Elman Eldaroğlu yazır

Yeni ilin ilk günündə, çox vaxt baş qarışıq olur, kimisi qonaq gedir, kimisinə qonaq gəlir, kimisi də dünənin yorğunluğunu çıxarmağa çalışır. Necə deyərlər, hər kəs öz iş-gücündə...

Şair, publisist Əbülfət Mədətoğlu da 1959-cu iliin yanvar ayının 1-də dünyaya gəlib. Qarabağlıdır, Xocəvənd rayonunun Tuğ kəndində böyüyüb boya-başa çatıb. Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində ali təhsilə yiyələnib. Eyni zamanda Jurnalist Sənətkarlığı İnstitutunu bitirib. Elə o vaxtdan da müxtəlif mətbu orqanlarında çalışıb. Hazırda "Ədalət" qəzetinin baş redaktor müavinidir. Ötən müddət ərzində bir sıra ədəbi mükafatlarla yanaşı, “Əməkdar Jurnalist” fəxri adına da layiq görülüb... 

Köhnə kişilərə xas olan təmkinlə ad günündən başlayaraq ilin son gününədək sonsuz ümidlərlə addımlayır. Hər yeni ilin gəlişi ilə bir yaş böyüyür, bir yaş da ucalır. Onun bir şair kimi yaratdıqlarından danışmaq fikrim yoxdur, çünki dövri mətbuatda bu barədə mütəxəsislərin kifayət qədər təhlili və şərhi var. Mən onun bir publisist, bir insan kimi fəaliyyətindən söhbət açmaq istəyirəm...

Deyir ki,- “Əlifbanı tanıyandan mütaliəni sevmişəm. Bizim kənd kitabxanamız çox zəngin olub. Kəndimiz işğal olunanadək evimizdə özümün də böyük kitabxanam var idi. Və kənddə bunu hamı bilirdi. Mən onların təqribən 3 min nüsxəsini kənddən çıxara bildim. Bu gün də Masazırdakı evimdə ayrıca bir kitabxanam var. Bu mənada mütaliə mənim işimə həmişə kömək olub. Həm qəzetdə, həm poeziyada. Ad çəkmədən deyim ki, dövri mətbuatda, o cümlədən sosial şəbəkələrdə yayımlanan şeir nümunələrinin hamısını oxumağa çalışıram. Ruhuma doğma olan şairlərimizin bir çoxunun kitabları masamın üstündədi. Tez-tez onlara üz tuturam. Allah dünyasını dəyişənlərə rəhmət etsin, yaşayanlara ömür versin!..”

Adətən biz “səxavətlidir” ifadəsini xeyriyyə işlərinə maddi vəsait ayıranlara şamil edirik, amma insanları xoş sözlə sevindirmək, kiməsə dəyər vermək özü də səxavət nümunəsidir. Əbülfət Mədətoğlu bu baxımdan böyük ürəkli adamdır. Əsərlərini təhlil edərək, o qədər müəllifə səxavət göstərib ki, say-hesabını bəlkə də çoxdan itirib…

“Mən ədəbi gəncliyi daim izləyirəm, onlarla səmimi münasibətim var. "Ədalət” qəzetində ədəbi gəncliyə kifayət qədər yer ayrılıb və mən sevinirəm ki, bu gənclərin hansısa bir yazısının "Ədalət”in oxucularına təqdim olunmasında kiçik də olsa xidmətim olub. Mən Aysel Əlizadənin, Seymur Baycanın, Xuraman Hüseynzadənin, Elnur Aslanbəylinin, Qan Turalının, Aqşinin, Kənan Hacının, Cəlil Cavanşirinn, İradə Aytelin, Kəramət Böyükçölün, Həyat Şəminin, Nuranə Nurun, Zəka Vilayətoğlunun və digərlərinin yazılarını, bütövlükdə isə mətbuatda işıq üzü görən hər bir yazını oxumağa, izləməyə çalışıram.”- söyləyir.

Çox çətinliklərlə üz-üzə gəlib, həyatı boyu heç nəyi asanlıqla əldə etməyib. Nə qazanıbsa, necə deyərlər, dişlə, dırnaqla, ağır zəhmətlə əldə edib. 

Dünyanın ən yüngül işi sandığından heç kimə məsləhət verməyi xoşlamır. Ona görə də həmin o yüngül işi hər kəsin öz ixtiyarına buraxır. Düşünür ki, kim necə bacarırsa, hansı yolu seçibsə o yolla xalqımıza, ədəbiyyatımıza xidmət etməlidir...

