Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Portalımızın “Bir direktor, bir şagird” rubrikası növbəti bir ayda Qusarın 4 nömrəli məktəbində qonaq olacaq. Məktəbin direktoru Elmira Bayramovanın ilk təqdim etdiyi şagird  Leyla Rəsulovadır. 

Direktor:

Qusar şəhər 4 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Elmira Bayramovadır. O, 16.07.1962-ci ildə Qusar şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. İlk pedaqoji fəaliyyətinə 1981-ci ildə Sabirabad rayonu Balakən kənd məktəbində rus dilini tədris etməklə başlayıb. Pedaqoji fəaliyyətini  1986-ci ildən Qusar şəhər 2 saylı tam orta məktəbində, 1992-ci ildən isə Qusar şəhər 6 saylı tam orta məktəbində davam etdirib. 1998-ci ildən birinci sinfə ilk dəfə qədəm qoyduğu Qusar şəhər 4 nömrəli tam orta məktəbində təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini olaraq çalışmağa başlayıb. 2010-cu ildən etibarən isə həmin məktəbə direktor vəzifəsinə təyin olunub. 

Müəllim və şagirdlərin böyük hörmətlə yanaşdığı Elmira Bayramova direktor işlədiyi bu müddət ərzində bir sıra dövlət orqanları və təşkilatlar tərəfindən diplom və fəxri fərmanlarla təltif olunub.

Şagird:

Mən, Rəsulova Leyla Nazir qızı 5 iyun 2008-ci ildə Qusar şəhərində anadan olmuşam. Hal-hazırda Qusar şəhər 4 nömrəli tam məktəbin 10-cu sinfində oxuyuram.

Arzum ali təhsil almaq, insan hüquqlarını qoruyan hüquqşünas olmaqdır.

Ədəbiyyatla məşğul olmağı- şeirlər, hekayələr yazmağı çox sevirəm. Yazdığım şeir və məqalələrin əsas mövzusunu  vətənpərvərlik və zəfər mövzusu təşkil edir. Sizə isə bir Şəhid yazımı təqdim edirəm. 

Vətən sağ olsun!

Şəhid Orxan İsmayılova ithaf

8 Noyabr 2020-ci il Zəfər tarixini yazdığımız həmin o gün. Bayırda izdiham, səs-küy var idi. Vətənpərvər mahnılar oxuyaraq gəzən gənclər, qələbə sevinci ilə yollara axışan insanların səsi biri-birinə qarışmışdı. Hamı gülür, qürurlanır, Zəfərin sevincini bölüşürdü, Qədim kişi isə sanki bütün bunları duymur, eşitmirdi. Elə bil qəlbindəki sükut bütün otağa yansımışdı. Əlində isə 32 gün əvvəl torpağa tapşırdığı şəhid oğlu Orxanın şəkli vardı. Bəlkə də, saatlar idi ki, gözləri bu şəklə dalmışdı. Şəklə baxanda qürur duyurdu əslində. Axı onun oğlu Qarabağın, doğma diyarımız Füzulinin azadlığı uğrunda canını vermişdi. Axı onun oğlu bayırdakı qələbənin səbəbkarlarından biri idi. Amma bu qürurla yanaşı, dərin bir boşluq da vardı içində. Oğlunun gözlərinə baxanda orada sanki, oğlundan yadigar qalan 2 nəvəsini görürdü. Daha dünyanı belə dərk etməyən bu balacalar ata sevgisinə həsrət qalaraq böyüyəcəkdilər. Əlbəttə, onların atası bir qəhrəmandır, onlar qürur duyacaqlar öz ataları ilə. Lakin həmişə, hər zaman ehtiyac duyacaqlar ona. 

Bu düşüncələr içərisində dalıb gedən Qədim kişi isə sadəcə bir söz deyə bilirdi: "Vətən sağ olsun".

