“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə UŞAQ ƏDƏBİYYATINI TANIDAQ layihəsində Britaniya və Amerika uşaq şeirindən seçmələr təqdim edilir.  Şeirləri ingilis dilindən tərcümə edən Şahin Xəlillidir.

Bu gün tanış olacağınız şeir Henri Uodsvort Lonqfelloya aiddir. O, Amerika şairidir.

Henri Uodsvort Lonqfello

(1807-1882)

ABŞ

Var cıqqılı bir bacı

Var cıqqılı bir bacı,

Alnının yarısına

Düşmüşdü qıvrım saçı.

Bax, kefi kök olanda

Dönürdü bal-pətəyə.

Heç kefi olmayanda

Dönürdü ifritəyə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu hün növbə nəsrindir, sizlərə Nemət Mətinin “Ulduz” hekayəsi təqdim edilir.                                                                 

– Böyük ulduz tez sönür. 

– Yəni ulduz ölür?

– Belə də demək olar. 

Nazlı ulduzları seyr edərkən ona baxdım. Suya düşmüş pişik kimi titrədim. "İlahi, o, ulduzdan da gözəldir", – acizanə düşündüm.

– Bəs ulduz niyə axır?

– Əslində, bizə elə gəlir ki, ulduz axır. Meteoritlər atmosferə girmək istəyəndə yanır. 

– Uşaqlıqda axan ulduz görəndə arzu tutardım. Deməli, cəfəngiyyat imiş.

– Arzular bizi məqsədlərə yönəldir.

– Razıyam.

Nazlı mənimlə razılaşanda sanki ürəyimdə od qalandı. Qeyri-ixtiyari onu öpdüm. O utandığından nə edəcəyini bilmədi. Üzünü çevirib getdi.

***

Artıq evlənmişəm. Bir qızım var. Adını Ulduz qoymuşam. Həmin günün şərəfinə. Nazlı ilə heç nə alınmadı. Atası Nazlını və onun anasını Rusiyaya apardı. Bir daha sevdiyim insanı görmədim. Arabir xəbəri gəlirdi. Qonşularımız qəzet müxbirlərindən daha operativdirlər. Hər şeydən xəbərləri var. Son məlumatlara görə, Nazlı ərə gedib. Varlı bir iş adamına...

İyirmi bir noyabr... Bu əlamətdar günü heç vaxt unutmaram. Gözlənilmədən Nazlını gördüm. Həyat yoldaşı və oğlu ilə baba evinə gəlmişdi. "Bircə onunla danışa bilsəm...", – deyə düşündüm.

O da oldu. İnsan bir şeyi çox istəyəndə olur. Həmişə olur. Nazlıdan başqa hamı harasa qonaq getmişdi. Fürsəti əldən vermədim. Tələm-tələsik qapılarına sarı addımladım. Qapını döyəndə səs çıxmadı. Əllərim sözümə baxmırdı. Birtəhər yerdən xırda daş götürdüm. Var gücümlə qapını döydüm. Nazlı qapını açanda dilim yumalanıb qarnıma düşdü. Dodaqlarım kilidləndi. O dedi:

– Xoş gəlmisən. Necəsən?

Uzun-uzadı susdum.

– Səni görəndə sevindim. – nəhayət, bu sözləri güc-bəla ilə ağızdan çölə atdım. – Yaxşıyam, Ulduz.

Nazlını gülmək tutdu. Güləndə daha da gözəlləşdi. Mənsə çaşdığım üçün dilxor oldum. Utandım. Yer yarılsaydı, düşünmədən içinə girərdim. 

– Keç içəri, utanma.

Heç nə düşünmədən dərbeçədən içəri keçdim.

Sonra nə oldusa, yadıma gəlmir. Sanki sərxoş oldum. Bədənim keyidi. Baş verənlər hər gözümü yumub açanda kadrlar şəklində görünməyə başlayır. Evə keçirəm. Çay içirik. Gülümsəmələr... Nazlı yanağımdan öpür. Soyunuruq. Tərləyirəm. Ürəyimdə sanki od qalanır. Rahatlaşıram...

***

Nazlıgilin Rusiyaya qayıtmağından bir ay keçib. Qızım Ulduza rəsm dərsindən evə tapşırıq veriblər. Tapşırıq dəftərinə nəzər yetirdim. Müəllim yazmışdı:

"Ulduz çəkin və rəngləyin". 

Rəsm albomunda yer qalmadığı üçün yenisini almağa getdik. Üstündə gəlincik olan albomu aldıq. Qaranlıq düşüb.

Yolda heç nə danışmadıq. Fikirli idim. Qızım sükutu pozdu:

– Ata, ulduzlar da bizimlə evə gedir. 

Başımı qaldırıb ulduzlara baxa-baxa düşündüm: "Sonuncu dəfə Nazlını öpəndə ulduzlara baxmışam..."

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü.  Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.

AYRIC

5.             

– Yalan deyirsən! Sən məni unudasan deyə evlənirdin! –  Mədinənin gözləri doldu.

– Oralara girmə!

– Onda sonuncu sualıma cavab ver. İstəyərsənmi dünya qapının o tayında qalsın? Otaqda ancaq sən və mən olaq. Bu sevgiyə gücün çatacaq?

– Çatacaq! – söylədi və Mədinəni qucaqladı.

Onlar həmin gecə taleyin acığına toy etdilər. Hər ikisi bu rəmzi toya əməlli-başlı sevinirdi. Bir qədər əyləndikdən sonra Mədinə yaxınlaşıb dizlərinin üstündə oturdu.

– Bu, sınaqdır da, bilirsən? – dedi.

– Bilirəm! – cavab verdi.

– Sən birinci sınaqdan çıxa bilməmişdin!

– Bundan çıxaram!

