Noyabrın 4-də tanınmış dirijor, Xalq artisti, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının professoru Yalçın Adıgözəlovun 65 yaşı tamam olub. Bu münasibətlə Mədəniyyət Nazirliyində sənətkarla görüş keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, mədəniyyət naziri Adil Kərimli yubileyi münasibətilə musiqi xadimini nazirliyin kollektivi və mədəniyyət ictimaiyyəti adından təbrik edib, ona xoş arzularını çatdırıb.

Bildirilib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident, Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri Mehriban xanım Əliyeva tərəfindən ölkəmizdə mədəniyyətin digər sahələri kimi, musiqi sahəsinin də inkişafına davamlı diqqət və qayğı göstərilir. Musiqimizin inkişafında xidmətləri olan insanların əməyi yüksək qiymətləndirilir. Yalçın Adıgözəlov da bu sahədəki fəaliyyətinə görə “Xalq artisti” fəxri adına layiq görülüb, “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunub.

Qeyd olunub ki, Yalçın Adıgözəlov klassik repertuara malik çoxsaylı Bakı premyeralarının təşkilini və Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərinin dünyada aktiv təbliğatını həyata keçirərək, ölkəmizdə və xaricdə simfonik orkestrlərlə geniş konsert fəaliyyəti göstərib.

Görüşdə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə yubilyara nazirliyin fəxri diplomu təqdim edilib.

Yalçın Adıgözəlov yaradıcılığına verilən qiymətə və təbrikə görə təşəkkürünü bildirib.

Söhbət zamanı musiqi sahəsinin inkişaf perspektivləri ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb.

Qeyd edək ki, professor Yalçın Adıgözəlov 30 ilə yaxındır ki, Bakı Musiqi Akademiyasında pedaqoji fəaliyyətlə də məşğuldur. Onun tələbələri hazırda respublikanın aparıcı dirijorlarıdır. Xalq artisti 2023-cü ildən Heydər Əliyev Sarayının nəzdində fəaliyyət göstərən Niyazi adına Dövlət Simfonik Orkestrinin bədii rəhbəri-baş dirijorudur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında publisistika saatıdır, sizlərə Əlabbasın “Dərs” yazısını təqdim edirik.

Tarixçi olmamağım üzündən bu söz gəzişməsinin xronoloji və təfsilatlı təhlil deyil, uzağı, mozaik bir şərh olacağını indidən deyim.

         Çox-çox əvvəl, lap dəqiqi, Şuşa gedəndən sonra yazmışdım: “Qarabağı torpaq yox, oğul itirən kimi itirdik”. Başqalarını bilmirəm, şəxsən məni Şuşanın işğalı şüşə kimi çilikləyib, Allahın evinəcən yandırmışdı və o yanığın yerini heç nə, hətta o oğulun otuz il can çürütdüyü zindandan, düşmən əsirliyindən qayıtmağı da sağaldan deyil. Qalmışdı əlsiz-ayaqsız, dilsiz-ağızsız, dünya işığından məhrum halda dönmüş ola o oğul!        

Belə... Bəri başdan onu da deyım:  Azərbaycanın Ermənistan üzərində müəzzəm qələbəsinin bünövrəsi, mənim nəzərimdə, on bir il əvvəldən, 2010-cu ilin iyun ayında nakam balamız Mübariz İbrahimov tərəfindən qoyulub. Hadisələrin sonrakı gedişatı da bunu təsdiq etdi: göstərdiyi ağlasığmaz iradə və müstəsna igidliyə görə o, xiyabanların fəxri sayılan yerdə torpağa tapşırıldı,  ölümündən sonra Milli Qəhrəman adına layiq görüldü, "İlin adamı" elan olundu, adı, şəkilləri və qısa həyat yolunu panoram edən portret oçerklər dərslik kitablarına salındı, iri fotoları maşınların, reklam şitlərinin,  bina fasadlarının  bəzəyinə çevrildi, haqqında şeirlər yazıldı, musiqilər bəstələndi və s... Bu həm də öz halal haqqına qovuşan  yenilməz  bahadıra  dövlət-xalq ehtiramının ifadəsi idi. Amma Mübariz əfsanəsinin elə görünməyən tərəfləri var ki, hələlik üzdə olan hər şeyi bir yana qoyub, azacıq da olsa, məhz ona işıq salmaq istəyirəm. 

         Kim etiraf etməz ki, 90-lardan ta ötən il, noyabrın 10-can özünü azərbaycanlı hesab edən hər bir kəsi daim məğlubiyyət acısı, inamsızlıq və sarsılmış döyüş ruhu müşayiət etməyib? Beynəlxalq aləmdə belə ad və nüfuzu ciddi şəkildə zədələnən Azərbaycan adlı məmləkətin hər yerində etimadsızlıq hökm sürüb. Hər birimizin qəlbinə yenə bilmədiyimiz bir qorxu hakim olub. Erməni-rus xofu illər uzunu gözlərimizdə qorxunc bir yuva qurub...

Kim bilərdi ki, günlərin bir günü (18 iyun 2010-cu il) dünya hərb tarixinin, bəlkə də, ən inanılmaz olayı baş verəcək. Rus və erməni qanı daşıyanlar tərəfindən cırtdan Ermənistan ordusu haqda uzun illərdən bəri qəsdən, bilərəkdən  uydurulmuş  “məğlubedilməz mif”i darmadağın edən Ağ atlı bir oğlan peyda olub tarixə öz  damğasını  basacaq!.. On illik qəti fikrimdir ki, şəhadət yolunu  şüurlu şəkildə qəbul edib də  döyüş əfsanələrini bir gecənin içində təkbaşına gerçəkləşdirən qeyri-adi vuruşu ilə Mübariz hər bir azərbaycanlının qəlbində gəzdirdiyi qisas alovunu (məqsəd və amalını) gerçəyə çevirdi. O ali məqsədin kodu (ştrix kodu) Mübarizin valideynlərinə yazdığı və sonradan Azərbaycan gəncliyinin manifestinə çevrilən sirli məktubdadı. Qəhrəmanımız nə yazdı, nə dedi, xarakter ortaya qoyaraq onu da kişi kimi elədi və o qeyri-bərabər döyüş Azərbaycan gəncliyinin sarsılmış inamını özünə qaytarmaqda inanılmaz dərəcədə müstəsna rol oynadı. "Ağ atlı oğlan" tək böyük bir orduya deyil, bütöv cəmiyyətə Qələbə motivasiyası təlqin etdi. Sanki bircə-bircə adamların yaxasından yapışıb dedi ki, inanın mənə, beyninizə zorla yeridilən fikirləri çıxarıb atın, yenilməz Ermənistan ordusu adında bir şey yoxdu.

