TÜRKSOY heyeti uçak kazasında hayatını kaybedenlerin anısına Ankara’daki Azerbaycan Büyükelçiliği önüne çelenk bıraktı. 

 

Türk Dünyası’nın kültür ve sanatının ortak çatısı TÜRKSOY’un çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşmesi ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesi nedeniyle Azerbaycan halkıyla dayanışma göstererek Ankara’daki Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçiliği önüne çelenk koydu.

TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev’in önceden planlanmış etkinlikler çerçevesinde yurtdışında bulunması nedeniyle Azerbaycan’ın TÜRKSOY Ülke Temsilcisi Elçin Gafarlı başkanlığındaki TÜRKSOY heyeti Azerbaycan Büyükelçisi Reşad Memmedov tarafından karşılandı. Büyükelçilik önüne çelenk konulmasının ardından Elçin Gafarlı, Genel Sekreter Sultan Raev adına Büyükelçilikteki Anı Defterini imzaladı.

TÜRKSOY çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının kazası sonucunda çok sayıda insanın hayatını kaybetmesinden duydukları büyük üzüntüyü dile getirerek, Büyükelçiye başsağlığı dileklerini ilettiler.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Əhərdə yaşayan Xosrov Barışandır.

 

 

Xosrov Barışan

Təbriz

 

PƏNCƏRƏM

 

Göm-göy gözlərini asdım pəncərəmə!

Bir quş çəkdim

          Göy üzünə,

Bir qanadı sən..,

Bir qanadı mən;

Uçduqca həyat gerçəkləşir.

Qovuşuruq, ayrılıq.

İndi bütün yollar baxışından keçir.

Umudumuz ölməyəcək.

Uşaqlığım yenə

Kamiyon sürür önümdə;

Sözcüklər daşıyır içimdən dışıma;

Qocalıb şeir yazıram sənə.

 

“Gəcil”də qurdlu meyvədir ürək;

Satılır alanın gözündən gizli!

Buna görə quşğularım quşların qanadında gəzər.

Qızıl qanınızdır “Əmir”də vitrinlərdən axır!

Hər tükan bir həbs selluludur satana!

Buna görə saat qabağında

  Tükan olar yazdıqlarım aldıqlarınıza!

Buna görə insan seçdiyinin toruna düşər!

Buna görə yaxşılıq edincə borclu düşürəm!

 

Bu şəhərin acları

Zibil qabılardan axtarırlar diləklərini!

Yox karıxdırıldım

Bu şəhərin toxları

Zibil qabılardan axtarırlar diləklərini!

Kitablarda itib-itib özümü tapanmayıram!

Ah bu şəhər əynimə dar gəlir!

Buna görə səni geyirəm sözlərimə.

Xoşbəxtlik doğulmaz ətənədir,

                              İçimdə çabalar...

Çabalar...

   Çabalar...

     Bunca çaba

       Sifirə çarpılar!

Gizlin bir yalan kimiyəm!

Buna görə təkamül qatarı gedə-gedə şairliyim qatardan düşür!

 

Sevgi bir qar topu idi, nəmkim atmışdı!

Uşaqlığım

Dığırladıb-dığırladıb böyütdü onu,

Yaşamağın boranında.

 

Hə sonunda,

Son anda

Anladım

Baxışmamız

Aydınlığın partlaması...

Dünyayı uşaqlara verək, yönətsinlər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Xaricdəki Azərbaycan Evlərində “Azərbaycan Hava Yolları”nın Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən sərnişin təyyarəsinin qəzaya uğraması nəticəsində həyatını itirən insanların xatirəsinə anım guşələri yaradılıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, Avstriya, Finlandiya, İspaniya, Kanada, Macarıstan, Yunanıstan və digər ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız həmin ölkələrdəki Azərbaycan Evlərinə gələrək anım guşəsinə qərənfillər düzür, şam yandırır, qəza nəticəsində həlak olanları hörmətlə anır,  yaralananlara şəfa arzulayırlar.

Bütün dünyada yaşayan azərbaycanlılar hər zaman olduğu kimi belə bir faciənin baş verdiyi gündə də xalqımızın və dövlətimizin yanında olduqlarını nümayiş etdirirlər.

Qeyd edək ki, hazırda dünyanın 18 ölkəsində 29 Azərbaycan Evi fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Evləri həqiqətlərimizin dünyaya çatdırılmasında, soydaşlarımızın tarix və mədəniyyətimizi öyrənmələrində ciddi rol oynayan, bayram və hüzn günlərində birliyimizi nümayiş etdirən məkanlardır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

 

 

 

 

 

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Ötən gün Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990) Yusif Səmədoğlunun doğum günü idi. (25 dekabr 1935, Bakı - 17 avqust 1998, Bakı)

Tarixdə “Qətl günü” romanı ilə qalmış məşhur yazıçının doğum gününə növbəti qətl gününün təsadüf etməsi - baş vermiş o dəhşətli təyyarə qəzası - sübut etdi ki, “Qətl günü” hələ də davam edir. 

 

Yusif Səmədoğlu 1935-ci il dekabrın 25-də Bakı şəhərində, Azərbaycanın ilk Xalq şairi Səməd Vurğunun ailəsində anadan olmuşdur. Əslən Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndinin Vəkilovlar soyundandır.

Moskvada Yazıçılar İttifaqı nəzdində olan M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna daxil olmuş (1953), həmin İnstitutun IV kursundan ADU-nun Filologiya fakültəsinin beşinci kursuna dəyişilmişdir (1957–1958). "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, nəsr şöbəsinin müdiri (1960–1965), C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında kinostudiyanın ssenari redaksiya heyətinin üzvü (1965–1969), baş redaktoru, "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının direktor müavini (1969–1976), "Ulduz jurnalının baş redaktoru (1976–1987), "Azərbaycan" jurnalının baş redaktoru (1987-ci ildən) vəzifələrində işləmişdir. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi katibliyi heyətinə (nəsr üzrə katib) seçilmişdir (1991).

"220 saylı otaq" (1960), "Qalaktika" (1973), "Qətl günü" (1987) kitablarının müəllifi olmuşdur.

1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə, saat 23:30-da keçmiş Sovet İttifaqının qoşun hissələri tərəfindən Bakıda törədilən qırğınlarla bağlı məlumatı Azadlıq radiosu vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə çatdırmışdır.

26 noyabr 1991-ci ildə təşkil edilən Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının tərkibinə daxil edilmişdir.

1998-ci il avqustun 17-də vəfat etmişdir.

Allah rəhmət eləsin.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Xalq yazıçısı Elçinin yeni hekayəsi təqdim edilir. 

 

...sonra buludlar yavaş-yavaş dağılmağa başladı - həmin bazar günü səhərdən yağmaq istəyirdi, amma yağa bilmədi - və o, eləcə açılan göy üzünə baxa-baxa heç nə fikirləşmirdi, heç nəyin fərqində deyildi, bir az üşüyürdü, ancaq bu üşüməyin də nə olduğunu, yəqin dərk edə bilmirdi. Gəlin nazik yun adyalı gətirib, onun çiyninə salanda, təəccüblə qadına baxdı, nəsə demək istədi, ancaq görünür, nə deyəcəyini yadından çıxarıb, heç nə demədi, sadəcə gözlərini yumdu.

Onun üçün ən rahatı gözlərini yummaq idi və gözlərini yumanda onun içində elə bir duyğu yaranırdı ki, elə bil, azaddır, uçur, ancaq hara uçur, niyə uçur - fərqində deyildi. Əslində bu onun üçün heç maraqlı da deyildi - xoş, zərif, xəfif uçuşun doğurduğu hissiyyatın özündə də elə bir zəriflik, xəfiflik vardı ki, elə bil, babanın bütün ruhu təzələnir, təmizlənirdi, ancaq onun üçün ruhi bir rahatlıq, ya rahatsızlıq yox idi, bu, sırf cismani bir rahatlıq idi.

Həmişəki o qarğa yenə uçub gəlib, elə həmişəki də budağın ucuna qondu və gözləri hələ də yumulu baba, qəribədir, elə bil, bunu hiss etdi və gözlərini açıb, budağın hündürlüyündən qara gözlərini babanın əyləşdiyi eyvana sarı zilləmiş qarğaya baxdı.

Sonra da qarğa qarıldamağa başladı.

Gəlin yenə eyvana çıxıb, onun qabağına bir stəkan çay qoydu və baba gözlərini qarğadan çəkib, açıq-aşkar bir narazılıqla qadına baxa-baxa:

- Sən kimsən? - soruşdu.

Gəlin:

- Mən sənin gəlininəm, ay baba, - dedi və həmin payız günü neçənci dəfə də təkrar etdi: - Gəlinin. - Və babanın eləcə sual dolu baxışlarını görüb: - Sənin nəvənin arvadıyam, da... - dedi. - Həyat yoldaşı.

