“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

6-CI DƏRC

Baş Hakim bunları söylədikdən sonra əminliklə bildirdi ki, “Biz ekspertlərlə, tarixçilərlə, şahidlərlə birgə bütün həqiqətləri aşkarlamağa tam hazır vəziyyətdəyik, təqsirləndirilənlərin günahlarını tam sübut etməkdə də israrlıyıq.”

Müttəhimlər sırasından narazılıq dolu ifadələr gəldi, “bu belə deyil”, “o belə deyil”lər sıralandı, amma Divanın Baş Hakimi əlinin işarəsi ilə səssizlik yaratdı,  öncə səslənən fikrinə söykənib təqsirləndirilənlərə sual ünvanladı:

-Sizlərin Böyük Ermənistan tarixinizi dinlədik, orada eramızın 1-ci əsrində tarixə məlum iki böyük imperiya – Qədim Roma imperiyası və İranın Sasanilər imperiyası ilə savaşan və onlara hətta güc gələn sizin Böyük Ermənistan imperiyanızdan bəhs edilir. Bəs niyə ən qədim mənbə olan Bibliyada o iki imperiyaların adı var, amma sizinki yoxdur? Bu başlanğıc! Çox ciddi, təkzib qəbul etməyən əsas arqument. Indi isə davamına keçək. Mən sizin hər iki kartınızı öz əlinizlə vurmaqla prosesə başlamaq istəyirəm. Beləliklə, birinci kartınız: Böyük Ermənistan. İkinci kartınız: erməni genosidi. Təkzibçi isə öz sıranızdan biri – erməni ictimai xadımi, tarixçisı, bloggeri Filipp Vartanoviç Ekozyants olacaq! Əsas dünyadakı hazırkı Koronavirus pandemiyası, bundan qaynaqlanan karantin dövründə sosial şəbəkələrdə Filipp Vartanoviç Ekozyantsın “Türklər – ermənilər. Problemin mahiyyəti” adlanan videomüraciəti yayıldı, You Tube kanalında onun milyonlarca izləyicisi oldu. Təbii ki, bu videomüraciət birmənalı qarşılanmadı. Millətçilər ona ağız büzdülər, amma xalqı düşünən kəslər isə bu cəsarətli çıxışa görə Ekozyantsa  minnətdarlıq bildirdilər. Əlahəzrət Divan Hakimi olaraq cənab Filipp Vartanoviç Ekozyantsı şahid qismində çıxış etmək üçün səhnəyə dəvət edirəm. Buyursun.

Alqış sədaları altında saçları və saqqalı çallaşmış orta yaşlı şəxs səhnəyə çıxdı, mikrofonu əlinə götürüb səsini arıtladı, nitqə başladı:

-Möhtərəm Hakim, möhtərəm Divan üzvləri, möhtərəm tamaşaçılar. Mən ondan başlamaq istəyirəm ki, Ermənistan tarixi tam olaraq saxtalaşdırılıb, Osmanlı İmperiyasında ermənilərə misilsiz divan tutulması ağ yalandır, ermənilərin Yer kürəsinin ən qədim xalqı olması, onların fantastik qədimliyi tarixni təkzib edilməsi deməkdir. Türklər və ermənilər 400 il ərzində bir ailənin, Osmanlı imperiyası adlı bir dövlətin üzvü olublar. Erməniləri Osmanlı imperiyasında sədaqətli xalq adlandırıblar, bizim xalq uzun müddət bu adı qoruyub saxlayıb. Lakin 19-cu əsrin ortalarında hər şey dəyişib. Onda ki, bizim həyatımıza sürətlə britaniyalılar və avropalılar giriblər. Bu insanlar arxeoloji ekspedisiyalar adı altında öz desantlarını yerləşdirərək Osmanlı ərazisində çoxlu tarixi saxtakarlıqlar yaratmağa başlayıblar. Bu saxtakarlıqlar arasında qədim erməni dövləti mifi də olub. Masonlardan, müxalif ziyalılardan, xüsusən də daşnaklardan ibarət olan bir hissə erməni bu saxtakarlığı reallıq kimi qəbul edib, qərar verib, öz qarşısına məqsəd qoyub ki, Osmanlı imperiyasından ayrılıb avropalıların təxəyyülü olan Böyük Ermənistanı realda yaratsınlar. Nəticə isə acınacaqlı alınıb, türk xalqı ilə düşmənçilik, doğma torpaqlardan qovulma, tam izolyasiya içərisində yaşama.

