Super User

Super User

 

 

İnvestorlar pullarını iqtisadiyyata yox, mədəniyyətə yönəldə bilərlər

 

İsveçrədə ən iri müasir incəsənət yarmarkası - Art-Bazel təntənəli sürətdə açıldı. Bu sərgidə dünyanın qırx ölkəsindən 289 qalereya iştirak edir. Əgər iki il əvvəl yarmarka bütünlüklə onlayn rejimdə keçirilirdisə, keçən il ümumiyyətlə təxirə salınmışdısa, bu il sərgi pandemiyayaqdərki dövrdəki vüsətlə açılıb.

 

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Euronews-a istinadən məlumat verir. 

Maraqlı bir tendensiya: 2020-ci ildə incəsənət əsərlərinin satışı 22% aşağı düşmüşdür. 2021-ci ildə onlar yenidən 29% qalxmışdır, mütləq dəyərlərdə bu 65 milyard dollardan da çox artım deməkdir. 

Bu il yarmarkanın təşkilatçıları düşən fond bazarının və artan inflyasiyanın fonunda investorların kapital qoyuluşunun təhlükəsiz bir yolu kimi incəsənəti nəzərdən keçirəcəklərinə ümid edirlər.

 

"Fond bazarında fəal fəaliyyət göstərən insanlar incəsənət əsərlərinin satın alınmasına inanın ki, ehtiyac duyurlar, - SFA Advisory şirkətinin təsisçisi və rəhbəri Liza Şiff bunu əminliklə söyləyir. - Səhmlər ucuzdur, investisiya üçün indi onları satmaq istəmirlər. Lakin inflyasiya haqqında daimi söhbətlər olsa belə, həqiqətən inflyasiya rəqəmi artsa belə art məhsulların satışında  düşüş görünmür. Mənim fikrimcə, qloballaşma elə böyük incəsənət toplayıcıları bazarı yaradıb ki, hətta kimsə təmkin göstərsə belə, başqaları bu bazarda fəallıqla at çapırlar".

 

Bəli, hazırkı kataklizmlər - siyasi təbəllüatlar və iqtisadi tənəzzüllər dövründə qızıla, platinə, misə, neftə birjada pul qoymaqdansa incəsənət şedevrlərinə pul qoymaq daha ağlabatan görünür. 

Sonda onu da deyək ki, Bazeldə ilk iki gün ərzində yarmarkaya yalnız peşəkar kolleksionerlər buraxılırsa da, iyunun 16-dan 19-dək bütün sənətsevərlər üçün qapılar açıq olacaq.

 

Şəkildə: Art-Bazel-dən bir görüntü. Folkert de Yonqun “Atəş” heykəltəraşlıq qrupu.

Günün fotosu: Arnold Şvartsenegger Rusiyanı boykota çağırıb

 

Dünyaşöhrətli aktyor Arnold Şvartsenegger dünya ölkələrini mümkün qədər tez Rusiyadan yanacaq resursları almaqdan imtina etməyə çağırıb. O, bu resursların həm də iqlim üçün təhkükə törətdiyinə diqqət çəkib, alternativ enerji daşıyıcılarına keçidi vacib sayıb. 

Amerikalı aktyor və siyasətçi bu çıxışını Vyanada keçirilən iqlim Sammitində edib — bu tədbir onun təşəbbüsü ilə artıq bir neçə ildir keçirilir.

 

Foto: Euronews

Böyük rezonans yaratmış SilkWay Ədəbiyyat Festivalının daha bir finalçısı Aypara Ayxandır. Aypara Ayxan - Mehmanova Aypara Murtuza qızı Sumqayıt şəhərində doğulub, 37 yaşı var. Həm gözəl rəssamdır, həm də gözəl şeirlər müəllifidir. İndiyədək "Mutasiya" adlı şeirlər kitabının işıq üzü görməsinə sevinməyə macal tapıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Aypara Ayxanı finala daşıyan şeirləri oxucularına təqdim edir.

 

 

AYRILIĞIN TƏRİFİ

 

Yenə asi ürəyim savaş açıb qədərə,

Tanrı məni əfv etsin, yenə üzünə ağam.

