Super User
Efiopiya nümayəndə heyəti “ASAN xidmət”də
Efiopiya Federativ Demokratik Respublikasının Baş naziri ofisinin dövlət naziri Aklilu Tadesenin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ölkəmizdə səfərdə olub.
Əsas məqsəd Azərbaycanın “ASAN xidmət” modelinin Efiopiyada tətbiqi ilə bağlı layihələrlə yaxından tanış olmaqdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən verilən məlumata görə, proqram çərçivəsində nümayəndə heyəti ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyev arasında görüş keçirilib. Görüş zamanı qonaqlara “ASAN xidmət”, o cümlədən Dövlət Agentliyinin digər fəaliyyət istiqamətləri barədə ətraflı məlumat verilib. Diqqətə çatdırılıb ki, Prezident İlham Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə yaradılan “ASAN xidmət” əhalinin dövlət xidmətlərinə əlçatanlığının təmin edilməsində mühüm rol oynayıb. Hazırda “ASAN xidmət” təcrübəsinin paylaşılması istiqamətində 20-dən çox ölkə və beynəlxalq təşkilatla əməkdaşlıq edildiyi də vurğulanıb.
Dövlət Agentliyinin sədri “ASAN xidmət” konsepsiyasının Efiopiyada tətbiqi istiqamətində hazırda işlərin davam etdiyini və bu istiqamətdə mütəxəssislərin qarşılıqlı səfərlərinin həyata keçirildiyini vurğulayıb.
Dövlət naziri öz növbəsində 2024-cü ilin 14 may tarixində Dövlət Agentliyi ilə Efiopiya Federativ Demokratik Respublikasının Dövlət Xidməti Komissiyası arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumunun əhəmiyyətinə toxunub. O, “ASAN xidmət” təcrübəsinin Efiopiyada tətbiqi çərçivəsində Dövlət Agentliyi tərəfindən göstərilən dəstəyə görə Azərbaycan tərəfinə minnətdarlığını ifadə edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
“Bir qəlbi də sən isit!” aksiyasına start verilib!
Dünyada kiminsə qəlbini sevindirməkdən gözəl nə ola bilər? Onda ki bu qəlb uşaq qəlbi olsun!
“ASAN Könüllüləri” Təşkilatının “ASAN Məktub” sosial proqramı və “BRAVO” marketlər şəbəkəsinin birgə əməkdaşlığı ilə qarşıdan gələn Yeni il münasibətilə “Bir qəlbi də sən isit!” aksiyası həyata keçirilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən verilən məlumata görə, 1 ay müddətində davam edəcək aksiya çərçivəsində vətəndaşların dəstəyi ilə dekabr ayı ərzində 3-14 yaş aralığında sosial qayğıya ehtiyacı olan uşaqların arzuları gerçəkləşdiriləcək.
Vətəndaşlarımız 27 dekabr tarixinədək 7 saylı Bakı “ASAN xidmət” mərkəzi, “BRAVO” marketlər şəbəkəsinin “20 Yanvar” və “Koroğlu” filiallarında qurulmuş xüsusi guşələrə yaxınlaşmaqla məktublarla tanış ola və öhdəliyə götürə bilərlər.
Yeni ildə kiçik qəlblərin sevincinə birlikdə səbəb olaq!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Ankarada dahi Füzulinin yaradıcılığına həsr olunmuş tədbir keçirilib
Ankarada keçirilən 21-ci Kitab Sərgisi çərçivəsində dekabrın 1-də, bazar günü böyük şair və mütəfəkkir Məhəmməd Füzulinin “Füzulinin divanı” adlı əsərlər toplusunun təqdimatı olub.
AzərTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin və ölkəmizin Türkiyədəki səfirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Mədəniyyət Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə diplomatlar, alimlər, ədəbiyyatşünaslar, iki qardaş ölkənin ictimaiyyətinin nümayəndələri iştirak ediblər.
Təqdimat mərasimini açan Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov dahi Füzulinin öz yaradıcılığı ilə bütün Türk dünyasının ədəbi-bədii fikrini zənginləşdirdiyini qeyd edib.
O xatırladıb ki, dahi şairin 500 illik yubileyi Azərbaycan üçün çətin dövrə, ölkə ərazilərinin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal edildiyi vaxta düşüb. “Vəziyyətin mürəkkəbliyinə baxmayaraq, Ümummilli Lider Heydər Əliyev 1994-cü ildə Füzulinin yubileyinə həsr olunmuş təntənəli tədbirlərin keçirilməsi barədə qərar qəbul etdi”, - deyə S.Abbasov bildirib.
“Böyük şair və mütəfəkkirin ölməz bədii-fəlsəfi irsi Azərbaycanın ədəbi fikir tarixində mühüm rol oynamış, Şərqin bir çox xalqlarının ədəbiyyatına mühüm təsir göstərmişdir”, - deyə Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri qeyd edib.
O, həmçinin bildirib ki, “Füzuli divanı”nın təqdimatı dahi Azərbaycan şairinin 530 illik yubileyinə təsadüf edib.
Qazi Universitetinin (Ankara) Türk dili və ədəbiyyatı kafedrasının müəllimi, professor İsmet Çetin Füzuli irsini təkcə Türk dünyasının deyil, bütün bəşəriyyətin sərvəti adlandırıb.
“Füzuli böyük qələm ustadlarından biridir. Dil, üslub və poetik texnika baxımından Füzuli ilə müqayisə oluna bilənlər azdır”, - deyə o vurğulayıb.
Alim Türkiyədə Füzuli irsinin öyrənilməsinin tarixi mərhələləri barədə tədbir iştirakçılarına məlumat verib.
