Super User

Super User

Estoniya Parlamentinin Aleksey  Navalnını və digər rus siyasi məhbusları dəstəkləyən qanadı akademik Saxarov tərəfindən əsası qoyulan, Putin hakimiyyəti  tərəfindən fəaliyyətinə qadağa qoyulan “Memorial” sülh təşkilatının namizədliyini yanvarın 27-də Nobel sülh mükafatına təqdim edib. 

 

Foto: Euronews.

Cümə, 28 Yanvar 2022 14:30

The Cursed filminin treyleri yayımlanıb

 

 

"LD Entertainment" kinostudiyası britaniyalı rejissor və yazıçı Sean Ellisin ekranlaşdırdığı "Lənətlənmiş" (The Cursed) ekran əsərinin treylerini yayımlayıb.

Film fevralın 18-də nümayiş olunacaq, bu barədə TASS xəbər verir. 

Oskar və BAFTA mükafatçısı Sean Ellisin imzasını daşıyan film XVIII əsrin sonlarında baş verən hekayədən bəhs edir. Filmin aktyor heyətində Boyd Holbrook, Kelly Reilly və Alistair Petrie kimi tanınmış sənətkarlar yer alır.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair Yusif Nəğməkarın folklora, el bayatılarına, klassik aşıq poeziyasına köklənmiş yeni şeirlərini oxucularına təqdim edir.

 

RUHUMUN SAZ KÖKÜ

 

Tərlan təbim qıyya çəkdi,

Haqq sözümü şux nazladım...

Dərd sinəmdə sitəm əkdi...

Aşıx burdum, sim sazladım.

 

Nalə nəğmədən öncəmi?

Göz yaşı üzdə incimi?

Aşıb-daşan sevincimi

Kədərimlə tarazladım.

 

Ruh sazımın kökü zildi,

Qələm barmaq qəlbə dildi,

Mizrab tutdum, elə bildim

Həsrətimi boğazladım.

 

Bu yanğım -- bir ah sevgisi,

Şairin agah sevgisi...

Onda ki Allah sevgisi

batinində var, üzlədim.

 

Hoydu, pər pərdələr, hoydu,

Can çanaq üstə uyudu!..

Dünya qırx arşın quyudu --

Quylanıban yar özlədim!..

 

ALLAH SƏNƏ KÖMƏK OLSUN, AY ALLAH

 

Qayğın çoxdur, qayığın yox, üzürsən,

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

Quruya nur, suya işıq süzürsən,

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Ayətisən neçə sadə aydının,

Pak, üzüağ, az azadə aydının...

Bu rüku da Ağazadə Aydının:

"Allah sənə kömək olsun, ay Allah"!

 

Yağış yolla, nadan olsun islana...

Tünbə...tülkü diş qıcayır aslana...

Yolu yümrült yolun azan insana,

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Anlaq ürək ocağında köz qalır,

Anlamazın boğazında söz qalır...

Közlü sözdə nəfsi iti göz qalır...

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Ağ hökmünlə qaranlıqlar ağarır,

Qaralanan...imdad deyib bağırır...

Daş kəsən də, baş kəsən də çağırır...

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Xəlq etmədin yarıdəyər, gərəksiz,

Cəmi cəsur, kəmi qorxaq, ürəksiz...

Sən-varlığın Var edəni, şəriksiz...

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Nəzərindir səpələnən "sağol" tək...

Üzərindir üzgörünməz doğaltək.

Allahlığa qurşanana "sığal çək"!..

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Zülmət sarıb, bax, gurişıq dünyanı...

Aç qəddini, düz qırışıq dünyanı --

Gidi, qarı -- bu qarışıq dünyanı...

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

Ey tək Uca, ucaya çək ulunu --

Səslə Yusif Nəğməkartək qulunu.

Bizdən kömək -- saxlamaqdır yolunu,

Allah sənə kömək olsun, ay Allah!

 

ETİRAF ANI

 

Səhvlərimi mənə deyən

sən mənimçün çox əzizsən.

Atəşimə su çiləyən

Bir bulaq, ya bir dənizsən...

 

Qüsurları yan-yana düz,

Hər kəlməni gərəklə, de.

Otur səhvimlə üzbəüz,

Nəyim çatmır-ürəklə de.

 

Şər - öznü yuxarı tutmaq...

Bərabərlik ətrafladır.

Öyüklük - baxarı tutmaq,

Böyüklük etirafladır!

 

Dəm tutaram o düzümü;

Elə sanma öyrənmirəm.

Axı kənardan özümü

sən görəntək görəmmirəm...

 

Az ələmə ibrətini,

Son yağmur səbrədək öyrət.

Mum et müşkülü, çətini;

"Beşikdən qəbrədək" öyrət.

 

Köksümdəki küy-ənama

Yozma ki ritmin yasıdır...

Ürək səsimi qınama;

Sevgi arritmiyasıdır!..

 

Üzülmərəm iradından,

Süz diqqətlə, üzgüm yoxdur...

Gəl, üzümə tutum hər an -

Səndən gözəl güzgüm yoxdur!..

 

Hər addımım - hökmüm, qətim,

Aramızda anlaşım var!..

Mənim səntək həqiqətim,

Həm sənsizlik yanlışım var!..

 

Səhvlərimi mənə deyən

sən mənimçün çox əzizsən!

Atəşimə su çiləyən

bir bulaq, ya bir dənizsən!..

 

CORDANO YUXUSU

 

Yatdıq ki, oyanaq,

Oyandıqmı ki yataq?!

