“QÜRBƏT GÜNDƏLİYİ” SİLSİLƏSİNDƏN

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İlahə Süleymanova- Hosman əslən Tərtər rayonundandır. 17 ildir ki, Banqladeş əsilli Anwor Hossainla (Ənvər Hüseyn) ailə qurublar. 4 övladları var- 2 qız, 2 oğlan. İlahə xanım Bakı Asiya Universitetini bitirib. Bir müddət "Lukoil" neft şirkətində tərcüməçi işləyib. Ömür-gün yoldaşı maliyyə məsələləri üzrə məsləhətçi vəzifəsində çalışır. Hazırda ABŞ-ın Nyu York ştatında yaşayırlar. 

Bu gün mən sizə İlahə xanımdan deyil, qızları Şevrin və Şannendən söhbət açmaq istəyirəm. Şevrinin 15, Şannenin 13 yaşları var... 

Əvvəlcə Şevrin barəsində

O, 9-cu sinifdə oxuyur, dərs əlaçısıdır. Eyni zamanda rəqsə gedir. "Broadway Dance" məktəbinin rəqqasələrindən biridir və 6 fərqli rəqs üzrə məşq edir. Şevrin bir çox ölkələrdə yayımlanan, uşaqların çox sevdiyi “Super Why” cizgi filminin baş qəhrəmanlarını səsləndirib... 

İndi də Şannen haqqında

8-ci sinifdə oxuyur. Musiqi alətlərinə çox böyük marağı var. Piano və skripkada sərbəst ifa edir…

"Bacılar, ay bacılar…"

"Travel Channel"də yayımlanan "Mysteries at the Museum" filmlərində hər iki bacı birlikdə müxtəlif rollar alıblar. Bundan əlavə karatenin Takvando növü ilə birgə məşğul olurlar, "Swim Team" üzgüçülük məktəbinə gedirlər…

Son 6 ildə bu iki bacı birlikdə və ayrılıqda filmlərdə, verilişlərdə, uşaq talk şou proqramlarında, reklamlarda çəkiliblər və müxtəlif cizgi filmlərini səsləndiriblər. 

Şannenin ilk rolu ona böyük şöhrət gətirib. Bollivud ulduzu Priyanka Çoprani haqqında çəkilən reklam çarxında sənətkarın uşaqlığını canlandırıb.

Şannen 3 il öncə dünyada tanınan, 45 ölkədə yayımlanan "Master Chef Junior" telemüsabiqəsinə qatılmışdı. 

Bu müsabiqə Amerika və Kanadada yaşayan 8-13 yaşlı uşaqların arasında aparılır. Təxminən 4 mərhələdən ibarət olan seçim turuna minlərlə uşaq qatılsa da cəmi 24 iştirakçı seçilir. Şannen də bu 24 uşağın arasında olub. O, bütün sınaqlardan uğurla keçdiyi üçün bu müsabiqədə iştirak etmək hüququ qazanıb. Yarışmaya münsiflik edən insanların arasında Qordon Ramsey, Kristina Tosi, Aaron Şancez kimi dünya şöhrətli aşpazlar da var. Əgər Şannen bu müsabiqənin qalibi olsaydı 100 min dollar pul mükafatına layiq görüləcəkdi…

Azərbaycana sevgi

Haqqında ABŞ mətbuatında çox məqalələr yazılıb, çox müsahibələrin qəhrəmanı olub. Qəzetlərdən birinin əməkdaşı Şannenə sual verir,- “Sən bu qədər fərqli və dadlı yeməklər hazırlamağı necə öyrənmisən?” O isə- “Anam Azərbaycandan olduğu üçün evdə həmişə yemək hazırlayır. Və adətən bişirdiyi yeməklər çox fərqli olur. Anamın vətəni olan Azırbaycanı insanların çoxu tanımır. Mən xüsusi olaraq kulinariya kurslarına getməmişəm. Elə evdə anamdan öyrənmişəm yemək hazırlamağı, çünki bu işi sevə-sevə edirəm, demək olar ki, elə anam mənim ilk müəllimimdir. Mən Azərbaycan mətbəxinin təamlarını da hazırlaya bilirəm. Atam Banqladeşdən olduğu üçün, gələcəkdə məni o yerlərə aparsa hind yeməklərini də hazırlamağı öyrənərəm. Bilirsiniz, hind yeməklərinin tərkidində çoxlu fərqli ədviyyat olur. Əslində, mən həm atamın və anamın birgə mədəniyyətinin təcəssümüyəm"- deyə, cavab verir… 

Bu da yekun…

Bəli, ABŞ-ın Nyu York ştatında bir beynəlmiləl ailə də var. Həmin ailədə ANA azərbaycanlıdır. Övladlarına Azərbaycanı sevdirən bu anaya, balalarını həmişə xoşbəxt görməyi arzulayıram…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

23 –cü dərc

Səhərə yaxın yuxuya getsəm də, gümrah oyanmışdım. Mən yerimə uzananda Gülanə mışıl-mışıl yatırdı. Hər çıkkıltıya oyandığını bildiyimdən, yataq otağına girəndə onu oyatmamaqçün çox ehtiyatla davranmış, yatmamışdan əvvəl isə bu günə olan işlərimi dəqiqləşdirib sonra yuxuya getmişdim.

İndi Gülanənin gətirdiyi ikinci stəkan çayı da içib çıxmağa hazırlaşırdım. Bu gün Salamın işi ilə maraqlanacaqdım. Ancaq əvvəlcə Arif müəllimə görüş barədə mesaj verəcək, sonra lazım olan ünvana gedəcəkdim. Görüşü axşama təyin edəcək, o vaxta qədər isə Salamla bağlı işləri başa vuracaqdım.

Gec yatsam da zənnimcə buna dəyərdi. Axır ki, bu gecə Səttarın vəsiyyəti ilə başdaşındakı sözləri uzlaşdırıb bəzi nəticələrə gələ bilmişdim. Ancaq hələ bir məsələni yoxlayıb dəqiqlşdirmək lazım idi. Polkovniklə görüşməyimin bir səbəbi də bununla bağlı idi. Gəldiyim qənaətin doğru olub-olmadığını Arif müəllim yoxlatdıracaqdı. Müsbət nəticə, şifrdəki sirri nəhayət ki, açdığıma dəlalət edəcəkdi.

Gecədən görüş yerini və vaxtını yazdığım kağızı qoyduğum konvert cibimdə idi. Çayımı içib ayağa qalxdım. Qalxdığımı görən Gülanə dəhlizə qədər mənimlə gəldi.

-Axşama nə bişirim?

Polkovniklə görüşü axşam 8-ə təyin etmişdim. Söhbətimiz də uzun çəkəcəkdi. O hesabla evə ən tezi saat 10-da gəlib çıxacağımı bilirdim.

-Yəqin ki, gec gələrəm, yüngül bir qəlyanaltı olsa bəs edər.

-Yaxşı.

-Salamat qal.

-İşin avand olsun.

Əyilib Gülanənin yanağından öpərək qapıdan çıxdım. Qırx dəqiqə sonra konverti tanış ünvana verib Salamın işləydiyi xəstəxanaya gedən avtobusa minmişdim. Hələ xeyli yol gedəcəkdim. Deməli, fikirləşməyə də xeyli vaxtım var idi. Əgər gecə şifrin üzərində baş sındırdıqdan sonra gəldiyim qənaət doğru çıxarsa, bu, məsələnin bir qədər də çətinləşməsi anlamına gəlir. Bəli, polkovnik ilk gündən ülgüc üzərində gəzdiyimizi nahaq yerə vurğulamayıbmış. İndiki vəziyyət, fırtınadan qabaqkı sakitliyə həqiqətən də çox bənzəyir. Qarşı tərəfi nə qədər çaşqınlığa salmağı bacarsaq da, bu fırtınanın nə vaxt baş verəcəyi təəssüf ki, bizim iradəmizdən deyil, rəqibin istəyindən asılı olacaq. Ona görə də hər şeyə, ən pis vəziyyətə də hazır olmaq lazımdır.

Bütün bu baş verənlərin fonunda Salamın işini araşdırmaq da asan olmayacaqdı. Ancaq vəziyyətə görə deyil, vicdanımın göstərdiyi qaydalara uyğun yaşamağa öyrəşdiyim üçün, bu işdən kənarda qalmayacağımı bilirdim. Elə indi də, ilk imkan düşən kimi günahsız bir gəncin taleyinin məhv olmasının qarşısını almaq üçün edə biləcəklərimi etmək məqsədi ilə yola çıxmışdım.

