“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcinə başlayır. Öncədən deyirik, özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin romanı sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı çox bəyənəcəksiniz.

28-ci dərc

Deyim niyə?

-Niyə, şef?

-Əgər müşahidə məntəqəsi qəsdən bunkerin qapısı üzərində tikilmişdisə, deməli daxma həm də lazım olarsa, dəstə üzvlərinin nəzərə çarpmadan qaçıb aradan çıxmaları üçün istifadə olunmağa hesablanmışdı. Başqa sözlə, vaxtilə bunkerə qoyulmuş əsas qapı, bir hadisə baş verərsə, ehtiyat qapı kimi istifadə olunacaqdı. Bunkerin divarlarının az qala bir metrlik dəmir-beton konstruksiyadan hazırlandığını bilirdim. Belə bir divara qədər lağım atıb sonra da beton divarı yarmaq fantastik göründüyü üçün bunkeri ehtiyat variant qismində saxlayırdım. Cinayətkarlar yalnız bu halda bunkerdən öz məqsədləri üçün istifadə edə bilərdilər. Razılaş ki, əks təqdirdə bunkerə, ətrafı yaşayış evləri olan yola baxan qapısından girib-çıxmaqdan başqa çarələri olmazdı ki, onda da heç kimin diqqətini cəlb etməmək elə birinci variant qədər fantastik olardı. Daxmanın təyinatını anladıqdan sonra daha bunkerin peri­met­rinin qalan hissələrini də gəzib yoxlamağa ehtiyac qalmırdı. Ancaq qapıda qıfılın olması etiraf edim ki, məni də çaşdırmışdı. Məntiqlə belə həlledici məqamda müşahidə aparmaq üçün oraya qoyulmuş adam heç bir halda postunu tərk etməməli idi. Daxma isə çöldən qıfıllı idi...

-Şef, bəs birdən qaçaraq daxmanın qapısını sındırmağınıza səbəb nə oldu?

-Bax indi gəlib çıxdıq hissiyatım barədə dediklərinə. Bütün indi sənə dediklərimi dəqiqləşdirdikdən sonra məhz hissiyatım məni oradan uzaqlaşmağa qoymur, vaxt son dərəcə az olsa da, hər şeyi bir daha nəzərdən keçirməyimi istəyirdi. Əslində, qıfıl məsələsinin də çözümünü tapdım orada. Ancaq bu çözüm yol kənarında dayanmış maşının ön şüşəsinə zəif işıq işartısının düşməsi ilə eyni vaxtda gəldi və mən qapını təpiklə vurub sındırarkən, onun yalnız içəridən cəftə ilə bağlı olduğunu bilirdim. Asma qıfıl isə yayındırıcı məqsədlə ora asılmışdı və bu fənd­lə bizi də aldatmağa müəyyən qədər müvəffəq oldu cinayət­karlar.

-Bəs axı...

-Əziz Layiqə. O qıfıl asılması üçün nəzərdə tutulan dəmir halqaların yalnız birindən keçirilməklə asılmışdı. Bunu gec də olsa başa düşdüm. Yadındadırsa, daxmaya ikinci dəfə də qayıtdım.

-Hə, yadımdadır, şef.

-Qapı təpiyimin təsirindən sınarkən içəri düşmüşdü. Yerə aşmış qapını yoxladım və fərziyyəmin doğru olduğuna əmin oldum. Qıfıl, dediyim kimi, yalnız qapının açılan layındakı halqaya keçirilərək qıfıllanmışdı. Amma daxmada başqa bir şeyi də yoxladım.

-Nəyi şef?

-Bunkerin qapısı həqiqətən daxmanın içərisində idi. Ən maraqlısı da bu idi ki, bunkerin qapısına vurulmuş, ilk baxışdan pas içində olan və illərlə açılmayan təsəvvürü yaradan qıfıla burnumu yaxınlaşdırarkən qıfılın içərisindən tikiş maşınlarının yağlanmasında istifadə olunan yağ iyi vurdu məni. Qıfıl rahat açılıb bağlanması üçün yağlanmışdı. Təbii ki, bunkerin öz qıfılının açarı onlarda ola bilməzdi. Buna görə də həmin qıfılı qırıb yerinə açarı olan, ancaq şübhə doğurmamaqçün elə əvvəlki qıfıl kimi paslı, mexanizmi qəşəngcə yağlanmış bir qıfıl asmışlar. Ancaq bu qapı yenə də yalnız və yalnız ehtiyat çıxış ola bilərdi. Deməli, bunkerin başqa yerdən girişi var idi. Böyük ehtimalla isə Babaxanın olduğu evdən. Təhlükə olarsa, daxmadakı adam əvvəlcə telefon vasitəsi ilə onlara xəbər verməli, sonra isə qapıdakı qıfılı açmalı idi ki, qaçıb aradan çıxa bilsinlər. Bundan sonra baş verənləri özün bilirsən.

-Dahiyanədir, şef.

-Yadında qalsın, Layiqə, bütün dahiyanə şeylərin izahını bildikdən sonra, onların ən sadə şeylərə söykəndiyi məlum olur.

-İstintaqa ifadə verərkən orada bundan əvvəl cəmi iki dəfə insanların orqanlarının çıxarılmasını öyrəndik. Kamil müəllim isə, həmin ünvanda işıq məsrəfinin üç dəfə artdığını demişdi. Təbii ki, o sonuncu məsrəf artımı barədə hələ məlumatlı ola bilməzdi, bunu sonra biləcək. Belə isə, üçüncü məsrəf artımını nə ilə izah edirsiniz?

-Təhlili öyrən, Layiqə. Əgər hər hansı bir, qoy lap gizli  tibb müəssisəsi olsun, fəaliyyətə başlayırsa, orada quraşdırılmış çoxsaylı tibbi cihazların normada işləməsini yoxlamaq, göstəricilərini uyğunlaşdırmaq, ehtiyac olarsa nizamlamaq lazım deyilmi? Bunun üçün həmin cihazlar işə salınıb saatlarla müşahidə aparmaq tələb olunmurmu? Bax elə dediyin üçüncü, əslində isə birinci məsrəf artımı o zaman yaranıb. 

-Şef, bizim işimizdə ən əsas olan nədir?

-Bir neçə əsas şey var. Bunlar təcrübə, məntiqi düşüncə tərzi, bir də ki, anında düzgün və qətiyyətli qərar qəbul etmək bacarığıdır. Güclü hissiyata malik olmaqla yanaşı insan psixologiyasını bilmək isə köməkçi şərtlərdir bizim işimizdə.

-Hissiyyat barədə bayaq danışdıq. Bəs psixologiyanın bura nə aidiyyəti var?