Ancaq baba üçün gəlinin bu izahatının heç bir əhəmiyyəti yox idi və bu dəfə rəngi itərək tamam bozarmış gözlərini diqqətlə gəlinin gözlərinin içinə zilləyib:

- Yadına gəlir, Kübra necə çörək bişirirdi? - soruşdu.

Gəlin həmişəki kimi tələsik:

- Hə, əlbəttə, yadımdadı, - dedi və otağa keçdi.

Bu qadın hələ 40-45 il əvvəl bu evə gəlin gələn vaxtdan baba yaddaşını itirirdi, sonra da 30 ildən çox idi ki, elə bu vəziyyətdəydi - eləcə eyvanda oturub, öz dünyasına baxırdı və elə bil, o da bu küçədəki binalar kimi məhəllənin bir abidəsi idi. Hərdən onun hafizəsində nələrsə işıqlanmaq, aydınlaşmaq istəyirdi və o zaman baba canlanırdı, yazda, yayda, ilkin payızda boz gözlərini daha artıq bir diqqətlə eyvanla üzbəüz yaşıllıqda dolaşdırırdı, payızın sonlarında, qışda isə çılpaq ağacların qol-budaqları arasında elə bil, nəsə axtarırdı, sonra da başını qaldırıb göy üzünün o tərəf-bu tərəfini gözdən keçirirdi. Onun yeməyi-içməyi ilə gəlin məşğul olurdu, ona gəlin qulluq edirdi, ancaq bu 40-45 ildə hərdən gəlinin ürəyindən heç kimə demədiyi narahat bir cizgi keçib gedirdi və o cizgidən ufacıq bir iz qalırdı. Elə olurdu ki, baba ildə-ayda bir dəfə boz gözlərini bu qadının gözlərinin içinə zilləyirdi və bu zaman onun, yəni qadının ürəyində dediyim həmin yüngül təlaş qığılcımı ani olaraq közərirdi, tez də sönürdü.

Heç kimin görmədiyi, tanımadığı Kübra, deyilənə görə, babanın nənəsi, ya ulu nənəsi idi və dünyanın qəribə işlərindən biri də bu idi ki, baba heç vaxt anasını, atasını, hansısa başqa yaxın bir adamını yada salmırdı, ancaq Kübranı yada salırdı - əgər doğrudan da, onun bu adda nənəsi, ya kimisə olmuşdusa, yəqin dinozavrlar dövründə rəhmətə getmişdi. Həmişə də Kübranın çörək bişirməyini soruşurdu və bəlkə də o rəhmətlik Kübranın bişirdiyi çörəyin iyi, dadı uşaq yaşlarından babanın yaddaşına elə hopmuşdu ki, hərdən fikrini darayırdı, içində hansısa məqamları titrədirdi, oyatmaq istəyirdi.

Qarğa uçub getmişdi.

Eyvanın qarşısı hündür və hələ yarpaqlarını tökməmiş ağaclıq idi, ancaq o payız yaşıllığı içində adda-budda qırmızımtıl-sarı xəzan yarpaqları da var idi və baba bu ağacların adından, növündən xəbərsiz idi, ancaq xəzan yarpaqlarının rənginə görəydi, ya nəyə görəydisə, gözləri ilə o yaşıllıq içində bir-bir qırmızımtıl-sarı yarpaqları axtarırdı - elə bil, fikrində də nəsə arayırdı, yaddaşından nəsə umurdu. Onun fikrində yüngül bir xatirə ərəfəsi yaranırdı, yəqin nəsə yada düşəcəkdi, ancaq görünür, bu ərəfə hissiyyatı axır məqama gedib çıxmırdı və itib yox olurdu.

Eyvandan baxanda ağaclığın kənarında, dar bir aralıqdan dənizin bir parçası görünürdü və baba gözləri ilə xəzan yarpaqlarını izləyə-izləyə o gömgöy dəniz görüntüsünə gəlib çıxanda, elə bil, xəzan yarpaqlarının qırmızımtıl-sarısı o payız günü birdən-birə dənizin göylüyünə çevrilirdi. Baba təzədən xəzan yarpaqlarını izləyirdi və izləyə-izləyə də qırmızımtıl-sarının birdən-birə gömgöy rəngə dönməsi, deyəsən, onun xoşuna gəlirdi, elə bil, bu da bir oyun idi.

Bilmirəm, baba bunu hiss edirdi, başa düşürdü, ya yox, onun beynində daimi bir yük, ağırlıq var idi, bu ağırlıq, bu yük onun beynini basırdı, olan-qalan heyini də əlindən almaq istəyirdi və heysizlikdən gözləri yumulurdu, yumulduqca da o gözəl uçuş başlamaq istəyirdi, ancaq belə zamanlarda bəzən babanın hissiyyatında bir təlaş, hövl baş qaldırırdı. O, bəlkə də təhtəlşüur olaraq qorxurdu ki, bir də heç zaman gözlərini açmayacaq və elə bil, hansı bir qüvvə isə onu silkələyirdi - elə həmin anda da baba ürəyinin döyüntüsünü eşidirdi, bəlkə də bu döyüntü səsinin hardan gəldiyini başa düşmürdü, ancaq bir müddət diqqətlə bu ardıcıl döyüntüyə qulaq asırdı.

Bu dəfə eyvana çıxan onun nəvəsi idi və kefi də deyəsən, bir az kök idi:

- Necəsən, baba?

Baba bu yekəpər, ağbaş kişiyə, yəni öz nəvəsinə baxıb, onu tanımaq istədi, ancaq deyəsən, bir şey alınmadı və baba sövq-təbii bir narahatlıqla arxaya qanrılıb, gözlərini qapının şüşəsindən otağa tərəf zillədi.

Nəvə arvadını səslədi:

- Deyəsən, səni istəyir.

Gəlin də eyvana çıxdı. Baba aşkar bir həyəcanla soruşdu:

- Bu kimdi belə?

Gəlin:

- Sənin nəvəndir də, ay baba, - dedi.

O, başını qaldırıb, oturduğu kürsüdə altdan yuxarı nəvəsinə baxdı:

- Nəyimdir?

- Nəvən, ay baba, sənin nəvən.

Baba zənnlə bu yekəpər, ağbaş kişiyə baxdı və gəlinin nə dediyini anladı, anlamadı, bilmirəm, ancaq birdən-birə, tamam gözlənilmədən nəvəsindən:

- Sənin yadındadı, Kübra çörəyi necə yerə çırpıb, tüpürdü? - soruşdu.

Nəvə ilə gəlin heyrətlə bir-birinə baxdı: birinci dəfə idi ki, baba belə bir sual verirdi: "Sənin yadındadı, Kübra çörəyi necə yerə çırpıb, tüpürdü?"

Nəvə belə bir qəfillikdən udquna-udquna:

- Yox, - dedi.

Baba başını gəlinə tərəf çevirib:

- Bunun yaddaşına nə olub? - soruşdu və bu anda da xısın-xısın gülməyə başladı - elə də içəridən uğunurdu ki, elə bil, nəfəs almağa da macal tapmayacaqdı.

Gəlinin əti ürpəşdi - bu xısın-xısın gülüşün anlaşılmaz bir çaları var idi, ancaq nə çalar idi - gəlin bunu heç cürə başa düşə bilmirdi və astadan güldükcə babanın boz gözləri bir az kiçildi, rəngini itirmiş göz bəbəyinə də elə bil, bir dolu dənəsi qondu - gülüşündə buz soyuğu var idi.

Gəlin tələsik otağa keçdi və hiss etdi ki, alnını soyuq tər basır, ürəyi də deyəsən, bulanmaq istəyirdi və həmin an özündən asılı olmayaraq fikrindən keçdi ki, gərək uşaqları, yəni onların özlərinin kiçik nəvələrini babanın yanına buraxmasın.

Ağbaş kişi də otağa keçdi və deyəsən, o da bir az şaşırmışdı:

- "Kübra çörəyi yerə çırpıb, tüpürdü"? - Təəccüblə babanın sözlərini təkrar etdi, sonra da: - Buna nə oldu belə? - soruşdu.

Gəlin:

- Yəqin nəsə yadına düşüb də, - dedi və o biri otağa keçmək istədi.

Kişi:

- Dur görüm, - dedi. - Bəs, sənə nə oldu? Birtəhərsən.

Gəlin:

- Yox, - dedi.

Başqa nə deyəydi ki? Doğrudan da, nə olub? Allah bilir, babanın - hərdən olur də - nəsə yadına düşüb, gülür - nə olsun? Gülsün də.

Hətta gəlin indicə ötüb keçən o fikrin də bir balaca xəcalətini çəkdi: necə yəni "uşaqları gərək babanın yanına buraxmayım? Bəlkə daha kişiyə çay-çörək də verməyəsən, pal-paltarını da yuyub, ütüləməyəsən? Allaha xoş gedər də, hə?"