Nəhayət avtobus mənə lazım olan dayanacağa çatdı. Düşüb ətrafa boylandım. Xəstəxanaya gedən yol dalana dirəndiyi üçün o istiqamətdə maşınların hərəkəti gözə dəymirdi. Sakit küçə ilə xəstəxanaya tərəf addımladım. Bir qədər sonra çatıb giriş qapısındakı zəngi basdım. Qapıdakı kiçik pəncərəni açan gözətçi diqqətlə mənə baxıb bir qədər acıqlı şəkildə soruşdu:

-Nə lazımdır?

Domba göy gözləri olan, üzündəki xına rəngli saqqalı çoxdan qırxılmamış, təxminən əlli yaşlı gözətçi qətiyyən tərbiyəli adam təsiri bağışlamırdı. Belə adam tipi mənə çox tanışdır. Gözətçi kimi girişdəki «gözətçi otağı»nı sarayı, özünü isə bu sarayın padşahı hesab edən adam, elə bir vəzifəsi də bu olduğu halda, qapını döyənləri hansısa məsələ ilə bağlı müraciət edən adamlar kimi yox, onun rahatlığını pozan «ünsür»lər kimi qəbul edir. Təsəvvür edirəm, bu «yoldaş»ın bir qədər böyük vəzifəsi olsa, adamların başına nə oyun açar. Burada psixoloji aspektlər rol oynayır əslində.

Fikir vermisinizsə, səkilərin kənarında guya «dayanacaq» yaradaraq maşın sahiblərindən pul yığan adamlar bir qədər orada işlədikdən sonra sanki o ərazini özəlləşdirmiş kimi davranır, arxayın-arxayın yolun ortasına çıxır, keçən maşınlara yol verməyə tələsmir, sanki yolun hərəkət hissəsində o yox, maşınlar ona yol verməyə borcludur kimi davranırlar. Belə adamlar haradansa tapıb geyindikləri parıldayan sarı rəngli jiletin və ya əllərində tutduqları zolaqlı bir çubuğun onlara bu hüququ verdiyinə özləri özlərini inandırmış olurlar. Həmin adamlardan birini eksperiment üçün elə jileti və çubuğu ilə birlikdə cəmi bir küçə o tərəfə aparıb yolu keçməyi təklif etsən, mütləq ya bütün maşınları buraxdıqdan sonra, ya da maşın altına düşməməsi üçün ilk fürsətdə çox sürətlə yolu keçəcək, bayaqkı arxayınlıqdan əsər-əlamət qalmayacaq. Çünki, jileti və çubuğundan fərqli olaraq, özünün bayaqkı küçədə öz aləmində yaratdığı «aura»nı qonşu küçəyə apara bilməyəcək. Belə adamlar necə səhv etdiklərini, yalnız onları maşın vurduqdan sonra anlayırlar.

Bizim gözətçinin də, saray hesab etdiyi gözətçi otağında özünə təxminən belə bir «aura» yaratdığı davranışından aşkar görünürdü.

-Cavab ver də, niyə danışmırsan?

Susduğumu görən gözətçi həmin kobud tonla ikinci sualını verdi.

-Əvvəla sən yox, siz. İkincisi, zəhmət olması, xəstəxananın baş həkiminə deyin ki, müstəntiq Elbrus Cavadovun dediyi, Salam Nəsirovun cinayət işi ilə bağlı gəlmiş adam qapıdadır.

Gözətçinin əhvalı bir anda dəyişdi. Əvvəlcə bayaqdan yalnız gözləri, burnu və tük basmış sifətinin kiçik bir hissəsi görünən pəncərəni tələsik bağlamağa çalışdı. Buna üçüncü cəhddə nail olduqdan sonra janqlyorların həsəd apara biləcəyi cəldliklə qapını açdı:

-Bunu bayaqdan niyə demirsiz, keçin içəri müəllim, əyləşin, bu saat xəbər verərəm.

-Narahat olmayın, mən elə burada gözləyərəm.

Bəli, az əvvəlki «ünsür»dən «müəllim»ə çevrilməyimlə gözətçinin kobud birindən olduqca məsuliyyətli və mədəni birinə çevrilməsi prosesini izləmək çox məzəli idi. Qəsdən içəri keçməyib dayandığım yerdə gözlədim. Təlimata görə «qapalı» müəsssisənin qapısı heç bir halda açıq saxlanılmamalıdır. Dilemma qarşısında qalan, təlimatı pozmağın, yaxud qapını mənim üzümə bağlamağın hansının daha düzgün olduğuna qərar verə bilməyən gözətçi, yəqin ki, təlimatın dili-ağızı olmadığını, mənimsə bunu hörmətsizlik kimi qəbul edərək bir qədər əvvəlki kobud rəftarı da daxil olmaqla baş həkimə şikayət edə biləcəyimi nəzərə alıb, qapını laybalay açıq qoyaraq divarda asılmış telefon aparatına cumdu. Bir azdan açıq qapıdan boylanan gözətçi məni içəri dəvət etdi:

-Buyurun müəllim, sizi gözləyirlər.

Baş həkimin otağı dördmərtəbəli binanın birinci mərtəbəsində idi. Məni qarşılamaq üçün otağından çıxan həkimlə dəhlizdə qarşılaşdıq. Gülərüzlə salamlaşdıqdan sonra kabinetə keçdik.

-Buyurun, buraya əyləşin.

Ağsaçlı həkimin oturmasını gözləyib onun göstərdiyi yerdə oturdum və dərhal mətləbə keçdim.

-Nəriman müəllim, icazə verin özümü təqdim edim. Mən müstəqil detektiv Bəxtiyar Nəzərliyəm. Uzun müddət polis orqanlarında işləmişəm. Salam mənim qonşumdur. O uşağın günahkar olduğuna inanmıram. Ona görə də paralel olaraq məsələni araşdırmağı qərara almışam. İşin xeyrinə olacağını düşünərək Elbrus müəllim buna etiraz etmədi. Sizin də köməyinizə ümid edirəm.

-Əlbəttə, bu nə sözdür. Elbrus müəllim vəziyyəti mənə başa salıb. O uşağın adam vurub qaçdığına mən də inanmıram. Məndən asılı nə varsa, kömək etməyə hazıram. Uzun illərdir bu kolektivə rəhbərlik edirəm. İşçilərin da hamısını çox yaxşı tanıyıram. Salamı da o cümlədən. Valideynlərinə kömək məqsədi ilə təhsil ala-ala işləmək istədiyini eşidəndə etiraz etmədim, işə götürdüm. Yəqin bilirsiniz, üç gündən bir gecə növbəsinə çıxır, səhər də növbəni təhvil verib birbaşa dərsə gedir. Çox tərbiyəli, zəhmətkeş uşaqdır.

-Anlayışınıza görə çox sağ olun. İcazənizlə Salamın oturduğu otağa, həyətə və lazım olarsa binaya baxış keçirəcəm.

-Təsərrüfat müdiri sərəncamınızdadır. Sizi müşayiət edəcək. Nə sualınız olarsa, ona verə bilərsiz.

-Bəs kamera qeydlərinə necə?

-Heç bir maneə yoxdur. İstədiyiniz görüntüyə baxın.

Nəriman müəllim telefonun düyməsini basıb selektorla təsərrüfat müdirini yanına çağırdı.

Bir azdan kabinetə girən müdirə, -Mahmud müəllim, Bəxtiyar müəllim sizə dediyim adamdır, nə lazımdırsa, təmin edin, -dedi.

Hər ehtimala qarşı, Nəriman müəllimdən vizit kartı istəyib sonra təşəkkür edərək onunla sağollaşdım. Köklükdən qarnı irəli çıxmış, dazlaşmağa başlayan başındakı saçlarını səliqə ilə yana daramış təsərrüfat müdiri Mahmud müəllim bədəninə uyğun olmayan cəldliklə qabaqda gedib məni ilk növbədə baxmaq istədyim, bayaq yanından keçib gəldiyim gözətçi otağına gətirdi.

Birlikdə otağa girdikdə bayaqkı gözətçi tez ayağa qalxıb farağat vəziyyəti aldı. Ona fikir verməyib otağı nəzərdən keçirdim. Təxminən on iki kvadratmetrlik otaqda bir masa, iki stul, bir paltar dolabı, bir də həyətə baxan pəncərə olan divara metr yarım hündürlükdə yan-yana vurulmuş, kilidli üç dolab var idi. Masanın üzərində növbənin təhvil-təslim kitabı qoyulmuşdu. Dolabların yanında, divarın boş qalan hissəsində çimərlik geyimində qadın şəkli olan iri təqvim vurulmuşdu. İslanmış nazik çimərlik geyiminin arxasından qadının əzaları aşkar görünürdü. Təsərrüfat müdirinin ona tərs-tərs baxdığını görən gözətçi özünü təmizə çıxarmaq üçün tez dilləndi:

-Mənlik deyil, müdir, o biri növbənin uşaqları vurub.