Divanı qurulanlar – Müttəhimlər sırasında oturanlar yer-yerdən narazılıq etdilər, natiqə atmacalı sözlər atdılar, bir-ikisi hətta onu təhqir də etdi. Divan üzvlərinin müdaxiləsi ilə onlar susduruldu, Filipp Vartanoviç Ekozyants çıxışını davam etdirdi:

-Bu gün türklər və ermənilər müxtəlif ölkələrdə yaşayırlar, ünsiyyətləri sıfıra enib, nə qohumluq, nə mənəvi, nə mədəni, nə iqtisadi əlaqələr var, hamısı darmadağın olunub. Biz ermənilər hələ də britan nağıllarına inanır, onları öyrənib tirajlayır, təbliğ edirik. Hər yerdə öz fantastik keçmişimizdən danışırıq. Bu zaman həqiqi tarixi də təhrif edirik. Mən bizim bəlamızı obrazlı şəkildə həmişə belə ifadə edirəm: Biz ermənilər, bütün xalq birlikdə virtual reallıqda məskunlaşmışıq. Və mən tam məsuliyyətlə deyirəm ki, məhz avropalılar tərəfindən 20-ci əsrin ortalarında “genosid” sözü kəşf edilib. Onlar bu sözü beynəlxalq hüququn termini etməklə Birinci Dünya Müharibəsinin Osmanlı İmperiyası ərazilərindəki hadisələrini “genosid” anlamının içinə soxuşdurmuşlar. Ermənilər də bu halvadan istifadə edərək Türkiyədən kosmik təzminatlar və nəhəng ərazilər tələb etmişlər. Ardınca isə avropalılar erməni genosidini tanımaq prosesini ortaya salaraq hər dəfə yeni-yenu dövlətləri bu saxta və kədərli prosesə şərik çıxarmışlar. Beləliklə, avropalılar türklərə olan düşmənçiliklərində ermənilərdən sadəcə bir vasitə kimi istifadə etmişlər həmişə.

Növbəti alqış dalğası gəldi.

Nəhayət, reqlamentə uyğun olaraq natiq öz çıxışını yekunlaşdırmalı oldu:

- Mən bütün erməniləri bilirsiniz nəyə çağırıram? Qoy onlar yalnız özlərini dinləməyi tərgitsinlər, digər tərəfi dinləməyə başlasınlar. Bizim bütün problemlərimizin kökündə bax bu saxta tarix dayanır. Erməni xalqının əsas düşməni bu saxta tarixdir ki, başlıca məqsəd də ona qalib gəlməkdir. Üzümü xalqıma tuturam, bu yalana qalib gəlin, haqq yoluna keçməsək aqıbətimiz ağır olacaq. Bu gün burada müttəhimlər sırasında əyləşən şəxslər, indi isə sözüm sizədir. Siz Ermənistan tarixində xalqın ən əsas ideoloqları olmuş, xalqı Böyük Ermənistan xülyasına sürükləyən əsas fiqurlar olmusunuz. Xalqıma gətirdiyiniz məhrumiyyətlər hədsizdir, mən çıxışımda daha çox tədqiq etdiyim mövzu – Osmanlı imperiyasında erməni məsələsi barədə danışdım. Sizlərin sayəsində 20-ci əsrin əvvəllərində Osmanlı imperiyasının barlı-bərəkətli torpaqlarında şad-xürrəm yaşayan zavallı ermənilər Suriyanın nəfəs qarsayan çöllərinə sürgün edilərək bütün gözəlliklərdən məhrum oldular. Bu gün isə - mənim zamandaşlarım sizlərin Qarabağ işğalınızın əsiridirlər, biz yad torpaqları tutub yalançı vətənpərvərlik şüarları altında iqtisadi böhrana, sosial dözülməzliyə, xaos və anarxiayaya yuvarlanmış bir dövlətdə yaşamalı olmuşuq, on minlərlə erməni ölkəni atıb gedir, yad ellərdə bir tikə çörək axtarışına çıxıb. Mən Möhtərəm Divan Hakimindən xahiş edirəm, sizə ən sərt, ən ciddi cəzanı kəssin, zira, onsuz da sizin ən böyük cəzanız erməni xalqının ahına tutulmağınızdır.