– Məni daha tək qoyma! – Mədinə kövrəldi.

Sonra birlikdə konyak içdilər. Mədinə içdikdə ayılırdı. O isə əksinə, əməlli-başlı keflənirdi. Ancaq səhərə yaxın Mədinə onu ayağa qaldırıb çarpayıya doğru apara bildi. Pencəyini əynindən çıxarıb yatağa uzatdı. Sonra özü də səhər gözünə işıq düşməsin deyə pərdələrin ipini çəkib yatağa uzandı.

Günortaya yaxın qapının döyülməsinə oyandılar.

Mədinə ayağa qalxıb qapını açdı. Hoteldə yaradılmış səyyar sanitar tibbi qərargahdan onlar üçün göndərilmiş kiçik dərman qutusunu yaşlı sanitardan alıb döşəmənin üstünə qoydu. Qutunun üstündə dərmanlardan istifadə olunma qaydaları da yazılmışdı. Həkim yaxmanın cavabının doğru olduğunu təsdiqləyən sənədi də onlara göndərmişdi. Yazıya görə onun ikinci testi verməsinə ehtiyac duyulmurdu. Mədinə isə sağlam idi. Ürəyi istədiyi zaman otağını dəyişib başqa bir hotel nömrəsinə köçə də bilərdi.

Mədinə yazılanları ucadan oxuduqdan sonra qutunu döşəmədən qaldırıb çarpayının böyründəki jurnal masasının üstünə qoydu.

– Mən istəsəm, başqa nömrəyə də keçə bilərəm ha, kocacığım! – Mədinə qəsdən onu sancırdı.

Çarpayıda dikəlib qorxudan iri açılmış gözləri ilə Mədinəyə baxdı. Həyəcanla: – Mən tək qalacam? – soruşdu.

Mədinə: – Səni atıb hara gedirəm, ay dəli? Gücnən əlimə düşmüsən. Qorxma, pis adama heç nə olmur. Mən bu mərətə heç zaman yoluxmayacam! – söylədi.

Yuxudan qalxandan başı ağrıyırdı. Ayaqlarını çarpayıdan aşağı sallayıb parça çəkələklərin üstünə qoydu. Elə köynəyini əyninə geyinmək istəyirdi ki, sinəsində bəlğəmli öskürək qasırğası başladı. Bir qədər ögüyə-ögüyə öskürdükdən sonra içində elə bil nəsə qırıldı. Həmin bu nəsə ürəyinin altında daş kimi yumurlanıb nəfəs almasını çətinləşdirdi. Sonra həmin bu daş kimi topadan qırılmış bir tikə xışıltılı bəlğəm nəfəs borusuna düşüb onu boğmağa başladı. Bircə anda nəfəsi kəsildi, rəngi gömgöy oldu. Nə qədər istəsə də, nəfəs ala bilmədi. Nəhayət, Mədinə onu sinəsi üstə döşəməyə yıxıb ciyərlərini yumruqlamağa başladı. Handan-hana bir ovuc daş kimi möhkəm bəlğəm topası nəfəs borusundan çıxıb tappıltıyla döşəmənin üstünə düşdü. Qara qətran rəngində olan bəlğəm topasının üstündə qan ləkələri də vardı.

Mədinə ancaq onun ölmədiyinə əmin olduqdan sonra hönkürtüylə ağlamağa başladı.

Bir xeyli döşəmədə uzanıqlı şəkildə qaldılar. Nəhayət, ayağa durmağa dizində taqət tapdı. Özü qalxdıqdan sonra Mədinəni də əlindən tutub ayağa qaldırdı.

– Bu da sənə bəy! Dalımdan daha toz tökülür! Neynirsən məni? – səsi əməlli-başlı batmışdı.

Mədinə boynuna sarıldı.

– Sənə bu gecə yaman toy tutmuşam ha, deyəsən, – Mədinə onu zarafatıyla ovudurdu.

– Sən maska tax e... zarafat eləmə. Heç olmasa birimiz ayaqda olaq da! – deyib əlləri əsə-əsə dərman qutusunu açdı. Səhər içməli olduğu dərmanları bir-bir qutudan çıxarıb mizin üstünə düzdü. Qızdırmasını ölçdü. Otuz doqquz altı idi.

Mədinə soyuducudan yemək çıxarıb mikrodalğalı sobada qızdırdı. Yeməyi boşqaba çəkib mizin üstünə qoydu.

– Yaxşı yeməlisən ki, xəstəliyə güc gələsən. İmmun sistemin güclü olmalıdır. Gəl daha, dərmanlarla oynama!

Mizin arxasına oturub dinməzcə səhər yeməyi yedilər. İştahı olmasa da, zorla yeyirdi. Özünü məcbur edirdi ki, zəifləyib yatağa düşməsin. Qəribəydi, Mədinə onu bir qadın kimi bütün hallarda özünə cəlb edirdi. Xəstəlik də bu istəyi içində soyuda bilməmişdi. Bununla belə, hər dəfə Mədinə ilə yaxınlıq etdikdən sonra sanki bədəninin gücü tükənirdi. Tərpənməyə belə taqəti qalmırdı. Bu nə demək idi? KOVİD sevgi əleyhinə xəstəlikdir? Xəstəliklə sevginin nə mübahisəsi ola bilər axı?! Amma, deyəsən, vardı. KOVİD qısqanc kişi kimiydi. Güclü kişiləri sevmirdi.

Səhər yeməyindən sonra Mədinə ilə divanda oturub bir az televizora baxdılar. Mədinənin də rəngi avazımışdı. Səsində bir boğuqluq vardı. Cibində gəzdirdiyi qızdırmaölçəni Mədinəyə uzadıb: – Bax gör qızdırman yoxdur? – soruşdu.