Babanın nəvəsi həmin bazar günü dostları ilə görüşüb, Bakıda təzə açılmış alman pivəxanasına getmişdi, ancaq deyəsən, babanın tez-tez yada saldığı çörəkbişirən Kübranın qəflətən çörəyi yerə atması, bu azmış kimi, sonra da çörəyə tüpürməsi bu yekəpər, ağbaş kişinin də kefini pozmuşdu və o, eyvan tərəfə ötəri bir nəzər salıb, çiyinlərini çəkdi və öz-özünə:

- Nə bilim?.. - dedi, sonra da o biri otağa keçdi.

Qarğa yenə uçub, gəlib, elə həmin də hündür budağın ucuna qonmuşdu və başını o tərəf-bu tərəfə çevirə-çevirə qarıldayırdı, elə bil, nədənsə arxayın olmaq istəyirdi. Bəlkə sıx yarpaqlığın içində o qarğanın yuvası var idi və onun nigarançılığının da səbəbi yuvadakı cücələri idi?! Ola bilər, əlbəttə, ancaq niyə başqa bir budağın yox, elə eyni budağın ucuna qonurdu və nigarançılıqla ətrafı nəzərdən keçirdikdən sonra, gözlərini eyvana zilləyirdi, niyə?

Doğrusu, adamın gülməyi də gəlir desin: bəlkə qarğa elə babanın özünün keşiyini çəkirdi?

Günorta babanın nəvəsinin, yəni gəlingilin böyük nəvəsi - babanın nəyi olurdu, kötükcəsi? - hə, kötükcəsi həmin bazar günü də eskiz dəftərini qoltuğuna vurub gəlmişdi və bu cavan oğlan Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasını iki-üç il əvvəl bitirmişdi, ancaq artıq istedadlı bir rəssam və eyni zamanda şair kimi tanınırdı, hətta Avstriyadan gəlmiş məşhur milyoner-filantrop Vilyam Vess Vyanada onun əsərlərindən ibarət fərdi sərgi-satış təşkil etmək istəyirdi. Bu rəssam və şairin nəşr olunmuş ilk şeirlər kitabı da əməlli-başlı səs salmışdı və bu kitabdan sonra tənqidçilər onu müasir Azərbaycan poeziyasında "ilk mistik-fəlsəfi şair" hesab edirdi.

Gənc rəssam və şair neçə müddət idi ki, hələ Akademiyada oxuduğu vaxtlardan - babanın, yəni indi eyvanda oturmuş ulu babasının portretini çəkmək istəyirdi və imkan düşən kimi, etüd dəftərini qoltuğuna vurub, onlara gəlirdi. Etüd dəftərinin vərəqləri babanın karandaşla çəkilmiş cürbəcür eskizləri ilə dolu idi və gənc rəssam-şair həmin portreti rəngli boya ilə çəkmək istəyirdi, ancaq məsələ burasındaydı ki, eskizlərin heç birində onun istədiyi alınmırdı. Əslində nə istədiyini o, heç özü üçün də söz ilə ifadə edə bilmirdi və bunu yalnız hiss edirdi.

"Bunu" - yəni nəyi?

Gənc rəssam-şair babanın elə bir "baxışı"nımı deyim, "təbəssümü"nümü, "cəhəti"nimi deyim, hiss edirdi ki, həmin hissiyyatı karandaşla heç cürə ifadə edə bilmirdi və bu hissiyyatı hərdən şeirlə ifadə etməyə çalışırdı, ancaq  doğrusu, elə olurdu ki, oxucuların çoxu heç nə başa düşmürdü. Maraqlısı da o idi ki, ömründə görmədiyi, hərdənbir təkcə elə bu sualı - "Yadına gəlir, Kübra necə çörək bişirirdi?" - eşidən gənc rəssam-şair təsəvvüründə yaratdığı Kübranın yağlı boya ilə gözəl bir portretini çəkmişdi və rəssam dostlarının da, şair dostlarının da, sənətşünasların da dediyinə görə, "Kübranın portreti" onun çəkdiyi portretlərin içində ən əlası idi. O portretdəki Kübranın 60-65 yaşı olardı, ancaq gənclik çağlarının yaraşığı hələ tamam solub-saralmamışdı və psixoloji dərinliklə fırçaya alınmış Kübra gülərüz, mehriban, təbəssümündən açıq-aşkar xeyirxahlıq, rəhmdillik, yumşaqlıq yağan bir qadın idi.

Gənc rəssam və şair:

- Eyvandadı? - soruşdu, guya günorta çağı baba hardasa, başqa bir yerdə ola bilərdi.

- Hə, də... - Gəlin dedi və fikrindən keçdi ki, nə yaxşı, babanın Kübra haqqında dediyi o son sözləri gənc rəssam və şair eşitmədi, qocanın o xısın-xısın gülüşünü, səssiz uğuntusunu görmədi. Gəlin böyük nəvəsini çox sevirdi və onunla fəxr edirdi.

Gənc rəssam eyvana çıxdı:

- Salam, ay baba!

Baba bu cavan oğlanın kimliyi ilə maraqlanmadı və onun eskiz dəftərini açdığını görən kimi elə bil, oğlanı yox, eskiz dəftərini tanıyıb, belini nə qədər mümkün idisə, o qədər də dikəltdi, başını düz tutub, yenə də oğlana yox, eskiz dəftərinə baxdı.

Həmin bazar günü gənc rəssam-şairə vəhy gəlmişdi, nə idi? Anfas da,  profildən də bir neçə eskiz işlədi, xoşuna gələni də oldu, gəlməyəni də, ancaq bu dəfə də gördü ki, istədiyi çıxmır, alınmır ki, alınmır və əslində yenə də çəkdiyi eskizlərdən razı qalmayıb, gedəndə fikirli-fikirli nənəsinə, yəni gəlinə:

- Bilirsən? - dedi, - deyəsən, baba bu həyatda öz missiyasını başa vura bilmir. Onun missiyası hansı bir çətinlikləsə rastlaşıb, hansı maneə, sədd isə onun qabağını kəsib... Həmin səddi də keçə bilmir... Heç özünün də, yəqin bundan xəbəri yoxdu...

Gəlin gülümsəyə-gülümsəyə:

- Sənə neçə dəfə demişəm ki, mənimlə danışanda sadə danış, - dedi. - Elə danışırsan ki, adam heç nə başa düşmür.

Gənc rəssam-şair də fikrindən ayılıb, gülümsədi və:

- Elə bilirsən, özüm başa düşürəm? - dedi, ancaq qapıdan çıxmaq istəyəndə də yenə nənəsinə yox, daha çox özünə dedi: - Əlbəttə, düz deyirlər də, hərənin bu dünyada bir missiyası var... - və getdi.

Bir azdan gün batacaqdı və baba bunu fikirləşdi,  ya nəsə başqa bir şey fikrindən keçdi, başını qaldırıb göyə baxdı. Elə bu vaxt da bütün ətrafı qəfil bir kölgə bürüdü və şimal tərəfdən nəhəng qarğa dəstəsi - yüzlərlə qarğa - uçub gəlib, eyvanın qarşısındakı o yaşıllığa qondu. Bu qədər qarğa hardan bir-birini tapmışdı və bu axşamçağı hara uçurdu?

Və qarğalar səs-səsə verib, elə bir car çəkməyə başladılar ki, küçədən keçən adamlar başlarını çiyinlərinə qısıb, addımlarını yeyinlədərək, bu qarğa kölgəsindən tələsik uzaqlaşırdılar.

O qarğa xorunu mətbəxdə xörək bişirən gəlin də eşidib, eyvana çıxdı və ağacların üzünü qapqara qaraltmış qədərsiz qara qarğaları görəndə, özündən asılı olmayaraq:

- Allah, sən saxla! - dedi, sonra da babaya baxdı: - Baba, bəlkə içəri keçəsən?

Baba gözlərini qarğalardan çəkərək, üzünü ona çevirdi və gəlin bu 40-45 ildə babanın gözlərinin bu qədər həlim olduğunu, bu qədər mülayim, hərarətli olduğunu yəqin birinci dəfə görürdü.

Baba elə o həlimliklə də barmağını dodaqlarına tutub, az qala pıçıltı ilə:

- S-s-s-s...- dedi, yəni səs salma.

Bir azdan o qarğa xoru kəsildi və elə bil, o saysız qarğa dəstəsi hansısa bir bənd, işarə gözləyirmiş, havaya qalxaraq, səs-səsə verə-verə uçub getdi.

Küçəni bürümüş o kölgə eləcə yox oldu.

Yavaş-yavaş qürub vaxtı başlayırdı.

Küçədə adamlar da, maşınlar da azalırdı.

