Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sizə olduqca maraqlı və ibrətamiz bir əhvalat danışmaq istəyirəm. 

15-16-cı əsrlərdə Almaniyada katolik kilsəsinin papası 3cü İnnokendi indulgensiyalar sataraq insanlara "cənnət qəbzləri" təqdim edirdi. Belə ki, hər bir alman vətəndaşı bu qəbzi alaraq öz günahlarını bağışlada və cənnətə giriş icazəsi ala bilərdi. Bu zaman Lüteranlar hərəkatının idealist lideri Martin Lüter indulgensiyaların saxtakarlıq olduğunu və insanların aldadıldığını bəyan etdiyi üçün kilsə tərəfindən məhkəməyə verilir. Məhkəmə zamanı Lüter cənnət qəbzlərinin satıldığının mümkün olduğu halda cəhənnəm qəbzlərinin də satıla biləcəyəni təklif edir və onun fikri ilə razılaşan papalardan cənnət qəbzlərindən daha ucuz qiymətə cəhənnəm qəbzlərini alıb məhkəmədən çıxır. Çıxışda onu gözləyən insanlara müraciət edərək: “artıq indulgensiya almağınıza ehtiyyac yoxdur, bütün cəhənnəmi mən aldım və heç kimi ora buraxmayacağam" deyir.

Beləliklə o həm öz məntiqi ilə xalqın rəğbətini qazanır, həm də katoliklərə gözlənilməz taktika ilə zərbə yetirmiş olur.

İnsanın ən güclü silahı düzgün işlədə biləcəyi beynidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

Qoşqar İsmayılzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əslində, burda gülməli bir şey də yoxdur. Tragikomedik bir yazıdır bu. 

Niyə reallıqdan qaçıb özünüzü nələrəsə inandırıb aldadırsınız? Müasir dövrdə yaşayırıq və yaşayışımızın böyük hissəsini maddiyyat təşkil edir. Sevgi ilə qarın doymaz. Sevgi qəlbdə nifrəti əngəlləyə bilər, sənə insani keyfiyyətlər qazandıra bilər, mərhəmət hissi aşılaya bilər, amma əsla qarın doyuzdura bilməz. 

İlk başda sevgi hisslərlə idarə edilsə də, lakin illər keçdikdən sonra isə artıq ağıl və məntiq ilə iş həyata keçirmək lazımdır, bu olmadığı halda mütləq ki, ailədə söz-söhbət dava-dalaş başlayır. Ta ki qadın zorakılığına qədər. 

Sevgili dönəmində əgər oğlan qızla daha çox maraqlanıb, daha çox nazını çəkirdisə, artıq evlilik dönəmindən sonra nazını deyil, şilləni, yumruğu çəkməyə başlayır ...

Stolun üstündə, gül buketi əvəzinə, yumruq olur. Ətrafda olanlara, müdirə, küçədəki hər hansı bir yoldaşa əsəbləşib bir söz deyə bilməyən "ər" gəlib evdə əvəzini qadından çıxarır.

O ki qaldı ailədə qızların sevmədiyi birisi ilə ailə qurmasına...

Valideyn düşünür ki, qarşı tərəf imkanlı, müəyyən vəzifədə çalışan bir şəxsdir və bu şəxslə bağlanan, yaranan qohumluq bizə fayda verə bilər. Nikah diplomatiyası elə bil bu dövrə qədər sürünüb gəlib çıxıb.

Kasetlerdən, şəkillərdən, "padruqalardan", nömrələrdən, aradüzəltmələrdən, düzqoşlardan və bərbad mentalitetdən qaynaqlanma nəticəsində nə qədər bədbəxt ailə formalaşır və saya gəlmir az qala. 

Və bu da gələcəkdə intihara, şiddətə, zorakılığa qədər gedib çıxması amilini tətikləyir...

Eyni zamanda həmin ailələrdə formalaşan uşaq təfəkkürü də elə həmin istiqamətdə də yetişərək inkişaf etməyə başlayır...

Həqiqətən də, niyə reallıqdan qaçıb özünüzü nələrəsə inandırıb aldadırsınız? 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Poetik qiraət rubrikasında gənc şair, Nigar Həsənzadənin “Söz” layihəsinin üzvü Həsən Kürün “Qırx gün yas saxladılar” şeirini təqdim edir. 

Əlindən yapışdığım insanlar böyüdülər

qollarımdan vurdular.

Ayağımı çəkdilər,

ürəyimi qırdılar.

Adamlar ilan kimi zəhər sancdılar mənə.

Dedim : -Allaha gedim,

o çarə qılar mənə -

Allah öldürsün məni

nə olar, olar mənə...

Allah öldürdü məni

Ayağımı qazanlar, qəbrimə kimi qazdı.

