Super User
Ramil Qasımov “Traviata”da Alfred rolunu effektiv oynaması üçün italyan dilini öyrənib
Xəbər verdiyimiz kimi, bu gün Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında görkəmli italiyalı bəstəkar Cüzeppi Verdinin "Traviata" operası nümayiş ediləcək.
Məşhur fransız yazıçısı Aleksandr Dümanın (oğul) “Kameliyalı qadın” əsərindən operaya uyğunlaşdırılan “Traviata” Alfred və Violettanın nakam sevgisindən bəhs edir.
Bu tamaşa Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet teatrının böyük heyətlə çıxış edən solistləri, orkestri və xoru tərəfindən sənətsevərlərə təqdim olunacaq. Dünyanın opera teatrlarında ən çox səhnələşdirilən əsərlərdən biri olan və sonu bədbəxtliklə bitən sevgi hekayəsindən bəhs edən əsərin baş rollarını Əməkdar artist Ramil Qasımov (Alfred) və İnarə Babayeva (Violetta) çıxış edəcəklər.
Operanın baş rol ifaçısı Opera və Balet Teatrının solisti, Əməkdar artist Ramil Qasımovun sözlərinə görə, “Traviata” dahi Cüzeppe Verdinin yazdığı operalar sırasında özünəməxsusluğu ilə hər zaman seçilən və İtaliya musiqisində ədəbi olaraq iz qoymuş çox tarixi və klassik operalardandır.
Ramil Qasımov AzərTAC-a açıqlamasında bildirib: “Əbədiyaşar operada oynadığım Alfred obrazı debüt ifamdır. Deyim ki, bu obraz çox fərqli və özünəməxsus koloritli obrazdır. Məndə öz növbəmdə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet teatrının solisti kimi öhdəmə düşən rolun üzərindən gəlməyə çalışıram. Həmçinin, tamaşanın dirijoru Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun çox məsuliyyətli və qızğın məşqləri hər birimizə böyük şövq verir və bunu tamaşada mənimlə tərəf müqabili olan bütün dostların təsdiq edə bilərlər. Qeyd edim ki, hər bir opera, hər bir tamaşa mənim yaradıcılığımda yeni bir nailiyyətdir və böyük bir uğurdur. Bu gün ölkəmizdə klassik vokal sənətinin təbliği və inkişafı üçün geniş zəmin yaradılıb, misilsiz işlər görülüb və qürur hissi ilə deyə bilərəm ki, məndə bu yolda əlimdən gələni edirəm və edəcəyəm. Hətta xeyli müddətdir ki, xüsusi müəllim ilə italyan dilini öyrənirəm. Fikrimcə, klassik vokal sənətinə hər zaman ciddi yanaşmaq və daha ciddi məşğul olmaq tələb olunur. İtalyan dilini öyrənməyim ifamın mükəmməlləşməsi, obrazların daxili aləmini daha yaxından anlamağım, qəhrəmanların hiss və həyacanlarını istənilən səviyyədə ifadə edə bilmək baxımından çox vacibdir. Sonda fürsətdən istifadə edib teatrımızın bütün yaradıcı və texniki heyətinə uğurlar arzulayıram”.
Opera və Balet Teatrında “Traviata” nümayiş etdiriləcək
Bu gün Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında görkəmli italiyalı bəstəkar Cüzeppi Verdinin "Traviata" operası nümayiş ediləcək.
Məşhur fransız yazıçısı Aleksandr Dümanın (oğul) “Kameliyalı qadın” əsərindən operaya uyğunlaşdırılan “Traviata”, Parisin elit təbəqəsinin tanınmış simalarından olan Violetta adlı dəbdəbəni sevən gənc qadının enişli-yoxuşlu həyatını əks etdirir.
Alfred və Violettanın nakam sevgisindən bəhs edən tamaşa Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet teatrının böyük heyətlə çıxış edən solistləri, orkestri və xoru tərəfindən sənətsevərlərə təqdim olunacaq.
Dünyanın opera teatrlarında ən çox səhnələşdirilən əsərlərdən biri olan və sonu bədbəxtliklə bitən sevgi hekayəsindən bəhs edən əsərin baş rollarında Əməkdar artistlər Ramil Qasımov (Alfred) və İnarə Babayeva (Violetta) çıxış edəcəklər.
Dirijoru Xalq artisti Fəxrəddin Kərimov, xormeysteri Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva olan səhnə əsərində digər rollarda Xalq artistləri Əli Əsgərov (Markiz), Əkrəm Poladov (Doktor D' Obinyi), Əməkdar artistlər Cahangir Qurbanov (Jermon), Tural Ağasıyev (Qaston) və solistlər Nina Makarova (Flora), Mahir Tağızadə (Baron Bufol), Səbinə Bağırova (Anina) iştirak edəcəklər.
Kinosevərlərə töhfə: “Xaç atası” filmi 50 illiyində təkrar prokata çıxarılır
Bu yaxınlarda XXL dərgisi siyasi elitadakıların ən sevdikləri filmlərin adlarını açıqlayanda orada ön sırada böyük fərqlə bir film dayanmışdı: Frensis Ford Koppolanın “Xaç atası” filmi.
