Super User
Avropada Türk dövlətlərinin əməkdaşlığı barədə get-gedə daha çox danışılır
Fransa və Almaniya mətbuatında Türk dövlətləri əməkdaşlığı barədə gedən yazılardan bəhs etmişdik. Bu dəfə redaktorlarımızın diqqətini Rumıniyanın “Ultima Ora” internet qəzetində dərc edilən yazı cəlb etdi. Düzdür, yazının müəllifi bu dəfə əcnəbi deyil, Azərbaycanın Rumıniyadakı səfiri Hüseyn Nəcəfovdur. Amma nə fərqi, əsas odur ki, yazını minlərlə insan oxuyur.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, “3 oktyabr - Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Günü” sərlövhəli məqalədə Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının 2009-cu il oktyabrın 3-də Naxçıvan şəhərində keçirilən Zirvə görüşündə imzalanmış Naxçıvan sazişinə əsasən, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının yaradılmasından və məhz o tarixdən etibarən hər il oktyabrın 3-nün Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Günü kimi qeyd olunmasından söz açılır.
Sonradan bu günü qeyd edənlərin sırasına Özbəkistanın da qoşulduğu diqqətə çatdırılır. Vurğulanır ki, hazırda təşkilatda Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan yer alır. Macarıstan və Türkmənistan isə müşahidəçi üzvlərdir.
Vurğulanır ki, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının fəaliyyətinin əsas məqsədi türkdilli ölkələr arasında hərtərəfli əməkdaşlığa yardım etməkdir. Naxçıvanda qəbul edilən qərarlarla Türk dünyasının birliyi daha da möhkəmlənib, ötən illər ərzində Türk Şurası çərçivəsində bir sıra istiqamətlərdə əməkdaşlıqla bağlı mühüm qərarlar qəbul edilib, layihələr həyata keçirilib.
Məqalədə diqqətə çatdırılır ki, son 10 ildə Türk Şurasının institusionallaşması istiqamətində mühüm addımlar atılıb. Şuranın əməkdaşlıq etdiyi TÜRKPA, TÜRKSOY, Beynəlxalq Türk Akademiyası, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu və digər qurumlar vasitəsilə üzv ölkələr arasında əlaqələr daha da genişlənib.
Yazıda, həmçinin Türk dövlətləri ilə əməkdaşlığın Azərbaycanın xarici siyasətində mühüm yer tutduğundan da bəhs olunub. Təsadüfi deyil ki, türkdilli dövlətlərin birliyinin təməli 1992-ci ildən başlayaraq keçirilən Zirvə görüşləri ilə qoyulub. Bu prosesdə fəal iştirak edən ölkələrdən biri də Azərbaycan olub.
Səfir Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 300 milyondan çox etnik türk üçün vahid türk dilinin inkişafının zəruriliyi ilə bağlı təklifini də xatırladaraq, bu ideyanın əsas məqsədinin insanların bir-birini daha yaxşı başa düşməsi üçün türk dilləri əsasında vahid əlifba yaratmaqdan ibarət olduğunu qeyd edib. Bildirilib ki, Türk dünyasının ortaq dil, tarix və mədəni dəyərlər əsasında əməkdaşlıq etmək iradəsini əks etdirən Türk Dövlətləri Təşkilatı bundan sonra da regionda, eyni zamanda, onun hüdudlarından kənarda sülhə, firavanlığa və sabitliyə xidmət edir.
Qeyd olunur ki, İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı da Türk dövlətləri Azərbaycanın haqlı mübarizəsini dəstəkləyib. Onlar, eyni zamanda, sentyabrda baş verən antiterror tədbirlərinə dəstəklərini ifadə edib, bu addımın Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan erməni sakinlərin Azərbaycanın Konstitusiya quruluşuna reinteqrasiyasını təmin edəcəyinə əminliklərini bildiriblər.
Bununla yanaşı, son zamanlar Azərbaycanın və Türkiyənin fəal səyləri nəticəsində Türk Şurasının tərkibinin genişlənməsindən bəhs edən diplomat 2021-ci ilin noyabrında İstanbulda keçirilən Zirvə görüşündə Şuranın Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) çevrildiyini xatırladıb.
Qeyd edilib ki, Azərbaycanın TDT-yə sədrliyi pandemiya dövrünə təsadüf etsə də, ölkəmiz vəziyyətə adekvat reaksiya verərək sədrliyini uğurla həyata keçirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Bəlkə daha gözəl olardı…
Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Mənə görə, xoşbəxtlik anlayışı yoxdur, xoşbəxt dəqiqələr, bəlkə də xoşbəxt saniyələr var.