        Vətənin uğrunda canını verən,

       "Vətənim sağ olsun "deyərək ölən,

        Ən uca zirvəyə layiq görülən,

        Şəhidlər əbədi cənnətə gedər!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.11.2023)

İLHAM ƏLİYEVİN PREZİDENTLİYİNİN 20 İLLİYİNDƏ MƏDƏNİYYƏTİMİZƏ BAXIŞ

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu il ölkəmizdə dalbadal kino, teatr, ədəbiyyat, musiqi forumları keçirildi. Elə bu gün türk xalqlarının teatr festivalına start verilib. Əvvəlki illərdə də mədəniyyət tədbirlərində bir kasadlıq duyulmayıb. 

Milli mədəniyyət tarixinin araşdırılması, təşəkkülü və təbliği Ulu Öndər Heydər Əliyevin fəaliyyətində önəmli yer tuturdu və bu ənənə indi Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Eyni zamanda, milli mədəniyyətin təbliği beynəlxalq münasibətlərin tənzimlənməsinə, diplomatiyaya da xidmət edir.

İndi milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunmasına, mədəniyyətimizin inkişafına və onun xarici ölkələrdə təbliğinə, tarixi abidələrimizin bərpasına hər zaman böyük diqqətlə yanaşan Prezident İlham Əliyevin bu sahədə gördüyü bənzərsiz işlərin bəzi məqamlarını müasir dünyamızın böyük siyasi liderinin öz fikirləri ilə oxucuya çatdıracağıq.

Xüsusi olaraq qeyd etməliyik ki, 2003-cü ildən Azərbaycan yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Bütün sahələrdə olduğu kimi milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, mədəniyyətimizin xarici ölkələrdə təbliği və tarixi abidələrin bərpası sahəsində əhəmiyyətli layihələr həyata keçirilməyə başlanıldı. Son iyirmi ildəki mədəniyyət salnaməsini vərəqləyəndə ürəkaçan mənzərə ilə qarşılaşırıq. Mədəniyyət obyektlərinin, ilk növbədə kütləvi nümayiş məkanları olan teatr və muzeylərin yüksək səviyyədə təmir-bərpası, ölkənin müasir inkişafını təcəssüm etdirən yeni mədəniyyət ocaqlarının yaradılması bu sahəyə göstərilən yüksək diqqət və qayğıdan xəbər verir.

Bu illər ərzində Prezident İlham Əliyev tərəfindən mədəniyyət sahəsi ilə bağlı 700-dən çox fərman və sərəncam imzalanıb. Dövlət başçısının qeyd etdiyi kimi, mədəniyyət sahəsində böyük investisiya proqramları reallaşdırılıb, paytaxtda və regionlarda bir sıra mədəniyyət mərkəzləri, teatr binaları, sərgi salonları, rəsm qalereyaları istifadəyə verilib, habelə, mövcud mədəniyyət obyektlərinin müasir standartlara uyğun təmiri, maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, muzey fondlarının komplektləşdirilməsi və ekspozisiyaların zənginləşdirilməsi istiqamətində bir sıra irihəcmli layihələr həyata keçirilib.

Bütün bunlar ölkə başçısının Azərbaycan mədəniyyətinə, incəsənətinə və bu sahədə çalışanlara verdiyi yüksək dəyərin göstəricisidir. Bu sevgi Prezident İlham Əliyevin fikirlərində bir daha öz təsdiqini tapıb: “Azərbaycan xalqının çox zəngin mədəniyyəti, tarixi vardır. Biz haqlı olaraq öz mədəniyyətimizlə fəxr edirik. Bu gün Azərbaycan dünyada öz mədəniyyəti, musiqisi, tarixi ilə tanınan bir ölkədir”.

TEATR

Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə son illərdə ölkədə teatr sənətinin inkişafı ilə bağlı bir sıra fundamental dövlət sənədləri qəbul olunub. 2006-cı ildə Azərbaycanda “Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilib. Bu qədim yaradıcılıq sahəsinin çağdaş inkişaf mərhələsini əks etdirən Qanunda dövlətin teatr sənətinə xüsusi əhəmiyyət verməsi rəsmən bəyan edilib. 2007-ci ildə Prezident İlham Əliyev teatr sənəti ilə bağlı daha bir mühüm sənəd - “Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb. 2009-cu il mayın 18-də isə dövlət başçısı “Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə” Dövlət Proqramını təsdiq edib.

