Super User
Bir kənd məzarlığının önündə…
Kənan Məmmədli növbəti İbrətamiz əhvalatı “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.
Batıdan Doğuya, Doğudan Batıya səyahət edən dərvişin yolu bir kənd məzarlığının önündən düşür. Məzarların üzərində vəfat edənlərin doğum və vəfat tarixi deyil, "3 il yaşadı, 5 il yaşadı "kimi yazılar olduğunu görür.
Bu məqama təəccüblənən dərviş kənd ağsaqqallarından soruşur:
- Məgər sizin kənddə insanlar 3-5 ilmi yaşayır?
Ağsaqqallar cavabında deyir:
-Biz insanların həyatda olduğu günləri deyil, xoşbəxt olduğu günləri hesablayırıq. Yəni, ömür yaşadığın günlərin sayı ilə deyil, özümüzü xoşbəxt hiss etdiyimiz günlərin sayı ilə ölçülür. Ona görə daşlara insanlarin özlərini xoşbəxt hiss etdikləri günlərin sayını hesablayıb yazırıq.
Əziz oxucular. Bir hesablayın, görək siz neçə il yaşamısınız?
“Ədəbiyyat və incəsənət” (09.12.2022)
Üzeyir bəyin dünyadan vaxtsız köçməsinin baiskarı erməni həkim olub
Aida Eyvazlı “Şuşam - qalamdır mənim” adlı layihəsini təqdim edir
Başa çatmaqda olan 2022-ci il tarixdə Şuşa ili kimi qaldı. Bu, Şuşanın və Şuşanı bizə yenidən qaytaranların haqqıdır.
İlimiz Şuşa adı ilə bağlı olduğundan Vətənimizin göz-bəbəyi olan Şuşa haqqında lap qədim tarixlərdən xəbər vermək, addım-addım, səhifə-səhifə, ilmə -ilmə, çiçək-çiçək Şuşanı bir də tanıtmaqdır məqsədimiz.
“Şuşam - qalamdır mənim” adlı layihəmizdə Qafqazın mədəniyyət və musiqi beşiyi olan Şuşanın yetişdirdiyi mədəniyyət xadimlərindən, tanınmış şəxsiyyətlərindən danışmaüda davam edirik. Dünyalarca tanınmış məşhur Üzeyir Hacıbəylinin əsərlərini ermənilərin öz adlarına çıxmaları barədə söhbətimizi davam edirik. Yenə də Üzeyir Hacıbəylinin Ev Muzeyinin direktoru, Xalq artisti Sərdar Fərəcovun ermənilərin mədəni irsimizdən, eləcə də Üzeyir Hacıbəylidən oğurladıqları musiqilərimiz haqqında topladığı xatirələri səsləndiririk:
1942-ci ildə Yerevanda Aleksandr Spendiarov adına Opera və Balet teatrında Üzeyir Haxıbəylinin "Koroğlu" operası erməni dilində tamaşaya qoyuldu. O, dövrün istər erməni, istərsə də Azərbaycan mətbuatına nəzər saldıqda, bu hadisənin yüksək qiymətləndirilməsinin şahidi oluruq. "Koroğlu" operasına yüksək qiymət verən erməni bəstəkarları və musiqiçiləri bu tamaşanın erməni səhnəsində əlamətdar bir olay kimi qəbul edirdi. Koroğlu rolunu ilk dəfə bariton səslə oxuyan Şaro Talyan Üzeyir bəy üçün bir yenilik oldu.
1942-ci ildə, daha sonra isə 1956-cı ildə həm Yerevan, həm də Bakı Opera Teatrında Koroğlu rolunu məharətlə yaradan Ermənistan SSR və Azərbaycan SSR xalq artisti Avak Petrosyan Üzeyir bəyin bəyəndiyi və yüksək qiymətləndirdiyi müğənnilərdən idi. A.Petrosyan özü də məhz Koroğlu roluna görə Azərbaycan SSR-nin xalq artisti adını almış və bu rolun onun həyatında, yarıdıcılığında mühüm əhəmiyyəti olmasını dəfələrlə xatirələrində, mətbuatda qeyd etmişdi.
