün fərqli bir gün olacaq.

Bilirim herkes payına düşeni yaşar,
Ve her yeni günde değişir hep bir şeyler,
Sen de kendi payından bir hatıra seç ne olur

O ben olayım beni unutma.

23 sentyabr. Zaman kapsulası günü

1938-ci ildə Nyu-Yorkda Ümumdünya yarmarkası günündə yerə zaman kapsulası basdırılıb, qərara alınıb ki, bu kapsula 5001 il keçəndən sonra – 6939-cu ildə açılsın. Zaman – bizi sürətlə gəncliyimizdən, əvvəlki vərdişlərimizdən, xarakterik xüsusiyyətlərimizdən, dost-tanışlardan, doğmalardan uzaqlaşdıran bir kabusdur əslində. 5001 il sonra insanlar həmin o 83 il əvvəl yerə basdırılmış kapsulanı qazıb çıxaracaqlar, “eh fani dünya” deyib əvvəlki – onu basdıran insanları xatırlayacaqlar. Və 5001 ilin necə keçməsinin, neçə milyard insanın doğulmasının, neçə milyardının vəfat etməsinin, hansı müharibələrin, epidemiyaların, təbii fəlakətlərin baş verməsinin fərqində belə olmadan təntənəli bir törən də keçirəcək, ölümsüz olan zamanın şəninə təriflər qoşacaqlar. Bəlkə 5001 ildən sonra çıxarılası bir kapsula da onlar basdıracaqlar.

23 sentyabr. Müxtəlifliklər günü

Dama günüdür, dama həvəskarları mütləq bu gün vaxt tapıb bir-iki partiya oynasınlar gərək.  Dama ilə arası olmayanlar Beynəlxalq Jestlər Gününün şəninə bir-biriləri ilə jestlərlə danışsınlar. Jestlərlə arası olmayanlar isə Məktəblilərin orta məktəbi bitirməmələri ilə mübarizə gününə öz töhfələrini versinlər, məktəbi atıb avaraçılıqla məşğul olan birisini tapıb onu tənbeh etsinlər. Buna da həvəsi olmayanlar bir teleskop tapıb Günəş sisteminin səkkizinci planeti olan Neptun səmtə baxsınlar, özünü görməsələr belə onu hiss etsinlər, axı 1846-cı ilin bu günkü günündə İoqann Halle Neptunu kəşf edib. 

Tarixsevərlər eradan əvvəl 63-cü ildə doğulmuş əzəmətli Roma imperatoru Oktavian Avqustu, fəlsəfəsevərlər isə 1939-cu ildə dünyasını dəyişmiş Ziqmund Freydi yad etsinlər. Freydin aforizmlərindən birini misal gətirmək istədim, amma dördünü gətirəsi oldum:

    İnsan xaricdən nə qədər gözəl olarsa, onun daxili bir o qədər çirkindir.

   Təəssüf ki, boğduğumuz hisslər ölmür. Həmin hisslər içimizdə böyüyərək bizə zərər verməyə başlayır.

   Hər bir insanın başqalarından gizlətdiyi arzular mövcuddur. Hətta özünə etiraf etməyə qorxduğu arzular da var.

   İnsanı xoşbəxt etmək dünya yaradılan zaman planlara daxil edilməmişdir.