-Var, Layiqə, var. Psixologiyanı bilməklə çox şeyə nail olmaq, hətta yalanı da tutmaq olar. Bir misal çəkəcəyəm. Bu cinayət Babaxanın izinə düşdükdən sonra açıldı və Nərminin həyatını xilas edə bildik. Babaxanın izinə isə Tahir müəllimin qonşusu olan Zabitədən az qala kəlbətinlə aldığım sözlərdən sonra düşə bildim. Əgər ilk dəqiqədən Zabitəyə özümü detektiv kimi təqdim etsəydim, heç nə bilmədiyini söyləyib qapını üzümə bağlayacaq, çox güman ki, indi Nərmin də, elə o biri xilas etdiymiz kişi də artıq həyatda olmayacaqdılar. Bax belə psixologiya sahibləri də var. Onlara özünəməxsus, elə öz psixologiyalarına uyğun yanaşma tələb olunur. Zabitəni gör­mədən psixoloji portretini cızmışdım.

-Bəs yalan necə ifşa edilir bu üsulla?

-Bu bir qədər çətin işdir. Püxtələşmiş yalançılar var ki, onların yalanını tutmaq heç də asan olmur. Amma soruşduğun üçün bir misal çəkəcəyəm. Fərz edək ki, bir tanışına işin düşüb. Zəng edib onunla görüşmək istədiyini bildirisən. O isə açıq-aşkar yox deyə bilməsə də, görüşmək istəmir. Deyək ki, deyir, şəhər kənarında, məsələn Mərdəkandayam. Bir qədər sonra yenə də ona zəng et. Qısa müddət sonra yenidən zəng etməyin onu təbdən çıxaracaq. Çünki Mərdəkanın yolunun ən azı iyirmi dəqiqə olduğunu ikiniz də bilirsiniz. Ümumiyyətlə, qarşı tərəfin daxilinə nüfuz etmək istəyirsənsə, onu bir yolla tarazlıqdan çıxarmağa nail olmalısan. Əsəbi insan özünü idarəetməni itirir. O təbii ki, yenə də telefona cavab verəcək. “Gəlməmisənmi?“ deyə bir də sual ver. Əgər yalan danışırsa, bilirsənmi o sənə hansı cavabı verəcək?

-Hansı cavabı şef?

-Deyəcək ki, yox, hələ oradayam. Bəs məntiqlə nə deməlidi?

-Məntiqlə, əgər doğrudan da Mərdəkandadırsa, deməlidir ki, yox, hələ buradayam. Maraqlıdır şef, bəs bu necə baş verir?

-Bunun elmi izahını verə bilmərəm. Sadəcə, özüm üçün bunu belə izah edirəm. Yalan danışan insan uydurduqlarını sonradan unudur. Yalnız sonradan. Yeni uydurduğu yalanı isə bir müddət bərk-bərk xatırlayır və bu onun şüuraltında həkk olunur. İndi keçək gözlərə. Əvvəlcə müqəddəs Qurani-Kərimdən bir sitat gətirəcəyəm: “Gözlər şəhadət verəcək”. Məhz bu kəlmələri araşdıran dünya alimləri yaxın keçmişdə kəşf ediblər ki, gözlərin özünün ayrıca, göz arxasında yerləşən kisəcik şəkilli  beyni var. Gözdə inikas olunanlar bu beyinə həkk olunur. İndi davam edək. Sənin az keçmiş etdiyin təkrar zənglə əsəbiləşərək tarazlıqdan çıxmış tanışın, telefonunda adını və ya tanış nömrəni görərkən şüuraltındakı məlumat yenidən oyanır. Şüur özü isə ona Bakının mərkəzində olması barədə siqnallar ötürür. Dedikləri inandırıcı olmaq üçün şəhərin mərkəzində dayanmış insan bir anlıq özünü Mərdəkanda təsəvvür edir. İşə gözlərin beyni qarışır və yenə də ətrafda əks olunan mənzərənin Mərdəkana deyil, şəhərin mərkəzinə aid olmasını bildirir. Ziddiyətli siqnallar qarışır və göz qabağına şəhərin mərkəzi ilə Mərdəkan arasındakı məsafə gəlir. Məsafədə olan hər bir şey haqqında isə həmişə “ora”, “orada”, “oradakı” və sair sözlər işlədilir. Bax beləcə tanışın da ziddiyyətli siqnallardan çaşaraq özünü ifşa edir. Belə geniş izah etsəm də,  bütün bunların bir saniyə ərzində baş verməsi yalançının çaşmasına səbəb olur. Üzbəüz danışıqda isə, yalan danışan insanın gözünün içinə baxmaq kifayət edir. Yalançılar həmişə baxışlarını gizlətməyə çalışır, həmsöhbətinin gözünün içinə dik baxmırlar.   

-Başa düşdüm, şef. Yenə sualım qalıb.

-Soruş, Layiqə, nə istəyirsən soruş.

-Həmin gecə dalandakı birinci evin tuşundan keçəndə, qayı­dıb küçə qapısına diqqətlə baxdınız. Qapıdakı gizli simvol idi?

-Bəli, düz tapmısan. Düzbucaqlı üçbucaq.

-“Ev artıq talanıb”?

-Elədir ki, var, “ev artıq talanıb”

Talançıların gizli simvolları ilə işə təzə başladığı vaxtlarda Layiqəni tanış etmişdim. “Varlı ev”, “Ev gecə boşdur”, “Biznesmen evidir”, “Səhər boşdur”, “Axşam boşdur”, “Ev maraq doğurmur”, “Ev əlçatan deyil” və sairə mənalar verən bu simvollar vasitəsilə oğrular bir-birlərinə işarələr verirlər. Talançıların otuza yaxın belə gizli simvolları var.

-Həmin ev bu yaxınlarda talanmış olsaydı, Orxan Dəmirli mütləq dalana yaxınlaşanda bizə bu barədə məlumat verərdi. Buna borclu idi. Əgər susdusa, deməli, ev talanmayıb. Deyəsən o simvolun qapıya vurulmasının səbəbini başa düşməyə başlayıram.

