Super User
Vaşinqtonda ənənəvi Türk festivalı keçirilib
Vaşinqtonda on səkkizinci ənənəvi Türk festivalı keçirilib.
AzərTAC Vaşinqtondan xəbər verir ki, festivalda minlərlə Vaşinqton sakini iştirak edib. Şounun təşkilatçıları qonaqlara türk mətbəxinin yeməklərinin və içkilərinin, o cümlədən məşhur türk qəhvəsinin dadına baxmaq, ənənəvi bəzək əşyaları, keramika, müxtəlif əl işləri almaq fürsəti yaradıblar. “ATA-DC” Türkiyə-Amerika cəmiyyəti tərəfindən ABŞ paytaxtında hər il təşkil olunan festival daim ziyarətçilərin böyük marağına səbəb olur.
Festival hər il Vaşinqtonun müxtəlif yerlərində keçirilir. Builki festival paytaxtın “The Wharf” (“Liman”) adlanan tarixi hissəsində təşkil edilib. Əvvəllər burada açıq səma altında ən uzun balıq bazarı yerləşirdi. Son illər ərzində “Wharf” inkişaf edərək Kolumbiya dairəsinin sahilboyunda ən maraqlı yerlərdən birinə çevrilib.
Festivalda türk musiqisi, həmçinin türkdilli xalqların mahnı və rəqsləri, o cümlədən Azərbaycan milli rəqsləri təqdim edilib. Vaşinqtondan olan “Silk Road Dance Company” rəqs qrupu qonaqlara Azərbaycan və özbək rəqsləri nümayiş etdirib. Festival ziyarətçiləri Osmanlı Dövlətinin və Türkiyənin mədəniyyətini əks etdirən eksponatlarla, xüsusən də əl ilə toxunan türk xalçaları, ənənəvi geyimlər və qab-qacaqla tanış olublar.
Bu gün görkəmli bəstəkar, Xalq artisti Tofiq Quliyevin anım günüdür
Bu gün görkəmli bəstəkar, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin anım günüdür, böyük sənətkarın vəfatından 21 il ötür.
Azərbaycan musiqi salnaməsini yaradan şəxsiyyətlər sırasında bəstəkar, dirijor, pianoçu, folklorşünas, ictimai xadim, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin də özünəməxsus yeri var. Onun ürəkaçan mahnıları, orijinal estrada əsərləri, mükəmməl kino musiqisi, operettaları, ölkəmizin hüdudlarından çox-çox uzaqlarda populyarlıq qazanaraq bu gün də sevilə-sevilə ifa olunur. Böyük bəstəkarın sənətinə dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğı da bir növ onun xatirəsinə olan ehtiramın bariz nümunəsidir.
Ölməz əsərləri ilə milyonlarla insanın bədii zövqünü oxşayan, əbədi rəğbətini qazanan, ürəklərdə möhtəşəm sənətkar heykəlini ucaldan Tofiq Quliyev mənalı və şərəfli həyat yaşayıb. O, 1917-ci il noyabrın 7-də Bakı şəhərində anadan olub, erkən yaşlarından musiqiyə maraq göstərib, xalq musiqisinin gözəlliklərindən ilhamlanıb. Ötən əsrin 30-cu illərində sənət yoluna qədəm qoymuş T.Quliyev Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdindəki məktəbin fortepiano sinfinə daxil olub. Bu təhsil ocağında dərs deyən, həyatdan çox gənc ikən köçmüş, lakin əbədilik qazanmış Asəf Zeynallı onun inkişafına böyük təsir göstərib. Məhz sevimli müəlliminin məsləhəti ilə 14 yaşlı Tofiq Quliyev M.Ə.Sabirin sözlərinə “Məktəbli” mahnısını yazıb və bu zamandan etibarən dostu, görkəmli sənətkar Qara Qarayev ona “Sən bizim bəstəkarımızsan” deyib.
1934-cü ildə musiqiyə olan məhəbbəti T.Quliyevi Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirib çıxarır və o, meylini təkcə fortepianoya salmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda, dirijorluq fakültəsinə daxil olur. Hələ konservatoriyada oxuduğu günlərdə - 1935-ci ildə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında dirijorluq fəaliyyətinə başlayır, sonralar müxtəlif musiqi kollektivlərinə dirijor kimi rəhbərlik edir.
O dövrün gənclərin musiqiyə gəlişi və ilk uğurlu addımları dahi Üzeyir Hacıbəylinin adı ilə bağlıdır. Məhz bu qüdrətli sənətkar bir çox insanların musiqiçi və şəxsiyyət kimi püxtələşməsində əvəzsiz rol oynayıb. T.Quliyev “mənəvi ata” saydığı dahi ustadın başladığı sənət-yaradıcılıq yolunu uğurla davam etdirib və illər ötdükcə, Azərbaycan musiqisinin ləyaqətli təmsilçisinə çevrilib. Məhz Ü.Hacıbəylinin və böyük sənətkar Bülbülün rəhbərliyi ilə gənc musiqiçinin fəaliyyət sahəsi şaxələnir. O, konservatoriyada təşkil edilmiş Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabinəsinin işində fəal iştirak edib. 1936-cı ildə T.Quliyev tarzən Mansur Mansurovun ifasında “Rast” və “Segah-Zabul” muğam dəsgahlarını nota köçürüb və onlar milli musiqi tarixində ilk dəfə olaraq nəşr edilib. Bu nəcib təşəbbüsə musiqimizin atası Üzeyir Hacıbəyli o vaxt belə qiymət verib: “Muğamların nota yazılması Azərbaycan musiqi həyatında böyük çevriliş yaratmaqla incəsənətimizə böyük xidmətdir”.
