“Əməkdar rəssam Rəis Rəsulzadənin rəsmləri” silsiləsindən

Taliban puştu dilində “tələbə” deməkdir. Kütləvi qətliamların, zorakılıq və vəhşiliklərin arxasında “tələbə” sözünün dayanması, əlbəttə ki, çox acınacaqlıdır.

Foto: BBC

“Kino sənətinə görkəmli töhfəsinə görə” alman rejissoru Vim Vendersə “fəxri ürək" təqdim edilib.
"Biz çox şadıq ki, həmişə tamaşaçıya unudulmaz tarix və emosiyalar təklif edən görkəmli ustanı mükafatlandırırıq, biz ona borcluyuq", - deyə festivalın direktoru Mirsad Purivatra mərasimdə qeyd edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Euronews-a istinadən bu barədə məlumat verir.
"Mənim elə hisslərim var ki, bütün arzularım gerçəkləşib", - deyə 76 yaşlı Vim Venders mükafatı qəbul edərkən bildirib.
“İl yarımdır ki, mən heç yerə getməmişəm, il yarımdır ki, başqa adamlarla filmlərə baxmamışam. Bu gün yaşadığımız bu xoşbəxtliyə inana bilmirəm. Bu mükafat ürək şəklindədir. Mən öz filmlərimi məhz qəlbimlə çəkirəm. Buna görə bu mükafat mənim üçün xüsusidir".
Çox önəmli bir fakt: Rejissor-povestçi, ssenarist, fotoqraf və prodüser Vim Venders Sarayevoya 10 il sonra qayıdıb, belə ki, 2011-ci ildə ilk dəfə buraya Oskar mükafatına namizəd olan "Pina" adlı  sənədli 3D filmini təqdim etmək üçün gəlmişdi.
Vaxtilə "Amerikalı dost", "Berlin üzərində səma" və "Əşyaların vəziyyəti" filmləri Vendersi yeni alman kinosunun pionerləri sırasına  çıxarmışdı. Onun "Paris, Texas" filmi isə Kannda Palma budağı almışdı.
Qeyd edək ki, Sarayevdəki festival 90-cı illərin əvvəllərində - serblərlə müharibədə şəhərin mühasirəsi zamanı müqavimət simvolu kimi yaradılıb. Onun təşkilatçıları xüsusən Cənub-Şərqi Avropadan filmlərin təbliğinə xüsusi diqqət yetirirlər.
Vim Venders Sarayevo kinofestivalı çərçivəsində master-klass da verib, tamaşaçılar onun filmlərinin retrospektivinə də baxa biliblər.
Sarayevodakı kino bayramı bu gün - sentyabrın 20-də axşam saatlarında yekunlaşacaq.

Ötən gün “Azərkitab” kitab mərkəzində Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi, ilk qadın Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin anadan olmasının 109 illiyi münasibətilə tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə "Mirvarid Dilbazi poeziya məclisi” ictimai birliyinin sədri, şair, publisist Güllü Eldar Tomarlı açıb. O,  Mirvarid Dilbazi yaradıcılığının Azərbaycan ədəbiyyatında vətənpərvərlik mövzusunda xüsusi yer tutduğunu və gənc nəsillərə bir örnək olduğunu vurğulayıb.
Xalq şairi Nəriman Həsənzadə Mirvarid Dilbazini xatırlayaraq, onun haqqında xatirələrini bölüşüb. Mirvarid Dilbazi adına yaradılmış ictimai birliyə xeyir-dualarını verərək, bu yolda şair, publisist Güllü Eldar Tomarlıya uğurlar arzulayıb.
Tədbirdə çıxış edən tarix elmləri doktoru Əkrəm Rəhimli, tənqidçi- şair Əsəd Cahangir, tədqiqatçı-yazıçı Ramiz Göyüşov, şairələr Südabə İrəvanlı, İlham Qazaxlı, Zeynəb Kazımova, Zərəngiz Dəmirçi Qayalı və başqaları çıxış edərək Mirvarid Dilbazinin yaradıcılığından danışıb, onunla bağlı xatirələrini bölüşüblər.
Mirvari Dilbazinin bir neçə şeiri dillər əzbəridir. Oxucularımızı məlumatlandıraq ki, məşhur “Evimizə gəlin gəlir” mahnısının sözləri Mirvarid xanımındır.
Toylarımızın bəzəyi olan “Evimizə gəlin gəlir” şeirini Mirvarid Dilbazi bacısıoğlu Vəfa Quluzudənin - bəli, Azərbaycan siyasətində, diplomatiyasında yer almış həmin o tanınmış şəxsin toy günü üçün yazlbmış. Ruhları şad olsun!

