Super User
Kənan Hacı: “Sadəcə, peşəkarlara meydan vermək lazımdır”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında İntiqam Yaşarın budəfəki Şənbə qonağı yazıçı Kənan Hacıdır.
-Salam, Kənan bəy. Ədəbiyyat adamı kimi yaşamaq zövqünü necə anladardınız?
-Xoş gördük, İntiqam bəy. Səninlə uzun-uzadı söhbətlərimizin əsas mövzusu həmişə ədəbiyyat olub. Ədəbiyyat bizi bir araya gətirib. Ədəbiyyat insanları bir-birinə dost edir, ünsiyyət yaradır. Mən ədəbi aləmdə çox gözəl dostlar qazanmışam. Ədəbiyyat adamı kimi yaşamağın ən gözəl tərəflərindən biri də budur. Ədəbiyyat mənim üçün bir yol xəritəsidir, kompasdır. Ədəbiyyatsız dünyada oksigen çatışmazlığından adamın ürəyi partlayar. Ədəbiyyat havadır, sudur, gündəlik qida qədər həyati əhəmiyyət daşıyan tələbatdır. Yeməyi necə ləzzətlə yeyiriksə, mütaliə edəndə də, yazı yazanda da eyni zövqü yaşayırıq. Yəqin ki, sözə xidmət edən bütün qələm adamları eyni hisləri yaşayır. Ədəbiyyat məni uçurumlardan xilas edib, onun sayəsində mənəvi böhranları adlaya bilmişəm. Təklik, mənəvi sıxıntılar, çarəsizlik hissi tornado buludu kimi üstümə şığıyanda mənim dadıma çatan ədəbiyyat olub. Valideynlərimi itirəndən sonra, belə demək mümkünsə, ədəbiyyat mənə atalıq edib. Mark Tvenin məşhur fikirləri yadıma düşdü. Deyir ki, “uğur qazanmağın sirri öz peşəni istirahətə çevirməkdən ibarətdir”. Elə adamlar var ki, iş onlar üçün qeyri-sağlam asılılığa çevrilib, məcburiyyət qarşısında o işi görürlər. Xoşbəxt o insandır ki, işindən zövq alır.
-Kifayət qədər məhsuldar yazar sayılırsınız. Yazmaq Kənan Hacı üçün nə deməkdir?
-İnsanın maddi tələbatları olduğu kimi mənəvi tələbatları da olur. Yazmaq da mənim üçün mənəvi tələbatdır. Yazmaq istədiyim çox şeylər var, yaza bilmədiklərim var, bunlar nə vaxtsa yazılacaqmı? Bilmirəm. Daxili əhval-ruhiyyədən, yaradıcılıq enerjisindən asılıdır. Mənim içimdə bəzən ruhi təlatümlər baş verir, bəzən sanki dərin bir boşluğa düşürəm. Onda heç nə yaza bilmirəm, daxili vurnuxmalardan yaxa qurtarmaq üçün müxtəlif işlərlə başımı qatıram. Elə vaxtlar olub ki, dörd il bir cümlə də yazmamışam. Həyatımda ard-arda baş verən itgilər, taleyin zərbələri göz açmağa aman vermirdi. Bütün gücümü, enerjimi həyatda qalmaq üçün sərf edirdim. Düşünəndə ki, daha heç nə yaza bilməyəcəm, dəli olurdum. Şükür ki, o dönəm keçdi, tədricən yaradıcı atmosferi öz içimdə bərpa edə bildim. İndinin özündə də mənəvi yorğunluq hiss edəndə bir müddət qələmi dincə qoyuram. Təbiətin qoynuna gedirəm, orda ruhi dinclik tapıram, bir növ, özümü format edirəm. Təbiətlə təmas insanı təzələyir, ona inanılmaz enerji verir. Məsələn, dəniz mənim üçün sonsuz bir enerji mənbəyidir. Mən yorulanda dənizin sahilinə gedirəm. Fərq etməz, qış, ya da yay. Buzovnada, Bilgəhdə yaxşı dostlarım var, qışda da ruhum sıxılanda üz tuturam o yerlərə, şüşəli aynabənddən dənizi seyr edirəm. Şəhərə qayıdanda adam özünü, rus demiş, “svejiy” hiss edir. Qaxda ailəvi dostlarımız var, yayda gedib on-on beş gün qalıram. Bu yayın iyirmi gününü İlisuda keçirdim və orda bir povest yazdım. Bax, yazmaq belə bir mürəkkəb prosedurdur. Yazmağın dəqiq resepti olmadığı kimi günü, saatı da bəlli deyil. Bu, birbaşa insanın içindəki mexanizmdən asılıdır, o nə zaman işə düşəcəksə, sən yazmağa başlayacaqsan.
-Poeziya xətti ön planda olan bir yazar qəfildən ard-arda yazılan nəsr əsərlərinə keçid etdi. Səbəb nə oldu?
