2017-ci ilin bugünkü günündə dünyaya gözlərini əbədilik yuman Aşıq Ədalət barədə danışanda ilk öncə onun incəsənət tariximizdəki rolunu dəyərləndirmək üçün barəsində söylənən fikirlər yada düşür. Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov onun haqqında demişdi: "Əgər Azərbaycan xalqının incəsənət aləmində heç bir nümayəndəsi olmasaydı, təkcə Ədalətin sazıyla dünya mədəniyyəti meydanına çıxa bilərdik." Məşhur türk yazıçısı Əziz Nesinonun haqqında söyləmişdi: "Ədalətin ifası təkrarsız həyat kimidir. Onun üzü daim təzəliyədir, sonu gülüstanlara çıxan dağ çayına bənzəyir. Ələsgər aşiq, söz sənətində kimdirsə, Ədalət də saz sənətində odur". Belə fikirlərdən birini də ədəbiyyatşünas Məti Osmanoğlu söyləyib: “Aşıq Ədalət bir xalq dahisi idi. Kim nə deyir-desin, onun saz əsərlərinin (yalnız ifasının deyil!) yerini Fikrət Əmirovun, Niyazinin, Vaqif Mustafazadənin əsərlərinin yanında görürəm...”

Aşıq Ədalər (Ədalət Məhəmmədəli oğlu Nəsibov) 27 yanvar 1939-cu ildə Qazaxda dünyaya göz açıb, gözünü açandan evlərində saz görüb, saz səsi eşidib. Atası pinəçi olsa da sazda gözəl ifa etməyi var idi, Ədalət də lap uşaq yaşlarında atasından saz çalmağın sirlərini öyrənib. Onun sazla rəftarından xoşhallanan atası “Bu uşaqdan nəsə çıxacaq” deyib, onu ustad yanına qoyub. Ədalət Aşıq Əlidən dərs alıb. Gənc yaşlarından onun fitri istedadı üzə çıxıb, məclislərə dəvət almağa başlayıb. Hətta Xalq şairi, böyük Səməd Vurğun ilk tanışlıqdaca onun çalğısının vurğununa çevrilib.

Aşıq Ədalət musiqi tariximizə "Qaytarma", "Baş sarıtel", "Ruhani", "Yanıq Kərəm" və başqa saz havalarının bənzərsiz ifaçısı kimi düşüb. Onun “Yeddi oğul istərəm”, “Aşıq Ələsgər”, “Ədalət”, “Prima”, “Tanrı payım, telli sazım” kimi filmlərdə çəkilərək əbədiləşməsini də qeyd edə bilərik. Xüsusən, elə bir azərbaycanlı tapılmaz ki, “Yeddi oğul istərəm” filmindəki “Yanıq Kərəmi” havasının ifası onun qəlbini riqqətə gətirməsin.

Ustad sənətkarın mədəniyyətimizə verdiyi töhfələr layiqincə qiymətləndirilib, o, 1990-cı ildə Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi fəxri adına, 1997-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdünə layiq görülüb, "Şərəf" ordeni ilə təltif edilib. UNESCO dünyannın nadir musiqi ifaçıları sırasında onun da diskini  buraxıb.

Aşıq Ədalət 14 sentyabr 2017-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra 78 yaşında Bakı şəhərində vəfat edib, öz vəsiyyəti ilə Qazax rayonunun Ağköynək qəbiristanlığında dəfn olunub. Qazax Xeyriyyə Cəmiyyətinin sədri, professor İlham Pirməmmədovun təşəbbüsü ilə onun şərəfinə qəbirüstü abidəsi ucaldılıb.

Adətən tarixin ötüb-keçən illərinin seli bu cür dahi şəxsiyyətlərin adlarını yuyub apara bilmir, belə adlar əbədi olaraq qəlblərə yazılır. Ruhun şad olsun, Aşıq Ədalət!

İlk dəfə olaraq “Hans Kristian Andersenin qızıl medalı” - uşaq yazıçıları və uşaqlar üçün kitabların illüstratorları üçün ən yüksək mükafat  Moskvada təqdim edildi. Bu, Rusiyada keçirilən uşaq ədəbiyyatı üzrə Beynəlxalq Şuranın 37-ci Ümumdünya Konqresinin (IBBY) ən yaddaqalan hadisələrindən biri oldu.

“Ədəbiyyat və İncəsənət” “Rossiyskaya qazeta”ya istinadən məlumat verir ki, 2020-ci ildə Andersen qızıl medalının laureatları ABŞ yazıçısı Jacqueline Vudson və İsveçrədən olan rəssam Albert Zullo olmuşlar. Onlar Paşkovun evində təltif edilmişlər.

