Təbii ki, 2023-cü ilin 13 sentyabr gününün  adı Arif Məlikovdur. Bu gün müstəqil Azərbaycanın və SSRİ-nin Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü Arif Məlikovun anadan olmasından 90 il ötür.

Arif Məlikovun yaradıcılığı müasir Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin ən parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Onun  hər yeni əsəri həm ölkəmizdə, həm də onun hüdudlarından uzaqlarda əks-səda tapıb. Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən qoyulmuş ənənələri davam və inkişaf etdirən Arif Məlikov fərdi yaradıcılıq üslubunu yaradıb. 

Gəlin dahi bəstəkarın tərcümeyi-halına nəzər yetirək. Arif Cahangir oğlu Məlikov 13 sentyabr 1933-cü ildə Bakı şəhətində anadan olub. O, 1960-cı ildə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövləy Konservatoriyasını Qara Qarayevin bəstəkarlıq sinfi üzrə bitirib. Həmin ildən orada dərs deməyə başlayıb, ömrünün sonuna kimi orada professor və bəstəkarlıq kafedrasının müdiri kimi çalışıb. 

Arif Məlikov öz simfoniyaları ilə XX əsrin sonu–XXI əsrin əvvəlində milli simfonik musiqimizin əsas inkişaf istiqamətini müəyyən edən, bu sahədə aparıcı rol oynayan bəstəkardır. 

Unudulmaz sənətkar “Metamorfozlar”, Nazim Hikmətin sözlərinə 2 vokal silsilə, xalq çalğı alətləri orkestri üçün əsərlər, 7 nömrəli simfoniya, “Azərbaycan” balladası, 8 nömrəli simfoniya və digər teatr tamaşalarına yazdığı musiqiləri ilə  əbədiyaşarlıq qazanıb.

A.Məlikov, eyni zamanda, ən gözəl Azərbaycan filmlərinə musiqi yazmış bəstəkardır. Onların sırasında “Sehrli xalat”, “Axırıncı aşırım”, “Ulduzlar sönmür”, “Qərib cinlər diyarında” və başqalarını xüsusi qeyd etmək olar.

Görkəmli bəstəkarın xalqımız tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanan, sevilən əsərləri eyni həyəcan və coşqu ilə dünyanın hər bir ölkəsində dinlənilir, səhnələşdirilir. Arif Məlikov musiqisi ilə Azərbaycan musiqi sənəti dünyanın bir çox ölkəsində təmsil olunaraq rəğbət qazanır. Buna misal olaraq bəstəkarın hələ gənc yaşlarında yazdığı, dünyanın 60-dan çox ölkəsinin səhnələrini gəzən “Məhəbbət əfsanəsi” baletini göstərmək olar.

Məşhur bəstəkar Dmitri Şostakoviç “Məhəbbət əfsanəsi” baleti haqqında dəyərli fikirlər söyləyərək deyib: “Arif Məlikov istedadlı bəstəkardır. Musiqisi əsl professionaldır. Onun əsərində dərin musiqi dramaturgiyası, daxili inkişaf, dəqiqlik, qəhrəmanların xarakterini yüksək səviyyədə ifadə etmək məziyyətləri vardır. Orkestrin idarə edilməsində Arif Məlikovun nadir istedadı musiqiyə rəngarənglik və tamaşaçılara məftunluq gətirib”.

Əgər iri janrlarda bəstəkar alovlu bir natiq kimi geniş kütlələrə, milyonlara müraciət edərək ümumbəşəri problemlərdən, hamımızı narahat edən həyat məsələlərindən söz açırsa, miniatür əsərlərində – romanslar, fortepiano pyeslərində o, qəlbinin dərinliklərində gizlədiyi ən məhrəm duyğuları, lirik düşüncələri ilə dinləyicilərin ürəyinə yol tapır.

