Azərbaycan mədəniyyətinin çox görkəmli simaları vardır ki, sərhədlərimizdən kənarda yaşayırlar. Onları diqqətdə saxlamaq, yaradıcılıqlarını gündəm etmək çox vacibdir. 

Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsi buna xüsusi diqqət yetirir. 

Komitə sədri Fazil Mustafa Almaniyada yaşayan Xalq rəssamı, Almaniya Rəssamlar Birliyinin, UNESCO Rəssamlar Federasiyasının üzvü, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının və Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının fəxri üzvü Əşrəf Heybətlə görüşüb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinə istinadən xəbər verir ki, komitədə baş tutan görüşdə, Əşrəf Heybət Fazil Mustafaya "Heydər Əliyev ili"ndə və Şuşanın Türk dünyasının Mədəniyyət paytaxtı olduğu müddətdəki yaradıcı fəaliyyəti ilə bağlı bilgi verib, qarşıdan gələn "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" və Şuşanın İslam dünyasının Mədəniyyət paytaxtı statusunu daşıyacağı müddətə dair yaradıcılıq planlarını bölüşüb. 

Komitə sədri ustad sənətkarın yaxın aylarda Zirədəki "Eko-Park"da təşkil olunmuş "Baba yurdum" adlı uğurlu fərdi sərgisi, digər yaradıcılıq uğurları münasibəti ilə təbrik edib, ürək sözlərini bölüşüb.

Əşrəf Heybətin “Bakı Azərbaycanın ürəyi, Şuşa isə onun ruhudur” kəlamını xatırladan Fazil Mustafa görkəmli sənət xadiminin Şuşaya, Qarabağa, Azərbaycana, bütövlükdə Türk dünyasına özünəməxsus sənət münasibətini minnətdarlıqla vurğulayıb, ona Azərbaycan, Türk dünyası həqiqətlərinin təsviri sənət dili ilə təbliğ-tərənnüm olunmasında yeni uğurlar diləyib: 

"Sizin əsərləriniz UNESCO, NATO və digər beynəlxalq quruluşların, bir çox xarici ölkənin nüfuzlu sərgi salonlarında nümayiş olunur. Siz həyata baxışınızla, yüksək sənət ideallarınızla Azərbaycan təsviri sənətini, ümumən mədəniyyətimizi dünyanın dörd tərəfində peşəkarlıqla tanıdırsınız. Mənəvi dəyərlərə dair yüksək ideyaların əks olunduğu əsərlərinizin əsas predmeti insan və təbiətdir. - Məhz bu amillər, "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" elan olunması, o cümlədən Şuşanın İslam dünyasının Mədəniyyət paytaxtı statusu daşıması etibarı ilə 2024-cü ilin sizinçün əlamətdar il olacağına dəlalət edir. 

Sizi bütün uğurlarınıza görə, eləcə də, qarşıdan gələn Həmrəylik Günümüz və Yeni təqvim ili münasibəti ilə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları diləyirəm”!

Xalq rəssamı səmimi görüş və təbrik üçün təşəkkür edib, yaradıcılığına aid nəşri Komitə sədrinə imzalayıb. Komitə sədri də öz növbəsində kitablarını Xalq rəssamı üçün imzalayıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2023)

Ustad şairimiz Ramiz Qusarçaylının 65 illik yubileyidir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı olaraq şairi təbrik edir, Şahdağ əzəmətini, Qusarçay itiliyini daim qorumağı arzulayırlq. Yubiley münasibətilə şair Qəşəm Nəcəfzadənin 60 Ramiz Qusarçaylının 60 illiyi münasibəti ilə yazdığı bir yazısını təqdim edirik. 

Dünyada axır yoxdur, əvvəl var…

(Ramiz Qusarçaylının “ Gedəsən dünyanın axırınacan” kitabı haqqında

bir pərdəli essevari pyes )

Gəlib çatdıq Ramiz Qusarçaylıya, onun bu günlərdə Təbrizdə çəkdirdiyi yeni bir şəklinə, Qubanın min yaşı olan qar dənəcəyinə, Zakir Məmməd tənqidinin ilk abzasına...

Ramizin bütün çəkdirdiyi şəkillər onun şeirləridi, abzaslarıdır. Qaya kölgəsində, çay kənarında, meşədə, Yazıçılar Birliyində, şeir gecələrində, toyda-nişanda, harda olur olsun, lap on adamla çəkdirsin, fərqi yoxdur, bütün şəkillərdə Ramiz təkdi. Mən belə görürəm, bəlkə başqalarında belə deyil. Görünür, buna da bir səbəb var, daha doğrusu, şəklin içində başqa bir şəkil...

Ramizin şeirlərində səhv axtaran tənqidçiyə gülməyim tutur, şeirdə səhv olmaz ki... Necə demək olar ki, təbiət bu qayanı burda yox, gərək bir az o tərəfdə yaradaydı. Deyək ki, Ramiz Qubada yox, Buynuzda, Musa Yaqub da Qubada, elə Qusarçayın sağ sahilində zühur edəydi.

