Super User
Cavad Mircavadov
“Mürəkkəb kompozisiya”.
Yetim uşaqlar günü, Hamletlə yüz-yüz vurmaq və lerikli Çelentano
Günün təqvimi Varisin təqdimatında
Hər vaxtınız xeyir. Tarixi və əlamətdar hadisələrlə çox zəngin olan bir günə qədəm qoyuruq.
6 yanvar
Ümumdünya müharibədə yetim qalmış uşaqlar günü
Bu günün təqvimə salınması Fransanın SOS Enfrans en Destresses təşkilatının sayəsində baş tutub. Hər bir müharibə yüz minlərlə, milyonlarla can alır, üstəlik, yüz minlərlə, milyonlarla uşağı da yetim qoyur. Sovetlər dönəmində biz Böyük Vətən Müharibəsi adlandırılan İkinci dünya müharibəsində valideyinlərini itirmiş kimsəsiz və sərkərdan uşaqlar barədə kitablar oxuyar, filmlərə baxar, təsirlənərdik. Amma Qarabağ müharibəsi bizə bu səhnələri daha real göstərdi, hazırda ölkəmizdə şəhid övladları mövzusu çox aktualdır. Onlar hər bir azərbaycanlı üçün doğmadır, əzizdir. Bu gün onlar xüsusən diqqət mərkəzində olmalıdırlar. Atası müharibədə şəhid olan hər bir uşaq arxasında Azərbaycan dövlətinin, Azərbaycan xalqının dayandığını hiss etməlidir.
Qucaqlaşma günü
Təqvim başbilənləri buyurur ki, bu gün qucaqlaşmaq lazımdır. Xüsusən, bir-birinə doğmalıq, sevgi, simpatiya hissi bəsləsələr belə cari işlərin çoxluğundan, yaxud məsafə baxımından qucaqlaşmağa təşnə ola-ola qucaqlaşa bilməyənlər üçündür bu gün. Bütün işlər, bütün məsafələr bu gün aradan çıxarılmalıdır, qucaqlaşmağa bəhanə qalmamalıdır.
Əslində, yaxşı təşəbbüsdür, nəyi pisdir ki?
Uşaqları necə tərbiyələndirmək resepti
Bəzən valideyinlər uşaqların tərbiyəsində çətinlik çəkir, uşaqları necə stimullaşdırmağın yolunu bilmirlər. Gəlin italyanların təcrübəsinə nəzər yetirək. İtaliyada bu gün La Befana günüdür. Xalq folklorunda Befana adlı xoşsima bir qadın var, Milad günü ərəfəsində - 6 yanvarda ev-ev gəzib valideyinlərdən soruşaraq yaxşı uşaqlara konfet və hədiyyələr, pis uşaqlara isə kömür parçası hədiyyə edir. Və bu münasibətlə də hər ilin bu günündə İtaliyada Befana günü qeyd edilir, valideyinlər uşaqlarını özlərini necə aparmaları barədə məlumatlandırıb, onlara Befananın adından hədiyyə, yaxud kömür parçası verirlər, uşaqların da təltifdən sevinəni il ərzində bir az da yaxşı olmağa çalışır, pərt olanı da növbəti zaman kəsimində düzəlməyə cəhd edir.
Alma günü
Hansısa xristian pritçasında sehirli qüvvələr 6 yanvar günündə insanlara ruzi-bərəkət rəmzi kimi alma ağacını hədiyyə etmişlər. İnanca görə alma ağacının bu gün əkilməsi bol məhsul gətirir. Ona görə də bu gün Alma günü kimi təqvimlərə salınaraq qeyd edilir. Biz bu mövzuda çox kompitentik, belə ki, dünyanın ən unikal alma diyarı – Quba bizə aiddir. Bu günü, daha çox haqqımız çatsa da qeyd etməsək belə, gəlin ən azı kasıb büdcəsindən mer-meyvəni bilmərrə çıxaran ailələrdəki uşaqlara bir alma alıb verək. Bu gün “Qubanın ağ alması” mahnısını zümzümə etmək də yerinə düşər.
Dini bayramlar günü
Bu gün müxtəlif xalqlarda müxtəlif dini bayramlar qeyd edilir. Xristianların Müqəddəs Soçelnik gecəsi bu gecəyə təsadüf edir, onların ən əsas dini bayramlarındandır bu. Lap biz Novruzda elədiyimiz kimi, onlar da bu gecə arzu tutacaq, səhərədək Allaha dua edəcək, xüsusi bişmiş dadacaqlar. Bayramın adı da məhz bu qidanın adından götürülüb, soçivo – buğdanın xaş-xaşla bişirilməsidir.
Xristian dünyasının bu günə təsadüf edən daha bir bayramı Üç Kral bayramıdır, İspaniya, Almaniya, Polşa, Çexiya və Andorranın katolik və protestant konfessiyalarında qeyd edilən bu bayram Milad bayramının tərkib hissəsidir, şənlənmə, zarafatlaşma, yeyib-içmə təlqin edir. İslandlar və isveçlilər isə 13-cü gecə bayramını qeyd edəcəklər, Miladın bu son 13-cü gecəsində tonqal qalayıb ətrafına yığışacaqlar.