Mahmud müəllim heç nə deməyib başını yellədi. Onları eşitmirmiş kimi müşahidələrimə davam etdim. Otağın qapı ilə üzbəüz sağ yuxarı küncündə kiçik kamera bərkidilmişdi. Bu qapıdan girən hər kəs kameranın obyektivinə düşməli idi. Üzümü Mahmud müəllimə tutdum:

-Deyə bilərsizmi, bu kameranın görüntüləri neçə müddət saxlanılır?

-On beş gün. Sonra yaddaş dolduğu üçün silinir. Elə qeydləri aparan qurğu da mənim otağımdadır.

-Bəs nə əcəb başqa kamera quraşdırmamısız, nə çöldə, nə də həyətdə? -buna gələrkən fikir vermişdim.

-Qapalı müəssisə kimi bizə yalnız içəridə baş verənlər maraqlıdır. Başqa sözlə desək, buraya girib-çıxanlar. Heç əslində çöl tərəf bizim əraziyə aid də deyil. Olsa, olsa işçilər maşınlarını girişin sol tərəfindəki meydançada saxlayırlar, onlara da indiyənədək dəyən-toxunan olmayıb. Həm də gözətçilərimiz tez-tez çıxıb baxırlar. Büdcəmiz elə də böyük deyil, özünüz başa düşürsüz. Daha artıq xərc çəkmək istəmədik. O ki qaldı həyətə, həyətdə də qorunacaq bir əmlakımız yoxdur. Həm də, bayaq gördüyünüz dördmərtəbəli binanın xəstələr yatan üç üst mərtəbəsi daim qıfıllı saxlanılır. Birinci mərtəbə texniki zonadır. Mərtəbələr də hamısı lap çoxdan mərkəzi mühafizə siteminə qoşulub. Hər hansı müdaxilə olsa, dərhal ərazinin mühafizə polisi özünü yetirəcək.

Müdirin bu fikri ilə razılaşmasam da, heç nə demədim. Otağın çölə baxan pəncərəsi yox idi. Həyətə baxan pəncərə isə səskeçirməyən «vakuum» effektli ikiqat şüşəli plastik pəncərə idi. Əlimi uzadıb pəncərəni açdım. Təmiz yaz havası ilə birlikdə həyətdəki ağaclara qonub cəh-cəh vuran quşların səsi otağa doldu.

-Salam da gecə növbəsinə gələndə maşınını bayırda saxlayırdı?

-Bəli, həyətə yalnız xidməti maşınlar daxil ola bilər.

-Bəs bu divardakı dolablar nə üçündür?

-Biz üç növbədə işləyirik. Üç nəfər gündüz, üç nəfər gecələr gəlir. Axşam doqquzda dəyişirik növbəni. İki gün dincəlirik. Hər növbənin öz dolabı var. Qab-qacağımızı, çay, qəndimizi ora qoyuruq, -bu dəfə gözətçi cavab verdi.

-Salamın dolabı hansıdır?

-De, lap qıraqdakı.

-Açarı var?

-Xeyir, hərə öz açarını özündə saxlayır.

Dolabın qapısını silkələdim. Möhkəm qapı idi.

-Mahmud müəllim, bunun qıfılını sındırmalı olacağıq.

-Bu dəqiqə, -deyən Mahmud müəllim üzünü gözətçiyə tutdu:

-İsrafil, tez qaç mənim otağımdakı dolabdan çəkiclə vintaçanı gətir. Otaq açıqdır.

Nəhayət aldığı farağat vəziyyətindən qurtulmaq imkanı qazanmış İsrafil çox məsuliyyətli bir tapşırıq verilmiş biri kimi ciddi görkəmlə sürətlə otaqdan çıxıb bayaq gəldiymiz binaya tərəf qaçdı. Beş dəqiqədən sonra əlindəki alətlərlə qayıdıb sual dolu baxışlarla təsərrüfat müdirinə baxdı. Onun gəldiyini görən müdir alətlərə ötəri bir nəzər salıb göstəriş verdi:

-Sındır!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Oreanda” Yazarlar Birliyinin sədri Nigar Həsənzadənin bir hekayəsini sizlərə təqdim edir.

 Həyat surprizlərlə qarşımıza çıxmağı və bizi heyrətləndirməyi çox sevir

Bədbəxt hadisə

Bir bahar günü idi. Leyla yenə də həmişəki kimi saat altını gözləyirdi ki, salonu bağlayıb evə - sevimli anasının, ailəsinin yanına getsin. İşini də çox sevərdi. Gənc, qumral, pozitiv qız olan Leyla iki ilə yaxın kurslarda olmuşdu və onun yanına gələrək, İlahidən qadınlara verilmiş  bənzərsiz gözəlliyinə gözəllik qatmaq istəyən xanımları ən peşəkarcasına bəzəyəcək qədər mükəmməl öyrənmişdi peşəsini.

Bu gün nədirsə Leyla özünü qəribə, narahat hiss edirdi. Sanki xoşbəxtliyinin son günü imiş kimi. Gecə də nədisə səksəkədə olmuşdu. Səhər açılana qədər yuxusu ərşə çəkilmişdi.

Günorta axşama yenicə keçid alırdı ki, salonun yaxınlığında avtomobil qəzası baş verdi. Səs-küyə qonşular, ətrafda olan hər kəs gəldi. Leyla da salondan çıxaraq ətrafda nə olduğunu anlamağa çalışmaq üçün insanlara yaxınlaşdı və gördü ki, BMV markalı avtomobil 7 yaşlı bir qızcığazı vurub. (Piyada keçidi olmayan yerdən keçəndə belə olur, diqqətli olun ...)

Qızın anası isə qızına dondurma almaq üçün mağazaya girmişdi, qızına da “sən keç parka tərəf, mən də alım, gəlirəm” demişdi. Anası mağazada hadisəni eşidəndə ağlına ilk o gəldi ki qızıdır... Əraziyə yaxınlaşanda qızı olduğunu görüb dəhşətlə qışqırdı, ürəyi gedəcəkdi az qala.

Ətrafdakılar təcili yardıma zəng etsələr də, təcili yardım gələnəcən uşağa ilk yardım göstərilməli idi. Ora toplaşan adamların da içində bacarığı olan tək Leyla idi.

Leyla özünü uşağa yetirdi, anası həkim idi deyə anasından öyrəndiklərini işə saldı və xeyri də oldu. Qız gözünü açaraq sadəcə taqətsiz halı ilə bircə kəlimə “çox sağ olun” deyə bildi. Təcili yardım gəldi, qızı xəstəxanaya apardılar.

***

Hadisənin davamı ildırım surəti ilə baş verdi. Qızın vəziyyəti elə də ağır deyildi. Bir həftəyə onu evə bıraxdılar. İki həftə sonra qızın anası Leylanın bu köməksevərliyini qiymətləndirmək üçün salona gəlib təşəkkürünü bildirdi və Leylanı bazar günü evinə qonaq çağırdı. Ünvanı izah etdi. Və Leyla ilə tanış oldular. Leyla da bildi ki, qızının adı Aysel, öz adı isə Şahnazdır ananın. Leyla təklif üçün təşəkkür etdi və qismət olarsa, gələcəyini söylədi.

Bazar günü gəldi çatdı. Leyla da sevinə-sevinə bəzənib-düzənib Ayselgilə getdi. Bütün ailə onu xilaskar "həkim" kimi qəbul etdi, başına dolanıb, qulluğuda necə lazımdırsa, elə də durdular. Hamı Ayseldən narahat idi. Şahnazən telefonuna zəng gəldi və bu dəfə narahat olanlar silsiləsindəki Ayselin ortancıl dayısı Asif idi. Görüntülü zəng etmişdi ki, bacısı qızının necə olduğunu gözüylə görüb rahat olsun. Asif əslində ailəli olmuşdu, amma iki ay öncə ailəsi dağılmışdı. Yəqin sizə də maraqlıdır ki,  niyə? Axı bizə digər insanların şəxsi taleyi çox maraqlı gəlir... Deyim də. Asif xəyanət etdiyi və içki düşkünü olduğu üçün xanımı ondan ayrılmışdı.

Asif bütün ev əhli ilə danışdı, görüntülü növbə Leylaya çatanda və bu xanımın bacısı qızının xilaskarı olduğunu biləndə çox sevindi, mədəni şəkildə ona təşəkkür etdi və sağollaşdılar.

Təsadüf, ya plan idi?

Ayselin anası toya dəvət edilmişdi bəzənmək üçün Leylanın salonuna gəldi. Bu dəfə Şahnaz xanım avtomobillə gəlmişdi və avtomobil ortancıl qardaşı Asifin idi. Leyla ilə Şahnaz xanımın çox yaxın bağları yarandığından, Leyla şəxsən Şahnaz xanımı özü ötürmək üçün çölə çıxdı və bu zaman Asif maşından düşərək gəlib salamlaşdı, bir daha ona təşəkkür etdi. Leyla da ürəyində ona “necə də mədəni birisidir” dedi...