Professor Çetin qeyd edib ki, Türkiyədə Füzuli irsinin öyrənilməsi ilə bağlı ilk akademik iş 1940-cı illərə təsadüf edib. Həmin dövrdən indiyədək təkcə Türkiyədə Füzuli irsi mövzusunda 70 müxtəlif əsər nəşr olunub.
Azərbaycan Atatürk Mərkəzinin direktoru, akademik Nizami Cəfərov çıxışında qeyd edib ki, Azərbaycan, ərəb və fars dillərində 16 böyük əsəri olan dahi şairin yaradıcılığı bədiiliyi, incəliyi və orijinallığı ilə seçilir.
Akademik Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığını “estetik sufizm”in zirvəsi adlandırıb.
O, Füzulinin yaşayıb-yaratdığı dövrə diqqət çəkib. “Şair öz yaradıcılığı ilə Osmanlı və Səfəvi dövlətləri arasında qarşıdurmanın qarşısını almağa çalışıb”, - deyən N.Cəfərov Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin Məhəmməd Füzulini “türk xalqlarını birləşdirən şəxsiyyət” adlandırdığını diqqətə çatdırıb.
Alim Ümummilli Liderin Azərbaycan xalqının mədəniyyətinin və irsinin qorunmasına göstərdiyi diqqəti yüksək qiymətləndirib. “Heydər Əliyev dahi Füzulinin yubileyini respublika üçün ağır bir dövrdə keçirmək qərarına gəldi. Ümummilli Lider bəyan edib: “İndiki şəraitdə Azərbaycanda maliyyə imkanları çatışmazlığı ola bilər. Bununla belə, mənəvi dəyərlərimizdən məhrum olub, Füzuli kimi şəxsiyyətləri unuda bilmərik”.
N. Cəfərov Füzuli irsinin öyrənilməsində görkəmli yazıçı, alim və pedaqoq Mir Cəlal Paşayevin xidmətlərini də vurğulayıb.
O, Mir Cəlal Paşayevin 1940-cı ildə “Füzulinin poetik xüsusiyyətləri” əsərinə görə filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi aldığını, 1958-ci ildə yenidən bu mövzuya müraciət edərək “Füzuli sənətkarlığı” adlı monoqrafiyasını nəşr etdirdiyini xatırladıb.
“Ədəbiyyatçı alim Mir Cəlal Paşayevin dissertasiyası üzərində işləməsi xalqın mədəni irsini müdafiə etmək istəyinin özünün alimlərdən əsl cəsarət tələb etdiyi repressiya dövrünə təsadüf edib. Buna baxmayaraq, o, böyük şairin yaradıcılığını öyrənmək fikrindən vaz keçmədi və bununla da füzulişünaslığın inkişafına mühüm töhfə verdi”, - deyə akademik sözlərini yekunlaşdırıb.
Gəncə Nizami Gəncəvi Mərkəzinin direktoru Əlimuxtar Muxtarov qeyd edib ki, bir çox yerli və xarici tədqiqatçılar Məhəmməd Füzulini Azərbaycan-türk ədəbiyyatı tarixində ən həssas lirik və romantik şair adlandırıblar.
Onun sözlərinə görə, Füzulinin əsərləri İslam dünyasının parlaq mənəvi xəzinələrindən biridir. “Füzulinin qəzəllərində əks olunan məhəbbət onun dini etiqadının, əqidəsinin, prinsiplərinin bədii ifadəsidir”, - deyə Ə.Muxtarov qeyd edib.
“Füzuli dünya lirik poeziyasının parlaq nümayəndələrindən biridir və onun ölməz qəzəlləri bu gün də oxucuların ruhunun tellərinə toxunur, insanlara məhəbbət, xeyirxahlıq, humanizm hissi aşılayır”, - deyə o, Füzuli yaradıcılığının təbliğinin vacibliyini vurğulayıb.
Ə.Muxtarov vurğulayıb ki, Füzuli parlaq yaradıcılığı ilə ədəbi fikrin zirvələrinə çatıb.
Qazi Universitetinin (Ankara) Türk dili və ictimai elmlər kafedrasının müəllimi, professor Halil Çeltik Füzuli yaradıcılığında janr müxtəlifliyinə diqqət çəkib.
“Məhəmməd Füzulinin qəzəlləri yüksək emosionallığı, səmimiliyi və hərarəti ilə insanı heyran edir. Böyük lirik şairin yaradıcılığı hisslərin və dərin fəlsəfi fikirlərin, insan taleyi ilə bağlı müzakirələrin məcmusudur ki, bu da Füzulinin əsərlərini özünəməxsus edir”, - deyən alim dahi şairin haqlı olaraq dünya ədəbiyyatında xüsusi şərəfli yer tutduğunu vurğulayıb.
Professor Füzuli irsinin təbliğinə verdiyi töhfəyə görə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbərliyinə təşəkkür edib.
Tədbir “Azərbaycan rüzgarları” musiqi qrupunun çıxışı ilə başa çatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Koreyada Azərbaycan və türk dilləri üzrə nitq müsabiqəsi keçirilib
Koreyanın tanınmış universitetlərindən HUFS-un (Hankuk University of Foreign Studies – Hankuk Xarici Tədqiqatlar Universiteti) Azərbaycan və türk dili departamentinin müəllimi, professor Rövşən İbrahimovun tələbələri Azərbaycan dili üzrə nitq müsabiqəsində iştirak edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, hər ilin dekabr ayında universitet tərəfindən Azərbaycan və türk dilləri üzrə nitq müsabiqəsi keçirilir. Tədbirdə həm Azərbaycan, həm də Türkiyənin Koreya Respublikasındakı səfirliklərinin nümayəndələri iştirak edib, qalibləri mükafatlandırıblar.