Dövlət Proqramı çərçivəsində Bakıda keçirilən beynəlxalq teatr konfransları da mühüm hadisə kimi dəyərləndirilməlidir. Proqram çərçivəsində Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla, S.Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram, Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar, Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram, Mingəçevir, Ağdam və Füzuli Dövlət Dram teatrlarının binalarında yüksək səviyyədə təmir-bərpa və yenidənqurma işləri aparılıb. Daxili imkanlar hesabına Dövlət Pantomima Teatrının binasının bir hissəsi bərpa edilərək tamaşaçıların ixtiyarına verilib. Hüseyn Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Musiqili Dram Teatrının 40 il ərzində həll olunmayan bina problemi köklü şəkildə öz həllini tapıb. Görülmüş işlər nəticəsində Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının binası dünya standartlarına uyğun təmir edilərək istismara verilib. Son illərdə onlarla sənət adamına dövlətimizin başçısının sərəncamları ilə yüksək fəxri adlar verilib. Hər il 100 nəfər istedadlı sənət adamı Prezident təqaüdünə layiq görülür. Yüzlərlə insanın mənzil və digər problemləri həll olunur. Hər il Azərbaycan sənəti qarşısında fövqəladə böyük xidmətləri olan şəxslər ömürlük təqaüd alanlar siyahısına daxil edilirlər.

Ötən illər ərzində Azərbaycan teatrları dünyanın bir çox ölkəsində keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə ölkəmizi layiqincə təmsil ediblər. Həmçinin Azərbaycana xarici ölkələrdən teatr kollektivi qastrol səfərinə gəlib. Eyni zamanda, xarici dövlətlərdən 30 nəfər tanınmış rejissor, baletmeyster, xoreoqraf, teatr rəssamı tamaşa hazırlamaq üçün ölkəmizə dəvət olunub. Teatr sənətinin inkişafı yalnız dövlət teatrları şəbəkəsi ilə izah olunmur. Bu gün artıq ölkəmizdə özəl sektor və biznes münasibətlərindən faydalanaraq, yeni prodüser mərkəzləri yaranır. Cəmiyyətdə teatra olan marağın artması yeni teatr fəaliyyəti formalarının yaranmasına səbəb olur. Bu, həm də teatrla bağlı qəbul olunmuş qanun və digər dövlət sənədlərinin işlək mexanizminə dəlalət edir. Hər zaman sənət adamlarına diqqət və qayğı ilə yanaşan Prezident İlham Əliyevin 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamı ilə ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” təsis edilib. Sərəncama əsasən milli mədəniyyətin inkişafında və ölkənin mədəni həyatında milli teatrın əhəmiyyəti və rolu nəzərə alınaraq hər il martın 10-u Azərbaycan Respublikasında “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilməsi qərara alınıb. Həmin tarix ölkəmizin hər yerində silsilə tədbirlərlə qeyd olunur.

Prezidentin 14 fevral 2014-cü il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Konsepsiyası” sonrakı dövr üçün ölkənin mədəni həyatının müasir tələblər səviyyəsində qurulmasına əsaslı stimul verdi.

Ölkədə teatr sənətinin inkişafına hər zaman diqqətlə yanaşan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev V Bakı Beynəlxalq Teatr Konfransının iştirakçılarına ünvanlandığı təbrik məktubunda deyib: “Böyük mütəfəkkir Mirzə Fətəli Axundzadə tərəfindən milli dramaturgiyanın təməlinin qoyulması ölkəmizdə xalq teatrının peşəkar teatr sənətinə çevrilməsi ilə nəticələndi. Ötən müddət ərzində dolğun fəaliyyət göstərmiş və əsl milli sərvətə çevrilmiş Azərbaycan teatrı bu gün də xalqımızın sosial-mədəni həyatında özünəməxsus layiqli yer tutur”.

