“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin (DTMQİ) Dünya İrsi Şəhərləri Təşkilatına təqdim etdiyi “Bakı Xan Sarayı Kompleksi” layihəsi “Jean-Paul-L’Allier İrs Mükafatı”nın qalibi olub.

Bu barədə idarənin yaydığı rəsmi məlumatda deyilir. İspaniya Krallığının Kordoba şəhərində təşkil olunan və Dünya İrsi Şəhərləri Təşkilatının üzvü olan 100-dən çox tarixi şəhər rəhbərlərinin və nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən 17-ci Dünya Konqresinin açılışı zamanı təşkilatın prezidenti və Kvebek şəhərinin meri Bruno Marchand “İçərişəhər”in qalib şəhər seçildiyini rəsmi şəkildə elan edib.

“Jean-Paul-L’Allier İrs Mükafatı” Dünya İrsi Şəhərləri Təşkilatı tərəfindən 2009-cu ildən etibarən iki ildən bir təqdim olunur. Mükafat üzv şəhərlərdə tarixi şəhər ansamblının qorunması, təkmilləşdirilməsi və ya yaxşı idarə edilməsi üçün həyata keçirilən layihələrin və proqramların beynəlxalq səviyyədə tanıdılması məqsədilə təsis olunub. 

Çoxsaylı namizədlər sırasında son mərhələyə 12 finalçı (Kvebek, Krakov, Kotor, Mexiko, Vizbi və digər şəhərlər) çıxsa da, onların arasında “Bakı Xan Sarayı Kompleksi” layihəsi qalib seçilib. İdarənin təqdim etdiyi “İçərişəhərdə həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması: Bakı Xanlarının Parkı və Bakı Xan Sarayı Kompleksi” layihəsi təşkilatın müxtəlif üzv şəhərlərdən olan münsiflər heyəti tərəfindən mükafata layiq görülüb. İçərişəhərin rəsmi olaraq qalib elan edilməsindən sonra “İçərişəhər” DTMQİ tərəfindən konqres iştirakçıları üçün layihənin təqdimatı keçirilib.

Qeyd edək ki, “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi 2016-cı ildən Dünya İrsi Şəhərləri Təşkilatının (OWHC) üzvüdür. 1993-cü ildə təsis olunan və baş qərargahı Kanadanın Kvebek şəhərində yerləşən OWHC-nin 200-dən çox üzvü var. Üzv olan tarixi şəhərlərin hamısı UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxildir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10.2024)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Naxçıvan bölməsi

Cəbrayıl! Neçə-neçə igidin ömür payını ömrünə qatan, neçə-neçə anaların gözyaşı axıtdığı, oğul deyə bağrına basdığı diyar! Nə çox dağ çəkildi bağrına, nə çox gözyaşı qurutdun torpağında... Sayı yox, hesabı yox.

 Araz çayı üzərində köksündən yaralanan Xudafərin 30 il diz çökmədən, qürurla hər gün yolunu gözlədi. Tağlarını hər gün Araz yudu, gün qurutdu, bağrı yansa da, bağrı çatlasa da, dözdü, dayandı. Sən daha da yara almayasan, sən daha da sınmayasan deyə, Fəridlər, Elçinlər, Şahinlər, Nicatlar, Anarlar bir-birinə sipər olub sənə tuşlanan gülləyə hədəf olub, öz qanları ilə sənin xəmirini yenidən yoğurdu. 33 Cəbrayıl igidi sənin son azadlıq çırpınışlarına qalxan olub taleyini sənin taleyinə bağlayaraq ölümsüzlüyə yol aldı.

Bu gün sənin günündür. Aşıqların ulu babası Aşıq Qurbaninin, Aşıq Pərinin, Muğrum Kərimin, Aşıq Humayın, Aşıq Abdullanın Vətəninin günü. Yoxluğunun ağrısında ürəyi qubar eləyən mərd oğulların bu hicrana dözməyib başını almış qara buludları şimşək olub doğradı, öz canlarından can qoparıb torpağına yeni nəfəs, göyünə sonsuz mavilik qatdı. Başdan-ayağa fəxarət, qürur, şərəf simvolu ilə dolub-daşan bu diyar hər səhər Günəşin al şəfəqlərində öz gücünü qalxan edib Azərbaycanın qanayan yaralarını sağaldır, hər gecə səssizliyə bürünüb, qoynunda yatan yüzlərlə şəhidin qanı sayəsində nəfəs alır.