Soyuduq ki, yanaq,

Yandıqmı ki qanaq?!

Tanrının əllərilə

toxunmuş xalı kimi

yaş kəndir bağlanıb dilimə,

Atılmışam düşüncələrimin

rənglər tonqalına;

Alışıram ilmə-ilmə...

Sökülür gecə bağrım,

Qeybə çəkilmiş

qorxduğum qorxum,

Çəkdiyim ağrım...

İlahi, səsim yoxkən necə bağırım?!

Kimi çağırım?!

Beş əsrin o üzündən

səsləyimmi Cordano Brunonu?!

Soruşummu ki onu

hansı fikir fəlsəfəsinin "nəfs"i yandırdı?!

Beləmi olur 

ilkin dərin düşüncənin sonu?!

Beləmi olur yeni fikir yolunda

ayılıb, ayaq açmaq?!.

Beləmi olur Yer üzünün hər üz yerində

Dominiko monastrından

bilik dalınca qaçmaq?!

Beləmi olur Kopernikə qoşulub,

Kainatı ölçüsüz bilmək?!

Beləmi olur

yaş kəndir alovda quruduqca 

sıxdığı adam olub,

"qanı axıdılmadan" diri-diri yandırılıb

könüllü olaraq od içində ölmək?!

Beləmi olur

"hər bir şeydə hər şeyi görüb",

görəcəklə, gələcəklə rabitələşmək?!

Beləmi olur

"yanılıb", yandırıldığın yerdə,

anılıb, andırıldığın yerdə

abidələşmək?!.

 

A D S I Z

 

Həsrətimin gözlərini açmısan;

Gözlərinin həsrətidir baxdığım...

Nə sükutdur - harayından qaçmısan?!

Sükutunun selabıdır axdığım...

 

Bir ayrılıq buludu var üzündə;

Gah sıxlaşıb, gah seyrələn çağıydı...

Qəzəbinin şimşək çaxan sözündə

Hər ifadən ilgək-barış bağıydı...

 

Bu, nə istək, bu, nə hissdir - çaşqınam?!.

Ömrə baxmır, günə baxmır, sübh açır,

Ey, sənallah, elə sənin aşqınam --

Diləyimin, ləliyimin əlacı!

 

Sakitlikdir odla suyun təması,

Yandırdığın bir ürəkdir, gəl apar.

Orda sənsən, yox özgə bir əmması;

Bəlkə mehrin əmanətə yol tapar...

 

Sən imanlı, mən inamlı dünyada,

Allah eşqi -- bu sevdanın özülü.

Düalarım -- Tanrı yazan bir nida,

Qələm-qələm qiblə xətdə düzülü...

 

Gecə-gündüz xəyalımda uçmusan;

Ruhum şirin xatirəni imsiyə...

İki göz də həsrətimə açmısan;

Dörd gözlə də baxammıram kimsəyə!..

 

AYRILIQ GƏTİRMƏ

 

Qolunu boynuma doladın, payız,

Başımı söykədim sinənin üstə.

Soyuqluq tonqalı qaladın, payız,

Fikirli; barmağın çənənin üstə...

 

Nədən xəyaldasan, fəsil yazarım?

Neçin təbiəti altun yazırsan?!

Yenə qəlbimizə düşüb güzarın,

Gah dolub, gah da ki avazıyırsan...

 

Uc-uca qayğılar düyüb-düzdürüb,

Sarı sıralamaq yamandır, payız!..

Sevgi qayığımı qəmdə üzdürüb,

Ayrılıq gətirmə, amandır, payız!

 

Çöküb vücuduma qalğınlığınla,

Payız görkəmimdən lövhə-yayımsan...

Durumum dolanan dalğınlığınla

Sən xəyal sovqatım -- fikir payımsan...

 

Qolların -- əyricə ağac qadağın,

Hayqıran həsrətə susmusan, nədir?

Budaqda büzülüb düymə dodağın;

Sarışın gözəlim, küsmüsən, nədir?

 

Fəraqdan tumurcuq gözüqırpıqlar

Bir çarə umsalar, tap, talama gəl.

Ayağın altında solğun yarpaqlar

Qızıl xatirəmdir, taptalama gəl...

 

Nigaran halımdan alışır ayaz;

Bu da bir olaydır, bu da bir dönəm...

Bütün dərdlərimin sevinci payız,

Bütün sevincimin payızı mənəm...

 

Yetər, yetişinlə yeni yetir yol;

Yola könül cala, a tirmə payız.

Vüsal karvanını gətir, savab ol,

Üstünə ayrılıq götürmə, payız!..

 

MÜHARİBƏ AZADLIĞI

 

İki min iyirminci il,

Sentyabrın sonu --

İyirmi yeddisi günü

cəsarət addımları

basdı düşmən üstünü;

Çağladı qeyrət seli.

Sürük, çürük çöp kimi

sındı yağının beli;

Pozuldu fitnə-feli...

Bu da qızıl payızda

Əbədi yaz adlığım!!

Hünər həndəvərində

İnad başında ilk tac...

İşğal xəstəliyinə

son təyinat, son əlac --

Müharibə azadlığım.

Bir baxın səadətə --

Bir qərinə yuxulu...

Ərdönməz, qan qoxulu...

Köksü oda sərilən;

Bir ölüb, min dirilən

Ah-fəğanlı, fəryadlı --

Möhtəşəm, zəfər adlı!...

Qeyrət ağlı başında,

Polad yumuruq qolunda...

