Super User

Super User

Bazar ertəsi, 20 Sentyabr 2021 08:56

Beynəlxalq Adana kinofestivalına yekun vurulub

Kinosevərlərin diqqəti Türkiyəyə yönəlmişdi. Paytaxtın Adana Bələdiyyəsinin təşkil etdiyi 28-ci Adana "Qızıl Barama" beynəlxalq kinofestivalında mükafatlar öz sahiblərini tapmışdır.  
Son dakika informasiya agentliyinin məlumatına görə, milli bədii filmlər müsabiqəsində ən yaxşı filmə görə mükafat "Yaramaz oğlan" filminə  təqdim edilib. Ən yaxşı aktyor Bard Çelik olub, ən yaxşı aktrisa isə Emel Qeksu və Ayşe Dəmirəl olublar.

Bu gün - sentyabrın 20-də Birmingemdə konsertlə Genesis qrupu Britaniya, ABŞ və Kanada üzrə üç ay nəzərdə tutulan qastrol turuna başlayır. The Last Domino adlı tur, musiqiçilər artıq elan etdikləri kimi, onlar üçün sonuncu olacaq və bununla da qrupun yarım əsrlik tarixi başa çatacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı BBC-yə istinadən məlumat verir ki, bu gün başlayacaq tur son 14 il ərzində  qrupun ilk qastroludur, son dəfə 2007-ci ildə, Genesis Fil Kollinz, Toni Banks və Mayk Rezerforddan ibarət orijinal tərkibdə qastrol səfərlərində olmuşdu. Onda - 2007-ci ildəki qastroldan sonra üçlüyə elə gəlirdi ki, qrup özünü öldürüb və birgə işi davam etdirmək artıq lazım deyil.
Bütün bu illər ərzində onların hər biri öz işi ilə məşğul olub. Əsas ulduz - Fil  Kollinz hələ 1978-ci ildə Genesis-in çiçəklənməsi dövründə başlamış qeyri-adi uğurlu pop müğənnilik üzrə solo karyerasını davam etdirib, o, dünyanın müxtəlif ölkələrində hitlərə çevrilmiş onlarla mahnı səsləndirib, səkkiz "Qremmi" mükafatı, bir "Oskar" mükafatı və keçmiş təvazökar təbilçi üçün görünməmiş kommersiya uğuru əldə edib.
Bəli, daha bir musiqi əfsanəsi səhnədən gedir, dünya musiqisi bir qədər yetim görünəcək təbii ki.

Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operası yenidən lentə alınıb.
AzərTAC xəbər verir ki, Azərbaycanın məşhur vokal ifaçısı, Əməkdar artist Ramil Qasımovun təşəbbüsü ilə lentə alınmış Uzeyir Hacıbəylinin məşhur “Koroğlu” operası artıq bütün musiqi platformalarında yer alıb.
“Azərbaycan klassik opera janrımızın şah əsəri olan “Koroğlu” operası böyük tarixi bir yol keçmişdir. Məhz, Üzeyir bəyin “Koroğlu” operası müxtəlif illərdə müxtəlif ifaçılar tərəfindən özünəməxsus formada ifa edilmişdir. “Koroğlu” operası sonuncu dəfə 1959-cu ildə böyük Maestro Niyazinin rəhbərliyi altında lentə alınmışdır. Yaradıcı heyətlə belə bir qərara gəldik ki, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının simfonik orkestri, xoru və solistləri ilə bu operanı lentə alaq. Düşünürəm ki, bu opera hüdudlarımızdan kənarda Azərbaycan klassik musiqisevərlərə Üzeyir bəyin əziz xatirəsinə, Milli Musiqi Günündə bir töhfə olacaq. Fürsətdən istifadə edib, səs yazılışında iştirak edən bütün yaradıcı kollektivə öz minnətdarlığımı bildirirəm”,- deyə Ramil Qasımov söyləyib.
Qeyd edək ki, operanın fond yazılışının dirijoru Əməkdar artist Əyyub Quliyev, səs rejissoru Əməkdar mədəniyyət işçisi Faiq Babayev, əsas partiyaları Əməkdar artistlər Ramil Qasımov, İlahə Əfəndiyeva, Cahangir Qurbanov, Tural Ağasiyev, Xalq artisti Əli Əsgərov və Taleh Yəhyəyev ifa ediblər.

