Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

 

Həsrətin araya atdı, dağ, dərə,

Sönən işıq oldun, batan səs oldun.

Qayıt, mənim gülüm, qayıt bu yerə,

Ey mənim istəyim, nə gəlməz oldun? 

 

Ümidlər, arzular pərən-pərəndir,

Qəlbə təsəllidir xatirələrim.

Bir halımı soruş, könlümü dindir,

Axşamlar yadıma düşür səhərim. 

 

Qayıt, mənim gülüm, yerbəyer elə

Dərdli səhərləri, gecələri sən.

Çaşıb başqa yolla keçirəm elə,

Düz öz qaydasınca küçələri sən. 

 

Qayıt, yerinə qoy Ayı, Günəşi,-

Yenə olduğu tək görüm həyatı.

Qayıt, gözüm nuru, könlüm atəşi,

Qayıt, səhmana sal bu kainatı 

 

Bu gün klassik Azərbaycan poeziyasının seçilən simalarından biri olan, "Qaytar ana borcunu:, "Qayıt", "İki sevgi" kimi şeirləri ilə Azərbaycan poeziyası tarixinə öz möhürünü vurmuş şair, nasir, dramaturq, tənqidçi, tərcüməçi Əli Kərimin doğum günüdür. 

 

Əli Kərim 1931-ci il mart ayının 18-də  Göyçayda fəhlə ailəsində anadan olmuşdur.  1948-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinə daxil olsa da, burada ehtiyacı olduğu yataqxana olmadığından Teatr İnstitutunun teatrşünaslıq fakültəsinə keçmişdir. 3-cü kursdan isə təhsilini Moskvada, Maksim Qorki adına  Ədəbiyyat İnstitutunda davam etdirmiş və 1955-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirib Bakıya qayıtmışdır. 

Bakıya qayıtdıqdan sonra "Azərbaycan" jurnalının redaksiyasında işləmiş, şeir şöbəsinə rəhbərlik etmişdir.

İlk mətbu əsəri 1948-ci  ildə “Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc olunmuş “Təzə müəllim” şeiri olmuşdur.

Fəal ədəbi yaradıcılıqla məşğul olan şairin "İki sevgi”, “Həmişə səfərdə”, “Qızıl qanad”, “Qaytar ana borcunu”, “Uşaqlar və ulduzlar”, “Səfərdən sonra” , “Tənbəl ayı balası” , “Seçilmiş əsərləri. I cild”, “Seçilmiş əsərləri. II cild”, “Pillələr”, “Gül və çörək”, “Qız və kəpənək” , “Qayıt”, “Mavi nəğmənin sahilində”, “Neyləyim, şeirlə dərd söyləyirəm”, “Nə xoşbəxt imişəm bir zaman, Allah!”, “Metronun yaylı qapıları” və s. kitabları nəşr olunub. Sözlərinə “Nə gəlməz oldun”, “Yar gəldi”, “Azərbaycanım mənim”, “Nə xoşbəxt imişəm bir zaman, Allah!” kimi sevilən nəğmələr bəstələnilib. 

 

1958-ci ildə Elza xanımla ailə həyatı quran Əli Kərimin bu izdivacdan Paşa, Azər və Orxan adlı 3 oğlu dünyaya gəlir.

Qanında başlayan laxtalanma səbəbi ilə ürəyi şairə narahatlıq verir. Lakin o, “kiçik oğlum mənsiz yatmayacaq” deyərək xəstəxanaya getməkdən imtina edir. 1969-cu il iyunun 30-da onu dilə tutub həkimə aparırlar. Və o,  elə həmin gecə xəstəxanada dünyasını dəyişir. Rəsul Rza çox çalışsa da, onun fəxri xiyabanda dəfn olunması üçün icazə ala bilmir. Şair doğulduğu  Göyçayda torpağa tapışırılır. 

Söhbətin bu yerində sizi Əli Kərim yaradıcılığının ən unudulmaz, ən ölməz misraları ilə baş-başa buraxıram. 

 

İKİ SEVGİ

 

Gözəl qız, sən saf susan,

İki qəlb arzususan.

Mən səni sevirəm

Sususzluğun od vurub köz kimi yandırdığı

dodaq su sevən kimi.

O isə səni sevir

rahatca bardaş qurub,

– Kabab üstdən sərin su pis olmaz – deyən kimi

Gözəl qız, sən işıqsan,

Yurduma yaraşıqsan.

Mənsə səni sevirəm

iynənin ucu boyda

İşığa həsrət qalan göz işıq sevən kimi

O isə səni sevir

Bir şən mağarda, toyda,

İşıqlardan yaranmış yaraşıq sevən kimi.