Səbr, dözüm aşındı

Qərib VƏTƏN yolunda!..

Budur hər əsarətə,

Mənim əzəl yadlığım --

Müharibə azadlığım!

Canın YURDA can səsi --

Canın canlı töhfəsi --

Pik insanlıq zirvəsi!..

Fəzilətin xitliyi --

İgidlər şəhidliyi!..

Eh, daha nələr... nələr...

Döyüş səadətinə --

İntiqama təşnələr...

Bir kərə şahə qalxdı

əzmin köhlən atlığı --

Ruhumun qanadlığı...

O gündən günüm oldu,

Tarixi ünüm oldu

çox sülhdə görmədiyim

müharibə azadlığı!..

 

SÖYLƏMƏ GƏLMƏYƏCƏKSƏN

 

Əgər işin çıxsa görüşdən yana,

Xeyir işdən yana, şər işdən yana,

Könlün də olmasa hər işdən yana,

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Demə qabaqcadan bu sözü mənə,

Qaranlıq eləmə gündüzü mənə...

Vüsaldır gözləmək həm özü mənə...

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

De ki, biraz yorğun...iş edir məni,

Özgə qayğılara tuş edir məni...

De, bu gün hava da üşüdür məni...

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Bilsəm əvvəlcədən gəlməməyini

Dadmaram həsrətin məhrəm meyini...

Öyüm yoxluğunun axı nəyini?!

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Çox soyuq nəzərlər bir oddan keçib;

Yanıb, canından yox, bir addan keçib...

Gəlimli-gedimli dünyadan keçib

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

İnkarı eşitmək mənə xoş olmur,

Qulaq da, ürək də duyur, daş olmur,

Son həsrət öncədən axı faş olmur...

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Sormayıb əhvalım , bilməməyinlə,

Hərdən sevinməyib, gülməməyinlə...

Sevgin əkizdirsə gəlməməyinlə,

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Ətirli yazım ol sən qışdan əvvəl,

Gizlət fərzi də yır-yığışdan əvvəl,

Gurlayan göy kimi yağışdan əvvəl

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəçəksən.

 

Nə "hə"de, nə "yox" de, sus dəniz kimi,

Bağlan yollar kimi, örtül iz kimi,

Qapan doğru kimi, sapan düz kimi,

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Mənim gələcəyim -- and sədaqətim,

Hökmümün qəlbidir qərarım, qətim,

İsti ismarıcım -- qəlb inayətim:

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən.

 

Gəlməsən qədəri bölə bilərsən;

Üzüboz inada gülə bilərsən...

Ən azı bir heca "gəl!"ə bilərsən...

Gəlməsən, söyləmə gəlməyəcəksən!

 

SEVGİ BELƏ OLUR

 

Bilməm Günəş hardan doğdu...

Şəfa yağmur necə yağdı...

Bu, nə əhval, bu, nə çağdı --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Ətəkdən atıb daşını,

Uca tutursn başını.

Adam unudur yaşını --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

"Ox"un yıxarı çəkilir...

Yoxun yaxarı çəkilir...

Yuxun yuxarı çəkilir --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Gah bulaq kimi axırsan,

Gah şimşək olib çaxırsan,

Gah qəribtək darıxırsan --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Ürək ürəkdən güc alır,

Ruhun zamandan öc alır,

Yolağın yollarda qalır --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Bəzən qeyibdən gülürsən,

Bəzən qəmdən bükülürsən;

Bilmirsən nədən "ölürsən" --

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Qalırsan hicran əlində;

Bəbəyin ümüd selində...

Bir ad dolaşır dilində...

Lələ, sevgi belə olur?!

 

Səsin bəstə, könlün səsdə;

Bir şərqisən bu həvəsdə...

Ey Nəğməkar, öt ahəstə:

Elə sevgi belə olur,

Lələ, sevgi belə olur!

 

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu türk dünyasının zəngin mədəni irsinin beynəlxalq aləmdə təbliği istiqamətində çoxsaylı layihələr həyata keçirməkdədir. Bu layihələrdən biri “Azərbaycan qadın şairlərinin poeziya antologiyası”nın hazırlanması, Azərbaycanın görkəmli şairələrinin şeirlərinin müxtəlif dillərə tərcümə edilməsi və çap olunmasıdır. Azərbaycan, ingilis, alman və italyan dillərində nəşr edilən “Azərbaycan qadın şairlərinin poeziya antologiyası” kitabı ərəb dilində də işıq üzü görüb.

Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan AzərTAC-a bildirilib ki, nəşr ərəb auditoriyasını şairələrin mənəvi dünyası ilə yanaşı, qadınların cəmiyyətdəki mövqeyi və onların ədəbiyyatdakı rolu, eləcə də Azərbaycanın çoxəsrlik mədəni dəyərləri ilə tanış edir.

Kitab Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyevanın “Mənəvi ucalıq” “Ön söz”ü ilə açılır. Antologiyanı Azərbaycan dilindən ərəb dilinə tərcümə edən Misirin Ain Şams Universitetinin professoru Əhməd Sami Elaydidir. İllüstrasiyaların müəllifi gənc rəssam Məryəm Əsədovadır.

Kitabda 800 il ərzində əsərləri ilə dünya ədəbi irsinə təkrarsız nümunələr bəxş edən Azərbaycanın qadın şairələrinin şeirləri, eləcə də onların həyat və yaradıcılığı barədə məlumatlar öz əksini tapır.