1985-ci ildə Üzeyir bəyin 100 illik yubileyində iştirak edən fəxri qonaqlardan biri də A.Petrosyan idi. Lakin 1987-ci ilin martında son dəfə Yerevana səfəri zamanı musiqi mağazaıarından birində Avak Petrosyanın 70 illik yubileyi şərəfinə nəfis tərtibatla buraxılan val albomuna rast gələn bəstəkarımız Sərdar Fərəcov istər proqramda, istər annotasiyada nə Koroğlu, nə Üzeyir Hacıbəyli, nə Azərbaycan SSRİ xalq artisti sözləri yazılmadığının fərqinə varır. Hələ 1987-ci il idi...
Erməni sənətçiləri, mədəniyyət və incəsənət xadimləri həmişə Ü.Hacıbəylinin istedadını gözəl anlayıb və biliblər. Üzeyir bəyin əsrarəngiz musiqisi, nəhayətsiz fantaziyası, hüdudsuz ideyaları erməniləri də qidalandırıb, ruhlandırıb, zənginləşdirib. Tiflisdə çıxan "Mşak" qəzeti hələ 1915-ci ildə Üzeyir bəyin qeyri-adi istedadından, onun xidmətindən və gözəl gələcəyindən xəbər verirdi.
Fəqət yüksək qiymətlərlə yanaşı Üzeyir bəyin saf, təmiz, ülvi yaradıcılığına həris gözlə baxan, onu "özəlləşdirən", qazanc mənbəyinə çevirən, sağlığında onun həyatını "zəhərləyən" bir sıra erməni sənətçiləri də mövcud idi . Uzun illər Ü.Hacıbəyli ilə çiyin-çiyinə çalışmış, onun köməkçisi olmuş Ramazan Xəlilov xatırlayırdı ki, 1947-ci ildə Üzeyir bəy Moskvada xəstə yatarkən onu müayinə edən həkim - milliyyətcə erməni olan bir xain diaqnozu düzgün təyin etmədiyinə görə və müalicəni düzgün aparmadığı üçün Üzeyir bəyin xəstəliyi dərhal kəskinləşmiş və bu da onun həyatdan vaxtsız getməyinə səbəb olmuşdu.
Bundan sonra ermənilər üçün Üzeyir bəyin musiqilərini oğurlamaq daha da rahat olmuşdu.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Bursada Reza Deqatinin sərgisi açılacaq
“Türk Dünyasının mədəniyyət paytaxtı” Bursa şəhərində Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun və Bursa Böyükşəhər bələdiyyəsinin birgə əməkdaşlığı çərçivəsində dünən başlanmış Şuşa günləri bu gün davam edəcək.
Şuşa Günləri çərçivəsində bu gün məşhur fotoqraf Reza Deqatinin Qarabağ mədəniyyətini əks etdirən “Azərbaycanın incisi Şuşa” fotosərgisinin nümayişi olacaq. Sərgidə fotoqrafın Şuşada işğaldan əvvəl və sonra çəkdiyi fotoşəkillər təqdim ediləcək.
Xatırladaq ki, 1992-ci ilin aprelində şəhərin erməni qüvvələrinin əlinə keçməsinə bir neçə həftə qalmış Şuşanı Reza Deqati 30 ildən sonra qayıdaraq Şuşanı yenidən kameranın yaddaşına köçürüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
“Qoşulmusan bir ovuc kafirə, orda-burda oyunbazlıq eləyirsən...”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir.
MÖHSÜN SƏNANİ
(1900-1981)
***
Tiflisdə fəaliyyət göstərən Mirzəli Abbasov, Mustafa Mərdanov, İbrahim İsfahanlı kimi aktyorlar ifalarıma tamaşa edir, istedadıma, gələcəyimə ümidlə baxırdılar. Bu ümid səhnəyə olan marağımı daha da artırdı. Sənətimə paxıllıq edən və içimdə baş qaldıran həvəsi söndürmək istəyənlər də tapıldı və bunlar atam molla Sadığın dostları idi.