Başıma daş salanlar baş daşımı ucaltdı,

üstünə söz də yazdı...

Bu "adamlar" gör necə

abırsız, həyasızdı...

Dizlərinə vurdular,

uşaq tək ağladılar,

Beş gün gün verməyənlər

Qırx gün yas saxladılar...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İstəkli oxucularımız. Bu yazının birdən-birə on müəllifi var. Bu sayaq yazılar hazırda çağdaş Qərb ədəbiyyatında geniş yayılıb. Şərikli müəlliflikdən kollektiv müəllifliyə keçid şübhəsiz ki, daha tələbkar oxucu auditoriyası üçündür. 

Biz də sizinçün belə bir yazı təqdim edirik. Əminik ki bəyənəcəksiniz. 

Tozlu, kirli havasıyla necə də doğma qoxur şəhər. Bəlkə də xatirələrdir o qoxuya doğmalıq qatan. Bura küləklər şəhəri deyil, xatirələr şəhəridir. Əsən ruzigar deyil, ayrılığın nəfəsidir. Küləyindən üşüdüyümüz şəhərdə ayrılığın nəfəsi isidir xatirələri... 

Bu şəhərin hər yerində xatirələr gizlidir. Yaşanmışlar, yaşanıla bilməmişlərlə dolu şirin, acı xatirələr. (Cəfər Atayev)

Bir də bu dəniz var. İndi yenə dənizlə üz-üzə oturub, dərdləşirik. Tək bir kəlmə demədən anlayırıq bir-birimizi. Dənizin sözləri elə onun dalğalarıdır. Görəsən öz dalğaları ilə nə demək İstəyir mənə? Anlamağa çalışıram. Öz böyük sevgisindən danışır bəlkə də. Mən... Mənsə susqun-susqun dayanmışam, sözə necə başlayım, bilmirəm. Sanki heç danışa bilmirəmmiş kimi unutmuşam danışmağı. Bilmirəm nədir bu susqunluğuma səbəb. (Mələkxanım Səlimli)

Bəlkə də ruhumu xatirələrimdə gizlətmişəm, səbəbi budur. Səssizliyim mənim səsim olmuş artıq. Göz yaşlarımla gəzirəm şəhərin küçələrini. Yağışdan yaranan torpaq qoxusunu belə hiss edə bilmirəm. Çünki bürüyür xatirələrin bədbin qoxusu bütün cismimi. Cavab axtarıram. Axı niyə mən ruhumu xatirələrimdən azad edə bilmirəm? Ünvansız, tərifsiz bir yer və tərifsiz duyğular içindəyəm yenə. Xatirə deyilən bir gerçək var, amma xatırlandığı zaman hiss etdiklərimizin nə bir adı nədə bir tərifi yoxdur. (Günay Əliyeva & Heyran Zöhrabova)

Ehh şəhər... neçə ayrılıqların şahidi olmusan? Neçə "səni sevirəm" sözünün saxta olmasını görmüsən? Har tinində sevənlərin acı-şirin xatirəsi dayanır... Küçələrin divarlarında qırıqlanan qəlblərin mənzərəsi, neçə yarım qalmış arzu görünür. Hər kəsin bir arzusu var; böyük şəhərdə kiçik xoşbəxtlik... Xoşbəxtlik isə xatirələrdə idi deyəsən. Ayrılıqdan uzaq, sevgiyə yaxın xatirələrdə. Ey şəhər, xoşbəxtlik sənin küçələrində əllərini tutub gəzdiyim əllərdə idi, bəlkə də (Əli Əlizada)

Səninləyəm ən şirin xatirələrimi qəm dəryasında islatan şəhər! 

Səninləyəm əsil sevgini yer üzündən silmək istəyən küləklər yurdu! Niyə susursan? Bir cavab ver mənə! Onun istisini ver mənə... Onun əllərini, onun gülüşünü, onun səsini... Eşidirsən, bizi ayıran boğucu şəhər? Ahh, yenə yağışın yağır. Yağmuray səpələyir damlalarını və yenə altında mən və yenə aldığım bənövşəyi qulaqcıqda bizim musiqimiz... (Xatirə Əsgərova)

Səni günahlandırdım mən ayrılığın hər günündə. Əsən yellər şəhərində sevgimiz külǝyǝ qurban getmişdi deyə küsmüşdüm bu şəhərdən... Qırğınam bu şəhərə, küskünəm xatirələrə. Amma bir o qədər də bağlıyam bu şəhərin xatirələrinə... Bu şəhər bizi ağuşuna alan ǝn doğma məkan, acılarımızı hiss edən doğma ana qucağı idi. Bu şəhər bizim idi, amma, "biz" çoxdan silinmişdik bu şəhərin tozlu yollarında (Kübra Quliyeva) 