Deyir ki,- “Həyatda elə yaşamlar var ki, onu sözlə ifadə etmək mümkün deyil. Lap elə qaçqınlığı götürək. Qaçqın olmayana bütün ürəyini də, bütün maddi sərvətini də bağışlasan belə, onun içində qırılıb çiliklənən, ölən, yaddaşında ağrı-acı guşəsi kimi qalan nəsnələri nə dəyişə bilməzsən, nə də unutdura bilməzsən. Göstərilən qayğı sadəcə diqqətdi. Yaşamağa ipucudu. Bu mənada 30 il ancaq xəyal etdiyin, ancaq yuxuda gördüyün kəndinə, evinə qayıtmaq bu gündən keçmişə dönüş deməkdir. Aradakı 30 il isə itirilən, əlindən zorla alınan ömürdü. Ona görə mən kəndimə səfər edəndə filmlərdəki kimi yuxuda keçmişə getmiş kimi oldum və o keçmiş mənə çox acıları təkrar yaşatdı. Çünki kəndimin yalnız coğrafi mənzərəsi yadımda qalmışdı. Mənim uşaqlığımın da, gəncliyimin də izləri, xatirələri güllələnmişdi. Evimin yerində qaratikan bitmişdi. Mənimlə orda danışan ancaq kədər idi, ağrı-acı idi. Çünki qarşılayanlar onlar idi məni...”

Bədii yaradıcılığa orta məktəbdə oxuyarkən başlayıb. Əvvəlcə qəzet və jurnallara yazılar ünvanlayıb. Haqsızlıqlar, biganəliklərlə çox qarşılaşsa da həyatda ona dəstək verən, əlindən tutan, yol göstərən insanlar da olub. Onları böyük minnətdarlıq hissi ilə xatırlayır. Yazıçılardan Əlisəfa Məmmədovun, Əlfi Qasımovun, şairlərdən- xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin, Çingiz Əlioğlunun, Sabir Rüstəmxanlının, Nüsrət Kəsəmənlinin, Abbas Abdullanın, Məmməd İsmayılın, Vaqif Nəsib Sarıhüseyn oğlunun, Zülfüqar Şahsevənlinin, Vaqif İbrahimin və digərlərinin zamanında xeyir-dua verdiyini dilə gətirir. Məhz həmin xeyirxahların tələbkar qayğısı onu bugünkü yazarlara qaygı, diqqət göstərməyə yönəldib. Xüsusilə maraqlı, istedadlı, dəstəyə ehtiyacı olan gənclər onun üçün çox önəmlidir... 

“Əlimdən tutublar, mən də təbii ki, gücüm daxilində əldən tutmağa çalışıram. Hər gün yazmaq, hər gün hay-küy salmaq və yaxud özünü hansısa qrupda təbliğ etmək mənə görə istedadın göstəricisi sayıla bilməz. Ad çəkmədən deyə bilərəm, elə gənclərimiz var ki, başını salıb aşağı heç bir qruplaşmaya qoşulmadan sözün fəhləliyini edir, özünə yol açmağa çalışırlar. Amma bəziləri də öz aralarında "işbirliyi" yaradır, bir-birini gündəmə daşımaqla məşğuldular. Çox istərdim ki, Allahın verdiyi istedadı böyük SÖZün xidmətində görək həmişə...”- söyləyir.

Qələm adamlarının qruplaşmasından çox narahatdır. İstəyir ki, ciddi əsərlərin sayı çoxalsın və azərbaycanlı müəlliflərin əsərləri ümumbəşəri əhəmiyyət daşısın. Yazarlarımz dünyada tanınsınlar. Necə deyərlər, “Nobel” mükafatının ayağı Azərbaycana da açılsın...

Bəli, yanvarın 1-də haqqında söhbət açdığım şair, publisist, əməkdar jurnalist Əbülfət Mədətoğlunun növbəti ad günüdür. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı və yaradıcılıq uğurları arzulayırıq. Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)

Özbəkistan Jurnalistlər İttifaqı Azərbaycan mediasında Özbəkistan mövzusunu, iki xalq arasında dostluğu geniş təbliğ edən azərbaycanlı jurnalistləri mükafatlandırıb. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə Özbəkistandakı Heydər Əliyev Mərkəzinin rəhbəri Samir Abbasov məlumat verib. 

Azərbaycan mediasından mükafatlara “Yeni Müsavat” media qrupunun təsisçisi və rəhbəri Rauf Arifoğlu, “Türküstan qəzeti”nin baş redaktoru Aqil Camal, azərbaycanlı yazıçı-türkoloq, jurnalist Yunus Oğuz, Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü Azər Həsrət, “Türkel” qəzetinin baş redaktoru Ramiz Məşədihəsənli, “Mədəniyyət” qəzetinin əməkdaşı Lalə Azəri, yazar-publisist Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının ədəbiyyat şöbəsinin müdiri İntiqam Yaşar layiq görülüblər. 

 Təntənəli mərasimdə Özbəkistan Jurnalistlər İttifaqının sədr müavini Abdusattor Bustonov xüsusi mükafatları azərbaycanlı jurnalistlərə göndərmək məqsədi ilə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri Samir Abbasova təqdim edib.