Şair Oqtay Rza danışır ki, əllinci illərin əvvəllərində Yazıçılar İttifaqında Səməd Vurğun gənc şairlərin böyük seminarını keçirdi. Şairlər şeirlərini söylədilər. Səməd Vurğun da diqqətlə qulaq asırdı. Yekun sözündə Səməd Vurğun dedi ki, şeirləriniz çox gözəldi. Amma ümumi bir nöqsan var, xəyalın qanadları zəif çırpınır. Səməd Vurğun haqlı idi. Yaxınlaşmaqda olan 60-cı illərin realizmi romantikanı yavaş-yavaş sıradan çıxarırdı.

60-70 –ci illərdə romantika zəifləsə də (əşya və detalların fəlsəfəsi gücləndi), 80-cı illərdə yenidən qanadlandı və Ramizin şeirlərində xəyalın çırpıntıları səmada öz şeirlərinin xəritəsini cızdı. Əşya və detallara Ramiz qanad taxdı, daşdan buxarlanan məna buludu şeir göyünü tutdu.

Yolda, küçədə olduğu kimi, həyatda və bu həyatın inikası olan ədəbiyatda da yol nişanları var. Janrlar, vəznlər bu saat tıxaclarla doludur. Elə şair var ki, bu tıxacda dayanıb yol gözləyir, eləsi da var ki, yol axtarırır, alternativ yollar seçir, sağdan, soldan, hətta havadan bir şırım açıb xilasına nail olur. Məsələn, Nazim Hikmət küçəsindən keçib, Əli Kərim küçəsinə adlayır, sonra sola burulur, Ələkbər Salahzadə küçəsi ilə gedərək, iki tindən sonra İsa İsmayılzadə, Mikayıl Rəfili küçəsinin kəsişməsində xeyli fikirləşəndən sonra buludlara yol açır, ordan Göyqurşağına, daha sonra fikrin üfüq zolağına düşür. Birdən nə görsə yaxşıdır: ayağını Marsdan sallayıb, uzaqdan Yer kürəsi nöqtə kimi görünür. Amma həyatın yol nişanları daha dəqiqdir. Burda qəza və qəzanın cəzası ağırdır. Harda vəzn, qafiyə, intonasiya sönüklüyü varsa, demək sən yol nişanlarını pozmusan. 

Deyək ki, şeirlərinin çoxunda misranın birini rədifə çevirib bütün bəndlərin sonunda təkrarlamısan (Bu, şeir yazmağın asan yoludur). Bəzən bütün bəndlərin sonunu ancaq əmr felləri ilə bitirmisən, bəzən daşların üstündən şeir buludu qalxa bilməyib, bəzi şeirlərindəki publisistika rejimi səni ilham atından dartıb aşağı salıb, qafiyənin özünün havacatından şeir yaranıb ki, bu ritmik hava da səni poetikadan uzaqlaşdırıb. Bütün bu vaxtlarda yol nəzarətçisi - ədəbi tənqid buludsuz havada nöqtənin üstündə oturub vergülə söykənərək gözünə dolmuş gün işğını ovuşdurur. Yanından gəlib keçən poeziya onu dümsükləsə də, oyanmır, çünki publisistikanın içirdiyi şərab çox tünddür, onu özündən alıb, bu minvalla o çətin ki, poeziyaya çata.

Bəli, Ramizə çatmaq, onun sivri təfəkkür şüası ilə birlikdə addımlamaq ancaq duyğunun işidir. Kimdə varsa, buyura bilər. Yoxdursa, hələ publisistikanın yanında oturub gözləsin, yeni bir adam gəlməlidir, ona qoşulub gələr. Hələlik ayağını Marsdan sallayıb uzaqda nöqtə kimi görünən Yer kürəsinə baxmaq sonraya qalsın.

