Dünyada elə memarlıq inciləri var ki, qızıl fondu təşkil edirlər. İllər keçir, amma bu möhtəşəmliyi yeni tikililər, ultramüasir, modern dizaynlar kölgədə qoya bilmir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Boredranda.com saytına istinadən dünyanın ən çox təqdir edilən arxitektura incilərini təqdim edir.
Növbəti foto Rusiyanın şimal paytaxtına aiddir. Peterburq məscidi. İnsan əlləri ilə ərsəyə gələn əsl möcüzə.

Bu günün əlamətdar hadisələrini diqqətinizə çatdırırıq:

13 oktyabr. Ümumdünya fəlakət təhlükələrinin azaldılması günü

Söhbət təbii fəlakətlərdən gedir, 1989-cu ilin 13 oktyabrında verdiyi qərarla 1990-99-cu illərdə BMT təbii fəlakətlərin təhlükəsini azaltmaq onilliyi keçirib, o vaxtdan da 13 oktyabr belə bir gün statusu alıb. Zəlzələdən, sel və sunamilərdən, siklonlardan, quraqlıqdan təkcə 2004-cü ildə 250 000 nəfər qurban gedib, ümumən, hər gün təbii fəlakətlər 184 can alır. Bu gün insanlar arasında maarifçilik işləri aparılır, ilk yardımdan istifadə etmək qaydaları aşılanır, öz informasiya mübadilələrini artırmaq, sinoptiklərin məlumatlarına diqqət yönəltmək, risk zonalarından uzaq durmaq kimi nəsnələr tövsiyyə edilir.

13 oktyabr. Pinqvinlər barədə məlumatlanmaq üzrə Afrika günü

Xoşum gəlir bu cür ekstravaqant adı olan günlərdən. Nə deyirik, gəlin məlumatlanaq. Biz sanırıq ki, pinqvinlər Arktikada, buzlaqlar qoynunda yaşayır, elə? Deməzsənmiş, orada cəmi 3 növ pinqvin yaşayırmış, 17 növ isə Afrika sakini imiş. Afrika pinqvinləri Arktika pinqvinlərindən ayaqlarının qara olması ilə fərqlənirmiş. Onların məskunlaşma yeri Cənubi Afrika sahilləri imiş. 2012-ci ildə Afrika pinqvinlərinin sayı 1930-cu ildəkinin cəmi 2 faizinə bərabər olub. Deməli, bu canlılar qırılmaq üzrədirlər, ona görə də onları qorumaq lazımdır. Dünyanın ən təzadsevər canlılarıdır pinqvinlər. Niyə belə deyirəm? Bir hissəsi ən soyuq yerdə - buzlaqlarda, digər hissəsi isə ən isti yerdə - ekvatorial ərazidə yaşayırlar.

Onları müşahidə etmək insanda xoş təəssürat oyadır. Nədənsə həddən artıq sevimli görünürlər adama bu qəribə məxluqlar. Kaş ki, bunca azalmayaydılar...

13 oktyabr. Ümumdünya zombi günü

2006-ci ilin bu nəhs günündə ABŞ-ın Pitsburq şəhərində, Monrovil ticarət mərkəzində ilk Zombi-gəzinti reallaşıb. Corc Romero orda “Ölülər üçün dan yeri” filmini çəkirdi, zombi mədəniyyətinin bütün heyranlarını da bir araya toplamışdı. Məqsəd bir idi – canlı meyit kimi yaşayan bu ac və evsiz insanları nümayiş etdirib aclıq və evsizlik sayını azaltmaq. Hərfi mənada canlı meyit, yaxud, öz üzərində nəzarəti itirib tam olaraq başqasının iradəsi ilə yaşamaq anlamını verən zombilik hazırda daha çox ölü diriltmək, cadugərlik və ekstrasenslik tərəflərinə meyl etməkdədir. Şeyx Nəsrullah kimi ölüdirildən ədəbi obrazına malik Azərbaycan da zombilikdən xali deyil. Bizdə zombilik, daha çox, şəxsi düşüncəsini büsbütün itirmiş, tam olaraq idarə olunan insanlara (dünyaşöhrətli Çingiz Aytmatovun təbirincə desək, manqurtlara) aid edilir.

13 oktyabr. Yeni kostyumda Ağ Evin qarşısında Qurbanovun şeirləri ilə

Beynəlxalq kostyum günü. Deyilənə görə, bu gün hər kəs özünə yeni kostyum almalıdır, pulu olmayanlar evdəki nimdaş kostyumlarını ütüləyib geyinməlidirlər. Təcili tibbi yardımın tibb bacıları günü. Hamısını təbrik edək. Büstqaltersizlik günü. Üstündən keçək. Azərbaycanda dəmiryolu günü. Dəmir yolu deyəndə ağla hələ də Ziya Məmmədov gəlsə də, yadda saxlamalıyıq ki, indi həmin gərövdəki Cavid Qurbanovdur. Deyilənə görə, Cavid müəllim həm də istedadlı şairdir, qoşmalar yazır, hətta bu qoşmalar ara-sıra ictimai-siyasi məzmun da kəsb edir.