Sən, körpəlikdən bəri məni sarıb sarmalayan şəhər... İnan ki, sən nə qədər gözəl olsan da, insanların əksərən çirkindir və bu çirkinlik sənə yansıyır. Sıxır, çox sıxır bu şəhər məni. Sanki bu şəhərin küləkləri səhvlərimi, günahlarımı üzümə çırpır... Sənlə o qədər xatirələrim var ki, ey xatirələr şəhəri. Lakin bu xatirələr belə çirklənir zamanla, eynən Xəzərim kimi... (Kübra Əliyeva)

Yenə də mən səni çox sevəcəm... Bu cümləni sevmirəm əslində, çünki mənə yalandan verilmiş vədləri xatırladır. Onsuz həyat da elə bu deyildimi? Bəzən bir gülüşə, bəzən bir baxışa, ya da bir neçə xoş sözə cümlələrə aldanırsan. Sən bunu məndən daha yaxşı bilərsən, əziz şəhər. O qədər qoynunda böyüyən, ilk addımlarını atan, sənin bütün gözəlliklərini bəxş etdiklərinin səni qoyub başqa yerlərə getməsi kimi.. (Fidan Məmmədli)

Bu səfər mən də gedirəm. Heç gəlməmiş kimi, heç var olmamış kimi. Havasına, suyuna hopduğum şəhərimi, xatirələr şəhərimi geridə qoyub gedirəm. 

Sənə bir etiraf edim? Mənim şəhərim də, xatirələrim də sən idin. Mən səni geridə qoyub gedirəm. Evimi, ailəmi, duyğularımı, mən ən çox məni geridə qoyub gedirəm. Mən qəlbimi- səni geridə qoyub gedirəm. "Gedənlər unudulmur.." deyən şairin sözünə arxalanıram bəlkə də. Unutmayacağına ümidim var. Ey xatirələr şəhərim, unutma məni, unuda bilmə. Çünki mən, nə bu şəhəri, nə bu şəhərin xatirəsini unutmayacağam. Heç vaxt... (Leyla Səfərova)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

 Hər vaxtınız xeyir olsun! Bu günün müsahibəsi mən, Jalə İslamın təqdimatında gənc yazıçı, “Məni belə çək”, “Özünə yaxşı bax” kitablarının müəllifi olan Ovadya (Tural Rəhim) ilə olacaq.

-İlk olaraq istəyərdim ki, Ovadya sözünün mənasını sizdən soruşum. Niyə belə bir təxəllüs seçmisiniz?

-Bu təşəbbüsünüz üçün sizə minnətdar olmağı özümə borc bilirəm. İşlərinizdə uğur və müvəffəqiyyətlər arzu edirəm. İlk olaraq təxəllüs seçimimdən danışım. Təxəllüsümün olmasını həmişə istəmişdim. Bu mənim yaradıcılıq arzularımdan biri idi. Ovadya sözü isə qədim ivrit dilindəndir. Tanrını qəbul edən, ona xidmət göstərən mənasını verir.

-Əsas mən sizə minnətdaram. Düşünürəm ki, indiki sualımı vermək bu məqamda çox faydalı olacaq. Müsahibə boyunca sizə adınızla, yoxsa təxəllüsünüzlə xitab etməyimi istəyərsiniz?

-Oxucularımın əksəriyyəti mənə Ovadya deyə müraciət edir. Məni çox əvvəldən tanıyanlar isə Tural deyirlər. Necə müraciət edəcəyiniz isə sizə bağlıdır. Mən hər iki xitab formasına öyrəşmişəm.

-Səhv etmirəmsə, bu sizin ilk müsahibənizdir. İndiyə kimi müsahibə alan olmayıb, ya özünüz istəməmisiniz?

-Mənim bir neçə müsahibəm olub. Sadəcə bəziləri yayımlanıb, bəziləri yayımlanıbsa belə, xəbərim yoxdur.

-Ümid edirəm ki, bu sizin ən yaddaqalan müsahibəniz olacaq. Elə isə istəyərdim ki, oxuculara özünüz haqqında məlumat verəsiniz...

-Mən 2000-ci ildə Beyləqan rayonunda anadan olmuşam. Elə məktəbə də doğulduğum kənddə getmişəm. 2017-ci il Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinə daxil olaraq Qubaya getmişəm. 2021-ci ildə isə həmin universitetin Psixologiya ixtisasını bitirib həm kitab sektoruna atılmış, həm də psixologiya təhsilimi inkişaf etdirmişəm. Hazırda iki kitab müəllifiyəm. Qismət olsa, bu yaxınlarda üçüncü kitabım da çap olunacaq.