-Mənim ədəbiyyata yolum jurnalistikadan başlayıb. Doqquz yaşımdan şeir yazmağa başlamışam, yuxarı siniflərdə oxuyanda özümdən hekayələr quraşdırıb ümumi dəftərə yazırdım. Sonra onların hamısını cırıb atdım. Bəlkə iki-üç şeir arxivimdə qalıb. Mənim nəsrə keçməyim qəfil olmayıb, 90-cı illərdən ara-sıra hekayələr yazırdım. Bir dəfə “Məlikməmməd nağılı”nı dekonstruksiya etmək ağlıma gəldi. Öz aləmimdə postmodern bir hekayə yazmaq istədim. Beləcə, “Quyu” hekayəsi yazıldı. Bu hekayə marağa səbəb oldu. O hekayənin yazılmasından iyirmi il keçib, hələ də “Quyu”nu xatırlayırlar. Həmin hekayəni “Quşlar üçün karusel” hekayələr kitabıma daxil etmişəm. Hekayə “Ədalət” qəzetinin ədəbiyyat əlavəsində çap olunandan sonra xalq yazıçısı, rəhmətlik Sabir Əhmədli ilə Vahid Poeziya evində rastlaşdıq, çay süfrəsi arxasında xeyli söhbətləşdik. Sabir müəllim dedi ki, sənin hekayən çox xoşuma gəldi, yanaşma tərzin yenidir. Sonra bir yazı da yazdı bu hekayə haqqında. Mən həmin yazını “Çəhrayı qan” kitabımda ön söz kimi vermişəm. Bundan sonra bir neçə hekayə də yazdım və beləcə, proza məni özünə çəkdi. Onu da deyim ki, mənim ilk kitabım “Özündən qaçmaq olmur” şeirlər kitabıdır, kitaba ön sözü tənqidçi Əsəd Cahangir yazıb. Şeirlərim haqqında müxtəlif vaxtlarda Vaqif Yusifli, Səlim Babullaoğlu, Tofiq Abdin və digər ciddi qələm adamları yazılar yazıblar. İndiyəcən üç şeirlər kitabım nəşr olunub. Sonuncu şeir kitabım “Səssizliyin cismindəki sirr” ötən il İstanbulda POST Yayınlarında dərc olundu.
-“Yaddaş kartı” əsərində bir köhnə Bakı həsrəti xüsusi xətt kimi sonacan davam edir. Köhnə Bakı Kənan Hacı üçün necə məna kəsb edir?
-Sovet dövründə Bakı çoxmillətli şəhər olub, müxtəlif millətlərin nümayəndələri bu şəhərdə əmniyyət içində yaşayıblar və şəhərin ruhuna ekzotik elementlər əlavə ediblər. İndi Bakı meqapolis şəhərə çevrilib, amma mən köhnə Bakı üçün çox darıxıram və bu nostalji son dərəcə təbiidir. Çünki mənim uşaqlığım Bakı kəndində keçib, o kəndin dənizi, əhəng daşından hörülmüş alçaq hasarları, həsir oturacaqları, yelləncəkləri, qumsallıq, əncir, üzüm bağları üçün burnumun ucu göynəyir. Ən çox da məhləmizdəki qollu-budaqlı, iri tut ağacı tez-tez yuxularıma gəlir. O tut ağacının altı mənim üçün dünyanın ən işıqlı parçası olaraq qalır, harda olsam da o ağacın işığı mənim içimdədir. O retrospektiv məkanda namaz qılan qocalara bənzəyən kirli neft mancanaqları da, qumlu sahil də, sahildəki yorğun gəmi də, tut ağacı da bir bütöv halındadır. Sanki ağ-qara ekranda köhnə filmi seyr edirsən. Zaman məni o məkandan uzaqlaşdırdıqca həmin görüntülər rəngsiz bir hüzn yaradır. Bu məkanın mənim üçün ayrıca bir geoloji qatı var, bura sanki Anubisin keşik çəkdiyi yeraltı labirintdir və Mark Tvenin Tom Soyyeri kimi heç bu labirintdən çıxmaq istəmirsən.
Mən Bakını idealizə etmək fikrindən uzağam. Bu gün ölkənin baş kəndi olan Bakının bütün bəşəri dəyərləri özündə birləşdirməsi, Şərqlə Qərbin sintezini yaradan zahiri görünüşü dünya mədəniyyətinin bir parçası olmaq baxımından çox sevindiricidir. Amma biz dünənimizin, keçmişimizin də üzünə pərdə çəkməli deyilik. Köhnə Bakı indi “Sovetski”, “Zavağzalnı” deyilən yerlərin dar küçələrinə, bir az da İçərişəhərin daş döşənmiş yollarına sığınıb. Mən bu küçələrdən keçəndə sanki keçmişimə səyahət edirəm. “Yaddaş kartı” da o nostalji hislərdən yarandı.
-Son zamanlar çap olunan kitablarınız nəsr kitablarıdır. Nəzmlə tamamilə sağollaşdınızmı?
-Əsla. Xeyli sayda təzə şeirlər yazmışam. Bu günlərdə bir qismini “Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap etdirdim. Şeir mənim həyatımın ritmidir, ay ərzində ən azı, iki-üç şeir yazıram və sosial şəbəkələrdə paylaşıram. Gələn il üçün bir şeir kitabı planlaşdırmışam. Sağlıq olsun.
-Uzun müddət jurnalistika sahəsində də fəaliyyət göstərdiniz. Hansı səbəbdən uzaqlaşdınız?
-Üç il “İki sahil” qəzetinin parlament müxbiri kimi fəaliyyət göstərmişəm. Sonra “Ədalət” qəzetində, Kulis.az-da, Publika.az-da, “Aydın yol” qəzetində redaktorluq etmişəm. Əslində jurnalistikadan tam uzaqlaşmamışam. Mənim yazılarım ədəbi jurnalistikaya aiddir, zaman-zaman sənət adamlarından, yazıçılardan, şairlərdən, rəssamlardan, bəstəkarlardan müsahibələr götürmüşəm. Bu müsahibələri toplasam, iki cildlik kitab olar. Mən jurnalistikaya da yaradıcılıq kimi baxıram. Jurnalistikada ən çox sevdiyim reportaj janrıdır. 2019-cu ildə Avrasiya materikinin Ədəbiyyat üzrə 4-cü “LiFFt” festivalı Bakıda, Heydər Əliyev Mərkəzində keçirildi. Dünyanın 52 ölkəsindən 150-dən çox ədəbiyyat və mədəniyyət xadimi Bakıya gəlmişdi. Üç gün davam edən bu möhtəşəm tədbirdən geniş reportaj hazırladım və həmin reportaj mənim jurnalist bioqrafiyamda əlamətdar bir hadisə idi. “Bakıda ədəbiyyat rüzgarı” adlı yazım “Ədəbiyyat qəzeti”ndə yayımlandı. Həmin festival günlərində türk şairi Tuğrul Tanyolla, serb şairi Radomir Andriçlə, ingilis şairi Riçard Berenqartenlə, bir çox şair və yazıçılarla tanışlığımız yarandı. Bu tədbirin Bakıda keçirilməsində böyük əməyi olan yazıçı dostum Varisə fürsət düşmüşkən, bir daha təşəkkür edirəm. Düşünürəm ki, bu illər ərzində hazırladığım reportajları toplayıb kitab halında çap etdirmək lazımdır. İlk fürsətdə bunu gerçəkləşdirəcəyəm.