– Sən rəhmətlik molla Sadığın oğlu deyilsən, a bala?
– Bəli, Sadığın oğluyam, necə bəyəm?
– Sənin atan, savadlı ruhani idi, özü də sənin ruhani olmağını istəyirdi. Sənsə qoşulmusan bir ovuc kafirə, orda-burda oyunbazlıq eləyirsən. Nə qədər gec deyil, daşı ətəyindən tök, atanın yolunu tut. Atanın da ruhu şad olsun.
– Sərvaz əmi, məsləhətin üçün çox sağ ol, amma mən öz yolumu tutmuşam. Bir gün gələcək, atamın ruhu da bu yolu tutduğum üçün şad olacaq…
***
Tez-tez məktəblərdə, pioner düşərgələrində görüşlərimiz olurdu. Belə görüşlərdən biri də Bilgəhdəki pioner düşərgəsində baş tutdu. Əlisəttar Atakişiyev, Əlağa Ağayev, mən, bir neçə gənc aktyorla birlikdə uşaqlarla görüşə getdik. Daha da maraqlı olsun deyə, gedərkən “sehrli xalat”ı da kinostudiyadan götürdük. Uşaqlar xalatı görəndə çox sevindilər. Onu əyninə geymək istəyənlərin, sirli səyahətə uçmaq arzusunda olanların sayı-hesabı yox idi. Bir də ayıldıq ki, xalat yoxa çıxıb. Düşərgə bir-birinə dəydi. Bir qədər sonra arıq, çəlimsiz bir oğlan bizə yaxınlaşdı:
– Xalatı axtarmayın, – dedi, – Rizvan həmin xalatla keçmişə uçdu.
Sən demə bu Rizvan deyilən oğlanın nənəsi də düşərgədə aşpaz işləyirmiş. Arvad bunu eşidən kimi dizlərinə döyməyə başladı.
– Vay, evim yıxıldı. Tez olun nəvəmi mənə qaytarın, – deyib, üstümüzə gəldi.
Çox gərgin vəziyyət yaranmışdı. Uşaqlar da, nənə də Rizvanın doğrudan da keçmişə uçduğuna inanmışdılar.
Düşərgə rəhbərliyi hər yerdə “itkin səyyah”ı axtarırdı. Birdən həmin o Rizvan deyilən oğlan haradansa peyda olub xalatı birbaşa mənim üstümə atdı:
– Bu kinodakı xalat deyil. Əfsunu neçə dəfə təkrar eləsəm də xalat işləmədi.
Əlisəttar xalatı məndən alıb oğlana yaxınlaşdı, başını sığallayb dedi:
– İo Kio baba əfsunun sözlərini dəyişib ki, xan bir də oğurlayıb eləsə, xalat onu heç yerə aparmasın.
Hamımız vəziyyətdən çıxdıq. Uşaq dünyasına xəyanət etmək olmazdı. Həmin görüş uzun illər xatirəmizdə yaşadı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Xarici müəlliflərdən ən çox Corc Oruelli oxuyan bakılıların zövqünə söz ola bilməz
Bakının ən populyar kitab məkanlarından biri və birincisi Bakı Kitab Mərkəzidir. Bəs ora üz tutanlar daha çox hansı ədəbiyyata üstünlük verir, xarici müəlliflərdən kimləri oxuyurlar?
Bakı Kitab Mərkəzində 2022-ci ildə ən çox oxunan xarici əsərlərin siyahısı ilə maraqlansaq nə məlum olar? O məlum olar ki, bu məkanda ən populyar kitablardan biri Corc Oruellin “1984” klassik antiutopiyasıdır. Sənətkarın şah əsəri sayılan “1984” ilk nəşrindən bu yana bütün dövrlərin ən oxunaqlı romanlarından birinə çevrilib, ən məşhur siyahıların ön pillələrində yer alıb. “1984” diktatura rejiminin bütün siyasi kələklərini insanı vahiməyə salan çılpaqlığı ilə göstərir. Onun az qala hər abzasında yazılan aforizmlər, bənzətmələr müəllifin iti müşahidələrindən, dərin zəkasından xəbər verir.