Yuxarıda Ramizin şeirlərinə şəkil dedim, çünki bu dəqiqə əlimdə olan “Gedəsən dünyanın axırınacan” kitabı mənə ən çox dram təsiri bağışlayır, içindəki şeirlər Ramizin ən gözəl şəkilləridir. Məsələn, birinci şəkil “Azərbaycan bayrağı”, ikinci şəkil “Qurban olduğum vətən,”  üçünücü şəkil, dördüncü, beşinci və sair və ilaxır. Beləcə sonacan saymaq olar. Bu öz yerində. Bu şəkillərin, səhnələrin ən gözəl rejissoru da elə şairin – Ramizin özüdür. Bəzən o mənə Akademik Milli Dram Teatrın səhnəsində böyük monoloq söyləyən Hamlet kimi görünür, şübhəsiz, burda onun yaxın dostu əməkdar artist Ağalar Bayramovun diqqəti öndə olmalıdır. Ona görə də bir əlini Ramizə uzadır, amma çağırmır, onun qolundan yapışmır, sadəcə, bu monoloqu özünə oxşadır, bir az da özünü tanımaq istəyir; əcaba, bu nədir, Ramiz mənəmmi? Bəlkə elə burda mənim yerimdə oturan Ramizdir. Bəli, Ağalar səksəkədədir. Şair dostu - yaxın dostumuz Əjdər Ol isə son oturacaqda əyləşib əllərini çənəsinə dayayaraq “burda nəyin yaxşı, nəyin pis” olduğunu düşünmək fərqindədir. Lakin bunu hələlik burda deməmək, deyək ki,  hardasa Qubada və ya Şamaxıda tədbirdən sonrakı “tədbirdə” sözarası demək fikrindədir. Bəli, bu kitab böyük monoloqdur. Ramiz danışır, od püskürür. Belə səhnələrdə Ramizin şəkilləri əla alınır. Ağalar ayağa qalxdıqca, əllərini ona uzatdıqca, Əjdər daha da arxaya söykənir. Elə bu zaman Ramiz səhnənin bir küncünə çəkilir, səs avazıyır, yerə çökür, dizlərini qatlayır, özü əyildikcə səsi daha da yuxarı sıçrayır. Ağalar geri dartınır; yox bu, o deyil, Əjdər ön oturacağa gəlir. Ramiz əyilib teatrın yenicə rənglənmiş döşəməsindən qurumuş bir bənövşə götürür və deyir: “Gedəsən dünyanın axırınacan”. Bax, budur, felin arzu şəkli, Ramizdə gözəl alınır. Açıq saitlər, a,ə, o, ö səsləri şairin dilində yenicə açmış bənövşələr kimi görünür. Bu, əlbəttə, Əjdərin fikri ola bilər. Amma dərindən düşünsək, elə dünyanın axırı onun əvvəlidir, dünyada əvvəl, axır yoxdur. Elə bir əvvəl var, vəssalam. Biz də elə ömrümüz boyu bu əvvəlin içində yaşayırıq. Elə bu zaman Ramiz ayağa qalxmaq istədikcə onu dörd bir yanından kök qafiyələr tutaraq stola əyləşdirir. O, stolda dartınır, aha, mənim fikrimcə, bu, əla bir şəkil olacaq. Amma qafiyələr dəmir kimidir: Ramizin səsi səhnənin o biri başından gəlir: “Bu adam nə yaman acdı, ilahi”. Musa Yaqub səhnəyə daxil olur: “İlahi, mən bu daşı götürüm, götürməyim?”. Bu nədi o başda, səhnəni sol tərəfində “Ələkbər Salahzadənin ərizəsi” göydən qara bulud kimi sallanır. Ramiz ərizəni göydə tutmaq istəyir. Amma qafiyələr onu elə sıxır ki... O, dodaqlarını rədifə yaxınlaşdırıb Ağalar Bayramov eşitməyəcək tərzdə deyir: səni sərbəst yazsaydım, indi sən məni bu stola sıxmazdın. 

Birdən Ramizin səsi bütün salona yayılır: “Qaytarın yerinə dar ağacını”. Ardınca yenə yavaş səslə: - məni bu stoldan qaldırsın - deyir. Sonra Ramiz dodaqlarını qoluna sıxaraq nəsimiyanə hönkürür:

Aparır məni mələklər,

Gecəmi şamdan aparır.

Aparır dəni küləklər,

Payızı şumdan aparır.

Yurd daşında qan hörüyü,

Yaddaşımda qəm körüyü.

Odu ocaqdan kürüyür,

Tüstünü damdan aparır.

Gülümü tağdan düşürür,

Ölümü haxdan düşürür.

Çeçeni dağdan düşürür,

Ərəbi qumdan aparır.

Səs yavaş-yavaş qüruba doğru səngiyir. Səhnənin sağ tərəfində bir kənd axşamı, itlər hürüşür, çaqqaların xoru meşəni isladır. Əyri-üyrü kənd yolunda bir cavan oğlan iti addımlarla irəliləyir

Əzana bənzər bir səs salona duman kimi çökür.

Mən kənddən çıxanda gecə yarıydı,

Söyüdlər yol üstə tellənirdilər.

Coşan ürəyimin düyğularıydı,

Sinəmdən süzülüb tellənirdilər.

Enib dərələrin, dizlərin üstə,

Gecə öz dili ilə layla deyirdi.

Baş qoyub dağların dizləri üstə,

Yollar şirin-şirin mürgiləyirdi.

Gedən Ramizdi, səs Ağalardı. “Mən ki onda Ramizi tanımırdım, mənim səsim orda nə gəzir” – deyə Ağalar düşünür. Bəzən olur ki, adam səsindən ayrı yaşayır, illər keçir, sonra öz səsinə qovuşur. Bu da əksinə doğan fikir.