KİNOTEATRLAR

Mədəniyyətin önəmli qolu olan kinonun inkişafı da dövlətin və dövlət başçısının diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir. Azərbaycanda kino sənəti əlamətdar hadisələrlə zəngin böyük inkişaf yolu keçmiş və ciddi sənət uğurları qazanmışdır. Ötən əsrin xüsusən 50–80-ci illərində yaradılmış və milli özünəməxsusluğu ilə seçilərək mədəniyyətimizin qızıl fonduna daxil olmuş ekran əsərləri kino salnaməmizin parlaq səhifələridir.

Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycanda kino sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında” 2007-ci il 23 fevral tarixli Sərəncamı milli kinomuzun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə yeni təkan verib. Dövlətimizin başçısının müvafiq Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan kinosunun 2008-2018-ci illər üzrə inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın icrasını təmin etmək məqsədilə bir çox mühüm işlər görülüb. Kino tariximiz üçün əhəmiyyəti baxımından ilk genişmiqyaslı mühüm sənəd olan həmin proqram çərçivəsində ötən dövr ərzində kino müəssisələrinin maddi-texniki bazası xeyli möhkəmləndirilib, o cümlədən Bakı şəhərində Dövlət Film Fondu üçün ən müasir texnoloji avadanlıqlara malik yeni bina inşa edilib və Nizami Kino Mərkəzi dünya standartları səviyyəsində yenidən qurulub. Ölkə başçısının “Kinoteatrların yaradılması, özəl kinoteatrların fəaliyyətə başlaması sevindirici haldır” fikri bir daha göstərir ki, bu sahənin inkişafı hər zaman diqqətdə saxlanılıb.

Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, kino sahəsinin inkişafı məqsədilə dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsait hesabına “Azərbaycanfilm” və digər dövlət studiyalarında, eləcə də müstəqil kino müəssisələrində milli maraq və mənafe baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edən mövzularda 300-ə yaxın sənədli və cizgi filmi çəkilib. İstehsal edilən 70-dən çox ekran əsəri 70-ə yaxın ölkədə keçirilən 250-yə yaxın beynəlxalq film festivalında iştirak edərək 150 müxtəlif mükafat qazanıb.

Hazırda Azərbaycan mədəniyyətinin əsas aparıcı sahələrindən biri olan kino sənətinin inkişafı və bu sahənin modernləşdirilməsi istiqamətində ölkədə sistemli islahatların həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

ƏDƏBİYYAT

Bu bir danılmaz həqiqətdir ki, kitabxana hər bir xalqın mənəvi varidatı, xəzinəsi, maarif işığıdır. Azərbaycanda tarixən kitaba, kitabxana işinə böyük maraq olub. Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanda kitabxana sahəsində bir neçə sənəd imzalanıb. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı" kitabxana işinə yeni baxış formalaşdırdı.

Bu məqamda İlham Əliyevin "Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında" 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamının əhəmiyyəti xüsusi qeyd olunmalıdır. Həmin Sərəncama əsasən, artıq 450 adda kitab hər biri 25 min nüsxə tirajla və ümumilikdə 10 milyon nüsxədən artıq olmaqla çap edilərək ölkə Prezidentinin hədiyyəsi kimi təmənnasız olaraq kitabxanalara göndərilib və bu gün onlar ölkə kitabxanalarının latın qrafikası ilə çap olunmuş kitab fondunun əsas özəyini təşkil edir. Prezidentin müvafiq sərəncamları ilə nəşrə başlanan 150 cildlik "Dünya ədəbiyyatı kitabxanası", 100 cildlik "Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası", 100 cildlik "Azərbaycan ədəbiyyatı kitabxanası" seriyasından olan kitablar respublika kitabxana şəbəkəsinin latın qrafikalı ədəbiyyat fondunun tam şəkildə formalaşması ilə nəticələnib.