         O gündən hərə özünü bir Mübariz sandı. Bu artıq dərkolunan mahiyyət idi. Bir xatırlayın: şəxsini  Mübariz hesab edən və özünü ona oxşadan şəhid və qazilərimizin aylar-günlər sonra telefonunun arxivindən ata-anasına, sevgilisinə, doğma və əzizinə Mübarizsayağı yazdığı nə qədər məktub  üzə çıxdı?! Yurd-yuva sevgisinə bələnmiş  o vəsiyyətlərin hər birinin tən ortasından məramı bəlli bir qırmızı xətt keçir: "Qanımı  Vətən yolunda halal edirəm, təki Azərbaycan sağ olsun!" Bax buna deyərlər milli xarakter! Buna deyərlər xalqın əbədi və əzəli siması!                 

İkinci belə bir cəhd o hadisədən altı  il sonra,  Lələtəpə uğrunda döyüşlər zamanı oldu. Daha dörd il sonra isə Azərbaycanı Tovuz hadisələri silkələdi. Bu artıq son idi!

İsti və rahat kabinetində deyil, toz-torpaqlı səngərdə, ilan-çayanın içində, qısası,  döyüş meydanında əbədiyyətə qovuşan general Polad Həşimovun şəhadəti Zəncandan Şəkiyə, Təbrizdən Bakıya, Kərkükdən Naxçıvana bütöv Azərbaycanı ayağa qaldırdı, hamı bir nəfər kimi könüllü olaraq hərbi komissarlıqlara axışdı, neçə illərdən bəri qana susayan, intiqam eşqi ilə alışıb-yanan qurdağızlı igidlərimizin  bitib-tükənməyən növbəsi yarandı. Heç deməzdin onlar bir üzü də labüd ölüm olan döyüş meydanına yollanırlar! Təkcə fəxarət hissi keçirirmiş yox, həm də şəhadət şərbəti içməkdə bir xoşbəxtlik varmış kimi deyə-deyə, gülə-gülə gedirdilər. O günlər bir möcüzə sandım bunu mən və bu monolit birliyi görəndən sonra yazdım ki, düzdür, 12 iyulda bir qarış da torpaq əldə etmədik, əvəzində xalqımızın milli ruhu, döyüş əzmi, mübarizə əhvalı, qələbəyə olan sarsılmaz inamı özünə qayıtdı. Bununla Azərbaycan son otuz ilin, istisnasız olaraq strateji əhəmiyyətli ən böyük yüksəkliyini ələ keçirmiş oldu. Millət bir yumruq halına gəldi. İqtidar – müxalifət anlayışı dərhal unuduldu və bu, Dövlət – Ordu ­­– Xalq – Rəhbər birliyinin rəhninə çevrildi. Daima irad və tənqidlərə tuş olan və uzun illər kliniki ölüm keçirdiyi güman olunan Azərbaycan Ordusu silkinib ayağa qalxdı. Necə deyərlər, barometr yalnız fırtına göstərirdi!

Ordumuz düşmənin 27 sentyabr təxribatı zamanı ilk həmlədəcə cəbhəni yarıb keçdi. Məlum oldu ki, öndə  Ölkə Başçısı olmaqla ötüb-bitən illər ərzində hərbi və iqtisadi baxımdan müqayisə olunmayacaq bir gücə çevrilən Azərbaycan siyasi və hərbi rəhbərliyin, taktik və strateqlərin böyük səyi nəticəsində regionun yüksək döyüş qabiliyyətli ən güclü ordusunu yaratmağa müvəffəq olub, mütləq yeni siyasi reallıq baş verəcək! Və verdi də! Hadisələrin diktəsi siyasi ekspert Aleksandr Sitinin “Müharibə Azərbaycanın qələbəsi ilə bitəcək” xəbərdarlığının heç də göydəndüşmə bir proqnoz olmadığını təsdiq etdi.

          Xoşbəxtlikdən ilk qələbə sevincini dadmaq çox da uzun çəkmədi. Füzuli rayonunun bir neçə kəndi düşməndən azad ediləndə dünənə qədər tərəddüd içində vurnuxanlar belə Böyük Qələbənin möhtəşəm addım səslərini eşitdilər. Artıq kimsə şübhə etmirdi ki, son 200 ilin revanşı başlanıb, işğal tarixini unutmağın tam zamanı gəlib.

          Füzuli, ardınca Cəbrayıl, Hadrut, Zəngilan, Qubadlı rayonlarının bütün ərazisi ildırım sürəti ilə yağı tapdağından  qurtuldu. Qarşıda Şuşanın fəthi dayanırdı. Şuşa olmayınca Qələbədən danışmaq əbəs idi. Şuşa düz otuz il idi Vətən anlamı daşıyırdı. Şuşa deyiləndə Azərbaycan başa düşülürdü. O günlər hər şey bir yana idi, Şuşa bir yana.  Vətən sevdalıları Şuşa deyib ləliyirdi. Tək ona görə yox ki, qoca Qafqazın qədim incisinin geri alınması Ermənistandan Xankəndi, Xocalı, Ağdərə və Xocavəndə gələn yolun həmişəlik kəsilməsi, iyirmi beş minlik böyük bir ordunun mühasirəyə alınması, onun ərzaq, geyim, dərman, silah-sursat və digər yardımlardan təcrid olunması  demək idi. Ona görə də yox ki, o dönəmdə siyasi kluarlarda dolaşan “Şuşa kimdədirsə, Qarabağ ondadır” fikri ictimai rəydə də özünə möhkəm yer eləmişdi.  Daha çox ona görə ki, Şuşa Azərbaycan üçün şərəf, milli qürur və heysiyyət məsələsi idi. Əsla şübhə etmirəm ki, Ölkə Rəhbəri “Şuşaya bir nəfəs qədər yaxınıq” deyəndə də məhz bu gerçəyi ifadə etmək fikrində olub.  Təsadüfi deyil ki, Qələbəyə təşnə şanlı Ordumuz məhz Şuşaya daxil olan gün – bu, son yüz ildə Azərbaycana üz vermiş ən böyük xoşbəxtlik idi – müqavimət göstərməyin əbəs olduğunu görən Ermənistan kapitulyasiya aktına imza atmalı oldu. Bu, Azərbaycanın möhtəşəm Qələbəsinin  düşmən tərəfindən zor-xoş etirafı idi! Beləcə illərlə həsrətində olduğumuz saat gəlib çatdı. Ədalət zəfər çaldı. Azərbaycan xalqı öz halal haqqına qovuşdu. Bütün dünya türkün gücünü və əzəmətini gördü.  Düşmən ordusunun 80 faizini cismən məhv etməklə Azərbaycan tək Ermənistanın özünü yox, həm də dünyaca məşhur erməni lobbisini darmadağın etmiş oldu. İllərlə dənizdən-dənizə ideyasının əsiri olanların dizini qatlayıb, biləyini bükdük. Bu şanlı Qələbə dünənəcən Azərbaycana siyasi iradəsini qəbul etdirməyə çalışanlara, onunla güc dili ilə danışanlara da ciddi qulaqburması oldu. Payını və dərsini alanlar aldı.   