-Düz başa düşürsən, Layiqə. Əminəm ki, Nərmin gizlədilən evin sağında və solundakı evlərdən, əməliyyat başa çatdıqdan sonra yaranmış hay-küydən sonra da nə bir işıq yanmadığına, nə də bir adamın boylanmadığına fikir vermisən. Ona görə ki, bu evlər də cinayətkarlara məxsusdur və bir növ, qoruyucu rolunu oynayırlar. Yaxın qonşuların olduğu bir məkanda əvvəlcə beton divarın yarılaraq bunkerə yol açılması, oğurlanmış insanların saxlanılması və sonradan orqanlarının çıxarılması kimi bir işi həyata keçirmək olduqca təhlükəli olardı və cinayətkarlar da bunu gözəl bilirdilər. Ona görə də bu evləri də almışlar. Dalandakı birinci ev isə kifayət qədər aralıda yerləşdiyindən maraq doğurmayıb və ya artıq məsrəf etmək istəməyiblər. Sa­də­cə həmin evin nə vaxtsa talanması və nəticədə cinayətlərini həya­ta keçirdikləri dalana polis əməkdaşlarının gəlməsindən sığor­ta­lanmaq məqsədi ilə evin artıq talanması barədə həmkarlarına bu yolla yalançı mesaj yollamışlar. Təcrübə göstərir ki, talanmış evin təkrarən talanması milyonda bir halda baş verir. Sadə insanlarsa, qapılarında, yaxud qapıya yaxın yerdə divarda çəkilmiş, mənasını bilmədikləri və çox vaxt da uşaq cızmaqarasına oxşayan oğru simvollarını görəndə bunun nə olduğunu başa düşməyərək əhəmiyyət vermir, adi bir şəklin evlərinin, mənzillərinin talanmaya hazırlanmasına işarə olduğunu başa düşmürlər. Sonra isə gec olur. Halbuki, internet vasitəsilə çox asanlıqla bu simvollarla tanış olmaq mümkündür.

-Həmin gecə siz bunkerə düşdükdən sonra, Babaxanla həyətdə ikimiz qalanda, mən də bir neçə sual verdim ona.

-Yük maşını barədə?

-Tək maşın yox, şəkil barədə də.

-Maraqlıdır.

-Vəziyyət elə gətirib ki, Nərminin qaçırılması planını Ba­ba­xan özü hazırlayıb və həyata keçirib. Ancaq maşını da, şəkilləri də gizlətmək kimi uzaqgörən addımlar onun beyninin məhsulu deyil. Elə şəxsi maşını və cib telefonu vasitəsilə koordinatlarını müəyyən edə bilməməyimiz də. Babaxan bütün təlimatları Həsənağa adlı birisi vasitəsilə dəstənin başçısından alırmış. Maşını gizlətməkdə də məqsəd elə izi itirmək imiş. Zəif cəhd olsa da, qız oğurlanan tarixdən növbəti və sizin tapşırığınızla iki gün əvvəlki günlərin görüntülərinə baxmasaydıq, bu fəndləri işlərinə yarıya bilərdi. Ən azı vaxt udmaq nöqteyi nəzərindən. Bu təlimatları verən kimdirsə, ağıllı adam olduğu bilinir.

-Həm də bilsən necə ağıllı. Təəssüf ki, ağıl və bacarığını belə yaramaz işlərə yönəldib. Bilirsən, Layiqə, biz sanki cinayət­kar­larla şahmat oynayırıq. Silah, fiziki güc tətbiq etməyə də həmi­şə ehtiyac olmur. Olursa da, lap sonda. Qalan vaxtda elə şah­mat lövhəsinin üzərində edilən gedişlərə bənzəyir müba­ri­zə­miz. Gedişlərdə kim kimi üstələyirsə, o da qalib çıxır sonda. Ba­ba­xanın tək bircə şəkli əlimizdə olsaydı, sonradan məlum olduğu kimi, Orxan Dəmirli onu tanıyacaq, bizi düz onun olduğu evə aparacaqdı. Nə bu qədər baş sındırmağa, nə də Nərminin həyatı bahasına başa gələ biləcək vaxt itkisinə ehtiyac olmayacaqdı. Bununla belə, hər şeyi nəzərə almaq mümkün deyildir. Hər bir cinayətkar özündən sonra mütləq bir iz qoyur. Biz isə, elə aşkar etdiymiz o izlərlə gedib cinayətləri açırıq. Elə az əvvəl haqqında danışdığımız talançı simvolu da, həmin gecə mənim üçün doğru yolda olduğumun daha bir təsdiqi olmaqla, onların özlərinə qarşı yönəlmiş oldu.

-Bir şey də öyrəndim həmin gecə.

-De, Layiqə.

-Babaxanın “Jiquli” markalı ikinci maşını var imiş. Zabrata da əsasən bu maşınla gedirmiş. Həmin gün “Jiquli” təmirdə olduğundan “Nissan”la getməli olub.

Bir qədər susdum. Bu Orxan Dəmirlinin Babaxanın maşınını xatırlamamasının səbəbini izah edirdi.

-Qoy, bu, araşdırmamızdakı yeganə səhvimiz kimi passivimizə yazılsın, Layiqə. Sağ ol ki, bunu gec də olsa, öyrənə bilmisən.

-Şef, son sualı da verəcəyəm. Ancaq inciməyin.

-Buyur, Layiqə.

-Bəs necə oldu ki, atəş açan cinayətkar sizi qabaqlaya bildi?

Burada inciməli bir şey görmürdüm. Ancaq hansısa mənada mənim üçün ağır bir sual idi. Bununla belə cavab verməliydim.

-Yaralandıqdan sonra uzun müddət müalicə aldım. Bərpa olunduğumu düşünərək xidmətə qayıtdım. Ancaq qolumda mütəmadi olaraq dözülməz ağrılar baş qaldırmağa başladı. Bu ağrılar səbəbindən həyatımı həsr etdiyim peşəmdən ayrılmaq istəmirdim. Uzun müddət bunu gizlətdim. Boş vaxtlarımda Daxili İşlər Nazirliyinin Atıcılıq tirinə gedib sol əllə tapançadan atəş açmağı məşq etdim. Çətinliklə “onda səkkiz” göstəriciyə nail oldum. Ancaq ağrılar xidməti davam etdirməyimə imkan vermədi. Təqaüdə çıxaraq müalicələr aldım. Nəticə bu oldu ki, ağrıların başvermə intensivliyi azaldı. Həmin gecə də qolumda sızıltılar baş qaldırmışdı. Buna görə silahı sol əlimdə tutmuşdum. Sol əl isə, sağ əl deyil.   

Restoranın işıqları söndü. Həzin musiqi səslənməyə başladı.

-Yenə rəqs edək, şef?

-Edək, Layiqə, edək. 

Həmin axşam Layiqə ilə düz beş dəfə rəqs etdik. Onu evlərinə düşürəndə gecə yarısı idi.  Bir gün də dincəlib, sonra işə çıxmasını tapşırdım.

Davamı var

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir.