Evimizə gəlin gəlir,
Sığallayıb telin gəlir,
Görüşünə elin gəlir,
Çıraqları gur yandıraq.

Aşıqlar çalsın sazları,
Rəqs eləsin el qızları,
Qoy dolansın təzə ayın,
Başına yer ulduzları.

Evə sevinc, fərəh gəlir,
Çəmənlərdən çiçək gəlir,
Bir işıqlı ürək gəlir,
Məşəlləri odlandıraq.

Sağ əli qızlar başına,
İncilər, nazlar başına.
Oxşayır tovuz quşuna,
Evləri işıqlandıraq.

İki qonçə cavan gəlir,
Gül yanında reyhan gəlir,
Şümşadboylu oğlan gəlir,
Bu oğlanı şadlandıraq.

Bəzəyib şamlar əlini,
Asta gətir bəy gəlini,
Azərbaycan gözəlini
Nurlu çıraq adlandıraq.

Dima Bilan, Pelageya, Aleksandr Qradski və Leonid Aqutin onuncu, yubiley mövsümünün "Qolos" şousunun müəllimləri təyin olunublar, bu barədə Birinci kanalın mətbuat xidmətindən jurnalistlərə bildiriblər.
"Yubiley mövsümündə təlimçilərin kreslolarını bu məşhur dördlük tutacaq, layihənin çoxillik populyarlığına və tamaşaçı sevgisinə görə yubileydə münsiflər heyətinin bu cür qızıl tərkibi olmasının qeydinə qalınıb ", - deyə məlumatda bildirilir.
Qeyd olunur ki, Rusiyanın əsas vokal layihəsinin yeni mövsümünün çəkilişləri yeni studiyada keçiriləcək. Kor dinləmələrdə iştiraka ilkin kastinqlərdən uğurla keçmiş vokalçılar buraxılıb - bu, təxminən, 120 nəfərdir, onların arasında seçimdən keçmiş 18 iştirakçı da var ki, ötən mövsümdə kor dinləmələrdə çıxış edə bilməyiblər.
Bununla yanaşı, həm peşəkar ifaçılar, həm də əsas işi musiqi ilə bağlı olmayan həvəskarlar, o cümlədən hüquqşünaslar, mühasiblər, dilçilər, menecerlər, rabitə elektromantyorları və hətta polis kapitanı da səhnəyə çıxacaq. Müsabiqədə Rusiyanın 66 şəhərindən və xaricdən ifaçılar iştirak edəcəklər. Şounun aparıcısı Dmitri Nağıyev olacaq.

Türkiyənin İLESAM təşkilatı (Türkiyə Elm və Ədəbiyyat Əsərləri Sahibləri Məslək Birliyi)  4-cü Türk Dünyası Kitabxanalarına Kitab Hədiyyə Layihəsi 2021-in icrasını davam etdirir. Bu dəfə Özbəkistana ümumilikdə 20 000 kitab bağışlanacaq. Türkiyənin Mədəniyyət Nazirliyinin və TİKA təşkilatının dəstəyi ilə 2018-ci ildən başlayaraq türk dünyası kitabxanalarının Kitab ianə layihəsi çərçivəsində qurum Azərbaycana, Qazaxıstana, Qırğızıstana, Özbəkistana, Kosovoya və Şimali Makedoniyaya cəmi 48000 müəllifin  80 000 kitabını hədiyyə edib.
2021-ci ildə Daşkənddəki Türkiyə səfirliyinin xahişi ilə həmin layihə çərçivəsində İLESAM əvvəllər 10 000 kitab bağışladığı Özbəkistana bu dəfə ümumilikdə 20 000 kitab hədiyyə edir, kitablar Özbəkistan kitabxanalarına, o cümlədən Milli kitabxanaya veriləcəkdir.