O ki qaldı şəxsən tanımağa – hər bir yazıçı yaratdığı əsərlərin obrazlarında gizlənir.  Buna görə də bir yazıçını tanımaq çox asandır. Bir cümlə ilə qısaca demək istəyərəm ki, mən həqiqətləri hər kəsin bildiyindən daha açıq yazıram.

-Tural bəy, sizi yazıçı olmağa sövq edən əsas səbəb nə idi? Təbii ki bu, eyni zamanda həyatınızın bir dönüm nöqtəsi   də ola bilər.

-Yazmaq mənim üçün üzərimdə gəzdirdiyim yüklərdən azad olmağa bənzəyir. Bir növ terapiyadır. Həm də bacardığımı düşünürəm. Kəlmələrdən yaxşı istifadə edib onlara bir ruh verə bilirəm.

-Siz bir yazıçı kimliyindən əlavə “Albinos fərd” olaraq da tanınırsınız. Elə məhz buna əsasən onu deyə bilərəm ki, maraqlı gözlərin hədəfinə tuş gəlirsiniz. Bu maraqlı nəzərlər sizə necə təsir bağışlayır?

-Özümü olduğum kimi qəbul etdiyim üçün bu mənə normal gəlir. Digər insanların baxışlarını, məni görərkən etdikləri pıçıltılarını hiss edirəm. Bunu təbii qarşılayıram, çünki həqiqətən bir fərqlilikdir.

-Özünü inkişaf etdirmiş, gələcəyə inamla irəliləyən bir fərd olaraq, eyni zamanda öz fərqliliklərinizi qəbul edərək uzun bir səyahətə çıxmısınız. Hər birimiz bilirik ki, öz fərqliliklərindən çəkinən neçə-neçə gənclərimiz var. Onlarda özünə inam ruhunu formalaşdırmaq üçün nə məsləhət görərdiniz?

-Fəlsəfə, psixologiya, biologiya oxusunlar. Oxuduqlarını düşünsünlər. İnsanın ən böyük xoşbəxtliyi daima özünə sual verə bilməsidir. Cavablar hər zaman bizi var edir. Məhz bu cavablar sayəsində dəyişə və var ola bilirik.

-Bir dəfə siz söyləmişdiniz ki, ya yaşadıqlarını yazarsan, ya da yazdıqlarını yaşayarsan. Maraqlıdır ki, görəsən, şəxs həyatın süzgəcindən zərbələr alaraq keçməyibsə, yəni həyatı tam olaraq yaşamayıbsa, necə yaşayaraq yaza bilər?

-Elə yazıçı olmaq budur; Bəzən yaşamadığını elə təsvir edirsən ki, yaşayanlar belə sənə təəccüb edir.

-“Onu bil ki, sənətkarı yaradan da yoxsulluq və dilənçilikdir. Onlar əzəldən əkizdir”.Bu fikir Fyodor Dostoyevskiyə məxsusdur. Belə çıxır ki, siz bu fikri təkzib edirsiniz. Sizə görə həmin zərbələri almadan da, həyatı dərindən yaşamadan da yazmaq olar, elə deyilmi? Məncə, bu fikri bir az əsaslandırmaq daha yaxşı olardı.

-Mən də Dostoyevskini  çox sevmişəm, amma bu onun hər zaman haqlı olduğu mənasına gəlməz. Yazıçı olmaq öz ruhunla hər şeyi dərindən duya bilməkdir. Məsələn, mən üçüncü əsərimdə Amerikanın bir şəhərindən yazmışam. Onu ətraflı, dərin araşdırmışam. Zamanımı alsa da, sonunda yazmağı bacarmışam.

-İndi sizə təqdim edəcəyim cümləni tamamlamağınızı istəyəcəyəm. Müasir dövrdə ədəbiyyatın missiyası bu deyil ki,...

-... yalnız həyatın qaranlıq tərəflərini yazasan!

-Tural bəy gəlib son suala çatdıq... Müasir dövr daima qurmaq və yaratmaq, eyni zamanda inşa ediləni yaşatmağı tələb edir. Bəs bu çətin dövrdə sizin gələcək planlarınız nələrdir?

-Fərqli mövzularda kitablar yazıb daha çox kütləyə çatmaq, kitablarımı qlobala çıxartmaq, səyahət etmək mənim əsas missiyalarımdandır. Hər birimiz üçün işlərin yaxşı olmasını arzu edirəm!

-Təklifimi geri çevirmədiyiniz, bütün suallarıma səbirlə cavab verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm, Tural bəy. Xeyirli günlər arzu edirəm!

-Mənim üçün də çox xoş oldu. Təşəkkür edirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)