Bazar ertəsi, 20 Sentyabr 2021 08:54

Argentinada tanqo üzrə dünya çempionatı başlayıb

Tanqo üzrə Dünya Çempionatına şənbə günü Buenos-Ayresdə start verilib. Təşkilatçıların bildirdiyinə görə, onlayn və oflayn formatda keçiriləcək yarışda 400 ölkədən 25-dən çox cüt iştirak edəcək.
Çempionatın ilk günündə Buenos-Ayresdəki Usina del Arte Mədəniyyət Mərkəzində salon tanqo kateqoriyasına seçim turu başlayıb. Növbəti mərhələdə yer uğrunda yalnız Mərkəzin səhnəsində çıxış edən cütlüklər deyil, həm də sərhədləri xaricilər üçün bağlı olan
 Argentinaya gələ bilməyən rəqqaslar da mübarizə aparacaq və çıxışlarının videogörüntülərini göndərəcəklər.
Ötən il pandemiyaya görə təşkilatçılar çempionatı tamamilə onlayn formatda keçiriblər. Bu il Argentinada tüğyan edən koronavirus səbəbindən tətbiq olunan məhdudiyyətlərə görə bütün tamaşalar tam doldurulmuş olmayan zallarda keçirilir. Bundan əlavə, təşkilatçılar hər bir turda səhnəyə çıxan cütlüklərin sayını 10-dan 6-ya  azaldıblar.
Rəqs edənlərə maskalar olmadan çıxış etməyə icazə verilir, lakin tamaşaçılar daim maska daşımalıdırlar.

Britaniya kinematoqrafiyasının istehsalı plan “Belfast" filmi 46-cı Beynəlxalq Toronto kinofestivalının (Toronto International Film Festival, TIFF) Qran-Prisini alıb. Bu barədə TASS festivalın rəsmi saytına istinadən məlumat verir.
Yarımbioqrafik dramda britaniyalı rejissor Kenne Bran bir oğlan uşağının taleyindən bəhs edir. Baş rolu Jud Hill canlandırıb.
Torontoda filmin dünya premyerası keçirilib, geniş prokata isə film noyabrın 12-də çıxacaq.
Sentyabrın 18-də başa çatan festivalda 9 gün ərzində 132 film nümayiş etdirilib.
Toronto kinofestivalı 1976-cı ildən keçirilir və dünyanın ən böyük kinofestivallarından biridir. Digər kinofestivallardan fərqli olaraq, TİFF-də rəsmi münsiflər heyəti yoxdur, əsas mükafat isə tamaşaçı səsverməsinin nəticələrinə görə verilən "Tamaşaçı simpatiyası mükafatı"dır.
2020-ci ildə qalib ABŞ-da yaşayan Çin rejissoru Xloi Zhao tərəfindən çəkilmiş "Köçərilərin torpağı" (Nomadland) filmi olub.