Təqdim edilən antologiyada Məhsəti Gəncəvi, Ağabəyim ağa Ağabacı, Xurşidbanu Natəvan, Ümmügülsüm, Mirvarid Dilbazi, Nigar Rəfibəyli, Mədinə Gülgün və digər qadın söz sənətkarlarının xüsusi ustalıq və bədii-estetik zövqlə yaratdıqları əsərləri yer alır.

 

 

Fevralın 2-də Azərbaycan İstiqlal Muzeyində 2 Fevral- Gənclər Günü münasibətilə tədbir təşkil olunacaq.

Muzeydən bildirilib ki, “Qələbə ruhlu Azərbaycan gəncliyi” adlı tədbirdə gəncliyin bu günü və sabahı ilə bağlı görülən işlərdən danışılacaq, onlara dövlət tərəfindən göstərilən dəstəklə bağlı məruzələr dinləniləcək.

Tədbirin musiqili proqramla davam edəcəyi nəzərdə tutulur.

Cümə, 28 Yanvar 2022 13:00

Antarktida, İosif Brodski və 1-ci Pyotr

Bu günə - yanvarın 28-nə təsadüf edən əsas tarixi hadisələri “Ədəbiyyat və incəsənət” portal olaraq diqqətinizə çatdırırıq:

 

Antarktidanın kəşfi günü


Antarktida sözünün mənası bilirsinizmi nədir? “Ayının əks tərəfində”dir. Qədim yunanlar buzlu şimalı Böyük Ayı qübbəsinin şərəfinə Arktikos adlandırıblar, amma bura çox soyuq olduğundan orda əsl ayılar yaşamırlar. Antarktida da yunancada Arktikanın əksi mənasını bildirir. 
1820-ci ilin 28 yanvarında “Vostok” və “Mirnıy” adlı iki gəmi ilə ruslar Bellinsqauzenin və Lazarevin başçılığı altında bu sirli materiki – sonuncu, altıncı materiki kəşf ediblər. Bu gün Antarktida heç bir ölkəyə aid deyil, ərazisi 13, 6 milyon kilometrə bərabərdir. Bura planetin ən soyuq və ən quru zonasıdır. Burda illik yağıntı cəmi 10 santimetrə bərabərdir. Planetin içməli su ehtiyatının 70 faizi Antarktidadadır.
Mütəxəssislər buranın iqlimini Marsın iqlimi ilə eyniləşdirirlər, təsadüfi deyil ki, NASA kosmik sınaqları burada həyata keçirir. Antarktidada ən soyuq hava 91,2 dərəcə şaxtanın qeydə alınması ilə müəyyənləşib, yayda burada 30-50 dərəcə şaxta olur. Burada cəmi iki bitki var – Kolobantuskito və Antarktida çəmənliyi. Heyvanlardan isə burada yalnız pinqvinlər yaşayırlar. 

Qitə beynəlxalq qoruq hesab edilir. 
Ciddi sözümdür, elə arzulayıram ki, kaş Antarktidada bir metereoloji stansiya qurulaydı, onu işlətməyi də mənə həvalə edəydilər. Pinqvinlərlə, kolobantuskito ilə yoldaşlıq edə-edə oradaca yaşayaydım.
Beynəlxalq Personal məlumatların qorunması günü
İnsanların konfidensial məlumatlarının qorunması, xüsusən indiki İKT-nin hədsiz yüksəlişi, robot casusların, dinlənmə aparatlarının, video kameraların tüğyan etdiyi zamanda vacib hesab edilir. Data Privacy Day – 1981-ci ildən etibarən 27 Avropa ölkəsində, ABŞ və Kanadada qeyd edilir, Avropada bu gün İnformasiyanın müdafiəsi günü adlanır. 
Hər bir insan izlənilməməyə, gizlin məlumatlar saxlama hüququna malikdir, amma çox təəssüf ki, bu qaydalara əksərən əməl olunmur. Nə isə. 

Ukraynada Dövlət bayrağının təsdiqlənməsi günü

Ukraynanın Ali Radası 1992-ci ilin bu günündə sarı-göy bayrağı rəsmi olaraq təsdiqləyib, odur ki, bu gün qardaş ölkədə Dövlət Bayrağının təsdiqlənməsi günü kimi qeyd ediləcək. Hər ilin 23 avqust tarixi isə Ukraynada Dövlət basyrağı günü kimi qeyd edilir. 
Sovet imperiyasından qopan bütün xalqlar eyni acılar yaşayıblar, müstəqillik onlar üçün ağır itkilər bahasına başa gəlib. İndi bu xalqlar öz müqəddəs bayraqlarına sarılaraq müstəqilliklərini qorumaq uğrunda çabalar göstərməkdədirlər. Bu ukraynalılar üçün müqəddəs gündə hər bir ukraynalını, eləcə də Azərbaycan – Ukrayna dostluq və qardaşlığına töhfələr verən Ukraynanın ölkəmizdəki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Vladıslav Kanevskini təbrik edir, jovto-siniy (sarı-göy) bayrağın daim dalğalanmasını arzu edirik.

Kazu günü

Amerikalıların bu nəfəs çalğı aləti 1840-cı ilin bu günündə kəşf edilib, dünya musiqisinə möhkəm daxil olub, xüsusi skiffl stili məhz bu alətlə yaranıb. 
Odur ki, təqvimə ayrıca Kazu gününü salmaqla bu alətə rəğbət izhar edilir. Adi hakim fitinin böyüyünü xatırladan kazu ilə bağlı amerikalıların böyük planları var, yeni dünyanın özünəməxsus nələrisə çox az olduğundan, onlara dəyər verməyi vacib bilirlər. 