-Kənan bəy, teleserial ssenarisi də yazdınız. O mühitə bələd yazar kimi fikriniz maraqlıdır. Bu gün niyə səviyyəli, tamaşaçını cəlb edən seriallar yoxdur?
-Hə, “Atılmışlar”ın ssenarisini gənc yazıçı dostum Pərviz Seyidli ilə birlikdə yazdıq. Birgə çalışmaq təklifi ondan gəldi və mən də məmnuniyyətlə razılaşdım. Serial işi ədəbiyyatdan tamamilə fərqli bir sahədir. Peşəkar yazıçı ola bilər ki, ssenari yaza bilməsin. Ssenaridə çeviklik və lakonizm tələb olunur, dinamikanı qoruyub saxlamağı, tamaşaçının nəbzini tutmağı bacarmalısan, süjet xəttini inkişaf etdirmək, epizodlar arasındakı keçidlər riyazi dəqiqlik tələb edir. Romanın süjet xətti ilə ssenaridəki süjet xətti tamamilə fərqli anlayışlardır. Mən bunu bir neçə aylıq iş prosesində əyani şəkildə gördüm. Yazıçılıq fərdi işdir, sssenarist isə kollektivlə işləyir. Ssenarist kimi formalaşmaq üçün mütləq təcrübə keçmək lazımdır. Mən təəssüf edirəm ki, bizim istedadlı yazıçılarımız rejissorlarla sıx əlaqədə deyil. Rejissorların mütaliəsizliyi də bəzən bayağı serialların ortaya çıxmasına səbəb olur. Nəticədə bu sahəyə təsadüfi adamlar ayaq açır və ssenarist kimi təqdim olunurlar. Amma vəziyyət o qədər də ümidsiz deyil, yaxşı seriallar çəkilir. Məsələn, Pərviz Seyidlinin ssenarisi əsasında rejissor Elvin Rüstəmzadənin çəkdiyi 12 seriyalı “Simurq” filmi həqiqətən də mükəmməl bir filmdir. Bu filmin ötürdüyü mesajlar, alt qatında gizlənən ideya, rejissor işi, aktyor oyunu möhtəşəmdir. Elvin Rüstəmzadə gənc olmasına baxmayaraq, çox gözəl rejissordur. Pərviz Seyidli də kifayət qədər mütaliəli və istedadlı yazıçıdır. Şərq mistikası ilə işləmək onda çox gözəl alınır. Bu iki istedadlı insanın iş birliyi teleserial sahəsində müsbət irəliləyişlərə təkan verəcək. Buna əminəm. Biz “Atılmışlar”ı yazanda mən o yaradıcı auranın içinə düşdüm və gördüm ki, bu iş nə qədər çətin, eyni zamanda zövqvericidir. Məsələ burasındadır ki, hamı səviyyəli serial tələb edir, gəlin görək, bizdə ciddi filmlər baxılırmı, reytinq verirmi? Təəssüf ki, bu suala müsbət cavab vermək mümkün deyil. Onda ssenarist məcbur olur orta bir xətt tapır, həm tamaşaçını qane etsin, həm də alt qatında ciddi mətləbləri verə bilsin. Sözsüz ki, sənəti reytinqə qurban vermək olmaz. Bu sahədə orta yol tapmaqla tədricən tamaşaçının da zövqünü formalaşdırmaq mümkündür. Düşünürəm ki, tədricən seriallarımız da təkmilləşəcək. Tamaşaçı artıq gəlin-qayınana davalarından bezib. Ciddi seriallarımız yaranır. Məsələn, İlqar Fəhminin ssenarisi əsasında çəkilmiş “Çaqqal nəfəsi” serialı çox əla bir işdir. Pərviz Seyidlinin “Simurq” filmi, Rövşən İsaxın çəkdiyi seriallar, xüsusən “Yuxu kimi” serialı ideya və süjet baxımından bayağılıqdan çox-çox uzaqdır. Əksinə, bu seriallar tamaşaçını düşünməyə vadar edir, roman dadında filmlərdir. Düşünürəm ki, tədricən serial sənayesinə peşəkarlar gəldikcə səviyyə də yüksələcək.
-Sizcə, bizim efirlərin ortaya sanballı nümunə qoymağı üçün nə lazımdır? Bir yazar olaraq həlli nədə görürsünüz?
-Sadəcə, peşəkarlara meydan vermək lazımdır. Efirlərdən təsadüfi adamları kənarlaşdırmaq lazımdır. Bu qədər sadə. İşin keyfiyyəti peşəkarlıqdan asılıdır.
-Təşəkkür edirəm, maraqlı söhbət üçün.
-Mən də sənə təşəkkür edirəm.
Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumu başa çatdı
Şübhəsiz ki, həftənin əsas mədəniyyət hadisəsi 24-26 noyabr tarixində Bakıda keçirilən Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumu oldu. Dünən “Sovet dövründə Nizami tədqiqatları” mövzusu üzrə panel iclasla başa çatdı.
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı və Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə “Nizami Gəncəvi: mədəniyyətlər arasında körpü” mövzusunda gerçəkləşən beynəlxalq tədbir dahi Azərbaycan şairinin zəngin yaradıcılığı ilə bağlı maraqlı müzakirələrlə yadda qaldı.