Prezident İlham Əliyev mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin bir qrupu ilə görüşündə bu barədə deyib: “İlk qərarlarımdan biri də o idi ki, Azərbaycan klassiklərinin əsərlərini latın qrafikası ilə çap etdirək. Çünki bir qədər anlaşılmayan vəziyyət yaranmışdı. Biz tam olaraq latın qrafikasına keçmişdik və təhsil də latın qrafikası ilə aparılırdı. Ancaq bizim bütün klassiklərimizin kitabları vaxtilə kiril qrafikası ilə çap olunmuşdu. Ona görə şagirdlər, tələbələr onları oxuya bilmirdilər. O vaxt bizim o qədər də maddi imkanlarımız yox idi. 2004-cü ildə biz bu qərara gəldik. Baxmayaraq ki, maddi vəziyyətimiz çox məhdud idi, biz qısa müddət ərzində bunu da etdik. Nəinki Azərbaycan klassiklərinin, dünya ədəbiyyatının klassiklərinin kitabları latın qrafikası ilə çap olundu”.

MUSİQİ

Muğam öz yaşından ulu, mənəvi-ruhi duyğuların simsarı olan, fəlsəfi təməl üzərində qərar tutmuş möhtəşəm sənət növüdür. Əksər türk-müsəlman dövlətlərində muğam sənəti intişar tapsa da, hər ölkənin muğamı ifa manevrinə, boğaz tərzinə görə fərqlənir. Amma dünyada ilk dəfə məhz Azərbaycanda muğam ifaçılarının və tədqiqatının təbliğini ehtiva edən ilk rəsmi mərkəz – muğam ocağı yaradıldı. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2005-ci ilin avqustunda Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin təməli qoyuldu. 2008-ci il dekabrın 27-də qədim musiqi alətimiz olan tarın quruluşunda, eyni zamanda modern memarlıq üslubunda tikilmiş Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin açılış mərasimi keçirildi.

Mərkəzin açılışında çıxış edən Prezident İlham Əliyevin dediyi: “Muğam bizim milli sərvətimizdir, çox böyük dəyərimizdir. Azərbaycan xalqı əsrlər boyu bu sənəti yaşatmışdır və bu gün çox vacibdir ki, bu gözəl sənət, Azərbaycan xalqının milli dəyəri olan muğam nəsildən-nəslə keçir.

Azərbaycan xalqını onilliklər, əsrlər boyu bir millət kimi qoruyan milli mənəvi dəyərlərimiz, ənənələrimiz olubdur, musiqimiz, ədəbiyyatımız, ana dilimiz, incəsənətimiz olubdur. Bütün bunları muğam sənəti ehtiva edir. Muğam sənəti vətənpərvərlik sənətidir, muğam sənəti sevgi, məhəbbət sənətidir. Vətənə sevgi, ailəyə sevgi Azərbaycan xalqına xas olan xüsusiyyətlərdir” fikirlər yaşı minillikləri adlayan muğam sənətimizə verilən ən böyük qiymətdir.

XALÇAÇILIQ

Xalçalarımız Azərbaycan xalqının məişətinə, həyat tərzinə o qədər yaxından daxil olub ki, müxtəlif zamanlarda onlarla bağlı miflər, əsatirlər də formalaşıb. Nağıllarımızda qədim dövrlərdə insanların uzaq səyahətlərə məhz xalçaların üzərində çıxmalarından söhbət açılır. Sonradan əcdadlarımızın mifik təsəvvürləri reallığa çevrildi, uçaqlar, minik vasitələri icad olundu.

Bu gün isə xalçalarımız dünyanı gəzir, həm özlərini, həm də Azərbaycanı tanıdırlar. Azərbaycan xalçalarının ölkə hüdudlarından kənarda sərgilərinin keçirilməsi və milli brendimizlə satışının təşkil edilməsi onların tanıdılmasının ən effektiv yoludur.