1987-ci ildə Amerika donanması Fars körfəzində tarixdə ilk dəfə delfinlərdən hərbi məqsədlərçün istifadə edib. 1965-ci ildə SSRİ-də Dövlət keyfiyyət nişanı gündəmə çıxıb. 1957-ci ildə SSRİ-nin Yerin ilk süni peykini kosmosa buraxması ilə Kosmik era başlayıb. 1938-ci ildə yəhudi əsilli sovet şairi Osip Mendelştam həbs edilərək əmək düşərgəsinə salınıb. 1925-ci ildə İngiltərəyə 11 il baş nazirlik etmiş Dəmir ledi – Marqaret Tetçer dünyaya gəlib. 1900-cü ildə Ziqmund Freydin “Yuxuyozmalar” kitabı işıq üzü görüb. 1884-cü ildə Qrinviç sıfır meridianı kimi təsdiqlənib. 1792-ci ildə Vaşinqtonda Ağ Evin tikintisinə başlanılıb. 1582-ci ildə İtaliyada, ardınca da digər katolik ölkələrində Yulian təqvimi Qriqorian təqvimi ilə əvəzlənib.

Varisin “11-20 oktyabrın təqvimi” yazısından

Tbilisidə Mirzə Fətəli Axundzadə adına Azərbaycan Mədəniyyəti Muzeyində Borçalı xalçalarının sərgisi açılıb.
AzərTAC xəbər verir ki, UNESCO-nun “Kreativ sənayelərin inkişafı” layihəsi çərçivəsində təşkil olunan sərgidə Borçalı xalçasının toxunması ilə bağlı ustad dərsi də keçirilib. Tetritsakro rayonundan olan xalça ustası Nabat Anazarova xalçaların toxunması üsullarını nümayiş etdirib, Borçalı xalçaçılıq sənətinin fərqli xüsusiyyətləri və naxışlarının mənası barədə məlumat verib. Bildirib ki, bu xalçalar zərifliyi və yalnız təbii boyalarla rənglənmiş yun saplardan toxunması ilə seçilir.
Mədəniyyəti Muzeyinin direktoru, Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi Leyla Əliyeva iştirakçılara Azərbaycan xalçaçılığının xüsusiyyətləri, onun əsas qolu olan Borçalı məktəbinə məxsus xalçaların özəllikləri, azərbaycanlıların məişətində xalça və xalça məmulatlarına olan münasibət barədə danışıb.
Tədbirdə iştirak edən Gürcüstanın Mədəniyyət, İdman və Gənclər Nazirliyinin Yaradıcılıq prosesinin təşviqi Departamentinin rəhbəri İrine Saqanelidze Azərbaycan xalçaçılıq sənətini yüksək qiymətləndirib. O, jurnalistlərə müsahibəsində deyib ki, Azərbaycan xalçaları çoxmədəniyyətli Gürcüstanın mühüm hissələrindən biridir. Gürcüstanda Borçalı xalçaçılığı kimi unikal ənənə var. Bu ənənə mədəni irs nümunəsi kimi qorunub saxlanılır və inkişaf etdirilir.
“Layihənin təşkilatçılarından olan Tbilisi Dövlət İncəsənət Akademiyasının tələbələri üçün bu ənənə ilə tanışlıq çox maraqlıdır”, – deyə Saqenalidze vurğulayıb.
Akademiyanın dekanı, professor Tinatin Kldiaşvili, ustad dərsinə qatılan Almaniyanın Halle şəhərinin İncəsənət və Dizayn Universitetinin tələbəsi Marieke Şvartz Azərbaycan xalçaları, xalçaçılıq sənəti ilə bağlı fikirlərini bölüşüblər. Onlar Azərbaycan xalçalarının unikallığı ilə seçildiyini vurğulayıblar.

Şair, tərcüməçi, AYB məsulu Səlim Babullaoğlunun iki şeir kitabı çap olunub.
“İlk hərfi itmiş cümlələr” adlı kitab “Parlaq imzalar”, “Oğlumla söhbətlər” isə “Qanun” nəşriyyatında işıq üzü görüb.