Eh... Leylam, nə biləsən ki, hər şey göründüyü kimi deyil. Leylaya heç kəs Asifin keçmişi haqqında heç nə deməmişdi. Qardaşlarından söz düşəndə Şahnaz xanım da Asifi xüsusi tərif edərdi.

Günlər bir-birini əvəz edirdi. Bir gün səhər Asif Leyla salona gələrkən yolda onun qarşını kəsərək üzr istədi və “mən qızımızın xilaskarı ilə danışmaq istəyirəm, bir az danışa bilərikmi” deyə soruşdu. Leyla büruzə verməsə də, onun da ürəyindən idi lap bu. Söhbət etdilər və söhbət sonu Asif Leyladan facebook, yaxud instagram hesabını bir bəhanə ilə istədi. Və əldə edəndə necə sevindi... Balıq ovuna çıxmış ovçular kimi idi lap. Tilova gözəl bir balıq düşmüşdü. Sağollaşan kimi ilk işi kluba özü kimi yolu düz olmayan dostlarının yanına gəlmək oldu və ədəbsizcəsinə gülüşlə sanki o mədəni Asifdən əsər əlamət qalmamışdı) yeni ovundan danışıb qəh-qəhə çəkdi.

Günlərlə instagram-da Leyla ilə danışıb qızın ürəyini ələ ala bildi və günlərin bir günü ona görüş təklif etdi və birdən təklikdə görüşü Leyla qəbul etməz deyə ağıl işlədib dostlarının da və dostlarının "sevgililərinin "də orada olacağını dedi. Leyla da razılaşdı və deyilən məkana gəldi. Asif surpriz hazırlamışdı Leylaya, o surprizdən sonra da hisslərini etiraf etdi. Tilova balıqları cəlb etmək üçün qarmağa keçirilən balıq yemi kimi Asif də Leylanı şirnikləndirmək üçün ona qızıl boyunbağı almışdı. Boyunbağını onun səmimiliyinə əsla şübhə etməyən Leylanın boynuna taxaraq qəfildən onun yanağından öpdü...

Asifin dostları kimi, elə yanlarında gələn və guya sevgililəridir kimi təqdim edilən qızlar da düz yol yolçusu deyildilər. Leylanı da yoldan çıxarmağa çalışırdılar. Onlar pıçı-pıçı ilə “Bu cür sənə sevgi təklifi gəlib, hələ bir, bahallı boyunbağı da  taxıldı boynuna daha nə istəyirsən, ay qız” fikrini onun beyninə yeritməkdə idilər.

“Bir badə şərab iç də Asifin  şərəfinə” – bu isə gələn qızların inadlı təklifləri idi.

Leyla gördü, əl çəkən deyillər və Asif də özünü qoydu yazıq vəziyyətinə, yəni ki, sağlığıma içsən dünyamı dağılar, məni pərt vəziyyətdə qoyma. Leyla götürüb içdi Asifin şərəfinə. Sevginin gözü kor olur, qəhrəmanımı qınamayın ha...

***

Gələn görüşlərin birində Asifin istəyi ilə qızlardan biri Leylanın içki bardağına çox güclü tərkibli maddə qatmış idi. Leyla da zəif və zərif qız... İçdikdən sonra çox pis vəziyyətə düşdü. Asif də özünü sudan quru çıxartmaq üçün tez günahkar axtarışına çıxdı, qızlardan birini müəyyənləşdirib, guya Leylanın gözəlliyinə paxıllıq etdiyindən onun badəsinə nəsə qatdığını elan edib qızı qovdu. Və bununla özünü Leylanın gözündə ucaltdı.

Leylaya həmin maddənin təsiri bərk olmuşdu deyə səhhəti düzəlmirdi. Asif də guya yaxşılıq edirmiş kimi "gözəlim, gündə bir dəfə ən zəif tərkiblisindən istifadə etməyə məcbursan, o axmağa nə deyim, gör bizi nə işə saldı" deyərək Leylanı dilə tutdu. O səfeh də inandı və artıq az sonra narkotikin aludəçisinə çevrildi. Bir müddət sonra ailəsi bundan xəbər tutdu və qızın Asiflə bütün əlaqəsi kəsildi.

Zamanla daha pis olurdu Leyla. Ailəsi çarəsiz qalıb onu psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirməyi məsləhət bildi. Orda belə Leylanın tək gözü Asif, Asif idi.

Daha xəbəri yox idi ki, Asifin yadına belə düşmür. Asifin tək təəssüfləndiyi məqam ovundan istədiyi kimi istifadə edə bilmədiyi idi.

Daha bir təsadüf

Nağıl dili yüyrək olar. Leyla bir il ərzində tam sağaldı və mənəvi azadlığına qovuşdu. Leylanın ordan azad olduğu gün eşitdiyi ilk xəbər Asifin nişanlanması və keçmişi haqda bilmədikləri oldu. Təsəllisi tək musiqi olan qızcığaz ağlamaqdan dəniz gözlərinə, titrək qəlbinə necə əzab verirdi, bir bilsəniz.

Uzun zaman sonra ilk dəfə rəfiqəsinin təkidi ilə sevdikləri restorana getdilər. Ən sevdiyi musiqi çalınanda insanların ətrafda olduğu gözünə görünmədi əksinə hönkürtü ilə ağlamağa başladı. Həmin ərəfə masaya yaxınlaşan ofisant mələk kimi gözəl qızın bu çarəsiz halını görərək soruşdu: -"Nəsə kömək  lazımdırmı?".

-Xeyr, təşəkkür edirəm, -dedi, Leyla.

Bizim ofisant kimi tanıdığımız gənc əslində...

Bunu növbəti hadisələrdə biləcəksiniz.

Leylanında diqqətini ofisantın mədəniliyi, alicənablığı çəkmişdi. Hər ikisi bir-birini görmək arzusunda idilər. Və ayaqları imtina etsə də, ürəyi Leylamızı yenidən həmin restorana apardı. Ofisant alicənablığı ilə müdiriyyətin də sevimlisi idi. Leylanı görən kimi təlaşlanan ofisant müdiriyyətdən icazə alaraq mikrofonu əlinə alıb, başladı özünü təqdim etməyə.

-Mən həm də həvəskar şairəm. İndi deyəcəyim şeiri niyə səsləndirdiyimin səbəbini sonda biləcəksiniz, amma indi "Kövrək qadın”ı dinləyin, zəhmət olmasa. İcazə üçün rəhbərliyə xüsusi təşəkkürlər.

Kövrək qadın, nədir səni ağladan?

Ürəyini bu cür hədsiz dağladan?

Bu dəniz gözlərə, bəyaz tellərə

Qənim kəsilən kəs bilirmi görən?

Gözələ baxmaq bir savabsa əgər,

Ona qıymaq da bir günahdır, hərgah.

Kövrək qadın, ahın tutacaq onu.

Tez zamanda inan, gələcək sonu

Şairmiz həvəskar şair idi və şeir şəklində içindən gələnləri yazmışdı. Şeiri səsləndirdikdən sonra bunları dedi:

-İndi isə icazənizlə şeirin yazılma və səsləndirilmə səbəbini deyim. Bu şeir zaldakı xanımlardan birinə ərmağandır. O xanıma ki, keçən günlərdən birində bu məkana gəlib kitabtək oxunmağa layiq mənalı gözlərinə əzab verirdi.

Leyla utandığından oğlana cavab vermədi, heç təşəkkür də etmədi. Amma gözləri yaman gülüş dolu idi.

Çıxışda gənc şairmiz yaxınlaşıb: -"Bəyəndinizmi?"deyə soruşdu.

Leyla: -"Bəli, diqqətiniz üçün təşəkkürlər", -dedi.

Gənc şair davam etdi:- "Olarmı, iş sonrası  sizinlə yaxınlıqdakı  parkda görüşək, sizə verməli olduğum bir şey var".

Leyla xeyli tərəddüd etsə də sonda razılaşdı.

***

Axşam 22:00.

Görüş baş tutdu. Şairmizin Leyla ilə ilk görüşü idi, onlar yaxından tanış oldular. Leyla artıq Vasifi adı ilə tanıdı. Hədiyyə sizcə nə idi? Şəkil idi... Bu, şeir oxunulan vaxt Leylanın baxışlarından,Vasifin gülən gözlərindən ibarət şəkillər idi və şəkillərin hər birinin arxasına" Kövrək qadından" sətirləri yazılmışdı. Leyla bu incəliyə özündən asılı olmayaraq göz yaşı tökdü sevincindən və yenə də özündən asılı olmayaraq oğlana sarıldı.

Günlər bir-bir ötürdü. Araları çox yaxşı idi, Aytəkin ilə Nihat kimi lap...(Habil Yaşarın "Yeddinci Ayın Yeddisi" romanından obrazları deyirəm).Amma fələk imkan verərmi?!