Sonralar da musiqi folklorunun toplanılması sahəsində mühüm işlər görmüş bəstəkar 1955-ci ildə “Azərbaycan xalq rəqsləri”ni fortepiano üçün işləmiş, “Azərbaycan xalq mahnıları” topluları üçün çoxsaylı mahnıları nota köçürmüşdür. Xalq musiqi incilərinin mükəmməl nümunələri olan “Evləri var xana-xana” və “Qoy gülüm gəlsin, ay, nənə” mahnılarını səs və simfonik orkestr üçün işləyib. Bəstəkar həm də hind, bolqar, ərəb mahnılarının böyük bədii ustalıqla səs və fortepiano üçün variantlarını yaradıb.
1936-cı ildə Üzeyir Hacıbəylinin şəxsi təşəbbüsü və təklifi ilə Tofiq Quliyev P.İ.Çaykovski adına Moskva Konservatoriyasının dirijorluq fakültəsində təhsilini davam etdirib. Moskvada oxuduğu illərdə dirijor-bəstəkar T.Quliyevin adına bu şəhərin konsert afişalarında tez-tez rast gəlinirdi. Onun parlaq musiqi istedadı Ümumittifaq caz orkestrinin rəhbəri A.Tsfasmanın diqqətini cəlb edir. Məşhur dirijorun dəvəti ilə T.Quliyev 1937-1939-cu illərdə ansamblın tərkibində piano ifaçısı kimi fəaliyyət göstərir və bu, onun gələcək professional taleyini müəyyən edir. 1939-cu ildə Moskva şəhərində belə konsertlərdən birini izləyən görkəmli dövlət xadimi Mirzə İbrahimov gənc musiqiçiyə Bakıda Azərbaycan Dövlət Estrada orkestrini yaratmağı təklif edir. “Caz musiqisinin sərbəstliyi və nikbin əhval-ruhiyyəsini” özünə doğma bilən T.Quliyev bu təklifi bəyənir və təhsilini yarımçıq qoyaraq Bakıya qayıdır. 1941-ci il sentyabrın 6-da milli musiqimizin yeni səhifəsi açılır - M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında həmin orkestrin böyük müvəffəqiyyətlə ilk çıxışı olur. Caz orkestrinin premyerasının İkinci Dünya müharibəsinin qanlı-qadalı günlərindən birinə təsadüf etməsinə baxmayaraq, insanlar bu hadisəni bayram əhval-ruhiyyəsi ilə qarşıladılar. Çox gözəl tərtib olunmuş musiqi proqramına o günün tələbinə cavab verən mahnılarla yanaşı, T.Quliyev sırf caz üslubunda yazılmış “Bəs pələng hanı?”, “Molla Nəsrəddin və plov” məzhəkəli mahnısını və “Zibeydə” vokal miniatürünü daxil edir. Həmin illərdə yaranmış bu nadir əsərlər Azərbaycan cazı və estrada musiqisinin əsasını təşkil edən klassik nümunələrdir.
Dövlət Caz Orkestrinin ilk repertuarına Tofiq Quliyev Amerikanın caz ustalarının əsərlərini də daxil edir. O, Dük Ellinqtonun məşhur “Karvan” pyesini “Çahargah” məqamında işləyir, muğamın özünəməxsus çalarını, xırdalıqlarını əsərə daxil edir və sanki onun Azərbaycan variantını yaradır. Bu konserti diqqətlə izləyən dahi sənətkarımız Üzeyir Hacıbəyli istedadlı musiqiçiyə xüsusilə “Çahargah” kompozisiyasını bəyəndiyini söyləyir. Beləliklə, T.Quliyev milli musiqi tarixində ilk dəfə olaraq muğam və caz musiqisinin sintezini yaradır və bu yenilik bəstəkarın mahir bir pianoçu və bəstəkar kimi yetişdiyini göstərir.
Sənətkarın müharibə illərində bəstələdiyi bir sıra mahnıları – “Azərbaycan diviziyası”, “Vətən haqqında mahnı”, “Azərbaycan”, “Döyüşçülərin mahnısı” və s. insanların təmiz hisslərini, vətənə məhəbbətini tərənnüm edir, onlarda ruh yüksəkliyi yaradır.
1939-cu ildə Tofiq Quliyev həm də teatr musiqi sahəsinə müraciət edir və Gənc Tamaşaçılar Teatrının “Babək” tamaşası üçün musiqi bəstələyir. Sonralar müxtəlif teatrlarla əməkdaşlıq edən bəstəkar, bir çox pyeslərə, o cümlədən, U.Şekspirin “On ikinci gecə”, C.Cabbarlının “Aydın” və “Yaşar”, N.Hikmətin “Qəribə adam” və s. əsərlərinə musiqi yazır. Bu tamaşalar üçün bəstələnmiş mahnılar tez bir zamanda yayılır, dinləyicilərin dilinin əzbəri olur.
Müharibədən sonrakı illərdə T.Quliyev yenidən təşkil olunmuş estrada orkestri üçün onlarla mahnı bəstələyir. Bu zaman onun, həm də Rəşid Behbudov kimi görkəmli müğənni ilə əməkdaşlığı, keçmiş SSRİ-nin müxtəlif şəhərlərində pianoçu kimi çıxışları, şöhrətini daha da artırır.
O, 1951-ci ildə Moskva konservatoriyasında təhsilini başa vurur və 1954-cü ildə burada bəstəkarlıq və dirijorluq üzrə aspiranturanı bitirir, həmçinin həmin vaxtlarda “Azərbaycan süitası”, romanslar, fortepiano üçün variasiya və prelüdlər yazır.
Doğma yurduna qayıdan Tofiq Quliyev parlaq fəaliyyəti ilə musiqimizin tərəqqisi yolunda çalışır. O, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında pedaqoq, filarmoniyanın direktoru, kinostudiyanın baş musiqi redaktoru, uzun zaman Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri kimi fəaliyyət göstərir, kəsərli sözü ilə öz peşəkarlıq mövqeyini təsdiq edir. Geniş musiqi-ictimai fəaliyyətinə baxmayaraq, T.Quliyev bir an belə yaradıcılıqdan uzaqlaşmır, fasiləsiz olaraq müxtəlif janrlarda əsərlər yaradır. Lakin bəstəkarı xalqa tanıdan və sevdirən, ilk növbədə, onun müxtəlif əhval-ruhiyyəli mahnıları olur. Azərbaycan mahnı janrının inkişafında əvəzsiz xidmətləri olan Tofiq Quliyev yaradıcılığının ilk mərhələsində yazdığı “Bakı haqqında mahnı”, “Züleyxa”, “Neftçilər mahnısı”, “Süfrə mahnısı” kimi geniş yayılmış vokal incilər dinləyicilərin hafizəsinə həmişəlik həkk olunur.