Danış, ucalsın səsin,

Qısılmasın nəfəsin.

Mən ki səni sevirəm

Bakıdan, Daşkəsəndən

Gələn bir səda kimi,

Səs kimi,

Qüdrət kimi

O isə səni sevir,

Gizli deyil ki səndən,

Bir otaq küncündəki qəmli sükunət kimi.

Bu mən, bu o, bu da sən,

De görək nə deyirsən!

Amma yaxşı fikir ver bu iki məhəbbətə.

Daha heç nə demirəm

Nöqtə, nöqtə və nöqtə.

 

O QIZA

 

Axtarıram mən səni,

Arayıram mən səni.

Soruşuram gözümlə ötüb keçəndən səni,

Axtarıram kitabda, arayıram həyatda.

Bilmirsən nə boydasan, nə görkəmdə, nə adda,

Sənin təhsilin nədir, sənin yaşın neçədir?

Aladırmı gözlərin, qaradırmı, necədir?

Bəlkə elə xalın var, ay ömrün rəfiqəsi,

Qoy qara xalın olsun həsrətimin nöqtəsi!

Bəlkə məndən böyüksən, bəlkə məndən kiçiksən;

Ol, kiçik ol. böyük ol, amma kamallı ol sən.

Kamal ol ki ömür bir şən nümayiş deyil,

Mənalı yaşamaqsa çox da asan iş deyil.

Ağıl da öz yerində. kamal da öz yerində.

Bir gözəllik də görüm mənalı gözlərində.

Kimə, niyə baxıram təkcə səni andırır.

Ürəyimdə sözüm var, ürəyimi yandırır.

O elə bir sözdür ki, dosta. yada deyilməz.

Anadan əziz nə var, anaya da deyilməz.

Əllərimi göynədir saçlarının həsrəti.

Gəl yiyəsiz qalıbdır könlümün məhəbbəti.

İşdir üz-üzə gəldik… Onda məndən utanma,

Ürəyindən keçəni nə gizləmə, nə danma

Gizləmə ki, danma ki, gedər hərə bir yana;

Qoyma canım od tutub yana, ömürlük yana.

Səni harda axtarım? De nəçisən? De kimsən?

Tez ol, görün, tez ol gəl, axtarıram səni mən!

Gözümdə, könlümdə qəm,

Yollarına bitmişəm.

İlk baharı gözləyən cavan bir ağac kimi.

Baharı gözləyirəm… Ay qız, gəl bahar kimi.

 

 

NƏ XOŞBƏXT İMİŞƏM BİR ZAMAN, ALLAH

 

Nə xoşbəxt imişəm bir zaman, Allah,

Xəbərim olmayıb bu səadətdən.

Nə xoşbəxt imişəm,

nə xoşbəxt,

xoşbəxt!

Bu gün eşitmişəm bunu həsrətdən.

Niyə yazmamışam o zaman, Allah,

Əlimə qələm də gəlməyir indi.

De, niyə aradan küləklər əsir?

Aramız, de, niyə belə sərindir?

İçdiyim o su da səadət imiş,

İşə getməyim də, qayıtmağım da.

Ona baxmağım da xoşbəxtlik imiş,

Onu yuxusundan ayıltmağım da.

Dünya başdan-başa səadət imiş,

Mənsə bu dünyanın qoynundayammış, 

 

Dünya fırlanırmış sevinc gücüylə,

Bəs indi nə olub belə dayanmış?

Göylər səadətin çətiri imiş,

Torpaq da səadət məhvəri imiş.

Gecələr toranlı vüsal məskəni,

Hər səhər,

ruhumun səhəri imiş.

Dilin quruyaydı sənin, ay həsrət,

Sən bu gün könlümü tarımar etdin.

Ya bunu vaxtında deyəydin mənə,

Ya da ki lal olub heç dinməyəydin.

Dünya başdan-başa səadət imiş,

Görəsən, heç bir də olarmı yenə?

Dünya başdan-başa nə imiş dedin?

Dünya başdan-başa nə imiş, de nə?

 

 

ATAMIN XATİRƏSİ

 

O sərt idi. Səhər dərsə tələsəndə mən

Bildirməzdi yolda durub boylandığını.

Bircə dəfə söz açmazdı qəlbindəkindən,

Söyləməzdi övlad üçün çox yandığını. 

 

Gizli-gizli məni süzüb gülərdi bəzən

Durub-durub güc gələrdi əyri qəlyana.

Övladına bircə dəfə "can" söyləməkdən

Övlad üçün can verməyi daha asandı ona. 