Xoşbəxt saniyələrimizin sayının çox olmasını hər birimiz istəyirik. Lakin bu bizim əlimizdədirmi? Məncə, xeyr. Hətta fikir versəniz, hər xoşbəxt saniyə sonrası ağlımıza fərqli davranışla “bəlkə daha fərqli olardı, daha gözəl olardı” fikri gəlirsə, demək, mənfi hadisələrdən, bədbəxtliklərdən xoşbəxt saniyələr duymaq qabiliyyəti heç bir insan oğluna müəssər ola bilməz.
Sizcə, həyatda elə bir an olur ki, “bəlkə daha gözəl olardı" deməyək? Bəs siz həyatınızda bu sözü çoxmu işlədirsiniz?!
Məncə, bu söz peşmanlıq ifadəsindən daha məntiqlidir. Çünki peşman olmaq anlayışını qəbul edə bilmirəm. Mənə görə həyatda olmalı gərəkən hər bir şey olmağa məcburdur, buna qeyri qüvvələr təsir edə bilməz. Çünki həyat hadisələrdən ibarətdir, pis hadisələrin qarşısı alınarsa, hər şey gözəl davam edərsə, həyat anlayışı mənasızlaşar. Çətinliklərdən keçərək hüzura çatmaq daha reallıqdır.
“Bəlkə də, daha gözəl olardı" ifadəsi isə mənə görə, reallığı əks etdirir. Yəni yaranan hadisələrdən narazı deyilik, peşmanlıq da yoxdur, amma başqa cür olsa, daha da gözəl ola bilməyinin ehtimalı da ağlımızdadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
QİRAƏT SAATI: Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı – Adəm Bakuvinin romanı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.
32-Cİ DƏRC
-Oktyabr ayında bu şəxs Naxçıvanı bolşeviklər üçün almaq fəaliyyətinə girişib, Şaumyanın vədinə görə bu Azərbaycan torpağının Ermənistanla birləşdirilməsi yolunda mücadilə aparıb, amma yenə də türklərə məğlub olaraq Zəngəzur dağlarına çəkiləsi olub. İndi də o, Zəngəzurdakı müsəlman kəndlərini talan etməyə, azərbaycanlıları qırmağa başlayıb. 18 kəndi yer üzərindən silməklə 50 min azərbaycanlını didərgin salıb, öldürüb, yaralayıb. Ardınca Cavanşir və Cəbrayıl uyezdlərində 100 kəndi yerlə yeksan edib. Dağlıq Qarabağı Ermənistana birləşdirmək istəyi ilə o, oradakı azərbaycanlı kəndlərinə basqınlar edib, yüzlərlə insanın qətlini həyata keçirib. Antanta müttəfiqləri və Rusiya ilə anlaşma ala bilməyəndə bu şəxs mühacirətə getməyə qərar verib. Ameriikada yaşayıb, ikinci dəfə ailə həyatı qurub, bu dəfə diaspora xətti ilə Ermənistana və ermənilərə yardımlar təşkil edib. 1927-ci ildə ürək xəstəliyindən Kaliforniyada dünyasını dəyişib. Təxmini hesablamalara görə bütün həyatını türklərə qarşı terror, qiyam və müharibələrdə keçirən bu şəxsin hesabında 50 -55000 insanın qətli var.
Gənc hakim oxuyub mətni bitirən kimi tamaşaçılar uğultu qopardılar, bu uğultunun fonunda Baş Hakimin bir replikası öncə eşidilmədi, ancaq uğultu nisbətən səngiyəndə bu replika təkrar səsləndi:
-Ozanyan – Ozan türkcə sazın müşayiəti ilə şeir oxuyan xalq sənətkarına deyilir. Sonralar türklər daha çox “aşıq” variantından istifadə ediblər. Dünənki prosesdəki mənim gənc kolleqam türkcə oxuyan erməni ozanlarının ifalarını sizə çox ustalıqla təqdim etmişdi, bir xatırlasanız.
Publika yenidən gənc hakimi alqışladı.
Ardınca Baş Hakim sözünə davam etdi:
-Biz prosesin əvvəlinci günü, xatırlayırsınızsa bir məsələyə toxunmuşduq, ermənilər türk toponimlərini sürətlə erməniləşdirməklə yaşadıqları ərazilərin özlərinə məxsus olması iddialarını rəsmiləşdirmək istəyirlər. Amma erməni mifinə görə Tanrının erməni uşaqlarını öldürməsi fonunda türk uşaqlarına qıymaması səbəbindən erməni uşaqlarına türk adları verilməsi reallığından da söz açmışdıq, bu zaman ona da diqqət ayırmışdıq ki, tarixi toponimləri dəyişsələr də, ermənilər insan adlarını dəyişməmişlər. Belə ki, milyonlarla insanın adını dəyişmək, nəsil şəcərələrini itirmək qeyri-məqbul sayılmışdır. Türk adı verilənlərdən biri də cənab Andronik Ozanyanın babası olmuşdur. O, türklərin nəğməçisinin adı ilə şərəflənmişdir.