"Andersenin Qızıl medalı” uşaq ədəbiyyatı və illüstrasiyası sahəsində dünyanın ən nüfuzlu mükafatıdır. Əbəs yerə deyil ki, onu "Kiçik Nobel" adlandırırlar. Mərasimi Moskvada qəbul etmək çox vacib və məsuliyyətli bir missiyadır“ - mükafatın Münsiflər heyətinin üzvü və IBBY İcraiyyə Komitəsinin üzvü Denis Beznosov deyib.

Beznosov onu da söyləyib ki, “Təəssüf ki, Rusiya yazıçıları bu mükafatı bir dəfə də almayıblar, əvəzində iki dəfə qızıl medala bizim illüstratorlarımız layiq görülüblər. 1976-da mükafat Tatyana Mavrinaya və 2018-da İqor Oleynikova qismət olub.”

Şübhəsiz, Sovetlər Birliyində yaşamış hər kəs üçün Moskvanın Böyük Teatrı bir mədəniyyət Məkkəsi hesab edilirdi. Eləcə də oraya düşə bilmiş hər bir Azərbaycan vətəndaşı  özünü xoşbəxtlərin xoşbəxti sanırdı. Bəs bü gün - koronavirusun tüğyan etdiyi günümüzdə teatrın durumu necədir? TASS agentliyinin məlumatına görə, Rusiyanın Dövlət Akademik Böyük Teatrı hələ QR-kodlara daxil olmayacaq, koronavirus infeksiyasından peyvənd olunanların sayı artarsa, bu iş rejimi mümkündür, deyə teatrın baş direktoru Vladimir Urin bildirib.
"Biz bunu xüsusi olaraq etmirik. Bu gün bir sıra tamaşaçılar ehtiyatla teatra gedirlər. Tarixi səhnəni, Yeni səhnəni, Kamera səhnəsini və Bethoven zalını nəzərə alaraq, gündə təxminən 3 min bilet satmalıyıq. Bu, böyük rəqəmdir. Bu gün Rusiyada və Moskvada peyvəndin aparılması ilə bağlı vəziyyətin nə olduğunu bilərək, biz özümüzü riskə atmırıq, çünki biz bununla teatra bu və ya digər səbəblərə görə peyvəndi edə bilməyənlərin getmək imkanını azalda bilmərik", - deyə Urin bazar ertəsi jurnalistlərə mövsümün açılışından sonra bildirib.
O əlavə edib ki, Böyük teatr bir müddət də qonaqlar üçün QR-kodların daxil edilməsi ilə gözləməyə hazırdır. Elə ki, peyvəndləşmə tam yüksək həddə çatdı, vaksinasiya faizi qalxdı, əlbəttə ki, bu rejimə hər kəsin keçdiyi kimi biz də keçəcəyik", - deyə baş direktor qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, 3 400 artistdən və teatr işçisindən 1 896 nəfəri peyvənd olunub, 616 nəfər covidə yoluxub, hal-hazırda 11 nəfər xəstədir.

14 sentyabr. Sevgi duyğularının mükəmməl ifadəsi

Elə ədiblərimiz var ki, bircə əsərlə özlərini milyonlara sevdirə biliblər. Onlardan biri də Azərbaycan teletamaşa tarixinin ən qızıl səhifələrindən olan “Səni axtarıram” trilogiyasının müəllifi Aslan Qəhrəmanovdur. 1939-cu ilin bu günündə dünyaya gəlmiş ədib həmin o üç tamaşayla – “Səni axtarıram”, “Bağışla” və “Səndən xəbərsiz”lə sevən qəlbləri riqqətə gətirməyibmi, gətirib. Üstəlik, Yaşar Nuri ilə Firəngiz Mütəllimovanın təkrarsız ifası günü bu gün də unudulmur. Biz – 80-ci illərin yeniyetmələri üçün Elçin və Gülnar Leyli və Məcnun, Romeo və Cülyetta qədər məhəbbət simvoluna çevrilmişdi, inanırsınızmı? Gəlin ədibimizə bir Allah rəhmət eləsin deyək.