Xudafərin! Ey aşılmaz körpü! Afərin sənə. İllərlə düşmən tapdağında əzilmədən, qırılmadan güclü qaldın! Qəhrəman ayaqların keçdiyi körpü oldun. Oğulların mərdcə sığındığı, can verdiyi liman oldun! Cənub-Şimal bütövlüyündə mayak oldun! Səndən güc alaraq yazdı igidlərin tarix adlı türkün zəfər dastanlarını, igidlik salnamələrini...

***

 Cəbrayıl Kür-Araz və Qədim Şərq mədəniyyətinin qovuşduğu tarixi məkandır. Buradakı mağaralar, siklop tikililəri, daş üzərində müxtəlif naxışlar, qədim yaşayış yerləri, istehkam və qəbiristanlıq qalıqları bunu təsdiq edir. Ərazidə çoxlu yazılı abidələr vardır ki, bunlardan da Ağoğlandakı Orxan yazılı abidəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

 Rayon Azərbaycanla İran sərhədində – Araz çayının sol sahilində yerləşir. A.Bakıxanov, Əhməd bəy Cavanşir, Mirzə Adıgözəlbəy, Məhəmmədhəsən bəy Baharlı və başqaları əsərlərində bu torpaq haqqında zəngin məlumat verir. Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələri Qasım bəy Zakir və Cəlil Məmmədquluzadə də Cəbrayılın adət-ənənələri, mədəniyyəti ilə bağlı yazılı ədəbiyyatda fikir bildiriblər.

Deyilənlərə görə, Cəbrayıl tarixi şəxsiyyət olub, Ziyarət dağından Araz çayına qədər torpaqlar da onun övladlarına məxsus olub. Bu müqəddəs şəxs “Cəbrayıl ata” deyilən yerdə dəfn edilib. Cəbrayıl kəndinin şimalında “Cəbrayıl ata” adlı məqbərə, Kordubaba dağında məzar və qədim yaşayış yerlərinin izləri günümüzədək qalmaqdadır. Qumlaq, Veysəlli, Alıkeyxalı və Şahvəlli kəndlərinin camaatı da özlərini Cəbrayılın nəslindən hesab edir. 

 Cəbrayıl igidləri hər zaman vətənpərvərlikləri ilə düşmənə qan uddurublar. Hələ II Dünya müharibəsində 4242 nəfər səfərbərliyə cəlb olunaraq 1672 nəfər döyüşlərdə şəhid olub. Bu döyüşlərdə Cəmil Əhmədov, Mahmud İsmayılov, Balay Səfərov, Fərhad Fətəliyev, Bilal Əliyev, Şahı Hüseynov, Gürşad Şərifov, Dünyamalı Rüstəmov və bir çoxları böyük fədakarlıq göstərərək canlarını Vətən yolunda sipər ediblər. 

Cəbrayıl rayonu 8 avqust 1930-cu ildə yaranıb. İşğaldan əvvəl ərazisi 1050 kvadrat kilometr, 23 inzibati ərazi nümayəndəliyi olmaqla, 1 şəhər, 4 qəsəbə, 92 kənddən ibarət olub. Əhali işğaldan əvvəl üzümçülük, heyvandarlıq, taxılçılıq, baramaçılıqla məşğul idi. İşğaldan əvvəl üzüm bağlarından 60 min tondan yuxarı üzüm istehsal olunurdu. Rayonda tikiş, xalça, cihazqayırma sexləri və müxtəlif sənaye obyektləri fəaliyyət göstərirdi. Elm, mədəniyyət bu torpaqda həmişə inkişaf edib. İşğaldan əvvəl rayonda 72 məktəb, 3 musiqi məktəbi, 12 mədəniyyət evi, 32 klub, 78 kitabxana və sair fəaliyyət göstərirdi. Rayon tarix-diyarşünaslıq muzeyində 20 mindən yuxarı eksponat qorunurdu. Tibb müəssisələrində 92 həkim, gənc nəslin təlim-tərbiyəsi və təhsili ilə 1600-dən çox müəllim məşğul olurdu.

Cəbrayıl rayonu 1993-cü il avqust ayının 23-də əzəli və əbədi düşmənlərimizin tapdağı altına keçdi. 1050 kvadrat kilometri əhatə edən 52000 nəfər əhalisi olan rayon ərazisi və bu ərazilərdə birlikdə 72 ümumtəhsil məktəbi, 8 xəstəxana, 132 tarixi abidə, 150 mədəniyyət ocağı, 100-ə yaxın kənd büsbütün ermənilərin işğalına məruz qaldı, vəhşicəsinə dağıdıldı. Qarabağ müharibəsində 362 nəfər şəhid, 191 nəfər əlil, 90 nəfərə yaxın vətəndaşımız isə əsir və itkin düşdü. Torpaqlarımızın müdafiəsi uğrunda şəhid olan 6 nəfər Şikar Aslanov, Kazım Məmmədov, Mətləb Quliyev və başqaları Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görüldü.