Sentyabrın 24-dək davam edəcək Üzeyir Hacıbəyli XIII Beynəlxalq Musiqi Festivalının təntənəli açılış mərasimi olub.
Azər TAC xəbər verir ki, Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə çıxış edən mədəniyyət naziri Anar Kərimov festivalın əhəmiyyətindən danışıb: “Üzeyir Hacıbəylinin bizə qoyduğu miras heç zaman unudulmayacaq. Pandemiyanın yaratdığı çətinliklərə baxmayaraq bu dəfə festivalı keçirmək qərarına gəldik. Böyük bəstəkarın doğum gününün musiqi bayramı kimi qeyd edilməsi ənənəsi ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Ümummilli Liderin 1995-ci ildə - bəstəkarın 110 illik yubileyi münasibətilə imzaladığı Fərmanla hər il sentyabrın 18-i ölkəmizdə Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunur”.
Nazir deyib ki, Üzeyir Hacıbəyli göstərdiyi xidmətlərlə öz adını Azərbaycanın musiqi tarixinə əbədi olaraq həkk edib. Onun bənzərsiz irsi ölkəmizdə peşəkar bəstəkarlar nəslinin yetişməsinə təkan verib.
“Biz hər zaman bu festivalı dahi bəstəkarın doğulduğu və boya-başa çatdığı Şuşa şəhərində keçirməyi arzulamışıq. Çox sevinirik ki, bu gün doğma Qarabağımız, Şuşamız azaddır. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ordumuz bu sevinci bizə yaşadıb. Bu gün bu festivalı Şuşada da qeyd edirik. Artıq biz Şuşada – mədəniyyət paytaxtımızda “Xarıbülbül” Musiqi Festivalını və Vaqif Poeziya Günlərini keçirmişik. Gələn ildən Üzeyir Hacıbəyli Beynəlxalq Musiqi Festivalının da böyük bir hissəsini Şuşada keçirəcəyik”.
Builki festivalın özəlliyindən danışan mədəniyyət naziri bildirib ki, festivalda daha çox ideyalarını reallaşdırmaq istəyən gənclərə yer ayrılıb. Builki festival çərçivəsində ilk dəfə olaraq “Üzeyir sənətinin gənclik sədaları” adı altında yeni proqrama start veriləcək və gənclərə böyük səhnədə özlərini nümayiş etdirməyə şans yaradılacaq. Yeni nəsil məhz Üzeyir Hacıbəyli musiqisinin təsiri altında böyüyür.
Festivalın zəngin proqramının olduğunu bildirən nazir deyib ki, Azərbaycanın bədii kollektivləri, solistləri ilə yanaşı, bu musiqi bayramında ABŞ və Polşadan dəvət olunmuş musiqiçilərin də çıxışları yer alıb. Festivalın proqramında Gəncə və Ağdamda tədbirlərin təşkili planlaşdırılıb.
Sonra söz musiqiyə verilib.
Festivalın ilk günündə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri (bədii rəhbər və dirijor Rauf Abdullayev) çıxış edib. Konsertdə Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operasından uvertüra, Fikrət Əmirovun “Şur” simfonik muğamı, Arif Məlikovun fortepiano və orkestr üçün konserti səsləndirilib.

Azərbaycan əsilli tanınmış fransız fotojurnalist Reza Deqati öz İnstagram sosial media hesabında dahi şair Nizami Gəncəvinin ermənilər tərəfindən dağıdılmış büstü barədə paylaşım edib.
Məşhur fotoqraf öz paylaşımında tarixi faktlara istinad edərək, XVII əsrdə yaşamış fransız şərqşünas Barthélemy d'Herbelot de Molainville tərəfindən Nizami Gəncəvinin fəlsəfi düşüncəsi barədə yazılmış fikirləri xatırladıb. Bu fikirlərin fonunda erməni barbarlığı daha aydın vurğulanıb.
Qeyd edək ki, bu fotolar onun ADA Universiteti ilə birgə həyata keçirdiyi “Soul of Karabakh” (“Qarabağın ruhu”) layihəsi çərçivəsində hazırlanan veb-saytda və broşürlərdə əksini tapacaq.

 

Elçin İsgəndərzadə - professor, texnika və filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan Texniki Universitetinin "Metrologiya və Standartlaşdırma" kafedrasının müdiri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Fəxri Mədəniyyət İşçisi, Avropanın Fəxri Alimi, Mədəniyyət Səfiri və hamısı ilə yanaşı, lirik və vətəndaş şeirləri ilə qəlb oxşayan gözəl şair. Bu sentyabr günlərində Elçin İsgəndərzadə ömrünün 57-ci ilinə qədəm qoydu.

 

 “Əgər taleyində 16 sentyabr 1964-cü ildə Şuşada doğulmaq, 8 may 1992-ci ildə Ata ocağını 28 illik tərk etmək, Xocalı soyqırımını canlı yaşamaq və yaşadığın dünyanın ədalətsiz ikili standartlarla idarəedilməsində acizcəsinə qovrulmaq varsa, Nazim Hikmət demiş: “Yaşamak çok zor, kardeşim.” Amma bunu da Nazim Ustad söyləmiş: “Dünya şu kadar güzelken, insanlar nasıl öle bilirler?!” – Bu sözləri söyləyən Elçin İsgəndərzadə yeni – qələbə ovqatlı şeirlərini “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına təqdim edir. Buyurun, şairin dünyası ilə baş-başa qalın.