XX əsrin məktəblərinə, cərəyan və təmayüllərinə gözəl bələd olan, müasir kompozisiya texnikasına mükəmməl yiyələnən bəstəkar ən yeni yazı üsullarından sərbəst istifadə edir. Lakin müəllimi Qara Qarayev kimi, o da əvvəla, ən yeni vasitələrin məqsədə çevrilməsinə heç vaxt yol vermir, ikincisi isə heç vaxt möhkəm milli zəmindən, xalq musiqisinin sağlam köklərindən, həmişəyaşar qaynaqlardan ayrılmır. Vaxtilə təhsilini Asəf Zeynallı adına məktəbin xalq çalğı alətləri şöbəsindən başlayan, Əhməd Bakıxanov, Mansur Mansurov kimi sənətkarlardan tar ifaçılığının sirlərini öyrənən, öz barmaqlarını tara toxunduraraq muğamların, xalq musiqisi nümunələrinin cövhərini qəlbinə hopduran A.Məlikov bəstəkar kimi püxtələşib yetişdikdən sonra öz əsərlərində bu milli musiqi incilərinə yeni həyat vermişdir.

Onun bir bəstəkar kimi qazandığı nailiyyətlər özlüyündə təkcə musiqimizdə deyil, ümumilikdə, milli-mədəni tərəqqi naminə göstərilən xidmətlər hesab edilməlidir.

A.Məlikov həm də təcrübəli müəllim kimi böyük nüfuz sahibi idi. Onun sinfində təhsil alan onlarla istedadlı gənc bəstəkar öz müəllimindən sənətin sirlərini, kompozisiyanın əsaslarını öyrənməklə yanaşı, bəlkə bundan daha vacib olan keyfiyyətləri – Vətənə, xalqa məhəbbət hissini, milli-mənəvi sərvətləri göz bəbəyi kimi qorumaq, klassik ənənələrimizi yaşadıb inkişaf etdirmək məsuliyyətini də əxz edib, onun himayəsi altında böyük həyat məktəbi keçib.

Böyük bəstəkar həm də bir vətəndaş kimi Azərbaycanımızın bütün çətin məqamlarında sözünü deməyi, vətəndaşlıq mövqeyini ortaya qoymağı bacarıb. Xalqımızın ağır günündə o, qələmə sarılaraq 20 Yanvar faciəsini əks etdirən “İttiham edirəm” kitabını yazıb. Kitabda bu hadisələrdə günahı olan insanları cəsarətlə ifşa edərək, xalqımızın ağrı-acılarını dünyaya çatdırıb.

Arif Məlikov 2019-cu il mayın 9-da 85 yaşında dünyasını dəyişib və I Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

18-Cİ DƏRC

Hazır olan ekspertlər dərhal belə bir arayiş ortaya çıxartdılar. Baş ekspertin tövsiyyəsi ilə bu arayışı vaxtı ilə həmin bu mövzuda doktorluq dissertasiyası yazmış alman ekspert oxudu:

-Tarixi mənbələrə istinadən söyləyək ki, Osmanlıda erməni məsələsinin, dolayısı ilə “Böyük Ermənistan” qurulması planının ilk izi 1699-cu ilə gedib çıxır, həmin il erməni məlikləri katolikos Minası erməni tarixində ermənilərin milli-azadlıq hərəkatının ən görkəmli nümayəndəsi hesab edilən İsrayil Oriyə qoşub Almaniyaya yola salırlar. İsrail Ori özgə torpaqlarını ələ keçirmək üçün hazırladıqları 36 bənddən ibarət planı da özü ilə Almaniyaya aparır. Elə bu planla tanış olan kimi, alman knyazı İohann Vilhelm ermənilərin hiyləsini və niyyətini başa düşüb onları saraydan qovdurur.

Bütün bu axtarışlara rəhbərlik edən İsrail Ori İtaliyada, Almaniyada və Avstriyada apardığı danışıqlardan sonra heç bir Avropa dövlətinin ermənilərin hiyləsinə uyub Türkiyə ilə müharibəyə girməyəcəyinə tam əmin olduqdan sonra  son ümid yerini Rusiyaya bağlayır. Belədə, “Böyük Ermənistanı” yaratmaq Osmanlıdan xeyli zəif olan İran torpaqlarına – Cənubi Qafqaza transfer olunur.