Qapaq şəklində: Abdusattor Bustonov xüsusi mükafatları azərbaycanlı jurnalistlərə göndərmək məqsədi ilə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbərinə təqdim edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)

Uzun illərdir ki, paytaxtımızın mədəni həyatında öz fəaliyyəti ilə incəsənətimizin təbliğinə bir çox töhfələr verən “Bakı” Rəsm Qalereyası yenidən maraqlı layihələrlə öz qapılarını sənətsevərlərin üzünə açmaqdadır. Belə ki, qalereya bir çox tarixi hadisələrə şahidlik etmiş doğma İçərişəhərimizin ərazisində yerləşməklə həm paytaxt sakinlərini, həm də əcnəbi qonaqlarımızı Azərbaycanın görkəmli təsviri sənət ustalarının əl işləri ilə yaxından tanış edir. Professional rəssamlarla yanaşı, qalereya, eyni zamanda, fitri istedada malik olan insanların da yaratdığı sənət nümunələrini aşkarlayıb taparaq, onları üzə çıxarır və sənətsevərlərə təqdim edir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı belə sərgilərdən biri barədə sizləri bilgiləndirir. 

Az öncə “Bakı” Rəsm Qalereyasının direktoru Eldəniz Babayevin bir media açıqlaması diqqətimizi  çəkmişdi. O, bir istedadı üzə çıxarmışdı, söhbət yazıçı-publisist Nəcibə Bağırzadədən gedir. 

E.Babayevin sözlərinə görə, Nəcibə Bağırzadə Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər birliklərinin üzvü, “Vətən ayrısı Rəsulzadələr”, “Uzaqdakı yaxından” kimi bir neçə kitabın, həmçinin Azərbaycan Radiosunda Cümhuriyyətə həsr edilmiş silsilə verilişlərin müəllifidir, amma bizi onun yazarlıq fəaliyyəti deyil, başqa fəaliyyəti maraqlandıracaq. Eldəniz Babayev söyləmişdi ki, publisistika sahəsi ilə yanaşı, Nəcibə xanım dekorativ təsviri sənət sahəsində də çox gözəl sənət nümunələri yaradaraq, sənətsevərləri valeh edir. Bu nəcib sənət nümunələri parça və tekstildən hazırlanmışdır. Əsasən 30-a qədər “Gül çələngindən” ibarət olan ekspozisiya göz oxşayır. Çox böyük rəng duyumu və kompozisiya quruluşu müəllifin düzəltdiyi bu sənət nümunələrində özünün estetik gözəlliyindən xəbər verir. Onun “Çəmən ayrısı” adlı sərgisi Azərbaycanın repressiya olunmuş qadın şairi Ümgülsüm Sadıqzadənin xatirəsinə həsr olunacaq. 

Qalereya direktoru bildirmişdi ki, iki gün davam edəcək sərgidə Ümgülsüm xanıma aid fotomateriallar da nümayiş olunacaq. 

Beləcə, sərgi Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və “Bakı” Rəsm Qalereyasının təşkilati dəstəyi ilə açıldı da, hədsiz maraq oyatdı da. 

Ümgülsüm Sadıqzadə 1899-cu ildə Novxanı kəndində doğulub. Tanınmış yazıçı, repressiya qurbanı Seyid Hüseyn Sadıqzadənin (1887-1938) həyat yoldaşı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucusu Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əmisi qızı olub. Seyid Hüseyn güllələndikdən sonra həyat yoldaşı da yeddi il sürgün həyatı yaşayır. 1944-cü ildə sürgündən qayıtdıqdan bir neçə ay sonra vəfat edib.

Ümgülsüm Sadıqzadə faciəli həyat sürüb. O, gənc yaşlarından azadlıq ruhlu şeirlər qələmə alıb. Yaradıcılığının ən bəhrəli dövrü 1918-1920-ci illərə – Cümhuriyyət dövrünə təsadüf edir. Onun ürəyi Azərbaycanla döyünürdü. Şeirlərində xalqımızın milli müstəqilliyə qovuşduğunu tərənnüm edirdi.

Sərginin açılışı mərasimində vurğulandı  ki, Ümgülsüm Sadıqzadənin xatirə axşamı Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ədəbi-filoloji irsinin tədqiqatçısı, jurnalist Nəcibə Bağırzadənin sayəsində təşkil edilib.

Tədbirdə çıxış edən M.Ə.Rəsulzadənin nəvəsi, rəssam-pedaqoq Rəis Rəsulzadə iştirakçılara təşəkkürünü bildirdi. Qeyd etdi ki, Cümhuriyyət dövrünün şairləri Azərbaycan ədəbiyyatında xüsusi yer tuturlar.

Digər çıxış edənlər şairənin həyat və yaradıcılığı, Azərbaycan ədəbiyyatına verdiyi töhfələr haqqında danışdılar.

Bizdən isə Nəcibə xanıma çox sağ ol demək qalır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)

Axşamdan xeyli keçsə də, təkadamlıq kameranın kor qaranlığında daş kürsü üzərində uzanmış qız bunun fərqində deyildi - zaman duyğusunu itirmişdi. Anidən diksinib qalxaraq nəyin gerçək, nəyin yuxu olduğunu bilməyən insan kimi idi; sanki zehni, düşüncəsi vücudundan qoparılmışdı. Hərdən ixtiyarsız olaraq gözləri tavandan bir qədər aşağı, hörümçək toru tutmuş dar nəfəsliyə dikilir, ünvansız nəzərləri dəmir çərçivəyə pərçimlənən boşluğu darayırdı. 

Ölüm hökmü kəsilmişdi, sabah edam ediləcəkdi.