Nassim Talebin «Qara qu quşu» kitabından geniş bəhs etməkdəyik. Ümumi tirajı 10 milyon nüsxəyə çatan, artıq 32 dildə oxunan «Qara qu quşu»nda ən əsas bizim qəfil baş verənlərə, xüsusən iri masştablı hadisələrə qarşı korluğunuz barədə danışılır. Səbəbi araşdırılır ki, niyə bəşəriyyət diqqətini qloballara deyil, lokallara ayırır, niyə alimlər və qeyri-alimlər, dühalar və qeyri-dühalar milyonları unudub qəpik-quruşları sayırlar? Niyə biz nəhəng təsirlərə malik mümkün ola biləcək əhəmiyyətli hadisələrə deyil, xırda-xuruş işlərə səfərbər oluruq? Yeri gəlmişkən, hədəfi düz seçməməkdən qaynaqlanan uğursuzluğun kökündə həm də bunlar dayanır axı.

Nassim Talebin maraqlı və düşündürücü fikirlərindən seçdiklərimdən hər gün 5-ni sizlərin ixtiyarına çatdıracağam. Beləliklə son aforizmlər:

- Əgər səbəb aydın deyilsə o səbəb yox kimidir.

 - Təkrar biliyin anasıdır. Hələ olmayan bir şey barədə isə biz nəsə bilməyi heç arzulamırıq.

 - Dünya çox sürətlə dəyişir və bizim genetik strukturumuz onun ardınca çata bilmir. Biz öz yaşayış mühitimizdə özgəyə çevrilirik.

 - Xoşbəxt olmaq üçün müntəzəm xırda müsbət affektlər almaq lazımdır. Yəni ki, çoxlu yaxşı xəbərlər bir əla xəbərdən daha yaxşıdır. Və ya əksinə, bir böyük bədbəxtliyi yaşamaq illər uzunu kiçik bədbəxtlikləri yaşamaqdan daha yaxşıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində bu gün növbə nəsrindir, Çinarə Ömrayın “Adsız” hekayəsinin təqdimatıdır.                              

NƏSR

Çinarə ÖMRAY

ADSIZ

Yetimliyimin ilk günündə, sadəcə, dəli kimi qaçdım.

“Hara?”, “Kimə?”, “Kimdən?” bilmədən qaçdım.

Ata olacaq yaşdayam, hələ də içimdəki o yetim uşaq qaçır. Bu yaşda o uşağı anlaya bilmirəm. Hələ də yorulmadan qaçdığını və kimə qaçdığını bilmirəm. Mən onda bilirdim, indi başım öz uşaqlarıma, onların qayğılarına qarışdıqca onun məndən də qaçdığını, hər gün bir az da uzaqlaşdığını görürəm.

Heç kimə izah edə bilmirəm ki, bu, məni necə ağrıdır, necə incidir!

Anasının atdığı o uşağa bu gün mənim də sahib çıxa bilməməyimin ağrısı hər gün içimi bir az daha ağrıdır.

Hərdən əlindən tuturam, “gəl birgə qaçaq” deyirəm, sonra görürəm, nə yaşım o yaşdı, nə qayğılarım o qayğılardı; çata bilmirəm, təngnəfəs oluram, yarı yolda nəfəs-nəfəsə qalıb buraxıram əlini.

İnsanın öz içi ilə, öz uşaqlığı ilə uzlaşa bilməməsi, yarım qalmış uşaqlığına sahib çıxa bilməməsi ağırdı.

Mən onda öyrənmişdim ki, insan bir günün içində 16 yaş böyüyə bilərmiş.

Hə, yetimliyimin ilk günü, sadəcə, dəli kimi qaçdım… Dayananda 30 yaşım vardı.

Onda atam üstümə qışqıranda səsi qulağıma qadın səsi kimi gəlirdi. Elə bilirdim ki, uşaqların üstünə ancaq anaları qışqıra bilər. Bir də elə bilirdim ki, uşaqları ancaq anaları qoyub gedə bilər. Atalar getməz, atalar sahib çıxar, atalar qucaqlayar.

Sonra bir gün anamın bir başqasıyla şəklini gördüm... O günə qədər elə bilirdim ki, mənim anam heç vaxt gözləri ilə gülə bilmir. Elə bilirdim uşaq vaxtı nənəmgil ona gözləri ilə gülməyi öyrətməyiblər, yadlarından çıxıb. Anamın gözlərində hər zaman bir damla yaş olurdu. Məsələn, atama əsəbiləşəndə də o yaş orda olurdu, mənim doğum günüm olanda da. Onun həmişə bir qırpımlıq yaşı vardı gözlərində.

Sonra bir gün anamın başqasıyla şəklimi gördüm... Özünü görməyə hazır deyildim. Bağışlaya bilmirdim. Çünki o gedəndən heç “oğlum” deyən olmadı mənə onun kimi. Çünki o gedəndən hey onun-bunun “oğlum” kəlməsinin istisinə qızındım. O gedəndən hey özümdən qaçdım, beynimin mənə verdiyi suallardan qaçdım. Bir tək atam üçün dayandım həyatın müəyyən dayanacaqlarında, bir tək o gülümsəsin deyə, o dayanacaqlarda qərarlar verdim, bir tək onun içi rahat olsun deyə, həyata keçirdim o qərarları. Sonra hey qaçdım...

Hə, sonra bir gün anamın başqasıyla şəklini gördüm... Anamın gülməyən üzü tək o şəkildə gülürdü. Anamın gözündəki o bir damla yaşı da yoxa çıxmışdı o şəkildə. Anama kimsə  gülməyi öyrətmişdi, özü də gözləri ilə. Atamdan, bunca qaçdığım suallardan, yollardan utanmasam, sevincəkdim. Onu ömrümdə ilk dəfə gülən görürdüm.

Gördüm o şəkli... Gözləri gülürdü. Məni qoyub getdiyi yaşdan bir az çox idi yaşı, amma gülürdü. Yanındakı adamla oxşar idi gülüşü. Əmindim, o adam öyrətmişdi anama o gülməyi. Bir almanın yarısıydı o gülüşlər. Onların gülən gözünə baxdıqca atamdan, illərdi qaçdığım bu yollardan utanırdım. Anam gedəndən sonra bir müddət atam da üzümə baxmadı. Nənəm deyirdi: “Kişidi balam, sığışdıra bilmir özünə. Utanır”.

Hərdən mənə elə gəlirdi, atam da mənimlə bərabər qaçır. Anam bizdən, biz hamıdan qaçırdıq o gündən bəri. Yolun bir yerində mən yenə tək idim. Çünki atam da öz həyatını, ailəsini qurmuşdu. Yox, o atıb getmədi, amma bu mübarizədə mən tək qaldım, bu qaçış yolunda daim tək qaçdım. Ayağıma, ürəyimə dəyən daşlardan da kimsənin xəbəri olmadı. Gah öz içimə qaçdım, gah da öz içimdən.