 

Əməksevər. ağır, enli, cod əli vardı,

Tale kimi endirərdi çiynimə hərdən

Sərt üzünə bircə anlıq səhər doğardı

Bilməzdim ki, hansı nurlu düşüncələrdən. 

 

Sevgisi də soyuq idi - təzə əkini

Hər bəladan hifz eləyən qar kimi.

Moskvada oxuyurdum,

Tərk etdi məni.

Gələn kimi bir əbədi ayrılıq dəmi

Gah istəyib məni görə. Gah deyib ki mən

Qoy bilməyim

O utanıb öz ölümündən

Ah, o niyə belə etdi, bu nə qubardı?

Nə zamansa bu nişanda bir atam vardı.

 

 

*

Bəzən haqq qazanır insan öləndə,

Hətta unudulur ağır günahı

Hamıya dərd olur cavan getməyi,

Oduqca az görüb, az yaşamağı… 

 

Deyirlər:”bilsəydik, ayıq olardıq

Onu qoyardıqmı heç gözdən iraq?

Hər bir dərdinə də çarə tapardıq,

Nə bilək, o belə az yaşayacaq?” 

 

Eh! Bu gün nə qədər xəyala daldım,

Eh! Qəlbim nə qədər alışdı, dindi.

Sən mənim qədrimi biləsən deyə

Bu cavan yaşımda ölümmü indi?

 

 

İLK GÖRÜŞ

 

Nə vaxt görüşmüşük?

Harda? Nə zaman?

Doğrusu, elə bil yadımdan çıxıb.

Təbəssüm səhəri doğdu üzündən,

Dayandın ehmalca əlimi sıxıb. 

 

Sözlərin qırıldı, töküldü bir-bir;

Çırpdı divarlara, daşlara külək.

Kəlmələr dağıldı sahil boyunca

Yorulmuş bir gülün ləçəkləri tək. 

 

Əynində sevincdən biçilmiş ağ don,

Gözündə çaşqınlıq ala-toranı.

Əllərin qonmağa bir yer tapmadı,

Sındırdın az qala barmaqlarını. 

 

Sonra da gözlərin sirli söhbəti:

- Sevirsən?

- Sevirəm.

- Hər zaman?

- Hər an!

Sonra da dillərin şirin yalanı:

- Sevmirsən?

- Sevmirəm?

İndi o vaxtdan: 

 

Saatlar,

həftələr, illər ötüşür.

Amma o ilk görüş yaşayır hələ.

Qocalmır, zamana yanıqlar verib,

Yaşayır hər yeni görüşümüzlə. 

 

İlk görüş yox olsa, yox olub gedər,

Dönər bir heçliyə görüşlərimiz...

Görüşlər hamısı vərdişə dönər,

Bəlkə bir saatda qocalarıq biz. 

 

Hər yeni görüşlə ilk görüş gəlir,

Bütün görüşlərə nur səpir bir-bir.

İlk görüş həmişə arxada deyil,

İlk görüş bəzən də gələcəkdədir.

 

 

QAYTAR ANA BORCUNU

 

Bir gözəl, bir sevimli oğul böyütdü ana.

O bəd, uğursuz günü – ərinin öldüyünü

Bildirmədi heç ona.

Kədəri dalğa-dalğa doldusa da ürəyə

Lakin nə saç yolaraq verdi əsən küləyə,

Nə şivən etdi ana.

Ürəyində ağlayıb, gülmək öyrətdi ona,

Dözərək davanın da dərdinə, bəlasına,

Öz boğazından kəsib yedirdi balasına…

Bir oğul böyütdü ki, gur, çatmaqaş, gensinə.

Bir oğul böyütdü ki, oğul deyirəm sənə:

Atlını atdan salıb küləklərlə ötüşür.

Baxışından qızların ürəyinə od düşür.

Bir oğul böyütdü ki, oğul məktəb bitirdi,

Oğul instituta qızıl medalla girdi.

Ana fikirləşdi ki: “Gör neçə aya getdi?!”

Ana yuxularında tez-tez Bakıya getdi,

Ana məktub yazdı ki: “Yanıltma gümanımı,

Pul nədir, pul deyirsən, göndərərəm canımı”.

Nə zaman ki oğlunun getdiyi dörd il oldu,

Məktubları kəsildi, gəlmədi tətil oldu,

Ananı fikir aldı, ananın əsdi dizi

Ana müqəssir etdi, tramvayı, dənizi.

O yenə dözdü, durdu… O yolmadı saçını,

Səsləri qonşuları Əsmər, Çiçək bacını.

Yenə də azalmadı ürəkdən bala dərdi

Onlar oğul vermədi, onlar təsəlli verdi.