Qəfil zəng hər şeyi korladı.

Danışan bir qadın idi, nömrə isə Leylaya yad idi.

-Qızım, mən Vasifin anasıyam.Vasif maşın qəzası keçirib və reanimasiyadadır. Sən də telefonunda "həyatım" deyə qeyd edilmişdin deyə sənə zəng etməyi özümə borc bildim.

Leyla tez ünvanı soruşaraq yola düşdü. Elə təzə çatmışdı ki, gördü, reanimasiya şöbəsinin qarşısında çaxnaşmadır.

-Həkim, xəstənin vəziyyəti pisdir, ürək döyüntüləri azalır.

-Başınız sağ olsun, əlimizdən gələni etdik, xəstə çox ağır zədələnmişdi, beyin travması idi...

Və sonluq

Və Leylanın yenidən qara günləri başladı. Tək hüzuru dəniz kənarında tapırdı. Hətta bəzən hava küləkli olsa da dənizə girər, uzaqlara üzüb özünə təsəlli tapardı. Nə bilərdi ki, hüzur üçün getdiyi o uzaqlıq onu əbədi olaraq ən sevdiyi kəsə qovuşduracaq. Dənizin onu bu qədər cəlb etməyi boşuna deyildi.

Yenə küləkli günlərdən biri idi. Leyla dənizə girmişdi və çox uzaqlıqda idi, özünü dənizin dərinliyinə və axınına buraxmışdı. Geri dönmək istəyəndə güclü külək buna imkan vermədi. Şahə qalxmış dalqalar Leylanın üzünə çırpıldı, başından basdı, onu duyun altına çəkdi...

Leyla bir müddət sulara müqavimət gösrətsə belə sonda taqətsiz halda təslim olduş

Amma hər pislikdə bir yaxşılıq var, bu, Leylanın yaxınlarına dərin hüzn yaşatsa da Leyla və yarı əbədi olaraq bir- birinə qovuşub, amansız həyatdan xoşbəxt həyata bir yerdə keçdilər.

Əminəm ki, indi onlar çox xoşbəxtdilər.

Və ona da əminəm ki, “kövrək qadını kövrəldən” o iblis mütləq cəzasına çatacaq. Bu dünyada hər bir günahın öz cəzası var. Sadəcə, cəza növləri müxtəlifdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Vəfa Zeynalova ilə müsahibə 12.03.1998 tarixində götürülüb.

“CÜLYETTA OYNAMAQ ƏN BÖYÜK ARZUMDUR”

Müsahibimiz Milli teatrın aktrisası Vəfa Zeynalovadır.

- Vәfa xanım, bir dәfә bu sualı Sәyavuş Aslana verdim, dedi ki, bu sualı nә qәdәr vermәk olar? Amma güman edirәm ki, siz һәlә bu sualdan bezmәmisiniz. Sənətə gәlişiniz necә olub? Ailәnizdә incәsәnәt mühiti olubmu?

- SSRİ Xalq Artisti, böyük sәnәtkar İsmayıl Osmanlı uzaq qoһumumuz olub. Evimizdә һәmişә onun һaqqında söһbәtlәr gedәrdi. Amma düzünü deyim ki, “hələ körpәlikdәn” aktrisa olmaq fikrinә düşmәmişәm.

-Deyәsәn, axı sizdә yumor hissi dә var. Nə әcәb komediya saһәsini seçmәmisiniz?

- Mən, ümumiyyәtlә, һeç nә seçmәmişәm. Hәr şeyi seçәn taledir, Allaһdır, ya da necә istәyirsiniz adlandırın, gözəgörünməz qüvvәdir?

-Bәs, onda necә oldu ki, aktrisa oldunuz?

 -Tamamilә tәsadüfәn. Mәn uşaqlıqdan idmanı çox sevmişәm.

-Belә bir zәrif xanım vә idman?

-(gülür) Bәli. 1992-ci ildә orta mәktәbi bitirib sәnәdlәrimi Bәdәn Tәrbiyәsi İnstitutuna verdim. O vaxta qәdәr idman klublarına gedir, cüdo vә üzgüçülüklə mәşğul olurdum. İmtaһan zamanı әldә etdiyim nәticәlәrә görә mәnә 3-cü dәrәcә verdilәr. Hәvәsdәn düşdüm vә sәnәdlәrimi geri aldım.

-Elә niyә?

-Mәn birinci dәrәcәyә nail olmaq istәyirdim. Sonra bir müddәt qadın bәrbәri işlәdim. Bir dәfә İncәsәnәt Universitetindә oxuyan rәfiqәlәrimdәn biri dedi ki, sәn- dәn aktrisa olardı, niyә sәnәdlәrini bizim universitetә vermirsәn? Söz elә bil ağlıma batdı. Sәnәdlәrimi lap sonuncu gün һazırlayıb verdim dram vә kino aktyorluğu fakültәsinә. İmtaһan zamanı Şәfiqә xanım mәnә çox kömək etdi. Çünki im- taһanlara һazırlaşmamışdım.

-Sәһnәyә ilk dәfә nə vaxt çıxmısınız?

-Hәlә birinci kursda oxuyanda Bәxtiyar Xanızadә mәni “Pantomim" teatrına dәvәt etdi. Üç-dörd ay bu teatrda cavan aktyorlarla birlikdә işlәdim. Sonra Hәsәn Turabov mәni Milli Teatra dәvәt etdi. Bu işdә Lütfi Mәmmәdbәyovun da mәnә kömәyi dәydi. Dedi ki, sәnin yerin buradır. 1993-cü ildə 2-ci kursda oxuyanda Milli Teatra qәbul olundum.

-Hәr şeyin başlanğıcı çәtin olur. Siz nә kimi çәtinliklәrlә qarşılaşmısınız?

-İlk vaxtlar, doğrudan da, çәtin idi. Çox sağ olsun Lütfi müәllim, “Taleyin qismәti" filmindә Lamiyә rolunu mәnә verdi vә bundan sonra artıq açılışdığımı һiss etdim. Birdәn-birә elә bil, һamı mәnimlә sәmimi oldu. Ona görә teatra artıq öz evim kimi gedib gәlirәm.

-Ev demişkәn, ailә vәziyyәtiniz barәdә nә deyә bilәrsiniz?

-Ötәn il ailә qurmuşam. Hәyat yoldaşım Samir һәrbçidir.

-Doğrudur, indi 30-cu illәr deyil. Amma hər halda Samir sizi sәһnәyә qısqanmır ki?

- Bәlkә dә, qısqanır, amma һәlә bir söz demir. Әsas odur ki, arada inam, etibar olsun. Ümumiyyәtlә, taleyimdәn gileyim yoxdur.

-Sәһnә vә ailә dilemması qarşısında qalsanız, necә һәrәkәt edәrdiniz?

- Yәqin ki, ailәni üstün tutaram.

-Siz qısa müddәtdә xalqın sevgisini qazana bilmisiniz. Hansı rolları oynamısınız?

-Milli Teatrda ilk rolum Naһid Hacızadәnin “Qisas qiyamәtә qalmaz”ında Meһri olub. Sonra İlyas Әfәndiyevin “Hökmdar vә qızı”nda Sәltәnәti oynamışam. Rozovun “Şadlıq sorağında” tamaşasında Lena, Şıxәli Qurbanovun “Sәnsiz"indә Maral obrazlarını teatrda mәşq edirәm. Bәxtiyar Vaһabzadәnin “Yağışdan sonra" televiziya tamaşasında Reyһanı һazırlayıram. Sonuncunun rejissoru yenә dә böyük sәnәtkarımız Lütfi Mәmmәdbәyovdur.

-Әn çox һansı rolunuzu sevirsiniz?

-Lamiyәni. Düzdür, texniki imkansızlıqlar üzündәn filmin müәyyәn nöqsanları var idi. Amma mәn bu obrazı çox sevirәm.

-Bu rolda müəyyən açıq-saçıq sәһnәlәr var. Ailәnizdә bununla bağlı söz-söһbәt olmur ki?

-Yox, Samir bunu sənət kimi qәbul edir. O, mәnim sәdaqәtimә inanır. Bir dә ki, mәn ondan çox qısqancam.

-Hansı aktrisanı ideal һesab edirsiniz?

-Bütün aktrisalara һörmәt edirәm. Amma әn çox sevdiyim aktrisa Firәngiz Mütәllimovadır. Bu indinin sevgisi deyil, lap çoxdanındır.

-Milli teatrın Afroditası olmaq uğrunda mübarizәyә qoşulmaq fikriniz yoxdur ki? Mәncә, sizin buna haqqınız daһa çox çatır. Tәrәzi bürcündə doğulmusunuz. Bu bürc altında doğulanlara isә mәһәbbәt vә gözəllik ilahəsi Afrodita һimayәdarlıq edir.