Sonra o şəkli gördüm... Ömrümdə ilk dəfə o şəklin qarşısında ayaq saxladım, dayandım. Təngnəfəs idim, həyatla üzbəüz idim. Bir gecəyə 16 yaş böyüyən biri bunca ilə neçə yaşa gəlmişdi, özün düşün. Artıq atamın da “Anam” yarası sağalmışdı, adamların da “Anam” yaddaşı silinmişdi, təkcə anamın gözündəki bir damla yaşla, son gedişiylə, “oğul” kəlmələrinin içimdə açdığı yaralarıyla qalmışdım. Nə anamı, nə özümü bağışlaya bilirdim.

Bəli, bir gün anamın o eyni gülüşü bölüşdüyü başqasıyla şəklini gördüm... Ayağıma, ürəyimə, üzümə, gözümə, kürəyimə dəyən bütün qum-çınqıl yığılıb böyük bir daş olmuşdu. Yetimliyimin ilk günündə, sadəcə, dəli kimi qaçırdım... Yeri gəlmişkən, elə ilk dəfə dayananda o daşa dəyib dayanmışdım. O daşın üstündə anamın başqasıyla şəklini gördüm. Gözləri gülürdü. Yanındakı adamla oxşar idi gülüşü, o adam öyrətmişdi anama o gülməyi. Əmindim.

Və bir də daşın üstündə bu yazılmışdı: “Böyük sevginin yol qəzasına qurban getdi…”

O günə qədər hey qaçırdım, bu yolda, bu həyatda təkbaşına qaçırdım. İlk dəfə o daşa dəyib dayanmışdım. Bir də hardansa titrək əl dəydi kürəyimə və təngnəfəs səslə: “Bacın qurban, sən tək deyilsən” – dedi hardansa. Lap elə anam kimi dedi, lap elə anamın səsiylə…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2012)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər rubrikasının ən yaxşı şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün Sara Nacinin həftəsi yekunlaşır. Rubrikanı portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla aparır. 

Sara Naci kimi tanınan Sara Məhəmmədi əfqan əsillidir və 1990-cı ildə Tehranda anadan olub.  1990-cı ildən şeir yazmağa başlayıb və 1998-ci ilin mayında “Səssiz keçidlər” kitabını nəşr etdirib.  O, hazırda Tehranda yaşayır və kino sahəsində çalışır. 

MƏNİMLƏ GƏL

Saçlarım çiyinlərindən tökülür

Və bu pəncərədən Şimal dənizinə qovuşur

Məndən uzaqlaşmağını istəmirəm

Rəmkədə keçən buludlarla gedəsən

Ya da mövsümün qanlı yarpaqlarının üstündə addımlayasan

Və ya qoca tısbağalar arasında

Özünə dalasan

Səsini içindən eşidirəm

Onun dinliyi yoxdur

Gəl olayların dibərdinə vuraq

Gəl suların üzündə əsək

Və Mərcan qayalarını dalğalara oyuncaq edək

Günəş nəhəng ağaclar səltənətini idarə edir

Və sən daxili duyğularının inqilabında boğulmaq istəyirsən?

İndi boğulmaq vaxtı deyil

Yerdəki canlılar arasında həyat hələ də davam edir

Mənimlə gəl

Tropik küləkləri izləyək

Və başqa yerə gedək.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının yazarı Elman Eldaroğlunun növbəti təbrik mətnini təqdim edirik. Mətn “liftçi qız”a həsr edilib. 

Xoş xatirələr həmişə şirin olur. Yada düşdükcə adamın əhvalını dəyişir. Köks ötürürsən, amma həm də dodaqların qaçır, çöhrənə təbəssüm qonur. Onun da xoşbəxt anları çox olub, xatırlayanda gözləri gülür...

“Bizim ailədə biliyə tərbiyəyə, mədəniyyətə çox böyük önəm verilirdi. Böyük qardaşım, bacım və mən, yəni üçümüz də musiqi ilə məşğul olurduq, müxtəlif dərnəklərə gedirdik. Qardaşımız bizdən daha istedadlı idi, lakin o, sonralar elm yolunu seçdi. Fiziologiya ilə məşğul olmağa başladı, Moskvaya köçdü. Bacım isə rəsmlə məşğul olur, şeir yazırdı. 16 yaşına qədər skripka çalırdı. Gözəl səsi var idi. Allah ona bunu böyük töhfə kimi vermişdi. Skripka da gözəl alətdir, amma ən gözəl alət insanın səsidir. O da oxumağı seçdi. Mən gah xor, gah rəqs, gah baletdə özümü sınayırdım. Uğurlu bir gənc idim. Məqsədim var idi, başqalarından seçilməliydim. İndi hamı oxumaq istəyir. Amma çox adam düşünmür ki, bunu bacarır ya yox? Mən bacarmasaydım bu sənətin dalınca getməzdim...”- söyləyir.

3 bədii filmə çəkilib. Bu filmlərdə ən çox xoşladığı rolu isə “Liftçi qız” filmindəki roludur.

Deyir ki,- “O vaxtı filmlər üçün yeni simalar lazım idi. Mən də məktəbdə oxuyurdum. "Liftçi qız" filmi üçün məni məktəbdən seçdilər. Arıq, uzun boylu gənc qız axtarırdılar. Mən 6-cı sinifdə oxuyurdum, amma qəhrəmanım 17 yaşında olan gənc bir qız idi. Təsəvvür etmirdim ki, bu rol üçün məni təsdiqləyəcəklər. Foto və video sınaqlardan sonra məni rejissor Həsən Seyidbəyli seçdi. Artıq 2-ci filmə dəvət gələndə valideynlərim şərt qoydu ki, dərslərinə mane olacaqsa çəkilmə! Təkcə dərs yox, obrazın mürəkkəbliyi də məni yorurdu. Söhbət "Mən ki, gözəl deyildim" filmindən gedir. Bu filmdə də mənim qəhrəmanım yaşca məndən böyük idi. Çətin idi, biz Bakıdan ayrılmaq məcburiyyətində qalırdıq. Film Gəncədə çəkilirdi, əksər səhnələr orda idi. 3-4 ay Gəncədə olduq. Gəncəyə çəkilişə anamla gəlmişdim, hətta anam dərslərimdən geri qalmamaq üçün məni Gəncədə məktəbə də yazdırmışdı...”