Varisin “21-30 sentyabrın təqvimi” yazısından

Daşkənddə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi (AMM) “Özbəkistan-Azərbaycan” Dostluq Cəmiyyəti, “Kitob dunyasi” qəzeti və Azərbaycan Milli Məclisinin mədəniyyət komitəsi ilə birgə komitənin sədri Qənirə Paşayevanın yeni çapdan çıxan “Addım-addım Özbəkistan” kitabının onlayn təqdimatını keçirib.
AzərTAC-ın müxbiri Özbəkistandan  xəbər verir ki, təqdimatda Özbəkistanın tanınmış dövlət nümayəndələri, hər iki ölkədən mədəniyyət, ədəbiyyat, elm xadimləri, yazarlar iştirak edib.
Tədbiri giriş sözü ilə Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov açaraq Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında tarixi dostluq, qardaşlıq, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev arasında görüşlərin, ikitərəfli əməkdaşlığın inkişafında rolu, Türk Şurasının üzvü olan dövlətlər arasında əlaqələrin günü-gündən inkişaf etdiyi barədə danışıb. O, Qənirə Paşayevanın Azərbaycan və Özbəkistan, ümumən türk dövlətləri və topluluqları arasında dostluq, qardaşlıq bağlarının möhkəmlənməsi istiqamətində fəaliyyəti barədə söhbət açaraq Qənirə xanımın Özbəkistana səfərlərini xatırladıb. S.Abbasov vurğulayıb ki, “Addım-addım Özbəkistan” kitabının əsas hissələri də məhz səfər təəssüratlarıdır. O, kitabın qardaş ölkədə böyük maraq və sevgi ilə qarşılandığını bildirib.
Özbəkistanın Azərbaycandakı səfiri Baxrom Aşrafxanov ölkələrimiz arasında yüksək səviyyəli əlaqələrdən danışaraq kitabın Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin elan etdiyi “Yeni Özbəkistan” çağırışlar və islahatlar hərəkatına böyük bir töhfə olduğunu, Özbəkistanın türk dünyası ölkələri arasında tanıdılmasına xidmət etdiyini söyləyib. Səfir kitabı Özbəkistan ilə Azərbaycan arasında mədəni əlaqələrin möhkəmlənməsi yolunda bir lokomotiv kimi xarakterizə edib. O, türk xalqları arasında dostluq əlaqələrinin daha da genişləndirilməsinin və belə layihələrin həyata keçirilməsinin Özbəkistan dövlətinin, ölkə başçısının birbaşa diqqətində olduğunu bildirib.
Səfir Özbəkistanın qardaş Azərbaycanla əlaqələrinin durmadan inkişafından danışaraq Qənirə Paşayevaya Özbəkistan haqqında bu cür əhəmiyyətli töhfəyə görə təşəkkürünü bildirib və onu Özbəkistana yeni səfərə dəvət edib.
Özbəkistan Mədəniyyət Nazirinin köməkçisi, alim Marufcon Yuldaşev, Özbəkistan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin icraçı direktoru, professor Erkin Nuriddinov da Qənirə Paşayevanın “Addım–addım Özbəkistan” kitabını yüksək qiymətləndirərək kitabın Özbəkistanda çox sevildiyini, nəşrdə Özbəkistan haqqında heç zaman yazılmayan maraqlı məqamlara toxunulduğunu qeyd ediblər.
Təqdimatda Özbəkistan Milli Elmlər Akademiyası Dil, Ədəbiyyat, Folklor İnstitutunun dosenti Gülnaz Sattarova, Əlişir Nəvai adına Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin professoru, Universitetdəki Məhəmməd Füzuli adına Azərbaycan Mərkəzinin rəhbəri Gulbahar Aşurova, tanınmış özbək alimi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi Babaxan Şarif, Azərbaycan Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsinin eksperti, Beynəlxalq “Alaş” Ədəbi Mükafatı laureatı Əkbər Qoşalı, “Azərbaycanın Regional Hüquqi və İqtisadi Maarifləndirmə” İctimai Birliyinin sədri Arzu Bağırova, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı, şair İntiqam Yaşar, “Ədəbiyyat qəzeti”nin şöbə müdiri, şair Sərvaz Hüseynoğlu çıxış edərək müəllifin Özbəkistana etdiyi səfərlərin təəssüratları və ensiklopedik bilgilər əsasında yazdığı kitabın qardaş ölkənin, Mərkəzi Asiyanın, türk dünyasının aparıcı ölkələrindən olan, zəngin mədəniyyətə və ənənələrə malik Özbəkistan haqqında müfəssəl məlumat verən mənbə olduğunu bildiriblər. Onlar nəşrdə Özbəkistanın Türk Şurasına üzv olması, əməkdaşlıqda yaranan yeni imkanlar, Azərbaycanla əlaqələr, ölkənin regionları, mədəniyyəti, tanınmış şəxsiyyətləri, tarixi şəhərləri haqqında geniş və maraqlı məlumatların əks olunmasını xüsusi qiymətləndiriblər.
Sonda Qənirə Paşayeva çıxış edərək Azərbaycan-Özbəkistan arasında əlaqələrin günü-gündən inkişafından, genişlənməsindən sevinc hissi keçirdiyini və bu istiqamətdə aparılan uğurlu siyasətə görə Prezident İlham Əliyev və Prezident Şavkat Mirziyoyevə öz minnətdarlığını bildirib.
Qənirə Paşayeva Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Müzəffər Azərbaycan Ordusunun 30 il erməni işğalı altında qalan torpaqlarımızı azad etdiyini, tarixi ədalətin zəfər çaldığını, dağıdılmış şəhər və kəndlərimizin bərpası istiqamətində böyük işlərin həyata keçirildiyini bildirib. O, Azərbaycan mədəniyyətinin paytaxtı elan edilmiş Şuşada möhtəşəm mədəni-ədəbi tədbirlərin gerçəkləşməsi, gələcəkdə Qarabağda keçiriləcək tədbirlərdə türk dünyası ölkələrinin, o cümlədən Özbəkistanın da yaxından iştirakının məmnunluq yaratdığını deyib.
Müəllif kitabın ərsəyə gəlməsində göstərilən dəstəyə görə Azərbaycan və özbək alimlərinin xidmətlərini xüsusi vurğulayıb, Özbəkistana səfərlərini, çoxsaylı görüşləri, maraqlı tədbirləri dərin məhəbbətlə xatırladığını bildirib. O, səfər zamanı Özbəkistanın hər yerində Azərbaycana, xalqımıza yüksək hörmət gördüyünü, azərbaycanlılara xüsusi qonaqpərvərlik və sevgi göstərildiyini məmnunluqla ifadə edib.
Qənirə Paşayeva qardaş Özbəkistana, onun zəngin tarixinə və mədəniyyətinə böyük maraq göstərdiyini, türk dünyasının aparıcı ölkələrindən olan Özbəkistanla əməkdaşlığın, əlaqələrin daha da genişləndirilməsinin böyük önəm daşıdığını bildirib. Bu istiqamətdə mədəniyyət xadimləri, gənclərimiz, habelə xalq diplomatiyasının xüsusi rolu olduğunu vurğulayan Q.Paşayeva qarşıda həm Azərbaycanda, həm də Özbəkistanda mühüm layihələrin olduğunu söyləyib.