Mədinə əlini alnına qoyub: – Bumbuzam! – dedi və sonra da özüylə fəxr edirmiş kimi gülümsünüb: – Arvad olmaq asan iş deyilmiş. Bu qədər dərman adını yadda saxlamaq lazımdır. Kişinin hər yerinin hərarətini ölçmək lazımdır. Yerə yıxıb tüpürcəyini boğazından çıxarmaq lazımdır. Kefli olanda pencəyini soyundurmaq lazımdır. Hələ bunun gecəsi də var. Orda da diri olmalısan! Və ən əsası, xəstələnmək və düşmək qəti olmaz. Düşdün, kişi gedib sənin əvəzinə bir başqasını tapacaq! Elədir, kişi, ya elə deyil? – soruşdu.

Əlini Mədinənin əlinin üstünə qoyub: – Elə deyil! – dedi.

– Sənə qalsa, bu qapalı otaqda da məni əvəz edəni taparsan! –Mədinənin onu sancmasına cavab vermədi.

Bir qədər eyvanda birlikdə hava aldıqdan sonra yenə çarpayıya qayıtdılar. Mədinəni bu gecə tamam başqa ehtirasla sevdi. Sevgidən yorulub nəfəsini dərəndə Mədinə: – Adə, naxoşluq sənə düşüb ha, deyəsən, daha diri olmusan! – dedi.

– Məni sən diriltdin!

Səhərisi gün gözlərini açanda Mədinəni başının üstündə ağlayan gördü.

– Adə, xəbərin var? Bütün gecəni boğulurdun e. Nə qədər də oyadıram, oyanmırsan. Bilirsən necə qorxmuşam?! İstiliyin də qırxı keçmişdi. Dörd dəfə paltarlarını dəyişmişəm. Axırı, sənə öz xalatımı geyindirdim. Bir dənə alt paltarıyla bu on dörd günü necə keçirmək olar? Bəlkə oğluna deyəsən, sənə tuman-köynək gətirsin?! – dedi.

Ayağa qalxıb acqarına iki qədəh konyak içdi. Başı hərlənirdi. Saat on ikidə həkim gələcəkdi. Oturub dinməzcə yemək yedilər. İştahı yenə yox idi. Qayğanağa əlini də vurmadı, eləcə tavada qaldı. Birtəhər şirin çayı içdi. Bir tikə çörəyi ağzının içində ora-bura hərlədikdən sonra zibil qutusuna tüpürdü. Sonra yenə bir qədəh konyak içdi. Bir neçə saat konyakın xumar dumanı altında oturub susdu. Daha düşünə də bilmirdi. Nəhayət, oğluna zəng vurub hotelin qarşısına çağırdı. Mədinə düz deyirdi. Dəyişəcəyi yox idi.

Oğlu tez gəldi. Eyvana çıxıb dinməzcə onun boynubükük duruşuna baxdı. Otuz yaşı keçsə də, mayor rütbəsi daşısa da, oğlu hələ böyüməmişdi. Mədinəyə qəti şəkildə gözə görünməməyi tapşırsa da, oğlu məsələnin nə yerdə olduğunu, deyəsən, öyrənmişdi. Üzündəki utancaq təbəssüm onu satırdı. Atasının yerinə utanmaq oğlunun uşaqlıq şakəriydi. Başında qalmışdı. Arvadı da ona zəng etmirdi. Tezliklə bu xəbər işinə də çatacaqdı. Onda şəriki istehzalı baxışlarıyla üzünə baxıb mümkün qədər kinayəli tərzdə söyləyəcəkdi: “Həəə, Balakişiyev, indi məni başa sal görüm sən boyda kişi aeroport yolunun üstündə tikilmiş “Sirat” adlı əyləncə məkanında “dürat” kimi bir qadınla hansı hoqqalardan çıxmısan?”

Gəncliyində dəlicəsinə sevdiyi, ona görə qatil olduğu, illərlə həsrətiylə yandığı qadınla bu gün bir otaqdaydı. Haçansa bu günü o qədər arzulamışdı ki... İndi isə özünün də bir hissəsi olduğu qəddar gerçəklik bu yaxınlığın əleyhinə idi. Haçansa itirdiyi sevgisinin üstünə bu illər ərzində o qədər yük yüklənmişdi ki, barxanası ərşə yüksəlmişdi. Biri elə hotelin həyətində dayanıb bic-bic qımışan oğlu. İndi aşağıda dayanıb məzlum-məzlum üzünə baxır. Elə bilirsən bu yumşaq uşaq onu düşünür? A tövbə, əgər onu düşünürsə. Ancaq özünü, karyerasını, rütbəsini, ailəsini və şəxsi rahatlığını düşünür. Atası ona ancaq təmiz adla lazımdır. Onun nəyinə gərəkdir ki, atasının ürəyində kim var? Haçansa nə olub? Atası haçansa nə yaşayıb? Kimi sevib və ya sevə bilərmiş. İndi o, ancaq öz uğuru üçün çalışır. Ancaq özünü düşünür. Çərxi-fələk belə dönüb. Bütə çevrilmiş əxlaq nizamını on dörd günlük azad davranışıyla qırdığına görə ətrafının onu qınayacağını bilirdi. Tərəzinin bir gözündə Mədinəydi, digər gözündə isə bütə çevrilmiş sevgisiz həyatı. Bir dəfə Mədinəni ətrafına qurban vermişdi. İkinci dəfə ölü bütlərindən qurtula biləcəkdimi?

Oğlunun sınmış duruşunu görüb daha ona heç nə demədi. Nə tuman-köynək? Onu nə üçün çağırdığını belə unutdu. Oğluyla əliylə sağollaşıb tələsik içəri keçdi.

Həkim otaqdaydı, Mədinəylə danışırdı.