O vaxt yazdığım bircə cümləlik fikir də çox müdrik bir xalq deyiminin ədəbi formuluna çevrildi: “Şuşa – ilanın gördüyü ulduz”.    

Daim haqqın yanında olması ilə xalqımızın rəğbət və ehtiramını qazanan rus jurnalisti, aparıcı və politoloq Maksim Şevçenko Şuşanın fəthi ərəfəsində isti-isti yazırdı: “Azərbaycan Ordusunun qələbələrindən heyranlıq duyuram. Bu hərbi əməliyyat müharibələr tarixində mütləq öz yerini alacaq”

İndi onu deməyin məqamıdır ki, müharibənin yalnız aktiv fazası başa çatıb. Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan arasında ilkin razılaşdırılan bəyannamədə nəzərdə tutulan müddəalar artıq diplomatik müstəvidə çözülür. Hazırda savaşın informasiya mərhələsindəyik. Danılmaz  həqiqətdir ki, Ali Baş Komandanın xüsusilə 44 günlük Vətən Müharibəsində nümayiş etdirdiyi qətiyyət, sarsılmaz siyasi iradə və prinsipial mövqeyi Azərbaycanı Böyük Qələbəyə daşıdı. Onun müharibə günlərində dünya çapında bir-birini əvəzləyən çoxsaylı müsahibə, çıxış və nitqləri informasiya blokadasının yarılmasında – bir sözlə, haqq işimizin təntənəsində müstəsna rol oynadı. Ərazicə üç böyük rayonumuz (Ağdam, Laçın, Kəlbəcər) bir güllə atılmadan, məhz diplomatik yolla öz əzəli və əbədi sahibinə qismət oldu. Hələ o günlərdə yazmışdım:

         “Bu dəqiqə mənim tanıdığım dörd İlham Əliyev var: Azərbaycan, türk, ingilis və rus dillərində mükəmməl danışan alovlu natiq və poliqlot, sarsılmaz siyasi iradəyə malik diplomat, beynəlxalq təcrübə ilə liderlik məharətinə sahib qətiyyətli rəhbər və Qalib Ordunun Sərkərdəsi!”

Xoşbəxtlikdən müzəffər Azərbaycan Ordusunun mənəvi-psixoloji durumu, döyüş əzmi və ruh yüksəkliyi Ermənistanı bürümüş siyasi və iqtisadi böhranla üst-üstə düşdü.  Hərbi və siyasi rəhbərlikdə yaranan qalmaqallar, hərbçilər arasındakı özbaşınalıq, ordudan fərarilik, idarəetmənin itirilməsi, gün-gündən dərinləşən  siyasi və iqtisadi böhran Ermənistanın məğlubiyyətini qaçılmaz etdi. Lakin 44 günlük müharibədə Azərbaycanın əldə etdiyi müəzzəm Qələbənin sirri əsla bunda deyil. Ordumuzun intellektual səviyyəsi, zaman-zaman qazanılan peşəkarlıq, düzgün taktika və strategiya, son nəsil silah-sursat, hərbi texnika və dünya müharibələri tarixində ən yeni döyüş standartlarından istifadə və üstəgəl bizi işğal ləkəsindən, məğlub damğasından əbədilik qurtaran dəliqanlı gənclərimizin hər düşündüyümüzdə gerşəkləri bir daha gözlər önünə sərgiləyən sonsuz Vətən sevgisi! Hələ o zaman fb-də tanklar barədə ironik bir fikir yürüdüb demişdim ki, inşallah, belə getsə, Qarabağ dünya hərb sənətinə son nəsil texnologiyaların ilk ünvanı kimi düşəcək.

Baxın, Amerikanın Quru Qoşunlarının Baş Qərargah rəisi  Ceyms Makkonver o günlərdə verdiyi bir müsahibədə qəribə də olsa, nə deyirdi: “Azərbaycan Ordusunun dron və pilotsuz uçuş aparatlarından istifadəsini dünya döyüş tarixində əsas yeniliklərdən biri hesab etmək olar. Bu müharibə ənənəvi silah növlərindən istifadəni belə sual altına qoyur”. 

Bu fikrin kimə məxsus olduğunu  xatırlatmağın, məncə, xüsusi bir anlamı var: Ceyms Makkonver sıradan bir şəxs və siyasi icmalçı yox, NATO-nun ordu generalıdır. NA - TO - nun! 

Gərək Amerikanın sabiq Dövlət katibinin SSRİ üzrə keçmiş müşaviri Pol Qobl, İqor Korotçenko, Sergey Markov, Oleq Kuznetsov, Abdulla Ağar, Hikmət Hacıyev və digər məşhur siyasi simaların haqq səsimizi və Azərbaycan barədə həqiqətləri beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmaqda nəhəng bir institutun görə biləcəyi həcmdən heç də az tutuma malik olmayan mükəmməl çıxışlarını da hesabdan silməyək. Haqq haqlığında qalır.