Bəstəkar Azərbaycan musiqisində lirik mahnıların klassik nümunələrini yaradır. Tofiq Quliyevin vokal inciləri özünəməxsus, heç bir başqa bəstəkarın üslubuna bənzəməyən dəst-xəti ilə seçilir. Sənətkarın Nizaminin “Könlüm” və “Sevgilimə”, Xaqaninin “Bəxtəvər oldum” sözlərinə yazdığı romanslar son dərəcə füsunkar səslənir. “Sənə də qalmaz”, “Qəmgin mahnı”, “İlk bahar”, “Neylim”, “Axşam mahnısı”, “Bakı gecələri” kimi mahnıları insanın daxili aləmini, həyəcanını, məhəbbətini romantik bir dillə əks etdirir. Bu mahnılar musiqi dilinin xəlqiliyi, melodiyalarının axınlılığı və zənginliyi ilə fərqlənir. Tofiq Quliyev hər bir mahnı üçün yadda qalan orijinal intonasiya tapır, insanların saf və etibarlı hisslərini rəngli boyalarla təsvir edir. Qüdrətli sənətkar mahnı yaradıcılığında müasir musiqi üslubunu - xalq musiqisinin zəngin aləmindən bəhrələnən xüsusiyyətlərlə uzlaşdırır. Maraqlı sintezə nail olan bəstəkar zamanın nəbzini duyan, peşəkarlığın yüksək zirvəsində duran vokal miniatürlər yazır və milli mahnı janrını yeni inkişaf pilləsinə ucaldır.
T.Quliyev çox böyük diqqətlə öz romans və mahnıları üçün söz seçir, çalışır ki, musiqi şeirin ruhunu, məzmununu dəqiq üzə çıxarsın. O dövrün müxtəlif problemlərini tərənnüm edən, mövzu cəhətdən rəngarəng olan Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Zeynal Cabbarzadə, İslam Səfərli, Ənvər Əlibəylinin şeirlərinə müraciət edir. Dənizin qoynundan “qara qızıl” çıxaranları “Gənc neftçilər” mahnısında, zəhmətkeş insanları “Pambıq” mahnısında, “Saçaqlı qız” əsərlərində tərənnüm edir. “Moldova-Azərbaycan”, “Zlata Praqa”, “Bratislava” haqqında mahnıları dostluq, sülh və əmin-amanlığın himninə çevrilir. Lakin dinləyicilər Tofiq Quliyevi yumoristik, şən əhval-ruhiyyəli bir sənətkar kimi də sevirlər. Onun oynaq melodiya və ritmi ilə fərqlənən “Badamlı” və “Toy mahnısı” bu sahədəki axtarışlarının bəhrəsidir.
Sənətkarın yaradıcılığında mahnı janrı aparıcı olsa da, bədii istedadı bununla məhdudlaşmır. O, həmişə böyük həvəslə kino sənəti üçün çalışır, yetmişdən çox filmə musiqi bəstələyir. “Səbuhi”, “Ögey ana”, “Görüş”, “Bəxtiyar”, “Onu bağışlamaq olarmı”, “Telefonçu qız”, “Nəsimi” və s. filmlərə yazdığı musiqi özünün melodikliyi, təbiiliyi ilə seçilir, mahnıları isə coşqun ilhamla oxunur.
T.Quliyev milli musiqili komediya janrına da öz töhfəsini verir, “Aktrisa”, “Qızıl axtaranlar”, “Sənin bircə sözün”, “Sabahın xeyir, Ella” kimi əsərlərini yazır. Bu operettaların musiqi parçaları tamaşanın müvəffəqiyyət qazanmasında, obrazların səhnə təcəssümündə həmişə böyük rol oynayır. Kiçik yaşlı tamaşaçıları da unutmayan sənətkar “Artıq tamah”, “Şəngülüm, Şüngülüm, Məngülüm” və s. uşaq pyeslərinə musiqi bəstələyir. 1969-cu ildə bəstəkarın üç xoreoqrafik novelladan ibarət “Məhəbbət mahnısı” adlı baleti isə Moskvada müvəffəqiyyətlə səhnələşdirilir.
Respublikamızın musiqi həyatında fəal iştirak edən T.Quliyev daimmüxtəlif musiqi festivalları, müsabiqələrin keçirilməsi üçün çalışır, dövrü mətbuatda aktuallığı ilə seçilən məqalələrlə çıxış edir.
Yaradıcılığının yetkin və kamil dövründə böyük sənətkarımız Tofiq Quliyevin şərəfli əməyi ulu öndərimiz Heydər Əliyev və onun ləyaqətli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. 1997-ci ildə o, “İstiqlal ordeni” ilə təltif edilib. 2000-ci ildə dünyasını dəyişən Tofiq Quliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamına əsasən sənətkarın yaşadığı binaya xatirə lövhəsi vurulur, Bakının küçələrindən birinə və 12 nömrəli musiqi məktəbinə bəstəkarın adı verilib. Prezident İlham Əliyevin Tofiq Quliyevin 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında müvafiq Sərəncamı görkəmli sənətkarın xatirəsinə dərin hörmət və ehtiramın təcəssümü kimi qiymətləndirilib, ictimaiyyətimiz tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.