 

Növbəti buraxılışlardan birində şairin lirik şeirlərini də oxucularımıza təqdim edəcəyik.

 

 

Vətən

 

Nəğmə də bitir,

şeir də,

yol da…

Hələ arzular da -

bircə sən,

bircə sən

bitmirsən,

Vətən!

 

 

  Şükranlıq türküsü

 

İllərin həsrətini yerə vurdu bu görüş,

Uzanan yad əlləri elə qırdı bu görüş,

Qaranlığın bağrını yardı, yardı bu görüş,

Şükür, bizi bizlərə qovuşdurana Şükür!

Başımızdan dərdləri sovuşdurana Şükür!

 

Harda isə gümanlar gümana düşüb getdi,

Çin çıxmayan yuxular dumana düşüb getdi,

Şuşasız zamanımız zamana düşüb getdi,

Şükür, bizi zamanla barışdırana Şükür!

Şükür, bizi Şuşaya qovuşdurana Şükür!

 

Bir tərəfdən gün çıxdı, bir tərəfdən ay doğdu,

Payızların içindən bahar doğdu, yay doğdu,

Başımızın üstündə mutlu, mavi göy doğdu,

Şükür, bizi bu göyə yaraşdırana Şükür!

Şükür, bizi Şuşaya qovuşdurana Şükür!

 

Ha tərəfə yön aldıq, yönümüz çiçəklədi,

Səsimiz qönçə tutdu, ünümüz çiçəklədi,

Sabahın gətirdiyi günümüz çiçəklədi,

Şükür, bizi bizlərə qovuşdurana Şükür!

Ayrılığı Şuşadan sovuşdurana Şükür!

 

 

Şuşam!

 

O bizim ağaclarıydı,

o bizim küləkləriydi,

o bizim yağışlarıydı...

Duruşundan tanıyırdım

qoxusundan tanıyırdım,

yağmasından tanıyırdım.

 

Ağac da boynubüküydü

külək də qırıq-qırığıydı

bulud da cilik-ciliyiydi...

 

Ağacına qurban olum, dedim

buluduna qurban olum, dedim,

daş yoluna qurban olum dedim…

O qədər qurban oldum ki, -

gördüm anam da qurbandı,

gördüm balam da qurbandı…

 

Qurbanlarını qəbul elə, Şuşam!

 

 

Şuşam necəsən?

 

Elə nigaranam küçələrindən,

gecələr düşəndə gecələrindən,

suyundan, havandan, sərçələrindən,

elə nigaranam, Şuşam, necəsən?

 

Gəzdiyim talalar yenə dururmu,

səsim dincliyini yenə yorurmu,

bir uşaq arada məni sorurmu,

elə nigaranam, Şuşam, necəsən?

 

Uçduğum budaqlar yuvasızdımı,

sağalmaz dərdlərin dəvasızdımı,

indi səhərlərin havasızdımı,

elə nigaranam, Şuşam necəsən.

 

Yazların içində o yaza bəndəm,

hələ də könlümdə bir qıza bəndəm,

bu Cıdır ömürdə bir Düzə bəndəm,

elə nigaranam, Şuşam necəsən!

 

 

Evimizə gedirəm

 

               Akif Səmədə

 

Ürəyim elə atır,

evimizə gedirəm.

İlahi, nə mutluluq,

bu gün bizə gedirəm.

 

Qollarım qoşa qanad,

uçacağam yolları.

Yaralarıma təpib

qucacağam yolları.

 

Bənövşə qoxusunun

içindən keçəcəyəm.

Məni məndə gizlədən

Elçindən keçəcəyəm.

 

Bu ayrılıq, bu həsrət

Şükür ki, başa çatır.

Evimizə gedirəm,

evimiz Şuşadadır.

 

 

Ağdam camisində yazılan şeir

 

Darıxacaq burnumun

ucunda ayrılıqlar.

Qəfildən gün çıxacaq

itəcək qaranlıqlar.