Azərbaycan öz ərazilərini 30 illik Ermənistan işğalından azad etdi və 2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan, Rusiya Federasiyası və Ermənistan rəhbərləri tərəfindən üçtərəfli Bəyannamənin imzalanması ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında silahlı qarşıdurma sona çatdı. Ermənistan işğal etdiyi ərazilərdə, eləcə də Ermənistanda Azərbaycanın mədəni irsini məhv etmək, qarət etmək və mənimsəmək üçün sistemli siyasət yürüdüb. Ermənistan abidələri dağıtmaq, memarlıq xüsusiyyətlərini dəyişmək və "arxeoloji" qazıntılar aparmaqla Azərbaycan mənşəli olduğunu bildirən bütün əlamətləri ortadan qaldırmaq kimi hədəflərə çatmaq məqsədi güdüb.
AzərTAC xəbər verir ki, bu fikirlər UNESCO-dakı daimi nümayəndəmiz, səfir Elman Abdullayevin qurumun İcraiyyə Şurasının 212-ci sessiyasında səsləndirdiyi milli bəyanatda yer alıb.
Bildirilib ki, bu kimi fəaliyyəti ilə Ermənistan UNESCO-nun sənədləri də daxil olmaqla, “Silahlı münaqişələr zamanı mədəni mülkiyyətin mühafizəsi haqqında” 1954-cü il Haaqa Konvensiyasının və onun iki Protokolunun, habelə “Mədəni mülkiyyətin qanunsuz idxalı, ixracı və onun üzərində sahiblik hüququnun ötürülməsinin qadağan edilməsi vasitələri haqqında” Konvensiyanı, beynəlxalq humanitar hüququ kobud şəkildə pozub.
“Münaqişənin həlli Ermənistanla Azərbaycan arasındakı münasibətlərin normallaşması ilə regional əməkdaşlıq, inkişaf və firavanlıq üçün yeni perspektivlər açıb. İndi sülhün qorunması, reabilitasiya və yenidənqurma işləri, məcburi köçkünlərin geri qaytarılması mütləq prioritet olmalıdır. Bunu nəzərə alaraq, Azərbaycan Hökuməti münaqişədən sonrakı reabilitasiya, yenidənqurma və reinteqrasiyanın yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Hökumət artıq onilliklərdir davam edən ərazilərin işğalının nəticələrini aradan qaldırmaq, o cümlədən tarixi, mədəni və dini irs abidələrimizin bərpası məqsədilə praktiki addımlar atmağa başlayıb”, - deyə E.Abdullayev vurğulayıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, Azərbaycan azad edilmiş ərazilərdəki bütün mədəni və dini abidələrin mənşəyindən asılı olmayaraq ən yüksək səviyyədə, lazımi qaydada saxlanılacağına, bərpa ediləcəyinə qərar verib. Azərbaycanın mədəni paytaxtı Şuşa da daxil olmaqla, azad edilmiş ərazilərdə aparılan genişmiqyaslı yenidənqurma işləri çərçivəsində dini məkanlar, tarixi abidələr, məqbərələr, ev-muzeyləri bərpa olunur. Bu bərpa və yenidənqurma işləri beynəlxalq mütəxəssislərin iştirakı ilə Şuşa şəhərinin tarixi simasını bərpa etmək üçün orijinal memarlıq üslubuna uyğun olaraq aparılır.
Daimi nümayəndə əlavə edib ki, münaqişə bitdikdən sonra mədəni irsə çıxış bərpa olunub. Bu da Azərbaycanın mədəni irsinə vurulan ziyanı qiymətləndirməyə imkan yaradıb. Bu amil UNESCO-nun fəal rolunu tələb edir.
“Bununla əlaqədar olaraq, məlumat vermək istəyirəm ki, bu gün Azərbaycan Respublikasının münaqişədən zərər çəkmiş ərazilərinə müstəqil UNESCO texniki missiyasının göndərilməsi ilə bağlı danışıqlar davam edir. Əslində, Azərbaycan Hökuməti belə bir missiyanın göndərilməsinin zəruriliyini istədi və son 30 illik işğal dövründə çoxsaylı platformalarda bunu UNESCO -nun diqqətinə çatdırdı. Lakin bu missiyaya hər dəfə Ermənistan tərəfindən maneə yaradılması və qarşısının alınması 2005-ci ilin hesabatında aydın göstərilib. Azərbaycan UNESCO ilə əməkdaşlığa böyük əhəmiyyət verir və konstruktiv dialoqa hər zaman açıqdır. İnanırıq ki, çoxdan gözlənilən bu missiyanın dərhal həyata keçirilməsi işğal zamanı zədələnmiş, talan edilmiş və ya dəyişdirilmiş mədəni irsin bərpasına və yenidənqurulmasına mühüm töhfə olacaq”, - deyə E.Abdullayev qeyd edib.
Vurğulanıb ki, bu ərazilərdə həyat yenidən canlandıqca, 30 ildən sonra ilk dəfə olaraq Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşanın simvolu Cıdır düzündə iki günlük musiqi bayramı, "Azərbaycan musiqisində multikulturalizm" devizi altında ölkədə yaşayan müxtəlif etnik azlıqların musiqi yaradıcılığını əks etdirən mədəni tədbir keçirildi. Tədbir çərçivəsində Üzeyir Hacıbəyli, Fikrət Əmirov, Qara Qarayev, Müslüm Maqomayev, Bülbül və Xan Şuşinski daxil olmaqla, Azərbaycanın görkəmli bəstəkar və müğənnilərinin şah əsərləri səsləndirilib. Müsəlman dünyasında ilk operanın müəllifi dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyliyə həsr olunmuş 18 Sentyabr - Milli Musiqi Günü bu il ilk dəfə Şuşada qeyd edilib. Doğulduğu Şuşa şəhərində Üzeyir Hacıbəylinin abidəsinin açılışı olub.
Daimi nümayəndə deyib ki, 2021-ci ildə böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illik yubileyi qeyd edilir. Prezidentin Sərəncamı ilə 2021-ci il Azərbaycan Respublikasında "Nizami Gəncəvi İli" elan olunub. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə sentyabrın 24-də UNESCO-nun görkəmli nümayəndələrinin fəal iştirak etdiyi “Nizami fəlsəfəsi prizmasından bərabər təhsil və gender bərabərliyi” adlı veb-seminar təşkil edilib.
Oktyabrın 4-də Azərbaycan Hökuməti və UNESCO-nun təşkilatın mənzil-qərargahında Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş mədəni tədbir keçirdiyini qeyd edən E.Abdullayev tədbirə dəyərli dəstəyinə görə Baş direktora və üzv dövlətlərə dərin təşəkkürünü bildirərək deyib: “Azərbaycanın UNESCO-dakı fəaliyyətinə gəldikdə, hamınız bilirsiniz ki, mənim ölkəm UNESCO-nun müxtəlif fəaliyyətlərinin tərəfdarı olub və bundan sonra da belə olacaq”.