Baş hakim bunu söyləyib Müttəhimlər kürsüsündə qəzəbdən bığını çeynəyən Andronik Ozanyana tərəf baxdı, gözlərindən qan daman Andronik hakimin baxışlarını görüb, qəzəblə başını əks tərəfə çevirərək üzünü görünməz etdi.
Baş Hakim şahid ifadələrini dinləmək zamanının yetişdiyini bildirdi. Bu zaman gənc hakim Baş Hakimdən icazə alıb bu sözləri xitab etdi:
-Andronik Ozanyanın və onun quldur dəstəsinin vəhşiliyi barədə erməni tarixçisi Anahid Lalayanın çox qiymətli fikirləri var. Tarix üçün ən dəyərli sənəd məhz bir xalqın cinayətinə həmin xalqın öz nümayəndəsinin münasibəti hesab edilir. Lalayan yazıb: "Andronikin başçılıq etdiyi daşnak dəstələri türk kəndlilərinin, uşaqların, qadınların və qocaların qətli zamanı "böyük sücaət" göstərirdilər. Daşnak dəstələri tərəfindən tutulmuş müsəlman kəndlərində sağ adamlar qalmırdı, onlar insan qalıqları ilə dolu, xarabalığa çevrilirdi". Mənim şəxsi dəvətimlə Anahid Lalayan hazırda buradadır, hətta Divanın ekspert köməkçilərindən biri kimi fəaliyyət göstərmək belə istəyir. Mən möhtərəm Baş Hakimdən xahiş edərdim ki, ona söz versin.
Baş Hakim məmnuniyyətlə sözü olduqca qoca olan, əsayla hərəkət edən şəxsə verdi. O, ağır-ağır tribunaya çıxdı:
-Milliyyətcə erməni olan Anahid Lalayanam, uzun illər erməni millətçilərinin, mürtəce daşnak partiyasının əleyhinə çıxışlar etmişəm. Bilirsinizmi, Sovetlər dönəmində İosif Stalinə bu məsələni çözməyə onun yanında əyləşmiş bizim millətdən olan Anastas Mikoyan mane olub. Çox xöşbəxtəm ki, Axirət Divanı mənim arzularımı gözümdə qoymur, erməni xalqının qəhrəmanları kimi sırınan bax bu Andronik kimi alçaqlar öz layiqli cəzalarını alırlar!
Andronik Ozanyan yerindən dik atıldı, amma mühafizəçilər onu yerində əyləşdirdilər. Anahid Lalayan davam etdi:
- Zamanında böyük rezonans doğuran “Əksinqilabi “Daşnaksütun” və 1914–1918-ci illər imperialist müharibəsi” adlı məqaləmdə “Daşnaksütun” partiyasının quldur dәstәlәrinin Basarkeçərdə törətdikləri vəhşiliyi erməni zabiti Vaһramın dili ilə təsvir etmişəm.
Gənc hakim söylədi:
-Cənab Lalayan, həmin hissəni diksiya ilə diktorlarımız oxusa daha yaxçı olar.
Belə də oldu. Kişi diktor gözəl artistliklə, mimika və jest mükəmməlliyi ilə mətni oxudu:
-”Mәn Basarkeçәrdә һeç nәyi nәzәrә almadan türk әһalisini qırdım” – deyә, daşnak başkәsәni lovğalanırdı. – “Lakin bәzәn güllәyә һeyfim gәlirdi. Bu itlәrә qarşı әn yaxşı üsul odur ki, döyüşdәn sonra salamat qalanların һamısını su quyusuna doldurub, üstündәn ağır daşları tökәsәn ki, onlardan әsәr-әlamәt qalmasın”. O, sözünә davam edәrәk deyirdi: “Mәn elә dә etdim: bütün kişilәri, qadınları vә uşaqları öldürüb doldurdum quyuya vә üstünü dә daşla doldurdum...”. Bu qədər insanlığa sığmayan bir cinayətin etirafı. Dəhşətdir deyilmi?