Erməni ordusu


Nə deyirsiz deyin, amma bədxah qonşularımız bu gün Ordu gününü heç də alnıaçıq və üzüağ keçirə bilməyəcəklər. 44 günlük müharibədə onların ordusu necə pazlanıbsa, hələ də “dadı damaqlarından” getməyib. 
Bolqarlarda bu gün Qavril Lesnovskinin xatirəsi günüdür. 11-ci əsrin məşhur din xadimi, Lesnovski məbədinin yaradıcısı olub bu şəxs. 
ABŞ bu gün işdə şənlənmək gününü qeyd edəcək. Hamı iş yerində şənlənir, deyib gülürlər, yeyib içirlər. Burun sallayan əsla ola bilməz. Maraqlı təyinatdır, eləmi? Bu gün Amerikada həm də Milli Pediatr günüdür. Bəs mətbəx? Sualınız aydındır. Təqvimin hər gününə bir mətbəx bayramı salan amerikalılar bu gün də boş dayanmayacaqlar. Bu gün onlarda həm də Milli qarağatlı oladi günüdür.

Zəfər Tağı

1986-cı ilin 28 yanvarında havaya uçmasının 73-cü saniyəsində canlı yayımda Kanaveral burnu üzərində Amerikanın “Çellincer” kosmik gəmisi partlayıb. 1958-ci ildə Lego kompaniyası öz konstruktorunu üzə çıxarıb, hazırda dünya uşaqlarının bir nömrəli oyuncağıdır Lego konstruktorları. 1921-ci ildə Parisdə 1-ci dünya müharibəsində həlak olmuş naməlum əsgərə qoyulmuş abidənin açılışı olub. Bu abidə məşhur Zəfər Tağı adlanır. 1906-ci ildə Rusiya İmperiyasında qadınlar üçün ilk ali texniki məktəb – Sankt Peterburq qadın politexnik kursları yaradılıb. 

Bu sonetlər əsla unudulmaz

1978-ci ilin 28 yanvarında biri İtaliyanın Toskana şəhərində, biri Azərbaycanın Sumqayıt şəhərində iki nəfər dünyaya gəlib, birincisi dünya futbol tarixində ən dahi qapıçı kimi ad çıxarmış Canluicci Buffon, digəri Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığına və ədəbi tənqidinə layiqli töhfələr vermiş Elnarə Akimovadır.
1952-ci ilin bu günündə müğənni, xalq artisti Zaur Rzayev doğulub. Onun barəsində ayrıca yazı gedib.
1925-ci ilin 28 yanvarı Azərbaycan şairi, sonetləri ilə məşhur olan Adil Babayevin doğum günüdür. İllər ötsə də bu sonetlər sanki indi yazılıbmış kimi canlıdırlar, ruh oxşayırlar, bu, fenomenal haldır. 

Qoy yapışsın əlimdən günəşin şəfəqləri,
Yenə qalxım ayağa, seyr edim üfiqləri,
Çağlasın varlığımda işıq dolu bir ilham.

Mən ömür istəmirəm riya, xəyanət üçün,
Yurduma gərək olan söz üçün, sənət üçün,
Ömürdən doymamışam, həyatdan doymamışam.
Bu cür yazırdı Adil Babayev. Ruhu şad olsun!


1912-ci ildə abstrakt ekspressionizmin ilk görkəmli nümayəndəsi olan Amerika rəssamı Cekson Pollak, 1884-cü ildə isveçrəli alim, stratostat və batiskafları kəşf edən Oqyüst Pikar, 1706-cı ildə ingilis çapçısı, adına şrift olan  Con Baskervill, 1693-cü ildə rus çaritsası Anna İvanovna, 1611-ci ildə Ayın ilk xəritəsinin müəllifi, polyak astronomu Yan Qaveliy dünyaya gəliblər. 

İosif Brodskidən 1-ci Pyotradək

2015-ci ilin 28 yanvarında Vaqif Səmədoğlunu itirdik. Şairin xatirəsinə ayrıca yazı vermişik.
2010-cu ilin 28 yanvarında yazıçı Sabir Azəri, 2002-ci ilin 28 yanvarında “Balaca və Damda yaşayan Karlsson” və “Uzuncorab Peppi” kimi uşaqlar üçün şedevrlər yaratmış isveç yazıçısı Astrid Lindqren, 1996-cı ildə Nobel mükafatçısı, yəhudi əsilli şair, esseist İosif Brodski, 1980-ci ildə Azərbaycan peşəkar diktorluq məktəbinin yaradıcısı Aydın Qaradağlı, 1944-cü ildə görkəmli maarifçi Qantəmir, 1725-ci ildə rus imperatoru 1-ci Pyotr vəfat ediblər.

 

 

Bu gün Vaqif Səmədoğlunun anım günüdür. 7 il öncə - 2015-ci ilin 28 yanvarında Vaqif Səmədoğlu dünyaya əlvida deyib.

Onun barəsində rəsmi mənbələr belə məlumat verir: Vaqif Səməd oğlu Vəkilov; 1939-cu ilin 5 iyununda Bakıda, Səməd Vurğunun ailəsində dünyaya gəlib. Şair, dramaturq, publisist, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1989), Azərbaycanın xalq şairi (1999), Milli Məclisin deputatı (2000, 2005). Milli azadlıq hərəkatının liderlərindən biri olub. “İstiqlal” və “Şərəf” ordenləri kavaleridir, Humay və Nəsimi mükafatları laureatıdır.

