Super User
Tərcümə Mərkəzinin layihəsində bu dəfə Svetlana Turan
Avstriyanın “Gedichtesammlung.net” ədəbiyyat portalında Dövlət Tərcümə Mərkəzinin “Ən yeni Azərbaycan ədəbiyyatı” layihəsi çərçivəsində gənc istedadlı yazıçı Svetlana Turanın alman dilinə tərcümə olunmuş “Günəşin insanları” hekayəsi yerləşdirilib.
Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzindən bildirilib ki, yazıçının yaradıcılığı haqqında məlumatla təqdim olunan hekayənin alman dilinə tərcümə müəllifi – Mərkəzin alman dili üzrə mütəxəssisi Məryəm Səmədova, bədii tərcümə redaktoru Avstriyanın tanınmış filoloqu Andreas Kriberdir.
Qeyd edək ki, 2006-cı ildən fəaliyyət göstərən portal, dünyanın müxtəlif ölkələrində yazıb-yaradan gənc, istedadlı müəlliflərin yaradıcılığını işıqlandırır.
Nazim Hikmətə “Zdravstvuyte!”- dedi, o isə “Salam”- deyə cavab verdi
Türkçülük və turançılıq ideyaları, Böyük Türk Birliyi türkdilli xalqların aydınlığa və inkişafa gedən baş yoludur. Türk dünyasının bir parçası da Saxa-Yakut Respublikasında yaşayan yakutlardır. Yakut poeziyasının anası hesab edilən Natalya Xarlampyevanın “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına müsahibəsini diqqətinizə çatdırırıq. Olduqca maraqlı müsahibəni Aida Eyvazlı aparır.
Natalya Xarlampyeva İvanovna 1952-ci ildə Yakutiyanın Manqan aymakında doğulub. Yakutiya Dövlət Universitetinin tarix-filologiya fakultəsini bitirib. 1975-ci ildən yazıları və şerləri dövrü mətbuatda dərc olunur. 15 şer kitabının, 20- dən çox nəsr əsərinin müəllifidir. Ədəbi yaradıcılığına görə Qazaxıstan Respublikasının “Alaş” mükafatına, Rusiya Yazıçılar İttifaqının A.Tvardovskiy adına mükafatına, RF-nin Mədəniyyət nazirliyinin M.Şoloxov adına mükafatına, RF-nin əməkdar mədəniyyət işçisi fəxri adına, 2002-ci ildə Yakutiyanın xalq şairi fəxri adına, Puşkin medalına, 2021-ci ildə Platon Oyunski adına Dövlət Mükafatına layiq görülüb.
…Bakıya ilk gəlişində demişdi ki, məni I Türkoloji Qurultayın keçirildiyi məbədə aparın. XIX əsrdə İstiqlaliyyət küçəsindəki Musa Nağıyevin oğlu İsmayılın xatirəsinə tikdirdiyi “İsmaliyyə” binasını deyirdi. Bu bina tikildiyi günlərdən həm faciələrimizin, həm sevinclərimizin, o qədər olub-keçən hadisələrimizin şahidi olmuşdu ki... Həmin gün AMEA Rəyasət Heyətinin yerləşdiyi möhtəşəm və tarixi binaya Natalya Xarlampyeva sevinclə daxil oldu. Onu iknci mərtəbədə yerləşən konfrans zalına apardıq. Əllərini divarlara çəkdi, qotika üslubundakı naxışlara toxundu... Bir getdi, bir gəldi... Otağı addımları ilə ölçürdü. Oturacaqların arasında dayandı. Divarlarla, tavanla danışdı... Gözlərində muncuq-muncuq yaş gilələndi...
Otaqda tam bir səssizlik hökm sürürdü... Mən onu anlayırdım... Nədən ağladığını bilirdim... O, 1925-ci ilin dekabrında Yakutskdan yola çıxaraq Bakıya gələnləri- yakut əlifbasının müəllifi, siyasi xadim İsidor Baraxov, Anempodist Sofronov- Almapa, şair türkoloq, dramaturq Aleksey İvanov- Künde, dilçi, şair və nümayəndə heyətinin rəhbəri Aleksey Kulakovskiy Eksekülyaxı yad edirdi, onlar Bakıya türkoloji qurultayda iştirak etmək üçün yola çıxmışdılar. Özlərini görməsə də onları bu müqəddəs ocağın içərisində təsəvvür edirdi. Yakutiyanın və türk dünyasının bu dahi oğulları 2 aya atla İrkutska gəlib çıxırlar, İrkutskdan isə qatarla Moskvaya çatırlar. Moskvada nümayəndə heyətinin rəhbəri Aleksey Kulakovskiy ağır xəstələnir. Üç nəfər böyük yakut oğlu isə yola davam edib fevral ayında Bakıda keçirilən I Türkoloji Qurultaya yetişirlər. Türk dünyasının aydınları bu ocaqda ona görə toplaşırlar ki, ortaq türk dili yaransın. Ortaq türk dili yaransaydı, dünyada türk ədalətinin və türk həqiqətinin bərpası baş verəcəkdi...
İndi Yakutiyanın xalq şairi, Yazıçılar İttifaqının sədri, türk dünyasının “Dilbər xatını” Natalya Xarlampyeva o ağrılarını göz yaşlarına çevirib, bu otaqda dolanan ruhlarla danışırdı. 1926-cı ildən sonra türkçülük ideyalarına görə amansız terrorlara məruz qalan türk oğullarını arayırdı...
2019-cu il avqust ayının sonlarında başlanan ilk tanışlığımıza baxmayaraq, bu iki gün ərzində elə bil ki, onu yüz ildir ki tanıyırdım. Ruhum ruhuna qovuşmuşdu. Bu qadın həmin gün məni gördüyündə “Bizim Platon Oyunskini tərcümə edən Aida”- deyib bağrına basmış, yenə kövrəlmişdi. Bədənim uçunmuşdu. O qonağı tanıdığm günü isə Tanrıdan ömrümə yazılan bir şans saydım. Göründüyündən də böyük, özü haqqında yazılanlar, özünün yazdıqları qədər böyük bir TÜRK XANIMIDIR!
Saxa yakutları hörmət etdikləri qadınlara “Dolbar xatun” deyərlər. Yəni Dilbər xatın!
Saxa Yakut ölkəsinin bu günə qədər gəlib yetişməsində, tarixin səhifəsindən silinməməsində həm də ötəniki əsrin qovuşağında yaşayıb-yaratmış ictimai siyasi xadimlərinin, ədəbiyyatçıların rolu böyükdür. Bu gün saxa xalqının həyatında bütün yeniliklərin və inkişafın gövhərində ədəbiyyatın, ədəbi imzaların böyük rolu olduğu danılmazdır. Natalya xanım da həmin ədiblərin yaratdığı bulağın gözündən su içib, durulanmış Dilbər xatındır!
Yazımın əvvəlində qeyd etdiyim kimi, Natalya Xarlampyeva tək-tək doğulan şəxsiyyətlərdəndir ki, öz ustadını unutmayıb, ondan aldığı dərsləri bu günə qədər özünə məqsəd, yol sayır. O, ustadının haqqında yazdığı “Məşhur İnsanların həyatı” seriyasından “Semyon Danilov” kitabı ilə Saxa Yakutiya Respublikasının xalq şairi Semyon Danilov şəxsiyyətinin böyüklüyünü onu tanıyan insanların xatirələri əsasında əbədiləşdirib, Semyon Danilovun gündəliklərini, yazılarını vərəq-vərəq araşdırıb və gözəl bir kitab ərsəyə gətirib.
Ədəbiyyatçılarımız, Natalya Xarlampyevanı tanımaq istəyən oxucularımız üçün maraqlı olar deyə, həmin xatirələrin bəzilərini bu yazıda qeyd etməyim yerinə düşər:
“ ... Semyin Petroviç istedadı olan, bütün gənclərə şərait yaradırdı, mərhəmət göstərirdi, kömək edirdi, yol açırdı, onlara meydan verirdi. Lakin onların içərisində özünə, içəri dünyasına ən yaxın buraxdığı gənc Nikolay Luginov idi. Mən və Nikolay Luginov də onun evinə gedib gəlirdik. 1977-78-ci illər idi. Diplom işimin mövzusu Semyon Danilov yaradıcılığı və poeziyası idi. Buna görə də bəzi sualların cavabını tapmaq üçün onunla görüşmək şansım olurdu. Məni həmişə hörmətlə qarşılayırdı. İş otağına dəvət edirdi. Suallarımı cavablandırdıqdan sonra evimiz, ailəmiz, dolanışığımız haqqında soruşurdu. Anamın pensiyaçı, qardaşımın məktəbli, mənim isə tələbə olmağım ağır həyat tərzimizin göstəricisi idi. O çalışırdı ki, çətinliyi olan bütün gənclər kimi, bizim ailəyə də əlindən gələn köməyi etsin...