Böyük Qayıdış Cocuq Mərcanlıdan başladı…

2016-cı il Aprel döyüşləri zamanı Lələtəpə yüksəkliyi düşməndən təmizlənib, Cocuq Mərcanlı kəndi Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçdi. Prezident İlham Əliyevin 2017-ci il 24 yanvar tarixli Sərəncamına əsasən işğaldan azad olunmuş Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndində 50 ev, 96 şagird yerlik məktəb və məscid tikilərək istifadəyə verildi və 30 may 2018-ci il tarixdən sakinlər bu kəndə köçürüldü. 

Ulu Öndərin də dediyi kimi: “Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan, Qubadlı, Kəlbəcərin o yüksək dağları, çeşmələri, İstisuyu – biz onlarsız heç vaxt yaşaya bilmərik. Heç vaxt Azərbaycanı bu gözəl guşələrsiz təsəvvür edə bilmərik”. 

Zəfər müharibəsindən keçən 44 gün ərzində Cəbrayıl şəhəri, rayonun 90 kəndi  Ermənistan işğalından azad olundu. Həmin il noyabrın 16-da Müzəffər Ali Baş Komandan Füzuli və Cəbrayıl şəhərlərində səfərdə oldu. Xudafərin körpüsü üzərində, Cəbrayıl şəhərində qalibiyyət rəmzi olan şanlı Azərbaycan Bayrağını qaldıraraq bizə qürur dolu anlar yaşatdı. Bu səfər ermənilərin talan etdiyi Cəbrayılı bütün dünyaya erməni vandalizminin sübutu kimi xatırlatdı.

2021-ci il fevralın 14-də Prezidentin Cəbrayıla növbəti səfəri zamanı 7 min hektarda əkin işləri aparılmasını tapşırdı. Həmin il aprelin 26-da Cəbrayıl rayonuna yenidən səfər edən Prezident rayonun girişində “Cəbrayıla xoş gəlmişsiniz!” lövhəsinə baxış keçirdikdən sonra Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi hissəsinin açılışında iştirak etdi. 2021-ci il oktyabrın 4-də Cəbrayılın işğaldan azad olunmasının birinci ildönümündə dövlət başçımızın növbəti səfəri zamanı Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunda yaradılacaq “Araz Vadisi İqtisadi Zonası” Sənaye Parkı, Cəbrayıl Rayon Mərkəzi Xəstəxanası, məktəb binası, çoxmənzilli yaşayış məhəlləsi, Cəbrayıl Memorial Kompleksi və Cəbrayıl şəhərinin bərpasının təməl daşını qoydu. Ölkə başçısı 110/35/10 kilovoltluq “Cəbrayıl” yarımstansiyasının, Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi hissə kompleksinin açılışında iştirak etdi.

 2022-ci il mayın 26-da  ölkə başçısı cənab İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Cəbrayıl rayonuna səfər edərək  Soltanlı stansiyasının, “Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin 330/110 kilovoltluq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlqoyma mərasimində iştirak etdilər. 1000 meqavat yükötürmə qabiliyyətinə malik olan bu yarımstansiyasının tikilməsi beynəlxalq enerji dəhlizinin yaradılması sahəsində bir prioritetdir. 

2023-cü il sentyabrın 28-də Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarına səfəri çərçivəsində Cəbrayıl şəhərində inzibati binanın təməlini qoydu. 718 mənzildən ibarət Cəbrayıl Yaşayış Kompleksində aparılan tikinti işləri, 1833 mənzildən ibarət Şirvan, Lənkəran və Yevlax Yaşayış kompleksləri, 960 şagird yerlik orta məktəb binası və 80 yerlik uşaq bağçasının tikilməsi üçün görülən işlərlə tanış oldu. “Azərişıq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin Cəbrayıl Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzi istifadəyə verildi. 2024-cü il may ayının  19-da Böyük Mərcanlı kəndinin təməli qoyuldu.  Və cəmi bir il sonra 2024-cü il Oktyabrın 3-də ölkə başçısı və birinci xanımın iştirakı ilə Mehdi Mehdizadə adına 960 şagird yerlik tam orta məktəb binasının açılışı, bir çox zavod və fabriklərin təməlinin qoyulması Azərbaycanın əzəli torpaqlarına sahib çıxmaq qüdrəti və siyasi iradəsi olmaqla yanaşı, həm də doğma Qarabağımız uğrunda canından keçərək şəhidlik məqamına yüksəlmiş qəhrəman Vətən oğullarımızın xatirəsinə ən böyük ehtiram idi. 