 

Bir uşaq yüyürəcək

xəyallardan üstümə.

Baxacağam bu uşaq,

özümmüşəm sən demə.

 

Qəmər nənəm gələcək

boyumu oxşamağa.

Bir ömür başlayacaq

yenidən yaşanmağa.

 

 

Cıdır düzündən etüd

 

Cıdır Düzünə düşən axşamların

aydınlığında qeyb oluram...

Qollarımı yana açıb ən gözəl uçuşunu

yaşamaq istəyirəm

geriyə qalan ömrün.

 

Bu uçuş bitsin, istəmirəm,

bu aydınlıq qaralsın, istəmirəm.

 

Bütün tərk edilmiş evlərin sevincini

yaşamaq istəyi var ruhumda, canımda.

 

Bütün qaranlıq yolları işıqla doldurmaq həvəsim var,

bütün qırıq yolları bir-birinə bağlamağım gəlir,

yenidən, yenidən qollarımı yana açıram,

uçuram, uçuram, -

unutmamaq üçün,

xatırlamaq üçün,

yaşamaq üçün.

 

 

Cıdır düzündə Rəsul Rzanı xatırlarkən

 

Yaşılından sarısına düşürük ömrün,

ağından qarasına,

mavisindən qırmızısına.

 

Hər günü bir rəngə batır vaxtımız,

bir rəng boyayır bizi,

ya da biz bir rəngi boyayırıq

ovqatımızla,

halımızla..

 

sonra rəngləri qurtarır ömrün, -

bir göy qurşağı asılır göydən.

 

 

Ağdamda ilk şeir

 

Bir ötən günün qoxusu burnumda,

havası başımda

və neçə vaxtdır ki,

o günü yaşamaq istəyim

burnumun ucunda alça çiçəyi tək açılır,

alça çiçəyi tək solur.

 

Burnumun ucunda darıxır

Olanlar,

unudulanlar,

ötənlər,

bir də mən,

Ən çox mən darıxıram hamıdan ötrü -

hamı da o gündə,

o ötən gündə.

 

... burnumun ucundan keçir külək,

alça çiçəklərini sovuraraq...

 

 

Bir şəhərlik sükut

 

Ağdamıma

 

İndi bir şəhər susuram,

bir uzaq şəhər…

 

Bütün unutduqlarım küçələrində,

yollarında,

yaddaşında…

 

Xəyallarımda kor olmuş əllərim bir divar gəzir

üstü kömür yazılı,

təbaşir yazılı

adımın baş hərfi o divarda unudub sevdalı olduğunu…

 

Və bütün sevdalar unudulur, bildim

amma ayrılıqlar unudulmur,

unudulmur…

 

Və o boşluqda ən çox notlara möhtacam

bir şəhərin nəğməsini susuram

qum saatının boşalmış şüşəsində…

 

  

İstanbulda Şuşa yuxuma girdi

 

İstanbulda Şuşa yuxuma girdi –

Köhnə məhəlləmiz... dəmir darvaza...

Bu necə yuxudu, ah bu nə sirdi –

Boz dağlar təzəcə çıxmışdı yaza.

 

Xanın səsi gəldi Qala tərəfdən,

Buludlar axırdı – bəyaz buludlar...

Bir qaya üstündə dayanmışdım mən,

Gözümdə könlümdə böyük umudlar.

 

Yuxudan oyandım, - gecə yarıydı,

Quyruqlu bir ulduz düşdü dənizə.

Həsrət ürəyimi sancan arıydı, -

Şuşa ilğım kimi göründü gözə.

 

Dəniz sahilində poyraz əsirdi,

İstanbul yuxusuz, İstanbul oyaq.

Boğazda qərib bir xəyal gəzirdi,

Qız qülləsi yaxın... Şuşa çox uzaq...