Koreyalı tələbələr maraqlı çıxışları ilə yadda qalıb. 1-ci yerin qalibi Pe İnxe “Koroğlu” dastanından bəhs edib. O, ağır xəstəlik keçirəndən sonra depressiyaya qapılmasından, dastanın ona ruh yüksəkliyi verməsindən, oxuyub bitirəndən sonra həyata baxışının dəyişməsindən söhbət açıb.
2-ci yeri qazanan tələbə Kim Dabin təhsilinin magistratura pilləsini Azərbaycanda davam etdirmək niyyətində olduğunu və Azərbaycan iqtisadiyyatını daha dərindən öyrənmək istədiyini vurğulayıb.
3-cü yerin qalibi Yun Socin idman sahəsi, ələlxüsus Azərbaycan voleybolu ilə yaxından maraqlandığından, bu idman növünün Azərbaycanda inkişafından bəhs edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
“Türk Dünyasında Qadın” simpoziumunda Azərbaycan qadınlarının hüquqlarından danışılıb
Şimali Kipr Türk Respublikasında “Türk Dünyasında Qadın” simpoziumu keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, simpoziumda müxtəlif ölkələrdə qadınların ictimai-siyasi həyatda iştirakçılığının vəziyyəti və inkişafı ilə bağlı akademik müzakirələr aparılıb, gələcək fəaliyyətə dair təkliflər səsləndirilib.
Onlarla ölkənin qadınlarının təmsil olunduğu simpoziumda Şimali Kipr Türk Respublikasının Prezidenti Ersin Tatar iştirak və çıxış edib. Ölkə başçısı türk dünyası qadınlarının fəaliyyətini yüksək qiymətləndirib, onlara uğurlar arzu edib.
Tədbirdə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsini təmsil edən Media, kommunikasiya və analitik təhlil şöbəsinin müdiri Vəsilə Vahidqızı “Azərbaycanda qadın hüquqları” mövzusunda çıxış edib. Çıxışda qeyd olunub ki: “Ölkəmiz 1918-ci ildə Şərqdə ilk dəfə qadına seçib-seçilmək hüququ verib, bu da o dövrdə Azərbaycanın hüquqi dövlət quruculuğu yolunda əzminin ən parlaq göstəricisi olub. Ölkəmizdə qadın siyasətinin əsas prinsiplərinin müəyyən edilməsi və dövlət səviyyəsinə qaldırılması Ümummilli Lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Qadın siyasəti bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən yeni meyarlarla zənginləşdirilərək yüksək səviyyədə davam etdirilir. Azərbaycan qadını ölkədə ən yüksək dövlət vəzifələrində təmsil olunur, gender bərabərliyi təmin olunur”. Simpozium iştirakçılarına DİDK-nın xaricdə yaşayan azərbaycanlılara hüquqi yardım göstərilməsi məqsədilə həyata keçirdiyi uzunmüddətli layihələr, eləcə də yeni nəsil diasporun ana dilində təhsil alma hüququnun təmin olunması üçün açılan həftəsonu Azərbaycan məktəblərinin fəaliyyəti barədə də məlumat verilib.
Daha sonra azərbaycanlı məcburi köçkünlərin, o cümlədən qadınların ata-baba yurduna dönməsini əks etdirən qısametrajlı film göstərilib və iştirakçılarda böyük maraq doğurub.
Şimali Kipr Türk Respublikasının Prezidenti Ersin Tatar Azərbaycan nümayəndə heyəti ilə tanış olub və Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Youtube kanalı olan Diaspor TV-yə müsahibə verib. Prezident öz müsahibəsində bildirib ki: “Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Türk dövlətləri birliyinə önəm verməsi, birlikdə gələcəyə daha güclü şəkildə yürüyə biləcəyimizi ifadə etməsi bizim üçün çox böyük əhəmiyyət daşıyır. Mən İlham Əliyevin fəaliyyətinə böyük dəyər verirəm, xüsusilə Qarabağda qazanılan zəfərdən sonra daha gözəl işlər görüldüyünü söyləmək istəyirəm”.
Ersin Tatara və simpoziumun təşkilatçılarına Azərbaycanın tarix və mədəniyyətindən bəhs edən kitablar, milli-mədəni dəyərlərimizin rəmzi olan hədiyyələr təqdim olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
“Tale” deyib çəpərlədin ömrümü… - ŞƏFA VƏLİNİN ŞEİRLƏRİ
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdirir. Bu gün növbə Şəfa Vəlinindir.
***
Sonra baxdım, pəncərəmə qar düşür,
Dam altında iki pişik bürüşür,
Armud ağacında "mak-mak" oynayan
Sərçəcik hamıdan betər üşüyür...
...mən demədim dərdimi təbiətə...
Sonra baxdım, qarda xatirə qalıb,
Üzülən də, sevinən də tapılıb...
Oxuduğum son xəbər məhz beləydi:
"asfalt üstə çılpaq körpə atılıb..."
...mən demədim dərdimi təbiətə...
Sonra baxdım, yollarda sürüşən çox,
Ürəkdən qovulan, gözdən düşən çox...
Getdilər... Getməyə yeri olanlar...
Qaldı dərdəcərlər... Dərddə bişən çox...
...mən demədim dərdimi təbiətə...
Sonra baxdım...
Sonraya saxladığım
Bütün “əlvida”lar ömür sandığım,
ağzının kilidi həyam, abırım...
... Əvvəldə ölmüşdü “bəxtdən” umduğum...
