“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Məhəmməd Çalğındır

Məhəmməd Çalğın

Təbriz

QARABAĞ

Ey Füzuli...
Sənin qara gözlərin
Qışın ağ gözlərinin altında su kimi əsir.

Sənin xurmalı yanaqların...
Şirinliyindən
Adamın dodaqların kəsir.

Sənin zeytun gözlərin...
Gözlərin yeridikcə
Adam müsəlmanlaşır.

Ey Füzuli...
Ağrılarını unut
Əllərimdən tut
Gözlərindən o qədər içmişəm, aşıram
Sənin gözlərinə and olsun Füzuli
Səni məndən uzaqladanlardan, uzaqlaşıram
Dünyanın güzgülərinin önündəsən haala
Səni göstərə bilməyən aynaların adı şüşədir
Səni göstərə bilməyən gündüzlərin adı gecədir
Səni səbt edə bilməyən tarix nağıldır
Və səni oxuya bilməyən şair, heç şair deyil.

Ey Füzuli...
Ayağa dur
Taqçalarının tozunu al
O çörək qabındakı cəhlənmiş çörəklərini boşalt
O küzədəki boyat suyu dişarı süz
Hələ, divardan sallanan Sayatın saralmış şəklinə baxarsanmı?
Ooooooy!!
Anan ölsün Sayat
Su boyat, çörək boyat
Gərəkdir rəngin saralsın.

Ey Füzuli...
Ayağa dur
Əl-üzündə yağış təsviri qur
Küçələrinə xalça uzalt!
Alışdır tiribonlarını
Həmən bir şeir gecəsi qur
Təbrizdən Çalğın gəlmiş
Və Bağdaddan...
Buyursun Füzuli həzrətləri.

"Bu rövşəndir təbiətdə dan ulduzsuz pegah olmaz.
Rüxi-zibayin ey dilbər nigahilən təbah olmaz.
Əgər məşuqələr içrə sədaqətlən vüqar olsa,
Bütün sərgəştələr içrə bu qədri nalə-ah olmaz.
Mərizi-eşqəm ey dilbər təbibi-dərdi-mən sənsən
Təbib dərdə əlac eylər uzaqdan ki, nigah olmaz.
Dodağından tərəhhüm qıl mənə bir qönçə lütf eylə,
İlahi bargahında o qünçeylən günah olmaz.
Mənə bir busə borcun var dedin gəl al Qarabağda,
Bu gün nəqd eylə ey dilbər sabah olmaz, sabah olmaz.
Füzuli xainidanından qalan şahzadə Çalğındır
Nasıl şahzadədir Çalğın başında heç sipah olmaz."

Ey Şuşa...
Ey dünyanın ən dəlisov gəlini
Ey yer-körəsinin sevgiyə hamilə olan noqtəsi
Gecələr qoynunda yazdığımız şeirləri, sinəndəki təpələrdə gizlətdik
Gündüzlər səsində yazdığımız romanları, göbəyindəki qayalıqlarda.

Ey Şuşa...
Ey xanın ərköyün qızı
Gözlərindəki yaşıl muncuqlarını mənə verərsənmi?
Yanaqlarındakı qızıl almalarını necə?
Dodaqlarını aç, şərqin havası təmizlənsin
Saçlarındakı bəyaz qartallarını uçurt
Göylər darıxır boşluqdan.

Ey Şuşa...
Qollarını boynuma sal - yalqızam
Saçlarını çiynimə sər - darıxıram
Əllərimi bağrına bas- üşüyürəm
Oooooy! Bilmədim
Bağışla Şuşa.
Yaralarına əlim dəydi
"Anan ölsün Şuşa
Nə dırmaşıbsan daşa
Bacın qurban olaydı
Gözündən axan yaşa".

Ey Şuşa...
Ey pərişanlığın simvolu
Ey Şuşa...
Ey şeirin stressi
Ey Şuşa...
Ey şairlərin paytaxtı,
Hələ şair dedim yadıma düşdü
Oturun Molla Pənah Vaqifu çağırım gəlsin.

"Çoxdandı həsrətəm yaşıl gözünə,
Gəl otur qarşımda göz-gözə Şuşa.
Nə gözəl saatdı, möhtəşəm andı,
Mən sizə qonağam sən bizə Şuşa.

Boğazın büllurdan, ətəyi ağ qar,
Sinəndən aslanır bir cüt qızıl nar,
Gözlərində bir cüt yaşıl zeytun var,
Dəhanın bənzəyir dənizə Şuşa.

Əyir ağ güzəmi, uzad hananı,
Sağ ala inəyi, bağla dananı,
Yüklə ağ mayanı, boz arvananı,
Yolla bu qatarı Təbrizə, Şuşa."

Atam illər öncə ağlardı
İllər sonra, mən güldüm.
Qarabağ ,siz görən Qarabağdan çox uca boydur
Ağdam...
Ağdamda bir gəlin ağlardı qatar səsiylə.
Gövərçinin ayağına məktub bağlayır bir gəlin
Və mən...
Qara damda otursam da
Ağdama vurulduğum gündən
Özümdən çox məmnunam.

Baş ağrıların toxtayandan sonra
Yol qırağındakı çinar ağaclarına baxarsan.
Dağların ətəyindəki göz yaşlarına diqqətli ol
Sənin bulutlarla nə işin var?
Uzaqdan görünən o savadlı şəhərin adı Laçındır.
O dirsəyə söykənən şairin, adı Sücaət.

"Fotoçu şəklini çək,
Hörüyünün, saçının.
Şəkildə gözəl düşür,
Qəmi, dərdi Laçının.

Ayazlı bir axşamda,
O qəlbidə yastamda,
Anam o uçuq damda,
Saçın hördü Laçının.

Gözlərimdə yuxular,
Sözülür xumar-xumar,
Nağılda üç alma var,
Onun dördü Laçının."

Əlimi alnıma qoyub kəlbəcərin qəlbisindən baxıram
Yer-kürəsinin yuvarlaq olduğunu kim söyləmişdi?
Milyonlar açılar və qollar gizləniblər kölgələrinin dərinliklərində.
Və dərələr, çadır kimi qatlanmış göstərir yer-kürəsini
Əlimi alnımdan götürüb.
Aşağıdakı kəndə sarı yeriyirəm haala,
Bu kənd də bir qız var adı Qızqayıt.
Qızqayıtın sağ çiynini، sol çiyinindən uca olsa da
Yeriyəndə sol ombasını bassa da Qızqayıt.
Yerişini sevirəm -
Qızqayıtın dodaqları kənd qoxusu versə də.

