Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günə təsadüf edən əsas tarixi hadisələri  diqqətinizə çatdırırıq.

Ümumdünya yerin təki günü

6 qatdan ibarət olan, sualtı sular üçün filtr rolunu oynayan yerin təki özündə 45 faiz mineral hissəcik, 25 faiz su, 25 faiz hava və 5 fazi üzvü maddələr daşıyır. Ekosistemin qorunmasında əhəmiyyətli rol oynayan bu qat bitkilər aləminin həyat mənbəyi hesab edilir. Yerin təkinin qorunması vacibdir, bu gün insanlara xilaskarlıq missiyası tapşırılacaq.

Şəhid daxili işlər naziri Məhəmməd Əsədovun doğum günü

1991-ci il noyabr ayının 20-də Azərbaycanın dövlət xadimləri öz vəzifə və vətəndaşlıq borclarını yerinə yetirmək üçün vertolyotla Ağdam şəhərinə uçarkən Qarakənd səmasında dəhşətli, yaddaşlardan silin­məyən qanlı vertolyot faciəsi baş verdi. Sanki hansısa xəyanətkarlıqla vertolyota doldurulub erməni terrorçularına yem olaraq göndərilən şəxslərin hamısı müstəqilliyimizin qatı tərəfdarları, vətənpətrvərlər idi. Xalqımızın azadlığı, torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda gedən mübarizədə şəhid olan bu şəxslərin arasında daxili işlər naziri Məhəmməd Nəbi oğlu Əsədov da var idi.

Məhəmməd Əsədov 1941-ci il dekabr ayının 5-də Zəngilan rayonunun Baharlı kəndində anadan olub. Uzun illər partiya-sovet işlərində çalışıb, 1982-ci ildə Moskva Təhlükəsizlik Akademiyasını qırmızı diplomla başa vurub, Azərbaycan Təhlükəsizlik Nazirliyində məsul vəzifələr daşıyıb. 1990-cı ilin may ayında Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər naziri vəzifəsinə təyin edilib, nazir işlədiyi müddətdə vaxtının çoxunu Qarabağ bölgəsində keçirib, əsgərlərlə çiyin-çiyinə səngərlərdə gecələyib. 1990-cı il noyabr ayının 5-də general-mayor rütbəsini alıb. Allah ona rəhmət eləsin!

Beynəlxalq Könüllülər Günü

BMT-nin Baş Məclisi tərəfindən 1985-ci ildən iqtisadi və sosial inkişaf naminə hər il 5 dekabr Beynəlxalq Könüllülər Günü kimi qeyd olunur. Könüllülük – öz iradəsi və sərbəst seçimi əsasında əvəzi ödənilməyən fəaliyyəti həyata keçirən şəxsdir. Könüllülüyün məqsədi isə tapşırıqları yerinə yetirmək, fərdlərə və ya ictimai təşkilatlara maliyyə dəstəyi olmadan, fədakarcasına, insanların rifahını inkişaf etdirmək və yaxşılaşdırmaqdan ibarətdir. Bu, öz maraqları, şəxsi bacarıqları və öyrənmə vasitəsilə cəmiyyətə xidmət göstərilməsidir ki, qarşılığında pul əvəzinə özünə dəyər və hörmət hissi qazanılır. Bu təqvim günü ölkəmizdə hər il yüksək səviyyədə qeyd edilir. Könüllülərin səyi nəticəsində hər gün minlərlə insan maarifləndirilir, onların pis vərdişlərdən uzaqlaşması naminə müxtəlif layihələr həyata keçirilir.

Ölkəmizdə könüllülük hərəkatı geniş vüsət alıb, bu faktdır. Hətta Prezident İlham Əliyev 2020-ci ili respublikamızda “Könüllülər ili” elan etmişdi. Avropa oyunları, Formula 1 kimi idman yarışlarında, COP29-da, beynəlxalq forumlarda böyük vüsət almış mövsümi könüllülük hərəkatı “Asan könüllüləri” qismində daimi status da qazanıb. Azərbaycan könüllülərini – fədakar gənclərimizi təbrik edirik.