Böyük sənət fədaisi, əsl vətənpərvər Tofiq Quliyev bütün qüvvə və istedadını xalqına sərf etmiş, hörmət və ehtiram qazanmışdır. Adı musiqi tariximizə böyük hərflərlə həkk olunmuş müdrik sənətkarın bənzərsiz yaradıcılığı xalqımız tərəfindən həmişə yüksək tutulacaq.
Mənbə: AzərTAC
Bu qış oxunması mütləq olan romanlardan: Hilari Lixter. “Müvəqqəti”
Bu qış oxumaq lazım olan daha 3 yeni romanı sizə təqdim edirik.
Həyatınızın nəzarətini necə qaytarmaq olar? Nə çətindir: çətinliyə və ya sevincə dözmək? Peşəkar cəhətdən tanınmanın dəyəri nə qədərdir və buna necə nail olmaq olar? Bu və digər, heç də az əhəmiyyətli olmayan suallara cavab verə biləcək kitabların toplusunu bölüşürük.
Hillarinin romanının qəhrəmanı bir-birinin ardınca peşəsini dəyişdirən gənc bir qızdır. O, müvəqqəti işçilərin toplaşdığı hansısa bir sinfin mövcud olduğu xüsusi bir dünyada yaşayır. Və özü də "müvəqqəti"lərin üzvüdür. O, agentdən müxtəlif sifarişlər alır, onların mahiyyəti heç də həmişə əvvəlcədən bilmir: təyinatlara bir baxın, gah ayaqqabı kolleksiyası hazırlayır, gah pirat gəmisində bir piratı əvəz edir, hətta cadugərə köməkçilik də etməli olur.
Və bunlar, kifayət qədər əyləncəli görünür, ciddi görünmür. Və əsərin həyatsevər qəhrəmanı, hər şeylə razılaşır və nikbindir, zarafatlaşır, deyir, “mənim karyeram mənim geyindiyim ətəklər kimi qısadır". Lakin "Alisa möcüzələr ölkəsində" ruhunda yaşayan bu qızın komik və absurd həyatı get-gedə gerçək, inandırıcı bir hekayə ilə nəticələnir.
Əsərin qəhrəmanına bir uşaq iş sifariş verir - onun uzun müddətlik anası olmaq. Və tezliklə qəhrəman həqiqətən özünü əsl valideyn kimi hiss edir, gənc sifarişçini bir oğlu kimi sevir. Oğlan isə sərt və soyuqdur, onun üçün münasibətlər rəsmi müqavilə çərçivəsində qalır, “muzdlu anasına” ürək qızdıra bilmir. Və nəticədə qəhrəman özünü sınmış hiss eləyir.
Vəziyyət fantastikdir, lakin romanda real problemlər qaldırılıb: qarşılıqlı olmayan sevgi, sinizm, itirilmiş və sosial qeyri-sabitlik. Dəyişikliklər hekayənin dünyasını kaleydoskopa çevirir, burada qəhrəman sanki parlaq şüşədir, amma zəmanə onu parlamağa qoymur, üzərinə çirk yaxmaq istəyir. Əsərin leytmotivi odur ki, həqiqətən də yaxşı insanların onlar üçün yaxşl olan yerlərdə qalmağa haqqı yoxdur.
Gözlənilməz, bəzən qəddar, lakin həmişə məcburi vəzifələr qızın həyat eşqini söndürür, digər insanlarla əlaqə qurmasına mane olur. Belə bir şəraitdə öz həyatına necə nəzarət etmək olar axı?
Hilari Lixter amerikalı yazıçı və jurnalistdir. Onun hekayələri və esseləri Nyu-York Harper's jurnalında və Nyu-York Times qəzetində dərc edilmişdir. "Müvəqqəti" — onun debüt romanıdır.
Milli Kitab Satış Sərgisində yazıçı Varislə görüş keçirildi
Oktyabrın 3-də Bakı İdman Sarayında təşkil olunan Milli Kitab Satış Sərgisində yazıçı Varis Yolçiyevlə görüş, imza mərasimi keçirildi. Eləcə də yazıçı görüşə qatılanlara “Kitabı niyə sevməli” mövzusunda mühazirə oxudu.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının məlumatına görə, iki saata qədər davam edən tədbir böyük oxucu izdihamı ilə yadda qaldı.
Yazıçı oxucularına öz yaradıcılığı, dünya ədəbiyyatının aparıcı tendensiyaları, dünyaşöhrətli insanların - milyardçılar Cef Bezosun, İlon Maskın, Bil Qeytsin, Uorren Baffetin həyatını kitabların necə dəyişməsi barədə məlumatlar verdi, çoxsaylı oxucu suallarını cavablandırdı. Sonda oxucuların aldıqları kitablar imzalandı.
Tədbir barədə yazıçı öz Facebook səhifəsində təəssüratlarını bu cür bölüşdü: “Yeni gətirilmiş kitablarımın bircə anda satılması. Addımbaşı pərəstişkarlarımın yaxınlaşıb şəkil çəkdirmək istəkləri. İmza mərasiminə qələmlərin tab gətirə bilməməsi… Bu sevgini qazanmaq üçün illərimi xərcləmişəm. Sizi çox sevirəm, dəyərli oxucularım!”
Çingiz Abdullayevin “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi “Krımın səsi”ndə
Krım tatarlarının populyar media orqanı olan “Krımın səsi” qəzetində tanınmış Azərbaycan yazıçısı, xalq yazıçımız, AYB-sədrinin birinci müavini Çingiz Abdullayev barədə məlumat və onun “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi dərc edilmişdir. Krım tatarlarının rəğbətlə qarşıladıqları hekayəni portalımızın oxucularının da oxumasını istərdik.
Buyurun!
Gözəl günlər idi. Həmişəki südlü sıyıqla qarnını doyurandan sonra yuxuya getmək necə də ləzzət edirdi. Adətən onu anası özü yedirirdi. O, hər dəfə ağzına qoyulan qaşıq dolusu sıyığı ləzzətlə udub növbəti qaşıq üçün ağzını açanadək anası səbirlə gözləyirdi.