Prezident İlham Əliyev xalq rəssamı Kamil Əliyevin 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncamda deyilir:
“2021-ci ildə Azərbaycan xalça rəssamlığı sənətinin görkəmli nümayəndəsi, xalq rəssamı, professor Kamil Müseyib oğlu Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi tamam olur.
Kamil Əliyev bütün ömrünü xalqımızın mədəniyyəti tarixində müstəsna yer tutan xalçaçılıq sənətinin parlaq ənənələrinin yaşadılmasına və inkişafına sərf etmişdir. Fitri istedada malik rəssam milli naxış elementlərindən uğurla bəhrələnərək rəngarəng dekorativ motivlər yaratmış, Azərbaycan xalçaçılığı və tətbiqi sənətini daim yeni ornamentlərlə zənginləşdirmişdir. Kompozisiya özünəməxsusluğu, rəng ahəngdarlığı və süjet əlvanlığı rəssamın Azərbaycan xalçaçılıq məktəblərinin xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirən çeşnilər əsasında toxunmuş xalçalarının başlıca səciyyəvi cəhətləridir. Onun qüdrətli söz dühalarına, görkəmli siyasi xadimlərə həsr olunan və yüksək professionallığı, bədii-estetik mükəmməlliyi ilə seçilən portret-xalçaları incəsənətimizin qızıl fondunun qiymətli nümunələrindəndir. Kamil Əliyevin əsərləri dünyanın mötəbər muzey, qalereya və sərgi salonlarında dəfələrlə nümayiş etdirilmişdir. Böyük sənətkar xalçaçı kadrların hazırlanması işinə mühüm töhfələr vermişdir.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, Azərbaycan xalçaçılığı və dekorativ-tətbiqi sənəti ənənələrinin qorunub saxlanılmasında və yeni inkişaf mərhələsinə yüksəldilməsində görkəmli xalçaçı-rəssam Kamil Əliyevin təqdirəlayiq xidmətlərini nəzərə alaraq qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının təkliflərini nəzərə almaqla, Xalq rəssamı Kamil Əliyevin 100 illik yubileyi ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb həyata keçirsin.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.”

Pandemiya ilə əlaqədar uzunmüddətli məcburi fasilədən sonra Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı 113-cü mövsümünə premyera ilə başlayıb. Kollektiv rus bəstəkarı Aleksandr Borodinin "Qıpçaq rəqsləri" baletini təqdim edib.
Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmi məlumatına görə, tamaşanı mədəniyyət naziri Anar Kərimov, nazirlik aparatının məsul əməkdaşları, digər qonaqlar və sənətsevərlər izləyib.
Səhnə əsərinin quruluşunu Mixail Fokinin xoreoqrafiyası əsasında Azərbaycanın Əməkdar artisti, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səmədov həyata keçirib. Musiqi rəhbəri və dirijoru, Xalq artisti Yalçın Adıgözəlov olan tamaşada əsas rolları balet truppasının aparıcı solistləri – Əməkdar artist Nigar İbrahimova,  Xalq artisti Gülağası Mirzəyev, gənc solistlər Fatimə Xələfova, Zəhra Tanrıverdiyeva və Seymur Qədiyev ifa ediblər.
Pandemiya qaydalarına əməl olunmaqla keçirilən tamaşa baletsevərlər tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.
Qeyd edək ki, bəstəkar A.Borodin "Knyaz İqor" operasının bir hissəsi olan "Qıpçaq rəqsləri"ni 1875-ci ilin yayında ərsəyə gətirib. Bəstəkar bu opera üzərində 18 il işləyib, lakin tam olaraq yazıb başa çatdıra bilməyib. Onun ölümündən sonra musiqi materialları əsasında A.Qlazunov operanı tamamlayıb, N.Rimski-Korsakov isə klavirin böyük bir hissəsini orkestr üçün işləyib. Operanın premyerası 23 oktyabr 1890-cı ildə Sankt-Peterburqun Mariinski Teatrında baş tutub. Xoreoqraf L.İvanovun quruluş verdiyi "Qıpçaq rəqsləri" tamaşaçılarda dərin təəssürat oyatmışdı. Sonradan "Qıpçaq rəqsləri" müstəqil balet tamaşası kimi bir çox teatrlarda səhnəyə qoyulub.

Pupor.az saytında dərc edilən
“Kitab ölümsüzlük yolunda alınan nəfəsdir” başlıqlı yazını - istedadlı jurnalist Ceyhun Musaoğlunun tanınmış türk şairi, İLESAM başqanı Mehmet Nuri Parmaksızla müsahibəsini oxucularımıza təqdim edirik.  


Mehmet Nuri Parmaksız. 1974-cü ildə İstanbulda dünyaya gəlib. İlk, orta və lisey təhsilini bu şəhərdə alıb. Qazi Universitetinin Sənət və Elmlər Fakültəsini, o cümlədən Türk Dili və Ədəbiyyatı bölümünü bitirib. Magistr dərəcəsini Qazi Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunda tamamlayıb. Mardin Derik Lisesi və Ankara-Gölbaşı Anadolu Liseyində ədəbiyyat müəllimi kimi çalışıb.
Şeirləri, məqalələri müxtəlif jurnallarda dərc olunub. 2006-2008-ci illərdə İLESAM İdarə Heyətinin üzvü və vitse-prezidenti vəzifələrində çalışb. Türk ədəbiyyatına və poeziyasına verdiyi töhfələrə görə müxtəlif mükafatlara layiq görülüb. Hazırda  İLESAM başqanıdır.
Mehmet Nuri Parmaksız azərbaycanlı oxucunun həm tanıdığı, həm də sevdiyi şairdir. O, Azərbaycanda tez-tez olur. Mehmet Nuri Parmaksız bizə olduqca doğma imzadır.
Dəyərli şairimiz, Rupor.az xəbər portalının qonağı olub. Onunla etdiyimiz söhbəti müsahibə formasında təqdim edirik.