Mandelanı, Cavidi, Moneni, Dümanı, Motsartı aparan gün

Vanna günü. Duş sevənlər ən azı bu gün vərdişlərini dəyişməlidirlər. Nindzya günü. Bu Şərq sənətini bir gün mənimsəmək pis olmazdı. Fransada əfvetmə, Niderlandda Klozum (keşiş), Avstriyada Krampus (cadugər) və Amerikada komfortla yemək günü.

2017-ci ilin bu günündə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi dopinq istifadəsinə görə Rusiya qış olimpiya yığmasını 2018-ci il oyunlarından kənarlaşdırıb. 2013-də Nobel mükafatçısı, CAR-ın prezidenti olmuş Nelson Mandela vəfat edib. 1966-cı ildə məşhur fransız müğənnisi Patrisiya Kaas doğulub. 1949-cu ildə Qüds İsrailin ilk paytaxtı elan olunub. 1946-cl ildə məşhur ispaniyalı tenor Xose Karreras doğulub. 1941-ci ildə Azərbaycan ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndələrindən biri – Stalin repressiyasının qurbanı Hüseyn Cavid İrkutsk həbsxanasında işıqlı dünyaya əlvida deyib. 1940-cı ildə Azərbaycan teatr və kinosunun unudulmaz aktyoru Ağasadıq Gəraybəyli vəfat edib. 1936-cı ildə Qazaxıstan və Qırğızıstan SSRİ tərkibində müxtar respublikadan ittifaq respublikasına keçiblər. Həmin gün SSRİ-də Stalin Konstitusiyası da qəbul edilib.

Rəssamlığın ən cazibədar cərəyanı impressionism hesab edilir. 1926-cı ildə məşhur fransız rəssamı, impressionizmin banisi Klod Mone dünyadan köçüb. 1925-ci ildə SSRİ-nin ilk kult filmi olan “Potyomkin zirehli gəmisi” ekranlaşdırılıb. 1924-cü ildə Azərbaycan kinosunun incisi sayılan “Şərikli çörək” filminin rejissoru Şamil Mahmudbəyov dünyaya gəlib. 1901-ci ildə adı uşaqların dillərində əzbər olan Amerika rəssamı Uolt Disney doğulub. 1879-cu ildə ABŞ-da ilk ATS yaradılıb. 1870-ci ildə Aleksandr Düma – dünyaşöhrətli fransız, Quba hamamında çimib çimmək günah sayılan avropalıları bədbəxt adlandıran dahi yazıçı dünyadan köçüb. 1803-cü ildə rus şairi Fyodor Tütçev doğulub. 1791-ci ildə başqa bir dünyaşöhrətli şəxs – Avstriya bəstəkarı Volfqanq Amadey Motsart dünyadan köçüb. 1766-cı ildə dənizçi Ceyms Kristi Londonda ilk auksion keçirib, yeri gəlmişkən, indi Kristis dünyanın ən məşhur auksionudur. 1496-cı ildə Portuqaliya kralı Manuel yəhudilərin ölkədən qovulması barədə fərman imzalayıb.

İnkvizisiya tonqalları

Ən nəhayət, 1484-cü ilin 5 dekabrında Roma Papası əcinnə ovuna çıxanlara inkvizisiya tonqallarını daha gur yandırmağı əmr edib. Hardasa bizlərin 37-ci il repressiyasına bənzər bir azadfikirliliyin təqibi və cəzalandırılması ən işıqlı insanların məhvi ilə sonuclanıb. Bəlkə də tale işidir ki, repressiya qurbanı Hüseyn Cavid də məhz 5 dekabrda dünyadan köçüb.

Çox təəssüf ki, əsrlər ötsə belə cəmiyyətlər yenə də azad ola bilməyiblər. İnkvizisiya tonqallarına insanlar cismən atılırdısa indi mənən atılır, repressiya edamlarına insanların cisimləri tuş gəlirdisə, indi mənəviyyatları tuş gəlir. Hər şeyin düzələcəyi ümidi ilə!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ah, bilməm ki, bu aləm nərəsi?  

Bana bir söylə, cəhənnəm nərəsi?  

Şu sönük qəlbimə atəş dilərim,  

Ağlamaq istər ikən həp gülərim. 

Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm ədəbi cərəyanının əsas nümayəndəsi, milli romantik şeirin və mənzum faciənin banisi, XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının ən parlaq nümayəndələrindən biri, söz və fikir zadəganı adlandırılan, Stalin represiyası qurbanı dahi şair Hüseyn Cavidin anım günüdür. 

Hüseyn Cavid 1937-ci il iyunun 4 də Sovet cəza orqanları tərəfindən həbs olunub, 1937-ci ildən 1939-cu ilə qədər Keşlə və Bayıl həbsxanalarında dustaq olmuşdur.

Bu illər ərzində 3 dəfə məhkəmə olsa da, heç bir əsaslı dəlil olmadığından məhkəmə qərar çıxara bilmir. Və onun sənədləri SSR-i xalq daxili işlər komisarlığına göndərilir. 1939-cu ilin iyun ayında xüsusi müşavirənin qərarı ilə Hüseyn Cavid antisovet təşkilatında və təbliğatında iştirakına görə 8 il islah əmək düşərgəsinə sürgün edilərək uzaq Sibirə - Maqadana göndərilir.

50-60 dərəcəlik Sibir şaxtası şairin səhhətinə təsirsiz ötüşmür və xəstələnən Cavid 1941-ci ilin iyun ayında müalicə olunmaq məqsədi ilə İrkutsk vilayətinin Tayşek rayonunun Şevçenko kəndinə 21 saylı məhbus əlillər evinə göndərilir.

Tayşet rayon arxivində Şevçenko kəndində  yerləşən məhbus əlillər evində həlak olanların siyahısında yer alan Hüseyn Cavidin sənədində qeyd olunduğuna görə 21 saylı məhbus əlillər evində müalicə olunan Cavid 1941-ci ilin dekabrın 5-də saat 22:30-da ürək zəifliyindən dünyasını dəyişib. 59 yaşlı şair 2 gün sonra məhbus qəbristanlığında 59 nömrəli qəbirdə taxta tabutda 2 metr dərinliyində dustaq Azərbaycanlıların iştirakı ilə başı şərqə dəfn olunub.

1956-cı il martın 6-da Azərbaycan SSR ali məhkəməsinin hökmü ilə Hüseyn Cavid bəraət alıb. 

26 oktyabr 1982-ci ildə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Hüseyn Cavidin cənazəsi doğma vətəninə gətirilib və o, Naxçıvanda Cavidlərin ailə məqbərəsində dəfn olunub.

Onu güllələmədən öldürdülər..

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2024)

Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli dekabrın 4-də ölkəmizdə səfərdə olan Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyinin (TİKA) başqanı Serkan Kayaların rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir  ki, görüşdə nazir Azərbaycan və Türkiyə dövlət başçılarının dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin iki ölkə arasında bütün istiqamətlərdə yüksək səviyyədə inkişafına şərait yaratdığını bildirib. Adil Kərimli vurğulayıb ki, mədəniyyətin müxtəlif sahələrində əməkdaşlığın inkişafı üçün geniş perspektivlər mövcuddur. Onun sözlərinə görə, tarixi abidələrin bərpası, konservasiyası, birgə arxeoloji tədqiqatlar, o cümlədən kino və audiovizual sənət və digər sahələrdə əməkdaşlıq üçün iki ölkənin potensialından istifadə olunaraq əhəmiyyətli nəticələr əldə etmək mümkündür.

TİKA başqanı Serkan Kayalar rəhbərlik etdiyi qurumun fəaliyyət istiqamətləri və Azərbaycanla mövcud əlaqələri barədə məlumat verib. S.Kayalar TİKA-nın qeyd edilən sahələr üzrə əməkdaşlıqda maraqlı olduğunu diqqətə çatdırıb.

Söhbət zamanı qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2024)

Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli dekabrın 4-də Yəmən Respublikasının ölkəmizə yeni təyin olunmuş səfiri Məhəmməd Saleh Əhməd Turiq ilə görüşüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, diplomatı Azərbaycanda fəaliyyətə başlaması münasibətilə təbrik edən nazir ona işlərində uğurlar arzulayıb. Deyib ki, İslam dünyasının bir hissəsi olan Azərbaycan müsəlman ölkələri ilə əməkdaşlığa önəm verir.