Sürəkli alqış sədaları altında Filipp Vartanoviç Ekozyants səhnədə düzəldilmiş tribunadan düşdü, oturduğu yerinə doğru getdikcə yerlərdən “sağ ol”, “afərin” kimi sədalar eşidildi.

Baş Hakim saatına baxdı, vaxt necə sürətlə keçmişdi, artıq şər qarışmaq üzrə idi. O, yeni çıxışçıya söz verdi:

- Hörmətli Divan üzvləri, hörmətli seyrçilər! Hazırlıq içlasını bitirməzdən öncə xüsusi olaraq Əsas dünyadan prosesə təşrif buyurmuş rus telejurnalistinə, Rusiyanın RenTV telekanalının «Hərbi sirr” proqramının aparıcısı İqor Prokopenkoya söz vermək istəyirəm. Buyursun!

Bəziləri Prokopenkonun məşhur proqramını tanıdılar deyə alqış sədalarını ucaltdılar. O, çıxıb öz fikrini qısaca izhar etdi:

-Möhtərəm Divan əhli, möhtərəm tamaşaçılar, prosesin ilk iş gününün axırıdır, hamı yorulub, odur ki, fikrimi çox qısa izhar edəcəyəm. Ermənilərin nağıl qoşmaq istedadı barədə çox deyilib, çox eşidilib. Bu istedad xüsusən son dövrlər öz ənadazəsini aşmaqdadır. Sən demə, Qədim Misir piramidalarını tikməyi misirlilərə ermənilər öyrədiblərmiş. Sən demə, Musa peyğəmbər  misirliləri İsrailə aparanda ermənilər də qədim İngiltərəyə yollanıblarmış. Müasir ingilislər, deməzsənmiş, ermənilər imiş. Ermənilər illər öncə vikinqlərin də ermənilərdən törədiyini söyləmişdilər. Təsəvvür edin, Yerevanın Milli tarix muzeyindəki eksponatlar ondan xəbər verir ki, erməni millətinin yaşı 500 min ildir, insan sivilizasiyasının mənbəyində ən qədim xalq kimi məhz ermənilər dayanıblar. Bunlar Adəm və Həvvaya da iddialıdırlar. Erməni nağıllarını toplayıb gətirmişəm, bir-iki fraqment oxudum, qalanını Divan ekspertlərinə təqdim edəcəyəm. Mən Divan vəkillərindən xahiş edirəm ki, Axirət dünyasında qurulan bu Divan erməni nağıllarının uydurulmasına bilmərrə son qoysun!

Tamaşaçılar rus telejurnalisti alqışladılar. Bu vaxt bir nəfər yerindən durub uca səslə Divan heyətinə müraciət etdi:

- Məhtərəm Divan, mən sadə bir xristianam, bir tərəfim ukrain, bir tərəfim belarus-moldovan qarışığıdır, kəndliyəm, heç bir universitet-filan da bitirməmişəm. Bildiyim tək şey odur ki, xalqın şairləri, yazıçıları, filosofları xalqını həmişə sülhə, əmin-amanlığa səsləyər, hətta müharibələr olanda belə önə çıxıb öz bədənlərini güllə qarşısında sipər edərək müharibəyə, qan tökülməsinə son qoymağa çalışarlar. Möhtərəm hakimlər, xahiş edirəm mənə agah edəsiniz, bu necə xalq, bu necə millətdir ki, bunun şair və yazıçıları sadə insanları qan tökməyə, cinayət törətməyə sövq edir? Agah edə bilərsinizmi mənə bunu? "Ermənilərin anası" adlandırılan şairə Silvia Kaputikyan ötən əsrin sonlarında öz qaragüruhçu kütləsi qarşısında çıxış edərək bir məsələni daha çox qabardırdı: "Sən türk öldürməkdən qürur duymalısan". Başqa bir şovinist yazarları Arutunyan "türk öldürməyən erməni öz əli ilə özünü öldürsün", - deyə xalqını qorxudaraq təhdid edirdi. Yazıçıları – bax indi prosesdə iştirak edən Zori Balayan "Ocaq" kitabı yazaraq erməniləri birbaşa türklərə qarşı tükürpədici müharibəyə çağırıb. Yazıçıları Marqarita Şaginyan isə hələ senzuralı sovet zamanında rəsmi toplantıların birində öz qaniçənlərinə kəskin tövsiyə vermişdi: "Dil açmamış uşaqlarınızın qulağına pıçıldayın ki, türk sənin düşmənindir”. Bu nə deməkdir?