 Səhnədən uzaqlaşsa da, sənətdən hələ də uzaqlaşmayıb. Uzun illərdir ki, Bakı Musiqi Akademiyasında pedaqoq kimi çalışır. Yetişdirdiyi tələbələrin səsi dünyanın böyük səhnələrindən gəlir. Onlar solo konsertlər verir və ölkəmizi xarici ölkələrdə layiqincə təmsil edirlər...

“Məni vaxtsız Opera və Balet Teatrından təqaüdə çıxardılar. Bir adam soruşmadı ki, görəsən, nə baş verib ki, bu adamı təqaüdə çıxarmısız? Niyə o cür çətin əsərləri ifa edən sənətçi Opera və Balet Teatrının səhnəsində görünməməlidir?! Sənətkarın səsi itənə qədər səhnədə olmalı, ifa etməlidir. Mən səhnədən uzaqlaşanda təqaüd yaşım hələ çatmamışdı. Bilirsiniz ki, filmlərdə də çəkilmişəm. Kiminsə məndən xoşu gəlmirsə, mən teatrı tərk etməli idim?! Siz məni sevmirsinizsə, mənim evimə gəlməyin, mən də sizin evinizə gəlmərəm! Opera və Balet Teatrı mənim ikinci evim sayılırdı, mən ordan öz xoşumla heç vaxt üz döndərib getməzdim!..”- söyləyir.

 Əlbəttə, hansısa məmurun bu qərarını Azərbaycan mədəniyyətinə bir zərbə kimi də dəyərləndirmək olar. Əslində o, Opera və Balet teatrını itirməyib, Opera və Balet teatrı Xuraman Qasımova adlı bir sənətkarını itirib...  

Haqqında söhbət açdığım Qasımova Xuraman Əkrəm qızı 6 iyun 1951-ci ildə Bakıda dünyaya gəlib. 1975-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirdikdən sonra Azərbaycan Opera və Balet Teatrının solisti olub. 1982-ci ildən Bakı Musiqi Akademiyasında dərs deyir. Hazırda Solo oxumaq kafedrasının müdiridir. Eyni zamanda İstanbul Dövlət Universiteti konservatoriyasının professorudur...

Yüksək mədəniyyət, kübarlıq varlığına hakim olan keyfiyyətlərdəndir. Xanımlara xas olan davranışı onu daha da ecazkar göstərir. O qədər gözəl xüsusiyyətlərə malikdir ki, çoxdan, lap çoxdan, bəlkə də özü hiss etmədən Azərbaycan mədəniyyətində bir dəyərə çevrilib. 

Bəli, “Şöhrət”, “Şərəf“ və “İstiqlal” ordenli xalq artisti Xuraman Qasımova DƏYƏRDİR. Adı Azərbaycan musiqi tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb. İllər ötəcək, zaman dəyişəcək, amma Xuraman xanımın adı həmişə yaşayacaq...

İyunun 6-da Xuraman Qasımovanın 72 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm cansağlığı arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

Vaqif Səmədoğlunun növbəti doğum günü elegiyası

Dünən yenə külək əsdi. 84 ildir ki, Vaqif Səmədoğlu doğulan gün - iyunun 5-də külək əsir. Biz bu yazını dünən, onun doğum günündə verməli idik. Amma vermədik. Elə bu girişin, külək xatırlamasının eşqinə vermədik. Gözlədik ki, görək tilsim sınacaqmı, 83 illik ənənə pozulacaqmı. Amma pozulmadı. 


Bir axşam taksidən
düşüb payıza
Bilmədik haraya,
hayana gedək...
Bahar həsrətiylə
payız axşamı
Yenə həzin-həzin
titrədi ürək.


Yağışın əlindən
qaçıb bir küncə,
Dayandıq üzümüz
dənizə sarı.
Yenə tapılmadı
payız gəlincə
O uzaq günlərin
itmiş açarı…

Bu şeirdə payız vəsf olunub. Yayda doğulan Vaqif Səmədoğlu ən çox elə yayı sevib, amma ən çox payızı vəsf edib. Ömrünü payıza bənzətdiyi üçün. Payız qədər qəmli, kədərli, həm də müdrik olduğu üçün…

Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun anadan olmasının 84-cü ildönümü tamam oldu.

Azərbaycan poeziyasında öz yolu, öz dəst-xəti ilə seçilən, heç kəsə bənzəməyən qələm sahiblərindən idi Vaqif Səmədoğlu. Ömrü boyu yazsa da, az çap olunan şair həmişə özünü, qəlbini, ruhunu kağıza köçürdü. Səməd Vurğun kimi böyük söz ustadının evində dünyaya göz açdı. Şairlər diyarı Qazağın poeziya ruhu damarlarında axan qana qarışdı. 

İlk laylasını “Azərbaycan” şeiri üstə köklədilər. Bəlkə də bu səbəbdəndir ki, özü də, sözü də böyüdü, Azərbaycan boyda oldu. İlk qələm təcrübəsindən son şeirinə qədər heç kəs onun yaratdıqlarının yaşının hansı dövrünə aid olduğunu bilmədi. Bu, artıq Allah vergisi, bənzərsiz istedad idi. Vaqif Səmədoğlu dövrünün qəribə şairi idi. Onun poeziyasında inilti, sızıltı, ah-nalə yoxdur. Bəşəri bir kədər var. İnsanları düşündürən, duyğularına həzinlik, kövrəklik, xeyirxahlıq gətirən, dünya poeziyasını məşğul edən əbədi bir kədər.

Ömrümə duman gəlib,
Deyəsən, yaman gəlib,
heç kəsə demə…


Bu dumana qapımdan,
çıxan kimi azmışam 
yenə şeir yazmışam,
heç kəsə demə…


Daş evlər arasında
neyləyər duman mənə?
Gülüm, diriyəm yenə,
heç kəsə demə…

Ötən əsrin 60-cı illərində ölkəmizdə ədəbi mühitə yeni ab-hava gətirən istedadlı sənətkarlardan biri olaraq Vaqif Səmədoğlu yarım əsrdən artıq dövr ərzində xalqımızın söz xəzinəsinə dəyərli töhfələr verib. Onun yaradıcılığı müasir Azərbaycan ədəbiyyatında yeni poeziyanın xüsusi mərhələsini təşkil edir. Sənətkarın əsərlərində mənalandırdığı hər bir ifadə Azərbaycan xalqının zəngin ədəbi-bədii irsi, milli folklorun tükənməz imkanları və dünya ədəbiyyatının nailiyyətləri ilə əlaqəlidir. Səmədoğlu həyat və zaman, dünya və insan haqqında lirik-fəlsəfi düşüncələrin özünəməxsus üslubda bənzərsiz mənzərəsini və poetik tapıntılarla dolu zəngin aləmini yaradıb. O, müraciət etdiyi rəngarəng mövzularda Vətən obrazını daim diqqət mərkəzində saxlayıb.