    Cəbrayıl! Sən Aşıq Qurbaninin, Humayın, Kərimin keçmiş sazısan! Dilləndirsən susmayan, ürəklərə söz doldurub, köz vuran Dədəm Qorqudun ayaq izi, irs qaynağı, saz yolusan! Azərbaycanın tarix adlı kitabında qayıdışın simvolusan! Qayıdışına qurban olan minlərlə cansan! Hər şeyin başlanğıcı, unudulmazı, əbədi iz yolusan! 

Bu gün sənin günündür. Günün mübarək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10.2024)

Kopenhagen Universitetinin nevrologiya üzrə professoru, Beynəlxalq Başağrısı Cəmiyyətinin rəhbəri, İnsan Miqreni Araşdırma Birliyinin direktoru prof. Dr. Məsud Aşina Danimarka Milli Tədqiqat Fondunun 8 milyon avro mükafatına layiq görülüb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” pprtalına Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, bu mükafat Miqrendə Kəşflər Mərkəzinin yaradılmasına sərf olunacaq.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 8 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə Məsud Aşina “YAŞAT” Fondunun Himayəçilik Şurasının üzvü seçilib. Azərbaycanlı professor diaspor fəaliyyətində xidmətlərinə görə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923-2023)” yubiley medalı ilə təltif edilib.

Soydaşımız 2019-cu ildə Lundbeck Professor proqramı fondunun ən böyük həcmli qrant proqramında iştirak edərək baş ağrılarının yeni müalicə metodlarının axtarışına və təkmilləşdirilməsinə görə 5 milyon avro mükafata layiq görülüb.

Məsud Aşina qazandığı mükafatla bağlı Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin internet televiziyası olan Diaspor TV-yə müsahibə də verib.

 Müsahibəni aşağıdakı linkdən izləmək mümkündür:

https://www.youtube.com/watch?v=Ok-cp1O-W0s

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10.2024)

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Bu gün Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Jurnalisti, ayna.az saytı və Ayna TV-nin təsisçisi, “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin üzvü, hamımızın sevimlisi Elçin Şıxlının doğum günüdür. Onun 67 yaşı tamam olur.

Azərbaycan jurnalistikasının inkişafında özünəməxsus yeri və nüfuzu olan Elçin Şıxlı Azərbaycan mediasına hər zaman müasirlik, yenilik gətirən bir novatordur. Onun dərin savadı, yüksək mədəniyyəti, jurnalist etikası hər zaman peşəsi ilə şəxsiyyəti arasında bir vəhdət təşkil edərək, müasirləri arasında onu fərqləndirmişdir. Elçin Şıxlı hansı işdə işləməsindən asılı olmayaraq, həmişə ədaləti, insanlığı, məğrurluğu, millət və vətən sevgisini öndə qalxan tutmuşdur.

Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının yadigarı olan Elçin Şıxlı ilk öncə ləyaqətli bir insandır.

Elçin Şıxlı 1957-ci il oktyabrın 4-də Bakı şəhərində, xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının ailəsində anadan olmuşdur. Əslən Qazax rayonunun İkinci Şıxlı kəndinin Şıxlinskilər soyundandır. 1964-cü ildə Bakı şəhəri 190 №-li orta məktəbin birinci sinfinə getmiş və 1974-cü ildə həmin məktəbi bitirmişdir. 1974-cü ildə SSRİ-nin 50 illiyi adına Azərbaycan Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunun ingilis dili fakültəsinə daxil olmuş və 1979-cu ildə həmin institutu ingilis və alman dilləri müəllimi ixtisası alaraq bitirmişdir.

1979-cu ilin avqustundan oktyabrınadək Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Xarici Turizm İdarəsi informasiya-reklam şöbəsinin müfəttişi işləmişdir.

1979-cu ilin oktyabrından 1981-ci ilin mayınadək Sovet Ordusu sıralarında hərbi xidmətdə olmuş və həmin müddət ərzində o zamankı Almaniya Demokratik Respublikası ərazisində yerləşmiş sovet ordusu hərbi komendatlıqlarından birində mütərcimlik etmişdir.