-Yox, yox, mәn һәlә teatrda tәzәyәm. Hәlә һeç burada әmәlli-başlı açılışmamışam. Bir dә ki, mәn özümü gözәl һesab etmirәm.

-Gәnc aktrisa kimi arzusunda olduğunuz rol varmı?

- Cülyettanı oynamaq әn böyük arzumdur. Әgәr bu arzum baş tutsa, çox şad olardım.

-Vәfa xanım, sizә tәkcә bir rolun yox, saysız-һesabsız obrazların sevincini arzu edirәm.

-Sağ olun.

-Tәsәvvür edin ki, seһrli xalçaya minib başqa planetә gedirsiniz. Sizә özünüzlə yalnız bir şey götürmәyә icazә verirlәr. Nәyi seçәrdiniz?

- Samiri.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

 “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün professor, yazıçı, motivasiya spikeri Əlibala Məhərrəmzadənin “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsinin təqdimini davam etdiririk.

Bu dəfə mövzumuz beş ən mükəmməl motivasiya təlimi barədə olacaq.

Bu beş şərtə diqqət edək

Bütün əvvəlki hissələrdə uğura aparan konkret yollardan bəs etdikcə özümüzə əxz edə bildik ki, 1) «Hər şey arzulamaqdan başlayır»; 2) «Uğura doğru getməkçün mütləq özündə möhkəm xarakter formalaşdırmalısan»;  3) «Sizə maneçilik törədən axmaq vərdişlərdən mütləq yan qaçmalısınız»; 4) «Məqsədə doğru iləriləyərkən ən kreativ üsullardan istifadə etməlisiniz»; 5) «Kifayət qədər gödək olan ömrü dəyərli yaşamaqla, dəyərsiz işlərə vaxt ayırmamaqla bir qədər uzatmalısınız».

Mən niyə məhz bu beş şərtlərin adını çəkdim? Çünki bu şərtlərlə bağlı ən mükəmməl hesab etdiyim motivasiya təlimlərini sizin diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, bunlar da Barbara Şer, Riçard Vaysman, Devid Şvarts, İrina Xakamada və Den Valdşmidtə məxsusdur.

Bacardığınız qədər hər bir frazaya diqqət etməyi sizdən rica edirəm. Beləliklə, sıra ilə Barbara Şerin «arzulamalarından» başlayıb ta ki, Den Valdşmidtin «6 il əlavə yaşamaq» sirrinə qədər davam edirik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində Nəsr saatı davam edir. Növbəti gənc yazarı təqdim edirik: Nadir Yalçın və onun “Nina Nikolayevna” hekayəsi.

Zümzüməsi obamın nazlı gəlninin – Kürün qızıl tanasına çevrilən salxım söyüdləri titrədir, günəşlə ay arasında bardaş quran toranlığa layla çalır, sulardan boylanan ülvi arzulara dəm tuturdu. Yanıqlı, təmkinli, aramla oxuyurdu. Bütün susan qaratoyuqların acığına bu oğrun vədəni nəğmələndirirdi. Sözə avazı ilə yaraşıqlı libas geyindirsə də, bu avazla mizrabı telə möhkəm vurmaq olmazdı, od tutub yanardı qovaqlar.

Qəmlə nəşələnmək olardı bu sədada!

Gözlərini qırpmış, əllərini dizləri ilə tənləşdirmişdi. Bilirdim, qırışları dərinləşmişdi. Mən bilirdim, qeyrisi, tutalım, qonşu Əsgəri çağırsan, unamazdı bunu.

Oxuyurdu nənəsi deyən bayatılardan…

***

Yer yerindən silkələndi, darvaza şaraq-şaraq şaqqıldadı, toyuq-cücə çəpər başına tullanıb qonşu həyətinə keçdi, ağacın ətək budaqlarında sallanan gilaslar əsim-əsim əsdi, yazıq anamın yerindən dik atılmağı ilə həyətə qaçmağı bir oldu, dədəm necə diksindisə, mürgüsünə daş bağlandı. Qorxumdan tutun başına dırmaşdım.

Nənəm bu istinin cırhacırında qızmar günəşlə əlbir olub ocağımıza od ələyirdi.

Elə yana-yana haray çəkirdi! Deyirdin, yaylığındakı yarpaqlar yerlə bir olacaq.

– Ana, nolub, nə hay-həşirdi, qonum-qonşunun dincələn vaxtı niyə qıy-qışırıq salmısan? – atam gözlərini ovxalaya-ovxalaya pilləkənlərdən düşdü.

– Mərdan, evimi murdarladılar, həyətimə qara xal saldılar, başıma daş düşdü, bala. Qardaşın gəlib.

Atamın çiçəyi çırtladı. Elə həmin vaxt da sevinci gözündə qaldı. Anasının neçə illərdi həsrət çəkdiyini yaxşı bilirdi. Bəs nolmuşdu axı?

– Ənvərdən ötrü gecə-gündüz ah-vay edən sən idin də, indi nolub?

– Bir kafir qızını da yanına salıb, bala, sarı pişiyə oxşayır. Dinim-imanım yandı…

O gündən nənəmin əhlət ağacından da ağır olan boğçası evimizdə qərar tutdu. Zəhər tuluğu idi, alqışına alqış çatmazdı, aman-aman qarğışından…

Anamı hirsləndirəndə çalmasını açıb qaçırdım. Dalımca əlli söz deyirdi. Hərdən yazığım da gəlirdi. Qara yaylığının ucunu gözünə sıxıb gecələr astadan ağlayırdı. Əlhəmini çaşdırmışdı, qınamırdım… Anama tapşırmışdı:

“Nə Ənvəri, nə də yanındakı xaxolu üstümə qoymarsız…”

Nənəmin həmin hay-küyündən sonra həyətlərinə götürüldüm. Əmimi heç görməmişdim, həmişə atam ondan ağızdolusu, fərəhlə danışardı. Əmimdən çox yanında gələn adamı görmək üçün səbirsizlənirdim, axı nənəmi kim belə cin atına mindirmişdi?

– Bizə nə gözəl oğlan gəlib! – əmim Ənvər dedi.

Onu ilk görəndə şux qamətli, saçları arxaya dalğalanan, enlikürək bir oğlan idi əmim Ənvər… Sevgisi gözündən yağırdı. Par-par parıldayırdı gözləri. Kəlmə belə kəsməsə, yenə bilmək olurdu ki, o başqa cür sevirdi.

– Yaxın gəl, Mərdanın baş dərisisən. Məktəbə gedirsən?

– Hə, birinci sinfə.

– Oğulsan… Tanış ol, bu da Ninadır.

Nina Nikalayevna!

Əmim Ninanı mənə təqdim edəndə başımı sığallaya-sığallaya onun pərişan gözlərinə zilləndi. Bütün dərd-sərini canına çəkməkçün zillənirdi, axı o burda – doğma diyarda belə səs-küylə qarşılanmağa layiq deyildi. Əmim qorxurdu, birdən Nina onu qoyub getsə, bütün başına gələcək xoşagəlməz işlərdən bezsə… Əmim başqa cür sevirdi, bütün kəndi özünə düşmən edəcək cəsarətlə sevirdi…

Nina bu boz kəndimizdə qürub vaxtı körpə ərik budaqlarından zorən ayrılıb şərə qarışan narıncı şəfəqlərə bənzəyirdi. Quluncunun üstünəcən qıvrılan sünbül sarısı saçları Ninanın təbəssümünün ecazlı davamı idi. Şax qamətindən ayrılan sinəsi düzəngahda qabaran aran təpəciklərini xatırladırdı – bu da həmin böyük təbəssümün tamamı.

O bu axarlı-baxarlı çay ömrümüzə gecələr maviləşən tül kimi sərildi. Nina ilk illər bizim dildə qırıq-qırıq danışırdı. Amma elə bil dilimizin ahəngi onun nitqinə biçilmişdi, o, buz kimi soyuq danışıqçün yaranmamışdı. Kim bilir, bəlkə də, Nina öz məskəninə – əsl taleyinə qovuşmuşdu.

Qəribliyinə sıza-sıza yaş töksə də, əmimə olan məhəbbətindən əl çəkmirdi. Nina qürbətdə məskən sala bilməyən, köksünün döyüntüləri bədənini silkələyən qaranquşlar kimiydi. Elə hey çırpınırdı…

Bir dəfə əclaflıq eləyib Ninanın gözəlliyinin dərinliyinə varmışdım. Həyatımda gördüyüm ən cazibədar vücudun sahibi idi Nina Nikolayevna. Günün birində əmim biçində olanda fələyin felinə uyub taxta hamamın oyuq yerindən Ninanı o ki var süzdüm. Neyləyim? Ağzımın suyu axan vaxtlar idi. Amma o tindəki zeytun ağacı haqqı, ürəyimdə pis şey yox idi. Necə ki açan çiçək, yumurtasını yenicə çartlatmış sapsarı cücə, baramadan yenicə çıxan kəpənək bütün canlılara məhrəm idi, Nina da o taxta hamamın oyuğundan öz ana libasında – təbiətin qızı kimi məni xoşhallandırmışdı.