Gecəylə, gündüzlə də ulduzumuz barışmır

Yenə zamanla düşmən, yenə qanlı bıçağam.

 

Görən nə qədər keçib ayrılığın üstündən

İflic olub divarda saatın əqrəbləri.

Bayaq qınadı məni masamda kağız-qələm,

Bir də məzəmmət ilə süzdü yuxu həbləri.

 

Durub şəhərə çıxdım, fikrim dağılsın deyə,

Neçə yolu, cığırı bir-birinə caladım.

Saymadım neçə dəfə xatirənə ilişdim,

Neçə dəfə adını ard-arda təkrarladım.

 

Düyünlər boğazıma yığıldı qalaq-qalaq,

Toplayıb ordusunu qəhər üstümə gəldi.

Maşınlar, avtobuslar, piyada keçidləri

Mağazalar, binalar, şəhər üstümə gəldi.

 

Bilmədim bu nisgildən harda qaçıb gizlənim

Haranın daşın salım ürəyimin başına.

Ayrılığı bu qədər amansız bilməzdim mən

Qəfil tutulmasaydım sənsizlik yağışına

 

Hər gün dodaqlarımda sükutun cazibəsi,

Gözlərim üfüqlərdə dolanır veyil-veyil.

Bu darıxmaq başqadı, bu həsrət tamam başqa

Bu ağrının tərifi bildiyin kimi deyil...

 

 

NEYTRAL ZONA 

 

Sevinclərimə ortaq,

hüznlərimə tən bilmişdim səni...

Ürəyim ürəyinə baş qoyandan 

Vətən bilmişdim səni...

Sən demə 

güvəndiyim dağın başı büsbütün qarmış,

Sən demə 

qədərdə Vətəndə qürbətçi olmaq da varmış...

Sahib çıxmaq istəmədiyin ürəyə daha 

Bədəl ödətdirirsən bahadan baha...

Gündüzu zərrə-zərrə udan nəhəng şər kimi

Bu laqeydlik hər gün bizi yeyir, bitirir.

Neytral zonada qalmış yaralı əsgər kimi

İndi mənim hislərim durmadan qan itirir.

Saniyə-saniyə soyuyuram, biləsən,

Döyüntü-döyüntü buza dönür ürəyimin əli-ayağı

Amma qorxma,

son nəfəsində belə sənə "Vətən" deyəcək

Deyəcək ki, baxıb sevinməsin yağı...

 

 

TAPMACA ADAM

 

Yeni kəşf edilmiş planeti öyrənmək qədər müşküldür səni tanımaq

Qürurdan hördüyün Çin səddi arxasında gizlənən tapmaca adam.

Nə sevdiyin bəlli, nə sevmədiyin

Yorulmuşam sənin gizlənqaç oyununda yuman tərəf olmaqdan.

Həyatımda bir varsan, bir yoxsan,

Bir çoxsan, bir azsan,

Qısacası Kvant nəzəriyyəsi qədər çətin və anlaşılmazsan.

Get-gəllərindən yollar da əzbərləyib addımlarını,

Aristokratlığını itirib əlvidaların.

Salamların hər dəfə xəcalət təri tökur dilinin ucunda.

İndi savaş meydanını xatırladır

sualların hücumuna məruz qalmış beynim.

“Sevir sevmir”lərimlə bezdirdiyim çobanyastıqları

qürur dərsi keçir mənə

Çox dəfə ürəyini bəlkə oxuya bildim

ümidiylə gozlərimi gözlərinə dikirəm

Axı mən xəstəyəm 

Həkim demişdi sən çatışmazlığından çox ciddi əziyyət çəkirəm.

Hər dəfə balıq səssizliyi ilə susursan,

Hər dəfə lal baxır gözlərin.

Barı qolların danışsın arada,

Barı onlar itirməsin danışmaq vərdişini,

Bərk-bərk sıxsınlar məni köksünə 

Bəlkə heç sabah olmadım.

Düz demirəm, nə bilmək olar axı həyatın işini?