1701-ci ilin yayında İsrail Ori arximandrit Minası da yanına alıb I Pyotrun görüşünə yollanır. Almaniya knyazı İohann Vilhelmə təqdim etdikləri “proqramı” bir qədər təkmilləşdirilmiş şəkildə rus çarı İ Pyotra təqdim edirlər. I Pyotr Qafqazla, xüsusilə Azərbaycanla çoxdan maraqlanırdı. Məhz buna görə də ermənilərlə marağı üst-üstə düşürdü. Pyotr axır ki, işğalçılıq iştahını boğa bilmir, ermənilərə havadarlığı öz boynuna götürür və İsrail Orini polkovnik rütbəsi ilə təltif edərək Səfəvilər dövlətinə göndəriləcək nümayəndənin başçısı təyin edir. İsrail Ori 1703-cü ildə uydurduğu “Ermənistan”ın xəritəsini hazırlayıb I Pyotra təqdim edir. Xəritədə Azərbaycanın qədim İrəvan xanlığından, Zəngəzur, Qarabağ mahallarından, bir də  Anadolunun bir hissəsindən bəhs olunur.

Mənbələrdən aydın olur ki, ermənilər birinci Pyotrdan sonrakı bütün rus çarları ilə əlaqə saxlayıblar. Ermənilərin əsl böyük qardaşı I Nikolay olmuşdur. O, 21 mart 1828-ci il tarixli fərmanı ilə ermənilərin üstündən “qul” adını götürmüşdür. Belə ki, tarixi mənbələrə görə həmin vaxta kimi ermənilər yer üzərində rəsmən qul adlanan iki xalqdan biri olmuşdur.

-Mən etiraz edirəm. Bu şər və böhtandır!!!

Müttəhimlər sırasından bir nəfər durub səhnəyə atılmaq istəyəndə onu mühafizəçilər saxladılar. Digəri isə özünü soyuqqanlı apardığını büruzə verdiyini nümayiş etdirməklə sözünü keçirmək istədi:

-Zori, özünüzü ələ alın, əsəblərinizi cilovlayın, etirazın sivil yolu var. Mən cənab Baş Hakimə vəsadət qaldırıram ki, Çar Nikolayın erməni xalqı barədə söylədiyi xoş sözlər burada səsləndirilsin. Onun çar malikanəsindəki bir rəsmi ziyafətdə erməni xalqı barədə badə qaldırılması burda xatırlansın, onun dediyi tost burda təkrarlansın.

Baş Hakim dərhal vəsadəti rədd etdi, bunu onunla izah etdi ki, Divan Çar Nikolayın erməni xalqına simpatiyası olduğunu danmır, bunu etiraf da edib. Odur ki, sözügedən tərif nitqinin səsləndirilməsi prosesə heç bir fayda verən deyil, buna sadəcə vaxt itkisi demək olar.

Bundan sonra alman ekspert şıxışını davam etdirdi:

-1828-ci il Türkmənçay müqaviləsindən sonra Azərbaycan Rusiya ilə İran arasında rəsmən bölündü. Beləliklə, İrandan Cənubi Qafqaza, xüsusilə İrəvan xanlığına və Azərbaycana ermənilərin kütləvi axını başlandı. Erməni mənbələrində də bu, açıq-aydın göstərilir. Məsələn, erməni tarixçisi V.A.Parsamyan yazır: “1828-ci il mart ayının 20-də I Nikolay Türkmənçay müqaviləsini təsdiq etdi. Martın 21-də isə Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarının yerində erməni vilayətinin yaradılması haqqında fərman imzaladı”.

1829-cu ildə bağlanmış Ədirnə müqaviləsindən sonra isə Türkiyədən də Cənubi Qafqaza xeyli miqdarda erməni gətirildi. Mənbələr qeyd edir ki, təkcə Ərzurumun arxiyepiskopu Karapet Cənubi Qafqaza minə yaxın erməni gətirmişdi.

1828-1830-cu illər arasında Zaqafqaziyaya İrandan 40 mindən artıq, Türkiyədən isə 84 min erməni köçürülmüşdü.