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun rektoru Aqil Şirinovun moderatorluğu ilə noyabrın 26-da keçirilən son panel iclasda Tbilisi Dövlət Universitetinin əməkdaşı İrma Ratiani “Sovet və postsovet dövründə Nizami yaradıcılığı gürcü tədqiqatçılığında” adlı məruzəsini təqdim etdi.
Məruzəçinin çıxışından əvvəl moderator mövzu ilə əlaqədar qeyd etdi ki, sovet dövründə Nizami irsi ilə bağlı çoxsaylı aparılan tədqiqatlar əsasən ideoloji meyarlara söykənirdi. Əksər hallarda Nizami düşüncələri ideoloji tərəfdən yanaşılaraq təqdim edilirdi.
İrma Ratiani sovet dövründə Ş.Rustaveli və Nizami Gəncəvi irsinin geniş araşdırılması ilə bağlı gürcü alimlərinin məqalələrindən söz açdı. Bildirdi ki, qədim gürcü çoxcildli ədəbiyyatında yer alan əsərlərdə Nizami adına tez-tez rast gəlinir. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, Rustavelinin təsvir etdiyi eşqlə müqayisədə Nizami bu mənada tamam başqa bir dünya yaradır və onun eşqi daha böyükdür.
Mirzə Uluqbəy adına Özbəkistan Dövlət Universitetinin Özbək ədəbiyyatı kafedrasının müdiri Hamidulla Baltabayev “Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin özbək ədəbiyyatşünaslığında öyrənilməsi” adlı məruzəsində qeyd etdi ki, Özbəkistan Nizaminin tədqiqi baxımından öndə olan ölkələrdəndir. Bildirildi ki, təsadüfi deyil ki, Nizami "Xəmsə"sinin ən qədim variantı Özbəkistan Əlyazmalar Fondundan əldə edilib. Nizami "Xəmsə"si Özbəkistanın da qiymətli ədəbi xəzinəsi sayılır. Yazıçı-dramaturq Kamil Yaşen yazır ki, böyük şairin vəfatından on illərlə sonra Orta Asiyanın monqollar tərəfindən işğal olunduğu dövrdə Xarəzmdə naməlum özbək müəllif "Müftah ül-ədl" (“Ədalətin açarı”) adlı bədii əsər yaratmışdı. Bu əsərin əsasını Nizaminin "Şah və iki bayquş" haqqında hekayəti təşkil edirdi. Özbəkistanda müxtəlif zamanlarda müxtəlif elmi mənbələrdə Nizami yaradıcılığı, onun ayrı-ayrı əsərləri haqqında elmi-tənqidi məqalələr, araşdırmalar nəşr olunub. 1940-cı illərdə Nizami və Nəvainin yubiley günləri çərçivəsində bu səpgidə xeyli elmi məqalələr işıq üzü görüb. Özbək ədəbiyyatının klassiki, azərbaycanlı şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas, pedaqoq Maqsud Şeyxzadənin (1908-1967) yetirməsi olan filologiya elmləri doktoru, professor Natan Mallayevin "Nizami Gəncəvinin irsi və onun təlim-tərbiyəvi əhəmiyyəti" adlı monoqrafiyası bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Özbəkistanın muzey fondlarında Nizami haqqında 30-a yaxın əlyazma saxlanılır. Bunlardan 12-si “Xəmsə”yə aiddir.
Panelin son məruzəçisi, Özbəkistanın “Darakchi” nəşriyyat evinin direktoru Rustamjon Cabbarovun çıxışı xüsusilə maraqlı oldu. R.Cabbarov Azərbaycan dilində səlis çıxış edərək Nizami irsinə aydın baxışı ilə tədbir iştirakçılarının alqış və təqdirini qazandı.
* * *
Diskussiyalardan sonra forumun bağlanışı olduu. Mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev çıxış edərək üç gün davam edən foruma qatılan hər kəsə təşəkkürünü bildirdi: “Forumun adından da məlum olduğu kimi, Nizami Gəncəvi nəsillər arasında bir körpüdür. O səbəbdən forumun son günü gənclərin aktiv iştirakından çox şadıq. Nazirlik olaraq məqsədimiz mədəniyyəti sadəcə teatr, konsert kimi dar çərçivədə təbliğ etmək deyil, biz mədəniyyətin daha geniş anlamda tanıdılmasının əhəmiyyətli olduğunu qəbul edirik. Mədəniyyət həm də bəşəri dəyərdir. Nizami Gəncəvi də bizim mədəni dəyərimizdir. Nizami Gəncəvi Gəncədən doğan bir günəşdir. Səkkiz əsr keçməsinə baxmayaraq, Nizami öz hikmətləri ilə bu gün də böyük bir coğrafiyaya işıq saçır. Bütün dünya fəlsəfəsi bu günəşdən işıq alır və bu da bizim məsuliyyətimizi artırır. Biz xalq olaraq Nizaminin ideyalarını yaşatmalıyıq. Xalqımızın multikultural dünyagörüşünün formalaşmasında Nizaminin də rolu vardır”.
Forumun əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirən Elnur Əliyev bildirdi ki, beynəlxalq tədbir həm də Nizaminin bəşəri şair olduğunu bir daha sübuta yetirdi. Nazirin birinci müavini çıxışının sonunda forumda iştirak edən, dəyərli fikirlərini bölüşən qonaqlara təşəkkürünü bildirdi: “Gələcəkdə bir daha Nizami Gəncəvi çətiri altında görüşmək arzusu ilə sizlərə uğurlar arzulayıram”.
Bununla da Nizami soraqlı daha bir tədbir tarixə qovuşdu. İnsanlıq var olduqca Nizami ideyaları da yaşayacaq, böyük söz ustadı bizim müasirimiz olaraq qalacaq. Çünki dahi Azərbaycan şairinin bəşəriyyəti sülhə, əmin-amanlığa, birliyə, bərabərliyə, inkişafa, yeniliyə səsləyən idealları hər zaman aktualdır, gərəklidir.