Əslən Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndindən, Vəkilovlar soyundandır. Bülbül adına musiqi məktəbində, Dövlət Konservatoriyasında təhsil alib. Çaykovski adına Moskva Konservatoriyasında ixtisas kursu keçib (1962–1963). Sonra Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında fortepiano üzrə ixtisas müəllimi (1963–1971),  Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası Baş redaksiyasında incəsənət redaksiyasının müdiri (1968–1971),  Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında kino-aktyor teatrının ədəbi hissə müdiri (1982–1985) vəzifələrində işləyib, "Oğuz eli" və “Cumhuriyyət” qəzetlərinin baş redaktoru (1992–1994) olub.

Poeziya, musiqi, teatr və kino sahəsinə yaddaşlarda qalan, dəyərli töhfələr verib. "Yeddi şeir" adlı ilk mətbu əsəri 1963-cü ildə "Azərbaycan" jurnalında dərc olunub. Bundan sonra dövri mətbuatda vaxtaşırı çıxış edib. İlk kitabı – “Yoldan məktublar” 1968-ci ildə işıq üzü görüb. Yüz minlərlə insanın pərəstiş etdiyi şeirlərin, “Bəxt üzüyü” kimi filmin, “Bir axşam taksidən”, “Sən uzaq yaşıl ada” kimi mahnıların, “Yaşıl eynəkli adam” kimi tamaşanın müəllifidir.

Vaqif Səmədoğlu 2015-ci il yanvarın 28-də uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra Bakıda dünyasını dəyişib, Birinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. 2019-cu ilin iyununda Qazax rayonunun "Fəxri qazaxlılar" parkında büstü açılıb.

Rəsmi məlumat bu qədərdir. Amma, məncə, burda heç nə yoxdur. Vaqif Səmədoğlu bu məlumatlara əsla sığmaz.

O, sanki bu dünyanın adamı deyildi. Onun dilini küləklər bilirdi, buludlar, yağışlar, Günəş, Ay bilirdi, insanlar isə ya bilmirdi, ya da bilməkdə çətinlik çəkirdi.

Qohumluq əlaqəmiz olsa da Vaqif əmiylə çox az-az görüşürdük, onun üçün darıxanda şeirlərini oxuyurdum. O şeirlər bizim qalaktikadan kənarda yaranıb göndərilirdilər bizim ixtiyarımıza.

 

Kağızın üstünə düşüb, 

İki əlimin kölgəsi.

Yenə də lap zilə qalxıb

Təkliyin yalquzaq səsi...

 

Vaxtdan yaxa qurtarmışam,

Bilmirəm saat neçədir.

Ay yarımçıq, ulduzlar yox,

Yaman ölməli gecədir...

 

Nə varım var, nə barxanam

Ömür yükü bağlamağa.

Allah, məni yarı öldür,

Yarı saxla ağlamağa...

 

Bunu yalnız Vaqif əmi bu cür yaza bilərdi. Başqa heç kim.

Eləcə də bunu:

 

Bu payız da başlandı, 

Bu yağış da... 

Ölülərim, 

Dirilərim dolanır içimdə, 

Xatirələr səyriyir gecəmdə, 

Təkliyimi minib at tək 

Yanır 

sönür 

ötür ömrüm... 

Ekspreslər dayanmayan 

Kiçik stansiyalar tək.

 

Çox təəssüf ki, insan ömrü həqiqətən böyük vağzallara deyil, kiçik stansiyalara sığışır yalnız. Və ən böyük həsrət, ən böyük nisgil kiçik stansiyaların dayanmadan, sürətlə ötüb keçən ekspress qatarlara olan həsrətidir.

Ruhun şad olsun, Vaqif əmi.

 

VARİS

 

 

 

 

 

 

 

Musiqi

 

 

 

 

 

 

Bir xatırlayın, sovet dönəmində məşhur bir xalq mahnısı var idi, “Dilbərim”. Onu oxumaqla gündəmə gəlmiş müğənni Zaur Rzayev necə sevilirdi. Elə bir dövlət konserti olmazdı ki, orda tamaşaçıların gur alqışı altında Zaur Rzayev bu mahnını oxumasın.

 

Zaur Əlihüseyn oğlu Rzayev 1952-ci ilin 28 yanvarında Qazıməmməd (indiki Hacıqabul) rayonunda, dəmiryolçu Əlihüseyn Rzayevin ailəsində anadan olub. O, ilk dəfə 8 yaşında Dəmiryolçular klubunun istirahət konsertində səhnəyə çıxıb. Bir müddət sonra Müslüm Maqomayev adına Dövlət Filarmoniyası nəzdində fəaliyyət göstərən xalq çalğı alətləri ansamblına solist götürülüb.

 

15 illik musiqi təhsili olan sənətçi Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Mahnı və Rəqs ansamblının rəhbəridir.

 

Zaur Rzayev 1998-ci ildə Əməkdar, 2003-cü ildə Xalq artisti fəxri adlarına layiq görülüb.

 

Tanınmış müğənnimizi təbrik edirik.

 

 

İsrailin Qüds şəhərində keçirilmiş “Bethelehem Star” Yaradıcılıq üzrə Beynəlxalq Festival-Müsabiqəsində Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin Süleyman Ələsgərov adına 1 nömrəli uşaq incəsənət məktəbinin Fortepiano ixtisası üzrə V sinif şagirdi İnci Həsənli uğurla çıxış edib.