 

 

MUTASİYA

 

Deməliyəm ki, heç nə bir anda yaranmır

amma hər şey bir anda məhv ola bilir.

Dünya özü də yeddi gündə yarandı,

Qiyamət özü də bir anda qopacaq

Və o gün 

bütun yaxşıları yaxşılar,

bütün pisləri pislər tapacaq.

Səninsə Qiyamətin mənim ürəyimdə qopdu

Dünyamın mərkəzi deyilsən daha.

Ətrafında dönmür artıq kainat.

İndi ən böyük qazancımdır yarısından döndüyüm ziyan

Demişdim axı çox da özunə güvənmə

Bax, süqut etdi illərlə qəlbimdə qurduğun imperiyan,

Sultanı oldugun taxtın da devrildi...

Sayəndə DNT-si də dəyişdi duyğularımın

Sevgim mutasiyaya ugrayaraq nifrətə çevrildi.

 

 

GETDİN

 

Getdin, ruhuma əsdi yenə soyuq küləklər,

Heç nəyə yaramayan quruca nəfəs oldum.

Getdin, intihar etdi qəmzəmdə kəpənəklər

Ve getdin, içimdəki quşlara qəfəs oldum.

 

Yenə qəlbim soyundu xoşbəxtlik libasını.

Saatlar yavaşıdı, zaman sanki süst oldu

Duyunca ayrılığın sarsıdan təmasını

Dünyam çıxdı oxundan, həyatım alt-üst oldu

 

Yenə gözlənilmədən yoxluğuna uğradım

Və alnımda qırışlar günbəgün cərgə saldı

Yenə barmaq ucumdan saçımacan ağrıdım

Ve yenə gözlərimdə kədər düşərgə saldı.

 

Indi ömrümdə yoxsan, bitsə də sənli anlar

Xatirələr hələ də təzədirlər, tərdirlər.

Nə xoşbəxtdirlər indi səni görən insanlar

Çiynindəki mələklər necə bəxtəvərdilər. 

“Son dövrlər mətbuatda ara-sıra Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının (AKİ) və ittifaqın uzun müddət sədri olmuş Xalq yazıçısı Rüstəm İbrahimbəyov və Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətləri təsdiq edilmiş sədri Xalq artisti Rasim Balayevin nüfuzuna xələl gətirəcək çıxışlara rast gəlirik”.

 

Bu barədə APA agentliyinə Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqından bildirilib.

Qeyd edilib ki, Xalq artisti Rasim Balayevin sədr seçilməyinin illərdir, kinomuzun maraqlarına zərər verən şəxslər tərəfindən qısqanclıqla qarşılanması başadüşüləndir: “Başqa tərəfdən isə, bildirmək istəyirik ki, bu kimi əsassız çıxışlar boşa açılan güllələrdir, hədərdir və o çıxışlar kinematoqrafımızın inkişafına heç bir xeyir gətirməyəcək. Gələn il yaranmasının 60 illiyini qeyd edəcək AKİ üzvü olub-olmamasından asılı olmayaraq, bütün həmkarlarımıza hörmətlə yanaşır”.

Məlumatda AKİ sədri Rasim Balayevin də əsas missiyası kinomuzun inkişafı və maraqları naminə bütün kinematoqrafçıları bir araya gətirib birləşdirmək olduğu diqqətə çatdırılıb.

“Bir daha xəbərdarlıq edirik ki, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının və ittifaqın uzun müddət sədri olmuş, Xalq yazıçısı Rüstəm İbrahimbəyovun və 31 may tarixində ittifaqın konfransında sədr seçilmiş Xalq artisti Rasim Balayevin nüfuzuna xələl gətirəcək hər hansı bir çıxış olarsa, həmin şəxslərə qarşı məhkəmə iddiası qaldırılacaq”, - məlumatda vurğulanıb.

 

T.İ.Mirzəyevə “Xalq artisti” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

 

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:                     

Azərbaycan kino sənətinin inkişafında xidmətlərinə görə Tofiq İbrahim oğlu Mirzəyevə “Xalq artisti” fəxri adı verilsin.