Və həmişəki qarğa yenə uçub gəlib, öz budağının ucuna qondu. Yenə o tərəf-bu tərəfə baxdı və görünür, nə istəyirdisə, ona da əmin olub, gözlərini eyvana tərəf zillədi.

Bu dəfə nəvəsi eyvana çıxdı:

- Vaxtdı, baba, evə keçək. Hava sərinləyir.

Baba bu yekəpər kişinin ağ saçlarına, iri biləyindəki saatına baxdı - axşamın toranında saatın neçəliyini görmək mümkün deyildi, ancaq baba üçün bunun mənası yox idi və sonra o, barmağını budağın ucuna qonmuş qarğaya tuşlayıb, elə bil, fikri, təfəkkürü də özündə idi - nadir hallarda belə anlar olurdu - soruşdu:

- O neçə il yaşayacaq?

Nəvə də o qarğaya baxdı və:

- Min il. - dedi, ürəyində də fikirləşdi ki, "elə sən də min il yaşayacaqsan, ay baba... biz heç... biz gəldi-gedərik".

Sonra babanın qolundan tutdu ki, otağa keçirtsin.

Baba isə deyəsən, eyvandan getmək istəmirdi, ancaq o, nə edə bilərdi və onlar otağa keçdilər, nəvə də eyvanın qapısını örtdü...

...Bəlkə də vaxt gələcəkdi, o cavan rəssam və şair ahıl çağında nəhayət ki, istədiyini çəkə biləcəkdi və hələ də işbazlıq enerjisini itirməmiş milyonçu-filantrop Uilyam Vessin Vyanada təşkil etdiyi növbəti sərgidə "Babanın portreti" də, "Kübranın portreti" də nümayiş olunacaqdı və "Kübranın portreti"ndəki Kübra hələ çörəyi yerə çırpıb, tüpürməmişdi və o, portretdə nə qədər səmimi idisə - tamaşaçılar ona baxıb, bəlkə də Kübraya gülümsəyib, keçəcəkdilər, ancaq "Babanın portreti"ndəki baba yəqin mürəkkəb bir sənət nümunəsi olacaqdı, tamaşaçıları saxlayacaqdı, düşündürəcəkdi, aydın bir fikrə gələ bilmədikləri üçün əsəbiləşdirəcəkdi, hətta Avropada da məşhurlaşmış rəssam-şairin şeirləri də onlara kömək edə bilməyəcəkdi.

Kim bilir, o zaman "Babanın portreti"nin tamaşaçıları arasında, bəlkə kimlərsə də olacaqdı ki, babanı daha yaxından, daha dəqiq, daha dərindən tanıya bilsin?

Ancaq daha yaxından, daha dəqiq, daha dərin - yəni haraya qədər?

 

18 iyun 2024, Bilgəh

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)

 

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bir duyğu var, əslində bir çoxumuzun öz içində gizlətdiyi, gizlin istifadə etdiyi və sıxışdırıldığımız qəliblər sayəsində bəlli etməkdən qorxduğu bir duyğu. Adına Empatiya deyirlər bu duyğunun. 

Göstərişdən uzağ, insanın içində yaşanan, bir hadisəni özün yaşamış kimi hiss etdirən duyğudur. Çox zaman gizlində qalan empatiya bəzən ən gözləmədiyimiz anda ortaya elə çıxır ki, özümüz də nəyə uğradığımızın fərqinə vara bilmirik. Məsələn, dünəni açdığımız qara xəbər kimi. Bəli, dünən AZAL-da ağır bir qəza oldu. 67 nəfərlik uçuşda başda pilotumuz olmaqla 5 nəfər işçi heyyəti həlak oldu, sərnişinlərdən 37 nəfər yerlimizdir. Qəza anı kadrlara alınıb və qəzanı izləyən çox insanın canı eyni anda yandı, hər kəs bacardığı duanı edərək, istər həmvətənlərimizin, istər digər vətəndaşların sağlığını diləyir, uçuşda sağ qalanlar üçün pilotu hörmətlə yad edir, yaşayanların ailələri adına sevinirdilər. Baxın, bizi vaxtsız yaxalayan empatiya elə bu anda araya girib. Əminəm ki, bir çoxumuz özümüzün və ya doğmalarımızın orda olduğunu bir an təsəvvürünə gətirərək ürpərib, orda yaralananlar üçün canı yanıb. 

Hə, həyat belədir. Ölüm insanı vaxtsız yaxalayır. Hər an nəfəs kəsilə, kəlmələr tükənə bilər. Bəlkə mən belə burda son yazımı yazıram, bəlkə sən də, son dəfə bir yazı oxuyursan. 

Deyəcəyim odur ki, həyat sonsuz deyil, nəfəsimiz sonsuz deyil. Elə isə nəfsin, kinin, qırğınlıqların sonu olmalıdır. Həyatda sevdiyiniz, dəyər verdiyiniz insanlar ilə indi əlaqəniz olmasa belə, aranızda buz dağları yaransa belə sevinməyi, şükr etməyi, o gözəl xatirələrin xətrinə xoşbəxt olmağı bacarın. Gedin, qəlbini qırdığınız insanlarla barışmağa, könül almağa çalışın.

Yoxsa zaman onları sizdən vaxtsız alanda canınız daha çox yanacaq. 

Elə mən də, bu yazımı gedib qəlbini qırıb da , qürurumu qırmamaq üçün üzr istəmədiyim insanlara ithaf edirəm.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir. 

 

Hazırda təqdimatda 161 nömrəli tam orta məktəbdir.

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

 

 DİREKTOR :

Rəna Şəmsəddin qızı Hüseynova 4 iyun 1986-cı ildə Ucar rayonunda anadan olmuşdur. İlk təhsilini Ucar rayonu 2 nömrəli tam orta məktəbdə almışdır. 2004-2008-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Tarix fakültəsində ali təhsilə yiyələnmişdir. 

2012-ci ildə Ucar rayonu 2 nömrəli tam orta məktəbdə tarix müəllimi vəzifəsi üzrə pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır.

2019-cu ildən Bakı şəhəri 143 nömrəli tam orta məktəbdə tarix müəllimi kimi çalışmış, dərs dediyi siniflər, əsasən, rus bölməsini əhatə etmişdir. 

2023-cü ildən Bakı şəhəri 143 nömrəli tam orta məktəbdə təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

2024-cü ilin yanvar ayında Yasamal rayonu C.Cabbarlı adına 161 nömrəli tam orta məktəbin direktor vəzifəsinə təyin edilmişdir, hal-hazırda da həmin məktəbdə fəaliyyətini davam etdirir.

Rəna Hüseynova pedaqoji fəaliyyəti zamanı  bir çox layihələrin iştirakçısı və müəllifi olmuşdur. Həmçinin o, ulu öndərimiz Heydər Əliyevə həsr olunmuş “Ən yaxşı təqdimat” müsabiqəsinin qaliblərindəndir.

Bundan əlavə, Rəna Hüseynovanın şagirdləri bir sıra yerli və beynəlxalq olimpiadaların qalibi və mükafatçısı olmuşdur.

Rəhbəri olduğu 161 nömrəli tam orta məktəb innovativ məktəblər sırasına daxil olduğundan 2024-cü ilin may ayında  “İnnovativ Məktəb” layihəsi çərçivəsində İsraildə keçirilən təlimlərdə uğurla iştirak etmişdir. “ORT İsrail” məktəblər şəbəkəsinin mütəxəssisləri tərəfindən keçirilən təlimdə əsas məqsəd təhsil işçilərini şagirdləri yetkin həyatının çağırışlarına və gələcək əmək bazarının tələblərinə cavab verməyə hazırlaması üçün lazımi bilik, bacarıq və səriştələrin inkişaf etdirilməsi olmuşdur.

Hansı vəzifədə çalışmasından asılı olmayaraq, hər bir insan öz fəaliyyətini düzgün qurmalı, öz üzərində çalışmalı və işinə məsuliyyətlə yanaşmalıdır. Rəna Hüseynova daim öz üzərində çalışır, müxtəlif yerli və beynəlxalq təlim və layihələrdə mütəmadi olaraq iştirak edir.

 

ŞAGİRD

Mehdi Zaur oğlu Yarıyev 10 iyul 2008-ci il tarixində Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 2014-cü ildə 138 nömrəli tam orta məktəbin 1-ci sinfinə daxil olmuşdur. 2019-cu ildən etibarən isə təhsilini 161 nömrəli tam orta məktəbdə davam etdirir. Hal-hazırda 11-ci sinif şagirdidir.

2021-2022-ci tədris ilində “Steam Azerbaijan Festival”da iştirak etmişdir. 

2022-2023-cü tədris ilində isə “Robogames” üzrə “Roboyarış” kateqoriyasında qızıl medal qazanmışdır. 

