Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı Yeni il öncəsi fransız yazıçısı, dramaturq Viktor Hüqonun “Paris Notr-Dam kilsəsi” romanının motivləri əsasında librettosu və quruluşu gənc rejissor Samir Qulamova məxsus olan “Paris Notr-Dama ithaf” tamaşasını tamaşaçılara təqdim edəcək.

AzərTAC xəbər verir ki, ideya müəllifi və bədii rəhbəri Əməkdar incəsənət xadimi Əliqismət Lalayev olan bu tamaşa bəşəriyyətin ən nadir tarixi memarlıq incisi, Avropanın əzəmətli simvollarından biri Paris Notr-Dam kilsəsində 2019-cu il aprelin 15-də baş vermiş yanğın hadisəsinə ithaf olunub.

Dekabrın 25-də göstəriləcək tamaşanın süjet xəttinin mərkəzində fransız ədəbiyyatında tarixi roman janrının zirvəsi hesab olunan Viktor Hüqonun 1831-ci ildə qələmə aldığı “Paris Notr-Dam kilsəsi” romanının ölməz qəhrəmanları dayanır. Əsas qayəsində xeyirxahlıq, təmənnasız sevgi və mərhəmət hisslərinin təcəssümü əks olunan məşhur əsər indiyə qədər dünyanın bir çox adlı-sanlı teatr məkanlarında, müxtəlif rejissorların yozumlarında “Paris Notr-Dam kilsəsi” və ya “Notr-damlı Qozbel” adları ilə dəfələrlə səhnələşdirilib.

Tamaşada “Notre-Dame de Paris” müziklinə görə “Ginnesin rekordlar kitabı”na düşən Riçard Konçiantenin və dünya şöhrətli bəstəkarların - Rixard Ştraus, Tomaso Albinoni, Jorj Bize, Samuel Barberin əsərlərindən istifadə edilib.

Qeyd edək ki, möhtəşəm əsərin quruluşçu dirijoru və orkestrləşdirmənin müəllifi Əməkdar incəsənət xadimi Fəxrəddin Atayev, quruluşçu baletmeysterləri Əməkdar artistlər – Zakir və Yelena Ağayevlər, xormeysteri, Əməkdar artist Vaqif Məstanov, quruluşçu rəssamı, gənc rəssam Vüsal Rəhim, musiqi mətnlərinin müəllifi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, şair İlqar Fəhmi, dirijoru Səməd Süleymanlı, konsertmeysteri Kamil Həsənov, rejissor assistentləri Sevinc Məmmədova və Əmrah Dadaşovdur.

Səhnə əsərində rolları Xalq artisti Pərviz Məmmədrzayev, Əməkdar artistlər – Nadir Xasıyev, Səidə Şərifəliyeva, aktyorlar – Mehriban Zalıyeva, Aydan Həsənova, Əmrah Dadaşov, Nicat Əli, İbrahim Əlizadə, Emin Zeynallı, Hidayət Əliyev, Elxan İsmayılov, Hüseyn Əlili, Əliməmməd Novruzov, Səmədzadə Xasıyev, Şaban Cəfərov, Telnaz Hüseynova, Murad Əliyev, Fərid Rzayev, Eleanora Mehdiyeva, Zaur Əliyev, Əli Kərimov və başqaları ifa edəcək.

Polşanın populyar “salon24.pl” və “ngo.pl” ədəbiyyat portalları Azərbaycanda elan olunmuş “Nizami Gəncəvi İli” ilə əlaqədar görkəmli nizamişünas-alim Rüstəm Əliyevin dahi Azərbaycan şairinin həyat və yaradıcılığından bəhs edən “Nizami Gəncəvi” monoqrafiyasından polyak dilinə tərcümə olunmuş hissələrin yayımına başlayıb.

Dövlət Tərcümə Mərkəzindən bildirilib ki, əsərin polyak dilinə tərcümə müəllifi – polyak dili üzrə mütəxəssis İlahə Kərimovadır.

Qeyd edək ki, geniş oxucu auditoriyası olan “salon24.pl” və “ngo.pl” portalları müntəzəm olaraq səhifələrində Jan Jak Russo, Mixail Lermontov, Stanislav Lem, Mixail Bulqakov kimi dünyaşöhrətli şair və yazıçıların yaradıcılığını işıqlandırır.

Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Gənclərə dəstək layihəsi çərçivəsində “Milli musiqi alətlərimiz milli sərvətimizdir” adlı konsert keçirilib.