Dişləri kömür rəngində olsa da Qızqayıtın
Gülüşünü sevirəm.
Danışanda topuq vurur Qızqayıtın dili,
ÇaçaçaçaÇalğın sənə çaçaçaçay dəmləmişəm gəgəgəl iç
Ooooooooy!..
Sənin şeir dadında çayını çox sevirəm Qızqayıt.
Qızqayıtın barmağına anamın üzüyünü nişan taxıram
Və Kəlbəcə gələn yaza tapşırıram.

Cənubdayam haala
Zəngəzurun sağ döşündə uzanmışam.
Beynimdə Atillanın yaratdığı xəritə
Böyrümdə bir sürü quzu mələşir.
Köpəklər yalqızlığımı hürüşürlər kiçik bir təpənin üstündə
Və bir çoban,
Tütəyində oxşayır:
"Anan ölsün Zəngəzur,
Nə yatıbsan? Yatma dur,
Qollarını aç uzad;
Yenidən bir Turan qur."

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Timur (Tamerlan olaraq da tanınır) türklərin ən böyük sərkərdələrindən və dövlət xadimlərindən biridir. O, 14-cü əsrdə Mərkəzi Asiyada güclü bir imperiya quraraq Avrasiyada geniş əraziləri fəth etmişdir.

Timur 1336-cı ildə indiki Özbəkistan ərazisində, Şəhrisəbz şəhərində türklərin Barlas tayfasına mənsub ailədə anadan olub. O, gənc yaşlarından hərbi qabiliyyəti və liderlik bacarıqları ilə seçilirdi. Əvvəlcə Mavəraünnəhr (Amudərya və Sırdərya arasında yerləşən ərazi) bölgəsində hakimiyyətini möhkəmləndirdi və daha sonra geniş fəthlərə başladı.

Timurun ən böyük uğurlarından biri 1398-ci ildə Hindistana yürüş edərək Dehlini fəth etməsi idi. Bundan əlavə, o, İranı, İraqı, Anadoluya qədər uzanan əraziləri və Qafqazı öz hakimiyyəti altına almışdır. 1402-ci ildə Ankarada Osmanlı sultanı İldırım Bəyazidi məğlub edərək Osmanlı dövlətini müvəqqəti zəiflətdi. Bu zəfər Anadolunun siyasi xəritəsini dəyişdirdi və Osmanlıda “Fəthdən sonrakı fəsad dövrü”nü başlatdı.

Timur yalnız sərkərdə kimi deyil, həm də mədəniyyətə və incəsənətə verdiyi dəstək ilə tanınırdı. Onun paytaxtı Səmərqənd şəhəri elmin, mədəniyyətin və incəsənətin mərkəzinə çevrilmişdi. O, şəhərdə möhtəşəm memarlıq əsərləri, mədrəsələr və məscidlər tikdirmiş, alimləri və sənətkarları himayə etmişdir.

Timur 1405-ci ildə Çinə yürüşə çıxarkən Otrar şəhərində vəfat etmişdir. Onun məzarı Səmərqənddəki məşhur Qur-Əmir türbəsində yerləşir. Oğlu Şahrux və nəvəsi Uluqbəy onun qurduğu imperiyanı idarə etsələr də, imperiya zamanla parçalandı.

Timur qəddarlığı və hərbi dahiliyi ilə tarixdə həm qorxu, həm də hörmət qazanan bir sərkərdə kimi yadda qalmışdır. Onun hərbi strategiyaları, döyüş bacarıqları və qurduğu imperiya tarixçilər tərəfindən hələ də tədqiq edilir.

Timurun lənəti: Qur-Əmir türbəsinin sirləri

Tarixdə Timurun qəhrəmanlığı və qəddarlığı qədər onun məzarının ətrafında dolaşan əfsanələr də məşhurdur. Ən çox danışılan rəvayətlərdən biri onun məzarındakı “lənət”lə bağlıdır.

 Deyilənə görə, Timur vəfat etdikdən sonra Səmərqənddəki Qur-Əmir türbəsində dəfn edilir. Onun məzar daşına belə bir yazı həkk olunur: “Kim ki, mənim məzarımı açmağa cəsarət edərsə, məndən daha qorxunc bir düşməni azad edəcəkdir.” Bu sözlər illər boyu xalq arasında qorxu və hörmətlə danışılırdı.

Ancaq 1941-ci ildə Sovet antropoloqu Mixail Gerasimov və onun komandası bu xəbərdarlığa məhəl qoymadan Timurun məzarını açmağa qərar verdilər. 21 iyun 1941-ci ildə qazıntılar başladı və sarkofaq açıldı. Onlar Timurun qalıqlarını araşdırarkən, məzardakı ikinci bir yazı diqqətlərini çəkdi: “Qiyamət günümdə mənim intiqamım dəhşətli olacaq.”

22 iyun 1941-ci ildə Almaniya Sovet İttifaqına hücum etdi və İkinci Dünya Müharibəsinin ən qanlı döyüşləri başladı. Bu təsadüf xalq arasında lənətin gerçəkləşməsi kimi yozuldu. Rəvayətə görə, Timurun ruhu intiqam almaq üçün dünyaya qayıtmışdı.

Maraqlıdır ki, 1942-ci ildə Sovet lideri İosif Stalin bu qorxunc əfsanəni eşitdikdən sonra Timurun qalıqlarının dərhal Qur-Əmir türbəsinə qaytarılmasını əmr etdi. Qalıqlar təntənəli mərasimlə yenidən dəfn edildi. Bundan qısa müddət sonra Sovet ordusu Stalinqrad döyüşündə almanları məğlub edərək müharibənin gedişatını dəyişdi.

 Bu hadisələrdən sonra “Timurun lənəti” rəvayəti daha da gücləndi və bu günə qədər də xalq arasında danışılmağa davam edir. Tarixçilər bunu təsadüf kimi izah etsələr də, insanlar hələ də Timurun ruhunun narahat edilməsinə ehtiyatla yanaşırlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                    

Uorren Baffetdən «Uğur qazanmaq qaydaları». Hər gün cəmi bir qayda. Çünki bu qaydalar sadəcə oxuyub üstündən keçmək üçün deyil, yaddaşa yazıb əməl etmək üçündür.