Mən isə ondan ancaq poeziyası, yaratdığı ədəbiyyat haqqında eşitmək istəyirdim. Onunla hər görüşümüzdən sonra ürəyim yeni yaradıcılıq eşqi ilə, həvəslə, sevinclə dolurdu. Onunla hər görüşümüz sanki həyata baxışımı dəyişdirirdi. Tanrı onu BÖYÜK olmaq üçün yaradıbmış. Və ustadımın həyatını yazmağa başlayarkən, gündəliyində özüm haqqında bu sətirləri oxudum: “Bəzən sonuncu nəfəsini yaşayan bir xalqın ölüm anında yenidən doğuluşunu görürsən. Sanki xalqın ruhu yenidən doğulur, güc tapıb dirilir, bundan sonra yeni istedadları və əsararəngiz övladları doğulur... Mən bu nəticəyə Natalya Xarlampyevanın şerlərini oxuduqdan sonra gəldim. Bu şerlər bir xalqın öz ruhunu, mənəviyyatını qorumaq üçün necə mübarizə aparmasının simvoludur. Onun şeirlərini oxuduqda bir daha əmin olursan ki, bu xalq özünü yox olmaqdan qurtarıb, yenidən var olmağa vadar edib. Belə istedadlar xalqı yaşatmaq üçün doğulur...”.
Daha sonra yazır: “Natalya Xarlampyeva böyük istedaddır. Əgər Tanrının ona verdiyi bu mükafatı qoruya bilsə, istedadının arxasınca getsə, sözsüz ki, ondan böyük şair olacaq. Özümə söz verirəm ki, bundan sonra, onun qələmə aldığı bütün yazıları böyük həvəslə, həyəcanla, maraqla oxuyacağam... Mən bu gün bir şair kimi Natalyadan başqa heç kimə qibtə etmirəm...”.
Natalya Xarlampyeva yazır ki, həmin illərdə, Semyon Petroviç mənim şerlərimi və şəklimi istədi. Mən onun bu tapşırığına elə də əhəmiyyət verməyərək, həmin yazıları ona verdim. Lakin günlərin bir günündə “Literaturnaya Rossiya” qəzetində rus dilinə tərcümə olunaraq çıxan şerlərimi və şəklimi görəndə heyrətə gəldim. Qəzetdə şerlərimi rus dilində çıxdığından sonra məndən fikrimi soruşanda, gözlərimin yaşardığını görmüşdü. İllər keçəndən sonra mən onun gündəliyində həmin gün haqqında oxudum. Yazırdı: “ Bəzən eyni sevincin yaratdığı emosiyaları insanlar eyni yaşayırlar. Axı mən də, ilk şerlərimin rus dilində çap olunmuş tərcüməsini görəndə, elə onun kimi ağlamsınmışdım...”.
Sonra “Molodaya qvardiya” nəşriyyatında “Gənc səslər” seriyasından şer kitabım çap olundu. Bir dəfə isə, 1993-cü ilin isti avqust günlərinin birində mənə xəbər gəldi ki, Sergelidəki bağ evində Semyon Danilov məni gözləyir. İsti yay günü idi. Mən də universiteti yenicə bitirmişdim. Özümə iş yeri tapa bilmirdim. Qəzetdə işləmək istəyirdim. Ciddi-cəhdlə iş axtarırdım. Bağ evinin darvazasından içəri keçəndə gördüm ki, o kreslosunda oturub kitab oxuyur. Həmin gün çox söhbət etdik. Mənim iş axtarmaq problemimdən, güzəranımızdan, yeni imzalardan, yakut poeziyasından, məşhur şairlərdən danışdıq. Və heç vaxt unutmayacağım bir fikri dedi: “Elə bir an yetişir ki, jurnalistika şairliyə mane olur. Çünki bu sənət yazıçılığa daha yaxındır...”.
O zaman gənc idim. Bu fikrə elə böyük əhəmiyyət vermədim. Sonra məndən hansı yakut şairini sevdiyimi soruşdu. Sözüm dilimin ücünü göynətdi. Deyə bilmədim ki, mənim ən çox sevdiyim şair sizsiniz. Axı mən həqiqətən də ilk yakut şerini onun kitabında oxuyub, şerin dilə və ürəyə necə yatımlı olduğunu hələ uşaq ikən onun şerlərindən öyrənmişdim. Axı, mən yakut dilində şer yazmağı onun şerlərindən öyrəndim. Kaş ki, həmin günü ustadımdan, müəllimimdən utanmasaydım... O məni darvazaya qədər yola saldı. Sonra darvazaya söykənib arxamca baxa-baxa qaldı... Bu bizim son görüşümüz oldu... Bu görüşdən bir neçə ay sonra, artıq Semyon Danilov dünyada olmayanda mən bütün tribunalardan onu nə qədər sevdiyimi hər kəsə bəyan etdim... O mənim müəllimim, sevimli şairim, mənə xeyir-dua verən Bilgəm idi...
Semyon Danilov bizim dövrümüzün uşaqlarına və yaradıcı gənclərinə qorxusuz yaşamağı və yazmağı öyrətdi, bizə yakut ədəbiyyatının haradan başlanğıc götürdüyü mənbəni göstərdi... Biz onun göstərdiyi yollarla gələndə gördük ki, yakut ədəbiyyatçılarının yoluna heç vaxt qızılgüllər səpələnməyib, tikanlarla dolu imiş bu yol...Bizim ədiblərimiz öz əsərləri ilə bu yollarda qızılgüllər əkiblər... Biz bu yolu sona qədər gedəcəyik, bizdən sonrakılara əmanət edəcəyik.”
-Və həmin o doxsanıncı illərdə, böyük yazıçını itirəndən sonra, heç vaxt ağlınıza da gəlməzdi ki, nə vaxtsa, özünüz onun oturduğu kabinetdə oturacaq, ideyalarının yayılıb və qorunmasında ən birincilərdən olacaqsınız. Və hətta böyük yazıçının doğulduğu kənddə onun ev muzeyinin açılışına nail olacaqsınız.
- Semyon Danilov ona görə böyükdür ki, o klassiklərimizin, unudulub itə biləcək adlarımızın, ədəbiyyatımızın özümüzə qaytarılmasında böyük rol oynadı. Uzun on illər bizdən gizlədilən Platon Oyunskinin, Ammosovun, Alampanın, Kulakovskinin... əsərlərini rus dilinə, digər dillərə tərcümə etdirdi, öz dilimzdə çapına nail oldu, onların irsini xalqımıza yenidən qaytardı. Bu da bir bəxt işidir. Mənə xeyir-dua verdi. Onun bulağından, onun əlindən su içmişəm. O bizim hamımızın BİLGƏsi idi. Ona görə də onun adını və ideyalarını qoruyub yaşatmağa borclu idim. 3 il bundan əvvəl onun doğulduğu kənddə ev muzeyinin açılışını etdik. Yakutsk şəhərinin mərkəzində onun abidə kompleksini ucaltdıq. Bu, mənim müəllimimə olan borcumun bir damlası idi. İndi o muzey bütün insanların ziyarət etdiyi məkandır. Nə qədər ki, bu muzey var, Semyon Danilov və onun qardaşı Safron Danilov yaşayacaqlar. İndi mən də onun kimi, istedadlarımıza qayğı göstərirəm, yol açıram, imkan yaradıram. Yelizavetta Miqalkina, Rüstəm Kajenin, Qavril Andros, Agrofina Kuzmina... bizim belə gənclərimizdəndir. Ədəbiyyat oxunmalıdır. Semyon Danilov bizim ədəbiyyata tərcümə mədəniyyətini gətirdi. Biz bir -birimizi oxumayanda bir-birimizdən ayırılırıq, bu bizim bir xalq kimi bir-birimizdən ayrılmaq təhlükəsini böyüdür. Tərcümə həm də ölkənin təhlükəsizliyinə xidmət edir.