1981-ci ilin iyul-avqust aylarında “İnturist” ÜSC Bakı şöbəsində tərcüməçi işləmişdir.

1981-ci ilin avqustundan 1986-cı ilin sentyabrınadək Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətinin xaricdə yaşayan həmvətənlərlə əlaqələr şöbəsinin referenti olmuşdur.

1986-cı ilin sentyabrından 1988-ci ilin mayınadək Azərbaycan SSR Maarif Nazirliyi Kollekgiyasının katibi vəzifəsində işləmişdir.

1988-ci ilin mayından 1989-cu ilin aprelinədək V.İ.Lenin adına Sovet Uşaq Fondu Azərbaycan respublika bölməsi İdarə Heyəti aparatında baş referent olmuşdur.

1989-cu ilin aprelindən 1990-cı ilin iyulunadək “Azərbaycan Kommunisti” — “Kommunist Azerbaydjana” jurnalında ədəbi işçi kimi çalışmıdır.

1990-cı ilin iyulundan 1998-ci ilin fevralınadək “Ayna”-“Zerkalo” qəzetləri redaksiyasında baş redaktor müavini, 1998-ci ilin fevralından 1999-cu ilin mayınadək “Al-ver” qəzetinin baş redaktoru, 1999-cu ilin mayından 2001-ci ilin yanvarınadək “Ayna Mətbu Evi” şirkətinin prezidenti vəzifələrində çalışmışdır.

2001-ci ilin yanvarından 2014-cü ilədək “Ayna”-“Zerkalo” qəzetlərinin baş redaktoru olmuşdur. 

2016-cı ildə ayna.az saytı və Ayna TV-ni təsis etmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamları ilə Elçin Şıxlinski Kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafında xidmətlərinə görə  3-cü dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə və  “Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi” medalı ilə təltif təltif olunmuşdur.

 "Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə heyətinin qərarı ilə Elçin Şıxlinski Milli Mətbuatın inkişafındakı xidmətlərinə və "Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyinin fəaliyyətində yaxından iştirak etdiyinə görə "Fəxri Diplom"la təltif olunmuşdur.

Evlidir. İki övladı, iki nəvəsi var.

“Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədri, riyaziyyat elmləri doktoru, professor İlham Pirməmmədov, İctimai Birliyin bütün üzvləri, o cümlədən Qazax mahalının ziyalıları adından Elçin Şıxlını doğum günü münasibətilə təbrik edir, ona can sağlığı, uzun ömür və işlərində müvəffəqiyyətlər arzulayırıq.

Elçin müəllim, biz sizinlə fəxr edirik!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Ən yeni poeziya rubrikasında bu gün şair Rəfail İncəyurd Qazax elinin sazından-sözündən cilalanmış şeirini təqdim edilir. 

Necə deyərlər, mürəkkəbi hələ qurumamış bu şeiri isti-isti sizlərə çatdırırırq.

Salam oktyabr! Həzin duyğular

yenə yola çıxıb sənə qoşuldu.

Mövsüm geyiminə keçir ağaclar – 

Rəngə bax: nə sarı, nə də yaşıldı.

Göyərçin qoşunu çörəkdən ötrü

Evlərin damını tərk etmir indi.

Sahibsiz ac itlər ac pişikləri

Qorxudub hirs ilə hürkütmür indi.

İncədə bağların ura vaxtıdı,

Bərəkət havası gətirir külək.

Payız yağmurunu çox ləngitmə ki,

İslanıb deyinək, quruyub gülək...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10. 2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

1.

Əsl dostluq brilyant kimidir. Az-az rastına çıxır, qiyməti bahadır, saxtası da çoxdur.

2.

-Əzizizm, mənə kompliment de. 

-Sən dünyanın ən ağıllı, ən yaraşıqlı, ən sevimli bir insanının həyat yoldaşısan. 

3.

-Siyavuş müəllim, mövcud keysi aktual diskursun narrotiv formatında implementirləşdirmək lazımdır. 

-Hı?

4.

Həbsxanadakı bütün yerlər oturmaq üçündür.

5.

İndi dağa yalnız sürünə-sürünə çıxırlar. 

6.

Ağ atlı oğlan arzulayan qızların zəmanəmizdə bir çoxbilmiş mehtərə olduqca böyük ehtiyacları var. 

7.

Əziziyəm gop gəlsin,

Qapımıza top gəlsin.

Noyabrı gözləyirik

Elimizə cop gəlsin. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.10.2024)