İlham Əliyev

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bakı şəhəri, 14 iyun 2022-ci il 

 

 

T.İ.Mirzəyevin “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

 

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 23-cü bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:                       

Azərbaycan kinematoqrafiyasının inkişafında səmərəli fəaliyyətinə görə Tofiq İbrahim oğlu Mirzəyev “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilsin.

 

İlham Əliyev

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bakı şəhəri, 14 iyun 2022-ci il

Çərşənbə, 15 İyun 2022 11:00

Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür

 

Milli Kitabxanada Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Milli Kitabxananın birgə təşkilatçılığı ilə  “15 İyun – Milli Qurtuluş Günü”nə həsr edilmiş tədbir keçirilib. Tədbir Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə başlayıb.

 

Milli Kitabxananın direktoru professor Kərim Tahirov çıxış edərək bildirib ki, Azərbaycan üçün çox tarixi əhəmiyyətli bir gün – Milli Qurtuluş Günüdür. Direktor qeyd edib ki, bəzi tarixi günlər xalqın gələcəyini müəyyən edən böyük başlanğıcların əsasını qoyur. Tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil olan 1993-cü ilin 15 iyun tarixi də belə tarixi günlərdən ən önəmlisidir. Belə ki, həmin dönəmdə Ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanı böyük bəladan – parçalanma təhlükəsindən qurtarmışdır. Vətənini, xalqını sevənlər, çətin günlərin ağrılarını, dəhşətlərini yaşayanlar, hadisələri görənlər üçün 15 iyun əsl Qurtuluş Günü, Azərbaycan dövlətçiliyinin ölüm-dirim mübarizəsinin tarixidir. Heydər Əliyevin yenilməz iradəsi, uzaqgörənliyi, fədakarlığı onu bütün dünya azərbaycanlılarının lideri etdi, ömür yolu doğma Vətənə xidmət nümunəsinə çevrildi.

Direktor qeyd edib ki, Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin Azərbaycan qarşısındakı ən əhəmiyyətli xidmətlərindən biri də özü qədər inandığı bir yetirməsini, onun həyat məktəbini keçmiş bir şəxsiyyəti hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevi özündən sonra xalqına rəhbərlik etmək üçün tövsiyə etməsi olmuşdur. Və bizim şahidi olduğumuz tarix bunu bir daha sübut etdi ki, Ulu Öndər öz seçimində yanılmayıb və cənab Prezidentimiz Azərbaycanı böyük uğurlara çatdırıb və 44 günlük Vətən müharibəsi isə bu uğurun zirvəsi hesab oluna bilər. Çıxışının sonunda K.Tahirov vurğulayıb ki, müstəqil Azərbaycan dövləti durduqca Heydər Əliyevin əziz xatirəsi xalqımızın yaddaşında əbədi yaşayacaq və heç vaxt unudulmayacaqdır.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Kitab sənayesi şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Akif Marifli çıxış edərək ilk öncə Milli Qurtuluş Günü münasibətilə hər kəsi təbrik edib. O, bildirib ki, Heydər Əliyevin Azərbaycan dövləti, Azərbaycan xalqı qarşısında misilsiz xidmətləri olub. Biz Ulu Öndərimizin Azərbaycan xalqı, ölkəmiz üçün gördüyü xidmətləri sadalamaqla bitirə bilmərik. Ümummilli liderimizin ən böyük xidmətlərindən biri də cənab Prezidentimiz İlham Əliyevi Azərbaycan xalqına ərməğan etməsi olmuşdur. Və bu gün Azərbaycan cənab Prezidentimizin rəhbərliyi altında müstəqil dövlət kimi dünyada tanınır.  A.Marifli çıxışının sonunda qeyd edib ki, Azərbaycan xalqı çox şanslı xalqdır, ona görə ki, onun Heydər Əliyev kimi bir Ümummilli lideri və İlham Əliyev kimi cənab Prezidenti var.

Tədbir zamanı “15 İyun – Milli Qurtuluş Günü” (http://anl.az/el/vsb/Milli_Qurtulus_Gunu/index.html) adlı virtual sərgi iştirakçılara təqdim olunub.