-Sizin Semyon Danilov haqqında kitabınızda həm də onun Nazim Hikmət haqqında xatirələrinə yer verilib. Orada yazırsınız ki:
“... Semyon Petroviç bilirdi ki, türk şairi Nazim Hikmət Peredelkinoda yaşayır. Onunla görüşməyi və danışmağı arzulayırdı. Özünün tələbə yoldaşlarından onu kimin görüb -görmədiyini soruşur, barəsində məlumatlar toplayırdı. Onunla görüşənlərə həsəd aparırdı. Nazim Hikmətlə görüş həsrəti ilə yaşayırdı... Bir dəfə... 1956-cı ilin yayında yeməkxanadan qayıdarkən Semyon Danilov Nazim Hikmətin tatar tələbələrin əhatəsində dayandığını gördü. Nə haqdasa qızğın söhbət gedirdi. Danilov yazır: “Özümdən asılı olmayaraq, uça-uça, sürətlə ona yaxınlaşdım və “Zdravstvuyte!”-dedim. O isə “Salam”- deyə cavab verdi. Bu ucaboylu, gözəl qamətli kişi məni çiyinlərimdən qucaqlayıb, bağrına basdı. Sonra biz qoşa addımladıq, yol ilə getməyə başladıq. Yol boyu biz onunla elə söhbət edirdik ki, elə bil ki, yüz ildir bir-birimizi tanıyırıq. Çəkinmədən, açıq, səmimi söhbət edirdik. O - Nazim Hikmət, dövrümüzün ən işıqlı və böyük adamı, mənimlə danışır, bir sadə yakut oğlu ilə... Və mən bu böyüklüyün qarşısında onunla söhbət edirəm, ondan nəsə soruşuram, onun suallarını cavablandırıram. Böyük adamlar hər sahədə böyük olurlar”.
Nazim Hikmət uzun illər sürgünlərdə yaşadı, o Vətəni üçün çox darıxırdı, o türk dili, türkcə danışıq üçün darıxırdı, o türk millətindən olan insanlarla görüşəndə sevinirdi. Türkdilli insanlarla doğma dildə danışanda səsi cingildəyirdi, onun danışığındakı sözlərin hamısı bizə doğma və tanış idi. Hazim Hikmət deyirdi:
- Bilirsən, türkdilli xalqları amansız mürtəce quruluşunun acı taleyi bir-birindən ayrı salıb. Bu ayrılıqdan sonra insanlarımız öz ana dilini, öz adətlərini unutmayıblar. Məgər bu gözəl deyilmi, dünyanın hər yerində qızmar günəşə hamımız “Gün” deyirik! Dünyanın axırında yaşayan yakut da, günəşə “gün” deyir, Şimal buzlu okeanın yanında yaşayan xalqlarımız da günəşə “Gün” deyirlər. Bu möcüzə deyilmi!?”.
Nazim Hikmət Semyon Danilovu türk xalqının oğlu kimi qəbul etmişdi. Semyon Danilov isə öz xatirələrində qeyd edirdi ki, onun əsərlərini oxuyub, “Məhəbbət əfsanəsi” tamaşasına baxıb. Nazim Hikmət ondan soruşub ki, “Qəribə adam” tamaşasını görübmü? “Yox” cavabını alanda, ona məsləhət edib ki, bu tamaşaya mütləq baxmalıdır. Çünki bu əsəri özünün Moskvada səhnəyə qoyulmuş ən uğurlu tamaşası sayır. Sonra isə belə bir sual verib: “Sizin inkişafınız nə yerdədir? Bu ağır illər sizin üçün necə keçib?” Semyon Petroviç ona yakut ədəbiyyatının əsasını qoyan üç böyük şəxsiyyətin partiya xətti ilə siyahıdan silindiyini deyəndə Hazim Hikmətin eynəyinin altında göz yaşlarının axdığını görüb...
-Faciədir... Hər yer faciədir... Yanlışları düzəltmək lazımdır, mübarizə gərəkdir... Mərkəzi Komitəyə məktub yazın, - deyib.
-Belə məktublar baxılmaq üçün yenidən vilayət komitəsinin üstünə göndərilir_- deyə cavab verib Semyon Petroviç.
Həmin gün onlar yarım gün birlikdə söhbət ediblər.
... Nazim Hikmət Fadeyevdən bəhs edərkən, onun çox həssas insan olduğunu deyib. Mayakovski və Yeseninlə şəxsən tanış olub. Onlarla mütəmadi görüşüb. Onların vaxtsız ölümlərinin səbəbini isə həyatlarında olan çatışmazlıqlarda, problemlərdə, sistemin ağırlığınd , gərilən əsəblərində gördüyünü deyib. Yakutiyadan söz düşəndə isə, bu diyara səfər etmək istədiyini, bu yurdları görmək istədiyini deyib. Lakin səhhəti imkan vermədiyindən bu səfərə çıxa bilməməsi üçün narahatlığını dilə gətirib. Danilov isə ona deyib ki, əgər Nazim Hikmət Yakutiyaya gəlsəydi, yakut xalqı onu öz oğlu kimi qarşılayardı. Daha sonra yenə də yakut xalqının sistemin qəzəbinə gələn üç böyük klassik yazıçısı haqqında söhbəti davam etdiriblər. Nazim Hikmət bir daha təkidlə deyib: “Mübariizə aparın, qorxmayın. Həqiqət uğrunda mübarizə aparan adam, heç bir çətinlikdən qorxmamalıdır”. Nazim Hikmətin bu sözləri iki türk şairi arasında ən böyük başlanğıc olub.
Bu söhbət sonralar Semyon Petroviç Danilovun bütün həyatını dəyişib. Bu iki türk şairini bir-birinə yaxınlaşdıran kökləri, bağları idi. Danilov bu söhbətdən sonra, birmənalı şəkildə belə qərara gəlib ki, ədəbiyyat irsi üçün mübarizə etmək mütləqdir və çox lazımlı bir işdir. Bundan sonra o, öz böyük missiyasına- yakut ədəbiyyatı klassiklərinin adlarının doğma xalqına tanıdılması və əbədiləşdirilməsi üçün mübarizəyə başlayıb.”.
-Bakıya ilk gəlişinizdə 1926-cı ildə I Türkoloji Qurultayı keçirilən zalda süzülən göz yaşlarınızı xatırlayıram...
(Davamını növbəti gün dərc ediləcək)
“Mədəni yenilənmə” layihəsində bu gün sənədli kino və teatr mövzuları müzakirəyə çıxarılacaq
Mədəniyyət Nazirliyinin və YARAT Müasir İncəsənət Məkanının birgə layihəsi olan “Mədəni yenilənmə” layihəsi davam edir. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu gün və sabah - iyunun 16-17-də gerçəkləşəcək layihənin qonağı teatr və kino aktyoru, rejissor, Rusiya Federasiyasının və Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Timur Bədəlbəyli olacaq.
Görüş çərçivəsində “Böyük mistifikasiyalar” sənədli filmlər silsiləsinin bir buraxılışı nümayiş olunacaq, müzakirəsi aparılacaq.
YARAT Müasir İncəsənət Mərkəzində reallaşacaq tədbirdə, həmçinin “Müəllif teatrı” mövzusu və postmodern teatrın perspektivləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılacaq.
“Azərkitab” da rənglər dil açmışdı…
Ötən gün “Azərkitab" Kitab Təbliğatı Mərkəzində Milli Qurtuluş gününə həsr olunmuş, Gülnarə Məmmədovaya aid olan "Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam" adlı sərgi-tədbir keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, sərgidə millət vəkili Vüqar İsgəndərov, Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin media müşaviri Hüseyn Altınalan, rəssamlar və media nümayəndələri iştirak ediblər.
“Azərkitab”ın layihə rəhbəri: Elnurə İsgəndərova, təşkilatçı Aygün İsgəndərovadır.
"Azərkitab"ın yeni ünvanını xatırladırıq: Nərimanov rayonu, A.Salamzadə küç 65B (Gənclik metrosundan Ayna Sultanova istiqamətində gedən yolda yerləşən Zivella mebel evinin arxası, Ukrayna ticarət evinin inzibati binası)
Əlaqə: 050 260-90-20, 050 661-11-33
Xalq şairi Hüseyn Arif 98-ci ildönümündə anılıb
Ötən gün Xalq şairi Hüseyn Arifin anadan olmasının 98-ci ildönümü tamam olub. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin mətbuat katibi Səbinə Yusifə istinadən xəbər verir ki, bu münasibətlə Bakıda və mərhum şairin ana vətəni Ağstafada silsilə tədbirlər keçirilib.
“Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə Heyətinin təsdiq etdiyi tədbirlər planına uyğun olaraq Xalq şairini. Ağstafa şəhər qəbirstanlığında yerləşən məzarı ziyarət edilib. Şairin məzarına əklil, tər qərənfillər qoyulub. Eləcə də Hüseyn Arifin doğmalarının, dünyadan vaxtsız köçmüş oğlu Arifin məzarı üstünə tər qərənfillər qoyulub.