Onun “Yeddi şeir” adlı ilk yaradıcılıq məhsulu 1963-cü ildə “Azərbaycan” jurnalında dərc olunub. Bundan sonra Vaqif Səmədoğlunun dövri mətbuatda əsərləri vaxtaşırı dərc edilib. Şairin əsərləri bir çox xarici dillərə tərcümə edilib, kitabları MDB ölkələrində, Türkiyə və İranda nəşr olunub.

Şairin yaradıcılıq yoluna nəzər salan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvi Nizami Cəfərov yazır: Vaqif Səmədoğlunun müdrik ironiyası ona saxta gülüşün, laqqırtının Azərbaycan teatrı səhnələrini başına aldığı bir dövrdə "Uca dağ başında", "Bəxt üzüyü", "Lotoreya", "Yayda qartopu oyunu", "Yaşıl eynəkli adam", "Generalın son əmri", "Mamoy kişinin yuxuları" kimi pyesləri yazdırdı ki, onlar bütövlükdə milli ictimai şüurla oyadıcı, maarifləndirici təsirini göstərdi. Ümumiyyətlə, Vaqif Səmədoğlu insan-cəmiyyət münasibətlərinin dərinliklərinə nüfuz etməyi bacaran, əgər belə demək mümkünsə, "böhranlı" məqamları həssaslıqla müəyyənləşdirən mütəfəkkir bir sənətkardır”.

Ruhu şad olsun!

Bu payız da başlandı,
Bu yağış da…
Ölülərim,
Dirilərim dolanır içimdə,
Xatirələr səyriyir gecəmdə,
Təkliyimi minib at tək
Yanır
sönür
ötür ömrüm…
Ekspreslər dayanmayan
Kiçik stansiyalar tək…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

Rəssamın “Cənnət gözləyə bilər” adlı fərdi sərgi açılacaq

Aida Mahmudova gerçəkliyi mistik təsvirlərlə verməyi bacaran, ekspozisiyada məchulluqları gizlədən, bununla düşündürən, tamaşaçısını düşünməyə vadar edən rəssamdır. 

İyunun 8-də YARAT Müasir İncəsənət Mərkəzində istedadlı Azərbaycan rəssamı Aida Mahmudovanın “Cənnət gözləyə bilər” adlı fərdi sərgisi açılacaq.

Və “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bununla  bağlı nisbətən geniş bilgi vermək istəyir. Sərginin leytmotivi nədir? İş ondadır ki, rəssamın “Cənnət gözləyə bilər” sərgisinin mərkəzində yaratdığı mənzərə reallığı ilk baxışda fərdi və anlaşılması çətin görünsə də, “mən”in patologiyasını tənqid edir. Bir tərəfdən həyat bütün anatomik reallığı ilə qarşımızda dayanır, bəzi hallarda isə həyat adi mənzərədən daha çox məna kəsb edir. Ancaq həyatı mənzərədən ayırmağa cəhd etmək də bizi bir növ yadlaşmaya aparacaq. Bütün həyat, şəxsi və ya ictimai tarix bir mənzərədə və coğrafiyada baş verir və yaddaşımızı hər zaman canlandıran bir məkan var. Varlığımızın bütün imkanlarını kəşf etmək üçün incəsənətə və sosial elmlərə müraciət etməliyik. İncəsənətin ümumbəşəri dəyərləri olsa da, unutmamalıyıq ki, bizim ədəbi-vizual kontekstimiz sırf lokal xarakter daşıyır. Növbəti məqam önəmlidir: İnsanın özünü ən dərindən hiss etdiyi həqiqət bizi ümumbəşəri bir reallığa aparan bədii reallıqdır. 

Burada rəssam Aida Mahmudova bizi “mənlik klaustrofobiyasından” xilas etmək üçün bir növ mənzərəyə, bu mənzərənin reallığına aparır. 

Rəssam coğrafiyanın sivilizasiyanın mühüm ölçüsü olduğunu və bu coğrafiya daxilində insanlarla əlaqə saxlamağın mümkünlüyünü bildirir. Sərginin mərkəzində yerləşən iki böyük rəsm bizə coğrafiyadan, onun müxtəlifliyindən və əhəmiyyətindən xəbər verir, həmçinin onun gözəlliyinə və dəhşətinə diqqəti cəlb edir. Başlanğıc və sonun simvolu olan bu rəsmlərdə keçmiş və gələcəyə dair ip ucları da var. Əsrimizin fraqmentar strukturu ilə ahəngdə olan rəsmlər orqanizmin bütün təbii dövründən (doğum, həyat, ölüm) sonra ilkin nöqtəsinə qayıtmasını qeyd edir.

A.Mahmudova dünyanı bəşəriyyətə baxaraq təsvir edərkən, özü vasitəsilə bizim ortaq təcrübəmizi də təsdiqləyir. Bu, rəssamın çağırışıdır. İncəsənətin gücü ağlımıza, əsəblərimizə, xatirələrimizə, duyğularımıza, nəhayət, ruhumuza xitab və təsir edir. O, dünyadakı varlığımızı, öz vücudundan götürdüyü tərsinə (neqativ) formalar və onların boşluqda tutduqları həcmlər vasitəsilə ifadə edir, həmçinin tavandan asdığı kətan və səth əsərləri ilə ümidi çatdırır. Bu mənzərələrdə biz həm xatirələrimizi, həm də gələcəyimizin ip uclarını görə bilərik. Rəssam əsərlərində incəsənətin köməyi ilə maddi və mənəvi şərə qarşı mübarizəmizi, keçmişin, bu günün və gələcəyin ideallarını çatdıra biləcəyimizi bəyan edir. A.Mahmudova bizə sənətin ümumbəşəri əhəmiyyətini və qüdrətini göstərir, belə ki, o, öz əsərləri ilə insanlara onların həyatını, tarixini xatırladır.

İncəsənət artıq dünyanı göründüyü kimi təsvir etmək, ölçmək və təhlil etməklə məhdudlaşmır. Rəssam hesab edir ki, coğrafiya və yaddaş naturalist şəkildə təqdim oluna bilməyəcək qədər mücərrəddir. Aida Mahmudovanın əsərləri incəsənətin dünyanın yenilənməsinə töhfə verdiyini ifadə etsə də, o, müasir zaman və məkanın etibarsız, introvert olduğunu qeyd edir. Buna görə də dünya kətanların kənarlarında açıq bir kompozisiya kimi təsvir edilib. Onun əsərləri tamaşaçılar üçün kəşf və özünüifadə vasitəsi ola bilər; o, daha çox səmimiyyətə və yaradıcılığa çağırır.