14 sentyabr. Diqqətsizlik bəlası

CAR-lılar bu gün çox maraqlı bir günü qeyd edirlər: diqqətin və hiperaktivliyin defisiti sindromu gününü. Demək, belə bir sindrom var imiş. Əslində o sindrom indi bütün dünyada hakimi-mütləqdir. Dövran insanları  çox qayğılandırıb, pandemiya, müharibələr, təbii fəlakətlər, yoxsulluq, səfalət hamını üzür, fikir insanı incidir, passiv və diqqətsiz edir. Diqqətsizlikdən isə böyük problemlər törəyir, deyilmi? Elə hər şeyi bir kənara qoyaq, bir sürücü diqqətsizlik elədi, bir avtobus insanı qəzaya saldı, bir farmasept diqqətsizlik elədi, bir düjin xəstəni qırdı, bir kulinar diqqətsizlik elədi, bir obanın camaatını zəhərlədi. Cənubi afrikalılar ilk olaraq bu sindromu diqqət mənbəyi ediblərsə alqış onlara.

14 sentyabr. Kremli ponçik yeyən meksika süvarisi

Əlbəttə, ABŞ-da bu gün “Submarin” sendviçi və kremli ponçik günüdür. Birincidən dadmasam da ikinci çox dadlıdır, nuş olsun onlara. Hindistanda Hindi-diva günüdür, 1949-cu ilin bu günündə ölkədə hindi dili rəsmi dil kimi qəbul edilib. Meksikanlarda isə bu gün süvari günüdür. Bir köhlən atın ola, tumarlayıb, əzizləyib belədən-belə çapasan, elədən elə.

1937-ci ilin bu günündə hay-lek stilinin yaradıcısı, Pritsker mükafatı laureatı, italyan memarı Penso Piano dünyaya gəlib, 1867-ci ilin bu günündə Karl Marksın məşhur “Kapital” əsərinin 1-ci cildi işıq üzü görüb. 1829-cu ilin bu günündə Andrionopol sülh müqaviləsi ilə Rusiya – Türkiyə müharibəsi başa çatıb, 1769-cu ildə bitki coğrafiyasının yaradıcısı, alman ensiklopedist alimi, botaniki, zooloqu və səyyahı Aleksandr fon Humbolt doğulub.

Varisin “11-20 sentyabrın təqvimi” yazısından

Şəkildə: “Səni axtarıram” teletamaşasından bir epizod

Sentyabrın 18-dən 24-dək ölkəmizdə ənənəvi Üzeyir Hacıbəyli Beynəlxalq Musiqi Festivalının keçirilməsi nəzərdə tutulur. 44 günlük Vətən müharibəsində Ali Baş Komandanın qətiyyəti, Ordumuzun şücaəti nəticəsində tarixi ədalət bərpa edilib və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə Şuşa şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan olunub.
Mədəniyyət Nazirliyindən bildirilib ki, bu səbəblə builki festivalın ilk konsertlərindən biri də Şuşa şəhərində keçiriləcək. Sentyabrın 18-də Üzeyir Musiqi Günündə Xalq artisti Ağaverdi Paşayevin rəhbərliyi altında Fikrət Əmirov adına Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı və tanınmış solistlərin iştirakı ilə Şuşada açıq havada konsert təşkil olunacaq.
Bundan əlavə, sayca XIII olan bu festival çərçivəsində Bakı, Gəncə və Ağdamda bir neçə tədbirin təşkili planlaşdırılıb. Eyni zamanda, cari festival çərçivəsində ilk dəfə olaraq “Üzeyir sənətinin gənclik sədaları” adı altında yeni proqrama start verilib və gənclərə böyük səhnədə özlərini nümayiş etdirməyə şans yaradılıb.
Festival çərçivəsində Azərbaycanın bədii kollektivləri, solistləri ilə yanaşı, ABŞ və Polşadan dəvət olunmuş məşhur musiqiçilərin də çıxışı nəzərdə tutulub.
Onu da vurğulamaq lazımdır ki, mövcud pandemiya şəraiti ilə əlaqədar tədbirlərə yalnız xüsusi dəvətnamələr və COVID pasportu ilə giriş mümkün olacaq.

Əsas sual - “İlin ifaçısı” kim oldu?
Bu, hamımızın yaxşı tanıdığı, yeniyetməliyindən musiqi Olimpinə yüksəlməyi bacarmış bir gəncdir - kanadalı müğənni Jastin Biber!
Mərasim barədə geniş məlumatı sabah yayınlayacağıq.