Azərbaycanı bu müqəddəs savaşda  tək qoymayan Türkiyə, hüquqi legitim mübarizədə mənəvi dəstəyini bir an belə əsirgəməyən Pakistan və İsrail haqda da nə desək, azdır. Xüsusən də canbir qardaşımız Türkiyə barədə!

Sonda qaranlıq gecələrimizi Qələbə sevinci ilə aydınladan Tanrıya çox dərin bir şükranlıqla bu işdə İlahi bir nizam olduğunu da xatırladıb Zaman və Tarixin təsdiqindən keçən bir gerçəyi də deyim ki, Azərbaycan gecə-gündüz şeir-şüar deyənlərin, yalançı patriotların və nağıl danışanların yox, bu halal torpağı öz qızıl qanıyla suvaranların Vətənidir!

       Göz yaşları hələ də qurumayan mələk analarımızın, sağlamlığını itirən mətin qazilərimizin, şəhid düşən qəhrəman oğullarımızın müqəddəs və nigaran ruhu qarşısında baş əyən yazıçı! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın əsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, hər gün Kamal Abdulladan 7 qranula:

1.

Eramızın əvvəllərində ilk xristianları təqib və məhv edən romalılar yatıb yuxularında belə görməzdilər ki, onların törəmələri bir müddət sonra xristianlıq uğrunda öldürəcək və öləcəklər.

2.

“ Sular səni aparırdı dərinə

Əlin nəyə çatırdısa əl atdın.

Bircə saman çöpü keçdi əlinə,

O da səni su üzünə çıxartdı.”

3.

Göydəkinə inam, əslində, dolayı bir məqsəd güdür – səni sənin özünə oxşayan yerdəkilərə inanmağa çağırır. Atanın oğula və oğulun ataya, qardaşın qardaşa və bacının bacıya, min illər boyu tanıdığın adama və küçədə ilk dəfə gördüyün kiməsə inam – bu deyilmi gözəllik?!

4.

Bizə bir dəfə bu dünyada yaşamaq imkanı verilib. Əminəm ki, o biri paralel dünyalarda yaşayanlar da belə düşünür.

5.

Qoqol yazırdı: Çox az quş tapılar ki, Dneprin ortasına qədər uça bilsin. Səməd Vurğun ona belə cavab verib: Göylərə baş vurur Göyəzən dağı.

6.

X.L.Borxes: “Mən ədəbiyyata kitabdan gəlmişəm və bununla fəxr edirəm.” Kitabdan gəlmək artıq hər şey deməkdir.

7.

Çox adam tanıyıram ki, həyatı boyu bir, ya iki kitab oxuyub. Heç bir universitet bitirməyib. Amma müdrikdir, uzaqgörəndir, səbirli və hər hansı hadisələr kələfinin içindən doğru-düzgün xətti seçə bilir. O sənə yüz universitet məzu nundan və yüzlərlə kitab oxuyandan daha xeyirli məsləhətlər verə bilər. Deməli, çoxlu kitab oxumaqla deyil. Həyat özü insanı daha doğru şəkildə formalaşdıra bilirmiş. Təki, sən onun təbii axarına düşə biləsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün sizlərə daha bir imza təqdim etmək istəyirəm. 

Rəcəbova Nargilə Yusif qızı (Nargilə Yusifqızı) 1967-ci ildə Ağdaş şəhərində anadan olub. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra tibb bacısı ixtisası üzrə təhsil alıb.

Kitablara olan sonsuz maraq və həvəsinə görə uzun müddət Ağdaş şəhər MKS-də (Mərkəzləşmiş kitabxana sistemi) baş kitabxanaçı vəzifəsində çalışıb.

Şeirləri bir çox jurnal və almanaxlarda, antalogiyalarda çap olunub. 

Aşıq Pəri məclisinin, Mirvarid Dilbazi adına Kəlağayı Muzeyi qrupunun və bir sıra ədəbi-bədii qrupların üzvüdür. 

Adam

Deyirlər sevimli bəndələrini,

Hərdənbir sınağa çəkər yaradan.

Allahın sevimli bəndəsiyəmmi,

Nə qədər sınağa çəkilər adam?!

Hayana qaçsaq da bu tale bizim,

Göz yaşı tökməkdən solub bənizim,

Nə qədər yazsam da bitməz, əzizim,

Dərdin pəncəsində tək gülər adam.

Nə deyim, belədir dünya əzəldən,

Yoxdu bir əyrisin tapan, düzəldən,

Sonda heç seçilməz quru xəzəldən,

Həyat ağacından tökülər adam.

Qaranlıq

Sevmirəm gecənin qaranlığını,

Qara buludlar da məni qorxudur.

Elə düşünürəm ölmüş kimiyəm,

Sanıram dünyanın dibi, sonudur.

Amma bir tək bundan əminəm ki, mən,

Qaranlıqdan doğar işıqlı səhər.

Günəşli səhərin xətrinə çox vaxt,

Qaranlığa dözmək olar birtəhər.

Bilirəm, qaranlıq işıq doğacaq,

Səbrlə gözlərəm gələn sabahı.

Mənim ümidlərim gecə doğulur,

Toxum qaranlıqda cücərir axı!

Şirin yalan yoxsa acı gerçək?

Yenə düyün düşüb xəyallarımla,

Gerçəklər içində azıb qalmışam.

Doğrusu hansıydı, yalanı hansı,

Mən xəyallarımı doğru sanmışam.

Azmışam yalançı xəyallarımın,

Göz yaşı axıdan tüstülərində.

Doğru üşüdəndə səhvən qızındım,

Yalanın yalançı istilərində.

Mən nədən bu yerə gəldim, ilahi,

Uymuşam şeytanın bal barmağına.

Heç dönüb baxmadım bircə dəfə də,

Doğruların acı bağırmağına.

Uyaraq şeytanın fitnə-felinə,

Hərdən harama da saldım meylimi.

Doğrular o anda kəsdi yolumu,

Sandığım doğru yol bu deyildimi?

Yalan və həqiqət, özün ayır, seç,

Doğru acısıyla fərqlidur ondan.

Əsla aldatmasın şirnisi səni,

Acı doğru xoşdur şirin yalandan

Halal yolu seçib doğru yaşa, sən

Halalı haramdan seçən göz, əldir.