Həmin tədris ilində yenidən “Steam Azerbaijan Festival”da iştirak etmiş, bundan əlavə,  “Survivor” müsabiqəsində gümüş medal qazanmışdır.  

2023-2024-cü tədris ilində isə, “Steam Azerbaijan Festival” (SAF) da “First Lego League” (FLL) müsabiqəsində bürünc medal qazanmışdır. 

2024-cü ildə SAF festivalında FLL müsabiqəsində yenidən gümüş medal qazanmışdır. 

O, həmçinin, beynəlxalq imtahan olan SAT- imtahanından 1430 (riyaziyyat - 760, verbal - 670 olmaqla) bal nəticəsinə ilk cəhddə nail olmuşdur.

TOEFL dil imtahanında da 108 bal toplayaraq ingilis dili CEFR səviyyəsinin C1 olduğunu göstərmişdir. 

Asudə vaxtlarında MMA tamkontaktlı döyüş növü ilə məşğul olmağı sevir. Boks üzrə də qızıl medal sahibidir.

 

ESSE

Xaricdə təhsil

    

Xaricdə təhsil almaq bir şəxsiyyət kimi inkişaf etməyin, daha geniş perspektivlər əldə etməyin və qlobal dünyagörüşü formalaşdırmağın ən effektiv yollarından biridir. Bu təhsil imkanı yalnız yeni biliklər, bacarıqlar və mədəniyyətlərlə tanış olmaqla məhdudlaşmır, həm də həyata baxışımızı kəskin şəkildə dəyişir, mənəvi və intellektual inkişafımıza təkan verir. Bu proses fərdin özünü tanımasına, yeni ideyalara açılmasına və daha zəngin düşüncə tərzinin formalaşmasına səbəb olur.

Xaricdə təhsilə dövlətin dəstəyinin olması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ölkəmizdə gənclərin beynəlxalq səviyyədə təhsil alması üçün müxtəlif proqramlar həyata keçirilir. Bunlardan ən məşhuru “2022–2026-cı illər üçün Dövlət Proqramı”dır. Bu proqram çərçivəsində gənclərə müxtəlif təqaüdlər, reytinqli və  tanınmış universitetlərdə oxumaq üçün maliyyə dəstəyi, elmi-tədqiqat layihələrində iştirak və qlobal təhsil şəbəkəsinə inteqrasiya imkanı təklif olunur. Bu cür dövlət proqramları gənclərin yalnız fərdi yetişdirilməsi ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda, ölkənin ümumi inkişafına misilsiz  töhfələr verir.

İlk olaraq, xaricdə təhsil almaq daha keyfiyyətli təhsil sistemində ixtisaslı kadr kimi yetişmək üçün geniş imkanlar yaradır. Xarici universitetlər tələbələrə beynəlxalq səviyyəli proqramlar, ixtisasartırma kursları, yüksək ixtisaslı mütəxəssislər tərəfindən aparılan dərslər, müasir laboratoriyalar və yenilikçi təcrübə imkanları təklif edir. 2023-cü il "QS World University Rankings"  siyahısına əsasən, ilk 100-lüyə daxil olan universitetlərin böyük əksəriyyətinin  tələbələrə dünya miqyasında tanınan bakalavr və magistr proqramları təklif etməsi buna misaldır. Bundan əlavə, ABŞ və Böyük Britaniyanın bir sıra ali təhsil ocaqları (Stanford, MIT, Oxford, Cambridge) “Executive Education” proqramları vasitəsilə peşəkarların mövcud ixtisaslarını təkmilləşdirməsinə şərait yaradır.

Xaricdə təhsil almağın şəxsi inkişafda da rolu danılmazdır. Başqa bir ölkədə yaşamaq, tamamilə fərqli bir mühitdə öz yerini  tapmaq, məsuliyyət hissini artırmaqla yanaşı, fərdin özünə inamını da möhkəmləndirir. Bu proses gündəlik həyatda müstəqil qərarlar vermə bacarığını gücləndirir, stresslə mübarizə aparma mexanizmlərini təkmilləşdirir və müxtəlif mədəniyyətlərlə ünsiyyət qurma qabiliyyətini artırır. 

Yeni mühitə uyğunlaşmaqla tələbələr, həm akademik, həm də sosial sferada daha çevik və bacarıqlı fərdlərə çevrilirlər. Onlar komanda ilə işləmək, liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək və qlobal miqyasda düşünmək kimi önəmli bacarıqlar əldə edirlər. 

Xaricdə təhsil fərdlərin, vətəndaşların şəxsi inkişafı ilə yanaşı, eyni zamanda, ölkənin daha parlaq gələcəyinə investisiya qoymaq deməkdir. Əgər mənim xaricdə təhsil alma şansım olsa, qarşıma bir sıra konkret hədəflər qoyardım. İlk növbədə, əldə etdiyim bilik və bacarıqları ölkəmə qayıtdıqdan sonra tətbiq etmək niyyətində olardım. Xaricdə öyrəndiyim elmi metodologiyalardan, innovativ idarəetmə modellərindən və texnoloji yeniliklərdən istifadə edərək  ölkəmin biznes, elm, texnologiya və iqtisadiyyat sahələrində səmərəli inkişafına töhfə verməyə çalışardım. Məsələn, xaricdə keçirilən startap akseleratorlarına qoşularaq qazanacağım  təcrübəmi Azərbaycana daşımaqla yeni innovasiyaların, rəqəmsal həllərin, süni intellekt texnologiyalarının tətbiqinə dəstək olmaq niyyətindəyəm. 

Bundan əlavə, düşünürəm ki, təhsil sistemində müşahidə etdiyim effektiv metodları və tədris yanaşmalarını öz Vətənimdə tətbiq edərək gənclərə daha yüksək keyfiyyətli və beynəlxalq səviyyədə rəqabət aparmağa qadir bir təhsil mühiti yarada bilərəm. Yeni pedaqoji modellərin tətbiqi, beynəlxalq mübadilə proqramlarının təşkili, tələbələri yeni araşdırma istiqamətlərinə yönəltmək və praktiki biliklərin tətbiqinə şərait yaratmaq mənim əsas məqsədlərimdən biridir. 

Beləliklə, xaricdə əldə etdiyim biliyin yalnız mənə deyil, cəmiyyətimə, xüsusən də gənclərə böyük fayda gətirəcəyinə inanıram.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)

Ramiz Göyüş, yazıçı-publisist, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

                                                                                                                

XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı üçün, xüsusilə Azərbaycan poeziyası üçün çox məhsuldar və poeziya nəhəngləri ilə zəngin bir əsr kimi Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə düşmüşdür. Bu əsrin başlanğıcında dünyaya gələn və yaradıcılığa başlayan Hüseyn Cavid, Əhməd Cavad, Hacıkərim Sanılı, Cəfər Cabbarlı, Səməd Vurğun, Mikayıl Müşfiq, Osman Sarıvəlli, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza, Məmməd Rahim kimi görkəmli və nadir söz ustadları adlarını Azərbaycan ədəbiyyatını tarixinə əbədi yazmış sənətkarlardır və nə qədər ki, Azərbacan var, Azərbaycan poeziyası var, onlar da var olacaqdır. 

 

Bu söz ustadlarının Azərbaycan ədəbiyyatı qarşısındakı ən böyük xidmətlərindən biri də, bütün ideoloji basqı və təsirlərə baxmayaraq yaratdıqları nadir sənət nümunələri ilə yanaşı, həm də özlərindən sonra böyük bir yaradıcı nəslin yetişməsinə vəsilə olmaları ilə əlamətdardır. Məhz adlarını çəkdiyim və çəkmədiyim görkəmli sənət adamlarının təsiri nəticəsində, ötən  əsrin ortalarında, əslində yeni bir şairlər nəsli böyük axınla poeziya kəhkəşənımıza parlayan ulduzlar kimi daxil olmağa başladılar. Bu sıradan Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Qabil, Əliağa Kürçaylı, Cabir Novruz, Xəlil Rza Ulutürk, Nəriman Həsənzadə, Fikrət Qoca kimi şairlər, əsrin ikinci yarısında Azərbaycan poeziyasına əvəsiz töhfələr vermislər. 

Heç şübhəsiz, həmin dövrdə poeziyamıza  böyük vüsətlə daxil olan gənc şairlərdən biri də Hüseyn Hüseynzadə idi. İkinci Dünya Müharibəsi başlayanda cəbhəyə çağrılan və 1942-ci ildən 1946-cı ilə qədər ön cəbhədə döyüşən, Ukraynanın, Polşanın, Çexoslovakiyanın faşist işğalçılarından azad edilməsində fəal iştirak edən Hüseyn Hüseynzadə yaradıçılığa həmin illərdə başlamışdı. Lakin onun böyük ədəbiyyata gəlişi müharibədən sonrakı dövrə təsadüf edir.