Yalnız həmin gün gözümdən yayınmayan bir şey məni fikir təşnəsində boğmuşdu, Ninanın boynunda nəsə parıldayırdı. Həmin işarəni hesab dərsində təzə-təzə öyrənmişdim. Az keçməmişdi, qəbiristanın göz işlədikcə uzanan dərinliklərindən, kol-kosun içindən boylanmışdı həmin işarələr mənə sarı.

Xaç idi – Ninanın inancı, duası, məmləkəti…

Kəndimizdə zülm ayaqladı gözəl Nina. Nə xaçını boynundan açır, nə sevgisini ürəyindən söküb ata bilirdi. Amma yaxşı bələd olmuşdu bu yerlərə. İl ili qovladıqca tərtəmiz danışırdı. Yatağında cilvələnən Kürə baxdıqca Volqanı xatırlayırdı. Buraları öz içinə sığdıra bilmişdi.

Günün birində Volqadan bir külək əsdi, külək gəlib yetişdi Kürə, Kürdən ocağımıza… Nənəm torpağa basıdırlan gün kəndin ağsaqqalları – dirsəklənəndə qolunun altına qoşa zər xaralı döşəkçə atılan, gəzəndə ağır tərpənən, danışanda asta dillənən, başıpapaqlı kişiləri Sotlanəhməd dayı, Əsəd əmi, Qəşəm kişi əmimin evinə ayaq basdılar, dədəm də böyürlərində.

Kişilər göy kimi guruldadılar, yel kimi əsdilər. Nina iç vurub ağlayırdı. Az qalırdım, gedim deyim, ay kişilər, görmürsüz necə gözəldi, nə istəyirsiz, amma deyə bilməzdim. Arxayın idim əmimə, bilirdim, lazım olsa, o deyər, canlarını da alar. Belə sevirdi o, başqa cür…

Kişilər çox danışdılar, çox dil tökdülər. Nəhayətdə Əsəd əmi dilləndi:

–Qayınanan Quran əhli idi. Sən də pis, yaxşı onun gəlinisən. Gərək məclisində olasan, bir işin qulpundan yapışasan. Lap bunu qoyaq kənara, nə vaxtacan tay-tuşuna qaynıyıb-qarışmayacaqsan? Əlini nəyə vursan, murdarlanacaq. Gəl biz deyənə qulaq as. Bu boyda kişilər gəlib ayağına, bizi yüngülsaqqal eləmə.

Nina yana-yana boynundakı xaçı açdı. O gecə Ninaya zülmətdən zülmət oldu. Anam ona qüsl verdirdi. Molla Məmmədi çağırdılar. Molla Məhəmməd kəlmeyi-şəhadəti dedikcə Nina təkrarlayırdı. Mollanın gur səsi evi də silkəliyirdi, Ninanın bədənini də…

Ninanın boynundakı xaç qeybə çəkildi!

Qız-gəlinlər əvvəl-əvvəl qaynayıb-qarışmasalar da, sonralar buzları əritmişdilər, tez-tez onun başına yığışar, gözəlliyinə maddım-maddım tamaşa eləyərdilər. Çünki o, müsəlman olmuşdu. Müsəlman olandan sonra kəndlə qaynayıb-qarışdı gözəl Nina, oğul-uşağa qaynayıb-qarışa bilməsə də…

Allah payın əsirgəyirdi əmimdən, xanımından.

O rus qızı laylanı iliyinəcən başa düşürdü. Övladsızlığının acığına layla qulaqlarına hopmuşdu, bəlkə. Qonşu gəlinlər körpə beşiyini yelləyib layla çalanda, o həzin zümzümə Ninanı beşiktək yırğalayır, xəyaldan xəyala aparırdı.

Əmim onun qəmini dağıtmaqdan ötrü əlindən gələni edirdi. Əmimlə əl-ələ verib Kürün sahilində o baş-bu baş gəzir, qoca qovağın altında sevişib qəmlərini dağıdırdılar. Allah bilir, neçə bala arzuları Kürdə boğulub sulara qərq olmuşdu. Əmim qovağın altında Nina üçün mahnı oxuyar, əllərini onun gur saçlarında gəzdirə-gəzdirə bu yerlərin əfsanələrini nəql edərdi.

Beləcə gün günə calanır, möhnət sevincə, şadyanalıq kədərə yoldaşlıq edirdi. İllərin qanadlarından yıxılanlar geri dönmədikcə böyüdüyümüzü, yaşlandığımızı hiss edirdik.

Həyətimizdəki tut ağacını kəsdilər, filmlər rəngləndi, arzular böyüdü, qayğılar çoxaldı. Mən də böyüdüm o arzularla birgə, Nina yaşlandı, əmim nuraniləşdi. Nina dəyişdi, qırışdı, balacalaşdı. Amma saçları həminki kimi gur, canlı idi, meşə kimi… Əmim isə… Qocaldıqca qəribə sükut bürüyürdü onu, bu səssizliyi bəzən ürpəndirirdi adamı.

Təkcə o tindəki zeytun ağacları həmən qaldı…

Günün birində əmimin səssizliyi kəndi başına götürdü. Nina adını dilinə gətirə bilmədiyi ölüm mələyinin ağuşuna sığındı. Həyətdə ağappaq parçadan bir yuyat yeri quruldu, ağappaq, köppüş əlli nənələr yumağa gəldilər, gümüş kimi par-par parıldayan vedrələr hovuzun yanında sicilləmə düzüldü. Ağ-ağ ağı deyən ağıçılar harayladı ötənləri keçənləri…

Nina yuyulanda anam da yuyat yerində idi. O, çox adamı yola salmışdı, ilk dəfə idi rəngi ağappaq olmuşdu. Fikirləşirdim, yəqin, Nina qəribdi, ona görə halbahal olub anam…

Gün batmağa tələsəndə anam məni evin dalına çağırdı. Adamlar səngimişdi, sakitlik idi. Gördüm, nəsə demək istəsə də çəkinir. Əlimi çiyinlərinə dayayıb gözlərimi qırpdım. Yavaşca pıçıldadı:

– Bunu Ninanı yuyanda tapdım, – corabını aşağı çəkib xaçı götürdü, ovcuma basdı, – heç kim görməyib məndən başqa, narahat olma.

– Axı bu xaç neçə ildi yoxa çıxmışdı, Nina müsəlman olmuşdu. İndi bu hardan çıxdı?

– Saçının arasından.

– Necə?.

– Xaçın nazik ipi saçının dibinə düyünlənmişdi.

Nina… O necə də sədaqətli idi. Ninanın saçı ölüncə nazilmədi, təravətdən düşmədi, həmişə gur, qıvrım-qıvrım dalğalandı. Soyuq yerlərdən gəlib qızmar məkana düşən Ninanın sarı saçları öz ölkəsində gur meşə idisə, bizim kəndimizdə səhraya bənzəyirdi, gün işığından cadar-cadar olan səhraya. O gur saçlar Ninanın sədaqət rəmzi imiş, sən demə… O saçlar nazilsəydi, xaçı harda gizlədəcəkdi? Necə bədənində daşıyacaqdı… O xaç bu illər ərzində həm yox imiş, həm var imiş.

***

Xaçı ovcuma bərk-bərk basıb düşünür, ayaqlarımı ardımca sürüyürdüm. Hara gedəcəkdim? Onun bu pünhan etibarının nişanəsini harda yoxa çıxaracaqdım. Əmim… Bilirdimi yazıq əmim? Düşünürdüm, qəbirstana getmək… Xaçı torpaqlara qərq eləmək… Ya da kəndimizdə lap çoxdan basdırılan rus qəbirlərinin üstünə qoymaq… Bilmirdim. Bütün bunları düşünə-düşünə gördüm gəlib çatmışam Kürün sahilinə. Bura məni gətirən o zümzümə idi… Əmim… oxuyurdu, yanıqlı, təmkinli, aramla oxuyurdu. Ötənləri yada salıb, Ninanı oxşaya-oxşaya bu oğrun vədəni nəğməsinin bağrına basırdı.