Yaxşı haldır ki, respublikamızda xalqımızın milli kimliyini təsdiqləyən sənət növlərindən olan xalçaçılıq ənənələrinin davam etdirilməsinə böyük diqqət göstərilir. Prezident İlham Əliyev Bakıda Xalça Muzeyinin açılışındakı çıxışında bu böyük sənət növünün qorunmasının zəruriliyinə diqqət çəkərək bildirib: “Biz öz xalçamızı, xalçaçılıq sənətimizi qoruyuruq. Azərbaycan xalçasının qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında müvafiq qanun da qəbul edilmişdir. Bu, bizim böyük sərvətimizdir və əlbəttə, çalışmalıyıq ki, gənc nəsil bu sənətə maraq göstərsin. Biz bunu təşviq etməliyik. Azərbaycanı xalçasız, xalçanı isə Azərbaycansız təsəvvür etmək mümkün deyil”.

Ölkə başçısının təsdiq etdiyi “Azərbaycan Respublikasında xalça sənətinin qorunmasına və inkişaf etdirilməsinə dair 2018-2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində ötən beş il ərzində ölkəmizdə bu sahənin inkişafı istiqamətində çoxsaylı layihələr reallaşdırılıb.

YEKUN

Prezident İlham Əliyevin mədəniyyətimizin inkişafına, onun təbliğinə və gələcək nəsillərə ötürülməsinə hədəflənmiş çoxsaylı yorulmaz fəaliyyətinin hamısını əhatə etmək mümkün olmasa da, bir daha qeyd etməyə dəyər ki, bu gün Azərbaycan incəsənəti ölkəmizi dünyada daha geniş miqyasda tanıtmaqdadır. UNESCO və ISESCO kimi mötəbər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanı yüksək sivilizasiyalı bir ölkə kimi tanıyır. Bizim bir çox mədəniyyət abidələrimiz UNESCO-nun maddi və mənəvi irs siyahısına salınıb. Xüsusilə görkəmli sənət adamlarının -şairlərimizin, bəstəkarlarımızın, elm xadimlərimizin yubileylərinin UNESCO səviyyəsində keçirilməsi Azərbaycan mədəniyyətinə, incəsənətinə verilən yüksək qiymətin nümunəsidir.

Dövlət başçımızın mədəniyyətimizə göstərdiyi qayğının bir nümunəsi də görkəmli sənət adamlarının yubileyləri ilə bağlı xüsusi sərəncamlar imzalaması və onların abidələrinin ucaldılması ilə bağlıdır.

Bir məqamı isə xüsusi olaraq vurğulamalıyıq ki, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə İkinci Qarabağ müharibəsində qazanılan möhtəşəm qələbə mədəniyyət xadimlərimizi daha yeni yaradıcılıq ruhuna kökləyib və hazırda ölkəmizdə qələbə ruhlu yeni əsərlər yaranır. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2022-ci ilin ölkəmizdə "Şuşa ili" elan edilməsi də əlamətdar hadisə oldu. Bu münasibətlə ölkəmizdə, eləcə də mədəniyyət paytaxtımız Şuşada silsilə tədbirlər təşkil edildi. 

Həmçinin bu gün Azərbaycan dünyada mədəniyyətlərarası və sivilizasiyalararası dialoq mərkəzidir. 2008-ci ildə Prezident İlham Əliyev tərəfindən irəli sürülən mədəniyyətlərarası dialoqa dair “Bakı prosesi” regional təşəbbüsdən beynəlxalq platformaya çevrilib.

Ölkəmizdə mədəniyyət sahəsinin ahəngdar inkişafının təmin edilməsi, heç şübhəsiz, dövlət başçısının bu sahəyə yüksək diqqət və qayğısının nəticəsi, eyni zamanda, milli-mədəni intibah amalının əbədi yaşayacağının təminatıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.11.2023)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Noyabr ayının 1-i milli mətbuat və eləcə də milli məfkurə tariximizdə çox əhəmiyyətli və əlamətdar bir gündür.

Belə ki, 1 noyabr 1906-cı ildə mətbuat və ictimai fikir tariximizdə mühüm və özünəməxsus yeri olan "Füyuzat" jurnalının ilk sayı işıq üzü görmüşdür.