...məni dinləməyə üzü gəlmədi
Təbiət Ananın, Tanrı Atanın...
***
“Uç-uç baba” uçurmağa bir ümid,
Zəzzəquma üfürməyə nəfəs qalmadı...
Azaldı ölçülər,
Pozuldu qafiyələr:
“Tanrı” dediyimiz də unuda bilərmiş
Ən gözəl əsərini...
“Uç-uç baba” axtarmağa bir ümid,
Tulça turşusu qoymağa həvəs qalmadı...
...şeirlər duyulmadı,
Hekayələr oxunmadı:
“Tanrı” dediyimiz də ovuda bilirmiş
Əsərindən incimiş ürəyini...
Qışdı...
Yanvardı...
Gündü...
Bayaq çıxdım həyətə...
... “uç-uç baba” tapammadım...
Zəzzəqumanın qaralmış yarpağına
Bir ovuc qar yayxanıb...
Qara da qıyammadım...
... Bizik...
Etdiyimizdi...
Etmədiyimizdi...
Başından sonunadək qaçdığımız ömrün
günahkarı da, xilaskarı da
“Tanrı” dediyimizdi...
***
Şəkinin dumanı nazlanır axı,
Çəkir ürəyimi pişik dalaşı,
Qonşuda söz qalıb: qapıarası,
Qızların göyçəyi piyada gəzmir,
Naza həsrət daşlar küçə həyası...
İndi necə edim, nə deyim ki mən,
Olmayım dumanda nazdan narazı?
Şüşədən rübəndlər dəbə düşəndən,
Gizlənir eyvanlar pərdə dalında...
...Yaman çəkinirəm qara pişikdən
Pusur hənirimi qapı dalında...
Nazın çəkmədiyim boz pişiklərin
“ah” qoxur küsəyən mırıltıları...
Şəkinin dumanı nazlanır axı...
Bir naz da mən atdım xatirələrə,
Bu gün də yadıma salmadım səni...
...Nə eyvan, nə də ki pişik deyiləm,
Qatım abrıma, aldadım səni...
Mənimki, uzağı, bircə tumardı,
Çəkəsən ruhuma, dönəm olam mum...
...bilirəm...
Bilirəm, gözəl axtaran,
Şəkidə eyvan da, qara pişik də,
Bu daşlı yollarda ölən ümid də,
Lap elə Şəkinin özü də məsum...
...Bir mən günahkaram...
Bir də ayrılıq...
Şəkinin dumanı nazlanır axı...
***
Ay qırmızı papaqlı,
Ay hamıdan küsən qız...
Əlləri umacaqlı,
Boy-buxunu süsən qız...
Yenə kimə inandın?
Aldadan tapıldımı?
“Dağ haqqı”ydımı andın,
Dağlarda haqq qaldımı?
Yazdığın “son mesaj”la
Hansı qarğış yol aldı?
Bir sərçə qayğısıyla
Keçmədiyin yol qaldı?
Ay qırmızı papaqlı,
Saçı daraqtanımaz...
Eşqi “başı qapazlı”,
Arzuları gülaçmaz...
Ömrün önündən çəkil,
Nə olacaq, olacaq...
İkimizdən bir şəkil,
Bir xatirə qalacaq...
Aç saçını, tök üzə,
Qocalmaqdan da qorxma...
Bir bayatı çək bizə,
Və də eşqdən oxuma...
***
“Tale” deyib çəpərlədin ömrümü,
Çıl-çırpını qıra-qıra gəlirəm...
Kül qalmayıb ocağımda tökməyə,
Başı daşa vura-vura gəlirəm...
“Ah”larımla uçurtduğum “evlər”i
Vicdanımla hörə-hörə gəlirəm;
Mən səninçün darıxıram, İlahi...
Əminsən, ömürdü mənə verdiyin?
Yaşamağı öyrətməyi unutdun...
İki gilə göz yaşıymış ümidim,
Adına əkdiyim gülü qurutdun...
Gedən-gedənədir xatirələrdən,
“Dost payı” dediyin çayı soyutdun;
O pay üçün darıxıram, İlahi...
Qaçqın düşdüm bələyimdə, bilirsən,
Beşiyimi yada verdin... Öz işin...
Bir noyabr sazağında buzladı,
Canım oldu qar havası-əl işin...
Ağrı-ağrı, sancı-sancı doğulan
Şeirim də, hekayəm də söz işin;
Susmağınçün darıxıram, İlahi...
Mən səninçün darıxıram, İlahi...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Böyük Stradivarinin müəllimi, Əlillər Günü, Animatorların bayramı...
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bü günə olan əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
Beynəlxalq Əlillər Günü
1992-ci ildə Rusiya Federasiyasının təşəbbüsü ilə BMT-nin Baş Məclisində dekabr ayının 3-nün Əlillər Günü kimi qeyd olunmasıyla bağlı qərar qəbul edilib. Hər il keçirilən Beynəlxalq Əlillər Günü əlillərin ehtiyaclarını başa düşmək və məhdud imkanlara malik olan insanların ləyaqət, hüquq və rifahına dəstəyi irəli çəkmək və həmçinin, məhdud imkanlı insanların siyasi, sosial və mədəni həyatın bütün aspektlərinə cəlb edilməsinə çalışmaq əsas meyar hesab olunur. Dünya əhalisinin təxminən 10 faizini fiziki cəhətdən qüsurlu insanlar təşkil edir. Əlilliyi olan insanların 20 faizi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşayır.