İtalyan lend-art ustası Dario Qambarin ədəbiyyat mövzusuna müraciət edərək taxıl sahəsinə yazıçı Fyodor Dostoyevskinin nəhəng stilizə edilmiş portretini çəkmişdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının  TASS-a istinadən verdiyi xəbərə görə, taxıl sahəsindəki yeni instalyasiya "gözəllik dünyanı xilas edəcək" adını daşıyır. Rəssam ərsəyə gətirdiyi işində bu kəlmələri ingiliscə, yazıçının soyadını isə rusca yazıb.
Dostoyevskinin yaradıcılığının vurğunu olan Dario Qambarin dahi yazıçının 200 illiyinə belə bir qeyri-adi təbrik hazırlayıb.
"Gözəllik bizə lazım olan şeydir. Gözəllik və harmoniya bizi bu pandemiyadan xilas edəcək", - deyə Qambarin bildirib. "Həyat bir cənnətdir və biz hamımız cənnətdəyik, amma bunu bilmək istəmirik", - o, Dostoyevskinin bu qanadlı ifadəsini portretin təqdimatı zamanı dilə gətirib.
Stilizə edilmiş portret sahəsi 25 min kvadratmetr olan sahəni tutur. Preform və ilkin eskizlər olmadan  şəkli traktor sürməklə yaradan müəllif bildirib ki, o, sükan arxasında gün ərzində 9-10 saat otururdu. Qeyd edək ki, Qambarin xüsusi istedadı sayəsində heç kəsin edə bilməyəcəyini edir, rəssam məkanı o qədər hiss edir ki, traktoru idarə edərkən peyk naviqatoruna bənzər heç bir avadanlıqdan istifadə etmədən şəkillər yaratmağa qadirdir. O, öz əsərlərini "ekoloji" və "efemer" adlandırır, çünki onlar uzunömürlü deyil və təbii dövründən sonra 7-10 gün keçmiş yox olurlar. İşin özünü Qambarin performans kimi xarakterizə edir.
Lend-art ustası instalyasiyalarının köməyi ilə aktual mövzulara daim müraciət edir. Belə ki, Dostoyevskinin 200 illik yubileyindən öncə o, Tokio Olimpiya Oyunlarına həsr olunmuş rəsm çəkmişdi.

22 sentyabr. Payız bərabərliyi günü

Bu gün payızın astronomik başlanğıcıdır. Autumnal Equinox Day gününün məğzi odur ki, bu gün Günəş tam dəqiqliklə Şərq nöqtəsində doğub tam dəqiqliklə Qərb nöqtəsində batacaq.  Bu gün gündüzlə gecə bərabərləşəcək. Bildiyiniz kimi, bir də martın 22-si belə bir gün olur. Martın 22-sində gecəylə gündüz bərabərləşib yazdan xəbər verirlər, pozitivlik gətirirlər, o gündən etibarən gündüzlər uzanır, gecələr qısalır. Ta ki 22 iyuna qədər. 22 iyun ən uzun gün olur. Sonra gündüzlər qısalmağa, gecələr uzanmağa başlayır. 22 sentyabrdakı bərabərlikdən sonra isə 22 dekabrda bu dəfə ən qısa günə şahidlik edirik. Məğz bax budur.