- Azərbaycana növbəti dəfə də xoş gəlmisiniz. Bu gəlişinizin məqsədi barədə daha ətraflı öyrənmək istərdik.

- Dünyada pandemiya elan olunandan sönra qardaş ölkəmə ikinici səfərimdir. Birinci səfərimizdə Mədəniyyət Nazırliyinə 10 min kitab hədiyyə etdik. Həmin kitablar işğaldan azad olunan ərazilərdəki kitabxanalar üçün nəzərdə tutulur. Bu dəfə isə kitab yarmarkasında iştirak etmək üçün gəldik. Bununla yanaşı, müxtəlif qurumların rəhbər heyəti ilə də görüşlərimiz oldu. Gələcəkdə birgə maraqlı layihələr üzərində planlar qururuq. 

- “Kitab” sözü blkə də ən çox eşitdiyimiz sözdür. Xüsusən jurnalist, yazıçı, aktyor, rəssam, rejissor, bir sözlə yaradıcı adam olan yerdə kitabdan daha çox danışılır. Bununla yanaşı, mütaliə mədəniyyətinin formalaşması üçün dünyada sonsuz sayda layihələr gerçəkləşdirilir. Özünüz də dediyiniz kimi, Azərbaycana hədiyyəniz 10 min kitab olub. Bütün bunlara baxmayaraq, yer üzündən qan-qada kəsilmir. Əksər ölkələrdə müharibələr, terorrlar yaşanır. O kitabların bu davaları durdurmağa heçmi gücü çatmadı? Çatmadısa, çatmırsa, kitab aksiyalarına daha nə ehtiyac var?
 
- İLESAM olaraq kitab hədiyyələrimizi təkcə Azərbaycana vermədik. Sizin Yazıçılar Birliyinin mətbuat katibi, dəyəri yazıçı, şair, mənim əziz dostum Xəyal Rzanın yardımı ilə digər türk ölkələrinə də kitablar verdik. Hətta balkanlara qədər gedib çıxdıq. Özbəkistana daha 20 min kitab verməyə hazırlaşırıq. Üs-üstə 100 min kitab hədiyyə etmişik.

- Niyə axı?
 
- Kitab ölümsüzlük yolunda alınan nəfəsdir. Kitabın müəllifi rəhmətə gedəcək, amma o əsər min illər boyu oxunacaq. Oradakı fikirlər min illər boyu dildən-dilə, düşüncədən-düşüncəyə keçəcək. Bizim türk dünyasına bu qədər kitabla qucaq açmağımızın əsas məqsədi də ortaq türk dilinin yaranmasına nail olmaqdır. Müxtəlif ölkələrin türk təmsilçiləri bir araya gələndə daha çox rus dilində danışırlar. Halbuki onların ana dilləri bir-birinə rus dilindən daha yaxın, daha anlaşılandır - kökü türk sözlərindən ibarətdir. Niyə ortaq dil yaranmasın? Türkiyə türkçəsi ortaq türk dili ola bilər. Əlbəttə, kimsə öz dilini unutsun demirik. Bir araya gələndə həmin ortaq dilimizdən danışaq. O dildə türk, Azərbaycan, özbək, qazax, qırğız kəlmələri də olsun. Belə olanda fkirlərimizi 300 milyonluq türk dünyasına çatdırmış olarıq. Türk birliyi rəsmi yaranmasa belə, dildə, fikirdə, sevgidə bu birlik var, təkcə qalır onu bir qurum kimi rəsmiləşdirmək. Artıq Zəngəzura açılan qapılar bzimdir. Belədə türk ölkələri bir-birinə xüsusən ekonomi baxımından daha asan yaxınlaşa biləcəklər. Sualınızın ikinci hissəsinə gələk: bu qədər kitab təbliğatı aparılarkən niyə dünya hələ də qan içində? Savaşı çıxardan insanlarmı, yoxsa idarə edənlərmi? Birinci, ikinci dünya müharibəsində insanlardan “savaş istəyirsinizmi” deyə sorsaydınız, çoxluq yox deyərdi. Bəzən elə olur ki, savaşsız mümkün olmur. Sizin Qarabağ uğrunda  savaşınızı bu qənaətimə misal kimi göstərə bilərəm. Kaş ki, Azərbaycanın haqq savaşı daha tez olardı. Kaş zəfəri 10 il öncə qazanaydıq. Şükür ki, bu gün Qarabağı işğaldan azad etdik. Ümumilikdə isə savaş pisdir. Başqa tərəfdən, məgər indi savaşlar ancaq döyüş meydanında, siahlamı aparılır? Sosial şəbəkələrdə bir probelm yarandı. Bilirsiniz nə qədər iş adamı bu əngəldən milyonlar itirdi?! Bunun adı savaş deyil, bəs nədir? Bir ölkə o biri ölkəyə hansısa işlərdə embarqo qoyur, nə güllə atır, nə raket, ama onların təsirindən daha betər təsir göstərir. Bunun adına müharibə demiyəlimmi? İnsanlara ziyalı fikirlərlə savaş açıblar. Nə qədər kötü fikirlər eşitmək olar... İnsanların zövqünü korlamağa yönələn planlar ən dəhşətli savaşdır. Zövqsüz insan yaxşı olan heç nəyi bacaramaz.