Sonra onu qucaqlarına alıb yataq otağına aparırdılar. Orada paltarını dəyişirdilər. Adətən təzə pampers də geyindirirdilər. Bu duyğuya da artıq vərdiş eləmişdi: bədənini səhərə yaxın islanacaq hansısa sərin yarıkağız bir suçəkən parçaya bələyirlər… Bəzən hətta həmişəkindən tez isladırdı.
Belə olanda o da həmişəkindən tez oyanır və zığıldamağa başlayırdı. Yox, o, adətən qışqırıb kimisə oyatmağa can atmırdı, ancaq sakitcə zığıldayır, sanki astaca anasını köməyə çağırırdı. Anası, demək olar ki, dərhal oyanırdı və onun qayğıkeş əlləri oğlunu beşikdən götürüb öz çarpayısında yanına uzadırdı ki, artıq islanmış bələyini – pampersini dəyişsin.
O, adətən səhərlər saat yeddiyə az qalmış oyanırdı. Yanındakı çarpayıda yatan anasının təkcə ətrini, hətta aralıdan belə hiss etmək necə də böyük xoşbəxtlik idi! Səhərlər anasının onu qucağına alıb paltarını dəyişdirməyə başlaması isə… Bax, bu, ayrıca bir doğmalıq və səadət duyğusu yaradırdı. Bu sevimli qoxu ona doğma idi. Əvvəllər anası onu sinəsinə sıxır, döşünü mehribanlıqla onun ağzına salır, isti əli ilə onun hələ təzəcə dənzərən yumşaq saçını sığallayırdı. O da bu əziz varlıqdan – anasının döşündən pompuş əlləri ilə möhkəm yapışıb acgözlüklə və ləzzətlə əmirdi. O, südün ətrini hələ unutmamışdı. Kimsə anasına demişdi ki, bir yaşından sonra əmizdirmək elə də vacib deyil. Ona görə də sıyığa keçmişdilər. Ancaq əmdiyi südün iyi uzun müddət yadında qalmışdı və anası hər dəfə onu qucağına alanda özündən asılı olmayaraq bu qədər sevdiyi o gözəl məlhəmin çeşməsini yenə də tapmaq üçün anasının döşlərinə tərəf dartınırdı.
Bəzən gecələr o, başqa bir adamın xorultusunu eşidirdi. Anası həmin adamı ona göstərir və gülümsəyərək deyirdi: “Ata…”. Ata anası ilə yanaşı yatırdı. Hərdən onun da səsi gəlir və bu səs hansısa işlək bir maşının çıxardığı xırıltılı küyə bənzəyirdi. Ata danışanda körpə tanış ahəngi eşidərək sanki donub qalırdı. Bu səs ona hələ anasının bətnində olan vaxtlardan tanış idi. Anasının səsinə nisbətən daha kobud və daha xırıltılı olan bu ikinci səs o doğulandan sonra da həmişə yanında idi. Ata evə adətən axşamlar gəlirdi. İri əllərini balaca qollarının altına ehtiyatla salıb onu qucağına götürür, başının üstünə qaldırır, hərdən hətta atıb-tuturdu da… Ondan ayrı cür qoxu gəlirdi. Atanın ətri başqa idi.
Körpə yavaş-yavaş bu qoxuya da alışırdı. Ata onu görəndə tez-tez gülümsəyirdi, hərdən yenə də qucağına alır, atıb-tuturdu. Güclü ata əllərinin onu qucağına alıb başının üstünə – hamıdan və hər şeydən yuxarıya qaldırması körpənin çox xoşuna gəlirdi. Ata tez-tez üzünü ona tutub gülürdü. O, ucaboy və yaraşıqlı idi. Körpə artıq yeriməyə başlayanda onu başqa adamlardan seçməyə başlamışdı. Onu dərhal tanıyır və yanına yüyürüb dizlərini qucaqlayırdı. Körpənin bu ucaboy, güclü adamdan xoşu gəlirdi. “Ana”dan dərhal sonra öyrəndiyi ilk söz olan “ata” sözündən də xoşu gəlirdi. Ümumiyyətlə, onu ovuclarının içində saxlayan bu iki böyük adamı çox istəyirdi. Körpə ağlayanda o dəqiqə özlərini onun üstünə atırdılar. Bələyini isladan kimi təzələyirdilər. Ona balaca qabda su verir, içib qurtaranadək gözlərini ondan çəkmirdilər.
Əlbəttə, əsas şəxs ana idi. Bəzən səhərlər valideynləri çarpayıda yanaşı uzananda anası onu da qucağına alıb ikisinin arasına uzadırdı. Bu, ayrıca bir ləzzət idi və körpə bundan çox xoşhal olurdu. Onlar bəzən nə barədəsə danışır, deyib-gülür, zarafatlaşırdılar. Və onu da növbə ilə qucaqlayırdılar. O isə heç də tamamilə anlaya bilmədiyi bir duyğu dənizində üzürmüş kimi uzanır, gülümsəyir, özünü olduqca xoşbəxt hiss edirdi. Sanki həm də hiss edirdi ki, ana və ata onun çox etibarlı qoruyucularıdır…
Ancaq balaca pişik balası hamıdan, hər şeydən çox xoşuna gəlirdi. Pişik balası bu evə onunla, demək olar ki, eyni vaxtda gəlmişdi. Bu balaca kürən körpədən daha sürətlə böyüyürdü. Hələ bu harasıdır! Kürən öz rəqibini diqqətlə izləyirdi. Körpəyə pişik balasından çox diqqət göstərirdilər ki, bu da kürəni əsəbiləşdirirdi. Bəzən o, hətta həmişəkindən bərk miyoldayırdı ki, ona da diqqət yetirsinlər. Amma bütün bunlara baxmayaraq, o, tez-tez körpənin yanında uzanır və özünü sığallaması üçün ona şərait yaradırdı. Kürən ağıllı pişik idi və getdikcə başa düşürdü ki, bu evdə əsas şəxs hələ, demək olar ki, danışa bilməyən, ilk vaxtlar yalnız öz beşiyində uzanıb aydın olmayan səslər çıxaran bu müəmmalı körpə olacaq.