(Bu da mənim fikrim: ola bilər ki, mən XIX əsrdə, lap dəqiq 1836 –cı ildə A. S. Puşkinin bir şeirini demiş olum, ya da XXV əsrdə, yəni 2418-ci ildə Ay tutulanda mənim səsim gözəl bir şeirlə Aydan yerə calansın)

Elə bu zaman səhnədə bir uğultu qopur. Zaman küləyi şeirləri, şəkilləri qarışdırır. Şəkillər sürətlə bir-birini əvəz edir. Kitabın vərəqləri əl çalır. Hamı çaşbaşdı: İndi biz də bir kitabın vərəqlərinə qoşulub əl çalaqmı? Amma kitab susmur. Ramiz stuldan ayağa qalxır. Salonu hardansa gələn xor səsi doldurur: ”Şeirdən uçdu bülbüllər”, “Şeirdən uçdu bülbülllər”. Bu misradan başqa ayrı səs yoxdur. Elə bil xorun səsi diskdə ilişib qalıb. Hamı ayağa qalxır. Kimsə zaldan səhnənin arxasına qaçır. Texniki redaktoru axtarır. Redaktor salondadır, tamaşaya baxırmış kimi ağzı açıla qalıb. Yenə rejissorun özü, axır ki, Ramiz xoru dayandırır...

Bir qalada gül daşıdı, daş gülü, 

Bir talada meh qurudur yaş gülü,

Kimi qoyacaq baş daşıma beş gülü, 

Daş birinin, gül birinin əlində...

Bu çox kədərli notdur. Ona görə də səhnəni dəyişmək lazımdır. Kitabın hələ şəkilləri çoxdur. Gör hələ nə qədər şəkillərimiz qalıb. Budur, Zakir Məmməd səhnədədir. İşıq elə düşür ki, Zakirin üst-başı qar kimi işıldayır. Teatrda həmişə belə olur. Elə bil yeni il gecəsinə öyrəşiblər. İşıq texniki hara baxır, bilmirəm! 

Ramiz Zakirə tərəf yüyürür. Zakirin səsi onu yerindəcə saxlayır. Neftə dair... Xalqa dair... Ədəbiyyata dair... Həyata dair... Ramiz Qusarçaylıya dair...

Tanımadığım bir qadın səhnəyə daxil olur. Mən bunu heç nəzərdə tutmamışam, bu hardan gəldi? – deyə düşünürəm. Deyəsən, Ramiz şeirlərinin adlarını deyir: “Devalvasiya”, “Bank”, “Bəşər Əsəd”, “Kənarlar”, “Bataqlıq”, “İslahat”, “Məğlubiyyət”, “Qoru”, “Ocaq”, “Deyil”... Qışqırmaq istəyirəm: onu qovun, bu saat qovun, mənim ssenarimdə belə bir adam yoxdur. Hara gəldi, soxulurlar, soxulcanlar- deyib söyürəm.

Lap arxada Şabran qalası görünür. Ay Bəniz Əliyar bir ağacın gövdəsinə söykənib əllərində saralmış bir yarpağı ovuşdurur.

Altı, üstü bir idi,

Hər qarışı pir idi.

Bir nəfəsə oxudum,

Dünya bir sətir idi.

Ramiz səhnənin ön hissəsində stolda əyləşib. Fikirlidir. Əllərini çənəsınə dayayıb. Pencəyi qolunun üstədir. Əla bir şəkildir. Fotoqraf Bayram Afurcalı məqamı əldən buraxmır. Elə bu zaman Ramizin başqa bir şəkli səhnəyə daxil olur. Bayram heyrətlənir: görəsən, bu şəkli kim çəkib? Ramiz səhnədə ola-ola səsi salondan titrəyə-titrəyə necə gələ bilir? Bayram salondan gələn səsi çəkə- çəkə səhnəyəcən müşayət eləyir.

Əl saxla, dər saxla, təzə tər saxla,

Çıxart ürəyini üstə sər saxla.

Mənə də ölməyə bir az yer saxla,

Qurudub göndərmə bənövşələri.

Qəflətən səhnədən çay axır, çayın səsi uzaqdan gəlir. Bəlkə də hələ yerə çatmayıb. Səhnədəkilər ikiyə bölünürlər. Çay birbaşa salona tökülür. Tamaşaçılar səhnəyə qaçırlar. Ramiz isə solonun birinci cərgəsində əyləşir. Elə bu zaman iki balıq dodaqlarındakı 6 və 0 rəqəmini Ramizə uzadırlar. Ramiz qarmaqdan və tordan azad edirmiş kimi 6 və 0 rəqəmlərini  balıqların dodağından çıxarır, balıqlar çaya qayıtmaq əvəzinə, səhnəyə uçurlar, sonra bacadan göy üzünə qovuşurlar. Gedirlər çayların səsi olan yerə.

Əlində 60 rəqəmini tutmuş Ramiz heyrət içindədir. 

Ağalar Bayramov: - Ayə qardaş, sənin 60 yaşın nə vaxt tamam oldu, bəs mənə niyə deməmisən?