- Belə çıxır ki, müasir savaşları məhz kitab oxuyanlar törədir.

- Belə çıxır yox, belədir. Burada günah kitabda, onun müəllifində deyil, həmin əsəri oxuyanın beynindədir. Hitler də kitab oxuyan, hətta kitab yazan adam idi. Sadəcə özü xarakter etibarı ilə şeytanı hisslərlə yaşayıdı. İnsanın düşdüyü mühitin təsiri hər şeydən güclüdür, ona kitab kömək edə bilməz. Ancaq kitab oxumaq təhlükələri öncə görmək, çıxış yolları tapmaq, qəhrəman bu vəziyyətdə hansı addımları atardı, bu prinsipləri öyrənmək baxımından vacibdir. Kitab oxuyan insanla danışmaq, anlaşmaq, onu pis yoldan çəkindirmək asandır. Oxuduğun üzərində düşünmək, təhlil etmək, əsərdəki hadisləri fikrində canlandırmaq insana lazım olan ən vacib qidalardandır. 
 
- Neçə kitabınız var?

- 28 kitabım var, onların içərisində Azərbaycan dilinə çevriləni cəmi 3 ədəddir. Müxtəlif dillərdə tərcümə olunan şeirlərim də var. 17 kitabım isə məhz mənim müəllifliyimlə yazılan müstəqil əsərlərdir. Onlardan 3-ü şeir, ikisi roman, 5-i esse, 7-8-i akademik çalışmadır. 
 
- Müşahidə etdiyimizə görə, Sizin əsərlər yazmağa vaxtnız lap az olur. İnzibati işlər yaradıcılığınza nə dərəcə əngəl yaradır?

- Düzgün müşahidədir. Ayın çox hissəsini təyyarələrdə keçirən yazar nə vaxt yazsın axı... Bir romanı yazmaq üçün ən azı altı ay vaxt lazım olur. Bu da o şərtlə ki, əlavə bir iş yapmadan ancaq həmin romanı yazacaqsınız. Sadəcə şair, sadəcə yazıçı olanlara qibtə edirəm. Vaxtları var, o vaxtı əsər yaratmağa həsr edirlər. Əsər ən nazlı sevgilidir. Öylə nazlıdır ki, onu bir gün görməsəniz, halını sormasanız Sizi unudar. Kiçik həcmli əsərlər, şeirlər, esselər, hekayələrlə ara-ara görüşə bilərsiniz. Ancaq romana başladınsa, gərək onu qoynundan yerə qoymayasan, nazını bir an əksik etməyəsən. 

- İLESAM neçə ildir fəaliyyət göstərir? 

- 1986-ci ldən fəaliyyətə başlamışıq. 35-ci ilimizi qutladıq. 4 min üzvümüz var

- İLESAM-ı biznes baxımından gəlirli təşkilat hesab edə bilərik? 

- Təbii, gəlir əldə edirik. Bizə üzv olanların müəllif hüquqlarını qoruyacağımız üçün onlar üzvülük haqqı verirlər. Biz o maddiyata dayanaraq, KİV orqanlarında yayımlanan hər müəllifin əsərinə görə, onlara pul ödənilməsini təşkil edirik. Bizdə kitabların arxasına xüsusi möhür vurulur ki, nə qədər nəşr olunduğu bilinsin, nəzarətdən kənarda qalmasın. Biz müəlliflərə hüquqi yardım da göstəririk. Əgər onlar hansısa bir nəşriyyatla sövdələşmənin nəticəsini əldə edə bilmirlərsə, o zaman bizim vəkillər işə qarışır. Həmin vəkillərin ödənişini də biz edirik. Əlbəttə həyata keçirdiyimiz layihələrlə də para qazana bilirik. Artıq Türkiyədə belə bir qayda formalaşır, siz də bu formanı tətbiq edəcəksiniz. Hansısa əsəri telefonla çəkib, onu PDF-ə çevirib, müəllifin xəbəri olmadan yayanlara gömrükdəcə vergi tətbiq olunacaq. Həmin vergi müəllifin qonorarıdır, yazdığı əsərdən onun xəbəri olmadan pul qazanırsınızsa, həmin əsəri yaradana para ödəmək zorundasınız. İLESAM bu məsələlərin də tənzimlənməsini öz üzərinə götrüəcək. 

- Satmaq məqsədi ilə yox, hansısa dostuna göndərmək məqsədi ilə əsərin şəklini çəkibsə, onda necə olacaq?
 
- Fərq etməz, əgər sən müəllifin icazəsi olmadan onun əsərindən nəsə əldə etməyə çalışmısansa, vergi ödəyəcəksən. 

- Türkiyədə nəşriyyatlar yazıçıya sifariş verirlər? Nəşriyyat bazarı araşdırır, hansı mövzuda əsərin satıla biləcəyini müəyyənləşdirib yazıçı ilə bazarlığa girir. Bu sistem qardaş ölkəmizdə necə işləyir? Məsələn Folkner, Markes və bir çox başqalar belə fəaliyyət göstəriblər. Hətta Folkner müsahibəsində deyir ki, yazdığı bəzi əsərləri özü sonradan oxumayıb, çünki sifarişlə yazıb, məqsədi pul qazanmaq olub. 