Sentyabrın 11-də Bakı Ali Neft Məktəbində İslam Dünyası Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının hazırladığı (ICESCO) “ICESCO akseleratoru” adlı yeni pilot layihənin təqdimatı keçirilib.
Mədəniyyət Nazirliyi, ICESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyası, Bakı Ali Neft Məktəbi və “NewSpace Innovation”un dəstəyilə ərsəyə gələn layihə ICESCO-nun üzvü olan ölkələrdə dinamik yaradıcı texnologiya və mədəniyyət sahələrinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə yaradılıb.
Mədəniyyət Nazirliyinin yaydığı rəsmi məlumata görə, Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru Elmar Qasımov tələbələri bu layihəyə qoşularaq öz ideyalarını tətbiq etdikləri üçün onlara təşəkkürünü bildirib. O, tədbirə toplaşan qonaqların tələbələrlə sıx əməkdaşlıq etməsini arzulayıb. Layihədə 23 komandanın iştirak etdiyini deyən E.Qasımov bildirib ki, bu gün onlar öz ideyalarını reallaşdırmaq üçün gözəl bir fürsət qazanıblar.
Mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev azərbaycanlı gənclərin ölkədə aparıcı yerləri tutmalı olduğunu söyləyib. Bildirib ki, Azərbaycan Nizami Gəncəvi, Nəsimi, Füzuli kimi dahi şəxsiyyətlər yetişdirən qədim mədəniyyətə və yüksək dəyərlərə malik bir ölkədir. Bunu dünyaya çatdırmaq yalnız gənclərin üzərinə düşür.
E.Əliyev bildirib ki, bir sıra beynəlxalq təşkilatlar Qarabağ məsələsində hər zaman ikili mövqe tutmuşlar. Ölkəmizin başçısı onları 30 illik Qarabağ münaqişəsini həll etmək üçün ədalətli mövqe tutmağa çağırsa da bunun əməli nəticəsi olmamışdır. Azərbaycana dəstək olan yalnız bir neçə təşkilatlar var ki, onlardan biri də ICESCO-dur.
Tədbirə onlayn qoşulan ICESCO-nun Baş direktoru Salim bin Məhəmməd əl-Malik bildirib ki, “ICESCO akseleratoru” proqramı dünyada ilk dəfə olaraq Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda tətbiq olunur və ilkin olaraq 5 sənaye sahəsini əhatə edir: bunlar kənd təsərrüfatı, rəqəmsal media, maliyyə texnologiyaları, əyləncə və oyunlar, turizm və qida texnologiyaları sahələridir. O, gənclərin bu proqram vasitəsilə öz bacarıqlarını inkişaf etdirəcəyini vurğulayıb.
Açılış mərasimində ICESCO-nun Elm və Texnologiya bölməsinin məsləhətçisi Məhəmməd Şərif, Mədəniyyət Nazirliyi Aparatının rəhbəri, ICESCO üzrə Azərbaycan Milli Komissiyasının baş katibi Vasif Eyvazzadə çıxış edərək layihənin əhəmiyyətindən danışıb və Azərbaycan-ICESCO əməkdaşlığının davamlı olacağını bildiriblər.
Sonra “NewSpace Innovation” şirkətinin təsisçisi Leyla Tağızadə layihə haqqında məlumat verib.

Beynəlxalq Türk Mədəniyyət Təşkilatı (TÜRKSOY) və İzmir Böyükşəhər Bələdiyyəsinin birgə təşkilatçılığı ilə İzmir şəhərində möhtəşəm konsert proqramı gerçəkləşib.
AzərTAC xəbər verir ki, türk dünyasını təmsil edən solistlər TÜRKSOY-un Gənclər xoru, İzmir Dövlət Opera və Balet xoru və “Əl-ələ” Musiqi Simfonik Orkestrinin müşayiətilə gözəl musiqi nömrələri ifa ediblər.
Dünya Birləşmiş Şəhərlər və Yerli İdarələr Təşkilatının Mədəniyyət zirvəsinin bağlanış mərasimində tamaşaçılar qarşısına çıxan türkdilli ölkələrin sənətçiləri ifaya “Yunus Əmrə və Türkcə ili” çərçivəsində Ahmet Adnan Saygunun “Yunus Əmrə” oratoriyasından bir bölümlə başlayıblar.
Azərbaycandan konsertdə vokalçı Çinarə Şirinova təmsil edib.
TÜRKSOY Baş katibi Düsen Kaseinov konsertlə bağlı açıqlamasında vurğulayıb ki, zəngin mədəniyyət proqramları ilə Yunus Əmrənin humanizmini və ümumdünya tolerantlıq mesajlarını gələcək nəsillərə çatdırırıq.
Qeyd edək ki, pandemiya səbəbindən çıxışlarına bir müddət ara verən TÜRKSOY-un Gənclər xoru Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın müstəqilliyinin 30-cu ildönümü münasibətilə Türkiyənin şəhərlərində qastrol səfərində olub.