Diktor tamaşaçılara baxdı, onlar yerbəyerdən “əlbəttə dəhşətdir” deyə səsləndilər. Ardını Laloyan özü gətirdi:
-Daşnakların hakimiyyəti dövründə İrəvan quberniyasında türk-müsəlman əhaliyə qarşı törədilən soyqırımının miqyası, daşnak hökumətinin yeritdiyi silah gücünə etnik təmizləmə siyasəti mənim 1938-ci ildə Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyasının nəşri olan “İstoriçeskie zapiski” çoxcildliyinin 2-ci cildində yer almiş “Daşnaksütun” partiyasının əksinqilabi rolu” məqaləmdə tam çılpaqlığı ilə öz əksini tapmışdır. Həmin məqaləndə yazmışam ki...
Andronikin natiqə yönəli “Qələt eləmisən, başını daşa döymüsən” replikasına Divan heyətindən qəti etiraz gəldi, ona etik qaydalara riayət etmək tapşırıldı.
Natiqsə “Əsas dünyada bu və bunun kimilər mənə o qədər təhdid ediblər ki” sözlərini söyləyib mətnin davamını gətirdi:
-“Daşnaksütun” partiyasının Ermənistanı “erməniləşdirmə” siyasəti azərbaycanlı və kürd əhalisini məhv etmə, yerdə qalan milli azlıqları təqib etmə və ölkədə milli ədavəti qızışdırmaq yolu ilə həyata keçirilmişdir. Daşnakların hakimiyyətdə olduqları 2,5 il ərzində Ermənistan ərazisində yaşayan azərbaycanlılara qarşı müharibə apardıqlarını, heç bir fərq qoymadan dinc əhalini öldürüməklə və talan etməklə, azərbaycanlı kəndlərini viran qoymaqla məşğul olduqlarını qeyd etmişəm. 1918–1919-cu illərdə Daşnaksütun hökumətinin azərbaycanlı və kürd kəndlərini “dövlətin tələblərini yerinə yetirdiklərinə görə” dağıtdığını qeyd etmişəm. Daha sonra yazmışam ki, Ermənistanda 1920-ci il may üsyanının yatırılmasından sonra daşnaklar yenidən azərbaycanlı və kürd kəndlərini bombardman etmiş, “Müsəlmanlar bizim düşmənimizdir” şüarı ilə dinc sakinləri məhv etmişlər. Ermənistan Dövlət Arxivində saxlanılan sənədlərə istinadən daşnak ordusunun zabitlərinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri vəhşiliklər barədə də məlumat vermişəm. Həmin sənədlərdən birində daşnak ordusunun Baş Gərnidəki dəstəsinin rəisi, podpolkovnik Melik–Şahnazarovun 7 noyabr 1918-ci ildə diviziya komandirinə yazdığı raportunda bu bölgədəki 30 türk kəndinin bombardman edilərək ələ keçirildiyi qeyd edilmiş, qalan 29 kəndində bombardman edilməsi üçün isə diviziya komandirindən icazə istənildiyi bildirilmişdi. Mərkəzdən qalan kəndlərə hücum əmri alındıqdan sonra daşnak başkəsənləri onlarca azərbaycanlı kəndini yerlə-yeksan etmiş, qadınları, uşaqları, gənclərı, qocaları öldürmüş, əmlaklarına yiyələnmişdilər.
Bundan başqa mən “Joğovurd” qəzetinə istinadən (№ 105, 1920-ci il) bu yazılanları da öz arxivimdə saxlayıram: “Daşnak hökumətinin zabitlərindən Q. Muradyan ermәni һökumәtinin Göyçә gölünün şimal saһilindә olan azәrbaycanlı kәndlәrini viran qoyan bandit dәstәlәrinin əməllərini təsvir etmişdir: “...Bizim һökumәtin gördüyü tәdbirlәr nәticәsindә Toxluca, Ağbulaq, Ardanış kəndlərinin әһalisi Ermәnistanın sәrһәdlәrini tәrk etmişdir. Mәn saһibsiz qalan kәndlәri gördüm, orada bir neçә pişik, iki-üç it qalmışdı. İtlər ölü sükutdan vahimələnərək qәribә səslə ulayırdılar. Bu kәndlәrin әһalisi çox böyük saһәlәrdә kartof, buğda vә arpa әkini qoyub getmişlәr. Hökumәt bu kәndlәrdәn iki milyon pud buğda vә yarım milyon pud kartof götürә bilәcәkdı...”