XX əsrin 90-cı illərindən etibarən Azərbaycanın muğam incəsənəti bütün dünya dinləyicilərinin maraq dairəsində özünəməxsus yer tapıb. Muğamlarımızın sorağını alan əcnəbi ölkə musiqiçiləri bu sahədə öz addımlarını atmağa başladılar. Onlardan biri də ABŞ vətəndaşı Cefri Verbokdur. Cefri Verbok Amerika Muğam Cəmiyyətinin prezidenti, Azərbaycan muğamının tədqiqatçısı və kamança ifaçısıdır. O, hazırda xarici ölkələrdə və vətəndaşı olduğu ABŞ-da Azərbaycan muğamının ən fəal təbliğatçısıdır.
AzərTAC xəbər verir ki, bu günlərdə Cefri Verbok Beynəlxalq Multikultural Şəbəkənin, “Qlobal Əməkdaşlıq və Analitik Araşdırmalar Mərkəzi” İctimai Birliyinin qonağı olub. Mərkəzin işçi heyəti ilə birgə Azərbaycan mədəniyyətinin, multikulturalizm siyasətinin daha geniş təbliğatı ilə bağlı layihələrin təşkili istiqamətində qarşıya qoyulan məqsəd və vəzifələr ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparılıb. Azərbaycan mədəniyyətinin, muğamının fəal əcnəbi təbliğatçısı kimi Cefri Verbok Beynəlxalq Multikultural Şəbəkənin “Fəxri səfiri” diplomuna layiq görülüb.
Görüşün sonunda Cefri Verbok səmimi ab-havada təşkil olunan görüş üçün Beynəlxalq Multikultural Şəbəkənin rəhbəri, “Qlobal Əməkdaşlıq və Analitik Araşdırmalar Mərkəzi” İctimai Birliyinin sədri Xəyalə Məmmədovaya və onun komandasına təşəkkürünü bildirərək, görüşdən məmnun qaldığını qeyd edib.

Bu il 90 illik yubileyini qeyd edilən Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının yaradıcı heyəti Lənkəran şəhərinə səfər edərək Vətən müharibəsi şəhidlərinin övladları üçün təşkil olunmuş növbəti düşərgədə tamaşa ilə çıxış ediblər.
AzərTAC xəbər verir ki, kuklaçılar “YAŞAT” Fondunun və “ASAN Könüllüləri” Təşkilatının birgə təşkilatçılığı ilə “YAŞAT” düşərgəsi iştirakçıları üçün teatrın repertuarındakı maraqlı səhnə nümunələrindən olan “Şəngülüm, Məngülüm” tamaşasını göstəriblər.
Məşhur Azərbaycan xalq nağılı “Şəngülüm, Şüngülüm və Məngülüm” əsasında hazırlanan tamaşaya teatrın rejissoru Anar Məmmədovun quruluş verib. Mono kukla tamaşasının quruluşçu rəssamı İqbal Əliyev, bəstəkarı Əməkdar artist Elza Seyidcahandır. Tamaşanın mahnı mətnləri Mikayıl Müşfiqin xalq nağılı əsasında yazdığı “Şəngülüm, Şüngülüm və Məngülüm” mənzum nağılından seçilib. Klassik üslubda səhnə tərtibatı verilən tamaşada müxtəlif kukla texnikaları tətbiq olunub. Belə ki, ifaçı həm parket, həm də əlcək kuklalardan istifadə etməklə səhnədə altı obrazda (Nağılçı, Dəmirçi, Ana keçi, Şəngülüm, Məngülüm və Canavar) çıxış edir. Tamaşanın ifaçısı sevilən aktrisa Ülviyyə Əliyevadır. İstər tamaşa, istərsə də nümayişdən sonra keçirilən əyləncəli oyunlar uşaqların böyük sevincinə səbəb olub.
Qeyd edək ki, silsilə xeyriyyə aksiyalarını, sosial-mədəni layihələrini daim gündəmdə saxlayan, Vətən müharibəsi dövründə, ondan sonra da ölkə miqyasında müxtəlif layihələrə qatılan Dövlət Kukla Teatrının kollektivi bunu özünün ən ümdə vəzifəsi və müqəddəs borcu hesab edir.