9-cu qayda:

Öz vəsaitinizlə yaşayın!

«Çalışın, heç vaxit borca pul göitürməyin. Götürsəniz, heç cür inkişaf edə bilməyəcək, bütün həyatınızı yoxsulluq içində keçirəcəksiniz. Cəld borclarınızı qaytarın və dövriyyəyə buraxmaq üçün azacıq kapital  toplayın».

***

Daha əvvəl təqdim edilən qaydalar:

1-ci qayda:

Unutmayın – həmişə özünə investisiya qoymaq lazımdır!

«Hər gün öz xarakterinzin zəif cəhətləri üzərində çalışın, onları daha yaxşı edin, öz qabiliyyət və bacarıqlarınızı inkişaf etdirin. Özünə investisiya qoymaq həmişə universitetlərə təhsil haqqı ödəmək anlamında deyil. Mənim iki diplomum var, amma mən onları çərçivəyə salıb divardan asmıram. Mən hətta bilmirəm ki, onları hara qoymuşam».

2-ci qayda

«Yox!» deməyi öyrənin

«Siz «yox» deməyi öyrənməsəniz, heç vaxt öz zamanınızı tam olaraq idarə edə, ona nəzarət edə bilməyəcəksiniz».

3-cü qayda:

Heç vaxt başqalarına qulaq asmayın

«Çalışın, başqalarının düşüncəsinə əsaslanan qərar qəbul etməyəsiniz. Karyeramın əvvəlində mənə yalnız uğursuzluq vəd edirdilər. Hətta mən investorlardan 100 min dollar toplamağı bacaranda da həmin şəxslərin  fikirləri dəyişməmişdi. Təsəvvür edin, 10 ildən sonra bu pullar mənə 100 milyon dollar gətirəndə onların sifətlərinin ifadələri nə cür oldu.

Özünüzə yalnız öz daxili şkalanız ilə qiymət verin!»

4-cü qayda

Cəld və məhsuldar hərəkət edin

«Qərarı çox uzadıb çox düşünməyin. Həmişə çalışın, hər şeyin məğzini cəld, zamanında anlayasınız. Sonradan başa düşəcəksiniz ki, bu, pul qazanmağın yeganə vasitəsidir».

5-ci qayda:

Çalışın, öz gəlirlərinizi təkrar investisiyaya qoyasınız

«Öz ilk biznesinizlə qazandığınız pulu çalışın xərcləməyəsiniz, işin inkişafına qoyasınız. Haçansa mən dostumla bərbərxanada oyun avtomatı quraşdırıb bir qədər pul qazanmışdım. Amma bu pulu digər yeniyetmələr kimi xərcləmədik, dövriyyəyə buraxdıq. Nəticədə, 26 yaşda artıq mənim 1,4 milyon dollarım var idi».

6-cı qayda

Hər şey barədə əvvəlcədən razılaşın

«İstənilən işi başlayanda dərhal  maliyyə məsələsində razılaşın. Bunu etməsəniz, böyük ehtimalla siz aldadılacaqsınız. Bu dərsi mən yeniyetməlik vaxtımda əxz eləmişəm. Necəsə, mənim babam məndən və dostumdan mağazasını təmizləməyi xahiş etmişdi. Biz 5 saat ərzində süpürgələrlə işlədik, yeşikləri daşıdıq. İş qurtaranda babam bizim ikimizə cəmi 90 sent ödədi. Həmin anda şəraitin ədalətsizliyindən mən çox sarsılmışdım».

7-ci qayda:

Ən xırda şeylərə belə diqqət edin və onlardan öz maraqlarınız üçün istifadə eləyin

«Həmişə xırda şeylərə diqqət etsəniz yaxşıca qənaət etmiş olacaqsınız. Bir yaxşı nümunə gətirim: Mənim bir tanışım evinin küçə divarlarını rəngləmək qərarına gəlmişdi, o bunu çox ağılla etdi. 4 divarın hamısını yox, yalnız əsas küçəyə baxan divarı rənglədi».

8-ci qayda:

Öz pullarınızdan düzgün istifadə edin

«Birinci qayda: heç vaxt pulunuzu itirməyin. İkinci qayda: heç vaxit birinci qaydanı unutmayın.

Foreks bazarında ticarətlə məşğulsunuzsa həmişə məntiqsiz risklərdən qaçın. Ticarətlə necəgəldi məşğul olmayın. Həmişə pula qənaət metodundan yararlanın ki, nəticədə kapitalınız qorunsun və artsın».

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

“Üzeyir Hacıbəyli barədə yazılar – “Görkəmli pedaqoq” başlığı ilə növbəti – dördüncü yazını diqqətinizə təqdim edirik. 

Ü.Hacıbəylinin tərbiyə haqqında düşüncələri

Professor M.Dadaşova “Musiqi təhsilinin bünovrəsini qoyan böyük pedaqoq” məqaləsində yazır ki, “Üzeyir bəyin çoxsahəli fəaliyyətinin hər bir sahəsində tərbiyə məsələləri geniş yer tuturdu. Onun istər bir müəllim kimi fəaliyyəti, istərsə də, bütün yaradıcılığında qabarıq şəkildə özünü göstərən tərbiyə məsələlərinə dair fikir və mülahizələri pedaqoji fikir tariximizin parlaq səhifələrini təşkil edir”.

Tərbiyə məsələlərinə cox ciddi yanaşan Ü.Hacıbəyli yazırdı ki, “Aşkardır ki, millətimizin gələcəyini təmin edən bizim övlad və əfradimiz (törəmələrimiz) olacaqdır. Ona  binaən indidən lazımdır ki, onların tərbiyələri o nəhv (o cür) ilə icra olunsun ki, axırda millət və milliyyət hissi-müqəddəslər ilə məktəbdən çıxıb millətə xidmət etməyi özlərinə borc bilsinlər...".“Bəs yaxşı adamları, nəcib sifətləri özündə birləşdirmək, istedadlar yetişdirmək üçün nə lazımdır?” sualına özü də cavab verərək deyirdi: “Insani mühit, normal ictimai şərait, mədəniyyət, gözəl ailə tərbiyəsi, məktəb, təkmil təlim üsulları və s.” Ü.Hacıbəyli «Xəbərdarlıq» məqaləsində deyirdi: «Doğrudan da uşaq tərbiyəsi çətindir…Tərbiyənin yolunu ancaq elm sahəsində bilmək mümkündür”. Onun tərbiyə haqqındakı fikirlərinin əsasını humanizm, vətənpərvərlik, beynəlmiləlçilik, nikbinlik, mübarizlik təşkil edir.