Müayinədən sonra həkim onlara spirtli içki içməyi qəti qadağan etdi. Səhərlər açıq eyvanda idman etməyi və yaxşı-yaxşı yeməyi məsləhət bildi. Mədinəyə ağzına mütləq maska taxmağı, xəstədən mümkün qədər uzaq durmağı tövsiyə etdi. Ona isə yazdığı dərmanları vaxtlı-vaxtında içməyi tapşırıb getdi.

Həkim qapıdan çıxan kimi Mədinə: – Burda da məni sənə yaxın qoymurlar, fikir verirsən? Uzaqdan-uzağa səninlə necə öpüşə bilərik? – soruşdu.

Gülə-gülə: – Hava damcı yoluyla! – cavab verdi.

Mədinə əl çəkmədi: – Mən səninçün KOVİD-əm? Sevgi mənim üçün toxunmaqdır, təmasdır! – pıçıldadı və xısın-xısın güldü.

Demək olar ki, hər gün Mədinənin rəfiqələri onlara yemək gətirirdilər. Onlar bu işi saat mexanizmi kimi dəqiq qurmuşdular. Hər gün biri bişirib gətirirdi. Mədinə yenə də mizin üstünə həmin o ev yeməklərindən düzmüşdü. Nahar etmək üçün birlikdə mizin arxasına keçmişdilər. Dad bilməsə də, ev yeməklərinin görüntüsü iştahını açıb ovqatını dadlandırırdı. Həm də dad daha çox Mədinənin dilindəydi.

Hər iki dadlı dadı bir dəfə də daddıqdan sonra pencəyini çiyninə atıb eyvana çıxdı. Çox keçmədi Mədinə də arxasınca gəldi. Bir müddət eyvanda sakitcə dayanıb hava aldılar. Mədinə ona evi xatırladırdı. Qəribəydi, onlar heç zaman bir evdə yaşamamışdılar. Bununla belə, Mədinə get-gedə onun damsız-daşsız evinə çevrilirdi. Qadını qucaqlayıb: – Allah qoysa, burdan çıxaq, məni rəfiqələrinlə də tanış edərsən. Sağ olsunlar, çox vəfalıdırlar! – dedi.

Mədinənin gözləri doldu. Səsi titrəyə-titrəyə: – Onlardan başqa heç kəsim yoxdur. Təkcə atam sağdı, onu da iflic vurub, yataq xəstəsidir. Mən baxıram. Daha doğrusu, baxırdım. Burdayam deyə indi qonşum baxır. Amma ürəyim yenə yanındadır. Dedim axı, mənimki gətirmədi. Təkəm də. Quqquluqu... tək-tənha. Sənə Zibanın əhvalatını axıra qədər danışmadım axı. Zibanın qızları vardı ha, aylarla, illərlə Dubaya gedib qəhbəliklə pul qazanan qızları. Onların biri indi məktəb direktorudur. Biri nazir müavininin arvadıdır, üçüncüsü də milyonçu ərəbə ərə gedib. Mən onların pullarını saymıram ha. Allah başlarından töksün. Necə ki, tökür. Bu, onların ruzusudur. Hamının ruzusunu da, bəxtini də, deyilənə görə, O verir. Mən öz taleyimi, bəxtimi deyirəm. Bu necə olur, görəsən?

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Poetik Qiraətdə bu dəfə sevilən şairimiz, ustad şairimiz Musa Ələkbərlidir. Şair “Bu otağa bir qapı da açaq biz“ deyir.

Şairin məramı isə bu cür ifadə edilir:

Bu otağa bir qapı da açaq biz,

O qapıdan pis adamlar girməsin.

Xoş mütaliələr!

BU OTAĞA BİR QAPI DA AÇAQ BİZ...

Bu otağa bir qapı da açaq biz,

Mat qalmayaq itirəndə açarı.

Şəhid olar bu baharın əlində

Mənim kimi ömrün-günün naçarı.

Çiçəklərin hönkürməyi yamandı,

Yatağına sığışmayır Kür indi.

Bahar üstə kökləmişəm könlümü,

Allah, məni nə gözləyir gör indi...

Ürək dinir duyğularla ləbələb,

Göz durulur, istəyini azdırır. 

Mən o gülə nəfəsi tək yaxınam,

Osa mənə həsrət şeiri yazdırır.

Bu otağa bir qapı da açaq biz,

O qapıdan pis adamlar girməsin.

Başdan-başa bizim olan bu yazı,

Paxıl gözü, xain gözü görməsin.

Belə yaxın olmamışdıq günəşə,

O şəfəqlər qanımızdan keçirmiş.

Yuxumuza girməyən o doğmalıq

Ruhumuzdan, qanımızdan keçirmiş.

Yəqin bir də bəndə düşməz dilindən

Ürəyində açan gülün dustağı.

Möhlət üçün an istəyər ömürdən

Mənim kimi ayın-ilin dustağı,

Bir istəyin, bir könülün dustağı.

Yaman yerdə qanı coşdu bu yazın,

Nə düşmüşük qəlbimizdən qaçaq biz.

Heç olmasa indən belə susmayaq,

Könlümüzün havasına uçaq biz

Zaman keçir, sözün varmı bu haqda?-

Ömür yoxdu duyğulardan qıraqda

Bu otağa bir qapı da açaq biz...

Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu dəfə rubrikamda ingilis siyasi və dövlət xadimi, natiq və yazıçı Vinston Çörçilldir.

“Kitablar, bütün müxtəlifliyi ilə insan zəkasına sivilizasiyanın zəfərlə irəliləməsi üçün vasitələr təklif edir”. 

Vinston Çörçill

Qeydlər:

Məqdəsimiz kitabı daha çox sevdirmək, mütaliəni daha da artırmaqdır...