Natiq köks ötürərək davam etdi:
-Bu çox acı bir etirafdır, bizim millətçilər tək türk insanlarına deyil, nəbatata, heyvanata da xətər yetirmişlər. Bütün əlimdə olan sənədlər ekspertlər rəyində öz əksini tapacaq əlbəttə, sadəcə çıxışımın sonunda Ermənistan daşnak hökumətinin baş naziri olmuş Ovanes (Ruben) Kaçaznuninin 1923-cü ildə “Daşnaksütun” partiyasının qurultayında etdiyi hesabat məruzəsi (bu məruzə sonradan “Daşnaksutyunu bolşe neçeqo delat” adı ilə rus dilində kitab halında çap da olunmuşdur) barədə də bilgi vermək istəyirəm. Partiyadaşlarının hakimiyyəti illərində daşnakların Zəngəzurda, Ağbabada, Vedibasarda, Naxçıvanda, Şərurda kütləvi surətdə müsəlman əhalisini qırdıqlarını, yaşayış məntəqələrini dağıtdıqlarını etiraf etməklə bu şəxs erməni millətçiliyinin cinayətlərini sübut etmək üçün misilsiz xəzinə qoyub getmişdir. İndi isə icazə verin, qoca adamam, çox yoruldum, gedim evimdə bir qədər uzanım, dincəlim, sabah gəlib prosesdə mütləq iştirak edəcəyəm.
Baş Hakim yerindən durub hədsiz minnətdarlığını bildirərək Laloyanın qoluna girdi, onu pillələrlə səhnədən aşağı düşürtdü, Divan mühafizəçilərindən xahiş etdi ki, islanmasın deyə başına çətir tutaraq onu evinə aparsınlar. Yerinə qayıdıb yenicə əyləşmişdi ki, sağ böyründə əyləşmiş yaşlı hakim də söhbətə müdaxilə etdi:
-Əlbəttə ki, bir xalqın cinayətinə ən gözəl sübut həmin xalqın özünün tarixçilərinin, yazıçılarının, siyası və ictimai xadimlərinin etiraflarıdır. Ağsaqqal tarixçinin çıxışı çox ibrətamiz, faktlarla zəngin oldu. Mən möhtərəm Baş Hakimdən xahiş edərdim ki, zərərçəkənlərə, şahidlərə söz verməzdən əvvəl reqlamentdə dəyişiklik edərək mütləq sözü erməni tarixçisi Hovannes Ter-Martirosyana versin. Bizim Axirət dünyasında yüz il öncədən məskunlaşmış bu şəxs 20-ci əsrin əvvəllərində ermənilərin törətdikləri qırğınlar zamanı yer alan vəhşiliklər barədə “A-Do” imzası ilə kitab çap etdirib. 1907-ci ildə İrəvanda erməni dilində çap edilən irihəcmli həmin kitab “Qafqazda erməni-türk toqquşmaları (1905–1906-cı illər) sənədli, statistik, topoqrafik izahlarla” adlanır. Müəllif 1905–1906-cı illərdə Cənubi Qafqazın 12 qəzasında və 7 şəhərində baş verən qırğınlar barəsində xronoloji ardıcıllıqla məlumat verir. Həmin kitab hətta gəlib bizim Texasa da çıxmışdı.
Baş Hakim söylədi:
-Vəsadət qəbul edildi, xahiş edirəm Hovannes Ter-Martirosyan çıxış üçün səhnəyə gəlsin. Mən həm də cəsarətinə görə bu tarixçiyə minnətdarlığımı bildirirəm. Çünki bir xalqı qəflət yuxusundan oyatmağa cəhd edən şəxs o xalqı qəflət yuxusuna sürükləyən çoxluqla mücadilə edirsə, demək ən böyük qəhrəman odur. Çox təəssüf ki, tarix boyu millətçilik badəsindən zəhər içən ermənilər bu cür aydınları deyil, bax bu Andronik Ozanyan kimilərini özlərinə qəhrəman seçirlər.
Alqış sədaları altında tribunaya arıq, çəlimsiz, yaşlı kişi çıxdı, optik eynəyini gözünə taxıb aram-aram əlindəki kitabından oxumağa başladı:
-Mən əsərində 1905-ci ildə İrəvan qəzasında toqquşmalar zamanı azərbaycanlı əhalinin tərk etmək məcburiyyətində qaldığı və böyük itkilər verdiyi kəndlərin siyahısını vermişəm....
(Davamı var)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Harda yaxaladı bu sevgi səni? - YENİ ŞEİRLƏR
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AYB üzvü Fəxrəddin Teyyubun redaksiyaya təqdim etdiyi iki yeni şeirini diqqətinizə çatdırır.
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Həsrətin qəsdi var, canını ala,
Səni atəşlərə, odlara sala.