Məktub məktub dalınca axdı, Bakıya xdı,

Ana da məktubların dalınca baxdı, baxdı…

Məktublarsa Bakını dolandı, gəzdi, gəldi,

Məktublar əzik-üzük, məktublar bezdi gəldi,

Ana yenə də baxdı gah dolama yollara,

Gah da oğul boyuna həsrət qalan qollara.

Ana oğul böyütdü gur, çatmaqaş, gensinə,

Ana oğul böyütdü, özgəyə qismət oldu.

Ana fikirləşdi ki, mən neyləmişəm sənə?

Bu nə oğulluq oldu, bu nə məhəbbət oldu?

Oğul böyütdümü o büzmədodaq bir qıza?

Oğul böyütdümü o. min işvəyə, min naza?

Ana bilsəydi əgər böyütməzdi oğlunu,

Yox, bunu yandım dedim, yenə atmazdı onu.

Bir gözəl, bir sevimli oğul böyütdü ana,

Ürəyində ağlayıb gülmək öyrətdi ona.

Oğul! Nədir etdiyin bəs bu haq-say üçün?

Qaytar onun ömrünə neçə gecə, neçə gün!

Qaytar onun saçının qaralığını geri.

Qaytar o dilindəki şirin-şirin sözləri!

O sözü, o söhbəti gülüşü anan verib,

Ana dodaqlarından bala dodaqlarına.

İndi ondan gen gəzən oğul, ayaqlarına

Yerişi anan verib.

Qaytarsan o sözləri, sözsüz bir lal olarsan,

Qaytarsan o yerişi, yerindəcə qalarsan.

Qaytarsan o gülüşü hırıldamazsan daha

Qaytar, qaytar onları. qaytar qoyma sabaha!

Sən ki dərd verdin, oğul, sənə gülüş verənə.

Oğul demərəm sənə!

Deyirəm ki, o boyu, buxunu qaytar geri!

Deyirəm ki, varını, yoxunu qaytar geri!

Qaytar onun borcunu,

Gülüşünü, adını, sözünü qaytar geri!

Qaytar ana borcunu,

O borc sənin özünsən, özünü qaytar geri!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bəli, Hollivuddakı - daha dəqiq desək, Los-Ancelesdəki Dolbi Teatrında keçirilən Amerika Kino Akademiyasının ali mükafatı olan “Oskar”ın 96-cı təqdimetmə mərasimindən tam bir həftə keçdi. İsti-isti fikir söyləmək, seçimin obyektiv olub olmadığını bilgiləndirmək bir az çətindir, amma indi tam düşünəndən sonra bir kinoman kimi rəy söyləmək, seçimi qiymətləndirmək mümkündür. 

 

Təbii ki, hamınız gözəl bilirsiniz, “Oppenhaimer” filmi 7, “Zavallılar” isə 4 “Oskar” qazandı. Qeyd edək ki, ”Oppenhamier” (Oppenhaymer) filmi 13, “Zavallılar” (Poor Things) 11, “Çiçəkli ayın qatilləri” (Killers of the Flower Moon) 10, “Barbi” (Barbie) 8, “Maestro” (Maestro) filmi isə 7 kateqoriyada namizəd idi.

 

OSKAR QALİBLƏRİ

ƏN YAXŞI FİLM

Oppenheymer (Oppenheimer)

 

ƏN YAXŞI REJİSSOR

Kristofer Nolan – Oppenheymer (Christopher Nolan – Oppenheimer)

 

ƏN YAXŞI  ORİJİNAL SSENARİ

Yıxılmağın anatomiyası (Anatomy of a Fall) – Justine Triet, Arthur Harari

 

ƏN YAXŞI ADAPTASİYA OLUNMUŞ SSENARİ

Amerika ədəbiyyatı (American Fiction) – Cord Jefferson

 

ƏN YAXŞI AKTYOR

Killian Mörfi – Oppenheymer (Cillian Murphy – Oppenheimer)

 

ƏN YAXŞI AKTRİSA

Emma Stoun  – Zavallılar (Emma Stone – Poor Things)

 

XARİCİ DİLDƏ ƏN YAXŞI FİLM

Maraq dairəsi – Böyük Britaniya (The Zone of Interest) – Rejissor: Jonathan Glazer

 

İKİNCİ PLANDA ƏN YAXŞI AKTYOR

Robert Dauni Jr. – Oppenhaymer (Robert Downey Jr. – Oppenheimer)

 

İKİNCİ PLANDA ƏN YAXŞI AKTRİSA

Devayn Coy Randolf – Tərk edilmişlər (Da’Vine Joy Randolph – The Holdovers)