Onlar oxumaqla zirvələrə ucaldı...

Bəs biz kifayət qədər oxuyuruqmu?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Bildiyiniz kimi, “Ulduz" aylıq ədəbiyyat dərgisi və Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  unudulmaz Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun 85 illik yubileyinə həsr edilmiş, 35 yaşa qədər qələm adamları arasında keçirdikləri  poeziya müsabiqəsinin qalibləri artıq  bəllidir. 

I yer: 

Cavid Qasımov;

II yer: 

Rəşad Nağı Mustafa, 

Allahşükür Ağa;

III yer: 

Eminquey, 

Seyyidəli Sübhi, 

El Roman

“Ədəbiyyat və incəsənə” portalı mükafatçıların poeziya nümunələrini təqdim edir:

III YER

Seyyidəli SÜBHİ

QAYIDIŞ

Bir çörək alacaq, qayıdacaqdım

– küçə sürgün etdi yüz fikrə məni.

İslandı qarışqa qalacıqları,

Yağış güllələdi fikirlərimi.

Düşdüm bu boşluqda illər itkini,

Bulud üstümə min fikir ələdi,

Ömrü bozluqlara sürdüm, qayıtdım:

–Dayandım, dinlədim qarışqaları,

Uçdu başım üstən quş yuvaları,

İlan ağzındakı quş balaları.

İzlədim, göz önü gördüm,

qayıtdım.

Əcələ əl atmaq keçdi könüldən,

Keçdim bu bir qırıq çörək ömürdən!

Xəyalən saçları qara kömürdən

qızımın tellərin hördüm,

qayıtdım.

Qayıtdım ürəyim səksəkələrdə...

İtim hiss eləmiş daş səkilərdən,

Muştuluq istədi evdəkilərdən –

Ayaq səslərimə hürdü:

– "QAYITDI"!

MELODRAM

Divarında bir fotoluq yerin olsa,

mənə saxla.

Sevinsən, özünçün sevin,

Ağlayanda mənə ağla!

Məni ətrimdən unut, qız!

Bəs nə?!

Qoxu – xatirədi…

Mən adda gerçəyin yoxdu,

Bu yuxun xatirədi...

Tənhalıq – Tanrı taxtıdır,

Görən, Adəmə yaraşar?

Ayrıldıq....

Ömür olacaq

təkadamlıq tamaşa…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qardaş Türkiyədən müsahibələrimiz davam etməkdədir. Budəfəki müsahibimiz dəyərli yazar Yasemin Kafadar xanımdır. 

-Salam Yasemin Kafadar xanım! Necəsiniz? 

-Salam, Habil bəy, yaxşı olasınız. 

-Zəhmət olmasa öncə azərbaycanlı oxuculara özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-Əvvəla, portalınızda mənə yer ayırdığınız üçün çox şadam. Təşəkkür edirəm!

Əslində mən türk dili və ədəbiyyatı müəllimiyəm. Eyni zamanda nağıllar yazıram. Uşaqlığımın çox hissəsini Egeyin müxtəlif bölgələrində heyvanlar və təbiətlə təkbətək keçirdim. Ən yaxşı dostlarım kəpənəklər və tısbağalar idi. Kiçik bir yerdə yaşadığımız üçün kitablara çatmaq asan deyildi. Atamın sifariş etdiyi nağılların, romanların gəlməsini səbirsizliklə gözləyərdim və kitablar əlimə çatdığında dünyanın ən xoşbəxt uşağı olardım. Deyə bilərəm ki, təxəyyülümün inkişafında bu kitabların böyük əməyi olub. Qısacası, təbiətin əhatəsində çox sadə bir uşaqlıq keçirdim. İndi yazdığım heyvan hekayələrinin (nağıllarının) təməlini uşaqlığımda qoyduğumu düşünürəm. Liseyi bitirəndə İstanbula gəldim. İstanbul Universiteti Türk Dili və Ədəbiyyatı fakültəsini bitirmişəm. Həmişə bir şey yazmağı sevərdim. Ancaq nağıl yazmağa başlamağım "covid-19" dövründə gerçəkləşdi. Dərsləri onlayn öyrətdiyimiz üçün vaxtımın çoxunu evdə keçirirdim. Nağıl yazmaq o çətin dövrdə qazandığım kiçik xoşbəxtliklər idi. İndi yazdığım nağılların sayı 50-yə yaxındır.

-Ədəbiyyata marağınız nə zaman və necə başladı?

-Düşünürəm ki, bu, uşaqlığımdan başlayıb. Kiçik olanda atam mənə müntəzəm olaraq kitablar alardı. Bütün bunlar mənim Ədəbiyyata sevgimdə böyük rol oynadı. Ancaq burada çox dəyərli müəllimlərimə təşəkkür etməsəm olmaz. Təbii ki, onların da böyük payı var.

-Əsərləriniz mövzusu məlumat verə bilərsinizmi?

-Heyvan nağılları yazıram. Hazırda cəmi bir kitabım var. Bu kitabımda 10 dənə nağıl var. Sadiqliyin əhəmiyyəti, xəsislik, meşə yanğınlarının heyvanlara zərəri, təkəbbür, ikiüzlülük, iş, xoşbəxtlik və s. mövzular kitabımdakı bəzi mövzulardandır. İnanıram ki, nağılların tədris tərəfi olduğu üçün təhsildə çox mühüm yer tutur. Və arzu edirəm ki, bu janrda yazılan əsərlər daha da yayılsın, sevilsin.

-Türkiyədə mütaliədən razısınızmı?

-Təəssüf ki, dövrümüz elədir ki, cib telefonları çoxumuzu zəbt edib. Bu vəziyyət əslində bütün dünya üçün problemə çevrilib. Ancaq ümidsiz yaşamaq olmaz. İnşallah bir gün bütün Türkiyədə və dünyanın hər yerində əllərində yalnız kitab tutan insanlara rast gələrik.