        

        Düşür yadıma hərdən,

        Məktəb həyətində mən

        Yoluna göz dikərdim…

        Qəlbim sızlardı hərdən

         Sən dərsə gəlməyəndə.

 

Nümunə kimi gətirdiyim bu bəndlə başlayan “Sən dərsə gəlməyəndə” şeiri Böyük Səməd Vurğundan xeyir-dua alan gənc Hüseynın sənət dünyasına gəlişinin müjdəsi idi…

... Hər dəfə Xalq şairi Hüseyn Arifin şeirlərinii oxuyanda, eşidəndə, sözlərinə yazılmış mahnıları dinləyəndə, bu mətnlərdəki lirizm insanı heyrətə gətirir. Son dərəcə səmimi duyğularla ifadə olunan Hüseyn Arif yaradıcılığı səmimi olduğu qədər də təbii və lirikdir. Azərbaycan xalqının mərdlik, ziyalılıq, ağsaqqallıq simvollarından biri olan, şairin yaxın sənət və şəxsi dostu, Xalq yazıçısı  İsmayıl Şıxlı yazırdı: “Hüseyn Arif fitrətən lirik şairdir. Onun lirik ricətləri, təbiət və insan psixologiyasının təsvirindəki lirizm təsdiq edir ki, bu cəhət şairin yaradıcılığında əsas aparıcı amildir və doğrudan da onun bütün əsərlərinin ruhuna hopmuşdur”. 

Düşünürəm ki, Hüseyn Arif yaradıcılığını bu qədər lakonik və dolğun ifadə etmək üçün İsmayıl müəllimin bu möhtəşəm sözlərindən gözəl ifadə tapmaq çətin olardı. Onun şeirlərini, poemalarını oxuduqca xəyal səni ilkin uşaqlığına, boya-başa şatdığın müqəddəs məkanlara, indi səndən çox uzaqlarda yerləşən, əlçatmaz dogma insanlara, çağdaş zamanımızda az qala unudulmuş isti insani münasibətlərə, acılı-şirinli xatirələrə qovuşdurur. İnsanda şirin xatirələr, ülvi hisslər, xoş duyğular oyadır. Düşünürəm ki, Hüseyn Arifin əsərlərindəki lirizm ilk növbədə onun daxili aləmindən, təbiətindən irəli gəlirdi. Bu lirika təkcə Hüseyn Arifin şeirlərindən deyil, həm də xarakterindən, davranışından, söz-söhbətlərindən, səsinin ahəngindən hiss olunurdu. Hüseyn Arifin könül rübabının simləri, sazın simləri ilə həmahəng səslənirdi:

 

      Ötür şirin-şirin xınalı kəklik,

      Pozma sevincini, qaya onundur.

      Toxunma  çəməndə açan laləyə,

      Təbiət bəxş edən boya onundur.

 

Hüseyn Arifin şeirlərində lirika o qədər güclüdür ki, onları oxuduqca  içimizdə bir oxşama, bayatı, mahnı, musiqi oyanır. Sanki şair öz əsərlərini lirik not dəftəri üstündə yazıb. Məhz elə ona görə də Hüseyn Arifin şeirləri müasirləri, məşhur bəstəkarların diqqətindən yayınmamış və onlar ən gözəl mahnılarını Hüseyn Arifin şeirləri üstə kökləmişlər. İndi sevə-sevə dinlədiyimiz “Xatırla məni”, “Sən mənimlə get”, ”Şeir deyilmi”, “Mən inanmadım”, “Qonşu qız”, “Könül deyir yaşa hələ”, ”Dedim dedi” və digər mahnılar xalqımızın mənəvi dünyasına o qədər sirayət edib ki, bu gün həmin mahnılar xalqımızın yaddaşında həm də xalq mahnıları kimi qalıb. Aşağıda gətirdiyim nümunə, dediklərimin təsdiqi üçün məncə  kifayət edərdi:

 

        Sonasan, qıymaram gölə,

        Göldə soyuq dəyər sənə.

        Gül yanında dönmə gülə,

        Güldə soyuq dəyər sənə….

 

         Hüseyn Arif bu nə sirr?

         Vədə ötür, vaxt tələsir.

         Könlümə köç, külək əsir,

         Çöldə soyuq dəyər sənə…

 

1976-cı ilə  - gənc və yeganə oğlu Arifin faciəli vəfatınadək, pozitiv ovqatlı şeirlər yazan Hüseyn Hüseynzadə, həmin faciəli  hadisədən sonra soyadını dəyişərək Hüseyn Arif oldu. Elə o gündən də Hüseyn Arif poeziyasına təzadlı ovqat, sevinclə kədərin vəhdəti hakim kəsildi. “Aman yetmiş altı, başımda tufan qopardı” deyən, oğul itkisinin dəhşətli ağrı-acılarını, iztirablarını yaşayan Şair, məşhur kaman ustası, Xalq artisti Habil Əliyevə xitabən ağlaya-ağlay deyirdi: 

“Habil, indiyədək səni dinləyəndə ağlayırdım, indən sonra mən neyləyəcəm”. 

Həmin iztirablı günlərdə yaşadığı sarsıntıların ovqatı şairin şeirlərinə hopmuşdu və O, bir-birinin ardınca kədərli şeirlər yazırdı. Bu şeirlər şeir deyildi, çırağı sönmüş, dünyası talan olmuş kövrək bir atanın fəryadı, ağısı, laylası idi:

 

       Bir övlad tüstüsü çıxdı başımdan,

       Göylər göz yaşını yerə sıx- dedi.

       Ümidim, istəyim gözümdə qaldı,

       Könül nəğməsini yarımçıq dedi.

 

        Hüseyn Arifəm, payım zəhərmiş,

        Bu səfər nə yaman ağır səfərmiş.

        Ata balasını necə sevərmiş,

         Görüş deməyəni ayrılıq dedi.

 

Və ya

         

         Qucuram Zöhrəni, Səhəri sənsiz,

         Yandı Məleykənin ciyəri sənsiz,

          Birgə gəzdiyimiz yerləri, sənsiz,

          Gəzməyə bilmirəm, gəzə bilmirəm.

 

Və ya                 

          

            Qəza bir qapını bağlamayıbdır,

            Bizim qapımızı bağlayan kimi

             Füzuli Məcnunu ağlamayıbdır,

             Hüseyn, Arifi ağlayan kimi...

 

 Həmin ağrılı-acılı günlərdə Arifin faciəli ölümü hamını-bütün Hüseynsevənləri yandırıb yaxmışdı. Yadımdadır  o kədərli günlərdə Qərbi Azərbaycanın Amasiya bölgəsindən olan Nüşabə Qəribova adında bir xanımın Arifin faciəli  ölümünə həsr etdiyi bir bənd şeir dillər əzbəri olmuşdu və hamı yana-yana həmin şeir təkrarlayırdı:

 

           Ölmə, torpaqlara qoymaram səni,

           Yerin qollarımın arasındadır.

           Təbii sularla yumaram səni,

           Suyun gözlərimin qarasındadır.

 

Bu bir bənd şeir Hüseyn Arifə çatınca, böyük şairin üstünə bir su səpələnmişdi və həmin xanıma xitabən Hüseyn Arif yazırdı:

 

             Eşitdim səsini, hikmət dolu səs,

             Yapışdı qolumdan yorğun çağımda.

             Oxudum şeirini, odlu bir nəfəs

              Bahara çevrildi qış, otağımda.

                                     

            Həyatda çox yanıb-yaxılmışam mən,

             Belə yanmamışdım bu vaxta kimi.

             Hüseyn Arifə təsəlli verən

             Ana Nüşabəmi, qız Nüşabəmi?

 

Bu ağır itkidən özünə gələ bildi Hüseyn Hüseynzadə, özündə güc, taaqət tapıb dözə bildi oğul dərdinə.

 

           Elimin, obamın üzü ağ olsun,

           Min kəndə, şəhərə məndən salam var

           Min bir bacı, qardaş tutdu qolumdan,

          Min bir əmim, dayım, min bir xalam var

 

          Hüseyn Arifəm qəlbimdə aləm,

          Qarşımda atını oynatmasın qəm.

          Bir dəfə demişəm, bir də deyirəm,

          Balama oxşayan min bir balam var.- deyərək yaşamağı, yazıb yaratmağı davam etdirsə də, başına gələn müsibəti unuda bilmədi. “Özgəni güldürən sözüm,  söhbətim, Özümü ağladan qəmim var mənim”- deyərək, ömrünün axırınadək təzadlı şeirlər yazdı...

Hüseyn Arif yaradıcılığına bələd olan hər kəsə məlumdur ki, onun yaradıcılığının mayasını yaşı min illərə gedib çıxan zəngin folklorumuz və türkün şəriksiz musiqi aləti olan, səsi, avazı Dədəmiz Qorquddan gələn saz təşkil edir. 