Şirin yalanlarla yaşamaqdansa

Acı həqiqətli ölüm gözəldir!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

POEZİYA

RAMİZ RÖVŞƏN,

Xalq şairi

İLAN BALASI

Böyüyüb bu körpə ilan balası,
gah o başa, gah bu başa sürünür.
Sevinir udduğu havaya, suya,
Torpağa sevinir, daşa sevinir.
Bir sevgi həvəsi dolur canına,
Gecələr gözünün itir yuxusu.
Çiçəyin qoxusu, otun qoxusu,
Küləyin nəfəsi dolur canına.
… Özündən xəbərsiz, səssiz-səmirsiz
Zəhərə çevrilir canında hər şey…
 
Bu ilan balası bir vaxt canında
Gizlənən zəhərdən xəbər tutacaq.
Bəlkə qarğıyacaq baxtını onda,
Bəlkə boğazını qəhər tutacaq.
Ağlama, ağlama, ilan balası,
Baxtını qarğıma, ilan balası!
Bu da bir ömürdü, dözəsən gərək,
Beləymiş taleyin əmri, buyruğu;
Döşünün altında –sevən bir ürək,
Dişinin altında –zəhər tuluğu.

Görənlər çığırar: – İlan var, ilan!..

Qovduqca qovarlar səni dünyada.
Hər yandan kəsilər yolun-yolağın,
Tək bircə yol qalar sənə dünyada;
Başından quyruğunacan,
Zəhərli dişindən
Quyruğunacan
Tək bircə yol qalar, –
o yol özünsən,
Özün öz yolunsan, ilan balası.
Özün bu dünyada öz əzizinsən,
Özün öz balansan, ilan balası.
 
Hara qaçacaqsan göz qabağından,
Bu zalım dünyaya neyləyəcəksən?
Yüz yol çıxacaqsan öz qabığından,
Özündən ayrıla bilməyəcəksən.
Öyrən, yavaş-yavaş özünə öyrən,
Dünyanın hər cürə üzünə öyrən.
Barış canındakı zəhərli dərdlə,
iyrənmə özündən, ilan balası.
Bəlkə də, ən acı həqiqət elə
sənsən yer üzündə, ilan balası.
Sənsən haqqın yolu bu yer üzündə,
tanrı özü seçib bu yolu bəlkə.
Yüz cür sifətiylə, yüz cür üzüylə
Dünya səndən keçib durulur bəlkə

AYRILIQ

Yenə bu şəhərdə üz-üzə gəldik,

Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox.

Bəlkə də, biz xoşbəxt ola bilərdik,

Bəlkə də, xoşbəxtik,

xəbərimiz yox.

Aradan nə qədər il keçib görən, -

Tanıya bilmədim, məni bağışla.

Mən elə bilirdim, sənsiz ölərəm,

Mən sənsiz ölmədim, məni bağışla!

“Ölmədim” deyirəm, nə bilim axı, -

Bəlkə də, mən sənsiz ölmüşəm elə,

Qəbirsiz-kəfənsiz ölmüşəm elə.

Bəlkə də, biz onda ayrılmasaydıq,

Nə mən indikiydim, nə sən indiki, -

Ayrıldıq, şeytanı güldürdük onda;

Bu ilin, bu ayın, bu günündəki,

Elə bu küçənin bu tinindəki

məni də, səni də öldürdük onda.

…Sağımız-solumuz adamla dolu,

Qol-qola kişilər, qadınlar keçir.

Özündən xəbərsiz ömründə min yol

Özünü öldürən adamlar keçir.

Keçir öz qanına batan adamlar,

Bir də ki, qan hanı?

Qan axı yoxdu.

Hamı günahkardı dünyada, amma

Dünyada heç kəsin günahı yoxdu.

Bizsiz yazılmışdı bu tale, bu baxt,

Sapanddan atılan bir cüt daşıq biz.

Bəlkə bu dünyada on-on beş il yox,

Min il bundan qabaq ayrılmışıq biz.

Halal yolumuzu dəyişib, nəsə

Çaşmışıq, bir özgə yoldan getmişik.

Bəlkə min il qabaq səhv düşüb nəsə,

Minillik bir səhvə qurban getmişik.

Dəyişib yerini bəlkə qış-bahar,

Qarışıb dünyanın şəhəri, kəndi.

Bəlkə öz bətnində ögey analar

Ögey balaları gəzdirir indi.

Ömrüm başdan-başa yalandı bəlkə,

Taleyim başqaymış doğrudan elə.

O yoldan ötən qız anamdı bəlkə,

Bəlkə də, oğlumdu bu oğlan elə.

Bu yalan ömrümdə görən sən nəsən?

Bəlkə heç sevgilim deyilsən mənim.

Anamsan, bacımsan, nənəmsən, nəsən?!..

Bircə Allah bilir, nəyimsən mənim.

Bizi kim addadar bu ayrılıqdan,

Çatmaz dadımıza nə yol, nə körpü.

Ölüsən, dirisən, hər nəsən, dayan!

Dayan, heç olmasa əlindən öpüm…

Deyirsən: “Ölüyəm, ölünü öpmə…”

Əlimin içində soyuyur əlin.

Deyirsən: “Sən Allah, əlimi öpmə,

əlimdən, deyəsən, qan iyi gəlir…”

QARA PALTARLI QADIN

Kişilər bir olmur, atam balası, -
qorxağı var, igidi var.
Amma hər kişinin öləndən sonra
qəbri üstə ağlayası
Bir qara paltarlı gözəl qadına
ümidi var.

Sən öləndə
kim olacaq gözlərini bağlayan?
Qardaşmı olacaq, yadmı olacaq?
Bu dünyada
bəlkə sənə ən çox ağlayan
Ən çox ağlatdığın qadın olacaq.

Göz yaşları yuduqca baş daşını,
Qəbrində qurcalanıb deyəcəksən,
İlahi, illər boyu ağlatdığım bu qadın
görən necə saxlayıb
bu qədər göz yaşını?!

Bircə kərə
nə saçını oxşamışam,
nə gözünü silmişəm,
Gözlərimə batır indi
saçlarının hər dəni.
İllər boyu
bu qadına mən axı dərd vermişəm,
İndi görən niyə çəkir dərdimi?!