Ancaq körpə beşikdə çox qalmadı. O, qalxdı və əvvəlcə kürən pişik balası ilə birlikdə sürünməyə başladı. Bir qədər sonra iməklədi, daha sonra isə ehtiyatla, yıxıla-dura yeriməyi də öyrəndi. Bəli, düzdür, körpə hərdən yıxılırdı da, hətta hərdən kürən də onu yüngülcə itələməyə ürək eləyirdi. Amma körpə inadkarlıqla yeriməyə can atırdı və tezliklə yalın ayaqlarını şappıldada-şappıldada, xoşbəxtcəsinə gülə-gülə otaqlarda qaçmağa başladı. Artıq yekəlmiş kürən də körpənin dalınca tənbəl-tənbəl gəzir, onu gözdən qoymur, gah nədənsə qoruyur, gah da ona qoşulub şənlənirdi. Ancaq körpə heç vaxt pişiyin yeməyinə toxunmurdu. Bu isə ən vacib məsələ idi. Ona görə də onların dostluğu getdikcə möhkəmlənirdi. Bəlkə də, dostluğun əsas şərti elə bu idi – başqasının malına kəm baxmamaq!
Hərdən hansısa başqa qadın da gəlirdi. O, olmazın dərəcədə anaya oxşayırdı. Körpə bunun səbəbini anlaya bilmirdi. O da təxminən eyni cür ətir saçırdı. Ananınkı kimi mehriban, qayğıkeş əlləri vardı. Ancaq o, ana deyildi, başqa qadın idi. Körpə eşidirdi ki, anası bu qadını elə həmin gözəl adla çağıraraq ona “ana” deyir. Başa düşə bilmirdi ki, bir evdə iki “ana” necə ola bilər?! Ancaq onun özünə həmişə deyirdilər ki, bu nənədir. Bəzən o gələndə “Nənə gəldi!” deyə körpəni muştuluqlayırdılar. Körpə də kimisə başqa adamı “ana” deyə çağırmaqdan israrla imtina edərək məmnuniyyətlə “nənə” deməyə cəhd edirdi.
Bəzən gecələr körpənin təzə çarpayısının yanında kürən üçün balaca boşqabda süd qoyurdular. Yaxşı ki, körpənin heyvanlara qarşı allergiyası yox idi. Onlar ikisi də – körpə də, kürən də qarnı tox, qayğı ilə çimizdirilmiş, tərtəmiz və xoşbəxt halda yuxuya gedirdilər.
…Partlayış gecə baş verdi. O qədər gözlənilməz və güclü idi ki… Körpə oyandı. Əvvəlcə onu kimin və niyə oyatdığını anlamayaraq bir neçə saniyə susdu. Sonra əlini qabağa uzatdı. Çarpayısının üstünə həmişə çəkilən tor yox idi. buna təəccübləndi: axı anası toru çəkməyi heç vaxt unutmazdı. O, yenə də nəsə qışqırtılar və möhkəm gurultu eşitdi. Üşüməyə başladı. Yorğança üstündən sürüşüb düşmüşdü və maraqlı idi ki, heç kim gəlib onun üstünə örtmürdü. O, bərkdən ağlamağa başladı. Haradasa tanımadığı adamlar qışqırışırdılar. Körpə başını qaldırdı və soyuqdan titrədiyini hiss edərək qərara aldı ki, çarpayıdan sürüşüb düşsün. Həmişəki kimi dalın-dalın sürünməyə başladı ki, yıxılmasın. Əlini adətən ana yatan və ata xoruldayan çarpayıya uzatdı. Ancaq ora bir topa daş tökülmüşdü. Körpə başa düşmürdü ki, ana niyə yoxdur. Ancaq daş topasına ilişəndə öz pişiyi yadına düşdü. Geri dönüb həmişə kürən uzanan tərəfə qaçdı. Kürən körpəni bərkdən miyoldayaraq qarşıladı. Boşqab çevrilmiş, pişik balası böyrü üstə yıxılmışdı. Körpə aşağı əyilib yumşaq, pompuş əli ilə dostuna toxundu. Kürən hərəkətsiz uzanmışdı. Heç tərpənmədi də. Bu, körpənin xətrinə dəydi.
O, dostunu daha bərk silkələyərək onu oyatmağa çalışdı. Ancaq dostu susurdu.
Yaxınlıqda bayaqkı kimi adamlar qışqırışırdılar. Körpə heç cür başa düşə bilmirdi ki, onun valideynləri hara yoxa çıxıblar və kürən dostu ona niyə cavab vermir. Elə bu vaxt kimsə körpəni qucağına aldı. Kimsə onu adyala bükdü.
– Oradakıların hamısı ölüb! – tanımadığı bir səs qışqırdı. – Qonşu otaqda heç kim yoxdur.
Naməlum adam yəqin ki, həyəcandan körpəni möhkəmcə sinəsinə sıxdı. Körpə ağrıdan bərkdən ağlamağa başladı. O, hələ də başa düşmürdü ki, onun kürən dostu niyə bu qədər bərk yatıb. O, hələ bilmirdi ki, bu gün onun həyatı “qədər” və “sonra” adlanacaq iki hissəyə bölünüb və bu partlayışla eyni vaxtda yoxa çıxan xoşbəxtliyi daş topasının altında qalan anası və atası kimi artıq keçmişdə “qədər”də qalıb. O, bunu bilə bilməzdi. Ancaq o üşüyürdü və çox narahat idi. Ona görə də səsini kəsmir, ucadan qışqıraraq ağlayırdı…
Beynəlxalq Muğam Mərkəzi qapılarını yenidən tamaşaçıların üzünə açdı
Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın teatr və konsert salonlarının fəaliyyətinə oktyabrın 1-dən icazə verilməsilə bağlı qərarı Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin (BMM) işçi qrupu, həm də tamaşaçılar tərəfindən sevinclə qarşılanıb.