Özünün cəsarətli və yenilikçi hərəkəti ilə A.Mahmudova bizə bəşəriyyətin lazımi bacarıq və alətlərlə sərhədləri aşa biləcəyini göstərir. Nəticədə sərgi fiziki və konseptual sərhədləri keçməyə çalışır. Bu sərhədləri aşmayınca humanist coğrafiyamız olmayacaq. Əsərlərə yaxından nəzər salsaq və cəsarət etsək, bunun necə baş verə biləcəyini anlamaq üçün bizə əhəmiyyətli ip ucları verəcək.

Qeyd edək ki, Aida Mahmudovanın “Cənnət gözləyə bilər” adlı fərdi sərgisi iyunun 8-dən oktyabrın 22-dək davam edəcək. 

Gəlin, baxın, zövq alın.

Həm də, düşünün, dərk edin.

Axı homosapiens düşünməyə məhkumdur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)

Bakıda və Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anadan olmasının 115 illiyi münasibətilə tədbirlər keçirildi

Ötən gün Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, repressiya qurbanı, şair, tərcüməçi Mikayıl Müşfiqin anadan olmasının 115 illiyi tamam oldu. Nakam şairin şəxsiyyəti və yaradıcılığı gənc nəslin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi, vətənpərvərlik hisslərinin tərbiyəsində əvəzsiz xəzinədir. Axı o, qırmızı kommunist diktaturasına əyilməyib, axıradək NKVD cəlladları önündə duruş gətirib. Şairin öz sonunu görməsi, yana-yana bu misraları yazması bu gün ürəkləri göynətmirmi, göynədir.

Ah, mən gündən-günə bu gözəlləşən
İşıqlı dünyadan necə əl çəkim?
Bu yerlə çarpışan, göylə əlləşən
Dostdan, aşinadan necə əl çəkim?

Dönmə bir şəbnəmə yaz səhərində,
Könül, günəş kimi parla yerində!
Göylərin lacivərd ətəklərində
Gedən bu qovğadan necə əl çəkim?
 
Baxınız, dan yeri sökülmüş kimi,
Dostlar bir cəbhəyə tökülmüş kimi.
Uzaqdan-uzağa xam gümüş kimi
Ağaran səhradan necə əl çəkim?
 
Təbiət varlıdır, təbiət xəsis,
İşlədərkən onu, sən ey mühəndis,
Mən də qart daşlara verdiyim bu hiss,
Bu incə mənadan necə əl çəkim?
 
Bir yanda tərlanlar, dumanlı dağlar,
Bir yanda kəkliklər, ayna bulaqlar,
Bir yanda bülbüllər, çiçəkli bağlar,
Mən bu tamaşadan necə əl çəkim?
 
Həyat dedikləri bu keçməkeşdən,
Qəlbimdə, qanımda yanan atəşdən,
Gecədən, gündüzdən, aydan, günəşdən,
Bu əngin fəzadan necə əl çəkim?
 
Qarşımda dalğalı dərin bir ümman,
Ümmanı sarsıdır bir acı tufan,
Bəyaz köpükləri bir çiçək yapan
Şeirdən, xülyadan necə əl çəkim?
 
Ulduzlar fikrimin çırağbanıdır,
Bulud xəyalımın karıvanıdır,
Səma ki, hissimin aşiyanıdır,
Böylə bir səmadan necə əl çəkim?
 
 Xəzan acısına edib təhəmmül,
Gülün kölgəsində ötəndə bülbül,
- Həyat, həyat!- deyə çırpınır könül.
Könüldən, sevdadan necə əl çəkim?
 
Sən aldın aşını yeni hisslərdən,
Ey cavan qələmim, düşmə bəhərdən,
A dostlar, söyləyin, mən bu hünərdən,
Bu təbi valadan necə əl çəkim?

Müşfiqin anadan olmasının 115 illiyində Bakıda və Sumqayltda müxtəlif tədbirlər keçirildi. Bakıda Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında şairin həyat və yaradıcılığından bəhs edən elektron baza, videomaterial, həmçinin virtual kitab sərgisi hazırlanmışdı. 

Kitabxana əməkdaşları tərəfindən hazırlanan elektron bazada görkəmli ədibin həyatı və yaradıcılığı haqqında geniş məlumat var. Burada “Müşfiq və türk ədəbiyyatı”, “Müşfiq və aşıq yaradıcılığı”, “Müşfiqin tərcümələri”, “Sözləri Mikayıl Müşfiqindir” bölmələri yer alıb, müxtəlif illərdə çap edilən kitablarının biblioqrafik təsviri öz əksini tapıb. Məlumat bazasında “Müşfiq xatirələrdə”, “Fotoqalereya”, “Videoqalereya” bölmələri ilə yanaşı, “Müşfiq haqqında deyilənlər”, “Müşfiqə həsr olunmuş şeirlər” də təqdim edilib.

Mikayıl Müşfiqin anadan olmasının 115 illiyi ilə əlaqədar hazırlanan videomaterialda şairin həyat və yaradıcılığı haqqında məlumatlar təqdim olunub. Materialda, həmçinin Müşfiqin tərcümələri haqqında məlumat verilib, sözlərinə yazılmış mahnılar da təqdim edilib.

“Könüllərdə əbədi tarix quran şair – Mikayıl Müşfiq” haqqında hazırlanan virtual sərgidə ədibin həyat və yaradıcılığının əsas tarixləri, “Əbədiyyət nəğməsi”, “Seçilmiş əsərləri”, “Könlümü al, oxu!” kimi kitablarının və haqqında yazılan “Müşfiqli günlər”, “Mədəni irs və Müşfiq novatorluğu”, “Müşfiqin sənət aləmi” kimi kitabların, eləcə də “Sevgimizdə Müşfiq ruhu”, “Ah, bu uzun sevda yolu”, “Müşfiqli dünyanın təntənəsi”, “Ölüm adasında son nəfəs” kimi dövrü mətbuatda çap olunan məqalələrin biblioqrafik təsviri yer alıb.

Ayrıca, kitabxana əməkdaşları şairin büstünü də ziyarət etdilər, postamentə tər çiçəklər qoydular.

Sumqayıtda isə Müşfiqi Xəzər dənizinin  sularına gül səpməklə andılar. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Sumqayıt bölməsinin təşkilatçılığı ilə baş tutan tədbirdə şəhər ziyalıları iştirak edirdilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2023)