Insanın formalaşmasında mühitin, ictimai şəraitin mühüm amil olduğunu  düzgün qiymətləndirən Üzeyir Hacıbəyov yazırdı ki, cəlalət və nadanlığın əsas səbəbləri dərəbəylik üsul idarəsidir. Görkəmli ədib insanda yüksək mənəvi sifətlərin yaranmasına məhz uşaqlıq dövründən diqqət yetirilməsinə, ailə tərbiyəsinə böyük əhəmiyyət verirdi. Apardığı müşahidələr nəticəsində belə qənaətə gəlmişdi ki, uşağın inkişafının istiqaməti və intensivliyi bilavasitə ilkin tərbiyədən – ailə tərbiyəsindən asılıdır. Çünki uşağın fiziki və psixi inkişafının ilk rüşeymləri ailədə qoyulur. Ü.Hacıbəyovun fikrincə, ailədə tərbiyə məsələsinin düzgün qoyuluşu şəxsiyyətin gələcək inkişafına güclü təsir edir.  Felyetonlarının birində yazırdı ki, uşaqlar 7-8 yaşına qədər məktəbə getmir və evdə qalırlar. Bu dövrdə qeyri-millətlərin uşaqları gözəl tərbiyə olunur, yəni vaxtında yatır, açıq havada gəzir, ona lazım olan oyuncaqlarla oynayırlar. Anaları onlara kitab oxuyur, bir sözlə ətrafı uşağa xoş təsir bağışlayır. Amma bizim uşaqlar toz-torpağın içində böyüyür, qulağı söyüş, qarğış, dava-dalaş səsləri ilə dolur və sonra da məktəbə gedir. Gələcəkdə oxuyub necə deyərlər, alim olsa da, adam ola bilmirlər. 

Azərbaycan pedaqoji fikir və təhsil tarixində silinməz iz qoymuş Ü.Hacıbəyli göstərir ki, uşağın tərbiyəsində ailə və məktəbin eyni dərəcədə mühüm rolu var. Ümumiyyətlə, o, uşaqların tərbiyəsinə ümumxalq işi kimi baxır və müəllimləri, valideynləri və içtimaiyyət nümayəndələrini bu sahədə qarşıya çıxan hər cür çətinliyə dözməyə çağırırdı.

 Üzeyir bəy “Xəbərdarlıq” adlı məqaləsində  tələb edirdi ki, uşağın təbii qüvvəsini düzgün istiqamətləndirməklə onların qarşısını almağa çalışan və ya inkişafına mane olan hər cür vasitələri aradan qaldırmaq lazımdır. O, uşağın təbiətini yeni əkilmiş ağaca bənzədirdi. Ağacın becərilməyə ehtiyacı olduğu kimi, uşağın da təbiəti elm öyrənməyə, təhsil və tərəqqi almağa möhtacdır”.

Onu da qeyd edək ki, böyük Üzeyir bəy özü ən yaxşı tərbiyəçilərdən idi. Tanınmış bəstəkar S.Rüstəmov bu barədə belə yazırdı: “Azərbaycan xalqının ləyaqətli oğlu olan Ü.Hacıbəyov istedadlı bəstəkar, qabil sənətkar olmaqla, gənclərimizin tərbiyəsi ilə məşğul olan ən yaxşı müəllimdir”.

Növbəti – sonuncu yazının mövzusu “Üzeyir Hacıbəyli musiqi təhsili sisteminin yaradıcısıdır” adlanacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər insanın, hər millətin xoş xatirələrlə, qəhrəmanlıqları ilə andığı insanlar olur və onların xatirəsini uca və əziz tutulması üçün filmlər çəkilir. Azərbaycanda da belə qəhrəmanlar az deyil. Onlardan biri də Sovet rejiminin bizə düşmən kimi tanıtdığı, çar işğalına qarşı qəhərmancasına vuruşan Gəncə xanı Cavad xandır.

2008-ci ildə Sabir Rüstəmxanlının “ölüm zirvəsi” romanının motivləri əsasında, Rövşən Almuradlının rejissorluğu ilə “Cavad xan” filmi çəkilir. Filmin janrı dram və müharibə üzərindədir. Qacar xanədanından olan bu böyük Azərbaycan sərkərdəsi,  İran dövlətinin ordu sərdarı,  Gəncə xanlığının sonuncu hökmdarı olub.  Gəncənin müdafiəsi üçün apardığı əzmkar mübarizə bu gün də xatırlanmaqdadır. Cavad xan yanvar ayının 3-ündən 4-ünə keçən gecə Gəncənin düşmən əlinə keçməməsi üçün Pavel Sisianova qarşı apardığı mübarizə zamanı qaldığı mühasirədə qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. 

Bi film barədə vaxtı ilə çox söz-söhbət oldu. Filmin alınmadığını deyənlər də tapıldı. Amma tarixi film çəkməyin necə çətin olduğunu, üstəlik bu işi az büdcə ilə çəkməyin necə məşəqqət olmasını kim bilmir ki? Mərhum Rövşən Almuradlı bu filmə ürəyini qoydu, bunu gəlin unutmayaq.

Tariximizə nəzər saldıqda var olma mücadiləsi verən qəhrəmanlarımız çoxdur və millət olaraq torpağımızı bayrağımızı müdafiə edən hər bir döyüşçü, hər bir komandir hər birimizin yaddaşında əbədi olaraq qalır və qalacaqdır. Necə deyərlər: “keçmişini bilməyən gələcəyini qura bilməz”.  

Polad Həşimov, Mübariz İbrahimov, Cavad Xan və bu torpağın, bu millətin var olması üçün sinəsini düşmən mərmisinə sipər edən əziz ŞƏHİDLƏRİMİZ hər daim xatırlanacaqsınız və bu millət qəhrəmanlıqlarınızı qiyamət gününə qədər unutmuyacaqdır.

RUHUNUZ ŞAD OLSUN!!!