Baş Hakim həmin şəxsə başını bulayaraq bildirdi ki, düzü, elə mən də buna məəttəl qalmışam ki, bir xalqın adına ziyalı qoyulmuş zümrələri niyə axı bu qədər kinə-küdurətə, nifrətə, düşmənçiliyə susamış olsunlar. Və ardınca da bildirdi ki, yalandan yox, həqiqətən genosidə məruz qalan yəhudi xalqına bir baxın, o xalqın yazıçıları məgər bu qədər aqressiya nümayiş etdiribmi? Yox. Demək, ermənilər uydurma genosid faktını bax, ətrafında bu cür ajiotaj yaratmaqla tirajlamaqdadırlar.

Sonra Baş Hakim yenidən saatına baxıb hakim yoldaşları ilə məşvərət elədi, elan etdi ki, sonda daha bir vacib prosedur olacaq, diktorlardan xahiş edirəm ki, bir arayış səsləndirsinlər. Arayış dünyanın ən varlı erməniləri barədədir.

Erməni tərəfinin müdafiəçisi sözügedən arayışın prosesə nə dəxli olduğunu söylədi, bu boş vaxt itkisinə yol verməməyi xahiş etdi. Amma Baş Hakim bildirdi ki, Divan elə formalaşıb ki, burada boşuna heç nə olmur.

Bir kişi diktor səhnəyə çıxıb sözügedən arayışı oxumağa başladı:

-2020-ci ilin bugünkü durumuna görə dünyanın ən varlı erməniləri barədə arayışı təqdim edirik. Bunların sayı 10-dur...

 (Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2023)

Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Uşaqlarla maşından yenicə düşürdük ki,  ortayaşlı,  təxminən, 40-dan artıq yaşı olan bir şəxs bizə yaxınlaşdı...

 -Ağır Seyidəm, mənə 1-2 manat lazımdı, - söylədi...

 Uşaqlarla əvvəlcə bir-birlərimizə baxdıq. Kimdə pulun olub olmadığı barəsində soruşduq. Uşaqlar üst-başlarını axtarır, pul tapıb verməyə çalışırdılar. Mənsə hadisəni tam olaraq dərk etmədiyimdən beynimdə fikir və suallar dolaşırdı. 

"Niyə pul verməliyik ?","Pul vermək üçün mütləq ki, Seyid olmalı idi, özü də ağır ?!","Seyid olduğunu deməsəydi belə onsuz da əl açıb pul istəsəydi, ona pul verəcəkdik". 

Sonunda biz ona 2 manat tapıb verə bildik. O isə bunun qarşılığında "əlavə heç nə yoxdu ?" sualını verdi. 

Uşaqlardan biri işlədiyindən dedi ki, "mən filan yerdə işləyirəm, axşam gələrsən, nə qədər istəsən pul verərəm". 

Bundan sonra o getdi. 

Bizim cəmiyyətin müəyyən bir hissəsinin təfəkkürü, psixologiyası fərqli yöndən inkişaf etdiyinə görə həmin şəxsin bizə qarşı etdiyi  bir növ "mədəni soyğun" xarakteri daşıyırdı. Amerikan filmlərinə baxmısınızsa orda da soyğun bir növ bu şəkildədir.

"Bu soyğundur ! Əllər yuxarı ! Tez pulları verin !". 