Bu qadın baş daşımı
öpüb sığallamaqdansa,
Yumruğuyla döysə, döysə yaxşıdı.
Qəbrimin üstündə ağlamaqdansa,
Məni söysə yaxşıdı.

Yeri, yeri, qara paltarlı qadın,
Kiri, kiri, qara paltarlı qadın.
Bu qəbir də min qəbirdən biridi,
baş daşımı bəsdi basdın bağrına.
Bütün mənə ağlayanlar kiridi,
sən də kiri, qəbrim damır, ağlama!..

DÜNYA QƏFİL İŞIQLANSA

Qəfil gün doğsa bir gecə,
Dünya düm ağ işıqlansa;
Şəhər-şəhər, küçə-küçə,
Otaq-otaq işıqlansa,
Görərik kimlərin əli
kimlərin cibindən çıxır.
Kimlər əyilə-əyilə
kimlərin evindən çıxır.

Qəfil gün doğsa bir gecə,
Min-min gizli günah görsək,
Üstünü örtə bilməsə,
Bu dünyanı çılpaq görsək,
Başımıza hava gələr,
ağlımız çaşar bəlkə də.
Hamı birdən baş götürüb
dünyadan qaçar bəlkə də.

Bu dünyada bəs kim qalar,
Kim böyüdər, uşaqları?!
...Nə yaxşı ki, bu dünyamız
Yavaş-yavaş işıqlanır...

BAŞI KƏSİK GÖZƏL KÖTÜK

Başı kəsik gözəl kötük,
bu dağı sənə kim çəkdi?
Baltanı sənə kim vurdu,
bıçağı sənə kim çəkdi?

İpək-ipək yarpaqların
Küləklərlə talandımı?
Bilək-bilək budaqların
ocaqlarda qalandımı?
Küsdünmü taleyin acılığından?
Zalımlar keçmədi qocalığından
Yıxılmış ucalığından,
başı kəsik gözəl kötük…

Gözəl kötük, sızıldama, göynəmə,
Nə baltalar, nə bıçaqlar qalacaq.
Ucalıqdan yıxılsan da, qəm yemə,
Sən yıxılan ucalıqlar qalacaq.

Dünyanın küləyi keçər,
Qarı yağışı keçər.
Qatar-qatar quşu keçər,
daş atarlar, daşı keçər
sən yıxılan ucalıqdan.

Ümidli gözlər dikilər,
Körpə ağaclar yekələr,
Yekələr, qalxar, dikələr
sən yıxalan ucalığa...

Məndən sənə salam olsun,
başı kəsik gözəl kötük!
Balam olsa, balan olsun,
başı kəsik gözəl kötük.
Əyilim, köksünə başımı qoyum,
Gecələr laylamı çalasan mənim.
Böyründə bir evin daşını qoyum,
evimin dirəyi olasan mənim.
Gözəl kötük,
yaraların köz bağlasın, sağalsın,
Bu dünyada nə baltalar,
Nə bıçaqlar qalacaq.
Ucalıqdan yıxılsan da,
Yenə canın sağ olsun,
Bu dünyada
Sən yıxılan ucalıqlar qalacaq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

18.

ELEKTRON, YOXSA ƏNƏNƏVİ KİTABLAR?

Təbii ki, bəşər durduqca ənənəvi kağız kitablar da yaşayacaq. Kağız kitabların haçansa gündəmdən çıxması mifdir. Kağız kitabı kağız qəzetlərin aqibəti əsla gözləmir, çünki qəzet bir gün ərzində çapa hazırlanır və növbəti gün dünənki məlumatlarla çıxıb da öz aktuallığını itirir. Bu səbəbdən xəbər saytları xəbərdaşıyıcıları kimi daha populyardırlar və get-gedə qəzetləri gündəmdən tam sıxışdırıb çıxarırlar. Kitablar isə tam başqa funksiyaya malikdirlər, onları hiss etmədən, qoxusunu duymadan, vərəqlərini çevirmədən, qaldığın yerə əlfəçin qoymadan, arada sinənin üstünə qoyub bəhs edənləri təsəvvürünə gətirmədən oxumaq qeyri-mümkündür, bu cəhətdən planşet, telefon və digər qadjetlər kağız kitabların yanında tam gücsüzdürlər.

Uşaq və yeniyetmələrin mütaliəsi, dünyagörüşünün formalaşması, qlobal informasiya mühiti ilə səmərəli təması proseslərinin uğurla nəticələnməsi Azərbaycan dövlətinin kitabxana-informasiya sahəsində gələcəyə yönəlmiş inkişaf konsepsiyasının tərkib hissələrindən biridir.

Uşaq və yeniyetmələrin informasiya texnologiyalarını mənimsəyən ən fəal qruplar olmasını qeyd etmək olar. Demək olar ki, artıq başqa həyat tərzi, dəyərləri, informasiya mühitində davranış modelləri olan yeni nəsil yetişmişdir. Bax bu aspektdən yanaşdıqda isə elektron kitabxanaların və elektron kitabların dəyəri gözə görünən olur.

Elektron kitabxanaların təşəkkülü və inkişafı həm elmi mühit, həm nəşriyyatlar, tibb və təhsil müəssisələri, eləcə də muzeylər və başqa fəaliyyət sahələri üçün də maraqlıdır. Həmin fəaliyyət sahələrinə uyğun yaradılmış elektron kitabxana tipləri mətn sənədləri ilə çevik əməliyyatlar həyata keçirən xüsusi cəhətlərinə görə fərqlənir. Elektron kitabxanalarla ənənəvi kitabxanaların həm fərqli, həm də oxşar cəhətləri var.

Fərqli cəhətlər:

-İnformasiya daşıyıcısına, tərkibinə;

-İnformasiya məhsulunun formalaşmasının texnoloji proseslərinə;

-Mühafizə və təqdimetmə üsullarına; 

-İstifadəçilərə xidmət məqsədinin xarakteri və həlli yoluna;

-Hüquqi və struktur asılılığına;

-İnformasiya məhsuluna mülkiyyət, surətini çıxarma və yayma hüququna;  İnformasiya resurslarından istifadə üsullarına görədir.