“Ədəbiyyat və İncəsənət”

 (13.02.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Cəsarət gözəl xüsusiyyətdir, kimdə varsa ağrı-acısını yaşasa da, cəmiyyətdə alnıaçıq-üzüağ olub. Nəzərə çarpıb, ehtiram qazanıb. Amma cəsarətin də növləri var- dəlisov və ağıllı. Dəlisov cəsarətin bədəli həmişə ağır olub, həyatı məşəqqətə çevirib. Ağıllı cəsarət isə ictimai-siyasi quruluşdan asılı olmayaraq birmənalı qarşılanıb, səmimi qəbul olunub...

13 fevral Beynəlxalq Radio Günüdür. Nədənsə hər dəfə təqvimin bu günündə ilk yadıma düşən Əməkdar jurnalist, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü, professor Qulu Məhərrəmli olur. Doğrudur, onun bir jurnalist kimi əmək fəaliyyətinin radio ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, amma bir alim kimi Azərbaycan radiosuna həsr etdiyi fundamental əsərlərin, araşdırma yazılarının dəyəri çox böyükdür. “Radiodramaturgiya dili”, “Radio dalğalarında”, “Radioteatr dəvət edir”, “Radio verilişlərinin dili və üslubu”, “Danışır Təbriz” əsərləri, eləcə də “Radio dərsləri. Tarix, nəzəriyyə, təcrübə”, “Radio jurnalistikası: təməl biliklər” və s. dərslikləri Qulu Məhərrəmlinin bu sahədə misilsiz xidmətinin nəticəsidir...

Heç bir partiyanı təmsil etmir, siyasi oyunlardan, hakimiyyət hərisliyindən çox uzaqdır. Fəqət, siyasi düşüncəsindən, ictimai mövqeyindən asılı olmayaraq, onu hamı bir şəxsiyyət, qorxmaz bir ziyalı, xalq adamı kimi qəbul edir. Əlbəttə ki, onu bu zirvəyə qaldıran xidmətlətləri ilə yanaşı AĞILLI CƏSARƏTİdir...

Bəli, 13 fevral Beynəlxalq Radio Günüdür. Azərbaycan radiosu deyiləndə ilk yadıma düşən Qulu Məhərrəmli başda olmaqla bütün keçmiş və indiki radio işçilərini bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm cansağlığı, işlərində uğurlar arzulayıram...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

 Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Türk (Türk dünyası və ya Turan) mədəniyyəti, heç quşqusuz, tarixin ən güclü və təsirli mədəniyyətlərindən biri olub, bu gün belə bilirik, gələcəkdə də belə olması istəyindəyik. Ancaq “böyük ağacın kölgəsinin meyvəsindən çox olması” metaforasını tətbiq edərkən bir neçə əsas məqamı da diqqətdən qaçırmamaq gərəkdir:

Türk mədəniyyətinin “kölgəsi” – 

yayılması və təsiri

Türk mədəniyyəti təkcə etnik və siyasi çərçivədə deyil, həm də dil, mifologiya, fəlsəfi dünyagörüşü və dövlətçilik gələnəkləri baxımından geniş coğrafiyaya yayılıb. Bu təsirin elementlərini bir çox sahədə görmək mümkündür. 

Dövlətçilik və idarəetmə gələnəkləri: 

Qədim Hun, Göytürk, Xəzər, Səlcuq, Osmanlı, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Teymurilər, Səfəvi və b. türk dövlətləri yalnız hərbi gücləri ilə deyil, həm də mərkəzləşmiş yönətim modelləri, qanunvericilik və siyasi fəlsəfələri baxımından dünya tarixində önəmli rol oynayıb. Örnəyi, Osmanlı dövlətçilik sistemi Batı Avropaya da təsir göstərib;

Dil və yazı mədəniyyəti: 

Türk dilləri geniş bir coğrafiyada yayılsa da, uzun yüzillər içində sistemli şəkil alan ərəb-fars təsiri sonucunda bir çox türk xalqı öz qədim yazı gələnəklərindən bəlli həddə uzaq düşüb. Bununla belə, Orxon-Yenisey yazıları, Uyğur əlifbası, Osmanlı-Türk dili kimi mədəni miraslar dünya tarixində önəmli yer tutur;

Mifologiya və fəlsəfi təsirlər: 

Türk mədəniyyəti şamanizmdən sufizmə, oradan isə klassik İslam fəlsəfəsinə keçid edərək müxtəlif mənəvi dünyagörüşlərini özündə toplayıb. Özəlliklə “Dədəm Qorqud”, “Qutadqu Bilik”, “Divanü Lüğət-it-Türk”, eləcə də, Əhməd Yəsəvi, Nəsimi, Yunus Əmrə, Füzuli, Mövlana və digər şəxsiyyətlərin irsi türk mədəniyyətinin ideya və mənəvi kölgəsini formalaşdırıb;

Musiqi və incəsənət: 

Türk xalqları musiqi və sənətdə də önəmli izlər qoyub. Türküstan musiqisindən Osmanlı məqam (muğam) sisteminə, muğamdan türk rok və pop türlərinədək geniş bir spektr vardır. Üzeyir bəy Hacıbəyli, Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Barış Manço, Polad Bülbüloğlu, Fərrux Zakirov, Əzizə Mustafazadə, Dimaş və b. musiqiçilər ümumtürk mədəniyyətinin dünya miqyasında kölgəsini daha da genişləndirib və kimisi irsən, kimisi bilavasitə bu işi davam etdirməkdədir...

Türk mədəniyyətinin meyvələri – konkret uğurlar

Əgər kölgə genişdirsə, bəs konkret meyvələr hansılardır?

Bəzi tarixi dönəmlərdə türk mədəniyyətinin meyvələri yetərincə güclü olub. Özəlliklə Səlcuqlu dönəmində (XI-XIII yüzillər), Osmanlı İmperiyasının altun dönəmində (XVI-XVII yüzillər) və çağdaş Azərbaycan-Türkiyə-Türküstan inteqrasiyasında türk mədəniyyətinin gerçək təsiri müşahidə olunur.