Məhbəsə girəndən həyatı bütün rəngini, ruhunu, təravətini itirmişdi, nə qədər fikirləşirdisə, yaşadığı ömürdə fərəhli günlər xatirinə gəlmirdi - zehnində hər şey pırtlaşıq düşmüşdü. Hərdən doğulub boya-başa çatdığı Təbrizin qədim məhəllələri, həyatının sanki yaşanmayıbmış, ya bir başqasına aidmiş kimi görünən əski günləri ilə bağlı uzaq, çox uzaq lövhələr yaddaşının üfüqlərində açılır, ancaq tezcə də hər şey qatı dumana bürünərək yox olurdu.

Tutulandan bəri saxlanıldığı Evin həbsxanasının təkadamlıq kamerası həyatına elə çökmüşdü ki, hərdən özü də duymadan keçmişini xəyalında canlandıranda ömrünün məhbəsdə keçən günləri daha uzun gəlirdi ona. Sanki məhbəsdə dünyaya gəlmiş, qaranlıq, kimsəsiz kameralarda böyüyüb boya-başa çatmış, bircə gün olsun belə azad həyat sürməmişdi.

Bir dəfə istintaq zamanı nə qədər həbsdə yatdığını soruşanda müstəntiq təəccüblə onu süzmüş, başını bulayaraq cavab verməmişdi. Görəsən, müstəntiqin onun sualından yayınmasının səbəbi nəydi? Bəlkə, istintaqın bunca uzanmasına, ya hansısa başqa bir səbəbə görə sualı cavabsız qoyulmuşdı - bunu bilmirdi. Biri-birini yeyib bitirmiş günlər, aylar arzularının boşalımıydı, sanki bütün istəkləri içərisindən mərhəmətsizcəsinə çəkilib çıxarılmış, arxada ucsuz-bucaqsız viranə bir boşluq buraxılmışdı. Bu boşluqda yalnız hər şeyin birrəngli olması, ömrün, həyatın ruhunu çürüdən tənhalıq və yeknəsəqlik içərisində davam etməsi deyil, dünyaya nədən gəldiyi düşüncəsi onu əzirdi.

Uzun, yorucu, bitmək bilməyən məhkəmənin gedişindən azadlığa buraxılmayacağı ilk gündən bəlli olsa da, bunca ağır cəzaya məhkum ediləcəyini xəyalına belə gətirməmişdi. İllər öncə əqidə yoldaşları ilə xalqını İran əsarətindən qurtarmaq üçün gizli siyasi mübarizəyə qoşulanda çox ağır bir yola qədəm qoyduğunun fərqindəydi. İçində yaşadığı, ölümünə quruluş verən rejimin nə qədər qəddar olduğunu da bilməmiş deyildi, ancaq son dərəcə sayıq davranmalarına baxmayaraq sıralarına satqınların yeridilə biləcəyi kimsənin ağlına gəlməmişdi.

Məhkəmədə dəlilsiz, sübutsuz tamam özgə bir ittihamla sorğulananda nə özünün, nə vəkilinin şikayətləri, etirazları nəzərə alınmış, cinayət məcəlləsinin ən ağır maddəsi ilə suçlanaraq edam cəzasına məhkum olunmuşdu.

İndi artıq bu barədə düşünmək mənasızdı - vaxt azlığından onu yorub əldən salan önəmsiz fikirləri beynindən qovub çıxarmaq, son gecəsini yalnız öz xəyallarının ağuşuna sığınmaq, doğma, məhrəm duyğularla başa-başa qalmaq istəyirdi.

Ancaq nə illah eləyirdisə, heç cür ağlına sığışdıra bimirdi ki, başqaları həyatını əvvəlki axarla sürdürəcəyi halda, onun üçün hər şey bitəcək, tanrının bağışladığı ömür payını başa vurmadan dünyaya vida edəcək. Edam tamaşasının necə icra olunduğunu izləmək üçün bütün məhbuslar həbsxananın qapalı meydanına gətiriləcək, o isə gözləri bağlı olduğundan ölüm seyrinə yığışanları görməyəcək... Öz işini qüsursuz icra etməyə çalışan cəllad tələsmədən boynuna ilgəkli kəndir keçirəcək, bir-iki dəqiqə olum-ölüm mücadiləsi... və sonra cansız bədəni dar ağacında yellənə-yellənə eyni taleni gözləyən məhbusların çarəsiz baxışlar selində ölümə yola salınacaq...

Uşaqkən, ağlının təzə-təzə kəsməyə başladığı çağlarda itirdiyi anasının çöhrəsi yaddaşında dumanlar içərisində sayrışırdı. Bütün ömrü boyu onu göynədən bu itki indi təsəlliyə çevrilmişdi. Nə yaxşı ki, anası dünyasını dəyişmişdi, yoxsa qadın bu iztirablara necə dözəcəkdi...  Edam öncəsi sadəcə atası ilə görüşmək, övladı olaraq onun həyatını cəhənnəmə çevirdiyi üçün ayaqlarına düşərək üzr diləmək, halallıq almaq istəyirdi. Bununla bağlı vəkilinin yazılı müraciətinə razılıq bildirilsə də, son anda görüşə icazə verilməmişdi. İndi atasının çöhrəsini zehninə qazımağa çalışır, qulaqlarındakı qarışıq səslər içərisində onun alçalmış, əzilmiş, qərib dənizlərin dalğasını xatırladan səsini ayırd etmək, duymaq istəyirdi.