Ölkəmizdə bu ilin əvvəli üçün 600 min nəfərə yaxın əlil, o cümlədən 72 min sağlamlıq imkanları məhdud uşaq var idi. Amma əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev cənabları bu sayın xeyli azalması uğrunda məqsədyönlü fəaliyyətə başladığından, bu rəqəmin ciddi itkiyə məruz qaldığı istisna deyil.
Ümumdünya kompüter qrafikası, dizaynerlər və animatorlar günü
“Evans & Sutherland” adlı ilk kompüter qrafikası ilə məşğul olan şirkəti hələ uzaq 1968-ci ildə yaratmışdılar. Onun yaradıcısı Amerika alimi Ayven Sazerlend idi. O, həm də internetin pioneri hesab edilir. 1984-cü ildə stereolitoqrafiya metodunun kəşfi ilə 3D çap üsulu da ram edildi. Sonradan bu üsul kompüterlərə də aid edildi. Bu gün kompüter qrafikası sahəsində Dell, İntel, Adobe, Vidia kimi öncüllər liderlik edirlər. Əgər sizin tanış dizaynerləriniz, tanış 3 D mütəxəssisləri varsa heç də pis olmaz ki onları təbrik edəsiniz.
“Öz əlinlə hədiyyə düzəlt” günü
Uşaqlar bağçada rəngli kağız və kartondan hədiyyələr düzəldirlər, bu hədiyyələri böyüklər məmnuniyyətlə qəbul edirlər, bu öz yerində. Amma bu bayram həm də böyüklər üçün nəzərdə tutulur. İndi bir məni agah edin görək, biz öz əlimizlə nə hədiyyə düzəldə bilərik və tutalım, səkkiz martda xanımlar üçün vatman kağıza yapışdırdığımız gül rəsmini xanımlar başımıza vurmazlarmı.
Böyük Stradivarinin müəllimi
1989-cu ilin bu günündə Mixail Qorbaçovla Corc Buş SSRİ ilə ABŞ arasındakı soyuq müharibənin rəsmən bitdiyini elan etdilər. 1984-cü ildə ən böyük sənaye qəzalarından biri Hindistanda baş verdi, Bxopal kimya kombinatından zəhərli qazın sızması nəticəsində 2000 insan öldü, 20000 insan kor oldu. 1979-cu ildə İranda yeni konstitusiya qəbul edildi, cəmiyyətin islamlaşması, şəriət məhkəməsi, qadınların zorən çadra taxması qəbul edildi. 1973-cü ildə amerikalılar ilk dəfə Yupiter planetinə uçdular. 1959-cu ildə ruslar “Lenin” adında ilk atom sualtı gəmi istehsal etdilər. 1910-cu ildə Parisdə ilk leon lampası nümayiş olundu. 1894-cü ildə “Dəfinələr adası” romanının müəllifi, şotland yazıçı Robert Stivenson dünyasını dəyişdi. 1775-ci ildə ilk dəfə ABŞ-da hazırkı ulduzlu xətt-xətt bayraq ucaldıldı. Və ən nəhayət, 1596-cı ildə italyan skripkaçı, Antonio Stradivarinin müəllimi Nikolo Amati dünyaya gəldi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Şeir gecələri kapuçino dadındadır – KATARİNA SARİC
Ümid Nəccari, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün
Monteneqrolu Katarina Saric Nikšić Universitetində Fəlsəfə və Cənubi Slavyan ədəbiyyatı üzrə təhsil alaraq Podqoritsada sosial siyasət üzrə magistr dərəcəsini tamamlayıb. Sosial kontekstdə şeir və nəsr yazır.Çoxsaylı antologiyalarda və böyük ədəbi saytlarda təmsil olunan müəllifdir.Onun şeirləri və nəsri haqqında xeyli elmi əsərlər yazılıb.
Əsərləri bir çox mükafatlara layiq görülüb, yeddi dilə tərcümə edilib. Katarina Saricin şeirləri heç vaxt döyüş meydanını tərk etməyən və düşüncələri uğrunda mübarizə aparan cəsur bir qadının səsidir. Onun poetik görüşləri zaman-zaman böyük feminist şairlərin poetikasından keçir.O, sözün həqiqi mənasında, qadının iç dünyasını detallarına qədər oxucuya çatdırır.
Katarina Saricin bir neçə şeirini dilimizə çevirərək “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı vasitəsi ilə şeirsevərlərə ərməğan edirəm. Bu şeirlərin bəzən abstrakt fikirləri, düşüncə ziddiyyəti ilə oxucunu yüklədiyi duyulsa belə, əslində onlar, gerçəkdən, sirli-sehirli, bir qədər də metafizik abu-hava yaradır, oxucunu düşündürərək hardasa bu yaranmış mənzərənin bir parçasına çevirir.
ŞƏKƏR YAĞMURU
Mənə mesaj olaraq bir mətnlə yaxınlaşmayacaqsan, Şəkər!
Haralıyam, peşəm nədir kimi bir sualla…
Çox tez hiss edəcəksən
Danışıq dilindən dəhşətə düşdüyümü,
Hazır formulların ürəyimi bulandırdığını,
Mart ayında doğulduğumu,
Və mavi rəngi sevdiyimi.
Dağınıq bir “Vikinq” sıçrayışında
mənə tərəf qaçacaqsan
Artıq rezerv edilmiş bir park kimi,
Baş ağrısından işgəncə almış kimi.
Bazar günü olacaq və həssas dərim üçün
Krem aldığım aptek işləməyəcək.
Evlənməyəcəksən, boşanmayacaqsan,
Ya da qarmaqarışıq bir münasibət içində olmayacaqsan.
Sadəcə palçıq içindən keçənlər kimi yorulacaqsan.