Oxşar cəhətlərə gəldikdə isə demək olar ki, onlar bir-birini tamamlayır. Elektron kitabxanalar professional kitabxana-informasiya mütəxəssisi təcrübəsindən, eyni zamanda kitabxana sahəsində mövcud beynəlxalq standartların tələblərindən istifadə etməyə bilməz. Bütün bunlara baxmayaraq hər iki - ənənəvi və elektron kitabxanaların hüquqi, təşkilati və texnoloji yaxınlıq xüsusiyyətlərinə baxmayaraq onlar cəmiyyətin müxtəlif informasiya strukturlarıdır və onların problemlərinə də differensial baxılmalıdır.

Növbəti: 19. Kitabxana işi haqqında qanun

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Baba Pünhan ruh adamı idi. On üç yaşından şeir yazmağa başlasa da, ölkədə elə də tanınmırdı. Onu geniş oxucu kütləsinə ilk dəfə “ANS” kanalının “Qulp” verilişi tanıtdı. 

Hacı Mailin rəhbərlik etdiyi "Füzuli məclisi"nin üzvü idi. "Təzəpir" məscidində təşkil olunmuş yığıncaqda mükafatlar təltif olunarkən, “Füzuli məclisi”nin fəal iştirakçısı kimi "Paklıq" mükafatına layiq görülmüşdü...

1948-ci il noyabr ayının 5-də Bakı şəhərinin Kürdəxanı qəsəbəsində dünyaya göz açmışdı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə qəsəbəsindəki 99 saylı məktəbin 8-ci sinfini bitirib Bakı Rabitə Texnikumuna daxil olmuşdu. Oranı başa vurduqdan sonra Bakı Metropolitenində mexanik işləməyə başlamışdı və 25-il həmin yerdə işləmişdi...

Metroda işlədiyi ilk vaxtlarda "Metro" qəzetində kiçik həcmli şerləri və qəzəlləri çap olunub. Yaradıcılığa lirik qəzəllərlə başlasa da, nəzm formasında bir neçə poema, sərbəst şeir, məhəbbət ruhlu qəzəllər və bir neçə kitabı ondan yadigar qalıb...

Baba Punhan həm də imanlı adam idi, ibadətindən qalmazdı. 1997-ci ildə Məşhəd, 2000-ci ildə isə Həcc ziyarətlərində olmuşdu. 2004-cü il aprel ayının 17-də əlli altı yaşında ikən vəfat edib. Sonda, şairin ömrünün son illərində qələmə aldığı “Bakının dərdi var” şeirini təqdim edib ruhuna Allahdan rəhmət diləyirəm…

Yorğundur, yatmayır haçandan Bakı,

Doyub yad ellidən, qaçqından Bakı.

Üzülüb, öləcək acından Bakı,

Məğrur görünsə də o can üstədir,

Bakının dərdi var, Bakı xəstədir.

Yaltaqlar dəstəsi baş alıb gedir,

Qeyrət yavaş-yavaş boşalıb gedir,

Məktəbli qızlar da qaş alıb gedir,

Ərli də, ərsiz də bir həvəsdədir.

Bakının dərdi var, Bakı xəstədir.

Əsrlər itirdik illər içində,

Qanqallar bitirdik güllər içində,

Çaqqallar dolaşır ellər içində,

Aslanlar, pələnglər daş qəfəsdədir,

Bakının dərdi var, Bakı xəstədir.

O, Cıdır düzüyçün çadır ağlayır,

Çadır övladıyçün Cıdır ağlayır,

Namus itkin düşüb abır ağlayır,

Köməksiz qız-gəlin dəstə-dəstədir.

Bakının dərdi var, Bakı xəstədir.

Sən ey “Qız qalası” qalasan hələ?

Səni həmişə qız qalasan hələ.

Dərdini Pünhana qala sən hələ,

Ta ki, göz yollarda qulaq səsdədir,

Bakının dərdi var, Bakı xəstədir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)

İmran Verdiyev,Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi.“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi

Sizə Baltasar Qrasianın bəzi aforizmlərini ilə təqdim etmək istəyirəm. Yəqin ki, onun haqqında eşitmiş olarsınız. Eşitməyənlər üçün qısa məlumat verim.

B.Qrasian məşhur ispan yazıçısı və filosofudur. O, 08 yanvar 1601-ci ildə Belmontda həkim ailəsində doğulmuşdur. Uşaqlığı yoxsulluq içində keçmişdir. Qohumlarının köməyilə yezuit kollecində oxumuş, fəlsəfə və qrammatikanı öyrənmiş, Saraqossa universitetində isə ilahiyyat elmləri ilə tanış olmuşdur. 

1627-ci ildə Kallatude şəhər kollecinə qayıdıb orada qrammatika və ritorika üzrə müəllim işləyib. 1636-cı ildə Ueska şəhərinə dəyişilən Qrasian burada ədəbiyyat və incəsənət həvəskarları mühitinə düşür, yazıçı kimi formalaşır. Zadəgan don Vinsensio Xuan da Lastanossa ilə tanışlıq dünyəvi meyllərini gücləndirir.

İspaniyada barokkonun ən böyük nasirlərindən və nəzəriyyəçilərindən biri sayılır. (Barokko XVII –XVIII əsrlədə Avropa mədəniyyətində renessans və klassizm arasında mövcud olan bir cərəyan idi.)

Yezuit ordeninin rəhbərliyi onun dünyəvi meyllərini, ədəbi fəaliyyətini xoşlamır. Qrasian dəfələrlə etdiyi kimi yezuit ordeninin icazəsi olmadan əsərlərini (xüsusən "Tənqidçi" romanını) nəşr etdirdiyinə görə Salamankada təhqiredici istintaqa cəlb edilir, məhkəmənin qərarı ilə Qraus şəhərciyinə sürgün olunur. Burada ona yazmağa icazə vermir, pəhriz saxlamağa məcbur edib ac saxlayırlar. Salamanka məhkəməsindən bir il keçmiş o, Qrausda 06 dekabr 1658-ci ildə vəfat edir.

XIX əsr böyük alman şairi H.Heyne onu “əsrinin birinci adamı” adlandırmışdı. “Qrasian həyat müdrikliyinin, mənəvi biliklərin Aristoteli sayıla bilər”.(Ə.Nicat)

Qrasianın ədəbi irsi "Qəhrəman", "Siyasətçi", "Hazır-cavablıq sənəti", "Xoşrəftar", "Gündəlik kahin, yaxud ehtiyatlı olmaq sənəti" əsərləri və üçhissəli "Tənqidçi" romanından ibarətdir. Filosof yazıçının əsərlərində insan həyatının müxtəlif cəhətləri və problemləri əks etdirilir.