Tamarzı qalıbdı ürək vüsala,
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Gəlmə xeyirimə, şərimə belə,
Gəzmə qəmli-qəmli, yerimə belə.
Gözümün önündə ərimə belə,
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Mən sənin dərdini çaya danışdım,
Qarşıma çıxdı dağ, qaya, danışdım.
Gecələr ulduza, Aya danışdım,
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Zirvənin başında qarı köynəkdi,
Yolunda öldüyün, sarıköynəkdi.
Hicranın köynəyi, qara köynəkdi,
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Belə ölmək olar, ölün hanı bəs?
Gözlərin sellənir, gölün hanı bəs?
Bu necə yanmaqdı, külün hanı bəs?
Harda yaxaladı səni bu sevgi?
Zilinə zil vermərəm
Qara yaxdı hey ağıma bu dünya,
Zəhər qoydu tabağıma bu dünya.
Çıxsın görüm, qabağıma bu dünya,
Əl uzatsa, əlinə əl vermərəm.
Kimə baxım, doğmayamı, yadamı?
Kimə baxsam, biri almaz qadamı,
Odu varmış, yandırarmış adamı,
Dil töksə də, dilinə dil vermərəm.
Naşı tərzan, nə bilsin ki, dil haqlı,
Bir zəlzələ ev yıxmasa, him haqlı.
Tanrı bilir, kim haqsızdı, kim haqlı,
Mehi bəsdi, yelinə yel vermərəm.
Sirr təkdədir, cəmdir elə mənimki,
Gözümdə yaş, nəmdi elə mənimki.
Əzəl gündən bəmdi elə mənimki,
Dünya qopsa, zilinə zil vermərəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
“Yevgeni Onegin” monotamaşası BMA-da təqdim olunacaq
Oktyabrın 21-də Bakı Musiqi Akademiyasının (BMA) nəzdində Opera Studiyasında Rusiyanın Əməkdar artisti Aleksandr Dyujevin ifasında A.Puşkinin ən məşhur, parlaq əsəri təqdim olunacaq.
BMA-dan verilən məlumata görə, Dmitri Dyujev tərəfindən ifa olunacaq “Yevgeni Onegin” valehedici monotamaşadır.
Tamaşaçılar dünya ədəbiyyatının şah əsərini yeni tərzdə dəyərləndirmək imkanı əldə edəcəklər.
Səhnə əsərində görkəmli bəstəkar Sergey Prokofyevin bu tamaşa üçün xüsusi olaraq yazılmış musiqisi səsləndiriləcək. Tamaşanın quruluşçu rejissoru Rusiyanın Xalq artisti Antonina Kuznetsovadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Bu gün Bakıda “Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlığı: Anadoludan əsintilər” adlı sərgi açılacaq
Sənət və Sənətkarlar Birliyi Dərnəyinin (SAKÜDER) təşkil edəcəyi sərgi Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə və Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasının 100 illiyinə həsr olunacaq.
Müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi Heydər Əliyev və Türkiyə Respublikasının qurucusu Mustafa Kamal Atatürk hər zaman istər sənətə, istərsə də sənətkara xüsusi qayğı ilə yanaşıb, onların bu yolda irəliləməsinə təkan verib. SAKÜDER-in başlıca məqsədlərindən biri Atatürkün miras qoyduğu mədəniyyəti gələcək nəsillərə ötürmək, sənətkarları tanıtmaq və onların əsərlərini sənətsevərlərin diqqətinə çatdırmaqdır. SAKÜDER rəssamın fırçası, yazıçının qələmi, musiqinin səsi, qısaca sənətkarın daxili ahənginin var olması üçün öz mövcudluğunu daim davam etdirəcək.
Sərgidə Türkiyənin İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya şəhərlərindən və paytaxt Bakımızdan 19 rəssamın 40-dək əsərləri nümayiş etdirilməsi planlaşdırılır.
Vernisajda təqdim ediləcək dəyərli sənət inciləri arasında Anar Hüseynov, Asım Yücesoy, İnci Tekin, Bənövşə Ağayeva, Günəş Abbas, Mustafa Pişkin kimi önəmli sənətkarların əsərləri yer alacaq.
Həmçinin, tədbir çərçivəsində “SAKÜDER-2023” fəxri mükafatların təqdim edilməsi də planlaşdırılır.