Yağmur yağacaq,
Və hər zamanki kimi çətirim olmayacaq.
Hind Okeanında bir tısbağaya toxunduğunu danışacaqsan.
Qürur və ya utanc hissi?
Sənə sunami qayalarının altından topladığım
mərcan rəngli dırnaqları göstərəcəyəm
Seylon sahilləri yox olduğunda.
Məni arxa daxmaya aparacaqsan,
romlu bir çay üçün ən yaxın restorana.
və mənə yol boyu dostluqlarından danışacaqsan.
Siləcək səsi duyulacaq,
dumanlı şüşəyə üfürəcəyəm,
yol xəritəsini cıracaqsan,
Zirehli evim şüşədən düzəldilmiş kimi dağılacaq.
Kirpiklərinin üzərindən keçəcəyəm,
tikanlı məftil arasından
və bir qaranquş gedişi ilə gözünün dibinə dalacağam.
Köhnə video cihazında "Kəpənək"i
milyon dəfə geri çəkdiyimi biləcəksən,
azadlığa uçmağı xəyal etdiyimi belə...
Cibindən bir torba qızılı rəngdə tütün çıxaracaqsan,
büküb bütün qorxularımızı
çəkəcəyik havalı arzularımızı,
mavi tüstülərdən keçəcəyik.
Və külün içində bir çiçək əkəcəyik,
yağmur yağacaq
su kimi böyüyəcək çiçəyimiz
FLAŞ
Günortadan sonra yağışa dözə bilmirəm,
caza və keçmişə dönməyə dözə bilmədiyim kimi.
Geriyə dönüb baxdığımda
günəşin qürubunda maşın sürməyimiz,
siqareti uçuşda bitirməyimiz görünür.
Dadsız saqqıza dözə bilmirəm,
çiyələk və balonların partlaması
məhdudiyyətsiz bu şirin zarafat.
Dördyolda ayaqlarımı sığallayıram,
başımı pəncərədən çıxarıram,
külək saçlarımı yelləyir,
dözə bilmirəm
musiqi qutuları üçün yol kənarındakı gözyaşlarına.
Şeir gecələri kapuçino dadındadır
hər yeni sevdiklərimi məhv edən yaralar
Ya da uzaq məsafəli sevgilərə bənzər kimi...
Hər körpünü yandıran bu lənətlənmiş zəifliyə
dözə bilmirəm,
amma davranışları
əbəs məni məsumluğumda tənha buraxır.
Sonsuza qədər açıq olan bir yaranın üstünə
palçıq vurur,
mənə yenidən acı verir
məni öldürmək əvəzinə.
Yağışa dözə bilmirəm,
caz səsinə də,
fasiləsiz olaraq daima bu dəyişməz hislərə...
Məbədlərdə partlayışlar kimi
və yolun yanmış qoxusu
həmişə o dəyişməz küllərdən gəlir.
FOTO
- Bu həyatın fotosunu sənə buraxıram
bir çanta dolu qəhvə,
sobada albalı dadında tort,
və o ayaqqabılar - ad günüm üçün hədiyyən
(bir ölçü böyük).
Uydurulmuş hay-küylər...
şəhərkənarı yataqxanalarda
bu həftə sənin üçün planlaşdırılır
(və kağız qırıntıları).
Bu gün tərk edildim,
küləklərə ürək verdim,
öldürücü gözündən
retuşlaşmış gerçəkliyimi alıram.
Unudulmuş əlyazması
və son uğursuz gəlişim,
məndən sənə və geri.
(Məntiq anlamından gerçəklik anlamına).
Bütün görmədiklərini sənə buraxıram
barmaqlarına sıxılmış klaviatura düymələri,
ikinci dərəcəli modelləşdirilmiş gerçəklik.
Gözəl bir dizaynda buludların köpüyü,
sənin dəyişən eqon,
Paralel kainatın yaradıcısı,
bu virtual yer və göy üzü.
Mən səni tərk edirəm.
Təqlid etmirəm.
Heç vaxt təqlid etmirəm.
Və etmərəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Sosial şəbəkələrdə "dost" tapır, real həyatda özümüzü daha təcrid olunmuş hiss edirik
Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Texnologiyanın təsiri: insanlığın ruhu və rəqəmsal asılılıq:
Müasir dövr texnologiyanın həyatımızın hər sahəsinə nüfuz etdiyi bir dövrdür. İnternet, sosial media, süni intellekt və ağıllı cihazlar insanlığı yeni bir mərhələyə daşıyıb. Bu, bir tərəfdən böyük imkanlar yaradıb, digər tərəfdən isə ciddi problemləri ortaya çıxarıb. İnsanlar indi zaman və məkan sərhədlərini aşaraq ünsiyyət qurur, məlumat əldə edir və həyatlarını təşkil edir. Amma eyni zamanda texnologiya ilə bu qədər iç-içə olmaq insan ruhunu, mənəvi dəyərləri və cəmiyyətlərin təməl quruluşunu necə təsir edir?
Rəqəmsal dünya: həyat asanlaşır, amma nə başverir?
Texnologiyanın həyatımızı asanlaşdırdığı faktdır. Ağıllı telefonlar vasitəsilə gündəlik işlərimizi idarə edir, sosial şəbəkələrdə dünyanın hər yerindən insanlarla əlaqə saxlayırıq. Amma bu asanlıq bizə həqiqətən xidmət edir, yoxsa bizi məhdudlaşdırır? Həyatın təbii ritmini rəqəmsal ekrana dəyişmək, sanki virtual dünyada yaşamaq insanın emosional və psixoloji sağlamlığına ciddi təsir göstərir.