Anım tədbirində qazilər, veteranlar, ağsaqqallar, Xalq artisti Tariyel Qasımov, BDU-nun Qazax filialının professoru Hüseyn Xəlilov, AYB-nin Qazax Bölməsinin sədri Əməkdar incəsənət xadimi, şair Barat Vüsal, BDU-nun Qazax filialının müəllimi, Professor Valeh Nəsibli, BDU-nun Qazax filialının müəllimi, şair Mustafa Rasimoğlu, Mediaxeberleri.Az İnformasiya Portalının rəhbəri Ələddin Kəsəmənli, Qarabağ Əlillərinə Qayğı İctimai Birliyinin Ağstafa filialının sədri Ceyhun Əliyev, Ağstafa Gənclər və İdman İdarəsinin baş mütəxəssisi Turan Biləndəroğlu, Ağstafa Rəsm qalareyasının müdiri Gülgün Kərimov, şair Aydın Tağızadə, Əfqanıstan Veteranları İB-nin Ağstafa filialının sədri Mirzahid Hacıyev, AVMVQ İB-nin Ağstafa rayon filialının sədr müavini Ədalət Şükürov iştirak ediblər.
Tədbir iştirakçıları Hüseyn Arifin yaradıcılığından, onun el-obaya, Vətənə olan sevgisindən söz açıblar.
"Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədri professor İlham Pirməmmədov telefonla əlaqə saxlayaraq tədbiri iştirakçılarını salamlayıb, onlara müraciət ünvanlayıb: "Hörmətli ziyalılar, ağsaqqallar, hamınızı salamlayıram. Bu gün tarixi gündür. Həm Azərbaycan xalqının xilaskarı, Ümumilli lider Heydər Əliyevin ikinci dəfə xalqın çağırışı ilə hakimiyyətə gəlməyinin 29-cu ildönümüdür. Həm də Tarixi Qələbəmizdən sonra köksü işğalçılardan təmizlənən Azərbaycanın Mədəniyyət Paytaxtı Şuşada Azərbaycan və qardaş ölkə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Bəyannamə imzalanmasının ildönümüdür. Biz bu qələbəni Ulu Öndər Heydər Əliyevə borcluyuq. Şuşaya gedən yol Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasətindən başlayır. Cənab Ali Baş Komandanımız İlham Əliyev Şuşanın işğaldan azad olunması xəbərini xalqa çatdıranda böyük fəxr hissi ilə söylədi: "Mən xoşbəxtəm ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirdim." Ulu Öndər Heydər Əliyevə, Qarabağın azadlığı uğrunda canlarından keçmiş Şəhidlərimizə Uca Allahdan rəhmət diləyirik. Qazilərə şəfa arzulayırıq. Allah dövlətimizi, ordumuzu qorusun".
İlham Pirməmmədov Hüseyn Arif haqqında, Hüseyn Arifin qızları Səhər xanım və Zöhrə xanım haqqında xatirələrini danışıb. Hüseyn Arifə olan xalq məhəbbətindən, Hüseyn Arif poeziyasının xalq ruhuna doğmalığından, onun yaradıcılığının bənzərsizliyindən söz açıb.
Xalq şairi Hüseyn Arifə, övladları Arif və Səhərə Allahdan rəhmət diləyib. Hüseyn Arif poeziyasının, Hüseyn Arif insanlığının daim qəlblərdə yaşadığını, dövlətimiz, xalqımız tərəfindən şairin xatirəsinin hər zaman əziz tutulduğunu vurğulayıb.
Əlbəttə ki, hər birimiz inamla Hüseyn Arifin ədəbiyyatda tutduğu yerin necə möhkəm olduğunu söyləyə bilərik.
XX əsr Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi Hüseyn Arif xalqımızın zəngin bədii-poetik irsi zəminində dəyərli əsərlər meydana gətirib. Onun poeziya aləmi mövzu baxımından genişdir və əsərləri məna qüdrətini bu gün də qoruyub saxlayır. Şairin təbii və canlı dili ilə seçilən əsərlərində həyatın öz nəfəsi duyulur. Təsadüfi deyil ki, Hüseyn Arifin şeirləri çox zaman mahnı mətninə çevrilib. O, Vətən, ana torpaq, övlad məhəbbəti kimi bəşəri dəyərləri heç kimə bənzəməyən tərzdə ifa edib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu gün Dövlət mükafatı laureatı, Xalq şairi , XX yüzil Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi Hüseyn Arifin anadan olmasının 98-ci ildönümü tamam olur.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2014-cü il 2 may tarixli Sərəncamı ilə Hüseyn Arifin 90 illik yubileyi dövlət səviyyəsində təntənəli şəkildə keçirilib.
Hüseyn Hüseynzadə 1924-cü il iyunun 15-də Qazaxın Yenigün kəndində (kənd hazırda Ağstafa rayonunun tərkibindədir) doğulub.
Ədəbi fəaliyyətə İkinci Dünya müharibəsi illərində başlayan şairin liberettosu əsasında hazırlanan “Azad” tamaşası 1957-ci ildə Opera və Balet Teatrında, “Yolda” poeması əsasında yazdığı eyniadlı pyesi 1974-cü ildə Gənc Tamaşaçılar Teatrında tamaşaya qoyulub. 1971-ci ildə “Dağ kəndi” poemasına görə “Qızıl oraq” mükafatına layiq görülüb. Əsərləri keçmiş SSRİ və bir sıra xarici ölkə xalqlarının dilinə çevrilib. Şeirlərinə musiqilər bəstələnib. 1976-cı ildə Sarayevo Beynəlxalq Poeziya Günlərinin, 1979-cu ildə Liviyada “SSRİ Gunləri”nin iştirakçısı olub. Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyətində şöbə müdiri, “Azərnəşr”in Bədii Ədəbiyyat redaksiyasında böyük redaktor, “Gənclik” nəşriyyatında bədii ədəbiyyat redaksiyasının müdiri və Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri vəzifələrində çalışıb.
Hüseyn Arif xalqımızın zəngin bədii-poetik irsinə əsaslanan, epos təfəkkürünü, etnoqrafik yaddaşı geniş əks etdirən zəminində dəyərli əsərlər yazıb. O, təbiət mövzusunda yazdığı əsərləri ilə oxucunu ana təbiəti duymağa, qorumağa, doğma torpağın qədrini bilməyə çağırır. Həmişə xalqın içində olan şairin əsas qayəsi, Vətənə məhəbbətin, mənəvi-əxlaqi zənginliklərin təbiət gözəllikləri ilə vəhdətdə tərənnümündən ibarət olub.
Hüseyn Arif o məşhur insanlardandır ki, adı ilə bağlı çoxlu lətifələr, baməzə əhvalatlar dolaşır, hətta belə lətifə və əhvalatların toplandığı kitab nəşr olunub, lakin bütün baməzə düzməcələr və olmuş əhvalatlar onun şair ciddiliyini nəinki zədələmiş, əksinə, onu xalqa daha da yaxınlaşdırır, olduğu səmimiyyətlə ona xalq sevgisi qazandırır.
1992-ci il sentyabrın 14-də Bakıda vəfat edən Xalq şairi, doğulduğu kənddə nakam oğlunun yanında dəfn olunub.
Şairin vaxtı ilə Bakıda yaşadığı evin divarına xatirə lövhəsi vurulub. Xırdalan şəhərindəki, Ağstafadakı küçələrdən biri, habelə Ağstafa şəhərindəki Uşaq Musiqi Məktəbi Hüseyn Arifin adını daşyır. 2010-cu ildə “Mən Hüseyn Arifəm...” adlı film çəkilib. Adına çoxlu şeirlər, şeirlərinə nəzirələr yazılıb, yaradıcılığı ədəbi-elmi yazıların, tədqiqat əsərlərinin mövzusu olub.
Onun yaradıcılığı bugün də gənc nəslin tərbiyəsində öz önəmini qoruyub saxlayır, xalqımız, dilimiz yaşadıqca Hüseyn Arif poeziyası da yaşayacaq, seviləcək, öyrəniləcəkdir.
Ruhu şad olsun!
Azərbaycanlı rəqqasə Türkiyədə mükafatlandırılıb
Həmyerlimiz Səidə Ömər Türk dünyasına etdiyi xidmətlərə görə Türkiyədə mükafata layiq görülüb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir.
Törən İstanbulun Bayrampaşa rayonunda Türk Dünyası Platformasının təşkilatçılığı ilə “Türk Dünyası Birlik” musiqi bayramında baş verib. Müxtəlif türkdilli ölkələrin nümayəndələrinin iştirak etdiyi tədbirdə ölkəmizi təmsil edən Səidə Ömər “Sarı gəlin” rəqs kompozisiyasını təqdim edib.