 

  

 

 

   

 

 

 

 

Bazar ertəsi, 20 Sentyabr 2021 08:47

Neft mədəniyyəti

 

20 sentyabr. Neftçilər Günü

 

Bu gün Azərbaycanda ən böyük bayramlardan biri qeyd olunur - Neftçilər Günü. 2001-ci ildə Heydər Əliyevin Sərəncamı ilə 20 sentyabr “Neftçilər Günü” elan olunub. 1994-cü il sentyabrın 20-si müstəqil Azərbaycan dövlətinin inkişafında tarixi, mühüm bir gün oldu. Həmin gün “Əsrin müqaviləsi” adı ilə tanınmış neft müqaviləsi imzalandı. “Əsrin müqaviləsi”nə ilkin qoşulan şirkətlər bunlar idi: “AMOKO”, “Yunokal”, “Pennzoyl” (ABŞ), “Britiş Petroleum”, “Remko” (Böyük Britaniya), “Statoyl” (Norveç), “LUKoyl” (Rusiya), “Türk Petrolları” (Türkiyə), “Delta” (Səudiyyə Ərəbistanı). Sonradan müqaviləyə “İtoçu” (Yaponiya), “Ekson”, “Amerada Hess” (ABŞ) şirkətləri də qoşuldu. Bu müqavilə Azərbaycanın neft və iqtisadiyyat tarixinin yeni səhifəsini açdı. Azərbaycan ilk dəfə idi ki, 6 ölkəni təmsil edən dünyanın məşhur xarici neft şirkətləri ilə belə böyük miqyasda saziş imzalayırdı. Bu saziş Xəzər dənizində beynəlxalq əməkdaşlığın əsasını qoydu, xarici sərmayədarların Azərbaycana axınını sürətləndirdi. “Əsrin müqaviləsi” həm də Azərbaycanda yeni neft-qaz kontraktlarının bağlanmasına güclü təkan verdi. 1997-ci il noyabrın 12-də “Çıraq-1” platformasında “Əsrin müqaviləsi” üzrə ilkin neftin hasilatına başlandı. 2005-ci ilin fevralında isə “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarının Mərkəzi Azəri hissəsində ilkin neftin hasilatına başlandı.

 

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində ratifikasiya olunduqdan dərhal sonra neftqaz əməliyyatlarının idarə edilməsi və əlaqələndirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti (ABƏŞ) yaradıldı. Ölkəmizin neft strategiyasının əsas istiqamətlərindən biri Azərbaycan neftinin və qazının dünya bazarına nəql edilməsindən ibarətdir. Bu sahədə “Bakı-Tbilisi-Ceyhan” Əsas İxrac Boru Kəməri layihəsinin hazırlanması və reallığa çevrilməsi mühüm rol oynayır. ATƏT-in İstanbul sammitində (1999, 18 noyabr) ABŞ Prezidenti Bill Klintonun iştirakı ilə Azərbaycan, Qazaxıstan, Gürcüstan və Türkiyə Prezidentləri tərəfindən layihənin dəstəklənməsinə və qısa müddətdə həyata keçirilməsinə yönəlmiş İstanbul Bəyannaməsi imzalandı. 2002-ci il avqustun 18-də Səngəçal terminalında “Bakı-Tbilisi-Ceyhan” Əsas İxrac Boru Kəmərinin təməli qoyuldu. 2005-ci il mayın 25-də kəmərin Azərbaycan, oktyabrın 13-də isə Gürcüstan hissələrinə ilkin neftin doldurulması mərasimi keçirildi. 2006-cı ilin yazında isə kəmərin Türkiyə hissəsi istifadəyə verildi. Qeyd edim ki, bu layihə Şərq-Qərb enerji dəhlizinin əsasını təşkil edir. Ümumi uzunluğu 1762 km olan kəmərin 443 kilometri Azərbaycan, 249 kilometri Gürcüstan, 1070 kilometri isəTürkiyə ərazisindən keçir. Kəmər ildə 50 milyon ton, sutkada isə 1 milyon barrel xam neft ötürmək gücündədir.

 

Xalqlar vardır ki, onların əsas kapitalı təbii ehtiyatları, iqtisadi gücüdür. Biz azərbaycanlıların əsas kapitalı neftdir. Qara qızıl adlanan bu nəsnə Azərbaycanın movcudiyyat simvoludur. Xalqlar da var ki, onların ən əsas kapitalı insan kapitalıdır.