Bədxah qonşularımızın təqvimlərində də bu gün qara gəlmiş bayramdır, Erməni Apostol Kilsəsi Milad bayramını bu gün qeyd edəcək.
Ulduzlar da bu axşam səndən danışdı...
Bu gün Latviyada Ulduzlu gün qeyd ediləcək. Zvaigznes diena adlı bu gündə insanlar mütləq gücə ulduzlara baxıb müdrik diləklər diləyəcəklər. Əsatirə görə, 6 yanvar gecəsi Uç Müdrik ulduzların göstərdiyi yolla gedib Vifleemə çıxıblar.
Meksikada bu gün tibb bacısı, İraqda silahlı qüvvələr, Almaniyada Volxvov piroqu günüdür. Almanlar qidaya aid bayram keçirməklə amerikalıların kurasiyasında olan bir sahəyə müdaxilə etsələr belə amerikalılar da öz amplualarındadırlar, bu gün onlarda iki mətbəx bayramı qeyd edilir: Milli şəkərli peçenye günü və Milli paxlalı bitkilər günü.
Qoşa nə isələr
2015-ci ilin bu günündə Litva öz ərazisində RTR Planeta, Ren TV və NTV-Mir kimi üç Rusiya telekanalının yayımını qadağan edib. Buna səbəb bu kanalların Ukrayna hadisələrini təhrif etmələri göstərilib. Düzü, mən həmişə pribaltlara qibtə eləmişəm. Bir baxın, Ukraynaya görə rus telekanallarına “get” deyirlər, bizsə hətta özümüzə görə bunu etmirik, bütün günü ermənipərəst mövqe tutub bizə iftira atan, həqarət nümayiş etdirən rus telekanallarına “getmə gözümdən, gedərəm özümdən” deyirik. Nə isə.
1978-ci ilin bu günündə ABŞ Macarıstanın təkidi ilə macarlara onların milli sərvəti, milli atributu sayılan Müqəddəs İştvanın tacını geri qaytarıb. Bu qiymətli əşyanı amerikalılar İkinci dünya müharibəsi zamanı ələ keçirmişdilər. İcazə verin yenə gileylənim. Bizim nə qədər milli mədəni sərvətimiz var, qədim kitabələr, qiymətli əntiq əşyalar, xalçalar, rəsm əsərləri, bunlar o yana, Gəncənin qədim qala qapıları var, onlar xarici ölkələrin muzeylərini bəzəyir, birini geri almağa təşəbbüs göstərmirik, göstərəndə də bunu elə edirik ki, nəticəsiz qalır. Amerika o yana, adicə gürcüdən öz haqqımızı geri ala bilmirik. Yenə nə isə.
Andrey Yakuboviçi tanıyırsınız da, “Pole çudes” verilişinin aparıcısı, “Azərsun” holdinq ona “Azərçay” reklamına görə başgicəlləndirici məbləğdə qonorar da verib yadınızdadırsa. Onun verilişinə bizdə maraqla baxılır, amma əksəriyyətimizin xəbəri yoxdur ki, bu, heç də orijinal veriliş deyil, ruslara aid deyil. Yəni, bu, şələbığ Yakuboviç kafasının məhsulu ola biməz. “Pole çudes” Amerikanın “Wheel of Fortune” adlı verilişinin təqlididir, həmin veriliş də ilk dəfə NBC telekanalının ekranına 1975-ci ilin 6 yanvarında çıxıb. Bir “nə isə” də buna düşürmü?
Kimlər gəldi...
6 yanvar ingilislər üçün heç də xoş xatirə günü deyil, 1928-ci ildə Temza çayı sahillərindən çıxaraq Londona həmlə edib, evlər dağılıb, insanlar tələf olub, Vestminster sarayına, Tauer qülləsinə, Teyt qalereyasına xətər toxunub, şəhərin telefon əlaqəsi tam sıradan çıxıb; Bugünkü tarix boksçular üçünsə əziz tarixdir, 1681-ci ilin bu günündə ilk boks matçının keçirilməsi barədə tarixi mənbələrdə məlumatlar gedir. Həmin matç İngiltərədə baş tutub, saray əyanı ilə hersoqun qəssabı döyüşüblər. Təbii ki, qəssab qalib gəlib.
6 yanvar tarixi bir çox məşhuru dünyaya gətirən bir tarixdir, biləsiniz. Başlayaq elə ən cavanından – bizim komik aktyorumuz, “Bozbash Pictures”lə məşhurlaşan, indi əksər teleproqramlarda, komediya filmlərində yer alan, 1983-cü ilin 6 yanvarında Salyanda dünyaya vəsiqə qazanan İlkin Misgərlidən. Yeri gəlmişkən, deyilənə görə, pullu və təbii ki, vəzifəli kişilər yeyib-içəndə yaxşı qonorar müqabilində İlkini Hamlet obrazında dəvət edirlər ki, gəlib “nə gedər, nə gedər” şəbədəsini çıxarsın. Bizdə incəsənət hər halda qiymətləndirilir, görürsünüzmü? Burda bir gülümsəyən smaylik. Və davam edək. 1946-cı ilin bu günündə əfsanəvi “Pink Floyd” qrupunun üzvü Sid Barret, 1939-cu ildə sovet futbolunun ən görkəmli nümayəndəsi, futbol dühası, məşqçi Valeri Lobanobvski dünyaya gəliblər. 1938-ci ildə İtaliyada dünyaya gələn müğənninin adını isə xüsusi təntənə ilə çəkmək istəyirəm. Sovet dönəmindən bütün ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda sevilən, indinin özündə də filmləri və mahnıları gündəmdən düşməyən məşhur Adriano Çelentano. Təsəvvür edin, eşitdiyimə görə, Lerikin bir ucqar kəndində bir ailədə dünyaya gələn uşağa Çelentanonun adını qoyublar.