 

ƏN YAXŞI MUSİQİ

Oppenheymer (Oppenheimer) – Ludwig Göransson

 

ƏN YAXŞI MAHNI

Mən nə üçün düzəldilmişəm – Barbi (What Was I Made For? – Barbie) – Billie Eilish, Finneas O’Connell

 

ƏN YAXŞI ANİMASİYA FİLMİ

Oğlan və quş (The Boy and the Heron) – Hayao Miyazaki, Toshio Suzuki

 

ƏN YAXŞI QISAMETRAJLI ANİMASİYA FİLMİ

Müharibə bitdi (War Is Over! Inspired by the Music of John & Yoko) – Dave Mullins, Brad Booker

 

ƏN YAXŞI SƏNƏDLİ FİLM

Mariupolda 20 gün (20 Days in Mariupol) – Mstyslav Chernov, Michelle Mizner, Raney Aronson-Rath

 

ƏN YAXŞI QISAMETRAJLI SƏNƏDLİ FİLM

Sonuncu təmir mağazası (The Last Repair Shop) – Ben Proudfoot, Kris Bowers

 

ƏN YAXŞI QISAMETRAJLI FİLM

Henri Şuqarın (Şəkərin) möhtəşəm hekayəsi (The Wonderful Story of Henry Sugar) – Wes Anderson, Steven Rales

 

ƏN YAXŞI TƏSVİR REJİSSORU

Oppenheymer (Oppenheimer) – Hoyte Van Hoytema

 

ƏN YAXŞI RƏSSAM

Zavallılar (Poor Things)

 

ƏN YAXŞI MONTAJ

Oppenheymer (Oppenheimer) – Jennifer Lame

 

ƏN YAXŞI SƏS HƏLLİ

Maraq dairəsi – Böyük Britaniya (The Zone of Interest) – Tarn Willers, Johnnie Burn

 

ƏN YAXŞI GEYİM RƏSSAMI

Zavallılar (Poor Things) – Holly Waddington

 

ƏN YAXŞI QRİM VƏ SAÇ STİLİ

Zavallılar (Poor Things) – Nadia Stacey, Mark Coulier, Josh Weston

 

ƏN YAXŞI VİZUAL EFFEKTLƏR

Qodzilla minus bir (Godzilla Minus One)

 

“Oppenheymer”in triumfu əlbəttə ki, gözlənilən idi, bir ilə yaxındır ki, hamı bu filmdən danışırdı. Kristofer Nolan macəranı, fantastikanı, ekşnı və dramı sintez edərək 3-cü minilliyin tələbinə uyğun film təklif edib, bu film kinoprakatın ikinci həftəsində bir milyon dollar gəlir zirvəsini aşaraq öz ambisiyasını ortaya qoymuşdu. 

Bununla belə, az qala bu filmlə dabanbadaban “Çiçəkli ayın qatilləri” filmi gedirdi. Martin Skorzesenin epik kriminal dramı, o filmdəki baş rolu da dünyaşöhrətli aktyor Leonardo di Kəprio oynayırdı, axı həqiqətən də maraqlıdır, tamaşaçını axıradək həyəcan içində saxlayır. 

Birinci Dünya Müharibəsindən sonra Ernest Berkhart böyük "oseyc" hindu qəbiləsi rezervasiyasının olduğu Oklahomaya gəlir. Bu ərazilərdə "Kral" ləqəbli əmisi Uilyam Heyl yaşayır. O, torpaq sahibi, maldar, hinduların dostu və böyük insandır. Kral Ernesti zəngin hindu ailəsindən olan Molli Kayl adlı gənc qadınla evlənməyə razı salır. İdeya budur ki, bu ailənin torpaq hüquqları nəhayət Burxarta keçəcək və bunun üçün sadəcə Mollinin anası, bacıları və özü ölməlidir…

Başgicəlləndirici bir ssenari. 

Xatırladım ki, ABŞ Milli Kino Tənqidçiləri Şurası tərəfindən keçirilən müsabiqədə “Çiçəkli ayın qatilləri” ilin ən yaxşı filmi seçilmişdi. Bu ekran əsərinin rejissoru Martin Skorzese isə “Ən yaxşı rejissor” mükafatının sahibi olmuşdu. 

Və nominasiyalarda da 13 nominasiyalı “Oppenheymer”ə 10 nominasiyalı “Çiçəkli ayın qatılləri” elə də çox uduzmurdu. Amma o film 13-dən 7 qazandı, bu isə 10-dan 0. Necə oldu? Bir kəlmə ilə deyim, ədalətsiz, qeyri-obyektiv bir yekundur bu, mən deyərdim ki, kino zövqünün tənəzzülü də deyil, sadəcə, Skorzesedən alınan bir intiqamdır. Tək ondanmı?