Ceyn Ostinin “Qürur və qərəz” əsərində qədim ingilis cəmiyyətinin xarakterik xüsusiyyətləri əks olunub. Beş qızını evləndirməkdən ötrü özünü oda-közə vuran Missis Bennet üçün kürəkəninin necə bir insan olması maraqlı deyil, təki oğlan kübar ailədən çıxsın, var-dövləti aşıb-daşsın. XIX əsr ingilis cəmiyyətində qadının ictimai mövqeyi onun ailə qurub-qurmaması ilə təyin olunurdu. Buna görə də valideynlər ictimai təzyiq altında əzilməmək üçün qızlarının hisslərinə əhəmiyyət vermədən onları evləndirməyə çalışırdılar.
İngilis romançılığını formalaşdıran böyük yazıçı Ceyn Ostin “Qürur və qərəz” romanında istehzayana üslubu ilə ictimai təbəqələşmənin yaratdığı nöqsanları və qadına hakim baxışı tənqid edir.
Digər kitablardan biri də Aleks Mixaelidesin “Səssiz pasiyent” romanıdır. Alisiya Berenson adlı məşhur rəssam həyat yoldaşı Qabrieli öldürəndən sonra danışmır. Hətta məhkəmədə də özünü müdafiə etmək üçün kəlmə kəsmir. Fikrini ifadə etmək məqsədilə o, “Alkesta” adlı avtoportret yaradır. Şəkilə nə üçün “Alkesta” adı verməsi uzun müddət qaranlıq qalır. Məhkəmə Alisiyanın psixi vəziyyətini nəzərə alıb onu ruhi xəstəxanaya göndərir. O, orada heç kimlə ünsiyyət qurmur. Teo Faber adlı psixoterapevt onu danışdıracağına söz verir. Gec də olsa, istəyinə nail olur. Alisiya qətldən bir neçə ay qabaq yazmağa başladığı gündəliyi Teoya verir. Bu gündəlik çox şeyi açıb göstərir...
AzərTAC-ın sorğusuna görə, xarici bestsellerlər arasında, həmçinin “Sonunda ikisi də ölür” (Adam Silvera), “Королевство гнева и тумана” (Sara J Maas), “Dorian Greyin portreti” (Oskar Uayld), “On zənci balası” (Agata Kristi) və “Atomik vərdislər” (Ceyms Klir) əsərlərinin də adları çəkilir.
Bəs yerli müəlliflərdən Bakı Kitab Mərkəzində ən çox kimi oxuyurlar? Bu suala isə öncəki günlərdə cavab vermişdik.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Anar Kərimov: “İşğaldan azad olunmuş ərazilərdəki 864 mədəni müəssisənin monitorinqi aparılıb”
Xəbər verdiyimiz kimi, dünən UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyası, Dövlət Turizm Agentliyi, ICOMOS Azərbaycan Milli Komitəsi, ICOM Azərbaycan Milli Komitəsi və ADA Universitetinin İnkişaf və Diplomatiya İnstitutunun birgə təşkilatçılığı ilə “Mədəni sərvətlərin qorunmasında UNESCO konvensiyalarının rolu və onların tətbiqinin təkmilləşdirilməsinin aspektləri” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib. Konfransın açılış mərasimində Azərbaycan Respublikasının Baş nazirinin müavini və “Hərbi münaqişələr zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında Konvensiya”nın müddəalarının yerinə yetirilməsi üzrə Komissiyanın sədri Əli Əhmədov, mədəniyyət naziri Anar Kərimov, xarici işlər nazirinin müavini Mahmud Məmməd-Quliyev, Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev çıxış ediblər.
Təbii ki, mədıniyyət portalımızın oxucularını ilk öncə Mədəniyyət nazirimizin çıxışı maraqlandırır.