-Ən çox sevdiyiniz yazar kimdir?

-Cəmiyyətə yaxşı mesajlar verən bütün yazıçıları sevirəm. Ayrıseçkilik etmək istəmirəm.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-Sizin ədəbiyyatınızdan Bəxtiyar Vahabzadənin bəzi şeirlərini bilirəm. Ancaq  bu müsahibə və sizin vasitənizlə bundan sonra daha çox diqqətimi cəlb edəcək.

-Başqa yazarlara hansı tövsiyələriniz vardır?

-Nağıl ustası La Fontenin dediyi kimi, “İnsan əvvəlcə özünə məsləhət verməlidir”. Mən həmişə ilk olaraq özümə məsləhət verirəm. Biz bu Yer üzündə əbədi deyilik. Ən böyük arzum yazdıqlarımla gözəl mesajlar vermək və iz buraxmaqdır. Başqa yazarlara deyə biləcəyim tək söz budur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Rəsmiyyə Sabir yazır

                                                        “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı iqtisad elmləri doktoru, şair Rəsmiyyə Sabirin “Fitrətimizdədir vətənpərvərlik” kitabı barədə düşüncələrini təqdim edir. 

Bir neçə gün əvvəl doğulduğum rayondan - doğma Masallıdan mənə bir kitab göndərilmişdi. Kitabı Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Yeni həyat” ictimai-siyasi qəzetinin baş ədəbi işçisi, “AzpressTİMES.az” saytınınn redaktoru, tanınmış jurnalist, publisist Akif Ağayev yollamışdı.

Kitab Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canını fəda edən şəhidlərimizə və qazilərimizə həsr olunub. Kitabda, həmçinin I Qarabağ müharibəsi zamanı məcburi köçkün olan şəxslərin həyat hekayələri də yer alıb.

İlk olaraq belə bir kitabı araya-ərsəyə gətirdiyinə görə qələm dostuma təşəkkür etmək istəyirəm. Şəhidlərimizin və qazilərimizin keçdiyi ömür yoluna nəzər salmaq qələm adamlarının müqəddəs vəzifələrindən biridir.

Kitaba Ön sözü filologiya elmləri doktoru, AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, Əməkdar mədəniyyət işçisi, tanınmış tənqidçi Vaqif Yusifli yazıb. Kitabın redaktoru isə tanınmış şair-publisist Arif Fərzəlidir.

Kitab “20 Yanvar – ağrılı xatirələr”, “Bütövləşən Vətən – Vətənləşən şəhidlər”, “Şəhid anasının görüşünə gedək”, “Ölümü gözə alan igidlərimiz” və başqa bölmələrdən ibarətdir. Hər bölmə qəhrəman oğullarımızın keçdiyi ömür yolunu bizim gözlərimizdə canlandırır.

Bayraq kimi ucadır, torpaq kimi müqəddəs,

Ana Vətən çağırdı, səsinə verdiniz səs,

Sizlərin qarşısında səcdə edir hər bir kəs,

Tarix yazan igidlər, Vətən olan şəhidlər!

“Fitrətimizdədir vətənpərvərlik” kitabını oxuyarkən neçə-neçə tanış şəhidimizin ömür yoluna yenidən nəzər saldım. Onların haqqında yazılan məqalələri oxuyarkən bir daha əmin oldum ki, doğrudan da, insan sonradan qəhrəman olmur, qəhrəman doğulur.

Ana torpaqdan güc aldın,

Düşmənlərindən öc aldın,

Ucaldıqca sən ucaldın,

Bayrağa dönən şəhidim!

Kitabda həm I Qarabağ, həm də II Qarabağ müharibəsinin Masallıdan olan şəhidləri haqqında geniş məlumat verilib. İlk məqalələrdən biri qəhrəman polis, Azərbaycanın ilk Milli Qəhrəmanlarından olan Səfəralı Məmmədov haqqındadır. S.Məmmədov Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndinin sakinlərini xilas edərkən minaya düşərək həlak olub və şəhidlik zirvəsinə yüksəlib.  

Növbəti məqalə Milli Qəhrəman Elşad Hüseynov haqqındadır. E.Hüseynov Ağdam uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olub.

Ana üçün bala, övlad itkisi faciədir... Lakin öz balasını (balalarını) Vətən yolunda qurban verərək əyilməyən, sınmayan analardır Azərbaycan qadınları. Biz II Qarabağ müharibəsində necə böyük qəlbli analar gördük... O qəhrəman oğulları böyüdən mərd analar... Çiynində oğul tabutu daşıyan qəhrəman analar... “Şəhid anası” şeirimdə onların böyüklüyünü, əsalətini belə ifadə etmişdim:

Vətən qibləmizdir, səcdəgahımız,

Ona fəda olsun bizim canımız,

Vətənin anası, bizim anamız,

Şəhid anası!

Tabutu göylərə qaldıran əli,

Qürurun, vüqarın canlı heykəli,

Bir gecədə saçı ağaran gəlin -

Şəhid anası!

Onun yoldaşıdır səbir və dözüm,

Təsəlli dərdinə olmayır çözüm,

Qarşında acizdir ən güclü sözüm,

Şəhid anası!