Sadəcə, bir fərq var. Orda  pulu silahla alırlar, burda isə sözlə. Nə qədər ki, öz psixoloji, dünyəvi və mədəni inkişafımıza nail olmayacağıq bu və bu kimi hallar hər tində, hər küçədə, hər evdə təkrarlanacaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hamımız bütöv cisimdə yarımçıq insanlarıq. İyirmi, bəlkə otuz il ömür sürmüş yaşlı insanlar. Yaşadığımız bu boş çoxluqda hər kəs bir neçə cür boşluqdan əziyyət çəkir. Əfsus ki, gəncliyin böyük bir qisminin başında yerləşir sözü gedən boşluq. Dərk edə bilmədiyimiz kainatda dərk edə biləcəklərimizi belə dərk etmək istəmirik. Çünki bütöv şəkildə görünən cismimizin altında yarımçıq ruh yatır.

Yarım qalmaq, əksik olmaq. Necə ola bilər ki bu? Bütöv bir bədən var, onun öz ruhu var, öz qəlbi, öz beyni, duyğuları. Axı yarım qalmaq nədir, nəyə deyilir? Niyə olur? Qəlbimizdir yarım qalan? Yenə bir ton sualla qaldım başbaşa. Bəs necə tamamlayım mən əksik qalan ruhumu? Deyəsən mən də bir bütövlükdə yarım qalanlardanam...

Bölünən ruhlar... Əsrlər boyu ruh əkizliyi, bir-birini tanamlayan ruhlar, insanın öz yarım almasını tapmasıyla bağlı əfsanələr oxuduq. Hər kəsin diqqətini çəkdi bu mövzu. Bəs hər kəs həqiqətən axtardımı öz yarımçığını?

Yarımçıqların sadəcə kiçik bir qismi o yarım ruhu tamamlamağa çalışır. Digərləri isə ya qismətiylə barışır, ya vecsiz şəkildə həyata davam edir, ya da özləri kimi yarım insanların yolunda, ömrünün yarısını keçirirlər... Bəlkə də elə bizi yaradan ruhumuzu iki yerə bölüb və hərəsinə fərqli cisim verib. Sonra da hər iki yarımçığı bu "Böyük sıfıra", başqa dildə desək "Yer kürəsinə" yollayıb. 

Yarım alma... insanlar ruh ekizlərini tapanda yarım almamı tapdım deyirlər. Niyə alma deyildiyini düşünəndə Adəm və Həvva gəldi ağlıma. Qadağan almanı birlikdə dərən Adəm və Həvva. Bəlkə də insanın digər yarısı səhviylə, düzüylə hər işdə, hər yerdə bir yerdə olduğu insandır. Bəlkə də insanın digər yarısı uğruna hər şeyi gözə ala bildiyi həmin o adamdır.

Həyat o qədər qəribə və qarışıqdır ki, heç ummadığın anda hər şeyini itirə və ya dünyaları qazana bilər insan. Bir az da hədəflərindən, xəyallarından asılıdır bu. Qorxduğun, qaçdığın nə varsa hər zaman daha yaxınsan ona istədiklərindən. Həyatın 1 nömrəli qanunu elə budur deyəsən. Nədən qorxsan, nədən qaçsan o qədər yaxınlaşar, nəyi çox istəsən o qədər uzaqlaşarsan var olandan. Qorxan gözə çöp düşər misalı...

Bu qaranlıq aləmdə hər bir cismin öz göyqurşağı anlayışı onun ruhunda gizlənir. Yağış və günəş arasındakı bu incə, rəngarəng, bənzərsiz körpünü fərqli formalar, fərqi bədənlər, fərqli hislərin içində sığdırırıq qəlbimizə, cismimizə.