Gəlin etiraf edək: bir çoxumuz sosial mediada "like" sayı ilə öz dəyərimizi ölçməyə başlamışıq. Virtual əlaqələr real insan münasibətlərini arxa plana keçirib. Şəxsiyyətlərarası ünsiyyət azaldıqca, tənhalıq hissi artır. Müasir insan sosial şəbəkələrdə "dost" tapır, amma real həyatda özünü daha təcrid olunmuş hiss edir.
Süni intellekt və insanlıq: kim kimə xidmət edir?
Süni intellekt hər sahədə inqilab yaradır. O, tibdə, təhsildə, sənayedə və digər sahələrdə inanılmaz nailiyyətlərə səbəb olur. Amma bu inkişaf bəzən qorxu doğurur. İnsanların iş yerləri robotlarla əvəz olunur, qərarların alınmasında maşınlar daha çox rol oynayır. Süni intellekt insan düşüncəsini geridə qoyarsa, biz kim olacağıq?
Cavabı sualı kimi tərəddüdlü suallar da gündəmə gəlir: Maşınlar bizdən daha ağıllı ola bilərmi? Süni intellekt insanın yaradıcılığını, empatiyasını və mənəvi gücünü əvəz edə bilərmi? Biz texnologiyanın yaradıcılarıyıq, yoxsa onun idarə etdiyi varlıqlara çevrilirik?
Eko-texnologiya və planetimizin gələcəyi:
Müasir dünyanın ən aktual problemlərindən biri də ətrafmühit məsələləridir. Texnologiyanın inkişafı ekoloji böhranları dərinləşdirib. Planetin resursları sürətlə tükənir, iqlim dəyişikliyi isə bütün insanlığı təhdid edir. Amma texnologiya burada həm problem, həm də həll yolu ola bilər.
Eko-texnologiyalar bərpa olunan enerji mənbələri və“yaşıl” infrastruktur planetimizi xilas etmək üçün əsas addımlardır. İnsanlıq bu texnologiyalardan düzgü nistifadə edərsə, gələcək nəsillər üçün daha sağlam bir dünya qurmaq mümkündür. Amma sual qalır: texnologiya ətraf mühiti qorumağa xidmət edəcəkmi, yoxsa yalnız iqtisadi mənfəət məqsədi ilə istifadə ediləcək?
Ruhaniyyət və texnologiya: tarazlıq necə tapılacaq?
Müasir dövrdə əsas çağırış texnologiya ilə insanlığın mənəvi dəyərləri arasında tarazlıq yaratmaqdır. Texnologiya həyatımızı asanlaşdırmalı, amma ruhumuzun dərinliyini məhv etməməlidir. İnsan olmaq yalnız ağıllı cihazlar istifadə etmək deyil, həm də hiss etmək, sevgi bəsləmək, ətrafımızdakı gözəlliyi qiymətləndirməkdir.
Beləliklə, sual yaranır: biz texnologiyadan istifadə edərək insanlığı daha da yüksəldəcəyik, yoxsa insanlığı texnologiyanın idarəsinə təslim edəcəyik? Bu sualın cavabı gələcəyimizin taleyini müəyyən edəcək.
Nəticə.
Texnologiya bir vasitədir, məqsəd deyil. O, insanlara xidmət etməli, onları idarə etməməlidir. Müasir dövrün ən böyük vəzifəsi bu vasitəni balanslı şəkildə istifadə edərək insan ruhunun, mənəvi dəyərlərin və planetimizin sağlamlığını qorumaqdır. Çünki texnologiya nə qədər güclü olsa da, onu idarə edən hələ də insan ağlı və ruhudur. Bunu unutmaq isə özümüzü unutmaq deməkdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
Kiməsə ağız açmağı xoşlamayan professor...
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xoşbəxt adamdır. Heç vaxt təşvişə düşmür, hər adi hadisədən narahatlıq keçirmir və əbəs yerə həyəcanlanmır. Üzləşdiyi çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün hissiyyat, istedad və təxəyyülü var. Nə qədər çətinliyə düşsə də təbəssümünü qoruyub saxlaya bilir...
Belə rəvayət edirlər ki, bir gün şah ağır xəstələnir. Məmləkətdə olan həkimlərin heç biri onun dərdinə çarə tapa bilmirlər. Ağrıdan qovrulan şah, nəhayət göstəriş verir ki, haradan olursa olsun, on günə bacarıqlı bir həkim axtarıb tapsınlar. Şahın qoyduğu vaxt bitənə yaxın baş vəzir ona yaxınlaşıb təzim edir:
- Şah sağ olsun, ən güclü həkimlər yanınızda olub, lakin dərdinizə heç bir əlac tapa bilməyiblər. Bağdadda yenicə həkimliyə başlamış 15-16 yaşlarında bir uşaq var, ümid bir ona qalıb. Onu da hüzurunuza gətirməyə cürət etmirik.
Çarəsi hər yerdən üzülən şah yeniyetmə həkimi onun yanına gətirməyi əmr edir. Bu yeniyetmə həkim sonralar bütün Şərqdə loğman adı ilə məşhurlaşmış böyük İbn-Sina idi. Nə isə, onu şahın hüzuruna gətirirlər. İbn-Sina qarşısında ortayaşlı, yanaqlarından qan daman, şişman bir adam görür. Şahın yanındakı süfrədə yağlı plov, cürbəcür Şərq şirniyyatları, növbənöv çərəzlər düzülmüşdü. İbn-Sina başa düşür ki, şahın ağrılarının əsas səbəbi onun düzgün qidalanmaması və hərəkətsizliydir. Şahı müayinə etdikdən sonra ona pəhriz təyin edir. Saray həkimləri bir-birinə baxıb dodaqaltı gülürlər. Çarəsiz qalan şah gənc loğmanın müalicəsini qəbul edir. Bir həftədən sonra şahın yanına gələndə Onun görür ki,müalicəsi müsbət nəticə verib. Şah ağrılardan qurtulmuş, özünü xeyli yaxşı hiss edirdi. Şah bu gənc həkimi hörmətlə qarşılayıb onu tərifləyir və saray həkimi vəzifəsinə təyin edir...