Mədəniyyət naziri Anar Kərimov deyib:
“İşğaldan azad olunmuş ərazilərdəki 864 mədəni müəssisənin monitorinqi aparılıb və bu monitorinqlər zamanı bəzi abidələrin qəsdən dağıdıldığının, mənimsənildiyinin, abidələrdən hərbi məqsədlər üçün istifadə edildiyinin aşkarlandığı üzə çıxıb”
Digər çıxışçıların çıxışlarını da diqqətinizə çatdırırıq. ADA Universitetinin prorektoru və İnkişaf və Diplomatiya İnstitutunun direktoru Fariz İsmayılzadə konfrans iştirakçılarını salamlayıb, tədbirdən öncə Ağdam və Füzuliyə səfər edərək Qarabağdakı dağıntıları, yenidənqurma və bərpa işlərini yerində müşahidə edən Fransa, İsrail, Pakistan, Rumıniya, Rusiya, Sloveniya Türkiyə və ukraynalı iştirakçılara minnətdarlığını bildirib.
Konfransda çıxış edən Baş nazirin müavini Əli Əhmədov Azərbaycanın UNESCO-nun mədəniyyət, təhsil, ekologiya, idman və digər sahələr üzrə ümumilikdə 14 Konvensiyasına üzv olduğunu vurğulayaraq bunlardan ikisinin - 1954-cü il Haaqa Konvensiyası və 1972-ci il Ümumdünya İrs Konvensiyasının bilavasitə mədəni sərvətlərin qorunması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb. Baş nazirin müavini əlavə edib ki, Azərbaycan bu Konvensiyalardan irəli gələn öhdəliklərə sadiq qalır.
Xarici işlər nazirinin müavini Mahmud Məmməd-Quliyev çıxışı zamanı 2022-ci ildə Azərbaycan Respublikasının UNESCO-ya üzvlüyünün 30 ili tamam olduğunu xatırladıb, Azərbaycanın UNESCO-nun etibarlı tərəfdaşı və fəal üzvü olduğunu qeyd edib. Mahmud Məmməd-Quliyev bu günədək UNESCO-ya Azərbaycan tərəfindən ünvanlanmış çoxsaylı müraciətlərə baxmayaraq, işğaldan azad edilmiş ərazilərə hələ də bu missiyanın göndərilmədiyini qeyd edib. Nazir müavini xarici ekspert və diplomatların iştirak etdiyi bu konfransda texniki missiyanın göndərilməsi üçün UNESCO-ya çağırış edib.
Azərbaycan Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev istənilən ölkədə turizmin inkişafında mədəni irsin əvəzedilməz rol oynadığını nəzərə çatdırıb. Fuad Nağıyev Dövlət Turizm Agentliyinin təşəbbüs və dəstəyi ilə ICOMOS-un Azərbaycan Milli Komitəsinin təsis edildiyini bildirərək, ölkədə turizm baxımından əhəmiyyətli 8 qoruğun idarəedilməsi siyasətində Ümumdünya İrs Konvensiyasının müddəalarının da əks olunduğunu ifadə edib.
Daha sonra ICOMOS-un vitse-prezidenti xanım Zeynəb Gül Ünal hazırda dünyada baş verən münaqişələr fonunda mədəni abidələrin dağıntılara məruz qaldığını vurğulayaraq onların qorunmasında 1954-cü ildə və 1972-ci ildə imzalanmış UNESCO Konvensiyalarının icrasının vacibliyini xatırladıb.
UNESCO üzrə Türkiyə Milli Komissiyasının sədri Öcal Oğuz TÜRKSOY-a üzv olan ölkələrin qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasında birgə həyata keçirdiyi tədbirlərdən bəhs edib, Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” seçilməsi münasibətilə Azərbaycanı təbrik edib.
Açılış mərasimindən sonra elmi konfrans panel sessiyalarla davam edib.
ADA Universitetinin Dövlət, xarici və tələbə işləri üzrə prorektorunun müşaviri, İnkişaf və Diplomatiya İnstitutunun direktor müavini Aygün Hacıyevanın moderatorluğu ilə keçirilən sessiyada 1954-cü il Haaqa Konvensiyasının və protokollarının tətbiqindəki müsbət təcrübələr və çətinliklər müzakirə olunub.