Elm və texnologiya alanında da önəmli adlar vardır: 

Örnəyi, Əli Quşçu, Biruni, Cəzəri, Fərabi, Hazini, Xarəzmu, İbni Firnas, İbni Xaldun, İbni Xeysəm, İbn Sina, Katib Çələbi, Uluqbəy, Kaşğarlı Mahmud, Tusi, Piri Rəis və b. elmə böyük xidmətlər göstərib. Çağdaş dönəmdə isə mərhum bilginlər - Lütfizadə, Azad Mirzəcanzadə, Osman Sinanoğlu, eləcə də, Nobel ödüllü Əziz Sancar və texnoloji yeniliklərdə rol oynayan Elyaz Babayev, Səlcuq Bayraqdar kimi simalar bu mədəniyyətin (necə deyərlər) yeni meyvələri hesab oluna bilər;

Çağdaş dönəmdə yeni inkişaf dalğası: 

Türk dünyasının birləşməsi və yeni institutların qurulması (TDT – Türk Dövlətləri Təşkilatı və s.), ortaq televiziya platformalarının yaradılması (TRT-Avaz, Türk dünyası festivalları və s.), birgə iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsi Türk dünyasının yeni dönəmdə gerçək(çi) meyvələr vermək potensialını göstərir.

Kölgənin meyvədən böyük olmasının nədənləri

Türk mədəniyyətinin kölgəsinin geniş, lakin meyvələrinin bəzən az görünməsinin bir neçə səbəbi var. -

Mərkəzsizləşmə və parçalanma: 

Tarix boyu türk mədəniyyətinin daşıyıcıları çox fərqli coğrafiyalara yayılıb və müxtəlif siyasi sistemlər altında inkişaf edib. Bu isə birgə fəaliyyətin və inteqrasiyanın çətin olmasına səbəb olub;

Dış təsirlərin dominantlığı: 

Fars, ərəb, rus və Avropa təsirləri türk mədəniyyətinin bəlli dönəmlərdə öz mahiyyətini tam ifadə etməsinə əngəl olub. Osmanlı dönəmində ərəb-fars təsiri, Sovet dönəmində isə rus-sovet ideologiyası türk kimliyinin təcallalarını bəlli həddə məhdudlaşdırıb;

Keçmişə həddindən artıq bağlılıq: 

Bəzi hallarda türk mədəniyyətinin intellektual mühiti keçmişin şanlı mirasına həddindən artıq bağlanaraq yeni meyvələr yetişdirməkdə çətinlik çəkib…

Çağdaş mədəniyyət ürətimində rəqabət zəifliyi: 

Batı dünyası çağdaş dönəmdə kütləvi mədəniyyət və pop-kultura alanında dominant olduğu üçün Türk dünyası bir qədər geri planda qalıb. Lakin son dönəmlərdə türk serialları, musiqisi və kinoları bu tendensiyanı dəyişməyə başlayır.

Bəli, Türk dünyası mədəniyyətinin kölgəsi meyvəsindən daha böyük olub, çünki onun təsiri yalnız konkret uğurlardan deyil, böyük bir sivilizasiya fenomeni kimi yayılmasından ibarətdir. Lakin son dönəmlərdə meyvələrin yenidən yetişməsi sürəci güncəl fazaya keçir.

Bəs ən əsas sual nədir? - Sual budur:

Türk mədəniyyəti yalnız kölgəsi ilə yaşamağa davam edəcək, yoxsa yeni meyvələr yetişdirmək üçün özünü çağdaş dönəmə uyğun şəkildə inkişaf etdirəcək? Cavab, əlbəttə, yeni texnologiyalar, elmi uğurlar və mədəniyyətin uyğunlaşma, uyğunlaşdırma və keçid yetənəyindən asılı olacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Rəssam Nizami Dadaşov deyir ki, ən xoşbəxt dəqiqələrim əsərlərimə sərf etdiyim vaxtlardır. Bu zaman öz hisslərimə qapılır, yaratmaq istədiyim hər bir əsəri dolğunluğu ilə üzə çıxarmağa çalışıram. Təbiət mənzərələrini, portretləri, ölkəmizə qarşı olan ədalətsizliyi fırçamla təsvir edərək yenidən yaşamaq eşqini və sevgi duyğularını insanlarda artırmaq, onları bir daha haqsızlıqla mübarizəyə çağırmaq, bir növ kamilləşdirmək istəyirəm.

Nizami Məhərrəməli oğlu Dadaşov 1964-cü ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub. 1979-cu ildə 21 saylı orta məktəbin səkkizinci sinfi bitrdikdən sonra 6 saylı gecə məktəbində təhsilini davam etdirib. 1980-ci ildə Sumqayıt şəhərindəki Tənqid-təbliğ gənclər teatrında rəssam kimi çalışıb. 1982-ci ildə Almaniyada hərbi qulluqda olub. 1985-ci ildə 84 saylı orta texniki peşə məktəbinin 3-cü dərəcəli reklam tərtibatı üzrə icraçı rəssam şöbəsinə daxil olub. 1987-ci ildə fərqlənmə ilə bu məktəbi qurtardıqdan sonra 2-ci respublika xalq yaradıcılığı festivalında ilk dəfə olaraq beş əsəri ilə iştirak edib və fəxri fərmanla təltif olunub. 1988-ci ildə ilk fərdi sərgisi Sumqayıt şəhərinin Sərgi salonunda keçirilib. Bu sərgidə onun 115 əsəri təqdim edilib. 1989-cu ildə keçirilən ikinci fərdi sərgisində isə 127 əsəri nümayiş olunub.

1991-ci ildə Sumqayıtın Tarixi Muzeyində “Azadlığa doğru” adlı sərgidə əsərləri ilə çıxış edib. Bu sərgidə “20 Yanvar” hadisələrinə aid 120-dən çox əsəri olub. Əsərlər hazırda Muzeyin fondunda saxlanılır. Bir çox sənət nümunəsi Bakı Vernisajında ABŞ, Fransa, Türkiyə, Hindistan və başqa dövlətlərə satılıb. Bəzi əsərləri isə şəxsi kolleksiyalardadır.

1987-ci ildə Sumqayıt “Azkimyatəmir” Tikinti Trestində Baş rəssam işləyib.

1988-ci ildə Bakı şəhəri 12 saylı Peşə liseyində tərtibatçı-rəssam peşəsi üzrə təlim ustası işləyib.

2000-ci ildən 9 saylı BPL-də tərtibatçı-rəssam işləyib.

Hazırda Sumqayıt Dövlət Dram Teatrının quruluşçu rəssamıdır. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. Sumqayıtın 70 illik yubileyində Prezident İlham Əliyev tərəfindən “Tərəqqi” medalına layiq görülüb. Ailəlidir, iki övladı, beş nəvəsi var.