Qaratoyuqlar bu avaza məst olub ağacların koğuşuna sığınaraq ilıq havada xumarlanırdılar…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki;- “Teatr hər zaman olub. Əvvəl də var idi, bu gün də var. Teatr ayrı-ayrılıqda bir prosesdir, haqqında danışarkən onu əsasən iki mərhələyə, sovet və müstəqillik mərhələsinə bölmək lazımdır. Təbii ki, bu dövrlərdə teatrın uğurlu, uğursuz vaxtları da olub. Məsələn, SSRİ dövründə böyük bir imperiyada Azərbaycan teatrı, Azərbaycan aktyorları çox böyük işlər görüblər, çox yüksək sənət əsərləri göstəriblər. Bu dövrdə çox böyük sənətkarlar yetişib. Müstəqillik dövrünə gəldikdə isə, ilk vaxtlar bütün sahələrdə olduğu kimi, teatrda da bir durğunluq yaşandı. Bu, hamı üçün gözlənilməz idi. İctimai formasiya dəyişirdi. Nəyin necə olacağını bilmirdik. Amma indi bütün bu proseslər öz yoluna düşüb və necə deyərlər, hər şey yaxşılığa doğru gedir. Öz fikirlərimi təsdiqləmək üçün təkcə bir faktı demək istəyirəm. Bu il biz Azərbaycanda ilk dəfə müstəqil teatrların festivalını keçirdik. Səmimi deyim ki, mənim də xəbərim yox idi, biz festival keçirəndə gördük ki, Bakıda 20-yə yaxın müstəqil teatr var. Bu çox gözəl göstəricidir, buna sevinmək lazımdır. Əlbəttə, bu teatrların çoxunun müstəqil binası yoxdur, stabil heyəti yoxdur, bir çox problemləri var. Amma bu yeni formalaşan məsələdir. Getdikcə daha da yaxşılaşacaq. Qeyd edim ki, Bakıda hər zaman teatr və teatrı sevən insanlar olub. Əgər biz yaşda aktyorlar hələ teatrdan bezib getməyibsə, deməli, hər şey yaxşıdır.”

Söhbət prezidentin fərdi təqaüdçüsü, xalq artisti Vidadi Həsənovdan gedir. O, 1958-ci ilin iyulun 16-da Gəncədə anadan olub. Orta təhsilini orada başa vurub. 1979-cu ildə hərbi xidməti başa vurduqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına Gəncə dövlət dram teatrında fəaliyyətə başlayıb. Daha sonra Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və incəsənət İnstitutunda dram və kino aktyoru ixtisasına yiyələnib. 1986-cı ildən həmin elm məbədində müəllim kimi çalışır. "Estrada rejissoru" kafedrasının dosentidir. Eyni zamanda "Media Company"-nin nəzdində yaradılmış "M. Teatr Production"un bədii rəhbəridir. 2008-ci ildə "Şair olmaq istəmirəm" adlı şeirlər kitabı işıq üzü görüb. Avropa kinematoqrafçılar Assosasiyasının xətii ilə Tiflis, eləcə də Moskvada ssenaristlər kursunu keçərək, beynəlxalq sertifikatlar alıb...

“Bəlkə də, bir az bəsit müqayisə olacaq, ancaq yenə də deyim. İnsan ac olanda yemək istəyir. Ac olmayanda yeməyə ehtiyac duymur. Teatr da insanın digər ehtiyacları kimidir. Adam var ki, özündə teatra getmək ehtiyacı duyur, adam da var ki, onun üçün teatrın varlığının və ya yoxluğunun elə bir əhəmiyyəti yoxdur. Sən nə qədər təbliğat aparsan da, izah etməyə çalışsan da- "mənə teatr lazım deyil", deyəcək. Bu, normal haldır. "Bizim insanlar niyə teatra getmirlər?" sualı ritorikdir. Bu sualın cavabı yoxdur. Heç kəs bu suala cavab verə bilməz. Getmək istəyən teatra gedəcək, getmək istməyən də getməyəcək.”- söyləyir…

Bir sıra əsərlərin səhnələşdirilməsində rejissorluq edib. Eləcə də tetrda və iyirmi beşə yaxın filmdə aktyor kimi müxtəlif obrazları canlandırıb.

Deyir ki;- “İndi bir çox insanlar ancaq nostalji hisslərlə yaşayırlar, müasir filmlərə baxmadan, müqayisə aparırlar. Mən bir neçə festivalda iştirak etmişəm. Həmin festivallarda Azərbaycanın yeni filmləri nümayiş olunub. O filmlər haqqında orada yüksək fikirlər deyilib. Hətta, Kazan festivalında bir çox peşəkar adamlar, böyük mütəxəssislər bu filmlər barədə çox yüksək fikirlər səsləndiriblər. Mən şəxsən bunun şahidi olmuşam və o fikirləri sosial şəbəkələrdə paylaşmışam. Belə olan halda indi belə filmlərin pislənməsilə bağlı fikirlərlə necə razılaşmaq olar? Gəlin, "Bəyin oğurlanması" filmini misal göstərək. Aktyorlar da, rejissorlar da, kinoşünaslar da qeyd edirlər ki, öz bədii dəyərinə görə bu film o qədər də yüksək film deyıl. Daha çox regional filmdir. Düzdür, orada deyilən hər söz insanların dilindədir, orada deyilən hər söz zərbi-məsələ çevrilib. Amma bu film bədii dəyər baxımından zəif filmdir. Sən onu götürüb Azərbaycandan hansısa festivala aparsan, heç onu müsabiqəyə də salmazlar. Ancaq uşaqdan-böyüyə hamı o filmi sevir. "Əhməd haradadır" filmini sevməyən var? Ancaq ona kateqoriya veriləndə ən aşağ kateqoriya verilmişdi. Amma bizim elə mürəkkəb, elə qəliz filmlərimiz var ki, onlar uğur qazanıblar. Ola bilər ki, o filmlər Azərbaycanda göstərilər və bəyənilməz. Ancaq bu, o demək deyil ki, həmin filmlər uğurlu deyil. Bu baxımdan Azərbaycanda kino prosesi çox uğurlu gedir. Hər sahənin çatışmayan cəhətləri olduğu kimi bu sahənin də çatışmayan cəhətləri var. Əsas məsələ də maddi məsələdir. Bu məsələ həll olunsa, biz daha yaxşı filmlər çəkə bilərik.”

Bəli, xalq artisti kino sənayesindəki problemləri görür və çox narahatdır. Haqlı iradları var: “Bizdə bu qədər tarixi filmlər çəkilib. Hansından razı qalmısınız? Ona görə tarixi seriallar çəkilməsə yaxşıdır. O cür serialları çəkmək asan məsələ deyil. Paltardakı detallar, sifət cizgiləri, təbiət mənzərələri və sair çox dəqiq olmalıdır. Buna isə külli miqdarda vəsait lazımdır. Türkiyə seriallarına baxın, demək olar ki, dünya teleməkanını zəbt ediblər. Elə bir ölkə yoxdur ki, orada türk serialları nümayiş etdirilməsin. Təbii ki, o səviyyəyə gəlib çatmaq üçün peşəkarlıqla yanaşı, maddi vəsait də əsasdır. Məsələn, bəzi deputatlarımız müəyyən məsələlərin həllində dünya təcrübəsini misal gətirirlər. Eyni şəkildə kinomuzun, teatrımızın problemlərini də dünya təcrübəsinə uyğun həll etmək olar. Çünki hər şeyi dövlətdən gözləmək olmaz. Ən azı ona görə ki, bu gün bizim bərpasını gözləyən Qarabağımız var. Düzdür, hər sahədə olduğu kimi, bu sahədə də müsbət yanaşmalar var. Ancaq nə edəsən ki, hələ də nəticə o deyıl.”- deyib köks ötürür...

Ümumiyyətlə Vidadi Həsənov zəhmətkeş adamdır. Necə deyərlər, arı kimi səhərdən axşamadək çalışır. İnanır ki, Azərbaycan kinosunun ən böyük uğurları hələ qabaqdadır...

İyulun 16-sı haqqında danışdığım xalq artistinin 65 yaşı tamam oldu. Ona möhkəm can sağlığı arzuları ilə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Aforizmlər xəzinəsi” rubrikasında tanınmış statusman Hümbət Həsənoğlunun növbəti 10 aforizmini təqdim edir. 

1.Hamı bir dünyada yaşasa da, hərə öz dünyasında yaşayır.

2.İnsana qulaq as ki, onunla danışıb-danışmamağa qərar verə biləsən.

3.Bu dünyanı cənnət sayanlar sevinc, cəhənnəm sayanlar kədər içində yaşayarlar.

4.Paxıllıq öskürək kimidir, istəməsən də, üzə çıxır.

5.Sevgi olmasaydı, insanın bu dünyaya gəlməyinin heç bir mənası olmazdı.

6.Kar insana başqasının yaxşı eşitməyini tərifləmək əbəsdir.

7.Buzlaşmış qəlb yalnız isti nəfəslə açılar.

8.İnsan sevincini tutub saxlaya bilsəydi, qəfəs qurub onunla birlikdə yaşayardı.

9.Axmaqların yaratdığı səs-küydə sakitcə öz qəlbini dinləyə bilən müdrikdir.

10.Yalan danışanların içində susan insan həqiqətə dəstək olur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.07.2023)