Sonda iştirakçılar “15 İyun – Milli Qurtuluş Günü” adlı ənənəvi kitab sərgisi ilə tanış olublar. Sərgidə Azərbaycan tarixini, eləcə də Ümummilli Liderin həyat və fəaliyyətini əks etdirən Milli Kitabxananın fondunda mühafizə olunan kitablar, məqalələr və s. materiallar nümayiş olunub.

Gənc istedadların yetişməsində xüsusi xidmətləri olan Azərbaycan Dövlət Uşaq Filarmoniyası bu günlərdə 30 illik yubileyini təntənəli şəkildə qeyd etmişdir.

 

Gənc nəslin formalaşmasında, uşaq və yeniyetmələrin incəsənətin müxtəlif istiqamətləri üzrə püxtələşməsində xüsusi yeri olan kollektiv cari ilin 21 iyun tarixində “Şuşa İli” çərçivəsində öz yubileyini Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında “Şuşa, biz gəldik” adlı konsert proqramı ilə qeyd edəcəkdir.

 

İyunun 13-də mədəniyyət naziri Anar Kərimov Qətər Dövlətinin Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Faisal bin Abdullah Al-Hanzab və ölkəmizin Qətərdəki səfiri Rəşad İsmayılov ilə görüşüb.

 

Görüş zamanı ölkələrimiz arasındakı mədəni əlaqələrin möhkəmləndirilməsinin və bu sahədə olan əməkdaşlığın vacibliyi vurğulanıb.

A.Kərimov işğaldan azad olunmuş ərazilərimizin bərpası və yenidən qurulmasında Qətər dövlətinin təcrübəsindən faydalanmağın mühümlüyündən bəhs edib. O, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 2008-ci ildə irəli sürülən “Bakı Prosesi” təşəbbüsü çərçivəsində 2011-ci ildən ənənəvi keçirilən Dünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumuna diqqət çəkib. Ölkəmizin irəli sürdüyü "Mədəniyyət naminə sülh" (Peace4Culture) qlobal kampaniyasından söz açıb. Bildirib ki, bu kampaniya mədəni irsin qorunması, dinc və dayanıqlı sülhsevər cəmiyyətlərin qurulması, eləcə də sülhün əldə olunmasında mədəniyyətin rolu ilə yanaşı, mədəniyyətin inkişafında sülhün rolunun öyrənilməsi məqsədi daşıyır. A. Kərimov Qətəri də bu qlobal çağırışa qoşulmağa dəvət edib. 

Görüşdən məmnunluğunu ifadə edən Abdullah Al-Hanzab ölkələrimiz arasında hümanitar və mədəni əməkdaşlıq məsələlərinə toxunub. Həmçinin Anar Kərimovu Qətər dövlətinə rəsmi səfərə dəvət edib.

Görüş tərəfləri maraqlandıran digər məsələlərin müzakirəsi ilə davam edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı İqtisad elmləri doktoru, professor Əlibala Məhərrəmzadənin yazısını təqdim edir.

  

Lap uşaqlıqdan özümüzə ideal, kumir seçir, onun həyat və fəaliyyətini örnək götürürük. Bu, insan olaraq bizim xislətimizdən irəli gəlir. Axı insan xaraktercə daim inkişafa, təkmilləşməyə, kamilliyə meyillidir. Seçdiyi həyat yolunda örnək götürüləsi hansısa bir insana bənzəmək istəyi insanda hədsiz dərəcədə güclü olur. Yeri gəlmişkən, həyatda uğur qazanmağın bir sirri də məhz elə budur: özünə bəhrələnə biləcəyin ideal seçmək!

 Baxın, uşaqlar həyətdə futbol oynayırlar. Onların mütləq əksəriyyəti özlərini bu günümüz üçün dünyanın ən güclü futbolçüları olan Kriştiano Ronaldo və Leonel Messiyə bənzətməyə çalışır, bu futbolçuların matçlarına tamaşa edir, onları sosial şəbəkələrdə izləyir, video və fotolarını toplayırlar.