Qeyd olunub ki, mədəniyyət xalqlar arasında körpülər qurmaq üçün əhəmiyyətli vasitədir. Azərbaycan ilə Yəmən arasında mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığın qurulması üçün hüquqi baza yaradılmalıdır. Azərbaycan tərəfi bu istiqamətdə addım atmağa hazırdır.

Səmimi qəbula görə təşəkkürünü bildirən səfir Məhəmməd Saleh Əhməd Turiq ölkəmizdə diplomat kimi fəaliyyət göstərməsindən məmnunluğunu bildirib. O, fəaliyyəti dövründə iki ölkə arasında bir sıra sahələrdə, o cümlədən mədəniyyət sahəsində əlaqələrin qurulması üçün səylərini əsirgəməyəcəyini diqqətə çatdırıb.

Söhbət zamanı yəmənli gənclərin Azərbaycanda incəsənət üzrə təhsil alması, kitabxana, muzey, mədəni irsin qorunması və s. sahələrdə təcrübə qazanması ilə bağı fikir mübadiləsi aparılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qonaqlı-qaralı bu ünvana yenə də insanlar axışırdı, burada keçiriləcək növbəti tədbirdə

İştiraka tələsirdilər. 

Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının inzibati binasında bu gün Azərbaycan Respublikası Xatirə Kitabı Redaksiyası tərəfindən nəşr edilən “44 Gün - Tarixi Zəfər” kitabının III cildinin təqdimat mərasimi idi.

Tədbirdə şəhid ailələri, veteranlar, media mənsubları və ziyalılar iştirak edirdi. 

Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri polkovnik Cəlil Xəlilov tədbiri açıq elan etdi. Açılışdan sonra Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirildi, Ümummilli lider Heydər Əliyevin və Azərbaycanın müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərin əziz xatirəsi 1 dəqiqəlik sükutla yad olundu.

Tədbirdə çıxış edən polkovnik Cəlil Xəlilov 44 günlük Vətən müharibəsinin önəmindən danışdı, hərbçilərimizin müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə bu müharibədə göstərdikləri qəhrəmanlıqlara diqqət çəkdi. 

Cəlil Xəlilov qeyd etdi ki, illər, əsrlər keçsə də şəhdilərimizin, qazilərimizin bu müharibədə göstərdiyi qəhrəmanlıqlar hər zaman ehtiram hissi ilə xatırlanacaq və yad ediləcək. 

Təşkilat sədri “44 Gün - Tarixi Zəfər” kitabının III cildinin də bundan əvvəlki cildlər kimi mükəmməl şəkildə hazırlandığını bildirən polkovnik buna görə Azərbaycan Respublikası Xatirə Kitabı Redaksiyasına öz təşəkkürünü izhar etdi.

 Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Xatirə Kitabı Redaksiyasının baş direktoru Nəzakət Məmmədova kitabın ərsəyə gəlməsi üçün görülən işlərdən danışdı, şəhidlərimizin qəhrəmanlığının bundan sonra da tədqiqat və təbliğat mövzusu olacağını bildirdi. 

Tədbirdə çıxış edən Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşı Kəmalə Əliyarova, “Bakı xəbər” qəzetinin baş redaktoru, Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü Aydın Quliyev də “44 Gün - Tarixi Zəfər” kitabının əhəmiyyətindən danışıb, kitabın nəşrini hərb tariximizin əbədiləşdirilməsi baxımından atılan mühüm addım kimi dəyərləndirdilər.

Tədbirin sonunda “Vətən daşı” sənədli filmi nümayiş olundu, xatirə şəkli çəkildi.

Beləcə, Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının daha bir tədbiri uğurla başa çatdı. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2024)

Aysel Fikrət, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Dünyanın rənginin insan hissləri ilə dəyişdiyini çoxdan müşahidə etmişəm.  Bəzən bir əsarətdən qurtaran adam günəşi olduğundan daha sarı görür. Həyat bizi hansı rəngə yıxsa, biz də o rəngə düşüb qalırıq. 