Azərbaycanın böyük mütəfəkkiri Əli bəy Hüseynzadənin redaktorluğu və Hacı Zeynalabdin Tağıyevin maddi dəstəyi ilə 1906-1907-ci illərdə nəşr olunan "Füyuzat" jurnalı öz ətrafına Məmməd Əmin Rəsulzadə, Həsən bəy Zərdabi, Hüseyn Cavid, Mirzə Ələkbər Sabir, Məhəmməd Hadi, Abbas Səhhət, Abdulla Şaiq, Abdulla Cövdət, Səid Səlmasi, İsmail bəy Qaspıralı, Həsən Səbri Ayvazov kimi dövrün tanınmış ziyalılarını toplamışdır.

Lakin  jurnalın sadəcə  32 sayı işıq üzü görmüşdür.  1907-ci ildə milli və mütərəqqi fikir və ideyalar təbliğ etdiyindən dolayı çar höküməti tərəfindən jurnalın fəaliyyəti dayandırılmışdır.

1907- ci ilin 1 noyabrına qədər davam etmiş və bu müddət ərzində 32 nömrəsi çıxmış jurnal  32-ci yəni son nömrəsində "Pərdə eniyor" adlı son məqaləsi ilə oxucularına "əlvida!" demişdir.

Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar (MİMTA) Fondu 2007-ci ildə jurnalı bərpa etmiş və tanınmış alim, professor Teymur Əhmədovun baş redaktorluğu ilə “Füyuzat”ın davamı kimi 33-cü nömrədən  çap etdirməyə başlamışdır.

2021-ci ilin mart ayından etibarən isə  jurnalın baş redaktoru Mübariz Yunusdur. 

Dünya tarixində isə noyabr ayının ilk günü çox böyük bir təbii fəlakətlə, Lissabon zəlzələsi ilə yadda qalıb.

1 noyabr 1755-ci ildə Lissabonda 7 dəqiqəyə qədər davam edən güclü yeraltı təkanlarla başlayan fəlakət 20 metrə yaxın hündürlüyə çatan sunamiylə davam edərək daha sonra 5 gün davam edən güclü yanğınlarla sonlanır.

Və nəticədə  Portoqaliyanın paytaxtı və dövrün ən böyük şəhərlərindən biri olan Lissabon maddi və mənəvi çox böyük ziyana uğrayır.

Fəlakət zamanı 275 000 əhalisi olan şəhərin 100 000-ə yaxın sakini tələf olmuşdur. 

Dövrün memarlıq abidələri daxil olmaqla tikililərin demək olar 85%-dən çoxu dağılmış, elmi əhəmiyyətli və eləcə də incəsənət əsərləri ilə bərabər Lissabon kitabxansı da məhv olmuşdur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.11.2023)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Deyə bilmirdim ki, səndən sonra baharın gəlişi mənə bayram ovqatı bəxş etmədi. Əksinə, tənhalığımı xatırladaraq məni həmişəkindən də bədbəxt, zavallı hiss etdirdi. Deyə bilmirdim ki, səndən sonra əlimdə bircə səni tanıdığım ay - noyabr qalıb.

Noyabr gəlməmişdən kədərimə kədər qatır. Məşhur türk mahnısını "Yine aylardan kasımı"ı dinləyir, "Şirin noyabr" filmini izləyir, noyabr ayının məndən başqa kimlərinsə həyatının həssas nöqtəsi olduğunu düşünürəm. Əslində noyabr soyuq aylardan olsa da, o gələndə qəlbimə özümün də anlaya bilmədiyim qəribə hərarət dolur, səbəbsiz yerə sevinirəm. Bəlkə də ağlımın qavramadığı anlaşılmaz bir arzuyla mən hər noyabr səni gözləyirəm, deyə bilmədiyim üçün susuram...