1972-ci ildə çəkilən bu ölməz filmin bərpa olunmuş versiyası fevralın 24-də ekran əsərinin 50 illik yubileyi münasibətilə təkrar prokata çıxarılacaq. Bu, düşünürük ki, kinosevərlər üçün ən gözəl töhfə olacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı TASS agentliyinə istinadla xəbər verir ki, bu barədə Rusiyanın film distributor şirkəti “Central Partnership” məlumat yayıb.
Mario Puzonun eyniadlı romanı əsasında ekranlaşdırılan film Nyu–Yorkdakı Siciliya mafiya ailəsi bosu Don Korleonenin həyat hekayəsindən bəhs edir.
Trilogiyanın ilk filmi 1972-ci il martın 24-də ekranlara çıxıb.
Yəqin gözəl xatırlayırsınız, filmdə rolları Marlon Brando, Al Paçino, Daiyan Kiton və başqaları ifa ediblər.
Filmin bərpası üzərində işlər düz üç il davam edib. Neqativlərdə olan ləkələrin, zədələnmələrin və digər anomaliyaların aradan qaldırılmasına 4 min saatdan çox vaxt sərf edilib, mütəxəssislər min saatdan çox rəng korreksiyası ilə məşğul olublar. Bütün işlər rejissorun şəxsi nəzarəti altında həyata keçirilib. Nəticədə, film sanki yeni çəkilmiş kimi keyfiyyət əldə edib.
Film Amerikada və Avropada eyni zamanda ekranlarda görünəcək. Onun Bakıda da nümayiş etdiriləcəyi ümidi ilə!
Sosial problemlər və ictimai nəzarət müzakirə edilib
Bu gün İctimai Nəzarət Mərkəzi “Vətəndaşların sosial problemləri və ictimai nəzarət” mövzusunda onlayn konfrans keçirib.
Bu haqda xəbəri “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Milli QHT Forumundan veriblər.
Konfransda bir sıra dövlət qurumları, QHT və media nümayəndələri iştirak edib.
Mərkəzin sədri Rauf Zeyni dünyada və ölkəmizdə mövcud olan sosial problemlər, onların həlli üçün keçirilən tədbirlər barədə iştirakçılara məlumat verib.
Sonra “Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə” İctimai Birliyinin sədri İradə Rzazadə tədbir iştirakçılarına həyata keçirilən sosial islahatların əhəmiyyəti barədə danışıb.
Konfrans müddətində bir sıra dövlət qurumları və QHT nümayəndələri, ictimai şura üzvləri – Mədəniyyət Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri Gəray Əlibəyov, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin yanında İctimai Şuranın sədri Elşad Məmmədov, Şəmkir Təlim və Resurs Mərkəzinin sədri Fuad Bədəlov, “Azərbaycan Sahibkar Qadınlar” İctimai Birliyinin sədri Zenfira Ağayeva, Balakən Rayon İcra Hakimiyyətinin ictimai, siyasi və humanitar məsələlər üzrə şöbəsinin baş məsləhətçisi Aynur Omanova, “Cəmiyyətin və Vətəndaş Münasibətlərinin İnkişafı İB-nin sədri Əhməd Abbasbəyli, ATXƏM-in sədri İlham İsmayılov, Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının İşçi Qrupunun rəhbər müavini Tanrıverdi Aydınov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev Mərkəzinin rəhbəri Eldar Məlik-Abbas, Dövlət Miqrasiya Xidmətinin əməkdaşı Adəm Salahov, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi İsrafil Kərimov, “İnkişafa və İslahatlara Dəstək” İB-nin sədri Ramil Əliyev, Azadlıq Hərəkatçıları Birliyinin sədri Təhmasib Novruzov, “İnkişaf və Rifah Naminə” İB-nin sədri Zəminə Səfərova, Dövlət Gömrük Komitəsinin nümayəndəsi Vüqar Əliyev, Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinin şöbə müdiri Fərman Kazımov, Şirvan Rayon İcra Hakimiyyətinin şöbə müdiri Adəm Hüseynov, Əlil Qadınlar Cəmiyyətinin sədri Məhluqə Rəhimova, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin əməkdaşı Ülvi Qiyasov və digər iştirakçılar çıxış edərək öz fikir və təkliflərini bildiriblər.
Yekunda İ. Rzazadə verilən sualları cavablandırıb və sosial problemlərin həllinə dair öz təkliflərini irəli sürüb.
“Tammetrajlı bədii film layihələrinə dəstək 2022” müsabiqəsinin 1-ci mərhələsinin müddəti uzadılıb
Milli kinematoqrafiya sahəsində fəaliyyət göstərən yaradıcı şəxslərə dəstək olmaq, bu istiqamətdə çalışan müstəqil prodüser mərkəzlərinin və istehsal şirkətlərinin fəaliyyətini stimullaşdırmaq, milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərləri filmlərlə təbliğ etmək, kino peşəkarlarının təcrübələrini daha da artırmaq məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2021-ci il dekabr ayının 1-dən elan olunmuş “Tammetrajlı bədii film layihələrinə dəstək 2022” müsabiqəsinə layihələrin qəbulu reqlamentə əsasən yanvar ayının 17-də başa çatır.