Milli Xalça Muzeyinin direktoru, ICOM Azərbaycan Milli Komitəsinin rəhbəri Şirin Məlikovanın moderatorluğu ilə təşkil olunan paneldə isə UNESCO Konvensiyalarının muzeylərin işinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində tətbiqindən bəhs edilib.
ICOMOS Azərbaycan Milli Komitəsinin prezidenti Sədaqət Davudovanın moderatorluğu ilə keçirilən son sessiyada Ümumdünya İrs Konvensiyasının 50 İlliyi ərəfəsində görüləcək yenidənqurma məsələləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.
Konfransın yekununda mədəni irsin mühafizəsi sahəsində mövcud beynəlxalq sənədlərin tətbiqinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq tövsiyə və təkliflər paketinin hazırlanaraq UNESCO-ya təqdim olunması nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Muğam Mərkəzində ruh oxşayan poeziya gecəsi keçirilib
Beynəlxalq Muğam Mərkəzi maraqlı, qeyri-adi tədbirləri ilə könülləri riqqətə gətirməkdədir. Orada keçirilən növbəti tədbir “Sözün melodiyası - keçmişə səyahət” adlı poeziya gecəsi olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, gecədə bədii qiraətçi Hüseynağa Aslanovun ifasında Azərbaycan yazarlarının yaradıcılığına müraciət edilib. Klassik poeziya nümunələri və müasir ədəbi janrlardan seçmələr səsləndirən qiraətçini gənc piano ifaçıları Ülviyyə Kazımova, Nərmin Rzayeva, tarda İsmayıl Zülfüqarov, nağarada Cəfər Həsənov, kamançada Mədinə Şahgəldiyeva müşayiət edib.
Tədbirdə Məhəmməd Füzuli, Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza, İlqar Fəhmi, Ramiz Rövşən və girər şairlərin poeziyasından seçmələr Azərbaycan və dünya bəstəkarlarının musiqililəri fonunda təqdim edilib.
Qeyd edək ki, nostalji və müasir düşüncələrlə dolu olan gecə maraqla qarşılanıb. Adından da məlum olduğu kimi melodiya və sözün vəhdəti həmin gün musiqi həvəskarları və poeziyasevərlərə unudulmaz anlar bəxş edib.
Ədəbiyyatımız gözəldir. Musiqimiz də həmçinin.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Korrupsiya, Lütvəli Abdullayev, Yükdaşıyanlar
Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
Beynəlxalq Korrupsiya ilə mübarizə günü
Bilirsiniz, elə mövzular var ki, onlar barədə ya tam təfsilatla danışmalısan, ya da susmalısan. Mən Azərbaycanın bir nömrəli faciəsinə çevrilmiş korrupsiya barədə sadəcə susmağa üstünlük verirəm. BMT-nin təşəbbüsü ilə keçirilən bu günün küləkləri təki gəlib bizim səmanın qara buludlarını da qovaydı.
Beynəlxalq genosid cinayətləri qurbanlarının xatirəsi günü
Genosid cinayətləri barədə xəbərdarlıq Konvensiyasının 2-ci bəndində qeyd edilir ki, hansısa xalqı tam, yaxud qismən məhv etməyə yönəlmiş genosid cinayəti bəşəriyyətin ən qatı cinayəti hesab olunur. Gəlin xalq olaraq xatırlayaq, başımız nə qədər bəlalar çəkib. 1918-ci ildə Bakıda, Şamaxıda və Qubada, 1980-ci illərin sonlarında Qərbi Azərbaycanda, 1992-ci ildə Xocalıda ermənilər tərəfindən, 1937-ci ildə repressiya, 1920-ci ildə 20 yanvar təcavüzü şəklində sovet imperiyası tərəfindən, 20-ci əsrin 70-ci illərindən başlayaraq Cənubi Azərbaycanda soydaşlarımızın amansız təqibi şəklində fars rejimi tərəfindən genosid cinayətinə məruz qalan Azərbaycan xalqı bu gün milyonlarla qurbanını yad etməlidir, öz faciələri barədə dünyaya mesajlar ötürməlidir. Beynəlxalq təqvimləri izləmək, onların təyinatlarından faydalanmaq vacibdir.