Yaxşı, filmə və rejissora Oskar verilmədi, bəs necə oldu ki, ən yaxşı kişi roluna görə Di Kəpriosa mükafat ala bilmədi? Filmdə rol almış Lili Qladstoun birmənalı olaraq ən yaxşı qadın rolu ifaçısı hesab edilirdi. Amma o da mükafatsız qaldı. İndi lap təəccüblüsü: ən yaxşı ikinci kişi rolu nominasiyasında çağdaş dünya kinosunun bir nömrəlisi Robert de Nironun qalibiyyətinə hətta lisey və kollec uşaqları da şübhə etmirdi. Amma o da mükafatsız qaldı. 

Təkrar edirəm, 10 nominasiyada mükafata iddialı “Çiçəkli ayın qatılləri” bircə Oskar belə qazana bilmədi. 

Niyə? Səbəbini araşdırmağa çalışacağıq. 

Daha ətraflı növbəti yazılarımızda.

 

Şəkildə: cəzalanan filmdən kadr.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə şair Dəmir Çeşməlinin redaksiyamıza ünvanladığı yeni şeirini təqdim edirik. Klassik şeir üslubunda, məşhur şikayətnamə qəlibində yazılmış şeir “Dünya” adlanır. Şairin gəldiyi qənaət (Yoxunam, heçinəm dünya) hardasa həyatın vəfasızlığını isbatlamaqdır. 

 

 

DÜNYA

 

Yüküm farmaşa yığılı,

Südüm obaşdan sağılı.

Bu da bir Dünya nağılı,

Bir sürü köçünəm, dünya.

 

İçi çömçəsiz qazanam,

Dərdimi özüm yazanam?

Gəldi- gedər bir ozanam,

Beşinəm- üçünəm, dünya.

 

Əsən küləyin, yelinəm,

Başı buraxma dəlinəm.

İçinnən çıxma çölünəm

Çölünəm- içinəm, dünya.

 

Varıydım, varın bilirdin,

Gül üstə qarın bilirdin,

Korunu karın bilirdin,

Yoxunam, heçinəm dünya.

 

(Bakı- 2024, mart)

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə “Mİlli ədəbiyyatımızı sevdirək” layihəsində bu gün sizlərə gənc şair Nemət Kamranın şeirlərini təqdim edirik. 

 

Nisbilik

 

Xoşbəxtlik andır,

Bədbəxtlik isə zaman.

 

 

Kimyəvi reaksiya

 

Partlayışa hazır ən xırda zərrəcik -

məişət qayğılarının sıxdığı insan.

 

 

Saatlar

 

Uzunçuluğa hövsələm qalmayıb,

Cansıxıcıdır saatlar.

Necə də dəyərli imiş, sən demə,

qısa cümlələr,

qısa sevgilər,

qısa həyatlar.

 

 

İsinmə hərəkətləri

 

Əsgər idik,

İdmanda iki qol arası seyrəlməyi öyrəndik

bir-birimizə toxunmamaq üçün.

Praktikamız isə çətin keçdi.

Haradan biləydik,

Mülkidə iki qol arası ayrılmaq var imiş

sevdiklərimizdən.

 

 

Sıra hazırlığı

 

Qarışqalar buğda dənlərini daşıyırdılar

təntənəli marşla.

 

 

Quş dili

 

Göyərçinlər doluşmuşdu

            təzə şumlanmış əkin sahələrinə.

Sanki bununla demək istəyirdilər -

            "Sülh əməkdən başlayır".

 

 

Tibbi sığorta

 

"Heç kim keçmişinə görə sığortalanmayıb"

            - dedi tibb bacısı.

"Bağışlayın, mənəvi yaralarınızı

            biz sağalda bilmərik".

 

 

Təsadüflər və determinizm

 

Xoş təsadüflərə ehtiyacım var.

Universitet bufetində baxışdığım qızla

qarşılaşmalıyam kafelərin birində,

            ya da kitab sərgilərində.

Sevdiyim mahnıları eşitməliyəm

            manatlıq taksilərdə.

Heç nəyə marağım olmayanda

            zəng etməlidir köhnə bir dost,

Görüşməliyik hərdən.