Latviyanın məşhur musiqi qrupu Beynəlxalq Muğam Mərkəzində çıxış edib
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində (BMM) Latviya Respublikasının müstəqillik gününə həsr olunmuş konsert proqramı təqdim olunub.
BMM-dən bildirilib ki, Latviyanın ölkəmizdəki səfirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə noyabr ayında Azərbaycanda Latviya ilə bağlı bir sıra tədbirlərin həyata keçirildiyi bildirilib. Qeyd edilib ki, Latviyadan olan musiqiçilərin “Mello –M Cello Triosu” violonçel ifaçılarından ibarət qrupunun çıxışı həmin tədbirlərin davamıdır. Kitab mübadiləsi, rəsm sərgisi, Latviya animasiya film festivalı və digər layihələr maraqla qarşılanıb.
Sonra konsert proqramı təqdim olunub.
Qrupun repertuarında yer alan möhtəşəm əsərlər paytaxt tamaşaçıları tərəfindən maraqla qarşılanıb.
Qrup peşəkar musiqiçilər Karlis Auzans, Miķelis Dobičins və Janis Pauls tərəfindən 2005-ci ildə yaradılıb. Trio dünyanın xit əsərlərini ifa edir. Onların repertuarında müxtəlif ingilis dilində mahnıların instrumental cover versiyaları, xüsusilə də “The Final Countdown”, “Mission Impossible” ifaları məşhurdur. Dünyanın məşhur musiqiçiləri ilə bir səhnəni bölüşən qrupun Bakı konserti tamaşaçılarda unudulmaz təəssürat yaradıb.
Qeyd edək ki, BMM-nin səhnəsində dünyanın məşhur musiqiçilərinin çıxışı ənənə halını alıb.
Stefania Sini: “Qulliverin səyahəti” kitabında əsərin qəhrəmanları Nizami Gəncəvinin işlətdiyi sözləri əzbərləyirdilər
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı və Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə Bakıda keçirilən Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumu panel iclaslarla davam edərək yekunlaşıb.
AzərTAC xəbər verir ki, noyabrın 26-da keçirilən növbəti panel iclasda Piemonte Orientale Universitetinin tədqiqatçı alimi Stefania Sini “Nizaminin sözləri: “İsgəndər və Darius səfirləri arasında dialoq və onun müasir dil fəlsəfəsi və semiotikadakı əhəmiyyəti” mövzusunda çıxış edib.
O deyib: “Conatan Sviftin “Qulliverin səyahəti” kitabında əsərin qəhrəmanları əcnəbilərlə ünsiyyət qurmaq üçün yeni dil öyrənmək istədikləri təsvir olunur. Bu zaman müəllif Nizami Gəncəvinin sözlərinə istinad edir. Əsərin qəhrəmanı obyektləri adlandırmaq üçün Nizami Gəncəvinin işlətdiyi sözlərdən istifadə edirdi. Poetik sözlərin işlənməsi onların əzbərlənməsi baxımından daha asandır”.
Bu gün Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” operası nümayiş olunacaq
Bu gün Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin "Koroğlu" operası nümayiş olunacaq.
Operada teatrın aparıcı solistləri Xalq artisti Əkrəm Poladov (Əli), Əməkdar artistlər Ramil Qasımov (Koroğlu), İlahə Əfəndiyeva (Nigar), Cahangir Qurbanov (Həsənxan), Əliəhməd İbrahimov (Təlxək) və başqaları iştirak edəcəklər.
"Koroğlu" operasının quruluşçu rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Quliyev, xormeysteri Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyevadır. Tamaşanı Opera və Balet Teatrının baş dirijoru, Əməkdar artist, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Əyyub Quliyev idarə edəcək.
Rustam İqbol: “Nizamini dəyərləndirən onun multikultural bir şəxsiyyət olmasıdır”
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı və Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə Bakıda keçirilən Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumu panel iclaslarla dünın davam etdi və yekunlaşdı.
AzərTAC xəbər verir ki, dünən keçirilən son panel iclasda Özbəkistanın “Daragchi” nəşriyyatının rəhbəri Rustam İqbol (Rustamjon Djabborov) “Nəvainin dastanlarında Nizami ənənələri” mövzusunda çıxış edib.
O deyib: “Tədbirdə 15 ölkədən 40-dan çox alim iştirak edir. Bu, o deməkdir ki, dünyanın ən azından 15 ölkəsində Nizami Gəncəvini tədqiq edirlər. Nizami farsca yazıb, ancaq onun türk dilində divanələr yazdığı haqda məlumatlar da var. Nizami Gəncəvi dünyəvi bir şairdir. O, farca yazsa da, əsərlərində müxtəlif xalqların nümayəndələri təsvir olunur. Dahi yazıçılar dilləri, dinləri ayırmaq üçün deyil, əksinə bəşəriyyəti birləşdirmək naminə yazırdılar. Nəvai də deyirdi ki, düşmənçilik kişi işi deyil. Mənşəyi türk olan, ancaq farca yazan yazarlar az deyil”.
Dünya ədəbiyyatında başqa bir xalqın dilində yazan yazıçıların əsərlərindən nümunə gətirən natiq Nəvainin Nizami Gəncəvi haqqında gözəl fikirlərindən sitat gətirib. Bildirib ki, Nəvai Nizamini nəzm əhlinin ən böyük ustadı hesab edirdi.
Sonda panelin fəxri qonaqları Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyi münasibətilə təsis edilmiş xatirə nişanları ilə təltif edilib.