Unudulan açıqcalar
Beynəlxalq texno günüdür, bu bir musiqi janrıdır. Skandinaviya ölkələrində Anna günüdür, Milad bayramı ərəfəsi bütün evlərdə lütifeks adlanan balıq yeməyi hazırlanacaq; Milad açıqcası günüdür. Hələ də dünyada bu nəsnə insanlar üçün bir-birini təbrik etməyə yetərlidir. Bir vaxtlar bizdə də 8 martda oğlanlar qızlara, 23 fevralda qızlar oğlanlara, Yeni ildə, eləcə də 1 may və 7 noyabr paradları günlərində isə hamı bir-birini açıqca yazaraq təbrik edirdi, üstəlik, ad günlərinin də bir təbrik vasitəsiydi açıqca. Ancaq hazırda açıqca adlı nəsnəni unutmuşuq, arxivin uzaq küncünə atmışıq; Fransada milli miryan günüdür, bu bir məşvərət komitəsidir, Fransa hökumətinin sekulyarizm (dövlətin dindən asılılığına yol verməmək) prinsiplərinə riayət etməsini izləyir, ona dəstək verir; Ruslar 9 dekabrı opera günü kimi qeyd edirlər, belə ki, 1842-ci ildə Peterburqda Qlinkanın “Ruslan və Lyudmila”, 1836-cı ildə isə “İvan Susanın” operalarının premyerası olub. O ki qaldı ABŞ-a, bu gün onlarda Milli qənnadı məmulatları günüdür.
Korefey sənətkarımız, Krım tatarları, Van Deyk
1973-cü ilin bu günündə SSRİ xalq artisti, adı çəkiləndə insanların üzünə təbəssüm qonan Lütvəli Abdullayev dünyadan köçüb. Şəkidə dünyaya göz açan, cəmi 59 il ömür sürən bu korifey aktyor çoxsaylı kino və teatr rolları ilə komediyanın və yumorun əsl mahiyyətini ortaya qoyurdu, çox təəssüf ki, yağışdan sonra göbələk kimi artan bugünkü şit və dayaz komediya aktyorları bu mahiyyətdən çox-çox uzaqdırlar.
Bu gün “siçan günü”dür həm də. Amma söhbət zəhlətökən boz siçandan getmir, kompüter siçanından gedir, belə ki, ilk dəfə o 1968-ci ilin bu günündə üzə çıxıb. Onu kəşf edən isə amerikalı Karl Enqelbartdır; 1917-ci ilin bu günündə qan qardaşlarımız olan və indi repressiyalar məngənəsində boğulan Krım tatarları qurultay keçirərək Krım xalq respublikasını yaradıblar; 1909-cu ildə dünya futbolunun top klublarından biri – Dortmundun “Borrusiya” klubu yaranıb. Ölkəmizdə “Borrusiya”sevənlər heç də az deyildi, Mxitaryanın transferi onların sayını sıfıra çatdırdı vaxtında; 1717-ci ildə alman incəsənətşünası, antik incəsənətin ilk tədqiqatçısı İoxim Vinkelman dünyaya gəlib. 1641-ci ildə dahi flamand rəssamı, zadəgan və intim portretlərin nömrə bir ustası Antonis Van Deyk, 1048-ci ildə isə Orta Asiyanın dünyaşöhrətli ensiklopediyaçı alimi Əl Biruni dünyadan köçüblər.
Yükdaşıyanlar günü
Bu günün daha bir təyinatı var, yükdaşıyanlar günü. İlk baxışdan ağlınıza Məşədi İbaddan bir abbası istəyən hambal gəldi, düzdürmü? Amma günün anlamı daha böyükdür. Sözün hərfi mənasında çiyinlərini ağır yüklərin altına verib ruzi qazanan insanların günüdür bu gün. Tikintidə daş daşıyanlar var, anbarlarda un kisələri daşıyanlar var, onlar gündüzlər işləyirlər, axşamlar da dinclərini alırlar. Amma həm də daha ağır yüklər var, “problem”, “dərd” adlı. Bu yüklərin daşınma müddəti gecəli-gündüzlüdür özü də. Bugünkü Yükdaşıyanlar günündə həmin bu məcazi mənada yükdaşıyanları da gəlin yad edək, hamısına bir ağızdan “yükünüz yüngülləşsin” deyək.