Sərgi oktyabrın 20-dək davam edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Mədəniyyət Nazirliyi və ICESCO-nin birgə əməkdaşlığı - “A-hub Akselerasiya Proqramı”
Oktyabrın 4-də Yarat Müasir İncəsənət Məkanında Mədəniyyət Nazirliyi və İslam Dünyası Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı – ICESCO-nun dəstəyi, “New Space Innovation” MMC-nin təşkilatçılığı, “Kapital Bank” və Bakı Dövlət Universitetinin tərəfdaşlığı ilə “A-hub Akselerasiya Proqramı”nın açılış mərasimi keçirilib. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən məlumat verir.
Açılış nitqi söyləyən ICESCO-nun baş direktoru Salim bin Məhəmməd əl-Malik və mədəniyyət nazirinin müavini Fərid Cəfərov qonaqları salamlayıb, proqram iştirakçılarına uğurlar arzulayıblar.
Daha sonra müxtəlif mövzularda çıxışlar edilib, ''A-hub Azerbaijan – 2023" iştirakçılarının videotəqdimatı olub. Qeyd edək ki, layihə ICESCO-nun üzvü olan ölkələrdə 2021-ci ildən etibarən innovativ inkişaf sahəsində təşəbbüslərin dəstəklənməsi, biznes subyektlərinin və gənclərin bu sahəyə marağının artırılması, mədəniyyət sahəsi ilə özəl yaradıcı sahibkarlıq subyektlərinin əlaqələndirilməsi məqsədilə həyata keçirilir.
Bu il proqrama Bakı, Sumqayıt və Gəncədən 14 komanda müraciət edib. Komandalar 6 həftəlik akselerasiya keçdikdən sonra öz startaplarını milli finalda təqdim edəcəklər. Milli finalda qalib gələn komandalar böyük finalda iştirak etmək imkanı qazanacaqlar.
Şəkillərdə: Salim bin Məhəmməd əl-Malik (qapaq şəklində) və mədəniyyət nazirinin müavini Fərid Cəfərov çıxış edirlər; Natiqlər maraqla dinlənilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Tomas Andersin Bakı konsertinə sayılı günlər qaldı
Oktyabrın 14-də Heydər Əliyev Sarayında əfsanəvi “Modern Talking” qrupunun solisti, dünyaşöhrətli ifaçı, bəstəkar və prodüser Tomas Anders konsert proqramı ilə çıxış edəcək.
Daim özünəməxsus ifaları ilə milyonların qəlbini fəth edən alman pop ifaçısı öz repertuarında olan unudulmaz mahnıları ilə pərəstişkarları qarşısında çıxış edəcək.
Qeyd edək ki, 1963-cü ildə Almaniyanın Koblenz şəhərində alman və italyan əsilli ailədə anadan olan Tomas Anders uşaqlıq illərində gitara və fortepianoda ifa etməyi öyrənib. O, 1979-cu ildə "Radio-Lüksemburq" yarışmasının qalibi olub. Onun ilk sinqlı "Judy" 1980-ci ildə çıxır. 1984-cü ildə isə T.Anders həmkarı Diter Bolen ilə tanış olur. Bəstəkar və prodüser D.Bolen özünün "Was macht das schon" adlı mahnısını T.Anderslə birgə ifa edir. 1983–1984-cü illərdə musiqiçilər "Wovon traumst du denn" adlı alman dilində 5 sinqldan ibarət albom buraxırlar. Sonra 1984-cü ildə musiqiçilər “Real Life” qrupunun "Catch me İ`m falling" hit mahnısı üzərində işləyirlər. Onlara məşhurluq gətirən ilk mahnı isə 1984-cü ilin sentyabrında buraxılan "You`re my heart, you`re my soul" hiti olur. Mahnı ilk əvvəl musiqisevərlərin layiqli qiymətini ala bilmir və yalnız "Formel Eins" proqramından sonra əsl populyarlığına qovuşur. Sinql əvvəlcə alman, sonra isə Avropa hit-paradlarını fəth edir. Duetin adı “Modern Talking” olur. Bir müddətlik uğurlu birgə fəaliyyətdən sonra, qrup üzvləri 1987-ci ildə qarşılıqlı razılıq əsasında ayrılırlar. Bir xeyli müddətdən sonra, 1998-ci ildə "Modern Talking" yenidən bir araya gəlir, lakin 2003-cü ildə qarşılıqlı razılıq əsasında növbəti dəfə ayrılırlar. 2003-cü ildən etibarən Tomas Anders öz solo karyerasına başlayır və yenidən böyük məşhurluq qazanır.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
“Bilinməzə məktub” - ESSE
Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Səndən bir cəfəngiyyata inanmağını istəyəcəyəm. Bilmirəm, səndən nə vaxtsa belə bir şey istəyən olub, ya yox, amma mənim qəribəliyimə artıq alışmış olmalısan. Bütün varlığımla yaxşı olduğuma inanmağını istəyirəm. İstəmirəm ki, kədərim səninlə məni bu tilsimli quyuda yenidən birləşdirsin. Mən bir az xurafata inanan biriyəm və bunu sən də bilirsən. Əgər nə vaxtsa, çətində olduğum xəbərini alsan, qulağını çək. Sınanmaq bizə xas olsa da, bütün bunları yaşatmaq həmişə mənə aid olub. Sənə olan bütün sözlərimi bir dəftərin vərəqlərinə həkk edəcək qədər qorxaq biriyəm. Lakin əgər indi gəlsən, içimi sənə tökəcək qədər də açıq sözlüyəm. Bütün hislərimi özümə danışacaq qədər riyakar, sənə lal olacaq qədər mücərrəd biriyəm. Fəqət, bunu bilməyini istəyirəm ki, hər nə olursa olsun, sənin yollarını gözləyəcək qədər qürursuzam.