Lakin, müsabiqəyə göndərilən sənədlərin toplanması və bəzi müəlliflər tərəfindən ssenarilərinin tamamlanması üçün əlavə vaxt verilməsi ilə bağlı edilən müraciətləri nəzərə alaraq müsabiqənin layihələrin qəbulu mərhələsinin yanvar ayının 31-ə qədər uzadılmasına qərar verilib.
Bu barədə nazirlik məlumat yayıb.
Məlumat üçün bildiririk ki, müsabiqənin digər mərhələləri reqlamentə uyğun olaraq davam edəcək. Reqlamentlə http://mct.gov.az/az/bfdestek2022 linki vasitəsilə ətraflı şəkildə tanış olmaq mümkündür.
Nəticələr isə mart ayının sonunda www.culture.gov.az saytında və “Mədəniyyət” qəzetində elan olunacaq.
Azərbaycanlı rejissor Ramiz Əliyev Niderlandda vəfat edib
"Report"un Avropa bürosunun məlumatına görə, kinorejissor Ramiz Əliyev (Hindarx) 84 yaşında uzun sürən xəstəlikdən sonra Niderlandin Dodrext şəhər xəstəxanasında dünyasını dəyişib.
Qeyd edək ki, R.Əliyev 15 mart 1938-ci ildə Ağcəbədi rayonu Hindarx qəsəbəsində anadan olub. 1956-cı ildə "Azərbaycanfilm"də fəaliyyətə başlayan soydaşımız müxtəlif illərdə rejissor assistenti, ikinci rejissor və rejissor kimi Azərbaycan kinosuna töhfələr verib. O, rejissor kimi "Bəyin oğurlanması", "Dəli Kür", "Həm ziyarət, həm ticarət", "İnsan məskən salır", "İstintaq", "Qaynana", "Qızmar günəş altında", "Möcüzələr adası", "O olmasın, bu olsun", "Otel otağı", "Ölsəm, bağışla", "Şir evdən getdi", "Yenilməz batalyon" və digər 40-a qədər film üzərində çalışıb.
Elnur Əliyev: Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yeni strategiya hazırlanır
“Mədəniyyət Nazirliyi bütün fəaliyyətini layihə idarəçilik vasitəsilə həyata keçirəcək. Layihə artıq təsbit olunmuş elmi yanaşmadır, bütün dünyada ən çox istifadə olunan bir metodologiyadır”
Bu sözləri mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev jurnalistlərə müsahibəsində deyib.
“Mədəniyyət nazirliyi tərəfindən yeni strategiya hazırlanır. Artıq strategiyanın beş istiqaməti qəbul edilib. Layihəyönümlü yanaşma bu strategiyanın həyata keçirilməsində, eyni zamanda hər bir layihənin bu strategiyaya uyğunluğunu təmin etmək üçün vacib addımdır. Layihə yanaşması bütün dünyada tətbiq olunur. Biz dünyada tətbiq olunan və özünü təsdiqləmiş korporativ idarəçiliyi Mədəniyyət Nazirliyində tətbiq etməyə çalışırıq. Ancaq Mədəniyyət Nazirliyi olaraq biz bu idarəçilik metodunu müəyyən qədər dəyişib ölkəmizə uyğun formada işləyib hazırlamışıq”, - deyə Elnur Əliyev əlavə edib.
Mədəniyyət Nazirliyinin 2022-ci il üçün nəzərdə tutulmuş layihələrinin təqdimatı olub
Az öncə Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Mədəniyyət Nazirliyinin 2022-ci il üçün nəzərdə tutulmuş layihələrin təqdimatı keçirilib.
AzərTAC xəbər verir ki, mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev jurnalistlərə nazirlik daxilində aparılan islahatla bağlı məlumat verib.
Bildirib ki, nazirlik layihələrin qəbul olunmasında və icrasında yeni yanaşmalar tətbiq etməyə başlayıb: “Bu gündən etibarən Mədəniyyət Nazirliyinin daxilində aparılan islahatların yeni mərhələsi başlayır. Layihə yönümlü islahatın məqsədi idarəçiliyin təkmilləşdirilməsinə yönəlib. İstəyirik nazirliyin strategiyası çox effektiv bir alət kimi Azərbaycan cəmiyyətində dəyər carçısına çevrilsin. İstəyirik nazirliyin tabeçiliyində olan qurumlar Azərbaycanın tarixindən, ədəbi irsindən gələn dəyərləri yaşatdırsın və gələcək nəsillə ötürsün”.
Bütün sənədlərin artıq hazırlandığını deyən Elnur Əliyev bildirib ki, layihə yanaşması bu metodu ortaya qoymaq, onun əsasında gələcək planları qurmaq deməkdir: “Nazirlik bütün fəaliyyətini layihə idarəçiliyi vasitəsilə həyata keçirəcək. Bunun üstünlüyü odur ki, layihə artıq təsbit olunmuş elmi yanaşmadır, bütün dünyada ən çox istifadə olunan bir metodologiyadır. Hər bir layihənin konkret məqsədi var, müəyyən resurs məhdudiyyətləri çərçivəsində həyata keçirilir və məqsədə çatmaq üçün ən səmərəli yollar seçilir”.