1926-cı ildə Nobel mükafatçısı olan, 1997-2003-cü illərdə Koreya prezidenti, məşhur siyasi xadim Kim De Çjun, 1905-ci ildə ingilis fantast yazıçısı Erik Frenk Rassel, 1872-ci ildə rus bəstəkarı Aleksandr Skryabin, 1655-ci ildə “inteqral”ı kəşf edən isveçrəli riyazıyyatçı Yakob Bernulli, 1596-cı ildə Ukrayna getmanı Boqdan Xmelnitski və 1412-ci ildə Fransanın milli qəhrəmanı Janna Dark dünyaya gəliblər.
Kimlər getdi...
6 yanvarda dünyadan köçən məşhurlar da az deyil. 2009-cu ildə pank-musiqinin yaradıcısı, The Stooges qrupunun gitaraçısı Ron Eşton, 1993-cü ildə Sovet-Briyaniya baletmeysteri Rudolf Nureev (o, 1961-ci ildə heç kəsin cürət etmədiyi bir işə qol qoymuş, Briyaniyada qasrtolda olarkən geriyə - SSRİ-yə qayıtmaqdan imtina etmişdi), 1976-cı ildə tanınmış Azərbaycan bəstəkarı Əfrasiyab Bədəlbəyli, 1945-ci ildə məşhur Ukrayna və sovet filosofu Vladimir Vernadski, 1938-ci ildə... İcazə verin bir pauza edim burda. 1938-ci ilin 6 dekabrında Stalinin, qırmızı kommunizmin qəddar diktatura rejimi “xalq düşməni” adı altında şair Mikayıl Müşfiqi güllələyib. O Mikayıl Müşfiqi ki, indi şeirləri dillər əzbəridir, əsərləri dövlət varidatı elan edilib. Qəbri belə yoxdur bu böyük şairin. ”Hələ atamın sağlığında güzaranımız ağır keçdiyi halda, lap uşaqkən anam və atam vəfat etdi. Mən bir yetim halında daş kəsən əmim və bibimin yanında qaldım. Ac, yalavac, çılpaq bir uşaqlıq keçirdim” deyən, heç sonradan da qırmızı rejimin, satqın və xain ətrafının əlindən xoş gün görməyən, cəmi 32 il ömür sürən Müşfiq, əslində Azərbaycan ədiblərinin tarixən bir talesizlik simvoludur. Çünki bizim ən böyük ədiblərimiz heç vaxt xoşbəxt olmayıblar.
1919-cu ilin 6 yanvarında Nobel mükafatçısı, ABŞ-ın prezidenti Teodor Ruzvelt, 1918-ci ildə çoxluq nəzəriyyəsini kəşf etmiş alman riyazıyyatçısı Qeorq Kantor, 1884-cü ildə moraviyalı bioloq, katolik qulluqçu, müasir genetikanın banisi Qreqor Mendel, 1831-ci ildə virtuoz fransız skripkaçısı Rudolf Kreyser axirət dünyasına köç ediblər. Bir kəlmə də bu sonuncu şəxs – Kreyser barədə deyim. O, zamanında o qədər populyar imiş ki, şöhrəti el-el gəzirmiş. Hətta dahi alman bəstəkarı Lüdviq van Bethoven onun ifa etməsi üçün məxsusi bir əsər də yazıbmış, həmin əsər dünya musiqi xəzinəsinin bir hissəsidir, Kreyser sonatası adını almış 9-cu simfoniyadır. Amma Kreyser bu əsəri ifa etməkdən imtina etmiş, onu bəsit hesab etmişdi. Siz bir dünyanın gərdişinə baxın.
Kor və karlar barədə ballada
Ən nahayət, bu gün 1883-cü ildə Livanda dünyaya gəlmiş, ərəb ədədbiyyatının ən görkəmli nümayəndəsi, yazar, filosof Cübran Xəlil Cübranın xatirə günüdür. Bu şəxsin həqiqətən də yaddaşlara yazılası kəlamları vardır, istəyərdim, onlardan üçünü sizlərə söyləyim:
“Bir-birinizi sevin, amma sevgini bir müqaviləyə çevirməyin”.
“Dostunuz danışmağı dayandırsa, ürəyiniz onun ürəyini dinləməyi davam etdirsin”.
“Yalnız ortaya çıxan işığı görə bilirsənsə və yalnız deyilən sözü eşidə bilirsənsə, demək, əslində sən nə görürsən, nə də eşidirsən”.
Şərhsiz.