BMM-nin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin kollektivi böyük şövqlə bu tədbirlərə hazırlaşaraq yenidən tamaşaçıların görüşünə tələsməkdədir.
Mərkəzin ilk konserti oktyabrın 3-də “Mir Həmzə Nigari Qarabaği” simpoziumu çərçivəsində təqdim edilən bədii proqram olub. Tədbirdə görkəmli muğam ifaçıları çıxış ediblər.
Mərkəzin “Unudulmayanlar”, “Qəzəllər”, “Milli musiqi xəzinəmizdən” olan layihələri, muğam axşamları və digər konsertlər oktyabrın ikinci yarısından etibarən davam etdiriləcək.
Oktyabr ayında mərkəzdə müəyyən təşkilatların, rəsmi orqanların tədbirləri də keçiriləcək.
Tamaşaçılar konsert və digər tədbirlərin keçirilmə vaxtı ilə mərkəzin sosial şəbəkələri vasitəsilə məlumatlandırılacaq.
BMM tamaşaçıları Operativ Qərargahın qərarına əsasən zalın ümumi tutumunun 50 faizindən çox olmamaq şərti ilə qəbul edir.
Gənc şair Fərid Hüseynin uğuru
Gənc şair Fərid Hüseyn Serbiyada "Povelja Morave" adlı beynəlxalq ədəbi mükafata layiq görülüb. Fərid Hüseynin açıqlamasına görə, mükafat pul və diplomdan ibarətdir. Eyni zamanda şair Çaçak şəhərinin Mırçayevçi qəsəbəsindəki şairlər məhəlləsinin girişində yerləşən bulağın yanındakı daş lövhəyə adının xüsusi mərmərə həkk edilərək vurulması xoşbəxtliyini yaşayıb.
Fərid Hüseyn beş şeiri ilə qatıldığı bu ədəbi mükafatın indiyəqədərki ən gənc laureatıdır və şairin bildirdiyinə görə, bu ödül Balkan və ətrafı ölkələrdə çox böyük nüfuza malikdir.
Cəbrayıl rayonunun işğaldan azad edildiyi gün
2020-ci ilin oktyabrınadək təqvimimizdə rayonlarımızın işğal tarixi deyilən qara günlər mövcud idi, nə xoş bizə ki, indi rayonların işğaldan azadedilmə tarixlərini qeyd edirik. 44 günlük müharibə dövründə ilk azad edilən rayonumuz Cəbrayıl oldu. 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilən Cəbrayıl rayonu 4 yanvar 1963-cü ildə ləğv edilərək Füzuli rayonuna verilmiş, 17 iyun 1964-cü ildə isə yenidən yaradılmışdı. Cəbrayıldakı saysız-hesabsız abidələrin, mağaraların, qalaların, bürclərin, məbədlərin qalıqları bu yaşayış ərazisinin yaşının çox qədim olmasından xəbər verir. Cəbrayıl Kiçik Qafqaz dağlarının cənub-şərqində, Gəyən düzü və Qarabağ silsiləsində yerləşir. Rayon cənubdan Araz çayı boyu İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Sahəsi 1049 kvadrat kilometrdir, ərazisi əsasən dağlıqdır. Araz çayının sahilində yerləşən Cəbrayıl ərazisində sıx Tuqay meşələri olub. Məhsuldar olan Arazboyu torpaqlarda Cəbrayılın iri kəndləri - Böyük Mərcanlı, Soltanlı və s. yerləşir. Cəbrayıl rayonunun ən yüksək zirvəsi Dağ Tumasdır (1580 m). Erməni işğalından əvvəl rayonda yaşı 400-500 olan 14 iri diametrli çinar ağacı, 104 kəhriz və 99 bulaq vardı. Rayonun ərazisi indiki hüdudları daxilində sahəsi 1050 km², əhalisi 24300 nəfər olmuşdur. Cəbrayıl rayon ərazisində 1 şəhər, 4 qəsəbə və 92 kənd olmaqla 97 yaşayış məntəqəsi yerləşir.
Cəbrayıl şəhəri 1993-cü il 23 avqust tarixində Ermənistan tərəfindən işğal olunarkən işğal nəticəsində rayona 13.928 milyard ABŞ dolları məbləğində ziyan dəyib. Cəbrayıllı məcburi köçkünlər respublikanın 58 rayonunun 2000-dək yaşayış məskunlaşıblar. Birinci Qarabağ müharibəsi gedişində Cəbrayıl rayonu ümumilikdə 400 nəfərə yaxın şəhid verib. 1994-cü il Horadiz əməliyyatı Cəbrayılın Cocuq Mərcanlı kəndi azad olundu. 2 aprel 2016-cı ilin aprelində Cocuq Mərcanlı kəndində yerləşən Lələtəpə yüksəkliyi dördgünlük müharibə zamanı Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edildi. Uzun müddət düşmən tapdağında qaldıqdan sonra 2020-ci il oktyabr ayının 4-də Azərbaycan ordusu Cəbrayıl şəhərini və Cəbrayıl rayonunun doqquz kəndini - Karxulu, Şükürbəyli, Yuxarı Maralyan, Çərəkən, Daşkəsən, Horovlu, Dəcəl, Mahmudlu, Cəfərabadı, oktyabrın 5-də Şıxalıağalı, Məzrə və Sarıcalı kəndlərini azad etdi. Xudafərin körpüsünün üzərində 27 il sonra Azərbaycan bayrağı ucaldıldı. Yaşasın Azərbaycan Ordusu!