İntiqam və Nurlan Əsgərovlar – iki şəhid qardaş. Nurlan Aprel döyüşlərində, İntiqam  isə Şuşa uğrunda şəhid olub. Onların anası - Ziba xanım ilə müəllifin müsahibəsini oxuyarkən göz yaşlarım axmağa başladı... O qədər təsirliyidi ki, Ziba ananın Şuşa ziyarəti... Özümü onun yanında hiss etdim... Yuxularda gördüyün məkanı real həyatda görmək qəribə duyğudur... Və əgər bu məkan sənin balanın şəhid olduğu yerdirsə... “Sən demə İntiqam əbədiyyətə qovuşduğu gecə yuxuma girərək şəhid olduğu yeri mənə göstəribmiş. Bu da Allahın hikməti, qismətidir ki, o müqəddəs məkanı görmək mənə nəsib oldu. Və həmin yerdə Nurlanımın hərbi geyimini mənə təqdim etdilər. Arzum və yuxum çin oldu...”.

Torpaqlarımız işğaldan azad edildikdən sonra Şuşaya ilk səfərim zamanı onun mistik şəhər olduğuna inanmışdım. Ziba ananın Şuşaya səfəri bunu mənə yenidən xatırlatdı...

Anar Novruzovun şəhid olduğu günü çox yaxşı xatırlayıram. A.Novruzov dəfn olunan günü Ərkivanda yeddidən yetmişə hər kəs onu son mənzilə yola salırdı. Həmin günü Anar Novruzova, o cümlədən bütün şəhidlərimizə bir şeir həsr etdim:

ŞƏHİDİM

Bundan sonra

səsindən

nur yağmayacaq yer üzünə.

Günəşin çöhrəsi

əvvəlki kimi işıqlanmayacaq, şəhidim...

Bundan sonra

gülüşlərinin hərarəti

isitməyəcək kainatı, şəhidim...

Bundan sonra

Anan

qurban ola bilməyəcək boyuna.

bacıların

oynaya bilməyəcəklər

sədası gələməyən toyuna, şəhidim...

Bundan sonra

göz yaşları yuva salacaq

atanın üzünün qırışlarında...

Bundan sonra

bir qızın

arzusu  yox,

yuxusu çin olacaq.

Məzarın üstündə

salxım söyüdlər

saçını yolacaq, şəhidim...

Bundan sonra

məğrur addımların

sevindirməyəcək torpağı, şəhidim...

Bundan sonra

“Dözüm” səbrini yoracaq

yolunu gözləyənlərin, şəhidim...

Bundan əvvəli var...

Bundan sonrası yoxdur, şəhidim...

Bundan sonrası sonsuzluqdur, şəhidim...

Sonradan A.Novruzovun şəhidlik zirvəsi ilə bağlı bir məqalə də yazdım. Biz qələm adamlarının təsəllisi o olur ki, şəhidlərimizin qəhrəmanlıqlarından bəhs edən hekayələr, məqalələr, şeirlər və s. yazaq. Doğrudur, onların qəhrəmanlıqları qarşısında bizim yazdıqlarımız sönük qalır... Lakin bizim də təsəllimiz bu olur...

Kitabda Ramiz Cəfərov, Sahib Şirəliyev, Famil Əlizadə, Sənan Seyfullayev, Araz Seyfullayev, Murad Nefesov, Zaur Hüseynov, Amid Salayev, Sənan Mirzəyev, Ramil Məmmədov, İsmayıl İsayev, Şəmistan Yusifli, Sahil Babayev, Əmrah Abbasov, Mikayıl Həmidli, Eltac Əhədov, Nəsib Tağıyev, Şaiq Talıbov, Simran Rzayev, Fuad Həsənov, Cavanşir Qasımov, Əfqan Mirzəyev, Nəbi Teymurov, Mircəlil Əliyev, Əhməd Mirzəyev, Rafiq Əlihəsənov, Valeh Kərimov, Faiq Şükürov, Aqil Məlikov haqqında da məqalələr vardır. Bu məqalələri oxuyarkən düşündüm ki, belə qəhrəmanlar Vətəni daim yaşadacaqlar!...

Hüsnünə aşinadır,
Sevdalı ürəyimiz.

Bir ölüb, min dirillik,

Səni yaşadarıq biz.

Vətən!

*

Kitabda şəhidlərimizlə yanaşı, qazilərimiz haqqında da məqalələr yer alıb. Belə məqalələrdən biri Füzuli rayonu istiqamətində gedən döyüşlər zamanı bir qolunu itirən Daməd İbrahimli haqqındadır. “Qanımız Vətən torpağına qarışıdı” adlı məqalədə Damədin belə bir fikrinə rast gəldim: “Nəinki qolum, canım da Vətənə qurbandır”. Necə qürur duymayasan belə igidlərlə?...

*

Düzünü deyim ki, bu kitabı göz yaşları içində oxudum. Bu qəhrəmanların həyat hekayələri məni həm qürurlandırdı, həm də duyğulandırdı. Şəhidlərimizin müqəddəs ruhları qarşısında sevgi və sayqı ilə baş əyirəm! Qəhrəmanlığınızla indi hamıya nümunəsiniz və bundan sonra da gələcək nəsillərə örnək olacaqsınız. Sizi nə biz unudacağıq, nə də tarix...

Hər birisi igiddir, hər birisi qəhrəman,

Mənfur yağı-düşmənə heç vermədiniz aman,

Tarix yaşadar sizi, əsla unutmaz zaman,

Bayraq kimi ucadır, ölümsüzdür şəhidlər!

*

Kitabda, həmçinin I Qarabağ müharibəsi zamanı doğma ev-eşiyindən məcburi köçkün olan şəxslərin də həyat hekayələri yer alıb. Bu məqalələri oxuyarkən gah kədərləndim, gah da sevindim. Sevindim ki, ilahi ədalət təcəlla etdi. Bir zamanlar zorla doğma ev-eşiyindən didərgin salınan vətəndaşlarımızın artıq doğma yurdlarına geri qayıdışı başlayıb. Şükür bu günə...