 

Baş İdarədən bildirilib ki, İnci Həsənli “İnstrumental” nominasiya üzrə orta yaş kateqoriyasında “solo piano”da ifasına görə Qran-Pri mükafatına layiq görülüb.

 

Azərbaycan Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev İlham Əliyev bu günlərdə, böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Bakıda ucaldılan abidəsinin açılışını etdi. Dövlətimizin başçısı abidənin açılışında həmişə olduğu kimi dolğun və məzmunlu nitq söylədi. Düşünürəm ki, böyük xeyriyyəçinin abidəsinin açılışı “Şuşa İli”nin ilk mühüm mədəni hadisəsi olması etibarilə mühüm hadisədir. 

 

Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin ucaldılması ilə bağlı məsələ Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın 2019-cu ilin martın 1-də mədəniyyət və incəsənət xadimləri ilə görüşündə qaldırılmışdı. O zaman dövlətimizin başçısı məsələyə öz ilkin müsbət cavabında Hacı Zeynalabdin Tağıyevin böyük insan, böyük xeyriyyəçi və Azərbaycan xalqı qarşısında çox böyük əməyi olan bir şəxsiyyət olduğunu bildirmişdi: “Hacı Zeynalabdin Tağıyevin xeyirxah fəaliyyəti bizim ailəmizdə də özünü göstərib. O vaxt mənim babam Əziz Əliyev ona məktub yazaraq xahiş etmişdi ki, ona pul versin, getsin həkim peşəsinə yiyələnsin. Hacı Zeynalabdin, əlbəttə ki, onu tanımırdı, tanıya da bilməzdi. Tək o məktuba görə ona pul göndərdi. O pulla da Əziz Əliyev getdi Sankt-Peterburqda Hərbi-Tibbi Akademiyaya daxil oldu, həkim oldu, ondan sonra da onun həyatında yeni dövr başladı. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin minlərlə, bəlkə də on minlərlə insana köməyi dəyib və mənim Prezident kimi addımlarımdan biri də o idi ki, onun evi əsaslı şəkildə təmir olunsun”.

Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılması ilimizin ilk böyük mədəni hadisələrindən biridir. Abidə Azərbaycan Prezidentinin 2020-ci ildə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin ucaldılması ilə bağlı imzaladığı müvafiq Sərəncam əsasında keçirilmiş açıq müsabiqənin qalibi Xalq rəssamı, tanınmış heykəltəraş Xanlar Əhmədovun əl işidir. 

Bu fikirlər Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın “Abidəsi könüllərdə və könlümüzün paytaxtı Bakıda ucalır” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. Yazını təqdim edirik. 

Tarixdə də, bizim şəhərimizdə və ölkəmizdə də varlı, imkanlı insanlar çox olub. Əlbəttə, heykəllər varlılara deyil, könlü varlılara, xeyirxahlara ucaldılır. Ömrü boyu Bakının, ümumən Azərbaycanın inkişafına, abadlaşmasına böyük töhfələr vermiş Hacı Zeynalabdin Tağıyevin dövründə ondan daha zəngin insanlar olsa da, o, xeyriyyəçilikdə ən öndə olan, digər milyonçuları da buna təşviq edən könül zəngini olub. O çox kasıb ailədə böyümüş, lakin sərvət qazandıqdan, böyük imkanlar sahibi olduqdan sonra nə kasıblığı, nə kasıbları unutmayıb. Dövlət başçısının heykəlin açılış mərasimindəki nitqində vurğuladığı kimi, əgər Tağıyevin xeyriyyəçilik fəaliyyəti olmasaydı, yəqin ki, o, xalqın yaddaşında bugünkü səviyyədə əziz qalmazdı.

Tağıyevin təşəbbüsü, dəstəyi, bir çox hallarda bilavasitə maliyyələşdirməsi ilə ölkəmizdə bir çox önəmli layihə həyata keçirilib. Bakımızda teatr binası, bir çox sənaye müəssisəsinin tikilməsi, Azərbaycanda ilk dünyəvi Qız Məktəbinin açılması, paytaxtda ilk tramvay xətlərinin çəkilməsi böyük xeyriyyəçinin adı ilə bağlıdır. Günü bu gün də Bakının gözəlliyinə, memarlığına zənginlik qatan, şəhərimizə rövnəq verən bir çox gözəl binanın inşası o, yanarürəkli, vətəncanlı xeyriyyəçinin adı ilə sıx bağlıdır. Ayrıca, Tağıyevin təhsillə bağlı özəl təşəbbüsləri yalnız paytaxt Bakı ilə məhdudlaşmır; o cümlədən, Şamaxıda, Gəncədə, Naxçıvanda, habelə qonşu Gürcüstanda soydaşlarımızın sıx yaşadığı bölgələrdə onun ayırdığı vəsaitlə məktəblər açılıb. Yüzlərlə azərbaycanlı gənci Rusiyanın, Avropanın aparıcı ali təhsil ocaqlarına oxumağa göndərən də məhz o, olub.

Paytaxt Bakıya təmiz, keyfiyyətli içməli suyun çəkilməsi (“Şollar su kəməri”) də Tağıyevin çoxsaylı xeyriyyəçilik fəaliyyəti içində aparıcı yerdədir. Yalnız onu deyək ki, o kəmər bu gün də fəaliyyətdədir və Bakı, Sumqayıt, Abşeron sakinlərinə xidmət edir.