Varis, “Həftənin təqvimi”ndən
“Ədəbiyyat və incəsənət” (09.12.2022)
Azərbaycan rəssamlarının fırçasında Mərakeş
Bu Şimali Afrika ölkəsi indi çox populyardır. Qətərdə keçirilən futbol üzrə dünya çempionatında əzəmətli İspaniyanı mübarizədən kənarlaşdıraraq dörddə bir finala çıxan mərakeşlilərdən indi hamı danışır. Bizsə bu ölkə ilə bağlı futboldan deyil, rəngkarlıqdan danışacağıq. Mərakeş Krallığı ilə Azərbaycan Respublikası arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30-cu ildönümü çərçivəsində "Mərakeş Azərbaycan rəssamlarının gözü ilə" mövzusunda rəsm müsabiqəsinin qaliblərinin mükafatlandırılması mərasimi keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mərakeşin Azərbaycandakı səfirliyinə istinadən xəbər verir ki, tədbirdə əvvəlcə hər iki ölkənin Dövlət himnləri səsləndirilib.
Mərakeşin Azərbaycandakı səfiri Məhəmməd Adil Embarş ölkələrimiz arasında möhkəm dostluq əlaqələrindən danışıb, həm rəsmi Rabatla Bakının öz regionlarında dözümlülük və multikulturalizm mərkəzləri olduğunu qeyd edib.
Diplomat hər iki ölkənin özünəməxsusluğu və zəngin mədəniyyəti ilə fərqləndiyini deyib.
Sonra Mərakeş və Azərbaycanın mahnılarından ibarət konsert olub.
Xatırladaq ki, Mərakeş səfirliyi ölkələrimiz arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30-cu ildönümü çərçivəsində 6-18 yaşlı azərbaycanlı rəssamlar üçün müsabiqəyə bu ilin avqustunda start verib.
Rəsm müsabiqəsində Azərbaycanın bütün bölgələrindən 500-dən çox gənc rəssam iştirak edib. Üç kateqoriyada keçirilən müsabiqədə 9 nəfər qalib adına layiq görülüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
Bursada “Şuşada ürəyim qaldı” tamaşası nümayiş etdirilib
Bursada keçirilən Şuşa Günləri çərçivəsində “Şuşada ürəyim qaldı” tamaşası nümayiş etdirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, Bakı Bələdiyyə Teatrının aktyorlarının ifasında təqdim edilən tamaşa görkəmli yazıçı-dramaturq, Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin “Qarabağnamə” və Xalq yazıçısı Elçinin “Baş” romanı əsasında hazırlanıb.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Xalq artisti Mərahim Fərzəlibəyov, musiqi tərtibatçısı Xalq artisti Eldar Mansurov və quruluşçu rəssamı Əməkdar mədəniyyət işçisi İlham Əsgərovdur.
Azərbaycanın başına uzun illər boyu müsibətlər gəlməsinə baxmayaraq, ölkəmizin bu müsibətlərin içindən mərd-mərdanə çıxaraq öz dövlətini qorumağa çalışması səhnə əsərinin əsas ideyasını təşkil edir.
General Sisianovun Azərbaycanda, ümumiyyətlə Qafqazda törətdiyi faciələrdən danışılan və İbrahim xanın qızı Ağabəyim ağanın müsibətlərindən bəhs edilən tamaşada Azərbaycan xanlıqlarının əslində müstəqilliyimizin əsasını qoymağa çalışmaları diqqətə çatdırılır.
Tamaşadan sonra “2022 Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı Bursa” mövzusunda foto yarışmasının qaliblərinin mükafatlandırılması mərasimi və sərgi keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.12.2022)