        

             Sığmaz kitablara sözüm, söhbətim,

             Yolumda gah şəfəq, gah çisək oldu.

             Gecəli, gündüzlü fikrim, niyyətim,

             Soyumu, kökümü öyrənmək oldu-deyən şair, bütün şüurlu həyatını folklorumuzun, aşıqlarımızın həyat və fəaliyyətinin araşdırmasına, yaradıcılığının böyük bir hissəsini onların tərənnümünə həsr etdi:

                                              

                  Dədə Qorqud ustadım,

                  Qurbani qol-qanadım.

                  Abbas arzum, muradım,

                  Alı vicdanım mənim.

 

 Hüseyn Arif  aşıqlarımızın həyat və yaradıcılığına, sazımıza,  saz havalarına aid yüzlərcə şeir, ”Dilqəm”, Aşıq Alı”,  “Caz” kimi poemalar yaratdı. “Dilqəm” poemasında ustad şair yazırdı:

                                            

                   Sinədəftər babaları,

                   Sinələrdə axtarıram...

                   Abbasları, Əmrahları,

                   Qasımları, Qurbanları axtarıram...

 

... Neçə-neçə unudulmuş sənətkarı,

İstəkləri, arzuları, Valehləri, Musaları,

                                                             Novruzları axtarıram...

... Nə müddətdir

                                                                     Dilqəm məni buraxmayır.

Mən Dilqəmi axtarıram.

 

Təsadüfi deyil ki, bu istək və  arzuda olan Şair düşündü ki, bu axtarışlara daha geniş meydan vermək  üçün aşıqların, aşıq şeiri yaradıcılarının, folklor bilicilərinin bir birliyinə ehtiyacı var. Elə bu məqsədlə də 1982-ci ildə dünyaya göz açdığı Ağstafada  Aşıqlar Birliyini yaratdı, 1984-cü ildə Aşıqlar Birliyi ünvanını Bakıya dəyişdi, dövlət birliyi himayəyə götürdü, Hüseyn Arif Aşıqlar Birliyinin ilk sədri seçildi və ömrünün axırınadək bu birliyin sədri kimi məhsuldar fəaliyyət göstərdi. Bununla da kifayətlənmədi. Onun bilavasitə təşəbbüsü və təşkilatşılığı ilə səsi, sorağı aləmə yayılan, fəaliyyətini bu gün də davam etdirən “Aşıq Pəri” məclisini yaratdı. 

Sözsüz ki, Hüseyn Arifin sədrliyi altında Aşıqlar Birliyinin fəaliyyəti ayrıca bir söhbətin mövzusudur və görünür nə vaxtsa bu sahənin tədqiqatçıları sanballı monoqrafiyalarını yazacaqlar.

Hüseyn Arif görüşləri, “turşməzə” söhbətləri, lətifələri, yardıcılığı, sərgüzəştləri ilə xalqın yaddaşəna köçmüş, xatirələşmiş bir şəxsiyyərdir. O, sözün həqiqi mənasında bir dastan  ömrü yaşadı. Bu dastanın coxsaylı qolları var. Nə qədər ki, Hüseyn Arifi görənlər, onunla ünsiyyətdə olanlar, bir yerdə çalışanlar var, oğul gərək onları toplaya, qələmə ala, xalqın mənəvi sərvətinə çevirə.

Hüseyn Arif təkcə dastan ömrü yaşamadı. O, həm də dastanlar yaratdı. Onun yaratdığı hər bir poema öz məzmun  və mənası etibarı ilə dastandır. Belə dastanlardan biri də şairin öz ustadı Böyük Səməd Vurğuna  həsr etdiyi “Yolda” poemasıdır. Hələ dastanı yazmağa başlamamışdan əvvəl, Səməd Vurğunun mənəvi ustadı Molla Pənah Vaqiflə xəyalən söhbət edib, “Vaqif məndən sordu hər şeydən əvvəl, bəs hanı dastanı Səməd Vurğunun” deyə soruşduqda, O, Vurğunun dastanını yaratmağa cəsarət edə bilmədiyi cavabı verəndə Vaqif ,...səni tanıyıram şeirlərindən, Vurğunun dastanı sənə yaraşır”- deməklə əslində dastanı yazmaq üçün şairə xeyir-dua verib.

 

            Tez başa gəlmədi yazdığım əsər

            Kənddə gecələdim, şəhərdə qaldım.

            Yolda deyə-deyə hər axşam , səhər,

            Ömürdən düz beş il mən yola saldım.

 

 Bu bircə bənd şeir, düşünürəm ki, poemanın mahiyyətini və şairin məram və məqsədini açmağa imkan verir. Səməd Vurğunu özünün sənət ustadı və mənəvi varisi hesab edən, onun şəxsiyyətinə, yaradıcılığına, həyatına bütün varlığı ilə bağlı olan şair, əslində Böyük şairə olan məhəbbətini “Yolda” poemasında ifadə etməyə çalışıb və məqsədinə də uğurla nail olub. Nümunə gətirdiyim  şeirdən göründüyü kimi şair Səməd Vurğunun dastanını yaratmaq üçün  beş il onun dünyasında yaşayıb. Onun gəzdiyi, ov etdiyi yerlərə gedib, görüşdüyü dostları ilə, tanıdığı insanlarla görüşüb. Bir sözlə beş il sərasər Vurğun ömrü yaşayb. 

  Mənim qənaətimcə Hüseyn Arifin  Səməd Vurğun obrazını dastanlaşdırmaqda məqəsədi onun şəxsiyyətinin və sənətinin böyüklüyünü xalqa təqdim etmək və xalqın yaddaşına köçürməkdən ibarət idi. İstər sağlığında, istərsə də onun fiziki yoxluğundan ötən 70 ilə yaxın  müddət ərzində Böyük şairimiz Səməd Vurğun haqqında məşhur sənət adamları, alimlər, tədqiqatçılar, şairlər, nasirlər onlarca tədqiqat əsərləri, monoqrafiyalar nəsr və dram əsərləri, poemalar, şeirlər, məqalələr yazıb.( Mən Böyük şairə həsr olunmuş heykəlləri, büstləri, kompazisiyaları, rəsm və musiq əsrlərini demirəm). Onların hamısı Səməd Vurğuna məhəbbətdən yaranıb və alqışa layiqdirlər. Bütün bunlarla yanaşı, düşünürəm ki, Hüseyn Arifin yaratdığı ”Yolda” dastan-poeması Səməd Vurğun haqqında yazılmış ən mükəmməl, ən bitkin və ən yetkin əsərlərdən olmaqla Səməd Vurğuna qoyulmuş  möhtəşəm abidələrdən biridir.

Hüseyn Arif yaradıcılığının mövzu əhatəsi çox genişdir. Bu mövzuların içində təbiət təsvirləri, təbiətin əsrarəngiz gözəlliklərinin tərənnümü xüsusi yer tutur. Və çox maraqlıdır ki, onun təbiət şeirləri insanla vəhdətdə verilir. Onun şeirlərində təbiətlə insanın vəhdəti o qədər təbii verilir ki, sanki təbiətin qoynundasan, onunla canlı ünsiyyətdəsən. Ən maraqlısı da odur ki, Hüseyn Arif təbiətdə olan gözəllikləri insanda axtarır. O gözəlliyi də, ülviliyi, zərifliyi də sərtliyi, əyilməzliyi, qüruru və vüqarı da təbiətdə görür və insanda axtarır. Düşünürəm, Hüseyn Arifin təbiətə həsr etdiyi şeirlərinin belə canlı və güclü olmasının səbəbi onun fitrətən təbiəti duymasından və bu duyğunu son dərəcə poetik qüdrətlə ifadə etmək qabiliyyətindən irəli gəlirdi.

 

               Ən böyük anadır təbiət bizə

                Ən ulu, ən qədim həyat aşiqi,

                Ümmanlar səbridir, dağlar vüqarı,

                Qayalar alnının sərt qırışları.

 

Hüseyn Arifin təbiətə həsr etdiyi şeirlərini oxuyanda gözlərin önündə təbiət təsvirləri canlanır. Belə anlarda ilk xəyala gələn  Azərbaycan rəssamlıq məktəbinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri olan məşhur rənggar Səttar Bəhlulzadə yada düşür. Hər iki ustad sənətkarın yaradıcılıqlarında ( elə xarakterlərində də) üzvi bir bağlılıq, bir bənzərlik var. Fərq ondadır ki, Hüseyn Arif sözlərdən mənzərə çəkir, Səttar Bəhlulzadə rənglərdən. Anacaq onların yaratdıqlarında əsrarəngiz və lətif bir poeziya var. Diqqət yetirək:

 

                Ağ başlı, göy sinəli,

                Yaşıl ətəkli Kəpəz.