Qeyd edib ki, bu sistemin nazirlik daxilində bir sıra üstünlükləri var. Birinci odur ki, bu metod nazirlik çərçivəsində koordinasiyanı, şöbələrin bir-biri ilə əlaqəsini institusional səviyyədə gücləndirir. Digər tərəfdən layihə yanaşması kadr potensialını inkişaf etdirmək üçün ən yaxşı vasitədir. Belə ki, əməkdaşlar layihə alətləri ilə işləyir, bir layihə meneceri olaraq təkmilləşirlər.
Sonra tədbir qapalı şəkildə davam etdirilib.
İmişlidə şair Şəhriyar del Gerani ilə görüş keçirilib
Yanvarın 13-də Kürdəmir Regional Mədəniyyət İdarəsinin təşkilatçılığı ilə İmişli rayon Mərkəzi Kitabxanasında şair Şəhriyar Del Gerani ilə görüş keçirilib. İmşli rayonunda doğulan şairlə görüş keçirilməsi rayon ziyalıları, mədəniyyət işçiləri tərəfindən maraqla qarşılanıb.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına görüşün moderatoru, Regional İdarəninin Xocavənd rayonu üzrə nümayəndəsi Ramil Əhməd məlumat verib.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Regional İdarənin rəisi Faiq Xudanlı regionda ədəbi-mədəni prosesin inkişafı istiqamətində görülən işlərdən bəhs edib: “Regionda yaşayan mədəniyyət adamlarına, istedadlı gənc yazarlara, musiqiçilərə, rəssamlara dəstək göstərmək bizim əsas hədəflərimizdən biridir. Regional İdarəninin əhatə etdiyi Kürdəmir, İmişli, Beyləqan, Füzuli və Xocavənd rayonlarında mədəni mühitin formalaşması istiqamətində atılan addımlardan biri də müxtəlif mədəniyyət adamları, şair-yazıçılarla mütəmadi olaraq görüşlərin keçirilməsidir. Bu gün ədəbi mühitdə tanınan, sevilən bir imza olan Şəhriyar Del Gerani ilə belə bir görüşün təşkilini önəmli hesab edirəm. Düşünürəm ki, Şəhriyarla öz doğulduğu rayonun Mərkəzi Kitabxanasında görüşün baş tutması həm onun özü üçün, həm də burada iştirak edənlər üçün xüsusi məna kəsb edir.”
Söz alan Şəhriyar Del Gerani müxtəlif bölgələrdə şair-yazıçılarla görüşlərin keçirilməsini mədəni prosesin davamlılığı baxımından önəmli hesab etdiyini vurğulayıb, tədbir iştirakçılarını salamlayıb. Məktəb illərində rayon Mərkəzi Kitabxanasına gəlməsindən, bu məkanla bağlı xatirələrindən danışıb.
Daha sonra görüşün moderatoru müəllifin kitablarının əhəmiyyətindən, şeirlərinin Azərbaycan ədəbiyyatındakı yerindən bəhs edib.
Ramil Əhmədin suallarını cavablayan Şəhriyar Del Gerani bu suallar ətrafında poeziya, ədəbiyyat, mədəniyyət və həyat haqqında fikirlərini ifadə edib.
Sonda oxucular müəllifə suallarını ünvanlayıblar, şair son kitabı “Gecəniz şeirə” kitabından müxtəlif şeirlərini səsləndirib, oxucular üçün kitablarını imzalayıb.
Həqiqətən də bölgələrdə söz adamları ilə görüşlər əsl bayram əhval-ruhiyyəsi yaradır.
“Adajio, Adajio, birdən Alleqro” – Varis yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Varisin 2014-cü ildə qələmə aldığı “Adajio, Adajio, birdən Alleqro” yazısını təqdim edir.
Payız
Biz hamımız küt rejissor, yarıkor operator, zövqsüz dekorçu və əbləh prodüserlərik. Ancaq bununla belə, biz hamımız mahir aktyorlarıq.
***
Zəiflər həyatda buraxdıqları səhvlər üçün daim əzab çəkirlər. Güclülər isə səhvlərini unudurlar.
***
İdarənin giriş-çıxış qapısına «Gedərkən işıqları söndürməyi unutmayın!» sözləri yazılmış kağız vurulub. Əslində, bu adi sözlər olduqca böyük məna kəsb edir: Siz gedirsinizsə, işıqları da ardınızca söndürün! Qoy sizdən sonra dünya zülmətə bürünmüş olsun!
***
Yaradıcı insan beyni ilə söhbət edəndə nəsr yaradır, ürəyi ilə söhbət edəndə nəzm.
***
Qonaq otağımızdakı divar saatı həmişə geri qalırdı. Atamın qol saatı isə saniyəbəsaniyə dəqiqliklə işləyirdi.
Yəni, sahibiylə birgə gəzən, daim hərəkətdə olan qol saatı zamanla ayaqlaşa bilirdi, ancaq sükunət içində olan hərəkətsiz divar saatı isə zamandan geri qalırdı.