Türk dünyasının məşhur ozanlarının da iştirak etdiyi proqramda həmyerlimizin rəqsi ən çox bəyənilən sənət nümunələrindən biri olub.
Tədbir əsnasında Səidə Ömərə “Türk dünyasına xidmət” plaketi təqdim edilib.
Qeyd edək ki, 2018-2021-ci illərdə Türkiyənin “Bengü Türk” televiziya kanalında ekrana çıxan “Azərbaycan Rüzgarı” proqramının müəllifi və aparıcısı olan Səidə Ömər, eyni zamanda, qardaş ölkənin Türk dünyasını əhatə edən bir sıra mədəni tədbirlərində yaxından iştirak edir.
Gənclər təşkilatlarının nümayəndələri ilə yazıçı Varisin görüşü keçirilib
Ötən gün “Əbədi Sevgi - Vətən" layihəsi çərçivəsində yazıçı, Əməkdar jurnalist Varis ilə ölkənin gənclər təşkilatları nümayəndələrinin görüşü keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi və NAYORA-nın "Gənclər Təşkilatlarının Fəaliyyətlərinin Dəstəklənməsi" proqramı çərçivəsində Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi tərəfindən həyata keçirilən layihə çərçivəsindəki bu görüş Gənclər Təşkilatlarının Resurs Mərkəzində - Qlobus centr- də baş tutub.
Azərbaycan Respublikası Gənclər Təşkilatları Milli Şurasının sədri, Gənclər və İdman Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri Azər Əliyev görüşdən öncə yazıçını Milli Şuranın ölkənin onlarca gənclik təşkilatını təmənnasız olaraq ofislə təmin edən Resurs Mərkəzi ilə tanış edib, görülən böyük və faydalı işlər barədə məlumat verib.
Görüş zamanı yazıçı ədəbiyyatda vətənpərvərlik motivlərinin təşəkkül tapmasının cəmiyyətə verdiyi faydalardan, gənclərdə Vətən sevgisini formalaşdıran amillərdən, hədəf seçmək və uğura doğru irəliləmək qaydalarından bəhs edib.
Eyni zamanda kitabın və mütaliənin rolu, layiqli vətəndaş ola bilmək, karyera və inkişaf mövzularına da toxunulub, izləyicilərin sualları cavablandırılıb.
Sonda xatirə fotosu çəkilib.
Heydər Əliyev gəldi və Vətənini xilas elədi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı politoloq, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Adəm İsmayılın Qurtuluş Günü münasibəti ilə “Böyük insan və yeni sivilizasiya vəziyyətinin başlanğıcı” yazısını oxucularına təqdim edir.
Ulu Öndər Heydər Əliyev öz Vətənini xilas etməklə, faktiki olaraq belə qüdrətli və daim təkmilləşən Azərbaycan dövlətçiliyini qurmaqla onun yeni sivilizasiya vəziyyətinin tükənməz mənbəyinə çevrilmişdir.
Müxtəlif dövlət modelləri və inkişaf yolları 1991-ci ildə dağılmış Sovet İttifaqının qalıqları üzərində qurulmuş Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini, onun gələcək taleyinin kifayət qədər alternativ seçimini müəyyən edirdi. Şübhəsiz ki, Azərbaycan dövlətçiliyinin gələcəyi ölkənin tarixi xüsusiyyətlərini, mentalitetini və iqtisadi inkişafını nəzərə alaraq düzgün, uzaqgörən oriyentasiyadan və ən uyğununun tətbiqindən asılı idi. Məhz demokratik rejimli respublika dövlət sistemi əvvəlcə dövlətin ayrılmaz konteksti oldu.
Lakin dünya sivilizasiyasının göstərilən əsas axınında Azərbaycanın səmərəli inkişafını təmin edə biləcək modelin qurulması yeni Azərbaycan Respublikasının gəmisinin sükanı arxasında dayanan siyasi qüvvələrin gücündən kənarda idi.
1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası vətəndaş müharibəsi və dövlət müstəqilliyini tamamilə itirilməsinə yönəlmiş uçuruma yuvarlanırdı. Vəziyyətin dramatikliyi Azərbaycan xalqının bütün nəzərlərini onun xilasının yeganə həyatverici mənbəyinə - Heydər Əliyev şəxsiyyətinin dühasına, onun beynəlxalq nüfuzunun böyüklüyünə, ağlının əzəmətinə və hikmətinin tükənməzliyinə yönəltdi. Bütöv bir dövrün böyük dövlət xadimi Heydər Əliyev isə hər şeyə rəğmən öz xalqını onsuz da yaxınlaşmaqda olan qardaş qırğınından xilas etmək, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini qoruyub saxlamaq və möhkəmləndirmək üçün fədakarcasına köməyə gəldi.
Ermənistanın Azərbaycana qarşı genişlənən ərazi ekspansiyasının fonunda Heydər Əliyev Bakıya qayıtdıqdan sonra, demək olar ki, hər gün mətbuatda çıxış edir, aparıcı dövlətlərin səfirləri və ATƏT-in Minsk Qrupunun üzvləri ilə hərbi əməliyyatların dayandırılması və münaqişənin həlli, işğal olunmuş ərazilərin təcili olaraq işğaldan azad edilməsinin zəruriliyi ilə bağlı intensiv danışıqlar aparırdı. Sentyabrın 24-də Heydər Əliyev Moskvaya yola düşür və burada Azərbaycanın MDB-yə daxil olması haqqında saziş imzalayır.
1993-cü il oktyabrın 3-də Heydər Əliyev ümumxalq seçkilərində 98 faiz səs toplayaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. Yaramış kritik şəraitdə həyati zərurət kontekstində 1993-cü il noyabrın 1-də Azərbaycan dövlətinin başçısı özünün rəhbərlik etdiyi Dövlət Müdafiə Şurasının yaradılması haqqında qərar qəbul edir.
1993-cü il noyabrın 2-də Prezident Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına müraciətində onları Vətənin müdafiəsinə qalxmağa çağırdı. Ali Baş Komandanın bu tarixi müraciəti hələ SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında hərbi xidmət təcrübəsi keçmiş minlərlə könüllünün Milli Ordu sıralarına daxil olmasının səbəbi oldu. Prezident Heydər Əliyev şəxsən münaqişə zonasında yerləşən hərbi hissələrə baş çəkdi, onların texniki təminatı və hərbi hazırlıq səviyyəsi ilə tanış oldu.
Heydər Əliyevin müraciətindən ruhlanan, onun qayğısı və öz sıralarının möhkəmləndirilməsi istiqamətində konkret fəaliyyətləri sayəsində Azərbaycan ordusu üç istiqamətdə hücuma keçdi. Dağlıq Qarabağın şimal-şərqinə hücum erməniləri Ağdərə rayonunun bir sıra kəndlərini tərk etməyə məcbur etdi. Cənub-şərqdə, yanvarın 6-da Azərbaycan Horadiz dəmir yolunun Araz üzərindəki hissəsini geri qaytardı və şimala, Füzuliyə doğru hərəkət etdi. Nəticədə, Horadiz qəsəbəsi və Füzuli rayonunun 22 kəndi işğaldan azad edildi.
Azərbaycanın ən böyük hücumu 1994-cü ildə şimal-qərb istiqamətində də baş verib. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əks-hücum əməliyyatları nəticəsində ciddi, bərpası mümkün olmayan itkilər Ermənistanı danışıqlar masası arxasına oturmağa məcbur etdi. 1994-cü il mayın 8-də Bişkəkdə Azərbaycan və Ermənistan parlamentlərinin sədrləri arasında ATƏT-in Minsk Qrupunun və Rusiyanın vasitəçiliyi ilə imzalanmış və 1994-cü il mayın 12-də qüvvəyə minmiş atəşkəs sazişi münaqişənin reallığını əks etdirirdi.
Keçmişin Bismark, Morgentau, lord Palmerston kimi diplomatik korifeylərinin həsəd aparacağı Heydər Əliyevin beynəlxalq aləmdə incə, strateji əsaslandırılmış və taktiki cəhətdən düzgün addımları BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağ torpaqlarının zəbtini pisləyən dörd qətnamənin qəbul edilməsinə töhfə verdi ki, bunlar işğal altında olan ərazilərin Ermənistan tərəfindən qeyd-şərtsiz işğaldan azad edilməsinə çağırır. 1994-cü ildə İslam Konfransı Təşkilatının sammitində Ermənistanın işğalçı ölkə kimi tanınması ilə bağlı qətnamənin qəbul edilməsinə məhz Heydər Əliyevin nüfuzu təsir etdi.