19 avqust. Ümumdünya Humanitar Yardım Günü

Bu gün bu yardım daha çox Afrikanın aclıq çəkən ölkələrinə, habelə müharibə gedən Suriya kimi ərazilərə şamil edilir. Təəssüf ki, uzun illər bir milyon qaçqın və məcburi köçkünü olan Azərbaycan da fəlakət zonası elan edilib bu sayaq yardımlar alırdı. Yardımlar barədə sizə yazıçı dostum Əlibala Məhərrəmzadədən eşitdiyim bir olmuş hadisə danışım. Rayonlardan birində məskunlaşan məcburi köşkünlərə Almaniyanın bir humanitar təşkilatının göndərdiyi ərzaq paylanırmış. Köçkünlər bir-bir yerli məmurların qutuları aradan çıxardıqlarını görürmüşlər. Onsuz da köçkünlər yerli məmurların qanunsuz əməllərindən beziblərmiş. Bu əliəyrilik, köçkün malına göz dikmək də üstəlik. Bir qoca qarı yardımını götürəndə məmur irişə-irişə ona deyib ki, ay nənə, bu ərzağı sizə  nemeslər göndəriblər. İkinci dünya müharibəsini, faşizmin zülmünü görmüş yaşlı insanlar üçün nemes anlamı bir başqa məna kəsb edir axı. Qarı da əvəzində onun üstünə bozarıb ki, nemsə onlar deyil, əsl nemsə sizsiz. Bax belə!

19 avqust. Ümumdünya Oranqutan Günü

Sizə oranqutanlar barədə nə deyə bilərəm? Elm təsdiqləyib ki, insandan sonra ən ağıllı canlıdır o. Adının mənşəyi də maraqlıdır, oranqutan – qədim latın və malay dillərində meşə adamı mənasını verir. DNK qomologiyasına görə insana ən yaxın canlıdır oranqutan. Adını o qədər eşitmişik, elə bilirik ki, dünyada ən çox yayılan meymun növüdür. Amma belə deyil, onlar sayca çöx azdırlar, dünyada cəmi iki yerdə - Kalimantan və Sumatra adalarının meşələrində yaşayırlar. Nəsilləri kəsilmək üzrə olduğundan Qırmızı kitaba düşüblər. Praktiki olaraq bu canlılar bütün həyatlarını ağacların üzərində keçirirlər, yanaşı açılarkən 2 metr uzunluq alan iri əllərinin köməyi ilə budaqdan budağa hərəkət edir, hətta su içmək prosesini də yerə düşmədən, yağışdan sonra yarpaqların üzərinə yığılan suyu içməklə həyata keçirirlər.

Oranqutanları digər meymunlardan fərqləndirən aralarında olan möhkəm sosial əlaqələr və mədəniyyətdir. Oranqutanların dişiləri balaları ilə uzun illər bir yerdə yaşayırlar və balalarını tərbiyə edirlər. Oranqutanlar ağac yarpaqlarından çətir kimi istifadə edə bilirlər. 10 yaşlı oranqutan 200-dən artıq bitki növünün rəngini və dadını tanıya və ayırd edə bilir. Oranqutanlar özlərini güzgüdə tanıya bilirlər.

Chantek adlı 39 il yaşamış məşhur oranqutanın isə yəqin ki, adını eşidənləriniz olub. ABŞ-ın Georgia ştatının Atlanta şəhərində 9 il bir antropoloq bu meymunu müşahidə edibmiş.Bu dövrdə Chantek otağını təmizləməyi, alətləri hazırlayıb istifadə etməyi və restorana yolu əzbərləməyi öyrənibmiş.O, həmçinin Amerika işarə dili ilə ünsiyyət qurmağı bacaran nadir insanabənzər meymunlardan biri idi.