Zakir Məmməd:- Ədəbiyyata dair...

Sevinc Məmmədova: - Mən kənddən çıxanda gecə yarıydı...

Şahin Fazil: - Qubanın qübarını Ramiz bataqlıqda yazır...

Vaqif Əlixanlı: - Heyrətim yolunu azan arıydı,

                         Uyuyub qalmışdı güllərin üstə.

Ay Bəniz Əliyar: - Ayağım altında əzilən otlar

                        Torpaqdan yapışıb dikəlirdilər.

Ramiz Əsgər: - Mükəmməl poeziya...

Ələkbər Salahzadə:- Bir də gördün beşikdi adam,

                          Bir də gördün bəbədi.

                          Bir də gördün uşaqdı adam,

                           Bir də gördün babadı.

Bayram Afurcalı: - Ramiz, sabah şəkilləri məndən götürərsən...

Pərdə enir.

Hamı deyir, gülür, danışır, Ramizi təbrik edirlər. Ona gül-çiçək dəstələri verirlər. Bir dəstə qubalı qız tər bənəvşələri səhnəyə atırlar.

Mənsə özümü Akademik Milli Dram Teatrının sağ böyründəki çayxanaya verirəm. Təəssüflənirəm ki, heç Ramizdən soruşmadım: - Bu axşam Qubaya qayıdacaq, ya yox?

Bir az məndən kənarda əyləşmiş kitabın redaktoru İlham Abbasov Zakir Məmməddən soruşur:

- Tamaşanı kimi hazırlamışdı?

- Qəşəm Nəcəfzadə

- Daha da yaxşı hazırlamaq olardı – deyir.

Zakir Məmməd:

- Dünyanın axırı deyil ki, hələ əvvəlidir, on ildən sonra da sən hazırlayarsan...

İlham Abbasov susur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2023)

İntiqam Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Unudulmaz insan, hamının qəlbini nisgilli qoyub dünyadan köçən Qənirə Paşayeva barədə xatirələr bitib-qurtarmır. Bu günlərdə özbək həmkarımız, DGTYB-nin üzvü Xasiyyət Rüstəm Qənirə xanımın 2020-ci ildə onun barəsində yazdığı məqaləsini paylaşıb. Gəlin biz də oxuyaq. 

Qardaş Özbəkistanın sevilən şairi Xasiyyət Rüstəmi DGTYB-nin xətti ilə Azərbaycanda olduğu vaxt tanımışdım. Sonra münasibətlərimiz daha da inkişaf 

etdi, bir-birimizi yaxından tanıdıq və bir-birimizə bağlandıq. Ən azı öz tərəfimdən deyə bilərəm ki, mən onu həm bir ziyalı, bir ədib olaraq, həm də türkcanlı, Turan¬eşqli xanıməfəndi olaraq, bir vəfalı dost olaraq çox dəyərləndirirəm. Özəlliklə, “Kitab Dünyası”nı yalnız Özbəkistanın deyil, türk dünyasının (və bütün dünyanın) ədəbiyyat-sənət ocağına çevirməsini, bu planda, Azərbaycan ədəbiyyatına genişürəkli diqqət yetirib, yer ayırmasını böyük sevgi-sayğıya layiq bilirəm. 

Bəzən “Kitab Dünyası” Özbəkistan və Azərbaycanın ortaq ədəbi nəşri təsiri bağışlayır və bütün bu gözəlliklər, çiçəklənmələr Xasiyyət Rüstəmin adı ilə sıx bağlıdır.

Xasiyyət xanım Azərbaycanda dəfələrlə olub və mən də, bir neçə dəfə Özbəkistanda olmuşam; artıq bir-birimizin ökəsinə bir-birimizdən xəbərsiz səfər edə bilməz hala gəlmişik. Bu, çox xoşdur! – Təsəvvür edin, uzaqlarda səni həmişə gözləyən bir şair var, sənin səfərindən şad olan ölkə var...

Xasiyyət Rüstəm insani keyfiyyətlərini, şəxsiyyətinin məziyyətlərini şeirlərində böyük ölçüdə yansıdan şairlərdəndir. Məncə, yansıtdığı ən böyük keyfiyyət, məziyyət məhz incə qadın qəlbi, qadın dünyası ilə - zərif duyğular, kövrək məqamlarla bağlıdır. Əgər Xasiyyət Rüs¬təmin şeirlərini müəllifi bilinmədən təqdim etsələr, onun bir qadın şairə, duyğulu könülə, xeyirxah insana və məhz bir türk qızına aid olduğunu sezmək çətin olmaz. O, oxucusuna məhz bu imkanı verdiyi üçün də alqışa layiqdir.