“Mənim nəyim vardır, sevdadan başqa” – Özbəkistanın tanınmış şairi Qeyrət Məciddən şeir boxçası
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Özbəkistan Yazıçılar Birliyi başqanının müavini,
şair Qeyrət Məcidin şeirlərini Əkbər Qoşalının uyğunlaşdırmasında oxucularına təqdim edir
Qeyrət Məcid – 1976-cı il yanvarın 14-də doğulub. Mirzə Uluqbəy adına Daşkənd Dövlət Universitetinin (indiki Özbəkistan Milli Universiteti) Jurnalistika fakültəsində təhsil alıb. Uzun illər Özbəkistan Milli Televiziya və Radio Şirkətində çalışıb. Hazırda Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin başqan müavinidir.
Şairin “Gül sənəm” (1997), “Heç kimə oxşamırsan” (2000), “Darıxıram” (2006), “Sinəmdəki ulduzlar” (2008), “Sevgiyə gedən yol” (2009), “Babalarımın yurdu” (2013), “Qu quşlarına dönən ürək” (2015), “Ayı yuxusu” (uşaqlar üçün şeirlər toplusu, 2016), “Bülbül kitab oxuyur...” (2018), “Sən ağlaya bilməzsən” (2020), “Beş dərs” (2021) kitabları gün üzü görüb.
Qeyrət Məcid 2013-cü ildə Özbəkistan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə “Şöhrət” medalı ilə təltif edilib.
Şair 2021-ci ilin dekabr ayında Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin fəxri üzvü seçilib.
Ehtimal
Bəlkə də, hansısa qayğı yükündən
Əyilib qalıbdır gülün budağı.
Bəlkə də bu həzin musiqi deyil,
Biçarə bülbülün könül ahıdır...
Bəlkə ağaclar da intizar çəkir,
Saralıb solmuşdur yaşıl yarpağı.
Bəlkə Günəş deyil göylərdə yanan,
O sevən qəlblərin alışmağıdır...
Bəlkə də bu dağlar biganə qəlbdən,
Sarsılmış, yığılmış xeyli daş olub...
Bəlkə də su deyil çaylarda axan,
Yarın göz yaşıdır dolub çay olub...
Bəlkə də sən mənə diqqət etmirsən,
Vəslinə kövrəlib can qovrulacaq.
Bəlkə də mərhəmət edərsən o vaxt,
İkimizdən bir can hasil olacaq…
Məqsəd
Bütün şairlərin vəsfini yığsam,
Bəlkə bir zərrənə yetişməzdi, Mah.
Sən hüsnü-məhəbbət mülkündə şahsan,
Nurun göyə sığmaz, daşarsan nagah...
Bir dünya quraram ürəyimdə mən,
Bünövrəsi sevgi, sütunları dərd...
Ah, sənin haqqında, heç kim bilməyən,
Ən gözəl mahnını oxumağım şərt...
Ah çəkdim
Mən kimə gərəyəm, kimə aşiqəm,
Yolumda qüssənin gülləri açar...
Əssalam-əleyküm, vardım qəlbimə,
Dilimdə nə vardır vidadan başqa?
Bunca saralmısan, ey, xəzan fəsli,
Yellər udur məni, ey, tozan fəsli,
Yox, əsil baharsan, bahar – can fəsli,
Mən kiməm, yollara fədadan başqa?
Yandım, gözlərimdən ulduzlar baxır,
Boylansam, üzümdən gündüzlər baxır,
Niyə qəmli-qəmli hür qızlar baxır,
Mənim nəyim vardır, sevdadan başqa?
Göyün tikişləri söküldü birdən,
Ah çəkdim, göy üzü töküldü birdən,
Fəqət mürüvvət qıl, şəfqət qıl, Xudam,
Heç nə edəmmədim xətadan başqa...
***
Ah, sevgi hadisəsi
Aləmdən də qədimdir.
Amma kədərlənməyin,
Mən onu yenilərəm.
Dünya,
qərib şərqilərlə,
Doludur, sinəm dolu...
Mən qəlbləri nəvaya
doldurmağa gəlmişəm.
Əslində, bir zərrə
olmasam belə,
Mən də varam
bu dünyanın xorunda.
Məhəbbət əhli daim
dözümlüdür həyatda...
Sevgi səbr bəxş edər.
Dünyaya zülmət çöksə-
Dar gündə üzülməyin.
Mən bu dünya üzünə
Kədər çiçəklərini
soldurmağa gəlmişəm.
Sayrışan ulduzlar da
Balıqlarçün talisman...
Ah,
Ay, yoxdur mənimtək
Camalına xumarlar...
Bir dərdiniz sağalmaz,
Gəlsə bütün bimarlar;
Amma mən ürəkləri
ovutmağa gəlmişəm.
Ana torpaq, sənin toz,
daşlarını sevmişəm.
Ağacını, gülünü,
Quşlarını sevmişəm.
Bu, bivəfa dünyanı
Pak olsun istəmişəm –
Mən ürəklərə vəfa
hopdurmağa gəlmişəm.
Ürəkləndirmə
Sanki hər şey qəmdaşır,
hər şey kədər bağışlar;
Sənə gülmək yaraşır,
Sənə ağlamaq olmaz.
Kimə qarğış eyləsən,
Ömrü uzar, bilərsən;
Bir söz söyləməm gülsən,
Sənə ağlamaq olmaz.
Paxıl ballı qaşıqla,
Zəhər tökər aşına;
Qadan alım, ağrıma,
Sənə ağlamaq olmaz.