İ.V.Höte deyib: “Rəssam bizə ən xoşbəxt və ən bədbəxt dəqiqələrimizdə də lazımdır.” Rəssamlarda xüsusi istedad ilahi vergidir. Tanrı bu istedadı bəndələrinə bəxş edib ki, onlar dünyanın hüdudsuz ənginliklərini duyub qavrasın, təxəyyül süzgəcindən keçirsin, çeşidli çalarlarla kətana köçürsün. Bu, böyük xoşbəxtlikdir. Belə xoşbəxt insanlara yalnız həsəd aparmaq olar. Rəssam Nizamiyə bu xoşbəxtlik nəsib olub. O, fantaziyaları ilə həyatın ağ və qara üzünü olduğu kimi insanların dərd-sərini, keçdikləri enişli-yoxuşlu yollarını özününküləşdirib, yaradıcılıq əzabına qatlaşıb.

Sənət zirvəsində ən ali məqam tutan Nizami Dadaşovun dünyanın mühüm ölkələrində nümayiş olunan əsərlərinin yüksək dəyərləndirilməsi qəlbən bağlandığı rənglər dünyasının daxili zənginliyi ilə bağlıdır.

FEKO (Beynəlxalq Karikaturaçılar Təşkilatları Federasiyası) Azərbaycan Qrupunun fəal üzvü, istedadlı rəssam Nizami Dadaşovun müxtəlif janrlı əsərləri dünyanın məşhur muzeylərini, rəsm salonlarını bəzəməklə onu yeni uğurlra çağırır. O yorulmadan, əzmlə Azərbaycanın dünəni, bugünü və işıqlı gələcəyini, millətin firavan həyatını təsvir edən yeni əsərlər üzərində çalışır. Bu əsərlərin də ona uğur gətirəcəyinə inanırıq.

Bir sözlə, həyatda düzgün mövqe tutan, qarşısına qoyduğu məqsədlərinə müvəffəqiyyətlə nail olan və mənəvi saflığa üstün verən rəssamın fantaziyasına daxil olan əsərləri sənət aləmində ona rəğbət qazandırır, daxili potensialını üzə çıxarır.

Nizamı Dadaşova sağlam uzun ömür və bolluca uğur və sevinc arzulayırıq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

Kübra Quliyeva və Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İnsanlar yazmağa başladıqları hekayələrin baş qəhrəmanı olduqları zaman onun sonsuza qədər davam edəcəyini düşünürlər. Amma hər hekayənin bir sonu var—bəzən qəfil, bəzən səssiz, bəzən də baş qəhrəmanın heç gözləmədiyi bir anda.

Hekayənin sonu çox vaxt müəllifin qələmindən süzülən bir hiss kimi baş rola duyurulur. Bəzən bir söz, bəzən bir baxış, bəzən isə sadəcə susqunluq o sonun başlanğıcını gətirir.

Amma bəlkə də hekayələr həqiqətən bitmir? Müəllifin qələmi dayansa belə, qəhrəmanın içində başqa bir səs yazmağa davam edir. O səs, bəzən ümidin pıçıltısı, bəzən isə xəyal qırıqlıqlarının sükutudur. Hər xəyal qırıqlığı yeni bir başlanğıcın pəncərəsidir, çünki qəlb qırıldığı yerdən yenidən düzəlməyə başlayır. Və bəzən qələm ən dərin ağrılardan, ən gözlənilməz sonlardan doğulan yeni bir hekayəni yazmaq üçün titrəyir.

Bəlkə də gerçək müəllif heç vaxt tamamilə hekayənin içində itməz. O, bir kənardan baxar, seyr edər, lazım gəlsə, bir cümlə ilə hər şeyi dəyişdirər. Çünki yazmaq sadəcə bir son yaratmaq deyil—o sonu qəbul edib yeni bir hekayəyə çevirməkdir.

Bəzən bir hekayə bitər, amma o bitmənin içində daha dərin bir davam gizlənər. İnsan qələmini bir kənara qoyduğunu zənn edər, amma düşüncələrinin arxasında başqa bir yazar, başqa bir səs onun yerinə yazmağa başlayar. Çünki hər bir son, içimizdə başqa bir şeyin doğuluşuna zəmin hazırlayır.

Ən çətini, hekayənin necə bitdiyini bilməməkdir. Bəzi insanlar üçün hekayələr qışqırıqla sona çatar. Ayrılığın səsi, bir qapının çırpılması, bir mesajın cavabsız qalması kimi. Digərləri üçün isə bu son, səssizliyin içində əridiyindən, onlar nə vaxt bitdiyini belə anlamazlar. Sevgi də belədir. Bəzən bir sözlə ölər, bəzən isə səssizlik onu içdən-içə çürüdər. Ən təhlükəlisi də budur, yavaş-yavaş yox olan şeylər, insanı içindən gəmirən izlər qoyar.

Hekayələrin bitməsi insanın əlində deyil, çünki biz sadəcə onları yazdığımızı düşünürük. Əslində, yazdığımız hər cümlə bizdən kənara çıxır, öz həyatını yaşayır, başqalarının gözlərində, xatirələrində və toxunuşlarında fərqli şəkillərə bürünür. Bir zamanlar gözlərinə baxaraq sevdiyini sandığın insan, bir gün yad bir simaya çevrilir. Amma yadlaşmaq, unudulmaq deyil. Yadlaşmaq, sadəcə, başqa bir hekayədə başqa bir rol almaqdır.

Əsl sual budur ki, biz birini sevdiyimizdə, onu həqiqətən tanıyırıqmı? Yoxsa sevdiyimiz şey, onun haqqında yazdığımız hekayənin içindəki obrazdır? Çünki insanı tanımaq, onu həqiqətən olduğu kimi görməkdir. Amma sevgi insanın gözlərini örtər, onu xəyalına uyğun formaya salar, onu öz daxili aləminə uyğun bir qəhrəmana çevirər. Sonra bir gün o qəhrəman öz gerçək simasını göstərəndə, biz hekayənin bitdiyini düşünərik. Amma bəlkə də hekayə o anda başlayır. Bəlkə də sevgi, insanın yaratdığı bir yalandan oyandığı an doğulur.