19 avqust. Ümumdünya Fotoqrafiya Günü

2009-cu ildə avstraliyalı fotoqraf Korske Arenin təklifi ilə qeyd olunmağa başlanılıb bu gün. 19 avqust – Fransa hökumətinin ilkin fotoqrafiya prosesi üçün daqerrotip cihazına patent əldə etməsi günüdür. Xüsusən ağıllı mobil telefonlar kəşf edildikdən, hər kəs kameraya malik olduqdan sonra hamı foto çəkməkdədir. Bununla belə, peşəkar fotoqrafiya öz statusunu həmişə qoruyur. Azərbaycanımızda da bu cür peşəkarlar az deyil. Asim Talib, S. Rasim, Şahin Yüksəl Sərkərov kimi ustadlar, eləcə də yeni dalğa fotoqrafiya sənətinin Mirnaib Həsənoğlu, Araz Adiloğlu, Babək Həsənov, Bahadur Cəfərov, Bəhruz Əlizadə, Cavid Məmmədov, Denis Sveçnikov, Dilavər Nəcəfov, Ehtiram Jabi, Elay Mikayıl, Eldar Əkbərov, Elmar Mustafazadə, Elşad Asəfov, Emil Xəlilov və digərləri kimi nümayəndələri fotoqrafiya sənətinə töhvə verməkdədirlər. Var olun, yaşayın və yaradın!

19 avqust. Kartof günü

Gədəbəylilər, yaxın oturun. Bu gün sizin bayramdır. Ensiklopedik nəşrlərdə bu ən məşhur tərəvəz barədə bunlar yazılıb – badımcançiçəklilər fəsiləsinin Solanum cinsindən çoxillik bitki növüdür. Əsasən, Cənubi və Mərkəzi Amerikada bitən 200-dək yabanı və mədəni növü məlumdur. Mədəni halda 2 növü – geniş yayılmış Çili kartofu və And kartofu var. Çili kartofu 3-6 gövdədən ibarət, hündürlüyü 50-80 sm olan koldur. Bizdə yayılan da elə bu növdür. Kartofun tərkibində orta hesabla 76,3% su, 23,7% quru maddə, o cümlədən 17,5% nişasta, 0,5% şəkər, 2% zülal, 1%-dək mineral duzlar, C, B1, B2, B6, PP, K vitaminləri və karotinoidlər var. Xalq təbabətində kartof şirəsindən vərəmin, tənəffüs orqanlarının, mədə yarasının, onikibarmaq bağırsağın müalicəsində də istifadə edilir.

1565-ci ildə kartof ilk dəfə İspaniyaya, 17 əsrin sonunda Rusiyaya,18 əsrin sonu - 19 əsrin əvvəllərində Azərbaycana gətirilmişdir. Demək olar ki, kartof dünyanın bütün ölkələrində yayılmışdır. Dünya əkinçilik sistemində kartofun əkin sahəsi 20 milyon hektara yaxındır. Əkinlərin 35%-i Avropa ölkələrinin payına düşür. Polşa, Almaniya və Fransada əkin sahələri daha çoxdur. Azərbaycanda bu bitkinin əkin sahəsi 69-70 min ha. arasında tərəddüd edir. Ümumi məhsul istehsalı təqribən 1 milyon ton, hektardan orta məhsuldarlıq 153 sentner olur. Kartofun vətəni Gədəbəydir deyənlər hardasa haqlıdırlar, Gədəbəydə dağ iqlimi şəraitində yetişən kartof unikal dadı ilə seçilir, ölkəmizdə ən çox kartof yetişdirilən region isə Cəlilabaddır.

Kartof həm də qadınların üz ağlığıdır, qayğanaq və kartof qızartması onları daha mürəkkəb xörəkləri bişirib əziyyət çəkməkdən xilas edən vasitələrdir.

19 avqust. QKÇP, Belka və Strelka, Ruzvelt və Çörçil

1991-ci ilin bu günündə məşhur QKÇP hadisəsi baş verib, Kremldə çevrilişlə hakimiyyətə yeni qüvvələr gəliblər. 1960-ci ildə ruslar kosmik fəzaya Belka və Strelka adlı iki itlə kosmik gəmi buraxıblar. 1943-cü ildə ABŞ və İngiltərənin rəhbərləri – Ruzvelt və Çörçil gizlincə atom bombasının yaradılması barədə saziş imzalayıblar. Bugünkü gün keçmiş ABŞ prezidenti Bill Klinton (1946), dünyaşöhrətli fransız kuturye Koko Şanel (1883) doğulublar, ünlü fransız riyaziyyatçısı Blez Paskal (1662), qərb sivilizasiyasının ən möhtəşəm memarı, klassisizmin banisi italyan Andrea Palladio (1580), habelə ilk Roma imperatoru Oktavian Avqust (14) vəfat ediblər.