***
“Heç vaxt öz hisslərinizi naməlum adamlara açmayın. Tanımadığınız adama min dollar etibar edərsinizmi? Yox. Məgər hissləriniz bunca ucuzdur?”
Marqaret Kent
***
Məktəbli ikən Pionerlər sarayında musiqi dərnəyinə gedirdim. Fəridə müəlliməmiz solfecio dərslərində əlindəki dəmir xətkeşi masanın üstünə vura-vura bir ifadə işlətməyi xoşlayırdı:
- Adajio, Adajio, birdən Alleqro!
O deyirdi ki, sonadək Adajio – ağır temp musiqini ürəksıxıcı edir. Eləcə də sonadək sürətli Alleqro tempində qalmaq da başağrıdıcıdır. Odur ki, uğurun formulası belədir: Adajio, adajio, birdən Alleqro!
Eynən həyatda da mütləq əksəriyyətimiz Adajio sürətiylə barışmışıq, ağır-ağır yaşamaqdayıq, heç nəyi çatdıra bilmirik. Bir ovucumuzsa Alleqroda həyat ritmimizi itirmişik, hey tələsərək, nəfəsimiz təntiyə-təntiyə gücümüzü sərf edib qurtarmaq üzrəyik.
İndi bizlərə bir həyat müəllimi lazımdır ki, dəmir xətkeşiylə əllərimizin üstünə döyəcləyərək: - Adajio, adajio, birdən Alleqro!, - söyləsin.
***
Müasir dünya nəsrinin ən böyük nümayəndələrindən biri, əsl virtuoz və əsl yaradıcı, zəmanəmizin ən sonuncu panteisti, bəşəriyyətin xaosla dolu bu gününə və müəmmalı gələcəyinə hamıdan çox narahat olan ən böyük skeptik və pessimist, öz qəhrəmanları ilə birgə özü də qurduğu xəyali dünyada yaşayan Joze Saramaqo. Postmodernizmin sonuncu bastionu. (Allah rəhmət eləsin – red.)
Onun «Korluq» adlı hələ ki, əlimə keçən ən axırıncı romanını təəccüb və heyrətlə oxudum. Uzun müddət qapı-pəncərəni açmadım ki, birdən özüm də müdhiş korluq epidemiyasına yoluxaram.
***
Vəzifəli və hədsiz imkanı olan bir tanışım elə beləcə də söylədi: İmkansıza əl tutmaq Allaha qarşı üsyan etmək, ona qarşı çıxmaq deməkdir. Çünki Allah məsləhət bilsəydi, onu imkansız etməzdi.
***
Həyat – ölümə qədər aldığımız bir möhlətdir, vəssalam.
***
Kimlərinsə köksündə ürək yerləşir, kimlərinsə – ət parçası.
***
Baharı sevdiyim qədər də payızı sevmirəm. Əslində, payız hiss və həyəcanı oyadan, ruhun ən ac olduğu, qida tələb etdiyi bir fəsildir. Onu sevdikcə sevmək olar. Doymadan, usanmadan...
Amma payızın rəngi sanki ayrılığın rəngiylə eynidir: Qısa – beş-on günlük ayrılıqlar açıq-sarı rəngdə olurlar. Uzun ayrılıqlar nisbətən tünd-qəhvəyi rənglidir. Əbədi ayrılıqlar isə lap tünd rəngdədir, qaraya çalırlar...
Necədir, payız meşəsinin nəm torpağı və xəzəl yarpaqları üzəriylə torpaq-yarpaq qarışığının qoxusunu uda-uda lap dərinliklərə gedəsən və azaraq orada qalasan, bir də geri qayıtmayasan?
(“Son məktub” romanından)
Qış
Zahirimizi gizlətmək üçün divarlar ucaldır, daxilimizi gizlətmək üçünsə yalanlar uydururuq.
***
Birinin taleyi 5 min manatlıq «Parker», birininki isə 20 qəpiklik Çin qələmiylə yazılıb. Fərqi duyursunuzmu?
***
Dünyaya gəlməyimiz – həyat adlı idarədə işə düzəlməyimizdir.
İşimizin adı isə yaşamaqdır. Bir gün müqavilə müddətimiz bitəcək və işdən azad ediləcəyik.
Bu, ölümdür.
Ola da bilsin, işin ağırlığına tab gətirməyib özümüz öz xahişimizlə işdən getdik.
Bu isə intihardır.
***
Necə ki, klassik ədəbi aşiq etalonu kimi ilk öncə yadıma Füzulinin Məcnunu düşür, eləcə də müasir ədəbi aşiq kimi dərhal Anarın Zaurunu və Elçinin Baladadaşını xatırlayıram.
***
Ötən əsrin əvvəllərində müğənnilik etmiş Seyid Mirbabayev sonradan neft kəndxudasına çevriləndə və zənginləşəndə müğənnilik dönəmindən utanırmış, harada valını görürmüşsə alıb sındırırmış.
Amma indi siyasi arenada əqidəsini dəyişənlər keçmişləri üçün əsla utanmırlar.
***
Ürək o qədər dərdlə yüklənəcək ki, bir gün ağırlığa tab gətirə bilməyib bədənin dərinliyində qərq olacaq...