Ekspert çıxışının bu yerində yaşlı hakim Baş Hakimin icazəsi ilə mövzuya bir aydınlıq gətirmək istədiyini bildirdi, icazə alıb bunları söylədi:

- Divandakı proseslərdən mənimçün ən böyük maraq doğuranı məhz Osmanlıda erməni məsələsidir, çünki 19-cu əsrin sonlarında hazırkı Türkiyə ərazisini bürüyən qətliamlardan başlayan həmin məsələ bu gün də Azərbaycanıın Qarabağ bölgəsinin işğalı ilə gündəmdədir. Yəni, çox uzun, məşəqqətli bir prosesdir. Mən təklif edirəm ki, erməni məsələsinin kortəbii başlanğıclarından ümumi danışmayaq, buna bizə sutka əsla kifayət etməyəcək, gəlin dərhal təşkilatlanmalarından başlayaq, planlı, genişmiqyaslı işlərindən bəhs edək.

Baş Hakim kolleqasının fikrini dəstəkləyib ekspertlərdən bunun təmin olunmasını xahiş etdi, ekspertlər dərhal əvvəlki mətni saxlayıb yeni mətn axtarmağa başladılar. Bu vaxt Şaxrikyan da söhbətə qarışıb “Bilirəm, “Qnçak”dan danışacaqsınız, amma vicdanıma and olsun ki, mənim o partiya ilə heç bir əlaqəm olmayıb” sözlərini hakimlərin üzərinə tuşladı. Amma ekspert mətni artıq oxunmaqda idi. Ekspertlər arasında erməni millətçi təşkilatları üzrə ixtisaslaşmış fransalı ekspert aramla əlindəki kağızı oxumaqda idi:

-Əsası 1887-ci ildə Cenevrədə erməni tələbə Avetis Nazarbekyan tərəfindən qoyulan “Qnçak” (ermənicədən tərcümədə “Zəng”) partiyası türkçülük əleyhinə yönəlmiş “Böyük Ermənistan” uğrunda savaşın ilk irimiqyaslı təşkilatlanması oldu. Bu partiyanın proqramında Rusiya, İran və Türkiyədəki bütün erməniləri öz bayrağı altında birləşdirərək Osmanlı İmperiyasının “Qərbi Ermənistan” və “Şərqi Ermənistan” adlandırdıqları Samsun, Van, Ərzurum, Kilikiya və digər bölgələrində “Böyük Ermənistan” yaratmaq, eləcə də Rusiya İmperiyasına aid İrəvan quberniyası, Qarabağ, Qazax, Zəngəzur, Axalkalaki, Axarsix və başqa Azərbaycan və Gürcüstan torpaqlarını da buraya birləşdirmək nəzərdə tutulmuşdu.

Həmin partiyanın fəaliyyətinin üç ili ərzində az qanlar axıdılmadı. Belə ki, 1890-1892-ci illərdə Zeytun və Samsunda ermənilərin üsyanı təşkil edildi. Erməni silahlı dəstələrinin əli ilə 65 mindən artıq silahsız türk qocaları, qadınları, uşaqları məhv edildi. Bu erməni silahlı dəstələrinə çar ordusunun zabitləri başçılıq edirdi. Qərbin hakim dairələri tərəfindən qızışdırılan ermənilər Türkiyənin 1862, 1878 və 1884-cü illərdə Zeytun, 1880-ci ildə Samsun, 1884-cü ildə Van vilayətlərində milli qırğınlar törətdilər.

Baş Hakim çıxışçı ekspertə minnətdarlıq bildirib sonrakı illərə keçid almaq zərurətini dilə gətirdi və sözün növbəti ekspertə verilməsini xahiş etdi.

Şaxrikyan bu dəfə yerindən atıldı, “Xahiş edirəm yalnız faktlarla danışılsın. Özü də faktlar türk mənbələrinə yox, üçüncü tərəflərə aid olsun” söylədi, Baş Hakim üzünü Baş ekspertə tutdu:

-Xahiş edirəm məhz həmin cür də olsun.