Gözlərində həyat var,
Bu dünyayçün ağlama...
Mən ağlaram, darılma,
Sənə ağlamaq olmaz.
Ustadıma
Bu gecə
Qəlbimi büsbütün parçalayaraq,
Qızıl qartallara yem edəcəyəm.
Bütün ömrüm-günüm bir heç olacaq,
Tapdanan fidana bənzəyəcəyəm.
Bu gecə
Bu gecə qəlbimi parçalayaraq,
Sevda şərbətiylə nuş edəcəyəm.
Həyatım yepyeni şəkil alacaq.
İncədən kəsilmiş tumurcuqlartək,
Bir də göyərməyə o can atacaq...
Bir bəndliklər
Zalım arzulardan əl çəkməliyəm,
Ruhum kainattək böyük olmalı...
Nur əsirgəməyən Günəş misalı –
Qəlbimi qəlblərə həsr etməliyəm...
***
Bir gün bu dünyanın sonu gələcək,
Xatəmə yalvarar səma – mütləqdir...
Zərrə yaxşılığa mükafat varkən,
Zərrə pisliyə də cəza mütləqdir...
***
Yaşları calayır yaşıma həyat,
Hey ağ boya sürtür saçıma həyat.
Anam var, qorxmaram, neynək, büsbütün
Qəmini yollasa başıma həyat...
***
Aşiq yanarmıdı, fəraq olmasa,
Məqsədsiz üsyandan iraq olmasa.
Zülmətdə səmtini necə tapsın o,
Yoluna nur saçan çıraq olmasa...
***
Kimsə gər sevməzsə məhbub edə bilməz,
Əməlini misqalca mərğub* edə bilməz.
Müzəffər eyləsə bir şəxsi Xuda özü,
Heç zaman kimsə onu məğlub edə bilməz.
* mərğub – burada: bəyənilən, istənilən, sevilən
Azərbaycan incəsənət ustaları “Dubay Ekspo 2020”də çıxış ediblər
“Dubay Ekspo 2020” dünya sərgisindəki Azərbaycan pavilyonunda Heydər Əliyev Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Odlar Yurdundan musiqi" konserti keçirilib.
Konsertdə dünya və Azərbaycan klassik və milli musiqilərini skripkada Ceyla Seyidova, pianoda Nərgiz Əliyeva və tarda Sahib Paşazadə təqdim ediblər.
Dünya sərgisinin ziyarətçiləri, həmçinin milli pavilyonda pianoda Nizami Əliyev və Raci Hüseynovun ifasında konsert proqramını böyük maraqla qarşılayıblar.
Milli Dram Teatrı yanvar ayı üçün maraqlı repertuar tərtib edib
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı bu ay maraqlı səhnə əsərləri ilə çıxış edəcək.
Buyurun, sənət ocağının yanvar repertuarını təqdim edirik:
7 yanvar - “Bir, iki, bizimki…”
8 yanvar – “Şah Qacar”
9 yanvar – “Ah, bu uzun sevda yolu..”
14 yanvar – “Cəhənnəm sakinləri”
15 yanvar– “Anamın kitabı”
15 yanvar – “Qətibə İnanc”
16 yanvar – “Ölülər”
19 yanvar – “Qarabağnamə”
21 yanvar – “Dəli yığıncağı”
22 yanvar – “Buratino”
22 yanvar – “Xanuma”
23 yanvar – “Zorən şorgöz”
28 yanvar – “Ah, bu uzun sevda yolu..”
29 yanvar – “Buratino”
29 yanvar – “Mənim günahım”
30 yanvar – “Anamın kitabı”
30 yanvar – “Sinif yoldaşları”
Abdulla Şaiqin şeirləri Almaniya ədəbiyyat portalında
Almaniyanın populyar “LiteratPro” ədəbiyyat portalı “Azərbaycan ədəbiyyatı beynəlxalq virtual aləmdə” (ADTM) layihəsi çərçivəsində görkəmli Azərbaycan şairi Abdulla Şaiqin alman dilinə tərcümə olunmuş “Əsrimizə xitab”, “Hamımız bir günəşin zərrəsiyik” və “İrəli” şeirlərinin yayımına başlayıb.
Bu barədə Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzindən bildirilib.
Qeyd edək ki, geniş oxucu auditoriyası tərəfindən izlənən “LiteratPro” ədəbiyyat portalı mütəmadi olaraq səhifələrində Yohann Volfqanq Höte, Rayner Maria Rilke, Oskar Uayld, Çarlz Dikkens, Peter Altenberq kimi dünya şöhrətli yazıçı və şairlərin yaradıcılığını işıqlandırır.
“Blacklight”’ filminin treyleri yayımlanıb
“A Family Man” (“Ailə adamı”) və “Honest Thief” (“İnsaflı oğru”) filmlərinin rejissoru olan, bir çox film və seriallara prodüserlik edən Mark Uilyamsın rejissorluq etdiyi növbəti macara filmi “Blacklight”ın (“Qara ışıq”) ilk treyleri yayımlanıb.
Bu irlandiyalı tanınmış aktyor Liam Nisonun baş rol aldığı film qaranlıq keçmişi ilə hesablaşan bir agentin hekayəsindən bəhs edir. Filmdə Travis Blok (Liam Nison) kölgələrdə yaşayan bir dövlət agentidir. Blok, ABŞ vətəndaşlarını hədəf alan bir sui-qəsdi aşkar etdikdə , özünü bir vaxtlar əməkdaşlıq etdiyi “FBI” direktorunun hədəfində tapır.