***
Rus poeziyasında xüsusi yeri və çəkisi olan iki şairi – Osip Mendelştamla İosif Brodskini bir çox şeylər birləşdirir. Ən əsası isə 60 ildən sonra birincinin nisbətən sadə həyat fəlsəfəsi ikinci tərəfindən nisbətən mürəkkəb şəkildə inkişaf etdirilib.
“Soyuq, fənərlərin verdiyi azacıq işığin darıxdırıcı qaranlığı, Yeni il küknarlarını bəzəyən oyuncaq canavarlar, ölü kətanı xatırladan səma, ətrafdakı yad və laqeyd insanlar toplusu, həyatdan öldürücü dərəcədə yorulmaq və şirin həblər udmaq təsəllisi...”
Osip Mendelştamdam.
“Tutqun payız və qış mənzərələrinin daimi növbələşməsi, işığa, hərarətə olan həsrət, çiçəyin üstünün tozu anlamında insanın çiyninin ağırlığı, küləkdən, nəmişlikdən və donmuş dənizin əksindən ibarət natürmort, ərzaq növbəsinə dayanmış qəzəbli və ac insanlar, axının əksinə getmək istəyən su damlası...”
İosif Brodskidən.
Və hər ikisinin daxili üsyanı, harayı, sonra pıçıltıları və son anda susmaları...
Silentium!!!
***
Bəzən qorxu, bəzən həyəcan, bəzən ümidsizlik. Sabahı düşünmənin kardioqramı...
***
Məmməd Əmin Rəsulzadə söyləmişdi: «Bir millətin yeni nəsli əskisinə nəzərən daha az kültürlü və daha az təcrübəli olarsa, o millətin varlığı və istiqbalı təhlükəyə məruz qala bilər».
Bu gün bu fikir xüsusən aktual olmalıdır.
***
Madridi açıq səma altında muzey adlandırdım ilk dəfə görəndə. Burada o qədər tarixi abidə, arxitektura şedevri var ki, baxdıqca gözlərin alacalanır. Xüsusən, məni abidələr təsirləndirdi. Bir şəhərdə nə qədər abidə ola bilərmiş. Az qala hər tində, hər küçə qovşağında monumental abidəyə rast gəlirsən. Ən müxtəlif ölçüdə, ən müxtəlif yaşda, təyinatda olan bu abidələr həm ölkənin, şəhərin tarixini ortaya qoyur, həm də bir füsunkarlıq, gözəllik gətirir.
Puerto del Sol meydanında şəhərin simvolu sayılan çiyələk kolunun yanında dayanmış ayı abidəsinə rast gəlirsən. Bir addım aralıda əsatirə görə səmadan enmiş şeytanın – Lüsiferin abidəsi ucalır. Palas-de-Torosda – öküz döyüşü sarayının qarşısında öküzlə döyüşən qoleadorun əzəmətli əksi göz oxşayır.
«Real» fanlarının klub qələbələrini qeyd etdikləri eyniadlı meydandakı Sibelis fontanında şir qoşqusunda əyləşmiş əfsanəvi Sibelisin abidəsi öz misilsiz heykəltəraşlıq həlli ilə seçilir. Palas-Mayorda Kral III Filippin at belində möhtəşəm tunc abidəsinə rast gəlirsən. Oturaraq qarşısında dayanmış Don Kixotla Sanço Pansonu seyr edən məşhur ispan yazıçısı Migel de Servantesin mürəkkəb kompozisiyalı abidəsi isə İspaniya meydanına yaraşıq verir.
Mən yüzlərlə abidədən öz təsnifatıma görə bir neçəsini sadaladım – şəhər rəmzi, dini obraz, maraq və əyləncə obyekti, əfsanəvi qəhrəman, hökmdar, mədəniyyət xadimi...
Madriddə hətta sərnişinə, tələbəyə, dalandara da abidə qoyulub, biləsiniz.
Ən əsası, bu şəhərdə abidə qoymaq ənənəsi çiçəkləndiyi halda abidə dağıtmaq ənənəsi yoxdur. Nə formasiya dəyişikliyi, nə hakimiyyət çevrilişləri, nə mədəni inqilablar özündən əvvəlkiləri düşmən elan edib abidələrini aşırmayıb.
Hətta qəddar Franko rejimi, daxili vətəndaş müharibələri, millətçilik dalğalı terror aktları belə bu ölkədə bir abidənin «burnunu qanatmayıb».
***
Tarın simlərini qırıb onu adi taxta parçasına çevirmək – dəyərli olanı dəyərsizləşdirmək...
***
Həmişə özümü uçuşu təxirə salınan təyyarənin pilotu kimi hiss etmişəm. Bu gözlənti bir anlıq, bir müddətlik olur. Ünvana, məqsədə çatmaq sevinci təxirə salınma vaxtı qurtarıncaya qədər yubansa da, içində bir əminlik olur ki, bu üzücü müddət tezliklə bitəcək. Və sən mavi səmalara – öz xoşbəxtliyinə qovuşacaqsan. Amma indi uçuşu ləğv edilən təyyarənin pilotu kimiyəm.
(«Son məktub» romanından)
Yaz
Görəsən plastik cərrahiyyə əməliyyatına gedib alın yazımızı dəyişə bilərikmi?