Təltifetmə mərasimində çıxış edən mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev tədbir iştirakçıları arasında tələbələri görməkdən məmnun olduğunu söyləyib. Bildirib ki, mədəniyyət teatr, musiqi kimi dar çərçivədə anlanmasın, geniş şəkildə təbliğ olunsun: “Bu gün Nizami böyük bir coğrafiyaya işıq saçır. Biz onu əsrlər boyu yaşatdığımız üçün və onun həmyerlisi olmaqdan fəxr etməliyik. Nizamini dəyərləndirən onun multikultural bir şəxsiyyət olmasıdır. Dünyagörüşünün formalaşmasında Nizami Gəncəvinin böyük rolu var. Buna görə istərdik ki, bölgədə sülh və əmin-amanlıq olsun. Nizami fəlsəfəsi bu bölgəyə həll yolu təklif edir”.
Bəstəkarlar İttifaqında “Nizami və musiqi” adlı konsert proqramı təqdim edilib
Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqında Bakı Musiqi Akademiyasını yeni bitirmiş gənc bəstəkarların, Nizami poeziyasına həsr olunmuş müsabiqənin qalibləri və laureatlarının kamera-vokal əsərlərindən ibarət “Nizami və musiqi” adlı konsert proqramı keçirilib.
AzərTAC xəbər verir ki, konsert proqramından əvvəl Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, Xalq artisti Firəngiz Əlizadə çıxış edərək dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illiyi ilə bağlı təmsil etdiyi qurumun gördüyü işlərdən danışıb. Bildirilib ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən bu ilin “Nizami Gəncəvi İli” elan edilməsi ilə əlaqədar olaraq, il ərzində Bəstəkarlar İttifaqında Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş bir sıra silsilə tədbirlər keçirilib. Respublikanın aparıcı musiqişünaslarının iştirakı ilə “Nizami və musiqi” mövzusunda keçirilmiş üç elmi konfransda Nizami poeziyası ilə musiqinin qarşılıqlı əlaqəsini geniş aspektdə əks etdirən tədqiqatlar təqdim olunub. Bu konfranslarda dahi şairin yaradıcılığından ilhamlanan Azərbaycan bəstəkarlarının yeni əsərləri səslənib. Habelə Bəstəkarlar İttifaqının təşkilatçılığı ilə keçirilmiş Nizaminin sözlərinə “Qəzəl-Romans” müsabiqələrində Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin müxtəlif nəsil nümayəndələri iştirak edib, müsabiqənin laureatlarının adları artıq ictimaiyyətə bildirilib və əsərlər ifa edilib.
İttifaqın sədri diqqətə çatdırıb ki, Nizaminin 880 illik yubileyinin ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda geniş şəkildə qeyd edilməsi, müxtəlif janrlarda yeni musiqi əsərlərinin yaranmasına impuls verib. Bu janrlar içərisində bilavasitə Nizaminin sözü ilə bağlı olan, səs ilə instrumental müşayiət üçün yazılmış vokal əsərlər mühüm yer tutur. Sevindirici haldır ki, bu prosesə gənc bəstəkarlar da fəal şəkildə qoşulub.
Tədbirdə, həmçinin AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun “Nizamişünaslıq” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təhminə Bədəlova çıxış edərək gənc bəstəkarların əsərləri haqqında öz təəssüratlarını bölüşüb.
Konsertin proqramına Respublika Təhsil Nazirliyi, Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası və Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının təşkilatçılığı ilə keçirilmiş “Nizami-Romans” müsabiqəsində iştirak etmiş gənc bəstəkarların (18-35 yaşadək) Nizami Gəncəvinin qəzəllərinə yazılmış ən yaxşı kamera-vokal əsərləri daxil edilib. Həmin müsabiqənin münsiflər heyətinə rəhbərlik etmiş Xalq artisti professor Firəngiz Əlizadənin təşəbbüsü ilə bu konsert gerçəkləşib.
Sonra tədbir Nizami Gəncəvinin sözlərinə 8 müəllifin romansı təqdim olunub.
Birinci Gəncə Kitab Sərgisi işə başlayıb
Gəncədə “Azərbaycan Nəşriyyatları” İctimai Birliyinin (ANİB) təşəbbüsü və təşkilatçılığı, Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti, Gəncə Regional Mədəniyyət İdarəsi və Gəncə İctimai İştirakçılıq Məclisinin təşkilati dəstəyi ilə “Nizami Gəncəvi İli”nə həsr olunan I Gəncə Kitab Sərgisi keçirilib.
AzərTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, əvvəlcə dahi şair Nizami Gəncəvinin məqbərəsi ziyarət edilib.
Sərginin açılışında Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin rəhbərliyi, Türkiyənin Gəncədəki Baş konsulu Zeki Öztürk, AMEA Gəncə bölməsinin rəhbəri, akademik Fuad Əliyev, Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı, deputatlar, yazıçılar və kitabsevərlər iştirak ediblər.
Bildirilib ki, üç gün davam edəcək sərgidə ölkənin 30-dan artıq nəşriyyatı və 10-dan çox kitab evi iştirak edir.
Sərgidə kitablara 50 faizədək endirim tətbiq olunur, həmçinin məşhur şair və yazıçıların iştirakı ilə təqdimatlar, imza mərasimləri, şeir gecələri, uşaqlar üçün nağıl saatları, rəssamların, müxtəlif sənət nümayəndələrinin əsərlərindən ibarət sərginin təşkili və bədii proqramlar keçiriləcək.
Öldür ki, abidə qoyasan
Sabah bazar günü olduğundan sabahkı əlamətdar hadisələri də bu gün diqqətinizə çatdırırırq:
28 noyabr. Xanuka günü
Bu gün qardaş yəhudi xalqının böyük bayramıdır, Xanukadır. Bu gün bütün Sinaqoqlarda möcüzənin şərəfinə şam yandırılacaq. Möcüzə isə eradan əvvəl 164 cü ildə Yehuda Makkaveyin ordusunun Çar Antiox üzərində qələbəsi şərəfinə məbədi şamlarla işıqlandırarkən baş verib, cansız aləm canlanıb.