Xasiyyət Rüstəm ədəbiyyatda həm aşikar, həm də gizli mənalarla çıxış edir. – Bir tərəfdən kimliyi özünü gös¬tərir, digər tərəfdən sanki demədikləri dediklərindən da¬ha çoxdur. Mən bilərəkdən “demədikləri” yazıram, “deyə bilmədikləri” yazmıram. Bunun iki səbəbi var: birincisi, poetexnologiya baxımından onun ifadə edə bilmədiyi məna, deyə bilmədiyi fikir yoxdur, məncə; ikincisi, o, o sözü ki demir, o mənanı ki sətiraltı verir, bu da Xasiyyət xanımın şair kimliyini qətiyyən zədələmir – arif oxucu anındaca hiss edir: “demək, belə məsləhətdir”. – Necə deyərlər, bəzən deməmək özü də (nəyisə) deməkdir...

Xasiyyət Rüstəmin özəlliklərindən biri, çox məşğul olmaısndan, enerjisinin bir neçə paralel (amma zəruri!) işə bölünməsinə baxmayaraq, həmişə, hər yerdə şair qala bilməsidir. Sıx uluslararası ədəbi əlaqələr, səfərlər bir yandan; davamlı çıxan populyar nəşrin məsuliyyətli baş redak-toru olmaq digər yandan; həyat yoldaşı, ana, nənə mənəvi vəzifələri (“evtapşırıqları”)daşımaq bir başqa tərəfdən... – bütün bu mənəvi, ədəbi və hüquqi vəzifələrin, işlərin öhdəsindən gələrkən, məhz şair duruşu, şair kimliyi ilə görünmək özü bir istedaddır.

Xasiyyət Rüstəm istər öz ölkəsində, istər Azərbaycanda və bir çox başqa ölkələrdə təltif edilib, təqdir görüb, əsərləri bir neçə dilə çevrilib, neçə-neçə kitabı gün üzü görüb, bununla belə, mənelə təsəvvür edir, elə ina¬nıram ki,onun daha böyük uğurları hələ qabaqdadır. Bu təsəvvür onun indiyədək əldə etdiyi uğurları heç bir şəkildə kölgə altına salmır; sadəcə olaraq, hər kitab, hər səfər, hər tanışlıq və əlbəttə, hər şeir onu daha da kamilləşdirir və Xasiyyət Rüstəm şeirinin yeni üfüqləri, yeni imkanları üzə çıxır. Və biz dostları, oxucuları ona daha böyük uğurları yaraşdırır, özümüzə ondan yeni ba¬şarılar gözləmək haqqı veririk...

Fürsətdən istifadə edib, Azərbaycanda çıxan ikinci kitabı münasibəti ilə müəllifi ürəkdən təbrik edərkən, Azərbaycan oxucusuna bu gözəl kitabı qazandıran könül dost¬larıma da təşəkkür edirəm! Var olun! Oxucularımızı isə bu gözəl “Leyli ağaclar”ına sahib olduqları üçün təbrik edirəm!

Qoy, bu kitab iki qardaş ölkə arasında, qardaş ədə¬biyyatçılar arasında yeni bir bağ, yeni körpü olsun!

Prof.Dr.Qənirə PAŞAYEVA

Azərbaycan Respublikası 

Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsinin sədri

İyul-2020. Bakı

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hamı ədəbiyyatda eyni yolla getməkdədir. Amma hərdən fərqli cığır açanlar da olur. Valeh Heydər kimi. 

Az öncə Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutu onun “HAMI BUNU BİLMƏLİ"  (1-ci cild) təmsillər toplusu kitabına verdiyi geniş rəydə  bu kitabda yer alan 22 təmsilin təhsilə uyğunluğu barədə müsbət fikir bildirilmişdir.

İndi isə Azərbaycan Respublikası Psixologiya Elmi -Tədqiqat İnstitutu tərəfindən həmin 22 təmsil əsasında "PSİXOTERAPEVTİK TƏMSİLLƏR" adlı  kitab nəşr olunub. 

İnstitutun rəhbərliyi tərəfindən edilən təşəbbüs, müəssənin elmi şurası tərəfindən də dəstəklənmiş və İnstitutun tanınmış psixoloqları bu təmsillərin psixoloji cəhətlərini araşdırmış, şagirdləri sağlam düşüncəyə yönəldən tərəfləri müəyyən edərək tövsiyə və suallarla istiqamətləndirmişlər. 

Kitabda uşaqlar üçün çox maraqlı psixoloji texnikalar da yer alıb.