“Cartoon Magazine” dərgisi karikaturaçımızı dərc edib
Dünya Karikaturaçılar Birliyinin rüblük dərgisi olan "Cartoon Magazine" dərgisinin yeni sayında həmyerlimiz, istedadlı karikaturaçı rəssam Soltan Soltanlının əsərləri dərc olunub. 6 karikaruranın hər biri maraqlıdır, dərin ictimai-siyasi məna kəsb edir. Məsələn, onlardan birində ağzı və qolları bağlanmış şəxs medalla təltif olunur.
Soltan qlobal, bəşəri problemlərə toxunur, buna görə də onun karikaturaları həmişə beynəlxalq müstəvidə təqdir edilir.
Azərbaycan kinosu üçün ötən ilin uğurlu yekunları
Pandemiyanın yaratdığı müəyyən məhdudiyyətlərə baxmayaraq ötən il Azərbaycan kino sənayesi üçün məhsuldar keçib.
AzərTAC xəbər verir ki, ötən il C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” Kinostudiyası, “Salnaməfilm” studiyası və Bakı Media Mərkəzi yeni ekran əsərləri ilə kinosevərləri sevindiriblər. Bir sıra özəl studiyalar da prosesə öz töhfələrini veriblər.
“Azərbaycanfilm” il ərzində 3 tammetrajlı və 1 qısametrajlı bədii film, 1 bədii televiziya filmi (5 hissəli), bir serial, 9 sənədli film istehsal edib, o cümlədən 2 radio və televiziya layihəsi həyata keçirib.
İl ərzində Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə Elçin Musaoğlunun “Məryəm”, (“Sinema Evi” şirkəti ilə birgə), Xalq artisti Vaqif Mustafayevin 44 günlük Vətən müharibəsinə həsr olunmuş “Həyat, deyəsən, gözəldir” (“Fəryad II”), Asif Rüstəmovun “Mərmər soyuğu” (“İctimai TV”, Bakı Media Mərkəzi və “Arizona Productions” ilə birgə) tammetrajlı bədii filmlərinin istehsalı başa çatdırılıb. Hər üç ekran əsəri növbəti il tamaşaçılara təqdim ediləcək.
Bununla yanaşı, 44 günlük Vətən müharibəsində misilsiz qəhrəmanlıq salnaməsi yaratmış Ordumuzun müxtəlif qoşun növlərinin müharibədəki şanlı döyüş yolunu, şücaətini və Zəfərimizi əks etdirən “Görünməyən qəhrəmanlar” (“İctimai TV” ilə birgə) adlı silsilə (5 ekran işi) filmlər istehsal edilərək tamaşaçılara təqdim olunub.
2021-ci il “Azərbaycanfilm”in çəkdiyi 5 hissəli “Köşk” bədii televiziya filmi ekranlara çıxıb. Bununla yanaşı, Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyinə həsr olunmuş, 12 bölümdən ibarət “Xosrov və Şirin” (“İctimai TV” ilə birgə) 12 bölümdən ibarət bədii teleserial istehsal olunub.
2021-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyinin elan etdiyi “Böyük Qayıdış” qısametrajlı bədii, sənədli və animasiya film layihələri müsabiqəsində seçilmiş 2 sənədli film layihəsindən “Fulya” (“Dada Yapım” ilə birgə, Türkiyə) filmi istehsal edilib. Filmin Türkiyə və Azərbaycanda premyeraları keçirilib. Müsabiqənin ikinci qalibi “Müharibənin uşaqları” sənədli filminin isə istehsalı yekunlaşmaq üzrədir. Daha sonra layihənin qalibi olan “Quyu” qısametrajlı bədii filmi istehsal edilib və hazırda xarici distribusiyası həyata keçirilir.
Ötən ilin əvvəlindən etibarən Azərbaycan kinosuna həsr edilmiş “Bizim kino” (“İctimai TV”nin dəstəyi ilə) 24 hissəli kinojurnal tamaşaçılara təqdim olunub.
Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə “Salnaməfilm” studiyasında 2010-cu ildən ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğurunda canını və qanını əsirgəməyən Vətən fədailəri – Milli Qəhrəmanlarımız haqqında 40-dan çox sənədli film çəkilib. Bu il isə 10 filmin çəkilişi başa çatdırılıb. “Hər şey yaxşı olacaq”, “Torpağına baş əyərəm”, “Oğuz elinin qəhrəmanı”, “Oğlumun gündəliyi”, “Poladın iziylə”, “Artilleriyanın atası”, “Bizim komandir”, “Vətənin sipəri, mərdin təpəri”, “Yarıda qalan uçuş” sənədli filmləri də Azərbaycanın qəhrəmanlıq tarixinə işıq salır.
2021-ci ildə Bakı Media Mərkəzi ilə “Azərbaycanfilm”in birgə istehsal etdiyi “Biz” sənədli filmi (ideya müəllifi, rejissoru Orman Əliyev) Vətən müharibəsinin birinci ildönümü ərəfəsində iki dəfə “İctimai TV”də nümayiş olundu və tamaşaçılar tərəfindən böyük maraqla qarşılandı.