...Birdən kilid səsi eşidildi və qapı şaqqıltı ilə açıldı. Kameranın işığı yandırılanda içəri girənin qara maskalı həbsxana mühafizəçisi geyimində bir şəxs olduğunu sezdi.

Dərhal qalxıb oturdu.

Məhbəsə düşdüyü bu sürə içərisində məhkəmə iclaslarına aparılıb gətirilərkən mühafizəçilər arasında üzü maskalısına rast gəlməmişdi. Qapı içəridən kilidlənincə fəhmlə bunun hər günkü gəlişlərə bənzəmədiyini hiss etdi və vücudu titrədi. Həyəcanla:

- Siz kimsiniz?- deyə sordu.

Maskanı çəkib başından çıxaran adamın çöhrəsindən irişməyə bənzər şit bir ifadə axıb keçdi:

- Tanımadınmı? Bəlkə tanışlıq verim?

- ...

Qəfildən qız onu xatırladı - mühafizəçi paltarındakı bu adam gizli təşkilatın ən fəal üzvlərindən idi, hər kəs ona etibar edir, kimsəyə söyləyə bilmədiyi sirləri bölüşməkdən çəkinmirdi. Təşkilatın yığıncaqlarında dəfələrlə rejim əleyhinə kəskin ittihamlarla dolu, odlu-alovlu çıxışları ilə hamını heyran qoymuşdu. Bəzən görüş bitəndən sonra gecənin qaranlığında onu tək buraxmamaq üçün evlərinə qədər ötürməsi də yadındaydı. Həbs olunandan bəri təşkilat üzvləri arasında kimin satqınlıq edə biləcəyini az qala min yol çək-çevir etsə də, bu adam ağlının ucundan belə keçməmişdi.

- Bu gün həbsxanada mühafizəçi işinə başladım, - dedi və daş kürsünün üstündə qızın yanında oturub ehtiraslı nəzərlərlə onu başdan-ayağa süzərək əlavə etdi: - Burda olduğunu indicə öyrəndim, gecəni birlikdə keçirəcəyik...

Qulaqlarına inana bilməyən qız divara sarı yığıldı:

- Sizi kim göndərib bura?

Mühafizəçi dodaqlarının altında nə isə mızıldadı, ancaq qız onun nə dediyini anlamadı.

- Alçaq, satqın, şərəfsiz... Deməli, hamını qırğına siz verdiniz...

- Əsəbiləşmə, - mühafizəçi qızı sakitləşdirmək üçün qolundan tutmaq istədi.

- Çəkin əlinizi! - Qız ona sarı uzanan ziyilli əlləri nifrətlə itələdi.

- Bilirsən...

- Mən heç bir şeyi bilmək istəmirəm.

- Bakirə qızın edamı şəriətə görə günahdır, - mühafizəçi cod, quru səslə bildirdi.

- Tfu, sizin üzünüzə!

Mühafizəçi heç nə olmayıbmış kimi qolu ilə üzünün tüpürcəyini sildi.

- Narahat olma, siğə oxunub... Dinimizə görə...

- Sizin dindən, şəriətdən danışmağa haqqınız yoxdu, allahın lənətinə gələsiniz.

Mühafizəçinin çopur sifətində heç bir duyğunun yumşalda bilməyəcəyi sərt ifadə gəzirdi. "İndi nə edəcəkdi?" - qız ani olaraq beynindən keçirdi və qarışıq, anlaşılmaz duyğular içərisində bir az da divara sıxıldı.

...Bir anlığa yaddaşının dərinliklərində yuvalanan hansısa bir duyğu onu məhbəs divarlarının arasından qoparıb arzularla havalandığı mədrəsə illərinə apardı və evdə heç kəs olmayanda böyük bacısının paltarlarını geyinərək uzun hörükləri  sinəsində aynanın önündə nazlandığı, sonra da üzünü əlləri ilə qapayıb xəyalən gəlinlik gərdəyinə çəkildiyi əski çağlar gözləri önündən axıb keçdi...

Ancaq bu, bircə an çəkdi, yenidən harda olduğunu xatırlayınca bədəni sustalaraq çarəsizliyinə yenildi və çöhrəsində puç olmuş xəyalların xarabalıqlarında itirilmiş səadətin uzaq, tutqun işartıları da öləziyib söndü.

...Qız bunun belə olacağını bilirdi. İllər öncə qadınlar arasında pıçıltı ilə gəzən söhbətlərdən İran həbsxanalarında edam öncəsi bakirə qızların zorakılığa məruz qalması ilə bağlı çox şeylər eşitmişdi. İndi isə taleyin gözlənilməz gərdişi onu bu vəhşi təcavüzlə üz-üzə qoymuşdu. Ancaq eşitdikləri içərisində ən dəhşətlisi, edam gecəsindən öncə məhkumu zorlamış həbsxana məmurunun səhəri gün hədiyyə ilə mərhumun evinə gələrək kürəkən olduğunu bildirməsi, qızın atası, qardaşları və yaxınlarını yanına alaraq dəfni təşkil etməsi idi.