"PSİXOTERAPEVTİK TƏMSİLLƏR" kitabının ərsəyə gəlməsində təşəbbüsü və əməyi olanlar aşağıdakılardır: Psixologiya Elmi Tədqiqat İnstitutunu rəhbəri dəyərli alim, hörmətli ziyalı, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, həm də kitabın elmi redaktoru Elnur Rustəmov; İnstitutun digər dəyərli elm adamları,

Hökmə Əliyeva (rəyçi)- psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent; Mətanət Əliyeva-Psixologiya Elmi -Tədqiqat İnstitutunda "Yaş və İnkişaf Psixologiyası" şöbəsinin müdiri, BDU-nun doktorantı və müəllimi; 

Ülviyyə Məhmətova- Psixologiya Elmi -Tədqiqat İnstitutuda "Yaş və İnkişaf Psixologiyası" şöbəsinin elmi işçisi, BQU- nun müəllimi, ADPU-nun ümumi Psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru; Narınc Rüstəmova - Amerika Beynəlxalq Nevroreqluyasiya və tədqiqatlar Dərnəyinin rəsmi Azərbaycan təmsilçisi, Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun elmi işçisi, uzman klinik psixoloq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2023)

  “Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.

“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?

Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.

21-ci hissə

Yeni başlanğıc

2015-ci ilin 11 aprel günüydü, Aylinin on yaşını – ilk yubileyini qeyd edirdilər. Evlərinə yaxın “Damla” kafesində masa sifariş eləmişdilər. Xəyal gəlmişdi, yoldaşı ilə Leyli gəlmişdi, Nazəndə xanım gəlmişdi, qızları və yoldaşı ilə Gülgün gəlmişdi, bir də Ülkər, Aylin və Zöhrə idi. Kişilər masanın ayaq tərəfində üçlükdə vururdular, qadınlar öz keflərində idilər, deyib-gülürdülər. Uşaqlar da ora-bura qaçır, dəcəllik edirdilər.

Bu vaxt iki kuryer içəri çox böyük bir yumşaq oyuncaqayınıdartıb gətirdilər. Hamının diqqəti bu ağappaq ayıya yönəldi. Aylin də, əkiz bacılar da ağızlarını açıb heyranlıqla ayıya baxarkən, onunla oynamaq arzusunu qurarkən kuryerlər “Aylin kimdir?” sual etdilər. Ayının sinəsindən “Sevimli Aylin, 10 yaşın mübarək!” lövhəciyi asılmışdı.

Bu möcüzəli ayının məhz ona gəldiyini gördükdə Aylin sevindiyindən necə qışqırdı, atılıb-düşdüsə, hamı uşaq sevincinin gücünə heyran qaldı.

Hədiyyənin kimdən gəldiyini hamı götür-qoy eləməyə başladı, gümanlar heç yerə gedib çıxmırdı.

Ülkərin elə bir qohumu, tanışı yox idi bu cür bahalı hədiyyə göndərməyə. Məktəbdən hədiyyə göndərilməsi də absurd idi, heç Aylinin ad günü barədə kollektiv bilgili də deyildi.

Zöhrə hisslərə qapılıb “Bəlkə atası göndərib?” deyəndə Nazəndə xanım “Madar elə mərifətin yiyəsi deyil” cavabı ilə Zöhrəni fikrindən daşındırdı.

Yalnız Gülgünün gözləri gülürdü. Bir anlıq Ülkər şübhələndi, ehmalca Gülgündən “Rəşid müəllim göndərib?” deyə soruşdu, təsdiq cavabını alanda xeyli duruxub qaldı.

Nə eləsin, gerimi qaytarsın hədiyyəni?

Aylin özündən böyük ayıya o qədər aludə olmuşdu, o qədər sevinirdi ki...

Ülkər yenidən Gülgünə üz tutdu:

-- Niyə edir axı bunu? Mən yek kəlmə ilə demədimmi ki, həyatımda bundan sonra kişi olmayacaq?

Gülgün üzünü turşutdu:

-- Axmaqsan, vallah. Çim yağ-bal içində yaşayassan, ay zavallı. Nə qədər sıxıntı, nə qədər ehtiyac olar? Nə qədər acı çəkmək olar axı?

Ad günü major notlarla başa çatdı.

Növbəti günlərdə Rəşid müəllimdən hədiyyə gəlişləri lap intensivləşdi. Evə, iş yerinə iri gül buketləri, brend ətirlər, bahalı şokolad korobkaları ayaq açıb yeriyirdi.

Bir dəfə Gülgün biclik işlətdi, Ülkəri kafeyə apardı, Rəşid müəllim də orada peyda oldu. Bu cür adamların diqqət mərkəzinə düşdünmü, qopa bilmirsən. Cazibələri maqnitdən betər olur, adamı çəkir.

Rəşid müəllim onların toyuq naqetsi, kartof frisi və koladan ibarət kasıb süfrələrini xeyli doladıqdan sonra süfrəyə kalmarlı sezar salatı, narda qovrulmuş nərə balığı, Periyer mineral suyu, bir də fransız şampanı gətizdirdi. Ülkər durub getmək istəyirdi, amma tək nəzakət xatirinə yox, həm də Rəşid müəllimin nüfuz zəhminə görə bunu edə bilmirdi. Qapının ağzında onun iki cangüdəni dayanmışdı, pəncərənin qarşısında AA seriyalı zil qara “Qallenvagen”avtomobili bərq vururdu, Rəşid müəllim Ülkər üçün məktəbdə eşq elan edən müəllim yoldaşları deyildi ki, bir kəlmə “məndən əl çək” söyləsin.