Bəli, bu gün sizə həkimdən- daha doğrusu tibb elmləri doktoru, professor Musa Qəniyevdən söhbət açmaq istəyirəm. Böyük ürəyi, tükənməz ideyaları var, maraq dairəsi çox genişdir. Onun fikrincə, biliklər hamıya və hər bir kəsə məxsusdur, elə ona görə də hamıya etibar edir, inanır...
Bir vaxtlar Musa müəllimin tələbəsi olan, hazırda Azərbaycan Tibb Universitetində eyni kollektivdə çalışan, professor Vəli Əsmətov onu belə xarakterizə edir: “Əvvəla Musa müəllim el ağsaqqalı, 25 yaşından müxtəlif mötəbər vəzifələrdə çalışan, işlədiyi müddətdə xalqın adamı olan, hamıya əl tutan, hamıya birinci salam verib əl uzadan “Respublikanın Əməkdar Müəllimi” Hacı Mehdi Qəniyevin ailəsində dünyaya gəlib. Heç də təsadüfi deyil ki, Musa müəllim atasının genini daşıyan xeyirxah, əl tutan, kömək etməkdən zövq alan, dünya şöhrətli alim, tibb elmləri doktoru, professordur. Üçüncü kursda oxuyanda mənə farmakologiya fənnindən dərs deyib və bu müəllim -tələbə münasibəti dostluq-qardaşlığa çevrilib. İşlədiyim bütün dövrlərdə mənə həmişə həm maddi, həm də mənəvi dəstək olub. Elmi rəhbərim olub. Bu gün də biz bir yerdəyik. Əgər məndən soruşsalar ki, Musa müəllimi bir neçə cümlədə necə təsvir edərsən? Düşünmədən cavab verərəm- İti zəkaya, analitik təfəkkürə malik olan böyük tibb alimi, mərd, cəsur, sözünün yiyəsi olan qürurlu insan, əl tutmaqdan zövq alan, kiməsə ağız açmağı sevməyən, xeyirxah alimdir...”
Deyir ki:- “Profilaktik məqsədlə istifadə olunan aspirin preparatları (məsələn, Aspirin Kardio), bağırsaqlarda həll olan dərman formasında buraxılır və qorxusuzdur. Halbuki, bu halda Asetilsalisil turşusu(AST) ilkin qaraciyər baryerini keçərkən müəyyən faiz nisbətində inaktivləşsə də, analoji mexanizmlə daxili qanaxma törədə bilir. Digər tərəfdən, bağırsaqlarda Ph-ın uzunmüddətli turşuluğa doğru dəyişməsi həm də yoğun bağırsaq lokalizasiyalı onkoloji fəsadlara səbəb ola bilər. Odur ki, dozasından asılı olmayaraq, aspirinin gündəlik istifadəsi yolverilməzdir.”
Maraqlı araşdırmaları var. Mütaliə etməyi xoşlayır. Müşahidə etdiyi hadisələri düzgün təhlil etməyi bacarır:
“Hazırda elə bir "sərhədsiz dövrdə" yaşayırıq ki, təbliğat vasitələrinə heç bir nəzarət mexanizmi yoxdur və bu mexanizmin düşünülməsi belə, absurddur. Bu gün nəinki həkim, hətta tibb təhsili olmayanlar, müxtəlif dərman vasitələri və müalicə üsulları haqqında insanlara məsləhətlər verirlər. Bildirirəm ki, yaxın keçmişə qədər hazırda sayı 65-ə endirilən, tibbin nozoloji vahid olaraq təsdiqlənmiş 94 fərqli sahəsi var idi. Bu sahələrdən hər biri üzrə, yalnız həmin sahənin akademik təhsilli mütəxəssisi danışa, məsləhət və tövsiyyə verə bilər. Əks hal yolverilməzdir və arzuolunmaz nəticələrə səbəb olacağı qaçılmazdır. Əvvəla, Xalq təbabəti, tibbin Empirik inkişaf mərhələsində, zərurətdən yaranan və əsrlər boyu təkmilləşdirilərək, nəsildən-nəsilə ötürülən yanaşmadır. Dərman bitkiləri və onların əsasında hazırlanmış dərman formaları mono- deyil, polikomponent tərkiblidir. Odur ki, seçici təsir spektrinə malik deyillər. Bu səbəbdən, spesifik müalicə vasitəsi kimi tövsiyyə oluna bilməz. Əks hal, müalicədə gecikməyə və xəstənin ölümünə səbəb ola bilər. Unutmaq olmaz ki, dərman bitkilərinin tədqiqi və bioloji fəal tərkib komponentlərinin alınması ilə farmakoqnoziya elmi, müvafiq maddənin molekulyar təsir mexanizmini öyrənən, onun dərman preparatı statusu almasını eksperimental və klinik tədqiqatlarla təsdiqləyən və buna məsul olan şəxs farmakoloqlardır. Bu həqiqət nəhayət ki, dərk olunmalıdır...”- söyləyir...
Dünən professor Musa Qəniyevin 70 yaşı tamam oldu. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı arzulayırıq.
Çox yaşasın!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.12.2024)