Bu gün Ümumdünya Memarlıq Günüdür
4 oktyabr. Ümumdünya kosmos həftəsi və Ümumdünya memarlıq günü
Kosmos biz azərbaycanlıların yemi deyil deyə (Rusiyada fəaliyyət göstərən kosmik sfera üzrə mütəxəssislərimizi çıxmaq şərti ilə) dərhal keçək memarlara. 1985-ci ildə Beynəlxalq Arxitektorlar İttifaqının təşəbbüsü ilə təqvimə salınan bu gün ilk əvvəl bu tarixi və şərəfli peşə sahiblərinə ehtiramı ifadə etmək məqsədi güdür. Bu gün sözügedən ittifaqın sıralarında dünyanın 3,2 milyon memarı birləşir. Arxitekturada belə bir deyim var – Binaların gözəlliyini gözə çarpdırmaq üçün ən ideal fəsil payızdır. Buna görə də memarlıq günü payıza təsadüf edir.
Bizim Bakını da dünyanın arxitektura şedevrlərinə sahib olan bir şəhər kateqoriyasına aid etmək olar. İstər qədim Qız qalasını, Şirvanşahlar sarayını, İçərişəhəri, istər ötən yüzilliyin yadigarları olan qotik üslüblü hazırda Səadət sarayının, Bakı İcra Hakimiyyətinin, Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunun yerləşdiyi binaları, istərsə də müasir dövrdə tikilmiş ultramüasir şedevrlər sayılan Alov qüllələrini, Heydər Əliyev Mərkəzini göstərə bilərik. Ploşkolara, Xadidlərə və Əcəmi Naxçıvanidən tutmuş bütün yerli memarlarımıza alqış düşür.
4 oktyabr. Ümumdünya heyvanlar günü
World Animal Day – insanların heyvanlar üzərində dominantlıq etdiyi bir şəraitdə, hardasa, aciz sayılan heyvanların müdafiəsinə qalxma günüdür. İnsan ev heyvanları adlandırdığı bir qrup heyvanı istismar edir, ov heyvanları və quşları adlandırdığı bir qrup heyvanı ətlərini yeməkçün, başqa bir qrup heyvanı dərisindən, piyindən, dişindən, tükündən istifadə etməkçün ovlayıb məhv edir. Vəhşi adlandırdığı digər qrupu isə, təhlükəsizlik baxımından qırıb-çatır. Nəticə də çox acınacaqlı olur. Statistika dəhşət saçır: Hər saatda Yer kürəsində üç canlı növü qeyb olur. Hər gün flora və faunanın 70 növü tarixə qovuşur. Yerin bioloji müxtəlifliyi azaldıqca azalır. Heyvanların müdafiəsi üçün niyə məhz 4 oktyabrın seçilməsinin isə tarixi belədir: 1226-cı ilin bu günündə katolik ruhani Fransiska Assizsko doğulub, o kəs ki, heyvanları rəsmən ilk himayə edən şəxs sayılır. Və sonda bir maraqlı statistika: dünyada ən çox ev heyvanı saxlanılan ölkə ABŞ-dır. Əhali sayının ev heyvanlarının sayına nisbətinə görə isə dünyada ən çox ev heyvanı saxlayan çexlərdir. Ailələrin 50 faizi evində ev heyvanı saxlayır deyə şexləri heyvanların dostu adlandırırlar.
4 oktyabr. Beynəlxalq həkim günü və Xabitat günü
“Həkim qız” mahnısı xatirinizdədirmi? Həkimlər insanlığın bir nömrəli xilaskarlarıdır deyibən onları gəlin bir ağızdan təbrik edək. Nə olsun ki, içlərində Hippokratı tanımayan, onun andını içməyən, ən əsası, pasientinə alver gözü ilə baxan həkimlər də var. Yaxşılarla yanaşı pislər hər sahədə var, gəlin bunu unutmayaq. Beynəlxalq həkim günü Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə təqvimə salınıb, bütün dünya həkimlərinin həmrəyliyi günü kimi, hər ilin oktyabr ayının birinci bazar ertəsində qeyd edilir.
Ümumdünya Xabitat günü – yəni yaşayış yeri günü. Xabitat – latınca yaşayış üçün münasib olan yerə deyilir. Çox təəssüf ki, bu gün dünyada milyonlarla qaçqın və köçkünlər, eləcə də evsiz-eşiksizlər var. Ofisdə şəraiti yaxşılaşdırmaq günü. Nədir mənası? Qəşəng bir ofis mebeli al, dəftərxana ləvazimatlarına bir az pul ayır, ağıllı və savadlı bir referent götür özünə. Kəsəsi, kağız-kuğaz üzərində yox, həqiqətdə bir ofisin olsun.
Britaniyalılar bu gün kitabxanalar həftəsini qeyd edəcəklər. Amerikalılar sizcə dinc durarlarmı, durmazlar. Bu günə onlarda Milli araq günüdür. Əlavə, milli adi tako günüdür. 1993-cü ilin bu günüdə 10 saatlıq hücumdan sonra Rusiyada hökumət qoşunları Ali Sovetin binasını ələ keçirdilər, antiyelsin müxalifətinin liderləri həbs olundu. 1965-ci ildə antivirus proqramının yaradıcısı Yevgeniy Kasperskiy doğulub. 1911-ci ildə dünyada ilk ekskalator istismara verilib, özü də Londonda. 1895-ci ildə sovet kəşfiyyatçısı, bakılı Rixard Zorge dünyaya gəlib. 1883-cü ildə Osmanlı İmperiyası ilə Qərbi Avropanı birləşdirən ilk “Şərq ekspressi” reysə çıxıb. 1669-cu ildə niderlandlı rəssam Rembrandt vəfat edib. 973-cü ildə dünyaşöhrətli ensiklopediyaçı alim, orta asiyalı Biruni doğulub.
Varisin “1-10 oktyabrın təqvimi” yazısından
Həmyerlimizin karikaturaları Malayziya dərgisinsə
Malayziyada nəşr olunan "Rossem Cartoon House" sənət dərgisinin oktyabr sayında həmyerlimiz, istedadlı karikaturaçı-rəssam Soltan Soltanlının üç əsəri yer alıb.
Karikaturalar ictimai məzmunludur, hər biri özlüyündə insanı düşünməyə, müəyyən fikir sərgiləməyə vadar edir.