Konsertdə Azərbaycan Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestri çıxış edib. Orkestrin bədii rəhbəri Xalq artisti Ağaverdi Paşayev, dirijoru Əməkdar artist İlahə Hüseynovadır.

Proqramda Süleyman Əsgərovun “Daimi hərəkət”, “Vətənimdir”, “Şalaxo”, Qəmbər Hüseynlinin “Ay işığında”, Vittorio Montinin “Çardaş”, Vasif Adıgözəlovun “Qərənfil” və digər bəstələri səsləndirilib.

Tarda Əbülfət Abbasov, Kənan Hüseynov, İkram Abdullazadə, Asim Pirimov, Rəşid Bəylərli, Murad Kərimov, qarmonda Rəmzi Mustafayev, Şahnaz Abbaszadə, qanunda Leyla Tağıyeva, kamançada Zərnitac Qurbanzadə çıxış ediblər.

Çıxışlar tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.

Bu günə təsadüf edən əsas tarixi hadisələri diqqətinizə çatdırırıq.

22 dekabr, Energetiklər günü

Fizika alimləri iddia edirlər ki, elektrik cərəyanı kütlə və çəkisi olmadığına görə əslində özlüyündə əsla təhlükəli deyil. Amma bu cərəyan yüklü hissəciklərin – elektronların axınını özündə ehtiva etdiyindən kütləsi və çəkisi olan, habelə işıq sürətinə yaxın sürətlə irəliləyən  elektronlar aşkar təhlükə törədirlər. Bu təhlükə öldürücü dərəcədədir. Ona görə də elektriklərin tövsiyələri boşuna deyil, onlar deyir ki, əgər siz hansısa elektrik cihazının detalı deyilsinizsə, onda bu axının qarşısına nəbadə çıxasınız.

Həsən Seyidbəyli, Nəsir İmanquliyev və Cakoma Puççini

Amerikalılar bu dəfə Milli qozla və iydə ilə çörək gününü qeyd edəcəklər. Düzü, mən bu şeylərlə şörəyin miksinin nə dad verəcəyindən bixəbərəm, bu birləşməni heç təsəvvür də edə bilmirəm, amma fakt faktlığında qalır. Rumınlar isə 1989-cu ilin bu günündə Çauşesku rejimini devirib milli xilas fondunu hakimiyyətə gətirmələrini qeyd edəcəklər. Yenə həmin ilin həmin günündə Brandenburq qapıları açılıb, iki Almaniyanın əhalisi bir-birinə gedib-gəlməyə başlayıb.

1938-ci ildə Cənubi Afrika sahili sularından müasir balıqlardan ən qədimi hesab edilən latimeriyanı tutublar. 1920-ci ilin bu günündə tanınmış Azərbaycan kinodramaturqu, kinorejissoru, “Cəbhədən cəbhəyə” və “Uzaq sahillərdə” kimi iki şedevrlə mədəniyyətimizə töhvələr vermiş Həsən Seyidbəyli doğulub. 1911-ci il dekabr ayının 22-də Bakıda Nəsir Əsəd oğlu İmanquliyev anadan olub. Bu gün 110 yaşı qeyd edilən Nəsir İmanquliyev ölkənin birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın babasıdır, Azərbaycan mətbuatının inkişafında böyük xidmət göstərib, 87 il ömür sürüb. 

1895-ci ildə alman fiziki Vilhelm Rentgen həyat yoldaşının əlini şüalandıraraq dünyada ilk dəfə rentgen fotosu çıxarıb. 1876-cı ildə Filippo Marinetti – Avropa ədəbiyyatı və incəsənətində futurizmin təməlini qoymuş italyan yazıçısı doğulub. 1858-ci ildə isə digər məşhur italyan – 12 opera müəllifi, bəstəkar Cakoma Puççini dünyaya gəlib.  

Bu günlərdə AMEA-nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun baş direktoru akademik Gövhər Baxşəliyevanın rus dilində “Nizami Gəncəvinin etnik mənsubiyyəti” kitabı çapdan çıxıb.

Bu barədə AzərTAC-a institutdan məlumat verilib. Bildirilib ki, kitab bir sıra ölkələrdə şairin etnik mənsubiyyətinə dair çoxsaylı təhriflərə və çoxəsrlik mədəni irsimizin qonşu xalqlar tərəfindən mənimsənilməsi cəhdlərinə cavab olaraq yazılıb. Bu da dünya elmi ictimaiyyətinin görkəmli şairin 880 illik yubileyini qeyd etdiyi və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə 2021-ci ilin ölkədə “Nizami Gəncəvi İli” elan edildiyi zamanda xüsusilə vacibdir.