Ümummilli lider Heydər Əliyev sosial-iqtisadi bazanın möhkəmləndirilməsi və daha da inkişaf etdirilməsi üçün dövlətin kursunu işləyib hazırladı, çünki Azərbaycanın dövlət-ərazi kompleksinin bərpası, beynəlxalq nüfuzunun yüksəldilməsi yalnız ölkənin qüdrətli sənaye dövlətinə çevrilməsi ilə mümkün oldu. Bu perspektivdə investisiya prosesləri və ən qabaqcıl dünya texnologiyalarından istifadə üçün əlverişli şəraitin yaradılması çox vacib idi.
Ölkə iqtisadiyyatına, ilk növbədə, respublikanın neft sənayesinə investisiyaların cəlb edilməsi prioritet vəzifə idi ki, onun həlli əsasən Qərbin texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrində cəmləşmişdi.
Heç kimə sirr deyil ki, Xəzərin Azərbaycan sahilləri zəngin karbohidrogen ehtiyatlarına malikdir. 6 avqust 1997-ci il tarixli “New York Times” qeyd edirdi ki, Xəzərin sənaye və ya karbohidrogen ehtiyatları 200 milyard barel neftdən, o cümlədən hazırkı qiymətlərlə 4 trilyon ABŞ dolları dəyərində qiymətləndirilən analoji qaz ehtiyatlarından ibarətdir. Bəzi rus geoloqlarının proqnozlarına görə, Xəzər hövzəsində neft ehtiyatlarının ümumi həcmi 7 milyard ton (təxminən 50 milyard barel) təşkil edir.
Bu hal digər geosiyasi və geoiqtisadi amillərlə birlikdə dünyanın iri nəqliyyat-energetika korporasiyaları tərəfindən ölkəmizə ciddi diqqət cəlb etmiş, ondan Heydər Əliyev tərəfindən respublikada sosial-iqtisadi sabitliyin təmin edilməsi və onun qüdrətli dövlətinin formalaşması maraqlarında, yanacaq və sənaye bazası üçün istifadə edilmişdir. O, neft və qaz ehtiyatlarında maraqlı olan, respublikanın iqtisadiyyatına sərmayə yatırmaq istəyən, dənizin dərin qatlarında neft və qaz hasilatı üçün qabaqcıl texnologiyalara malik olan hər bir dövlətlə əməkdaşlıq etmək arzusunda olduğunu birmənalı şəkildə bəyan etdi.
1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıdakı “Gülüstan2 sarayında “Əsrin müqaviləsi” adlı ilk transmilli müqavilə imzalandı. “Azəri”, “Çıraq” və “Günəşli” yataqlarının birgə işlənməsinə dair ilk sazişin imzalanması Azərbaycanın neft sənayesi tarixində yeni dövrün başlanğıcı oldu. Bu tarixi sənədin imzalanma mərasimində 7 ölkədən 11 neft şirkəti təmsil olunub. Müqaviləyə əsasən, dünyanın ABŞ, Rusiya, Fransa, Türkiyə, Böyük Britaniya, Norveç kimi dövlətlərinə məxsus aparıcı şirkətlər 10 milyard ABŞ dolları məbləğində müştərək vəsait yatıraraq, Xəzərin Azərbaycan sektorunda 30 il ərzində 50 milyard dollarlıq 511 milyon ton neft hasil etməyi hədəfləyiblər.
Azərbaycan adambaşına düşən xarici sərmayənin həcminə görə keçmiş Sovet İttifaqı respublikaları arasında birinci yeri tutur və bu göstəriciyə görə Şərqi Avropanın bir çox ölkələrini qabaqlayır. Azərbaycan Respublikasının həyata keçirdiyi yeni neft strategiyasının və enerji təhlükəsizliyi siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi ilə ölkənin beynəlxalq nüfuzu ardıcıl olaraq yüksəlməyə başladı.
1997-ci il noyabrın 12-də Bakıda “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində hasil edilən ilkin Azərbaycan neftinin Bakı-Novorossiysk boru kəməri ilə dünya bazarlarına nəqli münasibətilə təntənəli tədbir keçirildi. Bu hal müstəqil Azərbaycan Respublikasının neft siyasətinin qələbəsini simvolizə edirdi. Bakı-Novorossiysk boru kəmərinin işə salınması Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə müsbət təsir göstərmiş, iki ölkə arasında ənənəvi dostluq və əməkdaşlığın daha da inkişafını stimullaşdırmışdır, çünki o, Azərbaycan neftindən gəlir əldə etməklə Rusiyanın geoiqtisadi maraqlarını qismən təmin edirdi.
1999-cu il noyabrın 18-də ATƏT-in İstanbul Zirvə Toplantısında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev, Gürcüstan Prezidenti Eduard Şevardnadze və Türkiyə Respublikasının Prezidenti Süleyman Dəmirəl “Xam neftin Bakı-Tbilisi-Ceyhan Əsas İxrac Boru Kəməri vüsitəsilə Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan və Türkiyə Respublikası ərazisindən daşınması haqqında” Saziş imzaladılar. Həmin gün, eyni zamanda, “Şahdəniz” yatağından hasil edilən təbii qazın Bakı-Tbilisi-Ərzurum marşrutu ilə Türkiyəyə nəqli üçün qaz kəmərinin çəkilməsi barədə qərar qəbul edilib. Bu layihənin həyata keçirilməsi, bir tərəfdən, Azərbaycan və Türkiyənin sosial-iqtisadi inkişafına, regional təhlükəsizliyin möhkəmlənməsinə, ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərin və dünya birliyinə hərtərəfli inteqrasiyanın möhkəmlənməsinə töhfə verirsə, digər tərəfdən, geosiyasi mövqelərin möhkəmlənməsinə səbəb olmuş, hər iki ölkəni regionda və dünyada enerji, nəqliyyat-kommunikasiya və digər transmilli sahələrdə Avropanın mühüm tərəfdaşlarına çevirdi.
Türkiyə ilə geosiyasi, geoiqtisadi və hərbi-geostrateji əlaqələrin tədricən möhkəmlənməsi Prezident Heydər Əliyevə hələ 1999-cu ilin noyabrında ATƏT-in İstanbul Zirvə toplantısında Cənubi Qafqazda Türkiyənin iştirakı ilə “Qafqaz paktı” adlı regional dünya platformasının yaradılması ideyası ilə çıxış etməyə imkan verdi.
Ümummilli lider Heydər Əliyev dühası tarixi İpək Yolunun bərpası təşəbbüsü ilə çıxış edərək, bu transmilli layihəyə 32 dövləti və 13 beynəlxalq təşkilatı cəlb edib. Bu dövlətlərdən 9-u 1998-ci il sentyabrın 7-8-də Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Bakıda keçirilən konfransda iştirak etmişdir. Avropa İttifaqının TRASEKA proqramı əsasında “Avropa-Qafqaz-Asiya dəhlizinin inkişafı üçün Beynəlxalq Nəqliyyat üzrə Əsas Çoxtərəfli Saziş” imzalanmış və Bakı Bəyannaməsi qəbul edilmişdir. Eyni zamanda, TRASEKA Hökumətlərarası Komissiyasının Daimi Katibliyinin Bakıda yerləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edilmiş və 2001-ci il fevralın 21-də onun açılışı olmuşdur. Bu, Azərbaycanın tarixi marşrutun əsas trayektoriyalarının əsaslandırılmasında böyük töhfəsi idi. Ümumiyyətlə, 1997-2002-ci illər ərzində sənaye məhsullarının istehsalı 23,6 faiz, yəni ildə təqribən 3,6 faiz artmışdır.
İdxal-ixrac əməliyyatlarının beynəlxalq ticarət və hüquq normalarına uyğun aparılması istiqamətində səmərəli tədbirlər nəticəsində ölkəmizin beynəlxalq əlaqələri ildən-ilə genişlənmiş, möhkəmlənmiş və inkişaf etmişdir. Əgər 1993-cü ildə 60 ölkə ilə ticarət əlaqələri qurulmuşdusa, 2002-ci ildə bu əlaqələrin coğrafiyası genişlənmiş, 128 ölkə ilə idxal-ixrac əməliyyatları həyata keçirilmişdir. Bütün bunlar Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qurulması üçün möhkəm maddi-texniki baza formalaşdırdı ki, buna Heydər Əliyev tərəfindən diqqət bir saniyə belə səngimədi. Ordunun maddi-texniki təminatı əvvəlki illərdən fərqli olaraq daha keyfiyyətli xarakter alıb, hərbi intizam xeyli möhkəmləndirilib, birlik və bölmələrin şəxsi heyətinin ahəngdarlığı qaydaya salınıb, tibbi təminatı və maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti qaydaya salınmışdı.