Ekspertlər qısa məşvərətdən sonra milliyyətcə yunan olanına növbəti mətni oxumaq səlahiyyəti verdilər. Yunan ekspert kürsüyə çıxıb dərhal oxumağa başladı:

- Məşhur Amerika tarixçisi Jorj De Malevilin "1915-ci il erməni faciəsi" kitabında göstərilir ki, "Erməni terror və quldur birləşmələri tərəfindən planlı surətdə məhv edilən Şərqi Anadolunun dinc müsəlman əhalisindən 1915-ci ilin fevral ayında olsa-olsa 1 milyon 600 min nəfər qalmışdı. İş o yerə çatmışdı ki, hətta bir çox rus zabitləri insan qanına susayan ermənilərin törətdikləri  qırğınlardan, əldən düşmüş qocalara, qadınlara, südəmər körpələrə belə, rəhm etmədən, hamısını ucdantutma qırıb doğramalarından hiddətlənmiş, erməni cəlladlara qarşı güc tətbiq etməyə başlamışdılar. Dinc əhaliyə qarşı törədilən vəhşiliklər və qətl-qarətlərlə yanaşı, erməni təbliğat-təşviqatının açıq-aşkar ikiüzlülüyü Osmanlı dövlətinin səbr kasasını daşırdığından Türkiyənin Ali Baş Komandanının əmri ilə 1915-ci il aprelin 24-də Daxili İşlər Nazirliyi bütün erməni komitələrinin - İstanbuldakı və Türkiyənin digər iri şəhərlərindəki terror təşkilatlarının dərhal bağlanması barədə sərəncam verdi. Elə həmin gün müxtəlif vəzifə kürsülərində əyləşib, özlərini türk xalqına dost libasında təqdim etsələr də, dövlətçilik əleyhinə gizli təxribati işlərlə məşğul olan 2345 nəfər cinayətkar erməni lideri həbs edildi. Paralel olaraq da, erməni təhlükəsini dəf etmək üçün Osmanlı höküməti Şərqi Anadolu  ermənilərini Suriyaya köçürməyə başladı. Ermənilər məhz həmin həbs-qətimkan tədbirinin və köçürmənin başlandığı günü - 1915-ci il aprelin 24-nü "türklərin ermənilərə qarşı genosid günü" kimi qeyd etməyi planlaşdırdılar".

Şaxrikyan ekspertin susmasından dərhal istifadə edib yenidən yerindən qışqırdı:

-Mənim zavallı qohum-əqrabam da sürgün olundu. Bu əsl genosiddir. Amma bu mənbədə faktlar təhrif edilib. Başqa xarici mənbə də varmı?

Baş Hakim ekspertlərə nəzər yetirdi:

-Yəqin ki var, deyilmi?

Ekspertlərin rəhbəri başını tərpətdi, yunan ekspert yerini amerikalı ekspertə verdi. Amerikalı ekspert Brodvey soyuqqanlığı ilə aram-aram oxumağa başladı:

 - Məşhur Amerika alimi C.S.Şou yazırdı ki, "1915-ci ildə rusların türklərə qarşı apardıqları cinayətkar müharibədə erməni generallarından Hamazaspın, Pastirmaçiyanın, Andronikin, Karakinin, Liantsın və Kerinin komandanlığı altında 24 minə yaxın erməni əsgəri, 11 kazak taboru, bir kazak alayı, minlərlə erməni könüllüsü iştirak edirdi. Onların ümumi sayı 50 min nəfərdən artıq idi. Onlar Türkiyənin müxtəlif bölgələrində etnik təmiz zonalar yaratmaq üçün yüz minlərlə dinc sakini qılıncdan keçirib qanına qəltan etmiş, ev-eşiklərini yandırıb külünü havaya sovurmuş, insan cəsədlərindən nəhəng tonqallar çatmışdılar. Bu cinayətkar aksiyalardan hiddətlənmiş türk hökuməti Van gölü ətrafında yaşayan və Osmanlı imperiyasına qarşı mübarizədə ruslara canfəşanlıq göstərən satqın erməniləri müharibə zonasından ölkənin uzaq guşələrinə köçürmüş və köçürmə zamanı ermənilərdən bir qrupu xəstəlikdən öz dünyasını dəyişmişdi. Sonralar erməni tarixçiləri bu köçürməyə "erməni soyqırımı" damğası vurmuş və türkləri tənqid hədəfinə çevirmək üçün bu faktdan böyük məharətlə istifadə etmişlər. Halbuki Amerika alimlərinin məlumatlarına görə həmin vaxt erməni quldur və terror dəstələri tərəfindən qətlə yetirilən müsəlmanların sayı ölən ermənilərin sayından qat-qat çox idi”.