Getdiyin gün ölməyəcək qədər güclü, sənsiz yaşamağı bacaracaq qədər ruhsuz biriyəm. Sınağın ən alisi ilə, zərbənin ən qüvvətlisi ilə, ağrının ən kamanlısı ilə sınanarkən tapıram özümü. Yemədiyim yemək parçaları, içmədiyim su damlaları boğazımda qalır. Sənin müqəddəratın mənim mənəviyyatımı alt-üst edir. Qarşılaşdığımız günə lənətlər yağdırmağa könlümün incə telləri icazə vermir.
Az öncə gözümə otağın küncündəki hörümçək toru sataşdı. Sən gedəndən pinti biri olmuşam, halbuki mən zənn edirdim ki, xarabaxana sadəcə qəlbimdədir. Səni içimdə dəfn edəcək qədər özümdən nifrət etmirəm. Bu pinti yerin sənə qalmağını istəsəm də, məni gün işığına çıxaracaq başqa dərdlər yaşamaq istəyirəm.
Bəlkə onların səni unutdura biləcək qədər zərbəsi ağır olar. Deyəsən, artıq bütün cavabları keçmişin mənə miras qalan xatirələrindən tapıram. Yadındadır, sənə, -"Mən sənə bağlanmaq istəmirəm"- demişdim. Sən də böyük təəccüblə mənə baxaraq-"Niyə?"- deyərək sual vermişdin.
"Çünki hər bağlılığın bir ayrılığı və hər bağlı qapının bir açarı olur"- deyə cavablamışdım. Bu dialoqun davamında səndən ayrılmaq istədiyimi açıq-aşkar sənə ifadə etmişdim və sənin məlum sualına mənim məlum cavabım çoxdan hazır idi.
"Ona görə ki, nə ayrılığın ayrılığı, nə də ki aralı qapıdan otağa daxil ola biləcək qədər cəsur birini tanıyıram."
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
Yaponiyada Qara Qarayevin iki əsərindən ibarət kitab çap olunub
Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Qara Qarayevin əsərlərindən ibarət not kitablarının Yaponiyada dərc olunması layihəsi uğurla davam etdirilir. Layihə çərçivəsində Qara Qarayevin iki əsərindən ibarət kitab çap olunub.
Bu barədə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi məlumat yayıb. Yaponiyada yaşayan azərbaycanlı musiqiçi Gülnarə Səfərova bildirib ki, bu layihə 2022-ci ildən Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə başlanıb. 2023-cü ilin payızında isə bəstəkarın “Yeddi gözəl” və “Don Kixot” baletlərinin partiturasının daxil edildiyi iki not kitabı yapon musiqisevərlərinə təqdim edilib.
Kitabların quruluşu, dizaynı, notların redaktəsi və bunlarla bağlı maddi məsələləri “ZenOn” Yapon Musiqi Nəşriyyatı öz üzərinə götürüb. Nəşriyyatla aparılan danışıqlar nəticəsində layihə çərçivəsində ilk dəfə olaraq kitabın üz qabığında bəstəkarın və əsərlərinin adı yapon və ingilis dillləri ilə yanaşı, Azərbaycan dilində də yazılıb.
Kitaba ön sözü yapon və ingilis dillərdə bəstəkarın oğlu Fərəc Qarayev yazıb. Kitabın hazırlanmasında əməyi olanların arasında Gülnarə Səfərovanın da adı qeyd edilib.
Musiqiçinin sözlərinə görə, layihənin davam etdirilməsi və Qara Qarayevin digər əsərlərinin də çap olunması planlaşdırılır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.10.2023)