1994-cü ilin oktyabr və 1995-ci ilin mart hadisələri zamanı Azərbaycan ordusunun hərbi qulluqçularının hərbi borcunu yerinə yetirməsi onların Vətən qarşısında məsuliyyət hissini, hərbi anda sədaqətini bir daha təsdiqlədi. Bu, hərbi hissələrin cinayətkar mafioz qrupları təşkil edən şəxslərdən təmizlənməsinə töhfə verdi.
Heydər Əliyevin böyük səyləri nəticəsində tələbələrin tədrisinin ən qabaqcıl üsullarını mənimsəmiş, hərbi təhsil müəssisələrinin dünya standartlarına cavab verən ən qabaqcıl maddi-texniki baza ilə təchiz edilmiş hərbi təhsil müəssisələri yaradıldı.
Azərbaycan Respublikasında hərbi təhsil sisteminin inkişafında kulminasiya nöqtəsi Hərbi Akademiyanın yaradılması haqqında Prezident Heydər Əliyevin 20 fevral 1999-cu il tarixli fərmanı oldu.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə cəmi iki ildə Azərbaycan dövlətinin hərtərəfli dinamik inkişafı 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasının qəbul edilməsi zərurətini gündəliyə gətirdi. Müasir dünya inkişafının dahi şəxsiyyəti Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə yaradılmış bu sənəd Azərbaycan dövlətlərinin bütün mövcudluğu tarixində Azərbaycan qanun yaradıcılığının qiymətli incisi idi!
Yeni Konstitusiya dünyəvi respublika dövlət quruluşuna, demokratik rejimə, hüquqi alilik prinsipləri ilə hopmuş unitar idarəetmə formasına malik modelin mükəmməl qanunvericilik heykəlini təcəssüm etdirdi.
Məhz Heydər Əliyev Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi sistemini bəşər sivilizasiyası tarixinin fundamental sənədlərinə - 1789-cu il Fransanın İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsinə, Amerikanın “İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsinə”, 1948-ci il “İnsanın hüquq və vəzifələri”, 1948-ci il BMT Baş Assambleyası tərəfindən qəbul edilmiş “Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi” və s. əsaslanaraq təmin etmişdir.
Konstitusiya Azərbaycanın konstitusiya quruluşunun mühüm əsası kimi demokratiyanı elan edir, Azərbaycan xalqını Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi elan edir, onun öz müqəddəratını azad və müstəqil şəkildə təyin etməsini, dövlət idarəçiliyi formasının yaradılmasını Azərbaycan xalqının suveren hüququ kimi təmin edir.
Heydər Əliyevin Vətən tarixində qoyub getdiyi şəxsiyyətin böyüklüyü və irsinin silinməzliyi onun şanlı varisi, görkəmli beynəlxalq miqyaslı dövlət xadimi olan Prezident İlham Əliyevin sarsılmaz Azərbaycan dövlətçiliyinin əzəmətli memarlığını qurması, yeni Azərbaycan üçün sarsılmaz bünövrənin yaradılması şəklində təcəssüm etdi.
Müasir dünya tarixinin böyük dövlət xadiminin layiqli davamçısı, əsrarəngiz atasının sədaqətli oğlu İlham Əliyev əzəli Azərbaycan torpaqları olan Qarabağın nəhayət Vətənə qaytarılması ilə bağlı Heydər Əliyevin bütün plan və istəklərini həyata keçirdi və bu gün o, hər mənada qüdrətli oğlu ilə fəxr edə bilərdi.
İlham Əliyev müasir Azərbaycan dövlətinin qurucu atası tərəfindən müəyyən edilmiş ölkənin milli-dövlət inkişafının vektorlarını genişləndirdi və dərinləşdirdi. O, təməlində Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş qüdrətli bünövrəyə arxalanaraq, ölkə iqtisadiyyatının kəskin yüksəlişini təmin etdi. 2004-cü ildə İlham Əliyev tərəfindən “Neft və qaz gəlirlərinin idarə olunması üzrə uzunmüddətli strategiya (2005-2025-ci illər)” təsdiq edilmişdir. Onun rəhbərliyi altında beş fundamental istiqamət üzrə iqtisadi inkişafın strateji sxemləri hazırlanır. İlham Əliyevin sosial-iqtisadi tərəqqi sahəsində bu və bir çox digər fəaliyyəti ölkənin fenomenal yolunu və onun 2003-cü ildən bu günə kimi iqtisadi tərəqqidə analoqu olmayan misilsiz tərəqqiyə nail olmasını müəyyən etdi. Dünyanın heç bir ölkəsində iqtisadiyyat bu qədər qısa müddətdə üç dəfə artmayıb - bu, görünməmiş bir rəqəmdir! Prezidentin mütərəqqi sosial siyasəti sayəsində ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi rekord həddə - 50%-dən 5%-ə endirilib.
Dünya İqtisadi Forumunun 2017-2018-ci illər üzrə qlobal rəqabətqabiliyyətlilik hesabatına əsasən, Azərbaycan dünyanın 50 ən rəqabətli iqtisadiyyatı qrupuna daxil olub və MDB ölkələri arasında liderliyini qoruyub saxlayıb. BMT-nin İnsan İnkişafı Hesabatına uyğun olaraq, Azərbaycan İnsan İnkişafı İndeksinə görə insan inkişafının yüksək səviyyədə olduğu qrupa daxil edilib. Azərbaycan xalqının 44 günlük Vətən Müharibəsində Qələbəsi Prezident İlham Əliyev üçün asan olmadı! Lakin onun qələbəsində ən həlledici amillərdən biri Azərbaycan xalqının öz Prezidentinin ətrafında görünməmiş yüksək səviyyədə birliyi oldu.
Məhz İlham Əliyevin fəaliyyəti və ordunun ehtiyaclarına daim diqqət yetirməsi yüzlərlə, minlərlə Azərbaycan əsgər və zabitinin qəhrəmanlığı üçün ilham mənbəyi olmuşdur. Hər bir azərbaycanlı üçün müqəddəs döyüşün hər hansı diplomatik, hərbi-texniki çətinliklərə baxmayaraq, məqsədyönlü iş nəticəsində Ali Baş Komandan İlham Əliyev Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin texniki-taktiki və mənəvi-psixoloji hazırlığının ən yüksək səviyyəsinə nail olmuşdur. Bu qələbəsi yalnız “Bayraktar” pilotsuz uçan aparatlarının və digər ən qabaqcıl hərbi texnikanın texniki xüsusiyyətlərinə görə qazanıldığını söyləmək isə absurd və gülüncdür.
Bunu Prezident İlham Əliyevin özü də 25 iyul 2020-ci il tarixində Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyəti qarşısında çıxışında deyib: “Son illər ordumuzun uğurlu inkişafı göz qabağındadır. Azərbaycan xalqı bunu bilir və görür. Bunu dünya ordularının reytinqini təşkil edən nüfuzlu strukturlar da qeyd edir. Bu gün Azərbaycan ordusu dünyanın 50 ən güclü ordusu sırasındadır. Biz buna yorulmaz fəaliyyət nəticəsində nail olmuşuq. Çünki mənim prezident kimi fəaliyyətimdə ordu quruculuğu birinci yerdədir”.
Bütün bu amillərin birləşməsi işğalçı qüvvələr üzərində tam və qeyd-şərtsiz qələbəni və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin etdi.
1993-cü il iyunun 15-də ölkəni xaos və ölüm uçurumundan çıxaran Ulu Öndər Heydər Əliyevin qüdrətli ruhunun xeyir-duası azərbaycanlıların indiki və gələcək nəsillərinin şüurunu və ruhunu daima işıqlandıracaq, onları Vətənlərini daha da şöhrətləndirməyə ruhlandıracaqdır. Onun “Mənim həyatım da, fəaliyyətim də sırf Azərbaycanın müstəqilliyinin qorunub saxlanmasına, ölkəmizin bu ağır vəziyyətdən çıxmasına həsr olunacaq” ürək sözlərini milyonlarla minnətdar həmvətənimizin əsrlər boyu yaddaşında bir nəqərat kimi səslənəcək.
Bu kontekstdə görkəmli Danimarka ədəbiyyatşünası, publisist Georq Brandesin aforizmi bu gün də öz aktuallığını saxlayır: “Böyük insan heç vaxt artıq mövcud olan sivilizasiyanın nəticəsi deyil. O, yeni sivilizasiya vəziyyətinin mənbəyi və başlanğıcıdır”. Bununla razılaşmamaq çətindir, çünki həqiqətən də Azərbaycan xalqının Ulu Öndəri Heydər Əliyev öz Vətənini xilas etməklə, faktiki olaraq belə qüdrətli və daim təkmilləşən Azərbaycan dövlətçiliyini qurmaqla onun yeni sivilizasiya vəziyyətinin tükənməz mənbəyinə çevrilmişdir.