Bayram 8 gün davam edəcək, işıq, sevinc, əylənmək, dadlı qida və şən oyunlar bayramı olan Xanuka hər bir yəhudinin ən sevdiyi bayramdır. Mütləq süfrəyə oladi şirniyyatı qoyulur və mütləq evlərdə şam yandırılır. İlk gün bir, hər gün artıra-artıra son gün də səkkiz şam yandırılır. Məktəblərdə tətil elan edilir, uşaqlara bol hədiyyələr vermək də bayramın atributudur. İsraildə yaşayan uşaqlar fırfıranı fırladıb sehirli “Böyük möcüzə burda olub” söyləyirlər, tarixi vətənlərində yaşamayanlar isə “burda” sözünü “orda” sözü ilə əvəz edirlər.
Gəlin səmimi qəlbdən yəhudiləri bayram münasibətilə təbrik edək!
28 noyabr. Yeni il mövludunun başlanğıcı
Bu bayramı isə xristianlar qeyd edirlər. Qırx gün davam edən mövludda əsas məqsəd xristianları qırx gün ərzində xristian kilsəsinin ən böyük bayramına – İsa peyğəmbərin doğum gününə hazırlamaqdır. Bu gündə bayram piroqu bişirmək, yumurta boyamaq adəti nəsildən nəslə keçir. Tolerant xalqıq, xaçpərəstləri də təbrik edirik.
28 noyabr. “Özünə əlavə baş düzəlt” günü
Darıxan insanların düşünüb təqvimə saldıqları bir gün. Hər cür maddi tələbatları ödənən insanlar darıxanda bundan da ağıllı bir şey tapmazlar ki. Özünə əlavə baş düzəlt. Palçıqdan, plastilindən, gipsdən, daha nədən. Ya da, düzəltməyə bir şey yoxdusa, əlavə başın şəklini çək. Bir başla yaşamaq yaxşıdır, iki başla isə daha yaxşıdır. Bir başın əzilsə belə digərinə güvənə biləcəksən.
28 noyabr. Con Lennon əfsanəsi
1974-cü ilin 28 noyabrında Nyu-Yorkun Medisson Skver Qarden konsert zalında dünyanın musiqi əfsanəsi Con Lennon (şəkildə) son dəfə səhnəyə çıxdı. Sonradan tarixdə qalmaq naminə bir alçaq fanatı tərəfindən öldürülən Lennon hamının yadında elə o son konsertindəki xəfif təbəssümü ilə qaldı, Mişel oxudu, İməcn oxudu. Hər bir müğənni üçün ilk və son konserti həyatının ən əsas konserti olur. Əfsus ki, Con Lennon son konsertinə çıxanda bunun son olduğunu bilmədi. Bilsəydi, bəlkə də yüz milyonların sevgisinin müqabilində səhnədən heç çıxmazdı...
1970-ci ildə İtaliyada fəaliyyət göstərərək dünyanı qorxu altında saxlayan “Qırmızı briqada” sol terror dəstəsi Pirelli zavodunda partlayış törədərək ilk terror aktını həyata keçirmiş olub.1954-cü ildə İtaliya əsilli amerika fiziki, atom bombasının yaradıcılarından biri, Nobel mükafatı laureatı Enriko Fermi dünyasını dəyişib. 1943-cü ildə tarixin məşhur Tehran konfransı baş tutub, Ruzvelt, Çörçil və Stalin faşist Almaniyasının taleyini həll ediblər. 1918-ci ildə Sovet Rusiyası Estoniyanı işğal edib. 1880-ci ildə rus simvolist şair Aleksandr Blok dünyaya gəlib. 1820-ci ildə isə marksizmin banilərindən biri, alman filosofu Fridrix Engels doğulub.
28 noyabr. Öldür ki, abidə qoyasan
Ən nəhayət, sonuncu qeydlərim 2007-ci ildə baş vermiş bir hadisə ilə bağlıdır. Ukraynanın Mariupol şəhərindəki səyyar zooparkdan həmin ilin mayında Qodzilla adlı timsah qaçır. Düz altı aylıq axtarışdan sonra noyabrın 28-də Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşları onu Mariupol İstilik Elektrik Stansiyasının su blokunda tapırlar. Bu inanılmaz möcüzə idi. Ağıllı timsah yüz minlərlə insanın gözündən oğurlanaraq hardasa 7-8 kilometr məsafə qət etmiş, İES-də sığınacaq taparaq azadlığına qovuşmuşdu, orada da 6 ay müddətində gözə görünmədən yaşamaq hünərinə imza atmışdı. Dərhal xəbər hər yana yayılır. İnsanlarda Qodzillaya qarşı müdhiş simpatiya yaranır. Amma özünə azad həyat qurmuş xoşbəxt timsahı FHN əməkdaşları zorla İES ərazisindən çıxarıb FHN-in yanğındansöndürmə idarəsində saxlayırlar ki, sonradan zooparka qaytarsınlar. Zavallı heyvan oradaca canını tapşırır.
Bu hadisə 6 ay həyəcanda olan bütün şəhər əhalisini sarsıtmışdı, narazılıqlarına səbəb olmuşdu. Sonradan Mariupolda Qodzillaya abidə də qoyuldu. Öldür ki, sonradan abidə qoyasan! Təzada bir bax. Əksərən çox ağıllı insanları da ya çartladıb, ya da güllələyib öldürürlər ki, sonradan onlara uzun-uzadı nekroloqlar yazsınlar, qəbirlərinə çox bahalı əklillər qoysunlar, dövlət təltiflərinə layiq görsünlər, abidə ucaltsınlar. Abidələr əksərən səmimiyyətə deyil, məkrə xidmət edirmiş. Bax belə.