19 avqust. Görkəmli teatr rejissoru və aktyoru İsmayıl Hidayətzadənin 120 illiyi

Mədəniyyətimizin inkişafında rolu olmuş hər kəsi tanımaq, onların adlarını yaşatmaq bizlərin borcudur. İsmayıl Hüseyn oğlu Hidayətzadə 1901-ci il avqust ayının 19-da Bakıda anadan olmuşdur. Ailə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq ona “İttihad” məktəbində güzəştlə oxumağa izn verilmiş, lakin 1917-ci ildə atasının vəfatından sonra təhsildən uzaqlaşmaq məcburiyyətində qalmışdır. Elə həmin ildən də Bakıdakı müxtəlif dram həvəskarları dərnəklərində aktyorluq etmiş, tamaşalar hazırlamışdır. 1919-cu ilin payızında müxtəlif teatr truppaları birləşib “Dövlət Teatrosu” kimi fəaliyyətə başlayanda kollektivin nəzdində İsmayıl Hidayətzadə də var idi. O, rejissorluq sənətinə də maraq göstərmiş, Azərbaycan teatrında çalışan rus rejissorlardan olan İvanovun yanında müavin işləmişdir. 1926-ci ildə arabir özünü rejissorluqda sınamış, sonra Mirzə Rza Vaizzadənin “Səyavuş” pyesini tamaşaya qoymuşdur. İndiki Milli Dram Teatrında 1937- ci ilədək aktyor, sonra həm də rejissor işləmişdir. Üzeyir bəy Hacıbəylinin “Koroğlu” operasının məşqləri ilə bağlı Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrına rejissor ştatına keçirilmiş, az sonra həmin teatra baş rejissor təyin olunmuşdur. Teatr tənqidçilərinin bəyəndiyi “Siyavuş”dan sonra Opera və Balet Teatrında “Koroğlu” və “Karmen” operalarını, Rus Dram Teatrında “1905-ci ildə”, “Vaqif” tamaşalarını səhnələşdirmişdir. 1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti günlərində onun quruluş verdiyi “Koroğlu” və “Arşın mal alan” tamaşaları böyük uğur qazanmışdır. Bu, İsmayıl Hidayətzadənin rejissor kimi şöhrətini artırmış və Moskvadan qayıdandan sonra o, Opera və Balet Teatrının rəhbəri təyin edilmişdir. Rejissor və teatr xadimi İsmayıl Hidayətzadə aktyor kimi də coşğun ehtirasa, tükənməyən enerjiyə malik idi. Səhnədə çevik və həssas görünürdü. Şərif, Mazandaranski, Əmiraslan bəy Salamov və Xosməmməd (“Almaz”, “1905-ci ildə”, “Oqtay Eloğlu” və “Dönüş”, Cəfər Cabbarlı), Hacı Qara (“Hacı Qara”, Mirzə Fətəli Axundzadə), Cücə və Şakro (“Topal Teymur” və “Knyaz”, Hüseyn Cavid), Rəmzi (“Tələbələrin kələyi”, Brandon Tomas), Şeyx Nəsrulla (“Ölülər”, Cəlil Məmmədquluzadə) rolları aktyorun parlaq sənət qələbələri kimi qiymətləndirilmişdir. Görkəmli aktyor, rejissor 1933-cü ildə “Əməkdar artist”, 1938-ci ildə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülmüşdür. İsmayıl Hidayətzadə 1951-ci il noyabr ayının 11-də Bakıda vəfat etmişdir. Bakı şəhərindəki küçələrdən biri rejissorun adını daşıyır. Ruhu şad olsun!

Şəkildə: İsmayıl Hidayətzadə çoxsaylı rollarından birini oynayarkən. Mənbə: Kino-teatr.ru

(Varisin “11-20 avqustun təqvimi” yazısından fraqmentlər)