***
Yaxşıları təltif etmək – heç də pisləri cəzalandırmaq demək deyil.
***
Bir eyvan qonşumuz var idi, Cəlil dayı. O vaxt «Neftçi» SSRİ çempionatında çıxış edirdi, güclülər dəstəsinin 16 komandasından biri idi. Məktəbli olsam da qatı futbol azarkeşi idim.
Bakıdakı bütün oyunlar bitəndə təqvimi əzbər bilən Cəlil dayı eyvanı taqqıldadıb məni çağırtdırar və «Neftçi neynədi?» soruşardı. Hesabı öyrənər, əgər qollar vurulmuşdusa kimin vurduğunu, ümumən oyunun necə keçdiyini soruşardı.
Evlərində televizorları var idi, televizorları işlək vəziyyətdəydi, evlərində televizora baxmaq uğrunda rəqabət-filan da yox idi. Amma nədənsə Cəlil dayı heç vaxt matça baxmazdı...
Sən bu cür dəqiqliklə çempionatın təqvimini biləsən, bu cür incəliklərinə kimi hər bir oyun barədə soruşasan, ancaq özün oyunlara baxmayasan?
Əfsus ki, bu sualı təxirə sala-sala çox-çox sonra, artıq tələbəykən verməyi qərarlaşdıranda Cəlil dayının vəfatı xəbərini eşitdim, sualım cavabsız qaldı.
İndi hər «Neftçi» oynayanda Cəlil dayı yadıma düşür, yenə həmin sualın cavabını axtarıram.
Bəzən xırda sirləri vaxtında öyrənməyi lüzumsuz sayıb Sirlər xəzinəsi yaradırıq.
***
Heç vaxt «Bundan pisi daha mümkün deyil» dərəcəsində pis olmur. Odur ki, pisi çox da pisləmək lazım deyil.
***
Sözləri yanaşı düzüb heca və qafiyə qayda-qanununa riayət etməklə şairlər diyarında minlərlə insan şeir yazmaqda, on minlərlə insan da bu söz yığınına şeir söyləməkdə, onları da şair adlandırmaqdadır.
Belədə, bəs hərfin, səsin, sözün, ifadənin, cümlənin məna çalarlılığından, sehrindən, sirrindən, gözəllik və dərinliklərindən çələng toxuyaraq fikir imperiyası yaradan Ramiz Rövşən, Vaqif Səmədoğlu kimdir?
Qəfil gün doğsa bir gecə,
Min-min gizli günah görsək,
Üstünü örtə bilməsə,
Bu dünyanı çılpaq görsək,
Başımıza hava gələr,
Ağlımız çaşar bəlkə də.
Hamı birdən baş götürüb
Dünyadan qaçar bəlkə də.
Ramiz Rövşəndəndir.
Nə varım var, nə barxanam,
Ömür yükü bağlamağa.
Allah, məni yarı öldür,
Yarı saxla ağlamağa.
Bu da Vaqif Səmədoğlunundur.
***
Baharda təbiət oyanacaq. Görəsən ümidlər də oyanacaqmı?
Moskva üçün Kreml, Paris üçün Yelisey çölləri, İstanbul üçün Taksim, Kiyev üçün Xreşşatik, Bakı üçün Torqovı nədirsə, Sumqayıt üçün də «Karvan» Ticarət Mərkəzi o idi. Bura ətraf küçəsiylə birgə alış-veriş anlamından çıxmış, kütləvi gəzinti, ünsiyyət məkanına çevrilmişdi.
Üstəlik də minlərlə insan buradan evinə çörək aparırdı. (Şəhər əhalisinin yarısı Bakıdan, yarısı da ticarətdən dolanır).
«Karvan»da baş vermiş dəhşətli yanğın şəhər üçün böyük itki oldu. Bankdan kredit götürüb mal almış yüzlərlə insan yanmış mallarına baxıb göz yaşı axıdır, nəsə bir salamat şey tapmaq üçün külün içində eşələnirdi.
Mənə ən çox təsir edən isə ticarət mərkəzinin bazarında üç kisə kartofu yanmış məcburi köçkün oldu.
O, qapqara közə dönmüş kartofların salamat yerini axtarır, tapan kimi qoparıb yeyirdi...
***
Eyni sözü qətiyyətlə də, adi qaydada da, qorxa-qorxa da söyləmək olar. Hər birində bu söz bir başqa təəssürat oyadacaq.
İntonasiya - sözün libasıdır.
***
Dünyaya yüzlərcə məşhur mütəfəkkirlər, rəssamlar, bəstəkarlar, yazıçılar, alimlər, dövlət xadimləri, komandanlar gəlib gediblər. Ancaq onların heç birinə şəkli 100-lük ABŞ dollarına həkk olunmuş və bütün dünyada balacadan böyüyədək hamı tərəfindən tanınan Bencamin Franklinin xoşbəxtliyi nəsib olmayıb.
***
SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olmuş Nikita Xruşşovdan sitat: «Xoşbəxtlik var-dövlətdə deyildir. Dahi Vladimir Lenin demişdir ki, ən qiymətli şey qızıl deyil, insandır. Lenin deyirdi ki, insanlar kommunizm qurduqda ictimai ayaqyollarına qızıldan naxış vuracaqlar».