(Dilşad Talıbova - “Səndən qalan noyabr”) 

Yaxınlaşır noyabr, otaqda isti kamin

Bizim hisslərimizi sanki təsvir edib Dali

Qorxurdum gözlərindən, qorxurdum soyuq səsdən

Sən bəzən bilmədən incidirdin bəzən qəsdən

Radio dalğaların zərif xışıltısına daldıq

İnsanlar qaçdılar, getdilər biz burda qaldıq

İndi şəhər tamam boş, Bakıda yoxdu heçkəs

Ya da ki şəhər doludu, sadəcə biz gözəgörünməz

Keçər illər sən olarsan xoş bir nostalji

Köhnə fotoalbom sirləriylə bölüşdükcə

Uşaqlıq illərinin səliqəsiz xatirəsi

Barmağım şəkildəki gözlərinlə sevişdikcə

Uzun illər sonra şıltaq sevgi həvəsində

Mən indi qul olmuşam azadlığın qəfəsində

Və bəlkə bir gün sən yadına salıb sevgimizi

Sakitcə ağlıyarsan otağın bir köşəsində

(Qaraqan - “Hardadır”) 

Bir teselli ver

Kırılan gururuma

Bir tebessüm et

Unutursun zamanla

Yine dalmışım aynada

Yüzüm ağlar

Yine dalmışım

Elimde fotoğraflar

Yine aylardan kasım

Sanki sende kaldı bir yarım

Her nefesim her anım

Sanadır canım

(Tual - “Kasım”) 

Və  incəsənətdə xüsusi və özünəməxsus bir yeri olan noyabr ayına gəlib çatdıq…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.11.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hərbi xidmətdə ikən çoxlu kitablar oxuyurdum. Bunu görən komandirlərim bölükdə olan bütün kitabları yığdıraraq kitab oxumağa qadağa qoydular. Əlimdə oxumağa kitab olmadığı zaman mən də başladım öz kitabımı yazmağa. Mənə görə, ən güclü kitablar iki yerdə yazılır. Hərbidə və həbsdə. Ona görə ki, sən orada olarkən özün-özünlə tək qalıb içindəki Allahla söhbət edə, onun sənə nələri pıçıldadığına diqqət edə bilirsən. Sürətli dünya və günümüzün sosial şəbəkələri bizlərin beynini dolduraraq insanları həzz mərkəzli bir dünyada yaşamağa vadar edir. Bunun dövlətlə və ya ölkə siyasəti ilə bir əlaqəsi yoxdur. Dünyanın hər yerində bu belədir. Ya sən kölə kimi çalışmalı və vəzifəsi səndən üstün olanların tapşırığını yerinə yetirməli, ya da dünya həzlərinə aludə olaraq onların əsirinə çevrilməlisən. 

"Hərbidən Qeydlər" bir əsgərin başına gələn gündəliklər toplusu (bu gün nə içdim, nə yedim, komandirim mənə nə dedi) kitabı deyil. Bu kitabı oxuyarkən deyəcəksiniz ki, bunlar sanki mənim düşündüklərimin dilə gəlmiş halıdır. Siz özünüzlə baş-başa qalanda bu fikirlərin hər birini hiss edirsiniz, lakin onları dilə gətirmək, qələmə almaq - bunlar hamısı bir yazarın öhdəsinə düşən borclardan biridir. Borcdur, ona görə ki, Allah sənə bir istedad veribsə, öz üzərində çalışmalı və onu düzgün dəyərləndirməlisən. Əgər çalışıb özünü inkişaf etdirməsən sənə bəxş etdiyi kimi, onu səndən ala da bilər. Lakin bir oxucu üçün bunlar o qədər də önəmli şeylər deyil. Heç kim sənin dalğalarla necə döyüşdüyünə baxmaz, gəmini limana çatdırıb çatdırmayacağına baxar. Gəmi limana sınmış vəziyyətdə də çatsa, sən artıq seviləcəksən, demək ki, insanların gözündə bir dəyər qazana bilmisən.

 "Hərbidən Qeydlər" kitabı da bir gəmidir. Sizi özünüzlə baş-başa buraxmaq üçün mən sadəcə bir vasitəçiyəm. Mən sadəcə içimdəki ruhani ilə tək qalaraq onun nələri pıçıldadığına diqqət yetirmişəm. Nəyi başa düşüb, nəyi anlayacağınız sizlərə aid olan məsələdir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.11.2023)