22 sentyabr. Avtomobilsizlik günü

World Car Free Day! Əlbəttə, biz azərbaycanlılar üçün avtomobil nəqliyyat vasitəsindən daha çox özünü gözə soxma vasitəsinə çevrilib, bəzilərinin evində əsl avtopark var, onlar hava tutqun olanda bir, günəşli olanda başqa, yayda bu, qışda digər avtomobillərdən istifadə edirlər, işgüzar görüşlərə yollananda istirahətə yollanarkən sürdükləri avtomobili dəyişirlər. Biz elliklə avtomobil sürürük, amma fərqinə varmırıq ki, bu qədər nəqliyyat vasitəsinin istismarı nəticəsində hava hədsiz çirklənir. 1994-cü ildə ekoloq alimlər ilk dəfə həyəcan təbili çalaraq neftlə işləyən daxili yanma mühərrikli avtomobillərin ətraf mühitə vurduqları ziyanın həcmini diqqətə gətirmişlər, beləcə bugünkü simvolik gün meydana çıxmışdır.

Bircə gün heç kəs avtomobilini qarajdan çıxarmır, ya piyada, ya velosipedlə (bəsdirin, velosiped sürənlərə dəvə nalbəndə baxdığı kimi baxdınız) hərəkət edirsiniz. Əvəzində, ciyərlərinizə zəhər dolmur. Əvəzində yaşıllıqlar, su və hava bircə gün təmiz qalır, zəhərə bulaşmır.

22 sentyabr. Ümumdünya filləri müdafiə günü və ümumdünya kərkədan günü

Bu gün məhz bu iki heyvanın müdafiəsi günüdürsə, kərkədana əlimiz çatmır, filə nə gəlib, onu təbrik edə bilərik ki. Düzdür, əslində bura Hindistan deyil ki, küçəylə fillər hərəkət etsin, biz də yaxınlaşıb onların xortumuna qənd uzadaq. Amma fil gününü ən azı “Fillər mənim dostumdur” adlı hind filminə təkrar tamaşa etməklə qeyd edə bilərik.

Fillər ən intuisiyalı heyvandırlar, xəbəriniz varmı? Canlılar içində onlar yeganə canlıdırlar ki, öz ölümlərini qabaqcadan duyurlar və bəzən min kilometrlərlə məsafə qət edib fil qəbiristanlığına gedirlər, orada canlarını tapşırırlar. Əslində, bu, təbiətin ən böyük möcüzəsidir, amma indiyədək elm bu möcüzəyə dırnaqarası yanaşıb, onu boş verib.

22 sentyabr. “Əziz gündəlik” günü

İnsanlar ürək sözlərini ən yaxın dostlarına, rəfiqələrinə, doğmalarına etibar etmirlər, amma gündəliklərinə etibar edirlər, düzdürmü? Bizim vaxtlarda gündəlik adlanan, indisə türklərdənkeçmə “not dəftəri” ilə əvəzlənən bu nəsnə ən doğma, ən yaxın varlığa çevrilir onun sahibi üçün. Şəxsən mən altıncı sinifdə oxuyandan gündəlik yazıram, əsl nostaljidir, tutalım, 40 il əvvəlki 22 sentyabrda baş verən günləri xəyal dünyasında yenidən yaşamaq. 1981-ci il. Həmin ili BMT əlillər ili elan etmişdi. 22 sentyabrda ilk Boing uçuşa hazır vəziyyətə gətirilmişdi. Beliz adlı dövlət müstəqillik əldə etmişdi. Uqandada partizan müharibəsi başlamışdı. SSRİ ilə Türkiyənin ertəsi gün oynayacağı dünya çempionatının seçmə futbol matçını səbirsizliklə gözləmişdik. (O vaxt biz uşaqlar elə bilirdik ki, SSRİ vətən, Türkiyə isə məğlub ediləsi bir rəqibdir). Və Türkiyə 0:4 uduzmuşdu da. Həmin gün Sellincerin “Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan” romanını oxuyub bitirmişdim. Sumqayıtın 8-ci mikrorayonundakı Ərzaq mağazasında donmuş bolqar toyuğundan ötrü çox uzun növbə yaranmışdı. Ən nəhayət, dostum Əlicavanla boşuna mübahisə edib dalaşmışdıq.

Bu 22 sentyabr günü Fransada xüsusi təmtəraqla qeyd edilir, fransız inqilabının baş tutduğu Vanmeymer ayının ilk günüdür. Latviyada Mişel günü qeyd edilir, Bolqarıstan və Mali müstəqillik, Amerika konusda dondurma gününü qeyd edir.

1980-ci ildə İran-İrak müharibəsi başlayıb, 1955-ci ildə Argentinada hərbi çevriliş olub, 1935-ci ildə SSRİ-də Marşal hərbi rütbəsi təsis edilib, 1862-ci ildə ABŞ prezidenti Avraam Linkoln afroamerika qullarına rəsmən azadlıq verib.

Varisin “21-30 sentyabrın təqvimi” yazısından