“Kamillik elmi” fəlsəfi traktatı isə onun ən gözəl və ən məşhur əsəridir. Yazıçı Ə.Nicat yazır ki, “Kamillik elmi” əsərinin daha vacib bir cəhəti onun insan mənəviyyatına, insan əxlaqına verdiyi qiymət və hər aforizmdə mənəvi gözəlliyin son nəticədə insana gətirdiyi qələbələrin labüdlüyünə olan inamdır”. “Kamillik elmi” fəlsəfi traktatı uzun əsrlər insanların masaüstü kitabı olmuşdur. 

B.Qrasianın həmin əsərindən seçilmiş, insanları kamilliyə və saflığa səsləyən 10 aforizmi diqqətinizə çatdırırıq.

1.     Xalqın məhəbbəti. Xalqın rəğbətini, xüsusən də məhəbbətini qazanmaq asan iş deyil. Bunun az bir qismi taleyin köməyi ilə, çoxu isə səy hesabına qazanılır. Tale adama yol acır, səy isə bu yolu davam etdirir.

2.     Niyyətini bildirmədən hərəkət et.  Gözlənilməzlik –müvəffəqiyyətin rəhnidir.Təmkinlilik kamilliyin məbədidir. Niyyəti açıqlamaq onu məhv etmək deməkdir, belə halda onun qüsurları qabaqcadan aşkar edilər, müvəffəqiyyətsizliyə uğramaq isə ikiqat fəlakət olar. Açıq oyunun nə xeyri, nə sevinci olar. Öz  məqsədini bildirməsən, hamıda, xüsusilə də yüksək vəziyyətin ümumi intizar doğurduğu, niyyətlərin sirlərə büründüyü, bu müəmmalı anlağılmazlığın ehtiram təlqin etdiyi yerdə böyük maraq oyadarsan.

3.     Özünü saxla. Hamının qabağında özünü göstərib, gücünü boş yerə sərf etmək lazım deyil. Ağlını və şücaətini də boş yerə sərf etmə. Mahir ovçu ov zamanı lazım olandan artıq çahin buraxmaz. Nəyin varsa, hamısını açıb göstərsən, sabah heç kimi heyrətləndirə bilməzsən.

4.     Uğurli sonluq. Fələyin imarətinə sevinç darvazasından girən, kədər darvazasından çıxır və əksinə. Təntənəli giriş barəsində yox, işin sonu, uğurlu çıxış barəsində fikirləş. Vacib deyil ki, girişində səni kütlə alqışlasın, buna hər kəs nail ola bilər. Əsas odur ki,hamının sevimlisi olasan və gedişindən hamı heyfsilənsin.

5.     Üstünlük birincidədir. Əgər birinci olan, həm də məşhurdursa, üstünlük ikiqatdır. Birinci gediş də böyük işdir, üstünlük səndə olur. Əgər başqaları qabaqlamasa, hər bir adam işində uğur qazanar. Birincilərə ad-san vərəsəlik kimi qismət olur. İkincilərə isə bu ad-sandan yalvarmaqla alınan qırıntılar qalır və nə qədər tər töksələr də, təqlidçilik damğasını öz üzərlərindən götürə bilmirlər.

6.     Batan günəş olanadək gözləmə. İşlər səndən uzaqlaşmamış, onlardan uzaqlaşmaq –ağıllı adamların həyati qaydalarından biridir. Öz sonluğunu təntənəli etməyə çalış, hərdən Günəş də batmasını görməsinlər deyə hələ tam parlaq olanda, bulud arxasında gizlənir. Belə halda bizə onun batıb-batmadığını yalnız anlamaq qalır. Vaxtında qəm-qüssədən qaçmaq lazımdır ki, sonradan özünə olan hörmətsizlikdən ziyan çəkməyəsən.

7.     Özünə dostlar tap. Dostluq –ikinci varlıqdır. Hər dost öz dostu üçün həm yaxşı, həm də ağıllıdır; dostlar arasında bütün işlər həll olunur. İnsanın qiymətini başqaları verir və onların dodaqları isə ürəklərində olanı deyir. Dost üçün ən yaxşı hədiyyə ona qarşı ürəyitəmiz olmaqdır. Dostluğu qazanmağın ən yaxşı üsulu özünün dost olduğunu göstərməkdir.

8.     Söhbətdə ehtiyatlı ol: rəqiblərlə ehtiyatı əldən verməmək, digərləri ilə ədəb qaydalarına uyğun hərəkət etmək üçün. Sözü demək asandır, onun dalında durmaq çətin. Danışıqda da vəsiyyətnamədə olduğu kimi, nə qədər az söz desən, bir o qədər az mübahisə olar. Mənasız şeylərdən danışmaqla daha mühüm işlər üçün zəmin hazırla. Gizlilikdə ilahi qüvvədən nə isə var. Söhbətdə asanlıqla ürəyini açan adamı inandırmaq və ona qələbə çalmaq asan olur.

9.     Özünü yarımac saxla. Qoy ağız həmişə nə isə istəsin. İstək dəyər ölçüsüdür. Yaxşı zövq nəinki cismani ehtirasın söndürülməsini tələb etmir, hətta onun alovlandırılmasını məsləhət görür. Az olsun, naz olsun –bu ikiqat yaxşıdır, çünki ikinci dəfə hər şey əvvəlki ləzzəti vermir. Həyi isə xoşagələn etmək istəyirsənsə, açlığın iştahını qızışdırdığı vaxt həmin şeyə yiyələn və doymamış ondan əl çək.

10. Boyun qaçırmağı bacar. Əgər boyun qaçırmaq bacarığı həyatın mühüm qaydalarından biridirsə, özü-özünə, bəzi işlərə, xüsusi adamlara “yox” deyə bilmək bacarığı daha vacibdir. Mənasız işlər adamın qiymətli vaxtını yeyən güvəyə bənzər. Boş-boş işlərlə məşğul olmaq heç nə etməməkdən qat-qat pisdir.