Mən həyatı boyunca rənglərə aşiq biri kimi qaçdım göyqurşağından. O qədər qaçdım ki, ardındakı xəzinəni düşünmədim belə. Unutdum. Həyatdakı hər şeyin bizim üçün, biz fanilər üçün olduğunu unutdum. O qədər qaçdım ki, ən çox qaçdığıma tutuldum, ən çox qaçdığıma vuruldum. Mən artıq göyurşağının özü olmuşdum.... Mənim göyqurşağımın sərt, amma titrək, zərif, amma ürkütücü rəngləri cəsarətdə toplanmışdı. Göyqurşağıma sığdırdığım hər duyğu, hər insan bir az cəsarət gözləyirdi məndən. Bir az cəsarət istəyirdi. Cəsarət... Hər birimizin göyqurşağının təməlini təşkil edən cəsarət. Sizin göyqurşağınızda hansı rənglər var? Mənimkində bəyaz yoxdur, qara var məsələn. Gördüyümüz ən qaranlıq gecələrdən daha qara. Qırmızı yerinə qəhvəyi var. Sevgi qəhvəyi rəngdir mənə görə. Hər nə isə. Var olan bütün rənglərimdə bir az qorxu, bir az cəsarət gizlənib. Mənim göyqurşağım həyatımın məhz özüdür. Yazdığım hər yazının baş obrazı olan ruhlar mavi rəngdir mənim dünyamda. Səmalara yüksələn, dənizlərdə boğulan o ruh başqa hansı rəng ola bilərdi ki?

Bir də göyqurşağından kənarda qalan rənglər var, hansı ki, boğulan ruhlar adlandırıram onları. Hansı ki, öz yarımını tapa bilmədiyindən bu dünyada özünə yer tapa bilməyən ruhlardır onlar. Okean dibinə qərq olaraq, içindəki xəzinələr oğurlanan sandıqlar, göylərə ucalaraq, qəlbimin hər qırıq parçasına ayna olan o ruhlar.

Mənim göyqurşağımın neçə rəngi var bilmirəm. Amma var olan hər rəng digərini tamamlayır. Qalibiyyətlə məğlubiyyət kimi. Varlıq və yoxluq kimi. Sevgi və nifrət kimi... Yarım ruhlar kimi...

Yazımı burada yekunlaşdıracağam. Bəlkə tamamlanar bir gün yarım qalan bütün ruhlar. Bəlkə bir gün mənim də ruhumu tamamlayan bir yarım ruh tapılar... Yarım ruhunuzdan muğayat olun. Ümid edirəm, onu ya artıq tamamalamısınız, ya da əlbət bir gün tamamlayacaq və dünyadakı yerinizi, vəzifənizi tam anlayacaqsınız.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu gün sizləri güneyli gənc və istedadlı şair, 18 yaşlı Atila Ərfəyinin yaradıcılığı ilə tanış edəcək. 

Şəhərin içində yaşayan ölülər

Mən özümü asaram, sən heç qorxma

Siqaret tüstüsündən saralmış tavandan

Həbib özünü asır

Bir şairin

Eynəyi sınıq

Aynaları saf

Şeir yaza bilmir daha.

Yaşayanlar həsrət çəkir bir qəzəl olmağa

Xoşluq

Nəfəs

Kvadrat köklərinin gəldiyi kimi

Mədd olub qabağına belə baxmadan 

dalı-dalı gedir

Damcılar pəncərədə deyil daha

Yanaqlarımdan süzülür

Qovuşur sənsizliyə

Alqışlanır bütün dərdlərin simfoniyası.

Yazılmır,

Baxılmır

Oxunmur daha

Qəhvələrdən qaçan şairlər,

Tablolarda görünməyən rəssamlar

Bir qarğa yalnız oturub ağacda

Baxmır daha heç fotoqrafçı

Yaşam bir çantaya yığışmış

İki ulduzlu hotellərin

Saralmış pərdə və divarları

Viski yoxdur daha.

Soruram

Dəniz yox bu diyarda

Sən necə boğulursan?

Bilinmir daha

Danışıq

Gerçək yoxdur daha

Sürreal danışıqlar ölür havada

Bir rəsimdən rənglər axır

Tarixin unudulmuş parçasıdır

Mələklər diz çökür şeytana

Hansılar gəlir

Yaxşılar gedir.

Hər gün yeni bir Zeus çıxır

Qara buludların arxasından.

Bir klassik musiqi parçasıdır

Bu şəhərdə qələm satılmır daha

Şəhərin içində yaşayan ölülər

Mən özümü asaram, sən heç qorxma.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.08.2023)