Müttəhimlər sırasından erməni müttəhimlərin sözçülərindən biri bu fakta etiraz etdi, dərhal ona alternativ daha 7 mənbə göstərildi, o susanda isə amerikalı ekspert mətnin davamını oxudu:

 (Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.09.2023)

“REDAKSİYANIN POÇTUNDAN” RUBRİKASINDA XATİRƏ SƏFƏROVANIN ŞEİRLƏRİ

Xatirə Səfərova 1988-ci ildə Qəbələ​ rayonunda​ dünyaya gəlib. Bakıda yaşayır.​ Hal -hazırda Bakıdakı 316 nömrəli tam orta məktəbdə ingilis dili müəllimi kimi fəaliyyət göstərir.​ Hekayələr və şeirlər müəllifidir. Şeirləri müxtəlif antalogiyalarda
(“Günəşin nuru”, “Zəfər qoxusu”, “Zərif kölgələr”), saytlarda (oxumeni.az, ziyalılar.az​) qəzetlərdə (“525-ci qəzet” və s.) və​ jurnallarda (“Azad qələm” və s.)  çap olunmuşdur.

Yenidən doğulmaq

Qəlbimdəki dumanı dağıtdın ki Allahım
Yenidən düz yolumu​ aydın görümmü deyə
Yıxdın​, yerlə bir yeksan etdin​ bütün dünyamı
Divar divar özümü yenə hörümmü deyə

Gəldi döndü başıma qaçıb getmiş idrakım
Üsyanlar qırdı mənim belimin​ qabırğasın
Dedilər​ ki, ay insan olma​ belə naşükür
Qayıt, yoluna qayıt, düşmə tanrıya ası

Allahın tək dərgahı dönəcəyin​ ocaqdır
Nə dilərsən dilə sən "cahanın ağası"ndan
Sən ki, əzəldən bəri​ saxtalığı sevmədin
Odur ki bərk-bərk yapış Allahın yaxasından

Qayıt....

Sən qəlbimə saldığın o təlatümdən​ söylə
Necə baş çıxararam, necə​ xilas olaram
Uzun-uzun baxmağın,​ dərin-dərin düşünmən
Sənsizlikdən heçnəyəm, haçan yenə dolaram

Unutdum​ ​əlifbada adından basqa​ bütün
Hərfin mövcudluğunu,​ sözlərin​ varlığını
Gedişinlə göstərdin dünyanın neçə küncdə
Neçə bucaqda olan o kiçik darlığını

Mən niyə Tanrı ​ bildim, niyə tapındım​ sənə
Axı bütpərəst​ olmaq mənlik deyildi heç vaxt
Qüdrətinin, gücünün​ həddi yoxdu gözümdə
Qəlbimdəki​ yerini əvəz etmir​ heç bir taxt

Baş qoyaram​ önündə ömrün son gününədək
Dodağından, dilindən çıxan​ hər bir kəlmənə
Mən hansı dildə dua edim, yalvarım
Sən insafa​ gələsən, qayıt ömrümə​ yenə

Ümidsiz sevgi

Bəzən sevdiyin  dəniz
boğar səni suyunda
O sevişir zənn edər
qoynunda çırpınınca...
Kəsər bütün dalğalar
nəfəsini bir anda
Hiss etmərsən ölürsən
kipriyin qırpınınca

Tərk edər ruhun səni ,
ayaq açar yeriyər
Ən dərinə batırar
sevdiyini bu dəniz
Demə unudar səni,
demə heç xatırlamaz
Coşar fırtınalarda 
qalar səndən boş bir iz

Dil açmayan dənizin 
dibində ölümlər var
Bitmiş romanları var ,
yarımçıq hekayəsi
Hər gecə batmış ruhlar 
dalğalarla güləşər
Batırar qulaqları
ümidsiz sevgi səsi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.09.2023)