 

20 sentyabr. Professor Kamil Balakişiyevin 115 illiyi

 

Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyev Abşeronun Novxanı kəndinin Azərbaycana bəxş etdiyi daha bir görkəmli şəxsiyyətdir. 1906-cı il sentyabr ayının 20-də anadan olmuş, 1921-1926-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) Tibb fakültəsində təhsil almış, . beşinci kurs tələbəsi olarkən öz müəllimi A.Valenkaya ilə birlikdə “Osteologiya üzrə praktik məşğələlərə rəhbərlik” adlı dərs vəsaiti yazmış, XX əsrin 30-cu illərinin əvvəllərində artıq silsilə dərslik və dərs vəsaitləri müəllifi kimi tanınmış bu şəxs həqiqətən böyük ziyalı olub, 24 yaşında artıq dosent elmi adına layiq görülüb. 1935-ci ildə tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsi, 1936-cı ildə tibb elmləri doktoru, 1938-ci ildə isə professor elmi dərəcəsi qazanıb. Onun rəhbərliyi altında 15 nəfər elmlər doktoru və namizədi yetişdirilib. O, 100-ə yaxın elmi işin, o cümlədən orijinal dərslik və dərs vəsaitinin, lüğət və terminologiyanın, elmi-kütləvi məqalənin müəllifidir. Azərbaycan dilində anatomiyaya aid ilk dərs vəsaitlərinin hazırlanması da Kamil Balakişiyevə adı ilə bağlıdır.

 

Kamil Balakişiyev 1973-cü il noyabr ayının 22-də vəfat edib və Fəxri Xiyabanda dəfn edilib. Hazırda Bakı şəhərindəki küçələrdən biri onun adını daşıyır. Ruhu şad olsun!

 

20 sentyabr. Təbiətin və canlıların həmrəyliyi

 

Bu gün “Özünün ev heyvanını sev” günüdür. Onsuz da insanlar öz ev heyvanlarını sevirlər, ancaq hərdən biri pişiyə təpik vurur, eşşəyi qamşılayır, itə daş tolazlayır, toyuğu hasara çıxartdırır. Bax bunlar olmaz. Bu gün bunları etmək qadağandır. 

 

Bu gün yəhudilər Sukkot bayramını qeyd edəcəklər, yəhudi yeni ilinin 15-ci günü qeyd edilən bu bayram 7 gün davam edir, məğzi də budur ki, torpaq əkib-becərənlər məhsulu yığıb bitirib bu gündən etibarən ta ki ilk yağışlara qədər dincələ biləcəklər. Sukka sözü dilimizə koma kimi tərcümə olunur, necə ki koma insanı soyuqdan, istidən qoruyur, eləcə də soyuq dövrlər üçün topladığı ərzaq ehtiyatı insanı ac qalmaqdan xilas edir yəni.

 

20 sentyabr. Astroloq Hacıbəy Sultanovun 100 illiyi

 

Bu gün daha bir işıqlı azərbaycanlının yubileyidir. Bakının Şağan kəndində doğulan, Berlinin alınmasına qədər şanlı döyüş yolu keçən Hacıbəy Sultanov “Vətən müharibəsi” ordeni və “İgidliyə görə”, “Qafqazın müdafiəsinə görə”, “1941- 1945-ci illərdə Almaniya üzərində qələbəyə görə”, “Praqanın azad edilməsinə görə” medalları ilə təltif olundu, 1946-cı ildə ordudan tərxis edildikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin Astronomiya kabinetində işə qəbul olunaraq elmi tədqiqatlara başladı. 1959-cu ildə Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası təşkil ediləndə  H.Sultanov onun ilk direktoru oldu. Ömrünün sonunadək orada çalışdı. 1967-ci ildə Moskva Dövlət Universiteti nəzdindəki Şternberq adına Astronomiya İnstitutunun Elmi Şurasında doktorluq dissertasiyası müdafiə etdi. 1972-ci ildə Azərbaycan EA-nın həqiqi üzvü seçildi,1976-1981-ci illərdə Azərbaycan EA-nın vitse-prezidenti vəzifəsini də icra etdi.