Yaşlı insanların əksəriyyətində bir SSRİ nostalgiyası duyulur. Əlbəttə, ictimai ayaqyollarına qızıldan naxış vurmağı qaçırmaq çox üzücüdür.
***
Sən demə, dünyada müvəqqəti qədər daimi olan heç nə yox imiş...
***
Ən başda insanların şax gəzənləri, ortada büdrəyənləri, ən aşağıda isə yıxılmışları dayanır. Biz – səninlə büdrəyənlərik, ortadayıq. Güc tapsaq, qayıdıb əvvəlkitək şax gəzəcəyik, tapmasaq, yıxılacağıq.
(«Son məktub»dan)
Yay
İnsanlar iki yerə bölünür – səninlə birgə gülənlər və sənə gülənlər.
***
Biz hamımız susmağa məhkumuq. Ancaq bəzilərimizin müticəsinə, qorxaqçasına susması fonunda bəzilərimizin yeganə təsəllisi mərdliklə, cəsarətlə susduğunu düşünməsidir.
Razılaşın ki, zəif təsəllidir.
***
Memuar yazanlar heç vaxt səmimi olmurlar. Axı keçirdiyin bütün hissləri kağıza köçürmək mümkünsüzdür. Hansı yazıçı öz qibtə və paxıllığını, qəzəb və nifrətini, şəhvəti hisslərini olduğu kimi kağıza köçürər?
Başqalarının taleyini yazarkən tam səmimi ola bilsələr də, öz talelərini yazanda yazıçılar büsbütün qeyri-səmimi olurlar.
Mən memuarlara inanmıram.
***
Ha boylan, ha barmaqlarının üstündə dur, ha hoppan, yenə də dənizin əks sahilini görə bilməyəcəksən.
***
Məşhur ispan filosofu Baltazar Qrasian söyləyib: “Elə et ki, ətrafının həmişə sənə ehtiyacı olsun. Sıxılıb şirəsi çıxarıldıqdan sonra meyvə ən yaxşı halda zibil qabının qonağı ola bilər. Yanğısını söndürdükdən sonra insan bulağa arxa çevirib gedər”.
Biz azərbaycanlılarda da buna uyğun məsəl var: “Bağda ərik var idi, salam-məlik var idi...”
Demək, bu dönəmdə bizim üçün ən əsas məsələ bağımızdakı əriyimizin qurtarmasına imkan verməməkdir. Hər halda qurtaranda isə, budaqdan süni ərik - butafora asmaq lazımdır.
***
«Peterburqda ilk dəfə fil XVIII əsrin 30-cu illərində peyda olub. Onu imperatriça Anna İvanovnaya İran şahı Nadir şah hədiyyə edib. Hazırkı mühəndis qəsrinin yerində əzəmətli Fil sarayı tikilib, orada fillərlə yanaşı Nadir şahın göndərdiyi fil təlimatçısı da yaşayıb. Təlimçi fil üçün illik 365 pud buğda unu, 28 pud şəkər və 100 vedrə araq-çaxır tələb edirmiş...»
«Qolos Ryazani» №12, 1991.
P.S. Kim istəyər ki, ona fil bağışlansın?
***
Uşaq dünyası çox maraqlıdır. 2 yaş yarımlıq qızıma ötən gün gözoxşayan bir gəlincik alıb vermişdim. Yatanda da bu gəlinciklə yatırdı. Bütün günü əlindən yerə qoymurdu.
Dünən bir qohum bizə gələndə qızıma ucuz, keyfiyyətsiz gəlincik gətirdi. Qızım bahalı gəlinciyini tullayıb dərhal bu təzədən yapışdı.
Uşaq üçün yaxşı-pis, bahalı-ucuz fərqlənməsi yoxdur, yalnız təzə-köhnə fərqlənməsi var.
***
Düşüncə qərar verəndə səhv etmək ehtimalın cüzi olur. Ancaq qəlb qərar verəndə əksər halda yanlışlığa yol verirsən.
***
Yayda Kuşadasında dincələndə oradakı azərbaycanlı ailələrinin öz aralarında rusca danışmasına diqqət etdim.
Bir türk öyrətmən dedi ki, bizlər də ingiliscə rahat danışırıq. Amma öz aramızda nədən yabançı dildə danışmalıyıq? Sizsə bununla fəxr edirsiniz ki, dilinizə həqarət göstərirsiniz.
***
Biz it hürən tərəfə deyil, işıq gələn tərəfə getdik. Nə yazıq ki, işıq gələn tərəfdə bizə it hürdü.
***
Qəm etməyək!
Birtəhər güc, iradə, dözüm toplasaq, bu kədəri də ram edər, bu dərddən də üzülüşərik.
Yetər ki, inanaq və sınmayaq!
(Yenə də «Son məktub»dan)
P.S. Hər kəsin içində bir yanğın var. Bəzilərinin yanğını öz içini yandırır. Belələri əksəriyyətdir. Ancaq bəziləri də var ki, onların yanğını ətrafı yandırıb kül edir.