Ötən il həmçinin Bakı Media Mərkəzi və “Salnaməfilm” studiyasının birgə istehsalı olan “Şuşa, sən azadsan!” sənədli filmi (rejissor Cavidan Şərifov) böyük maraqla qarşılandı. “O, Xarqo idi” ekran əsəri dövlət başçısının sərəncamına əsasən ötən il 100 illiyi qeyd olunan Azərbaycan xalqının cəsur övladı, əfsanəvi partizan Əhmədiyyə Cəbrayılovun ömür yolundan bəhs edir. “Aşıq Ələsgər – 200” filmi saz-söz ustadının yubileyinə həsr olunub. “Salnaməfilm” həmçinin ötən il görkəmli neftçi soydaşımız, Rusiyanın Tümen vilayətində neft kəşf edənlərdən biri Fərman Salmanova həsr olunan “Mən neft tapdım. Salmanov” adlı sənədli filmin istehsalına başlayıb.
2021-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən təsis edilən Azərbaycan Film Komissiyasının (“Filming Azerbaijan”) təqdimat mərasimi keçirildi. Komissiyanın yaradılmasında əsas məqsəd Azərbaycanı beynəlxalq kino istehsalçıları üçün geniş imkanları olan çəkiliş məkanı kimi təqdim etmək, beynəlxalq kino istehsalçıları ilə müştərək layihələr həyata keçirmək və ölkəmizə xaricdən maliyyə vəsaitinin cəlb edilməsini təmin etməkdir.
Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən Kino Agentliyinin yaradılması ilə bağlı işlərə də başlanılıb. Agentliyin yaradılmasında məqsədi kino sənayesində müasir tələblərə cavab verən şərait yaratmaq, xarici investorları kino sənayemizə cəlb etmək və bununla da Azərbaycan kinosunun inkişafına nail olmaqdır.
Pandemiya şəraitində həm onlayn, həm də ənənəvi formatda kinofestival və müsabiqələr də keçirildi.
2021-ci il sentyabrın 3-dən 7-dək keçirilən IV “Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalı “Əlillik” mövzusuna həsr olunmuşdu. Festivalın müsabiqə proqramına 40 ölkədən 134 film daxil edilmişdi.
19-23 noyabr tarixində 12-ci Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalı gerçəkləşdi. “CİNEMA” Gənc Kinematoqrafçılar Mərkəzinin təsis etdiyi festival bu il də Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilati dəstəyi ilə keçirildi.
Sentyabr ayında ölkəmiz Daşkənd Beynəlxalq Film Festivalında xüsusi proqramla təmsil olundu. Festival çərçivəsində “Azərbaycan kinosu günləri” keçirildi. Noyabrın 8-12-də İstanbulda keçirilən “Dədə Qorqud” (“Korkut Ata”) Türk Dünyası Beynəlxalq Film Festivalında da Azərbaycan kinosu geniş şəkildə təmsil olundu.
Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Bakı Media Mərkəzi və “Salnaməfilm” studiyası tərəfindən istehsal olunmuş “Sonuncu” sənədli filmi “OFF CİNEMA” 25-ci Beynəlxalq Sənədli Film Festivalında “Bürünc qəsr” mükafatına, azərbaycanlı rejissor Hilal Baydarovun “Durna çırağı” filmi 34-cü Tokio Beynəlxalq Film Festivalının “İncəsənətə töhfəyə görə” xüsusi mükafatına layiq görüldü.
Rejissor Rüfət Həsənovun “Daxildəki ada” filmi isə Amerika Kino Akademiyasının “Oskar” mükafatına Azərbaycanın namizədi olaraq təqdim edilib.
Sadalananlar bir daha göstərir ki, 2021-ci ildə ölkəmizin kino sənayesi bir sıra uğurlara imza atıb. İnanırıq ki, bu uğurlar bu il də davam etdiriləcək.
Məti Osmanoğlu, Umberto Eko və Uzun Həsən
Yanvarın 5-nin təqvimi Varisin təqdimatında
Beynəlxalq Yükdənazadolma Günü
Çox maraqlı bir gündür. Təqvimə belə bir bayram salmaqda məqsəd insanlara məhz bu gün – Xristian xalqlarının Milad və Yeni il bayramlarını qeyd etməkdə olduğu, yeyib-içdiyi, müsəlmanların da gərgin siyasi-iqtisadi proseslərlə məşğul olduğu bir zamanda özlərini həm mərasimlərdən, həm qayğılardan qoparıb cisimlərinə və ruhlarına azadlıq və rahatlıq verməyə səsləyir. Bu günün bir özəlliyi də dietoloji tərəfidir, bayram yeyib-içmələrində bol gərginliyə düşmüş, əziyyətə qatlaşmış mədəyə rahatlıq vermək tələb olunur. Nəyi pisdir ki? Biz də Yeni il keçirmişik, çoxu hələ də bayram süfrəsini yığışdırmır, üstünə hər gün yeni təamlar düzür. Bu gün mədəmizə dinclik verə bilərik, yüngül qidalarla qidalana bilərik ən azı. Üstəlik, təbiətə çıxıb asudə nəfəs almaq da olar.
Kim keksi daha uzağa atar?