Xoş təsadüflərə ehtiyacım var,

Buralar isə olduqca deterministdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Ayın 16-sı qeyri-iş gününə düşdüyündən, mən də 16 mart yazısını 18 martda təqdim etməli oluram. Qəhrəmanım kasıb bir ailədə doğulub boya-başa çatıb. Ailənin ehtiyacı o qədər böyük olub ki, on yaşında işləməyə məcbur qalıb, evə maddi kömək etməyə çalışıb.  Bu acı təcrübə onu bacarıqlı bir insan kimi yetişdirə bilib. Və bu bacarıqla o, həyatda çox şeyə heç bir arxa-dayağı olmadan nail olub...

 

Martın 16-cı günü dünyaya bir sıra görkəmli şəxsiyyətlər bəxş edib. Ümumiyyətlə, bu tarixdə dünyaya gələn insanların arasında oxşar xüsusiyyətlər çoxdur. Bu gün sizə martın 16-da anadan olan iki insan haqqında söhbət açmaq istəyirəm;

Onlardan birincisi Ceyms Medisondur. 1751-ci il martın 16-da ABŞ-ın Virciniya ştatının Port-Konuey yaşayış məntəqəsində varlı plantator ailəsində dünyaya gəlib. Boyu 1 metr, 62 santimetr olan Ceyms Medison parlaq düşüncəli, dəmir iradəli, kübar bir şəxsiyyət idi. 1809-cu ildən 1817-ci ilədək Amerika Birləşmiş Ştatlarına rəhbərlik edib, ABŞ-ın 4-cü prezidenti olub...

Ağalar İdrisoğlu isə Ceymsdən yüz doğsan doqquz il sonra- 1950-ci ilin mart ayının 16-da Masallı rayonunun Digah kəndində anadan olub. Azərbaycan yazıçısı, dramaturqu və rejissorudur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının üzvüdür...

Bu insanları təkcə doğum günləri birləşdirmir. Həm də iti zəka, duyğusallıq, dərin təfəkkür, əzmkarlıq hər ikisinə də məxsus olan xüsusiyyətlərdəndir. Ən böyük oxşarlıqları isə daim hərəkətdə olmaq, cəmiyyətə fayda vermək xüsusiyyətləridir...

Nə isə, Ceyms Medison uzaq keçmişdə qaldı. Bu gün bizimlə eyni dövrdə yaşayan, yazıb yaradan Ağalar İdrisoğluya Allah Ceyms Medisondan da çox müsbət xüsususiyyətlər bəxş edib, sadalamaqla bitməz. Heç sadalamaq istəmirəm də. Çünki dostları bu xüsusiyyətlərini çoxdan kəşf ediblər...

Bəli, martın 16-sı gözəl günlərdən biridir, Novruz bayramına saylı günlər qalır. Bu ərəfədə dünyaya gələn insanlar da gözəl olurlar...

Hörmətli Ağalar müəllimin ad günündən  xəbər tutub qələmə aldığım bu kiçik təbrik yazısı qoy onun 74 yaşına SÖZ ərmağanım olsun!

Yeni yaşı mübarək!

 

Şəkillərdə: Yox, qapaq şəklindəki Ceyms Medisondur. Ağalar İdrisoğlu bax burada, iç fotodadır.  

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Yeni yetişən gənclik o dövrdə baş verən hadisələri görməyiblər deyə, bundan istifadə edən bəzi müxalif qüvvələr yanlış arqumentlərlə gəncləri xəyal qırıqlığına sürükləyirlər. 

 

Ötən əsrin 90-cı illərində Azərbaycan büsbütün təlatümlər məngənəsində boğulurdu. Bir yandan Sürət Hüseynovun qiyama cəhdi, siyasi hərc-mərclik, yarıtmaz idarəçilik, digər tərəfdən ermənilərin torpaqlarımızı işğal edə-edə irəliləməsi ölkəni əməlli-başlı sarsıtmışdı. Necə deyərlər, müstəqilliyimiz təhlükə altında idi. Belə bir vaxtda az qala başını itirən respublikanın o vaxtkı prezidenti Əbülfəz Elçibəy məcbur qalıb Naxçıvana zəng vurdu və Heydər Əliyevi mərkəzə, ölkəni xaosdan xilas etməyə yardım üçün dəvət etdi. Bu dəvəti qəbul edən Ulu Öndər 1993-cü ilin iyun ayında Naxçıvandan Bakıya gəldi. Altı ay Azərbaycan Ali Sovetinə rəhbərlik edəndən sonra, növbəti seçkilərdə Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçildi. Və az qala məhv olan Azərbaycanda dövlətçiliyi bərpa etdi... 