Sevgilər unudulmur, sadəcə susur. Susqunluq isə öz dilində danışır. Bəzən gecənin qaranlığında, bəzən bir küçənin tinində, bəzən isə heç gözləmədiyin bir musiqinin içində. İnsan keçmişi geridə qoyduğunu sanır, amma bir gecə yuxusunun içində unudulmuş bir adın fısıltısı ilə oyandığında anlayır ki, heç nə itməyib.

Və bəlkə də bütün bu sonsuz dövrənin içində, yazmağa davam etməyin yeganə səbəbi budur: İnsan yaşadıqlarını bitirmək üçün yazır, amma hər yazdığı şey onu yenidən o hisslərin içinə çəkir. Biz yazdıqca, yaşadıqlarımız bizdən qurtulmur, sadəcə yeni formalar alır. Çünki hekayələr, onları yazanların belə bilmədiyi şəkildə davam edir.

Bəlkə də insan, qələmi yerə qoyduğunu sandığı anda belə, içindəki görünməz qələm yazmağa davam edir. Və bəzən, ən böyük həqiqətlər susqunluğun içində gizlənir. Çünki bəzi hekayələr, yalnız danışılmadığında həqiqi olur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Tələbə yaradıcılığı rubrikasında bu gün sizlərə Ağdam Dövlət Sosial-iqtisadi Kolleci, Məktəbəqədər təhsil fakültəsinin 2-ci kurs tələbəsi Ayşən Cəfərlinin yaradıcılıq nümunəsi təqdim edilir.

Dəyərli məktub. Dostum, necəsən?

Son məktubun əlimə daha yeni çatdı və mən bütün bu işlərimin arasında, indi vaxt tapa bilmişəm və sənə cavab yazıram. Bilirsən, sənin üçün həddindən artıq darıxıram. Səninçün və onlarüçün.

Bilirsən, sən gedəni burada hər şey çox dəyişib. Amma hər şeyin dəyişdiyi bir dövrdə, mənim sənə olan sevgim dəyişməz qalıb. Son zamanlarda ən çox düşündüyüm şey keçmişdi.

Əvvəllər qoca nənə və babalar hey deyinirdilər;

- Kaş o vaxtlar olaydı.

Əvvəllər sözün düzü onları başa düşməzdim. Çünki, o zamanlar mənə dünyanın ən gözəl günləri kimi gələrdi. Onlarla birlikdəydik və ən əsası sən yanımdaydın. Səninlə danışmaq isdədiyimdə, sözlərimi bir kağız parçasına yazmır, o mavi gözlərinin içinə baxar, elə danışardım. Sən bilməzdin, amma mən o gözlərin içində itər, o mavilikdə boğulardım.

İndi yəqin deyirsən ki, görüntülü danışırıq. Amma inan mənə, o danışıqlar mənə bəs etmir. Bir ekranın içindən səni görmək yox, yanımda, yaxınında olmanı daha çox istərdim.

Keçən gün Gültacı gördüm. Saçlarını kəstirmişdi. Tanımadım desəm yalan olmaz. Dəyişmişdi.

Niyə, bilmirəm, onu görəndən sonra özümü çox pis hiss etdim. Mənə uzaqdan salam verdi.

Mən də ona. Amma nə isə əksik idi. Dinlə, burada hamı çox dəyişib və bu məni incidir.

İllərimin birlikdə keçdiyi bu uşaqlarla bu qədər uzaq olmağınız, məni dərindən yaralayır.

Dəyişən zamandı, yoxsa insanlar?

Zaman qorxunc və qəribədir. Eynən insanlar kimi. Xatırlayıram, çox yox, bir 6-7 il bundan əvvəl, ən yaxın dostlarımla küçədə oynayırdım. Dan ulduzu çıxanacan. Anam, “Gecdi artıq evə gəl!” deyə qışqırana qədər. Sonra səhər açılar, yenə eyni qaydayla oynayardıq. Mənə sanki bunlar dünən yaşanmış kimi gələrkən, əslində üzərindən illər keçdiyinin də fərqindəydim. Eh, ötüb keçən zaman heç nəyi geri gətirmədiyi kimi, o günlərdəki insanları da geri gətirməmişdi.

İnsanlar evlərinə qapanarkən, yalnızlıq onları əsir alarkən, həm dostluq, həm də qonşuluq unuduldu. Birlikdə saatlarımı keçirdiyim insanları görməz oldum. Zamanla, o insanlarla salamlaşarkən, o salamı necə çətinliklə... - bunu sənə necə deyim axı - hə, yadlıqla verildiyini gördüm. Sanki heç tanımadığım bir insanla salamlaşırdım.

O gün Gültacı gördüm dedim, bundan başqa bir il əvvəl Sənan əsgərliyə getdi. Bunu sənə niyə demədim, bilmirəm. Bəlkə də onlar haqqında danışmağı sevmədiyin üçün deməmişəm, inan yadımda deyil. Nəysə, onun yığıncağı oldu, amma biz onlara getmədik. Ailəsi qonşulardan heç kimi çağırmamışdı. Amma, qonşuluqdan kənar, biz axı dost idik? İcazə günlərində evə gələndə arada onu görürəm. Nə o, nə də mən, salam vermirik, bir-birimizin yanından ötüb keçirik. Gültacla arada salamlaşırıq, Laləylədə. Digərləri ilə isə heç, üzümüzə belə baxmırıq. Muradı danışdım heç? O qədər uşağın içində mənə ən yaxın olan oydu. Ən yaxın dostum idi. İndi qarşılaşanda üzümə belə baxmır!

Mən isə onların hər birinə uzun-uzun baxıram. Çünki, onların baxmayacağından əminəm. O gözlərdə, nə qədər böyüsələr və dəyişsələr də o balaca uşağı axtarırdım.

Hərdən düşünürəm ki, vaxtında təməli sağlam dostluqlar qura bilməmişik. Əgər qursaydıq bu gün bir-birimizdən belə ayrı olmazdıq.

İlk sən getdin, sonra Murad, sonra zamanla Lalə, Gültac və Sənan. Domino daşları kimi dağıldıq. Sən getdin və mən tək qaldım. Sən getdin və onlar da getdi. Mən tamamən yalnız qaldım.

İllər keçsə də, zaman dəyişsə də, səni hələ də əvvəlki kimi sevirəm.

Çox sevgili məktub dostum, ümid varam bir gün evə geri dönərsən və mən o mavi gözləri bir ekranda yox, daha yaxından görərəm.

Sevgilərlə, Aylin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.02.2025)