Müxtəlif ölkələrdə bu gün çox maraqlı, əyləncəli, məzəli bayramlar keçiriləcək. Məsələn, Xristian dünyası Miladın on ikinci günü və gecəsi adlı bayramında yenidən şənlənəcək. Yaponiyada Çiyələk günüdür. Çiyələk alıb yemək trenddə olacaq. Böyük Britaniyada Kolbasa günüdür, Klitero və Lankaşir əyalətlərində kolbasa festivalları keçiriləcək. Serbiya və Çernoqoriya bu gündən etibarən 3 günlük Tusindan bayramını qeyd edəcək, Tusindan bu iki xalqın Milad bayramıdır. Amerikada isə Fruitcake Toss bayramıdır, 1995-ci ildən keçirilən bu bayram bizim dildə Keksi uzağa atma bayramı adlanır, iraq bərəkətindən, amerikalılar keksi uzağa atmaq üzrə yarışır, qalıbləri müəyyənləşdirirlər. Əlbəttə, adətən il boyu mətbəx bayramı keçirən qərblilərin bu bayramında mətbəx atributu yeyilmir, atılırsa, onda buna qeyri-mətbəx bayramı deyə bilərsiniz. Elə bu yerdəcə elan edirəm ki, xeyir, düşünməyin ki, amerikalılar mətbəx bayramı olmadan keçinə bilərlər. Bu gün ABŞ xalqı Milli çalınmış qaymaq gününü də qeyd edəcək.
Eysebio, Maks Born və Dubçek
2014-cü ilin bu 5 yanvar günündə dünya futbolu “Qara pantera” təxəllüslü, iki dəfə Qızıl Buts almış portuqaliyalı ulduz Eysebionu itirib. 2011-ci ilin bu günündə dünyadakı internet istifadəçilərinin rəsmi sayı 2 milyard nəfərə çatıb. 1997-ci ilin bu günündə Rusiya Çeçenistan ərazisindən qoşunlarını çıxarmaqla rus-çeçen müharibəsinə xitam verib. 1970-ci ildə dünyaşöhrətli alman fiziki Maks Born vəfat edib, o şəxs ki, kvant mexanikasının atası hesab edilir, Nobel mükafatı laureatıdır. 1968-ci ilin bu günündə Çexiyada hakimiyyətə Aleksandr Dubçek gətirilib, məhz o “Praqa baharı”nın əsasını qoyub. Bildiyiniz kimi, çexlər sovet (əslində rus) işğalına qarşı çıxıblar, ruslar da qoşun yeridib üsyanı qan gölündə batırıblar.
1958-ci ilin 5 yanvarında Qazaxda Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında və jurnalistikasında əhəmiyyətli yerə malik Məti Osmanoğlu dünyaya gəlib. Azərbaycanın milli təfəkkürünün formalaşmasında böyük rol oynamış “Gənclik” jurnalında yaranışından fəaliyyət göstərən, Azərbaycanın ən böyük aydınlarından olan Aydın Məmmədova çiyindaşlıq edən, “Yol” kimi yaddaşlarda daim qalan bir mətbu orqanın baş redaktoru olan, Azərbaycan Televiziyası tarixində “Dövrə” adlanan ilk tok-şounun müəllifi sayılan, Bakı Dövlət Universitetində dosent olaraq nə qədər tələbəyə özəl dünyagörüşü, elmə fəqrli yanaşma aşılayan bu fədakar insanı səmimi qəlbdən təbrik edirik.
1950-ci ildə Ağdamda akademik, uzun illər BDU-ya rektorluq etmiş Abel Məhərrəmov doğulub. Düzdür, təyyarədə şərab olayından sonra Abel müəllimin adını tarixdən silməyə müvəffəq olublar, amma gəlin biz qədirbilənlik nümayiş etdirib akademikimizin adını çəkək.
1932-ci ildə postmodern ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, məşhur “Qızılgülün adı” romanının müəllifi, italyan yazıçı Umberto Eko dünyaya gəlib. 1919-cu ilin bu günündə Münhendə Alman fəhlə partiyasının yaranışı elan edilib, bir il sonra partiya adını dəyişib Nasional-sosialist adını alıb, bəli bu, həmin o Adolf Hitlerin başçılıq etdiyi faşist partiyasıdır. 1895-ci ildə Rentgen şüaları kəşf edilib. 1855-ci ildə Kinq Jillet doğulub, həmin o jillet lezvalarını kəşf edən adam.
Və ən nəhayət, 1478-ci ilin 5 yanvarında Təbrizdə Azərbaycan tarixinin ən böyük hökmdarlarından-dövlət xadimlərindən, ən qüdrətli sərkərdələrindən biri olan, indiki İranın, İraqın, Türkiyənin, Suriyanın və Cənubi Qafqazın böyük ərazilərində Ağqoyunlu dövlətini qurmuş Uzun Həsən vəfat edib. Üstündən 544 il ötsə belə yenə də gəlin, Allah rəhmət eləsin, ruhu şad olsun deyək ona.
Tarixi nə qədər dəyişsələr, təhrif etsələr, saxtalaşdırsalar belə təhrif edənlər, dəyişən və saxtalaşdıranlar özləri yox olandan sonra əsl tarix mütləq öz yerini alır.