Kitab bir neçə bölmədən ibarətdir və onun əvvəlində məşhur İran şairi və ədəbiyyatşünası Səid Nəfisinin sözləri yer alır: “Nizami fars şairi deyil, o, Azərbaycan mühitində yaşayıb-yaradıb və onun şeirləri fars üçün anlaşılmazdır”.

Kitabda Nizaminin əsərlərindən təkzibolunmaz faktlar əsasında şairin Azərbaycan türkü kimi etnik mənsubiyyəti sübuta yetirilib və bu məsələnin müxtəlif aspektləri yeddi bölmə üzrə araşdırmaya cəlb olunub. Dünya şərqşünaslığı, o cümlədən klassik poeziya üzrə görkəmli iranlı alim-mütəxəssislər farsdilli poeziyada digərləri ilə yanaşı “səbki-Azərbaycani” adlanan Azərbaycan üslubunu da fərqləndirir və bu sıraya Qətran Təbrizi, Xaqani Şirvani, Əbul-Üla Gəncəvi, Fələki Şirvani kimi farsdilli (yəni klassik farsca yazanlar, lakin etnik türklər) şairlərin yaradıcılığı ilə yanaşı, Nizaminin yaradıcılığını da daxil edirlər. Bu üslub farsca yazan şairlər arasında yalnız etnik Azərbaycan türkləri tərəfindən istifadə edilib. O, zəngin metaforası, mürəkkəb obrazlar sistemi, şairlərin fəlsəfi düşünməyə meyli və ərəb mədəniyyətinin (yalnız Xorasan üslubundan istifadə edən etnik fars şairlər buna heç bir halda yol verməyərək, ərəblərə aid hər şeyə təkəbbürlə, laqeydliklə yanaşır, özlərini ali mədəniyyətin nümayəndələri hesab edirdilər), digər qədim mədəniyyətlərin nailiyyətlərindən istifadəsi ilə seçilirdi. Bu və bir sıra digər məsələlər - XII əsrdə Gəncə əhalisinin etnik tərkibi, Nizaminin harada və hansı ailədə doğulub boya-başa çatması, onun doğma Azərbaycanla bağlılığı, türkə aid hər şeyə məhəbbət və rəğbət, fars poeziyasının nümayəndələri üçün səciyyəvi olan xüsusiyyətlərin olmaması, türk sözlərinin tez-tez işlədilməsi və s. dahi şairin etnik türk olmasına heç bir şübhə yeri qoymur.

Kitabda indiyə qədər bəzi tədqiqatçıların Nizaminin anasının kürd mənşəli olmasına dair fikirlərini əsaslandırdıqları və “metis” kimi tərcümə edilən “ikdiş” sözünün tamamilə yeni izahı yer alır. Müəllif bu mifi qəti şəkildə təkzib edir və Nizaminin həm atası, həm də anası tərəfdən Azərbaycan türkü olduğunu inandırıcı şəkildə sübut edir. Kitabda Nizami irsinin bəzi digər məsələlərinə, məsələn, “Xosrov və Şirin” poemasındakı Şirinin etnik mənşəyi və dini inancı, bəzi ermənisevərlər tərəfindən “Ermənistan” kimi təqdim edilən Arman vilayətinin etnik və konfessional tərkibi kimi məsələlərə də müəllifin münasibəti ifadə edilir.

Dekabrın 21-də Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) təşkilatçılığı və İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin tərəfdaşlığı ilə "Azərbaycanın inkişaf modeli: "Dünən, bu gün və sabah" mövzusunda konfrans keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə

istinadən bildirir ki, tədbirdə əvvəlcə Prezident, Yeni Azərbaycan Partiyasının Sədri İlham Əliyevlə bağlı sənədli film nümayiş etdirilib.  

Yeni Azərbaycan Partiyası Sədrinin müavini – YAP Mərkəzi Aparatının rəhbəri Tahir Budaqov konfransda çıxış edərək dünya miqyaslı görkəmli siyasətçi, Prezident İlham Əliyevin fəaliyyətindən söz açıb. O, Azərbaycan Respublikasının bugünkü inkişafının təməlinin müstəqil dövlətimizin memarı və qurucusu ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulduğunu bildirib.