Mühafizəçi cüssəli olduğundan müqavimət göstərməklə özünü müdafiə edə bilməyəcəyini anlayırdı. Kamerada müdafiə olunmaq üçün bıçaq və ya hansısa iti uclu dəmir alət, ya buna bənzər bir silahı olsaydı, uf demədən onun ürəyinə saplayar, özünü bu rəzalətdən xilas edərdi. Bir ara haqsız soruşdurmalardan, ağlasızmaz ittihamlardan cana yığılarkən hörüklərini boğazına dolayaraq intihar etməyi düşündüyü anları xatırladı və indi iradəsizliyi ucundan o zamanlar bu niyyətindən daşındığı üçün acı təəssüf duydu. Nə itirəcəkdi ki... Onsuz da ölüm cəzasına məhkum edilməmişdimi?

Mühafizəçi qızın müqavimətinə baxmayaraq çətinlik çəkmədən onun paltarını sıyırıb əynindən çıxardı və kameranın küncünə tulladı. Sonra özü də soyunaraq daş kürsünün üstündə dizlərini qucaqlayıb divara qısılmış qıza yaxınlaşdı, yumaq kimi büzüşmüş vücudu əzələləri qabarmış qollarının arasına aldı.

Qız, kiminsə harayına yetişməyəcəyini anladığından müdafiə olunmaq üçün ümidsizcəsinə yollar arayır, bir yandan da onun həyəcanınından zövq ala biləcək mühafizəçini sevindirməmək üçün qorxusunu örtməyə, təmkinini yığmağa çalışırdı. Ehtirasla qıza sarılan mühafizəçi isə qucağında çabalayan zərif vücudun müqavimətini qırmaqda çətinlik çəkirdi.

Qız müqavimət göstərdikcə yorulmaq, sustalmaq əvəzinə həyəcanı öləziyən vücudunda sirli bir dalğanın baş qaldırdığını duyur, hafizəsinin yazıları büsbütün silinibmiş kimi hər şey gözlərinə özgə qiyafədə görünürdü.

Qəfildən qızın gözləri mühafizəçinin boğazının gərilmiş damarlarına dikilincə zehni ayazıyan kimi oldu. Nəyi necə edəcəyini düşünməyə macal tapmamış içindəki sirli dalğa qabararaq ona ilahi bir təkan verdi və var gücünü toplayaraq mühafizəçinin şah damarını dişləri arasına aldı.

Bunu gözləməyən mühafizəçi ağrının şiddətindən bağırdı, boğazını qızın iti dişlərindən qurtarmaq üçün dartındı, ancaq bacarmadı. Qız bütün gücünü toplayaraq onun damarını didib parçaladı və ağzında qanın turş dadını duyunca özünə gəldi. Mühafizəçinin damarından fışqıran qan qızın aylardan bəri aclığın, işgəncənin soldurduğu çöhrəsini qırmızı rəngə boyadı.

Qorxudan gözləri bərəlmiş mühafizəçi vəhşi səslə xırıldadı, qalxıb qapıya sarı cumdu, ancaq çılpaq olduğunu anladığındanmı, ya başını itirdiyindənmi geri döndü, dəli kimi əlləri havada fırlanmağa başladı, sonra müvazinətini itirərək döşəməyə yıxıldı.

Qan qoxusu illər uzunu siqaretin, tərin, rütubətin, iylənmiş yeyəcəklərin bir-birinə qarışaraq kameranın divarlarına hopmuş kəsif üfunətini basdırınca qız özünə gəldi və kürəyini divara söykəyərək rahat nəfəs aldı.

Sonra minillik yuxudan oyanıbmış kimi səntirləyə-səntirləyə divardan asılmış kirli dəsmalla üzünün, əllərinin qanını sildi, bir az öncə mühafizəçinin zorla əynindən çıxardığı paltarlarını geyindi və kameranın qalın dəmir qapısını taybatay açaraq yarımqaranlıq dəhlizdə mürgüləyən növbətçini səslədi.

İçəri girən növbətçi əvvəlcə nə baş verdiyini anlamadı, ancaq yaxınlaşınca gördüyü mənzərədən dəhşətə gəldi. Çılpaq, tüklü bədəni qan içərisində olan mühafizəçi arxası üstə beton döşəməyə sərilmiş, qolları yana açılmış, boğazından axan qan divar boyu göllənərək vahiməli mənzərə yaratmışdı.

Növbətçi dərhal geri döndü və çox keçmədən içəri girən həbsxana rəisinin əmri ilə iki cüssəli əsgər qızın qollarını qandallayaraq başqa kameraya apardı.

Qız daha qorxmurdu, qollarına qandal vurulsa da, sanki azadlığını cilovlayan ən böyük maneə aradan götürülübmüş kimi yüngülləşdiyini hiss edirdi.

O, intiqamını almışdı - bundan belə nə olacağının fərqində deyildi.