                 Daş dişli, daş çənəli,

                 Qaya kürəkli Kəpəz.

                 Göy göl gözünün yaşı,

                  Üfüq çatılan qaşı,

                   Əsrlərin sirdaşı,

                   Çənli, çisəkli Kəpəz.

 

Bu poetik ifadələri oxuduqca düçünürsən ki, sanki Səttar Bəhlulzadə özünün məşhur “Kəpəzin göz yaşları” tablosunu Hüseyn Arifin “Kəpəz” şeirinin təəssüratı altında yaradıb və ya əksinə. Bu baxımdan Hüseyn Arifin Səttar Bəhlulzadəyə həsr etdiyi şeirdən də nümunə zənnimcə yerinə düşmüş olardı:

                                           

Səni düşünəndə  nə iclas, nə zal,

 Nə də bir kabinet düşür yadıma,

 Səni düşünəndə yüz boya, yüz rəng,

 Al-əlvan təbiət düşür yadıma.

 

 Vaxtlımı doğulduq, vaxtsızmı olduq?

  Bir də qəm gətirən bu söhbət nədir?

  Ana təbiətin əkiz oğluyuq,

  Bizim qüdrətimiz təbiətdədir.

 

 Bu il sevim li söz ustadımızın yüz illik yubileyi ölkəmizin hər yerində sevilə-sevilə qeyd olunur. Yaradıcılığı, şəxsiyyəti və xarakteri bir vəhdət təşkil edən ustad Hüseyn Arif həmişə sevilib, sevilir və seviləçək, xalqımızın yaddaşında həmişə yaşayacaqdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)

Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bakı Dövlət Universitetində Jurnalistika fakültəsinin 1-ci kurs tələbələri tarix müəllimləri Xumar Səfərovanın təşkilatçılığı ilə" Tarixin işığında Azərbaycan"adlı tədbir təşkil ediblər. 

"Tədbirdə dekan müavini, müəllimlər və tələbələr iştirak eləyiblər.

 

Tədbiri giriş sözü ilə açan aparıcılar  - Zəhra Möhübbətova və Səid Bağırzadə çıxışlarında qonaqları salamlayıb, tədbirin mahiyyəti haqda məlumat veriblər: “Azərbaycanın qədimdən bu günə qədər keçdiyi inkşaf yolu, xalqımızın zəhməti, müdrikliyi, dözümlülüyü ilə əldə edilib. Bu tədbir vasitəsilə tarixinizin işığında xalqımızın kimliyini bir daha xatırlatmağı  qarşımıza məqsəd qoymuşuq"

Sonra isə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib. Və daha sonra şəhidlərimizin müqəddəs ruhları 1 dəqiqəlik sükutla yad olunub. 

Müstəqillik tariximizdən bəhs edən videoçarxlar izlənilib.

Aparıcıların ilk söz verdiyi tələbə Nuray Əliyeva olub. O öz çıxışında bugünkü gənclərin ilham mənbəyi olan şəxs- Ulu öndərimiz Heydər Əliyev haqqında çıxış edib. Çıxışına bədiilik vermək və dəyərli öndərimizi daha mükəmməl təqdim etmək məqsədi ilə bayatıya da yer verib:

 

"Ay elə tək-tək doğar,

Gün elə tək-tək doğar,

Böyük öndər, sənin kimi oğulu,

Analar tək-tək doğar".

 

Sonra isə aparıcı Səid növbəti çıxışçını - Qurbanlı Laləni səhnəyə dəvət edib. Və Qurbanlı Lalə görkəmli şair Bəxtiyar Vahabzadənin "Ana dilim" şeirini  təqdim edib.

Vəliyeva Asiman isə Azadlıq Günəşinin sönməz çırağı Məmmədəmin Rəsulzadə haqqında çıxış edib.

O öz çıxışında bildirib: “Bu mövzunu seçmə səbəbim bu dahi şəxsin ideologiyasıdır və məhz onun qərarı ilə təsis olunan BDU tələbəsi olmağımız məni bu çıxışa sövq edir". Və çıxışını "Gəncliyə xitabla" bitirib.

Müstəqillik rəmzimiz olan bayrağımız haqqında çıxışı ilə Ayşən Səlimova səhnəyə dəvət edilib.

O zirvələrdə dalğalan bayraq haqda danışmağı özünə borc bildiyini izhar edib. 

Bu çıxışı şeirlə tamamlamaq üçün Ağayevə Çimnaz Tofiq Fikrətin "Bayrağım" şeirini təqdim edib:

 

"Bayraqları bayraq yapan üstündəki qandır,

Torpaq uğrunda ölən varsa, Vətəndir".

 

Sonrakı çıxışda isə Süleymanlı Zəhra "44 Günlük şanlı tariximizin" icmalını tədbir iştirakçılarına mükəmməl formada təqdim edib. Onun çıxışının ardınca isə Aydan Cəbrayılova bu zəfər tarixini bizə yaşadan şəhidlər haqda danışıb. Şəhid jurnalistlərimizdən bəhs edən Fatimə Şahverdiyeva seçdiyimiz peşənin zənginliyini bizə bir daha xatırladıb. Qələm və kamera ilə yazılan qəhrəmanlıq səlnaməsini Çingiz Mustafayev və Salatın Əsgərovanın timsalında təqdim edib. Ondan daha sonra isə doğma torpağını -Maştağanı və bu qəsəbənin qəhrəman şəhidlərini təqdim edən  Nigar Həsənzadə Maştağa Şəhidlər xiyabanından çəkdiyi video ilə nitqini daha da gözəl təsvir etmiş olub. Ağacavad Mütəllimzadəni və Raul Priyevi BDU-ya təqdim edən Nigar öz kəndindən və qəhrəmanlarından qürurla bəhs edib. Çıxışını öz sərbəst vəznli şeiri ilə bitirib.

 

"Şəhidim, məqamın yüksək,

Alidən də alisən inan ki sən.

Min illər savab etsək qazanmaq üçün,

Bəlkə də heç olmaz bizə qismət,

Lakin sən vətənin sevimli oğlu,

Sən o cənnəti əldə etmisən".

 

Xəlilli Fatimeyi Zəhra da öz doğma torpağı olan Şamaxıdan bəhs etməklə bu qədim və dəyərli, müqəddəs torpağı dinləyicilərə  daha çox tanıdıb, bir az da sevdirib.

Bundan sonra isə istiqlal şairimiz Əhməd Cavaddan danışan Ayan Sədi çıxışında  Əhməd Cavadın "Susmaram"-ını videoçarxda izlətdirib, qəlbləri titrədib.

Aytac Mustafayevə isə bu tədbirə poeziya dəqiqələrini -  Mikayıl Müşfiqli dəqiqələr əlavə edib. Müşfiqin vətəni olan Xızıda onun şərəfinə muzeyin də yaradılmasını qeyd edən Aytac Mikayıl Müşfiq, Cəfər Cabbarlı, Cabir Novruz kimi şəxsiyyətlərin onun yetişdiyi torpaqdan olmasını qürurla vurğulayıb. "Həyat sevgisi"şeirini də dizləyicilərə qulaq asdıran Aytac represiya qurbanı olan Müşfiqin qəlbindəki həyat sevgisini bir daha xatırladıb. 

Sonda isə Azərinin "Çırpınırdı Qara Dəniz" ifası ilə iştirakçılar öz təqdimatlarını bitiriblər.

 

Qonaqlar: Jurnalistika fakültəsinin Dekan müavini Samir müəllim çıxışında Xumar xanım başda olmaqla bütün tədbir iştirakçılarına belə tariximizin hər dönəmini əhatə edən tədbir üçün fakültə rəhbərliyi adından təşəkkürünü bildirib. Bu tədbirin təqdir olunası tədbir olduğunu bildirib. Və gənclərə tarixi daha dərindən öyrənməyi və tarixi sevməyi tövsiyyə edib. Hər bir vətəndaşın, xüsusilə jurnalistin tarixi bilmək borcunun olduğunu bildirib.

Milli Mətbuat Tarixi kafedrasının müdiri, professor Cahangir Məmmədli isə çıxışında bildirib:

-Azərbaycanın tarixin işığında elə bir şəfəq saçdı ki, o işıqla biz bütöv Azərbaycanıq. Azərbaycan heç zaman belə bütöv olmamışdı. Bunu Prezidentimiz bizə bəxş elədi, hələ tariximizdə bundan böyük hadisə olmayıb. 

O, gənclərə öz tövsiyyəsini də bildirib: 

-Bir işiniz var elm, sənət, bilgi və vətənə sevgi.

Sonda Xumar Səfərova da öz tələbələrini bu tədbiri uğurla başa vurduqları üçün təbrik edib və öz tövsiyyələrini bildirib, hər zaman olduğu kimi tarixi sevməyin vəzifə borcu olduğunu bir daha xatırladıb. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2024)