 

Müasir dövrdə Azərbaycanda astronomiya sahəsində tədqiqatların yenidən qurulması Hacıbəy Sultanovun adı ilə bağlıdır. Alimin bilavasitə rəhbərliyi və iştirakı ilə Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının işi formalaşdırılıb, o dövr üçün müasir olan teleskopların alınıb quraşdırılması və astronomiya sahəsində yüksəkixtisaslı kadr hazırlığı həyata keçirilib. Alimin elmi fəaliyyətinin əsas sahələri səma mexanikası və Günəş sisteminin kosmoqoniyası ilə bağlı idi. Asteroidlərin mənşəyinə dair o, riyazi nəzəriyyənin qurulması istiqamətində orijinal işlər yerinə yetirib. H.Sultanovun elmi fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib, 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanına əsasən o, “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib. Hacıbəy Sultanov 2008-ci il mart ayının 5-də vəfat edib, ruhu şad olsun!

 

20 sentyabr. Yay İsanın əhvalatı

 

Bu günə çoxlu mətbəx bayramları düşür. Böyük Britaniyada qızardılmış düşbərə, Monqolustanda qəhvə, gözünə döndüyüm Amerikada paperoni ilə pitsa, üstəlik, romlu punş, üstəlik Keso Blanko pendiri günləridir. Hələ bunlar azmış kimi, bir də omlet, bizim dilcə desək, qayğanaq günüdür. Qayğanaq məişətimizin əsas atributlarından olan yumurtanın hesabına hasil olduğu üçün yumurta ilə bağlı sizə bir məzəli əhvalat danışım. Qazax rayonu Gürcüstanla həmsərhəd olduğundan dədə-baba dövründən qazaxlılar öz kənd təsərrüfatı məhsullarını aparıb Tiflis bazarında satarmışlar. Rəhmətlik nənəmin Bastafa adlı bir rəfiqəsi var imiş. Həyat yoldaşını da Yay İsa deyə çağırırlarmış. Kişinin qaməti oxun yayı kimi əyriymiş deyə. Bastafa arvad özü heç vaxt Tiflis bazarına getməzmiş, ərzağını nənəmə verərmiş ki, özününküləri satanda onunkularını da satsın. Nə başınızı ağrıdım, bir dəfə nənəm bərk naxoşlayır, Tiflisə gedə bilmir. Bastafa arvad naəlac qalıb toyuqlarının altından yığdığı bir vedrə yumurtanı Tiflis bazarına özü aparası olur. Yerə döşənib vedrəsini də qabağına qoyur. Hər yaxınlaşan ondan “poçyom yaysa” (yumurta neçəyədir) deyə soruşur, o da hamıya “yaxşıdır, a başına dönüm” cavabını verir. Beləcə axşama kimi arvad bircə yumurta belə sata bilməyib kor-peşman evə qayıdır. Nənəm ondan alverinin necə keçdiyini soruşanda da deyir ki, başı batmışların bircəciyi yumurta almadı, amma yetən Yay İsanı soruşurdu.

 

20 sentyabrın şeir payı

 

Burda... hər yağan qarla üşüyür 

 

Yetim sevdaların yalın ayaqları.

 

Burda... hər açılan səhər yenidən doğur

 

sonsuz qaranlıqları, əbədi ayrılıqları.

 

Burda... analar döşləriylə ölümü əmizdirir,

 

layla oxuyurlar övladlarının son nəfəsinə.

 

Burda... nəhəng başdaşları ucalır

 

qətlə yetirilmiş arzuların xatirəsinə.

 

Burda... anaların çiynində gedir

 

oğul tabutları...

 

Burda ünvanına yetişmir

 

kirlənməmiş sevgi məktubları...

 

 

 

Elçin Mirzəbəyli

 

 

 

Varisin “11-20 aentyabrın təqvimi” yazısından

 

Şənbə, 18 Sentyabr 2021 10:50

Dünyaşöhrətli fransız aktyoru

Dünyaşöhrətli fransız aktyoru, uzun illərdir ictimaiyyətə görünməyən 87 yaşlı Pyer Rişar Jan Pol Belmandonun vida mərasimində qəfildən üzə çıxıb. Çəliklərlə, ağır irəliləyən Pyer Rişar təklif olunan köməklərdən imtina edib.

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.