Milli Məclis sədrinin birinci müavini Əli Hüseynli "Azərbaycanda dövlət quruculuğu" mövzusunda məruzəsində bildirib ki, Vətən müharibəsində Ali Baş Komandan bölgənin ən güclü ordusunu yaratdığını ortaya qoydu.

Mədəniyyət naziri Anar Kərimov konfransda “Azərbaycanın yeni mədəniyyət strategiyası” mövzusunda məruzə edib. Nazir bildirib ki, biz əcdadlarımızın irsini qorumaqla kifayətlənməməliyik, eyni zamanda yeni yaradıcılıq nümunələri də yaratmalıyıq. Bu kontekstdə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yeni istiqamətlər müəyyən edilib: “2030-cu il üçün milli prioritetlər siyahısında mədəni və yaradıcı sənayelərin inkişafı da yer alır və dayanıqlı iqtisadiyyatın inkişafı bölməsində bu da qeyd olunub. Vətən müharibəsində Qarabağın azad edilməsindən sonra ərazilərimizə mədəniyyətin qaytarılması missiyamız davam etdirilir. Cənab Prezident tərəfindən Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi çox önəmli mesaj idi. Bu, Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinə öz mədəniyyəti ilə qayıdışı idi. Azərbaycan Qarabağa təkcə iqtisadi, enerji layihələri ilə deyil, eyni zamanda "yumşaq güc"lə – mədəniyyətlə qayıdır. Xocalıda soyqırımı yaşamış bir ölkə olaraq Azərbaycan yenə də dünyaya sülh çağırışları edir”. 

Anar Kərimov qeyd edib ki, Azərbaycanın iqtisadi, hərbi, enerji təhlükəsizliyi qədər mədəni təhlükəsizliyi də təmin edilməlidir. Bu, nazirlik tərəfindən həyata keçirilən yeni mədəniyyət strategiyasının əsasını təşkil edir: “Yeni mədəniyyət strategiyasının elan olunması Vətən müharibəsində möhtəşəm Qələbə qazandığımız dövrə təsadüf edir. Zəfərimizi möhkəmləndirən amillərdən biri də mədəniyyətimizdir. Mədəniyyətimizi inkişaf etdirməklə vətəndaş cəmiyyətində onun rolunu artırmalıyıq. Yeni reallıqlara uyğunlaşmaq üçün insan kapitalının yeni çağırışlara cavab verməsi, hüquqi bazanın möhkəmləndirilməsi lazımdır. Mədəniyyətin davamlılığını qorumaq bizim ümdə vəzifəmizdir. Bu vəzifəni biz artıq Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın təşəbbüsləri ilə həyata keçirməkdəyik. Mədəniyyətin iqtisadi inkişafa töhfəsi gücləndirilməlidir. Bu da bizim yeni missiyamızdan biridir”.

Konfransda daha sonra müasir inkişafımızın müxtəlif istiqamətlərinə dair məruzələr dinlənilib. 

Sonda “Yeni Azərbaycan” qəzetinin şöbə redaktoru Nurlan Qələndərlinin “Böyük yolun Müzəffər davamçısı” kitabının təqdimatı olub.

“2020-ci ildə böyük zəfər kimi tariximizə düşən Vətən müharibəsi xalqımıza həm də tarixi mədəniyyət abidələrimizə qovuşmaq imkanı verdi.”

Bu sözləri Yeni Azərbaycan Partiyasının təşkilatçılığı və İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin tərəfdaşlığı ilə “Azərbaycanın inkişaf modeli: Dünən, bu gün və sabah" mövzusunda keçirilən konfransda mədəniyyət naziri Anar Kərimov deyib.

Şuşanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsinin dünyaya mesaj olduğunu vurğulayan nazir işğaldan azad olunmuş ərazilərdə planlaşdırılan böyük işlərin artıq başladığını, ilk növbədə, Şuşanın və digər ərazilərin düşmən tərəfindən dağıdılmış mədəniyyət abidələrinin bərpasının sürətlə aparıldığını bildirib.

“İrs/Erbe” jurnalının alman dilində çap edilmiş yeni nömrəsi bu dəfə də bir çox mühüm və maraqlı mövzuları əhatə edir, bununla belə Qarabağ bu buraxılışın əsas mövzusudur.