 

Aydındır ki, Ulu Öndərin hakimiyyətə qayıdışı ilə əlaqədar, ailə üzvləri Bakıya döndülər. Bax, elə o zamandan indiki prezidentimiz İlham Əliyev cənabları zəngin tərcübəsi olan bir şəxs, iqtisadiyatı dərindən bilən bir mütəxəsis kimi Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinə vitse-prezident təyin edildi və çox keçmədi ki, şirkətin birinci vitse-prezidenti oldu. O, bu vəzifədə ölkənin iqtisadi vəziyyətinin dirçəlməsində əhəmiyyətli rol oynayaraq, Heydər Əliyevin neft strategiyasının həyata keçirilməsində fəal iştirak etməyə başladı. Suveren Azərbaycanın neft siyasətinin geosiyasi aspektlərinə dair bir sıra tədqiqat işlərinin müəllifi oldu. Siyasi elmlər doktoru kimi onun bu istiqamətdə xidmətləri çox böyükdür...

Bəli, hazırda müstəqil respublikamıza rəhbərlik edən İlham Əliyev cənabları ölkəmizdə əmək fəaliyyətinə 1994-cü ildə, məhz Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətindən başlayıb. Ötən otuz ildə Azərbaycan çox dəyişib. Abadlıq-quruculuq işləri göz qabağındadır. İşğal altında olan ərazilərimiz tamamilə düşmən tapdağından təmizlənib. Azad Qarabağımız bu gün inanılmaz şəkildə dirçəlir. Yeni ağıllı kəndlər, qəsəbələr tikilir, aeroportlar, müasir yollar, körpülər salınır. Bir sözlə, Azərbaycan öz bəxtəvər dövrünü yaşayır...

Deyirlər ki, dağın əzəmətini yaxşı görməkdən ötrü, geriyə çəkilmək, ona uzaqdan baxmaq lazımdır. İlham Əliyev Azərbaycan xalqının elə bir əzəmətli oğludur ki, onun qələbəsini tarix heç zaman unutmayacaq. İkinci belə bir yenilməz SƏRKƏRDƏNİ yetişdirmək üçün, Azərbaycana ən azı illər lazımdır…

Fürsətdən istifadə edib sıravi bir qələm adamı kimi, cənab ALİ BAŞ KOMANDANI Azərbycanda əmək fəaliyyətinə başlamasının 30 illiyi münasibətilə təbrik edir, tezliklə qeyd edəcəyi Novruz bayramına- MÜBARƏKDİR!- deyirəm... 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

1.

Əgər sənin sualının qarşısında susublarsa, bu o demək deyil ki, sənə cavab verməyiblər. 

 

2.

-Əgər sən saatlarsa başqalarını dinləyib onların ağzına baxsan, həyatda heç nəyə nail olmayacaqsan. 

-Ay ana, mən stomatoloqam, neynəməliyəm bəs?

 

3.

Mənim həyat yoldaşımın moll-da irəliləmə sürəti saatda 200 dollara bərabərdir. 

 

4.

-Çin avtomobili sürürəm. Ona ehtiyat hissələrini orijinal alım, yoxsa bənzərini?

-Nə danışırsan? Mütləq Çin istehsalı orijinal ehtiyat hissələri almaq lazımdlr. Ağlına belə gətirmə ki, Almaniyanın, yaxud Yaponiyanın bənzərlərini alasan. 

 

5.

Anekdotı.ru saytında həftənin lətifəsi:

 

Xalqa müraciətdə prezident vəd verdi ki, 3 ay müddətinə öz əməkhaqqını, müavinlərinin, nazirlərin, nazir müavinlərinin, komitə sədrlərinin və müavinlərinin əməkhaqlarının üçdə biri qədər azaldacaq və bu pulu virusla mübarizəyə yönəldəcək. O, dövlət idarə və müəssisələrinin, böyük kompaniyaların rəhbərlərini də analoji addımı atmağa səsləyib. 

Heyif ki, bu, CAR-ın prezidentidir. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL:

Gəl sevgi qoymayaq bunun adını,

Eləcə biz- bizə vurğunuq deyək.

Daha savaşmayaq ayrılıq ilə,

Çəkilək kənara yorğunuq deyək.

(İqbal Nəhmət)

İqbal bəy, sevgiyə öz adı ilə müraciət edəndə ayrılıq onu məhv edir, ya da ki, etiraf edilmiş sevgilərin çoxunun mükafatı elə ayrılıq olur?

 

 CAVAB:

-Mən başqa bir şeirimdə yazmışam ki:

Səni sevmək bir ağacı sən bilərək 

gövdəsinə sarılmaqdı,

budaq -budaq qırılmaqdı,

yorulmaqdı, yox olmaqdı.

Səni sevmək 

bəlkə, bir az da ölməkdir...

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)