İçinin kirimişliyində bulanıq yaddaşının durulduğunu, sökülməkdə olan dan yerinin qızılı şəfəqlərində yuyunan ruhunu duyur, heç nəyin əvvəlki kimi olmayacağı özgə bir həyatın başladığını anlayırdı.

 İyul-avqust 2022,

Səmərqənd-Daşkənd-Bakı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq”  layihəsini sizlərə təqdim edir

Uğur üçün lazım olan keyfiyyətlər arasında biz bol informasiya almağın, mütaliənin necə vacib olmasını da sadalamışdıq. Statistik hesablamalara görə hər bir uğurlu insanın il ərzində orta hesabla 19 kitab oxuduğunu da sizin diqqətinizə çatdırmışdım.

Əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luqdakı kitablara bir-bir şərh verəcəyəm.

Riçard Brenson. «Hər şey cəhənnəmə, giriş və elə!»

Ser  Brensonun növbəti kitabını isə həyat manifesti, hərəkət və risk manifesti adlandırırlar. Kitabın məğzi həyatdan nə mümkündürsə hamısını götürməkdir. «İstədiyini etməkdən qorxma!» - deyir Ser Brenson. Buna görə də sənin təhsil səviyyənin, təcrübənin olub olmamasının əsla əhəmiyyəti yoxdur. Həyat – sənə həzz gətirməyən məşğuliyyətlərə sərf olunmaq üçün olduqca gödəkdir.

Müəllif iddia edir ki, əgər sənin çiyinlərinin üzərində başın varsa, döyünən ürəyin varsa, demək istənilən məqsədə çatmaq iqtidarındasan. «Nəsə xoşuna gəlirsə elə, xoşuna gəlmirsə, düşünmədən tulla getsin!», - söyləyən Riçard Brensonun bu kitabının illərdir ki, dünyada əl-əl gəzməsinin səbəbi odur ki, kitab hər bir insana öz imkanlarına inam aşılayır, onu müdrikləşdirir və ona inanılmaz dərəcədə çox optimizm bəxş edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)

“Şuşa İli”ndə keçirilən ən əsas mədəniyyət tədbirləri hansılar oldu?

Yola salmağa hazırlaşdığımız “Şuşa İli” beynəlxalq festivallar, sərgilər və yubileylərlə zəngin il olub. İl ərzində paytaxtımızda, bölgələrdə, eləcə də 270 yaşlı mədəniyyət paytaxtımız Şuşada bir-birindən maraqlı və yaddaqalan tədbirlər keçirilib. 

1.

2022-ci dekabrında Mərakeş Krallığının Rabat şəhərində keçirilən UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrsin Qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 17-ci sessiyasında ölkəmiz üçün xüsusilə əlamətdar qərarlar qəbul olunub. Qeyri-maddi mədəni irsi ilə bağlı Azərbaycana məxsus daha 4 element UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilib. 

2.

Şuşa azadlığına qovuşandan sonra bu il ikinci dəfə ənənəvi “Xarıbülbül” festivalına ev sahibliyi etdi. Ondan çox ölkədən musiqiçi və folklor kollektivləri Şuşanın Cıdır düzündə rəngarəng konsert proqramı nümayiş etdirdilər. Dünyaca məşhur şuşalı Üzeyir Hacıbəylinin adını daşıyan, bu il 14-cü dəfə keçirilən Beynəlxalq Musiqi Festivalının bir sıra konsertləri də dahi bəstəkarın yurdunda keçirildi.

3.

Yubiley ilində Şuşa həm də növbəti Vaqif Poeziya Günlərinə ev sahibliyi etdi. Heydər Əliyev Fondu, Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə gerçəkləşən tədbirdə kitab sərgisi nümayiş olundu, Vətən müharibəsinə, Qarabağa, onun tacı Şuşaya həsr edilən nəşrlərin təqdimatı keçirildi.

4.

“Şuşa İli” çərçivəsində və görkəmli şairə Xurşidbanu Natəvanın 190 illiyi münasibətilə bu il həm də Mədəniyyət Nazirliyi və Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin birgə təşkilatçılığı ilə XIX əsr Azərbaycan söz-sənət irsində məxsusi yeri olmuş “Məclisi-üns” ədəbi məclisi bərpa edildi. Bu münasibətlə Şuşada gerçəkləşən tədbirdə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistanın şairləri ud və qanunun müşayiəti ilə şeirlər söylədilər.

5.

Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə bu il səkkizincisi dəfə keçirilən Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi mədəniyyət paytaxtımızın yubileyinə həsr olundu. Eyni zamanda nazirlik tərəfindən “Şuşa – 270” xatirə nişanı da təsis edildi.

6.

Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa daha bir möhtəşəm tədbirə ev sahibliyi edib. Belə ki, on bir ölkənin nümayəndələrinin və ölkəmizin on bir iqtisadi regionunun mətbəx nümunələrinin nümayiş olunduğu Şuşa Birinci Beynəlxalq Kulinariya Festivalı təşkil olunub.

7.