Ülkər daha sivil qaydada Rəşid müəllimdən onu rahat buraxmağı xahiş edəcəkdi, bunu bir qədər sonraya saxlamışdı, amma məclis qızışdıqca hər dəfə bu kəlmələri söyləməyi bir az da təxirə salırdı.

Rəşid müəllim Gülgünün sağlığına badə qaldırdı, dedi, sənin sayəndə mən Ülkər adlı bir xanımın varlığından xəbər tutdum. Dedi, həyatım boyu axtardığım ideal xanım obrazını mən Ülkərdə tapmışam.

Həmin gün Rəşid müəllimlə Gülgünün təkidinə baxmayaraq, Ülkər onlarla içki içmədi. Ürəyindən keçənləri isə axşam mesajla Rəşid müəllimə yazdı.

“Salam Rəşid müəllim. Personama maraq göstərməyiniz, sevgi bəsləməyiniz məni çox mütəəssir edib. Üstəlik, məni tutduğunuz hədiyyə yağışına görə də sizə hədsiz minnətdaram. Ciyərparamın ad günündəki centlmenliyiniz, onu xoşbəxtlər xoşbəxtinə çevirməyiniz üçün ayrıca sağ olun. Amma mənimlə yaxın olmaq təklifinizə qətiyyətlə yox deyirəm, üzrlü sayın. İki uğursuz ailə həyatı cəhdindən sonra özümə qapılmış, balamı böyütmək amacı ilə yaşayan birisiyəm. Axtardığınız sevgini, əfsus ki, sizə bəxş edə bilməyəcəyəm”.

Yazdı, yüz dəfə ora-burasını dəyişdi, nəhayət, yolladı.

Növbəti dəfələrdə Rəşid müəllimin Ülkərə marağı əsla əskilmədi, əksinə, get-gedə artdı. Gülgün də öz ampluasında idi, onun beynini doldurur, yola gətirməyə çalışırdı.

Bir dəfə yenidən Gülgünün restorana dəvəti Rəşid müəllimin orada peyda olması ilə sonuclandı. Bu dəfə Rəşid müəllim onlara Texas steyki dadızdırdı, bu dəfə şampan şərabından Ülkər də vaz keçmədi, nəzakət xatirinə bir-iki qurtum içdi.

Rəşid müəllim özü haqda tam bilgiləri Ülkərin ovcuna qoydu. İki oğlu, bir qızı var, hamısı ailəlidir. Altı nəvə sahibidir. Həyat yoldaşını valideyn təhriki ilə alıb, kənd qızıdır, əsla onu təmin etmir. Bu qədər müddətdə hələ də ləhcəsini dəyişə bilməyib, hələ də şəhərli kübar qadın imicinə keçməyib. Deməzsənmiş, ailəvi məclislərə, dövlət ziyafətlərinə Rəşid müəlim onu aparmağa utanırmış.

-- Bilirsiz, Ülkər xanım, kişinin bir özü yaşda, uzağı iki yaş o yan-bu yana uşaqlarının anası, onun qulluğunda duran həyat yoldaşı olar, bir də onun duyğularına hakim kəsilən, onu hiss-həyəcan burulğanına salan gözəl-göyçək gənc sevgilisi. Həyat yoldaşı daha çox adama yoldaş, dost ola bilər, ondan sevgili çıxmaz. Bir evdə yaşamaq, hər gün üz-üzə gəlmək sevgi hissini korşaldar. Sevgi hərdən gələn bayram kimi olmalıdır, sevgilin üçün darıxmalı, ondan ayrı qalıb həsrətini çəkməlisən. Siz, həqiqətən, mənim qadınlıq və gözəllik idealımsız. Sizi qızıla, brilyanta tutacam, zənginlər zəngini edəcəm, bütün arzularınızı həyata keçirəcəm. Qızınızı da ən bahalı məktəblərdə oxutduracam, gələcəyini tam təmin edəcəm. Bu badəni sizin sağlığınıza içmək istəyirəm.

Bu tostdan sonra Ülkər, nəhayət ki, cəsarət tapıb “Məni hansı ampluada görmək istəyirsiz? O imkanlı kişilər deyire, filankəsi saxlayıram, o sayaq saxlamaq istəyirsiz” sualını verdi, ardınca da “Mən buna əsla razı olmayacam” söylədi.

Söhbətə Gülgün də qatıldı, mövzunu xeyli müzakirə etdilər, axırda üçlərin sirri kimi aralarında şərt bağlayaraq Rəşid müəllimlə Ülkərin molla kəbini ilə yaşamasını qərarlaşdırdılar.

Həyat yeni qapılar açırdı Ülkərin üzünə.

Onu birdən-birə zəngin, arxalı bir xanıma çevrilmək perspektivi gözləyirdi.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.12.2023)