Yeri gəlmişkən, Bakıya ikinci böyük su kəməri Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü və Sərəncamı əsasında çəkilib. 2010-cu il dekabrın 28-də “Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri” xalqcanlılığın, əhalinin rifahının, sağlamlığın dərindən düşünülməsi ənənələrinin yeni keyfiyyətdə davam və inkişafını ifadə edir.

Hacı Zeynalabdin Tağıyev, həmçinin müqəddəs “Qurani-Kərimi” Azərbaycan dilinə tərcümə etdirib, bir çox dini abidə tikdirib, yaxud əsaslı təmir etdirib.

Mədəni irsə münasibətdə özünəməxsus həssaslıq göstərən ali dövlət rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə hələ 2000-ci illərin əvvəllərində Tağıyevin qəbrinin yerləşdiyi Pir Həsən ziyarətgahı abadlaşdırılıb, 2003-cü ildə isə böyük xeyriyyəçinin evi (hazırda Milli Tarix Muzeyinin binası) əsaslı təmir olunub. Yəni dövlətimiz də, xalqımız da Hacı Zeynalabdin Tağıyevin ölkə qarşısında, tarix qarşısında xidmətlərini, ümumən belə xidmətləri olan hər kəsi öz könlündə uca tutur. Bu ucalıq Azərbaycan xeyriyyəçilik institutunun, ən gözəl ənənələrin müstəqil respublikamızda yeni çağırışlarla davam və inkişafı ilə səciyyələnir. Xeyriyyəçilik sahəsində Azərbaycanda, ümumən Cənubi Qafqazda bu gün ən böyük təsisat Heydər Əliyev Fondudur. Heydər Əliyev Fondu iki on illikdir ki, qayğıya ehtiyacı olan insanlara kömək göstərir, mədəniyyətimizi dünyada təbliğ və tərənnüm edir, mədəniyyət, incəsənət, elm, təhsil, səhiyyə sahələrinə töhfələr verir.

Azərbaycanın multikultural dəyərlərinin, ümumən çağdaş dövlətimizin dünyada tanıdılmasında Heydər Əliyev Fondunun müstəsna xidmətləri danılmazdır. Fondun reallaşdırdığı fəaliyyətlərin nəticəsi olaraq respublikamız getdikcə daha da çox tanınır, Azərbaycan dostlarının sayı artır. Biz bu amillərin təsirini 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə aydın şəkildə gördük. Xalqımız çox yaxşı bilir ki, həmin vaxt güclü erməni lobbisi, dünya erməniliyi və onun havadarları Azərbaycan haqqında olmazın yalanları beynəlxalq media məkanında tirajlayır, informasiya təxribatları ilə məşğul olurdu; buna baxmayaraq, Heydər Əliyev Fondunun müxtəlif ölkələrdə həyata keçirdiyi layihələr, çoxşaxəli humanitar fəaliyyəti və Azərbaycanın çağdaş, qabaqcıl ölkə olaraq tanıdılması saxta erməni təbliğatını alt-üst etdi.

Vətən müharibəsindən sonrakı dönəmdə Heydər Əliyev Fondu öz qarşısında yeni – potsmüharibə vəzifələri müəyyənləşdirib. Yəni ənənəvi fəaliyyətlə yanaşı, Fond bu gün azad edilmiş torpaqlarımızda geniş fəaliyyəti ilə seçilir. Örnəyi, azad edilmiş torpaqlarda Fondun təşəbbüsü ilə hazırda dini abidələrimizin əsaslı təmir-bərpası və tikintisi prosesinə başlanıb: əziz Şuşada tarixi Yuxarı Gövhərağa, Aşağı Gövhərağa, Saatlı məscidləri, Ağdam şəhərindəki Cümə məscidi, Zəngilan şəhər məscidi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən əsaslı bərpa edilir. Eləcə də, Şuşa şəhərində, habelə Daşaltıda, Ağoğlanda (Hadrut) yeni məscidlərin tikintisi də Fondun təşəbbüsü ilə həyata keçirilir. Vaqifin Məqbərəsi, Şuşadakı bir sıra mədəniyyət ocağı Heydər Əliyev Fondunun hesabına yüksək zövq və peşəkarlıqla əsaslı təmir-bərpa edilib, həyata qaytarılıb, yenidən canlandırılıb. Ayrıca, bu işlərə ötən il bərpa edilən “Xarıbülbül” festivalı, “Vaqif Poeziya Günləri” ilə xüsusi rəng, ahəng və ritm qatılıb...

Müharibədən sonra yaradılmış “YAŞAT” Fondu və Qarabağ Dirçəliş Fondu da xalqımızın xeyriyyəçilik ənənələrin inkişafına, bu institutun davamlılığına, çiçəklənməsinə xidmət etməkdədir. Vətəndaşlarımız, dünya azərbaycanlıları, Azərbaycan dostları, eyni zamanda, özəl şirkətlər könüllü olaraq həm “YAŞAT” Fonduna, həm də Qarabağ Dirçəliş Fonduna vəsait köçürür və bu vəsait hesabına yüzlərlə qazimiz ölkəmizdə və xaricdə müalicə alır, öz sağlamlığını bərpa edir.

Bir sözlə, Hacı Zeynalabdin Tağıyevdən, onun möhtəşəm heykəlinin ucaldılmasından danışarkən, sövq-təbii, xeyriyyəçilikdən, ənənələrin davamından danışırıq. Nə xoş ki, günümüzdə onlarla örnəklər verə bilir, xalqımızın qədirşünaslığı, öz kökünə, irsinə bağlılığı ilə qürur duya bilirik!

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.