2022-ci il Azərbaycan mədəniyyət və incəsənətinin, ədəbiyyat və elminin inkişafına mühüm töhfələr vermiş bir sıra şəxsiyyətlərin yubileyləri ilə əlamətdar oldu. Dövlət başçısının müvafiq sərəncamları ilə musiqi mədəniyyətimizin inkişafına mühüm töhfələr vermiş SSRİ Xalq artistləri, bəstəkarlar Fikrət Əmirov və Rauf Hacıyevin 100, ustad tarzən, Xalq artisti Əhməd Bakıxanovun 130 illik yubileyləri qeyd olundu.

Dünya şöhrətli bəstəkar Fikrət Əmirovun yubiley tədbirləri UNESCO və TÜRKSOY kimi beynəlxalq təşkilatlarda, bir sıra ölkələrdə qeyd olundu. Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi və UNESCO-nun birgə təşkilatçılığı ilə Parisdə, təşkilatın mənzil-qərargahında F.Əmirovun yubileyinə həsr edilmiş təntənəli musiqi axşamı keçirildi. Bir sıra ölkələrdə konsert və tamaşa nümayişləri gerçəkləşdi. Bunların sırasında Nyu-Yorkdakı “Karnegie Hall”da keçirilən “Dostluq körpüləri” adlı konsert xüsusilə əlamətdar oldu. 

2022-ci il həmçinin görkəmli bəstəkar, mədəniyyət xadimi Rauf Hacıyevin 100 illiyi ilə əlamətdar oldu.

Hər iki yubiley münasibətilə Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə “Fikrət Əmirov – 100” və “Rauf Hacıyev – 100” musiqi festivalları reallaşdı, Bakıda və Gəncədə konsert və tamaşa nümayişləri oldu.

Bundan əlavə, il ərzində görkəmli xanəndələr Sara Qədimova və Şövkət Ələkbərovanın 100, ustad kamança ifaçısı Habil Əliyevin 95, bəstəkar Emin Sabitoğlunun 85, dünyaşöhrətli opera və estrada müğənnisi Müslüm Maqomayevin 80 illik yubileyləri müxtəlif tədbirlərlə qeyd olundu. Bu gün də Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafına töhfələr verən sənətkarlardan maestro, Xalq artisti Rauf Abdullayevin 85, Bəstəkarlar İttifaqının sədri Xalq artisti Firəngiz Əlizadə və Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru Xalq artisti Fərhad Bədəlbəylinin 75 illik yubileyləri keçirildi. Xalq artistləri – bəstəkar Eldar Mansurov və müğənni Sərxan Sərxanın 70, bəstəkar Sərdar Fərəcovun 65, xanəndə Mələkxanım Əyyubovanın 60 illiyi qeyd olundu.

8.

Dövlət başçısının sərəncamları ilə bu il həm də görkəmli şair, xeyriyyəçi Xurşidbanu Natəvanın 190, maarif və mətbuat xadimi Ömər Faiq Nemanzadənin 150, dahi şair-dramaturq Hüseyn Cavidin 140, istiqlal şairi Əhməd Cavadın 130 illik yubileyləri müxtəlif tədbirlərlə qeyd olundu.

Ağdamdakı “İmarət” kompleksində Natəvanın yenidən ucaldılmış abidəsinin açılışı keçirilib.

Hüseyn Cavidin yubileyi münasibətilə Vaşinqtonda ədibin barelyefinin açılışı oldu. Gənc heykəltəraş Kamran Əsədovun müəllifi olduğu barelyef şəhərdəki ABŞ-Azərbaycan Ticarət Palatasının inzibati binasının fasadına vurulub.

Görkəmli şair, pedaqoq, ictimai xadim Əhməd Cavadın 130 illiyi də böyük təntənə ilə qeyd olundu. Yubiley tədbirləri şeirlərində böyük sevgi ilə vəsf etdiyi Türkiyədə, eləcə də Özbəkistanda da keçirildi, həyat və yaradıcılığına həsr olunan kitabların təqdimatı reallaşdı.

Həmçinin dramaturgiyamızın banisi Mirzə Fətəli Axunzadənin 210, milli mətbuatımızın əsasını qoyan Həsən bəy Zərdabinin 180, böyük maarifçi və realist şair Mirzə Ələkbər Sabirin 160, yazıçı və dövlət xadimi Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin 135, böyük müğənni Bülbülün 125, maestro Niyazinin 110, Aşıq Şakirin 100, Xalq rəssamı, Rəssamlıq Akademiyasının rektoru Ömər Eldarovun 95 illiyi və bir sıra mədəniyyət, elm və ədəbiyyat xadiminin yubileyləri qeyd olundu.

9.

Bu il həm də Azərbaycan mədəniyyətində, elmində özünəməxsus yeri olan İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının və İrəvan Müəllimlər Seminariyasının 140 illiyi idi. Hər iki yubileylə əlaqədar dövlət başçısı tərəfindən sərəncamlar imzalanmışdı.

Beləcə, biz sizə 9 bölümdə 2022-ci ilin 99 əsas mədəniyyət hadisəsi barədə məlumat verdik. 

Şəkildə: “Xarıbülbül” festivalından görüntü

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.12.2022)