- Öylə omaz ki...Əlbəttə belə bir iş birliyi var. Sadəcə yazıçının sifarişlə yazdığı əsərdən əsər olmaz. İmza mediatik olunca, tanınmış ismə çevrilincə, nəşriyyat onunla açıq biznes münasibəti qurur. Məsələn, deyir ki, bu il Yunus Əmrə ilidir, dahi şairlə bağlı nələrsə yaz. Daha açıq sifariş vermək düzgün deyil. Yazıçı nə qədər azad olacaqsa, o qədər yaxşı əsər yazacaq. Əsas odur sən imzaya çevriləsən. İnsanlar kitab alırsa, müəllifinə baxr, tanış gəlirsə alır, nə yazdığını, məhz bu əsəri necə yazdığnı, kitabın nədən bəhs etdiyinin fərqinə varmır. 

- Siz özünüzü daha çox yazıçı hesab edirsiniz, yoxsa şair? 
 
- Ahmet Hamdi Tampinar adlı həm şair, həm yazıçı, həm akademik düşüncəli, bacarıqlı insan var Türkiyədə. Ona bu soruyu sormuşlar. Cavab vermiş ki, mənim üçün əsas olan şeirdir, sadəcə şeirdə anlada bilmədiklərimi hekayədə, hekayədə anlada bilmədiklərimi romanda, romanda anlada bilmədiklərimi akademik əsərlərimdə anlatmağa çalışmışam. Mən də elə düşünürəm. Axı şeirdə deyə bilmədiyini romanda demək mümkündür. Romanın genişliyi buna imkan verir, nə qədər obraz istəyirsən yaradrsan, onlara nə qədər xarakter verə bilirsən verirsən, hadislərin axarını istədiyin kimi dəyşirsən. Şeirdə elə deyil. Şeir daha çix hisslərə bağlıdır. Şeiri çox önəmsəyirəm. Kaş ki, şeirdə hər şeyi anlada bilsəydim, daha başqa janrlara keçməzdim.

- Folkner deyir ki, şeir yaza bilməyənlər hekayəyə, hekayə yaza bilməyənlər romana keçdilər. Böyük yazıçı şeiri ən çətin janr hesab edib. Yeri gəlmişkən özü də 22 yaşına qədər şeir yazıb, elə yaradıclığa da bu janrla başlayıb, sonra görüb ki, şeir yazmağa gücü çatmır. 
 
- Maraqlı fikirlərdir, dolaysı ilə biz də öncəki sualın cavablnda elə bu mənada danışdıq. 19-cu əsrə qədər şeir sultan idi. Nə yazırsan yaz, şeir yazmırsansa qəbul edilmirdin. Sənaye inqilabından sonra dəyərlər dəyişdi. Şeir həm də ona görə sevilirdi ki, onu əzbərləyə, istədiyin yerdə deyə bilirdin. Şeir yaddaşlardan yaddaşlara keçirdi. Sonralar bir bum yarandı. Hər kəs şeir yazmağa başladı və özünə şair dedi. Hər şeir yazan şairmi? Ən çətin iş şeir yaza bilmək, nə qədər ziddiyətli olsa da, elə buna görə əksəriyyət şeir yazır. Özündə guya çətinin öhdəsindən gəlmiş olur. Beləcə də özünü aldada-aldada şeir dünyasına da mənasız cızma qaralar atıb getmiş olur. 

- Kitabların elektronlaşması prosesi sürətlənib. Belə gediş, klassik kitab anlayışını, kağız kitabları məhv etməz ki? 
 
- Elektron kitab əlinizə alıb oxuduğunuz kitabın zövqünü vermir, o ləzzəti ala bilmirsən. Səsli kitablar da geniş yayılıb. Yol gedəndə dinləməyə şərait yaradır. Nə qədər üstünlüyü olsa da bu o deyil. 

- Bir vaxtlar posmodernizm cərəyanı da ədəbiyyata hücum etdi. Hətta Azərbaycan misalında məlum oldu ki, Avropa ədəbiyyatında postmodernizm dövrü olub, keçib. Təəssüf bizə gec gəlib çatıb. Çox az illər ötdü postmodernizm cərəyanı qaya kimi sərt və sıldırım olan klassik romançılıq ənənəsinə dəyib cilik-cilik oldu. Bu gün də elekton kitabla kağız kitabın arasında ciddi ixtilaflar yaranıb. Sizcə hansı qalib gələcək?
 
- Disketlər vardı, yəqin xatırlayırsız, deyirdilər içərisinə yüzlərlə əsər yerləşir. Bu gün hanı həmin disketlər. Ardınca CD-lər gəldi, içərisində minlərlər yazılar yerləşirdi. Artıq onlar da fləşkartlara uduzur. Bir anlıq təsəvvür edək ki, yazıçı əsərini fləşkartda oxucuya təqdim edir. Oxucu istəyir ki, yazıçının imzası olsun. İndi imzamızı hara ataq?  Düşünün ki, sizdə Mikayıl Müşviqin öz imzası olan kitab var. Sizin üçün o kitabın qiyməti qiymətsizdir. Dahi şair kitaba imza atb, öz əli ilə. O kitab milyon diskə dəyər. Əfsanəvi şair sizdəki kitaba toxunmuş, bundan böyük hadisə olurmu oxucu üçün... Xeyir, kitab heç vaxt yoxa çıxmayacaq. Dünyanın yaradılış fəlsəfəsi buna imkan verməz. 

- Sizdən bir şeirini söyləmənizi istəsək, yox deməzsiz?