Varisin “Həftənin təqvimi” yazısından
Qolodomor, Bryus Li və Karandaş
Bugünə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
27 noyabr. İynə və sap günü
Nədir bu günün anlamı, dərzilərləmi bağlıdır? Dərhal deyim ki, yox. İynə və sap – bir-birini tamamlama günüdür. Sapsız iynənin, iynəsiz də sapın bir dəyəri olmadığı üçün onlar vəhdətin simvoludurlar. İnsanların da, bildiyiniz kimi həyatda ikinci yarısı, onunla vəhdət təşkil edəcək tərəf-müqabili olur. Bu iynə və sap günündə hamıya öz vəhdət yarısını düz tapmağı, səhv etməməyi arzulayıram.
27 noyabr. Ukraynada milli matəm günü
Bu gün qardaş Ukrayana xalqı Qolodomor qurbanlarının xatirəsini ehtiramla yad edəcək. 1932-33-cü illərdə ukraynalıların kütləvi olaraq aclıqdan qırılması faktı mövcuddur. 13 milyon insanını həyatını itirdiyi o dəhşətli hadisənin səbəbini uzun illər Sovet rejimi dövrün çətinlikləri, taxıl ehtiyatlarının tükənməsi, quraqlıq, eyni zamanda əksinqilabi ünsürlərin törətdikləri sobotajlarla izah edib. Amma perestroykanın aşkarlıq siyasəti sovetlərin müdhiş cinayətinin üstünü açıb. Sən demə, 30-cu illərdə Ukraynanı bürüyən milli-azadlıq hərəkatının, Ukrayna xalqının sovet imperiyasından qopma tələblərinin müqabilində Kreml süni aclıq yaradaraq xalqı cəzalandırıbmış.
27 noyabr. Nüfuzlu alim Zakir Qarayevin 80 illiyi
Gəlin qocaman alimimizi təbrik edək və haqqında bəzi bilgilər əldə edək. 2001-2004-cü illərdə İstanbul Universitetinin Tibb fakültəsi, Mikrobiologiya və immunologiya kafedrasında professor vəzifələrində çalışan, 2004-cü ildən Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin Mikrobiologiya və immunologiya kafedrasına müdirlik edən Zakir Qarayev müxtəlif mikroorqanizmlər, radiasiya, hormonal preparatlar, antibiotiklər və s. təsirindən orqanizmdə baş verən immun çatışmazlıqların və ikincili infeksiyaların formalaşma mexanizmlərinin tədqiqinə, diaqnostika, müalicə və profilaktika tədbirlərinin təkmilləşdirilməsinə nail olan görkəmli alimimizdir. (Üstünə düşsə, covid əleyhinə vaksin də hazırlaya bilər). O, 300-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 4 monoqrafiyanın müəllifidir. Z.Qarayevin yazdığı “Tibbi mikologiya” kitabı mikoloji xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi haqqında qələmə alınan yeganə əsərdir. Onun rəhbərliyi altında 69 fəlsəfə doktoru, 20 elmlər doktoru hazırlanıb. O, SSRİ-də 3 dəfə dünya miqyaslı konqres təşkil edib, 2009-cu ildə Bakıda 23 ölkədən 300-dən çox alimin qatıldığı 3-cü Avrasiya Klinik Mikrobiologiya, İmmunologiya və İnfeksion Xəstəliklər Beynəlxalq Konqresinin prezidenti kimi konqresin təşkilatçısı olub. Z.Qarayev dünyanın bir çox nüfuzlu elmi cəmiyyət və universitetlərinin akademiki və fəxri doktorudur. O, 2010-cu ildə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülüb.
27 noyabr. Karandaş yadınıza düşürmü?
Hərb sevgili ruslar dəniz piyadası gününü bayram edəcəklər. Braziliyada əmək təhlükəsizliyi, İspaniyada müəllim, Britaniyada Lankaşir, Tailandda sağlamlığı möhkəmləndirmə günüdür. ABŞ isə bu dəfə Milli kremli Bavariya tortu gününü qeyd edəcək.
2010-cu ilin bu günündə amerikalı rejissor, “Ulduz müharibələri” və “Heç vaxt heç vaxt demə” kimi məşhur filmlərin rejissoru İrvin Kerşner dünyasını dəyişib. 1940-cı ildə xüsusən uşaqların çox sevdiyi, filmlərinə baxmaqdan doymadıqları, kinematoqrafiyanın savaş filmləri janrının ən görkəmli nümayəndəsi, Çin əsilli Amerika aktyoru Bryus Li doğulub.
1901-ci ildə Mixail Rumyantsev (şəkildə) – məşhur sovet klounu dünyaya gəlib. Uşaqkən bir dəfə atam məni Bakı Sirkinə aparmışdı, Karandaşın məzhəkəsinə. Bax Karandaş həmin Rumyantsevin təxəllüsüydü. Nə qədər gülmüşdümsə başımdan ağrı qalxmışdı. Sonradan – gərək ki, 83-cü ildə onun vəfat etməsi xəbərindən çox sarsılmışdım, xatırlayıram. O vaxtın yumoru, məzhəkəsi indiki kimi bayağı deyildi, hər bir ştrix hansısa anlamı ifadə edirdi. Həm gülürdün, həm düşünürdün.
1895-ci ildə isveçli Alfred Nobel Bakı neftindən qazandığı milyonlarının vəsiyyətnamə yazaraq Nobel fonduna köçürülməsini təmin edib. 1701-ci ilin bu günündə başqa bir məşhur isveşlinin – astronom, geoloq və meteroloq Anders Selsinin (temperaturun dərəcə ölçüsü onun adıyladır) doğum günüdür. 1095-ci ildə Roma Papası 2-ci Urbanın qərarı ilə tarixdə ilk səlib yürüşü baş tutub. E.ə. 8-ci əsrdə isə antik dünya ədəbiyyatının tanınmış siması, şair Horatsiy dünyasını dəyişib.
Varisin “Həftənin təqvimi” yazısından