AzərTAC xəbər verir ki, baş redaktor Musa Mərcanlı “Təcavüz hüquqi vəzifə kimi” adlı giriş məqaləsində SSRİ-nin dağılma ərəfəsində başlanan yeni Qarabağ münaqişəsi zamanı erməni təcavüzkarlığı nəticəsində təkcə keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin (DQMV) deyil, həmçinin onun ətrafındakı yeddi bölgənin, ümumilikdə Azərbaycanın ərazisinin 20 faizinin işğal edildiyini bir daha alman oxucularının nəzərinə çatdırır. Mərcanlı qeyd edir ki, Azərbaycanın 30 ilə yaxın davam etmiş işğala son qoyan qələbəsindən sonra, 10 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiyanın birgə imzaladıqları razılaşma münaqişəyə son qoyulacağını, bölgədə bərpa işlərinin aparılacağını və uzunmüddətli sülhün bərqərar olacağını vəd edir. Buna baxmayaraq, Ermənistan tərəfindən Azərbaycanla sərhəddə və Qarabağda silahlı təxribatlar hələ də davam etməkdədir. Bunun səbəbini izah etmək istərkən Mərcanlı həm də moskvalı politoloq, professor Oleg Kuznetsovun jurnalın bu buraxılışında çap edilmiş bir məqaləsinə istinad edir. Bu məqalədə Kuznetsov belə bir fikri əsaslandırır ki, Ermənistanın Azərbaycana qarşı olan təcavüzü Ermənistanın hələ sovet dövrünün sonunda qəbul etmiş olduğu bir sıra hüquq sənədləri ilə bağlıdır. İlk növbədə, söhbət 1989-cu ildə Ermənistan və keçmiş DQMV Ali Sovetlərinin Ermənistanla keçmiş Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin birləşməsi haqqında bütün beynəlxalq hüquq və öhdəliklərə zidd olaraq birlikdə qəbul etmiş olduqları qətnamədən gedir. Bu iddia həm də Ermənistanın 1990-cı ildə elan etdiyi müstəqillik haqqında bəyannaməsində yer almış və sonradan hətta konstitusiyaya daxil edilmişdir. Nə qədər ki, Ermənistan konstitusiyasını dəyişməyib, müstəqillik bəyannaməsindəki həmin bəndi ləğv etməyib, Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü davam edəcəkdir.

Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Anar Kərimovun “Qarabağın azad edilməsi Azərbaycan mədəniyyətini yenidən birləşdirir” başlıqlı məqaləsində Qarabağın keçmişindən, buradakı qədim alban xristian mədəniyyətinə aid abidələrdən bəhs etdikdən sonra diyarın yeni tarixindən söz açır: Pənahəli xanın əsasını qoyduğu Qarabağ xanlığının, saldırmış olduğu Şuşa şəhərinin, Qarabağda həmin dövrdə tikilmiş tarixi abidələrin, burada yaranmış mədəniyyət, ədəbiyyat və musiqi nümunələrinin Azərbaycan mədəniyyətində tutduqları yerin əhəmiyyətini qeyd edir. 30 illik erməni işğalı dövründə dağıdılmış mədəniyyət abidələrinin bərpası, xüsusilə də bu ilin may ayında azad edilmiş Şuşada yenidən “Xarıbülbül” musiqi festivalının keçirilməsi hər şeydən əvvəl bunu göstərir: Qarabağın azad edilməsi ilə Azərbaycanın bu qədim diyarına mədəniyyət yenidən qayıdır, Azərbaycanın ərazisi kimi mədəniyyəti də birləşir, bütövləşir. Bunun sayəsində də Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ilk dəfə olaraq dünyaya öz mədəniyyətini bütövlükdə təqdim etmək imkanı qazanır.

Potsdam universitetinin professoru Fuhrmanın mərhum akademik Çingiz Qacar ilə birgə yazmış olduğu Nizami Gəncəviyə həsr edilmiş “880 ildən bəri canlıdır” məqaləsi bir daha böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkirinin həyatı, əsərləri və ölməz ideyaları haqqında məlumatları alman dilində oxucuların diqqətinə çatdırır.

“İrs/Erbe” jurnalının sonuncu buraxılışındakı digər məqalələr 44 günlük müharibə zamanı Azərbaycan şəhərlərinin dinc əhalisinin, yaşayış binalarının ermənilər tərəfindən raket zərbələrinə məruz qalmasına, azad edilmiş Qarabağda və ətraf bölgələrdə minaların təmizlənməsinə, aparılan quruculuq işlərinə, Füzulidə yeni hava limanının, Ağdam ətrafında “ağıllı kəndlərin” tikilməsinə həsr olunmuşdur.

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Tramp elan edib ki, Çin dünyanı koronavirus bəlasına düçar etdiyi üçün təzminat ödəməlidir.

Foto: Euronews