- Yox demərəm, amma bir jurnalistin sualı və ona verdiyim cavabla başlamaq istərdim. O vaxt 15 il idi İLESAM-a rəhbərlik edirdim. Soruşdu ki, İLESAM sizə nə qazandırdı? Cavab verdim ki, İLESAM-ın qazandırdıqları göz önündə, sən soruş bu təşkilat səndən nələri aldı, nələri kayb etdirdi? Məndən yazmadığım şeirlərimi aldı indiki görəvim. Bəkə də kitablarımın say 17 yox, 37 olacaqdı. Bəlkə də elə şeirlər yazacaqdım ki, ədəbiyyatın şah əsərləri olacaqdılar.  Bununla yanaşı təşkilat rəhbəri olmağım məni ailəmdən də uzaq saldı, beş gün orda, üç gün burda... Həyatım üçün də təhlükədir. Insan nə qədər yollarda olar. Siyasi tərəfdən də əziyyəti var. Bizim türk ölkələrinə kitablar paylamağımız türkün ortaq düşüncəyə gəlməsini istəməyən qüvvələri qıcıqlandırır, onlar hər türlü pis nəyəsə əl ata bilərlər. İnsanlara şair kimi deyəcəyim çox sözlər var. O sözləri deməyəsə zaman bulamıyorum. Hər kəs vəzifəyə gəlmək istəyir, o kürsüdə oturanda isə ən başlıcası azadlığını itirdiyini anlayır. İnsan azad varlıqdır, onun hər şeyini al, dözəcək, azadlığına toxunanda isə gücü çatsa, cavab verəcək, gücü çatmasa ürəyi partlayacaq, mənəvi baxımdan məhv olacaq. Elə birc kəlmə deyə biləcək: “Yandım anam”. 

- Şeiriniz dinləmədik.

- Dinləyin:

Şimdi ölsem,
Hangi şiir ağıt yakar arkamdan.
Hangi kitap gözyaşı döker hüznüme.
Ve hangi göz
Derdimin dermanı olur yüzüme.
 
Şimdi ölsem
Hangi okur ortak olur melâlime.
Hangi sözlükte manam yerini bulur.
Ve hangi çağ
Sözlerime aşina olur.
 
Şimdi ölsem
Ellerimin yalnızlığını hangi soğuklar örter.
Biliyorum şimdi ölsem,
Kalbimdeki aşkın dumanı
Sonsuzluğun sonsuzluğu kadar tüter.
 
Qeyd: müsahibədə müsahibin dilindən səslənən bəzi sözləri elə türk dilində də saxladıq. Ortaq türkcəyə damla da olsun kömək etmək istədik.

Dünyada elə memarlıq inciləri var ki, qızıl fondu təşkil edirlər. İllər keçir, amma bu möhtəşəmliyi yeni tikililər, ultramüasir, modern dizaynlar kölgədə qoya bilmir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Boredranda.com saytına istinadən dünyanın ən çox təqdir edilən arxitektura incilərini təqdim edir.
İlk foto İspaniyanın paytaxtı Madrid şəhərinə aiddir. Vertikal bağ adlı bina görün necə də gözəldir.

Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi və Heydər Əliyev Sarayının təşkilatçılığı ilə oktyabrın 15-dən 20-dək II Azərbaycan beynəlxalq vokalçılar festivalı keçiriləcək.
Layihənin ideya müəllifi və bədii rəhbəri, Əməkdar artist Ramil Qasımov AzərTAC-a bildirib ki, festivalın keçirilməsinin əsas məqsədi Azərbaycan klassik vokal musiqisinin inkişafı və təbliği, gənc nəsildə yüksək musiqi zövqünün formalaşdırılmasıdır: “Birinci festivaldan fərqli olaraq, builki festival beynəlxalq status daşıyır və daha genişmiqyaslıdır. Çünki bu festivalda ən məşhur musiqiçilər və kollektivlər iştirak edəcəklər. İnanıram ki, festival maraqla qarşılanacaq, əsl musiqi bayramına çevriləcək və yaddaşlara həkk olunacaq”.
Festival çərçivəsində Azərbaycan və dünya klassik musiqi incilərinin nümunələri ölkəmizin öncül musiqi kollektivlərinin müşayiəti ilə tanınmış Azərbaycan və xarici vokalçıların, eləcə də istedadlı gənclərin ifasında təqdim olunacaq. Heydər Əliyev Sarayı, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı, Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı, Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası, Beynəlxalq Muğam Mərkəzi, Azərbaycan Milli Konservatoriyası, Bakı Musiqi Akademiyası və Gəncə Dövlət Filarmoniyasında bir-birindən maraqlı konsertlər, musiqili tamaşalar, romanslar, təqdimatlar, elmi praktik konfranslar, ustad dərsləri və s. təqdim olunacaq. Konsert proqramlarında dünya şöhrətli bəstəkarlar Ü.Hacıbəyli, F.Əmirov, Niyazi, M.Maqomayev, C.Verdi, Motsart, C.Puççini, A.Vivaldi, C.Bononçini, G.Hendel, K.Glük, A.Skarlatti, A.Monteverdi, C.Perqolezi və başqalarının əsərləri səsləndiriləcək.
Festivalın təntənəli açılışı oktyabrın 15-də Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının kamera və orqan musiqisi zalında baş tutacaq. Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin müşayiəti ilə keçiriləcək tədbirin dirijoru, Əməkdar artist Əyyub Quliyevdir. Barokko musiqisi axşamında Xalq artistləri Samir Cəfərov, Gülnaz İsmayılova, Əməkdar artistlər Ramil Qasımov, Fəridə Məmmədova, İnarə Babayeva, Səbinə Əsədova və İlham Nəzərov çıxış edəcəklər.