*

Bu yazının sonunda bir nüansı qeyd etmək istəyirəm. Böyük Zəfəri görən insanlardan olduğum üçün xoşbəxtəm. Torpaqları azad görmək arzusu ilə bu dünyadan nə qədər insan köçüb?... Bir zamanlar işğalda olan torpaqlarımızın həsrəti ilə “Bağışlama bizi, Vətən” şeirini yazmışdım.  Şuşa işğaldan azad edilən günü böyük Zəfərimizə “Vətən, gözün aydın” adlı şeir həsr etdim. Sonuncu misraları belə idi:

Qanımızdan qutsal toprağa qatdıq,

Biz qələbə dolu tarix yaratdıq,

Çatdıq evimizə, Şuşaya çatdıq,

Vətən, gözün aydın, el, gözün aydın!

Allahdan bütün ŞƏHİDLƏRİMİZƏ rəhmət, QAZİLƏRİMİZƏ cansağlığı diləyirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Zahirə Cabir yazır

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı publisist Zahirə Cabirin Məhəmməd Əmin Rəsulzadə barədə hekayətlərinin dərcini yekunlaşdırır. 

Hekayətlərin dərcində məqsəd - uşaqlara bu dahi şəxsiyyəti daha yaxından tanıtmaqdır. 

Ucalardan uca bayrağım

Əgər boş vaxtın varsa, əlinin altında yaxşı bir kitabın yoxdursa və telefonda oynamaqdan, televizora baxmaqdan bezmisənsə, ən yaxşısı budur ki, hansısa muzeyə get. Nəinki gözəl vaxt keçirəcək, həm də bir çox maraqlı şeylər öyrənəcəksən. Əbəs yerə deyil ki, hər hansı bir şəhərin görməli yerləri arasında muzeylər, demək olar ki, birinci yeri tutur. Bakıda da çoxlu muzeylər var.  Milli İncəsənət, Xalça, xatirə, tarix-diyarşünaslıq, ev muzeyləri... Belə muzeylərin niyə maraqlı olduğunu izah etməyə yəqin ki, ehtiyac yoxdur.

Mən də üz tutdum Milli Azərbaycan Tarix muzeyinə. Bu muzeydə heç vaxt olmamışdım. Muzeyin bələdçisi binanın 1895-1897-ci illərdə tikildiyini və Azərbaycan milyonçusu Hacı Zeynalabdin Tağıyevin mülkü olduğunu söylədi. Burada qədim dövrdən başlayaraq Azərbaycan tarixinin bütün mərhələlərinə dair qiymətli eksponatlar toplanmışdır. 300 mindən çox eksponatı olan muzeydə xalqımızın bir  çox görkəmli şəxsiyyətlərinin təhsil almasına yardımçı olmuş Hacı Zeynalabdin      Tağıyevin həyatı və fəaliyyətinə dair fotoşəkillər, tarixi sənədlər, ona məxsus         qiymətli əşyalar da toplanmışdır.

Muzeyin Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinə aid bölməsində diqqətimi çəkən Cümhuriyyət yaradıcısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat yoldaşı ilə birlikdə hazırladığı üçrəngli Azərbaycan bayrağı oldu. Muzeyin bələdçisi bildirdi ki, Türkiyədə mühacirətdə olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz həyat yoldaşı ilə birgə 1952-ci ildə 28 may günündə ipəkdən olan bu bayrağı öz əlləri ilə tikiblər. Mühacir Gülmirzə Bağırov bu bayrağı onun ölümündən sonra qoruyub saxlamış və Milli Azərbaycan Tarix Muzeyinə vermişdir. Bələdçinin söylədiyinə görə Məhəmməd Əmin hara gedərdisə bu bayraq daima onunla olardı. Dostları ona “bayraq adam” deyərdilər.  Yadıma bayrağa olan sonsuz ehtiramını coşquyla ifadə edən Əhməd Cavadın bu sözləri düşdü:

Təmiz alnındakı tozu, torpağı,

Haqq üçün açdığın əllərinlə sil!

Qalxıb, bir də enməz elin bayrağı,

O sənin, o mənim əlimdədir, bil!


Anladım ki, Bayrağın dəyəri onun daşıdığı mənada və uğrunda canından keçən həqiqət yolçularının qanına boyanmasındadır. Hansısa coğrafi məkanın Vətən mərtəbəsinə ucalması isə o torpaqda boy atan oğulların o torpaq üçün haqq davasına könül verməsi, ömür verməsi ilə mümkündür. Vətən varsa, bayraq var, vətən yoxsa, bayraq - qonmağa yeri olmayan quş kimidir.

Ertəsi günü məktəbdə dostlarıma tarix muzeyinə getməyimdən, orada gördüklərimdən danışdım, təəssüratlarımı bölüşdüm. Hətta “bu sehirli aləm”dən ayrılarkən muzeyin “Rəy kitabı”na ürək sözlərimi yazmağımı da onlara dedim. Yazmışdım ki: “Bu gözəl muzeydə olduğu kimi hər kəs öz tarixini qorumalı və yaddaşında hifz etməlidir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin öz əlləri ilə tikdiyi bayrağı bu muzeydə qoruduğunuz üçün Sizə təşəkkür edirəm”.

Dostlarım heyranlıqla mənə qulaq asıb mütləq gedib baxacaqlarını bildirdilər. Əlbəttə ki, atalar demişkən “Min eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır”.  Mən özlüyümdə çox sevinirdim. Elə bil ki, yeni bir dünya kəşf etmişdim. Tariximizin, mədəniyyətimizin, ədəbiyyatımızın zəngin olması ilə fəxr edirdim. Gözümün qarşısında isə Cümhuriyyət banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin öz əlləri ilə tikdiyi bayraq, onu qoynunda əzizləyərək saxlaması canlanırdı. Bir an içimdə özümü bayrağa bürünmüş hiss etdim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)