Sabir Məmmədov Bolqarıstan film festivalında “Ən yaxşı rola görə” qızıl heykəlcik alıb
Azərbaycanın xalq artisti Sabir Məmmədov Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçirilən "Golden FEMİ Film Festival" adlanan Beynəlxalq film festivalının "tammetrajlı bədii filmdə ən yaxşı rola görə" nominasiyasında qızıl heykəlciyə layiq görülüb. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Sabir Məmmədova istinadən məlumat verir.
Ümumilikdə festivala dünyanın 500 ölkəsindən 63-dən çox sifariş göndərilib. Golden FEMİ - təşkilatçıları tərəfindən incəsənət, elm, memarlıq, dizayn, müasir texnologiyalar, ekoloji sahə və müasir insanın həyatının digər aktual təcrübələri arasında qarşılıqlı əlaqələri əks etdirən qeyri-nümunəvi filmlərin və vizual əsərlərin üzə çıxarılmasına yönəlmiş innovasiya tədbiri kimi elan edilib. Festivalın təşkilatçıları gender bərabərliyi və sosial ədalət, ictimai dialoqun yaradılması, kinematoqrafın və audiovizual incəsənətin müxtəlif ictimai qruplar üçün əlçatanlığı və demokratikliyi şəraitinin təmin edilməsi məsələlərinə xüsusi diqqət yetirirlər.
Sabir Məmmədova uğur gətirən film isə “Edam günü” filmi olub.
“Çox təəssüf ki, biz iş qrafikinə görə mükafatlandırma mərasimində iştirak edə bilməmişik. Fəaliyyətimizi yüksək qiymətləndirdiyinə, sevimli aktyorumuz Sabir Məmmədovu mükafatla təltif etdiyinə görə təşkilatçılara səmimi təşəkkürümüzü bildiririk", - deyə filmin rejissoru Cəlaləddin Qasımov “Trend” agentliyinə açıqlamasında qeyd edib.
1 saat 37 dəqiqəlik “Edam günü" filmi Cəlaləddin Qasımovun öz tarixi-detektiv romanı əsasında çəkdiyi və real hadisələrə əsaslanan filmidir. Əsərdə filmin rejissoru polisdə 18 illik iş təcrübəsinə malik qəhrəmanın (Sabir Məmmədov canlandırır) obrazını təqdim edib, keçmiş məhbusların və Sovet dövründə Bayıl həbsxanasının əməkdaşlarının xatirələrindən istifadə etməklə maraqlı süjet xətti qurub. Psixoloji triller SSRİ-nin son illərində baş verən başgicəlləndirici hadisələrdən bəhs edir, kamerada məhkumun həyatındakı həyəcanlı anları nümayiş etdirir, baş verən ziddiyyətlər kontekstində qəhrəmanların xarakterik xüsusiyyətlərini açır.
Film 2016-2018-ci illərdə lentə alınıb. Qeyd etdiyimiz kimi, quruluşçu rejissoru və ssenari müəllifi, üstəlik də Baş prodüseri Cəlaləddin Qasımov olan və baş rolda Sabir Məmmədov çəkilən filmdə rejissor Elşən Heydərov, quruluşçu operator Mehdi Yaqubov da yer almışlar. Montajcı Elnur Tarverdiyevdir. Rollarda həmçinin
Rövşən Kərimduxt, Məmməd Əliyev, Nazim Ağalarov, Ramin Şıxəliyev, Soltan Qasımov, Hikmət Məmmədov, Vüqar Qurbanov və başqaları çəkiliblər.
Kinomuz adına bir uğurdur, yaradıcı heyəti təbrik edirik.
Şəkildə: Filmdən fraqment
Qurtuluş Gününə həsr olunmuş “Qələbənin imza günü” adlı fotosərgi açılıb
“Space” televiziyasında Qurtuluş Gününə həsr olunmuş “Qələbənin imza günü” adlı fotosərgi açılıb. AzərTAC xəbər verir ki, əvvəlcə şəhidlərin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
“Space” televiziyasının rəhbəri Müşfiq Hətəmov bildirib ki, ulu öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Azərbaycan dövlətçiliyində və tarixində yeni bir dövr başlayıb. Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanda millət və dövlət quruculuğuna verdiyi misilsiz töhfələr onun fəaliyyətinin ana xətlərini təşkil edirdi.
O, dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının müstəqilliyi, dövlətçiliyimizin inkişafı yolunda göstərdiyi xidmətlərdən danışaraq, ölkəmizdə siyasi sabitliyin yaranmasının, azərbaycançılıq ideologiyasının yaranmasının və inkişafının, respublikamızın dünya birliyinə inteqrasiyasının Ulu Öndərin adı ilə bağlı olduğunu deyib.
Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin liderlik keyfiyyətlərinin dünya miqyasında qəbul olunduğunu deyən natiq Ümummilli Liderin siyasi kursunun Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirildiyini bildirib.
Sərgi ilə bağlı məlumat verən M.Hətəmov deyib: “Bu sərgini təşkil etməkdə əsas məqsədimiz əsgər və zabitlərimizin, qazi və şəhidlərimizin qəhrəmanlıqlarını daim yüksəkdə tutmaq və hər zaman gənc nəsillərə ötürməkdir. Hər yazı bir tarixdir. Bu şanlı tarixə şahid olmaq üçün isə bizə 30 il zaman gərək oldu. 30 ildən sonra Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan ordusunun, həmçinin bu sərgidə imzası olan şəhidlərimizin, qazilərimizin iştirakı ilə qələbəmizi təmin etdik. Bu gün Qurtuluş Gününə həsr olunmuş bu sərgi qalib xalqın, qalib ordunun sərgisidir. Yeri gəlmişkən ilk dəfədir ki, Qurtuluş Gününü Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin apardığı qətiyyətli mübarizə nəticəsində işğalsız Azərbaycanda keçiririk. Hər birimiz hər zaman Qurtuluş Günündə özümüzə hesabat verməli, birliyimizi qorumalıyıq. Bugünkü tədbirimizin qayəsində məhz bu amil dayanır. Ali Baş Komandanımız başda olmaqla ordumuzun əldə etdiyi bu qələbənin hər məqamını unutmamalıyıq”.
Sonra Aprel döyüşlərinin şəhidi Raqıf Orucovun həyat yoldaşı, “Zəfər şəhid ailələrinə dəstək” İctimai Birliyinin sədri Sevinc Alızadə Qarabağda Azərbaycan bayrağının dalğalanmasının qürurverici və sevindirici olduğunu söyləyərək belə tədbirlərin torpaqlarımızın azadlığı uğrunda canından keçmiş qəhrəman şəhidlərimizin gələcək nəsillərə tanıdılmasında böyük rol oynadığını söyləyib.
Azərbaycanda şəhid ailələrinə və qazilərə çox böyük diqqət və qayğı göstərildiyini vurğulayan Milli Məclisin deputatı Arzu Nağıyev bu istiqamətdə işlərin davamlı olaraq həyata keçirildiyini bildirib.
“Bugünkü sərginin keçirilməsi çox təqdirəlayiqdir və məqsəd qəhrəman şəhidlərimizin, qazilərimizin Qarabağımızda yazdıqları yazıları tarixləşdirməkdir”, -deyə Milli Məclisin deputatı vurğulayıb.
Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin mətbuat müşaviri Hüseyn Altınalan tədbirin önəmindən danışaraq şəhidlərimizin ruhuna rəhmət diləyib, qazilərimizə şəfa arzulayıb.
Xalq artisti Mənsum İbrahimov Qarabağımızın azad olmasının qürurverici bir hiss olduğunu vurğulayıb. O bildirib ki, artıq bu gün Qarabağda silah səsi yox, muğam səsi eşidilir.
İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçıları da tədbirdə böyük təəssüratlarını bölüşüb, döyüş yoldaşlarının mübarizliyini əks etdirən belə tədbirlərin təşkilini yüksək qiymətləndiriblər.
Sonda şəhid və qazilərin yazılarından ibarət fotosərgiyə baxış keçirilib. Sərgidə Suqovuşanın, Şuşanın azad olunması zamanı şəhid döyüşçülərimizin, qazilərimizin savaş dövründə divarlara əks etdirdikləri yazıların, avtoqrafların fotoları nümayiş etdirilib.