Əgər ömrümü rənglərə bölsəm, uşaqlıq dövründə gördüyüm səma indi çox dəyişib. Qəzəbdən çalxalanan dünyanı insanlar, insanları dünya rəngsiz edib. Həssas insan üçün zülm, zülmkar üçün gözəllik görünən hər şeydən bir az soyuyuram. 

Doğmalıq ən isti rəngdir. Atamın ətri elə xoş rənglə içimə dolmuşdu ki, mən sevgini onun istisində kəşf etdim. İndi daha çoxdandır ki, o rəngləri görmürəm. Gözlərim bu dünyaya tordan baxır. Mən də hamı kimi rəngsiz axına düşüb gedirəm. İnsanların içindən boz bir tüstü çıxır və onların gözləri bu tüstüyə dözmür. Bəlkə insan gözünün bulanıqlığı vicdan rəngidir? Görəsən niyə belədir? Zamanla artıq rənglər də sehrin itirir. İnsan da bozarır, saralır. Dünya ən birinci onun rəngini əlindən alır, sonra qalan gözəllikləri. Ən dəhşətlisi o başını itirmiş axında başın ola-ola gəzməkdir, düşüncələrin rəngli olduğu halda, onu hər gün insanlar üçün boz rəngə çevirməkdir. 

Yalnız mən hər dəqiqə bir rəngə düşən, hər şəraitə, hər rəngə çevirib aradan çıxan adamları da müşahidə edirəm. Onda qorxuram. Deyirəm: Ay Allah, Sən yeri-göyü, Dünyanı, insanı ol deyib yaratdın. Dünya böyük bir buqələmuna döndü, biz də onun içində çalxalanırıq. 

Dünyanın rəngini insan hissləri ilə dəyişdiyini çoxdan müşahidə etmişəm. Daha sevə bilmirsənsə, rəngini soldur, yaşa, harda qırıldı - qırıldı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2024)

Paraqvayın paytaxtı Asunsion şəhərində keçirilən UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 19-cu sessiyasında “Azərbaycanda təndir sənətkarlığı və çörəkbişirmə” adlı milli nominasiya faylının UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilməsi qərara alınıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istunadən xəbər verirb ki, UNESCO-nun Qiymətləndirici Orqanı tərəfindən müvafiq meyarlar üzrə müsbət rəy alan nominasiya faylına dair qərar dekabrın 3-də elan edilib.

Bununla da, UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısında yer alan elementlərimizin sayı 24-ə çatdırılıb.

Qərarın elan edilməsinin ardınca çıxış edən ölkəmizin UNESCO yanında daimi nümayəndəsi, səfir Elman Abdullayev Azərbaycan Respublikası adından UNESCO Qiymətləndirmə Orqanına və Hökumətlərarası Komitəyə xalqımızın mədəni irs nümunəsini dəstəklədiklərinə görə təşəkkür edib.

Sessiyada çıxış edən Azərbaycan mədəniyyət nazirinin müavini Səadət Yusifova, ilk növbədə, müsbət qərarın qəbuluna görə Qiymətləndirici Orqana və Katibliyə təşəkkür edib. Qədim ənənələrə söykənən təndir sənətkarlığının Reprezentativ Siyahıya daxil edilməsinin xalqımız üçün əlamətdar olduğunu vurğulayıb. Sürətlə müasirləşən dünyada mədəni irsin qorunması və gələcək nəsillərə çatdırılmasının xüsusi önəm daşıdığını qeyd edən S.Yusifova bu istiqamətdə Mədəniyyət Nazirliyinin təşəbbüslərindən də danışıb. COP29 çərçivəsində təqdim edilən İqlim üçün Mədəniyyət (C4C) təşəbbüsü haqqında məlumat diqqətə çatdırılıb.

Qeyd edək ki, “Azərbaycanda təndir sənətkarlığı və çörəkbişirmə” adlı nominasiya faylı Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2023-cü ildə Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə UNESCO-ya təqdim edilmişdir. Elementin siyahıya daxil edildiyi 19-cu Sessiyada Mədəniyyət Nazirliyi, UNESCO yanında Daimi Nümayəndəliyimiz və UNESCO üzrə Milli Komissiya təmsil olunur.

Sessiya öz işini 7 dekabra qədər davam edəcək.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2024)