 

Əlbəttə ki, mən uşaqları elə-belə xatırlatdım, peşəkar futbolla məşğul olanlar da öz amplualarındakı ən güclüləri özlərinə ideal seçirlər.

Digər idman növlərində, digər peşələrdə də bu belədir. Məsələn, bizim ölkəmizdə əlbəyaxa idman növləri çox  populyardır. Bu idman növləri ilə məşğul olan hansı gənci sorğu-sual etsəniz Namiq Abdullayev, Rəfael Ağayev, İlham Zəkiyev kimi dünya və olimpiya çempionlarının adlarını bir örnək kimi çəkəcəklər.

Hansı alim, tutalım, Nyüton, Freyd, yaxud dünyaya qeyri-səlist məntiq nəzəriyyəsini bəxş etmiş Lütfi-Zadə olmaq istəməz?

Hansı rəsam, Rembrandt, Da Vinçi, Səttar Bəhlulzadə, hansı rejissor Fellini, Spilberq, Skorseze, hansı aktyor və aktrisa Alen Delon, Merilin Monro, Tarantino, hansı yazıçı Dostoyevski, Nizami Gəncəvi, Markes, hansı müğənni Luçano Pavarotti, Maykl Cekson, Uitni Hyuston, hansı modelyer Koko Şanel, Pyer Karden, Corcio Armani (mən hər sahədə ağlıma gələn ilk 3 adı sadaladım, ünlülər əlbəttə ki, çoxdurlar) olmaq istəməz ki?

Adətən, insanlar özlərinə idealları, kumirləri lokal və qlobal dairədən seçirlər. Biz sadaladığımız kumirlər – lokal dairədən olan kumirlərdir. Yəni hər hansı bir sahədə çalışan şəxs o sahənin ən güclü və nüfuzlusunu özünə örnək seçərək onun kimi olmağa çalışır, onun əldə etdiyi yüksəkliklərə yüksəlməyi arzulayır. Qlobal kumirlər isə artıq dünyanı dəyişən nəhəng insanlardır ki, belələrini istənilən sənətdə, peşədə olan şəxs öz həyat idealı seçə bilir. İisus Xristos, Məhəmməd  Peyğəmbər, Albert Eynşteyn, Martin Lüter Kinq, Robert Oppengeymer, Alfred Hiçkok, Çe Gevara, Uinston Çörçil, Mustafa Kamal Atatürk, Heydər Əliyev, Bill Qeyts, Uorren Edvard Baffett kimi insanlar bu qəbildəndirdər.

 

 5-6 il qabağı görən şəxsiyyət

 

Təbii ki, hər bir azərbaycanlı kimi mənim də örnək götürəcəyim şəxs Heydər Əliyevdir. Bu böyük şəxsiyyət mənim üçün qlobal idealdır. Müdriklik, dərin düşüncə, analiz qabiliyyəti, düzgün qərar qəbul edə bilmək, iradə və dözümlülük, ən ağır vəziyyətlərdə belə sınmamaq, əyilməmək Heydər Əliyev şəxsiyyətini xarakterizə edən bariz xüsusiyyətlərdir.

Yüksək idarəçilik qabiliyyəti ilə 1982-ci ildə keçmiş SSRİ-nin Politbüro adlı ali idarəçilik orqanına qədər gedib çıxan, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin 1-ci müavini vəzifəsinə yüksələn Heydər Əliyevə Kremldə münasibətlər təbii ki, bir qeyri-rusa olan mənfi münasibətlər çərçivəsində idi, velikorus şovinizmi özünü göstərirdi. Bu haqsız hücumlar, basqılar, xüsusən o dövrün ən populyar qəzeti olan «Pravda» da «Əliyevçilik və yeni zaman üçün göz yaşları» başlaqlı yazı-ittihamla öz apogey nöqtəsinə çatmışdı. Tanınmış kinodramaturq Ramiz Fətəliyev demişkən, «Heydər Əliyevi çox vaxt ona görə dərk edə bilmirdilər ki, onun kimi 5-6 il qabağı görməkdən məhrum idilər». Təhdidlər, maneçiliklər nəhayət 1987-ci ildə bu böyük şəxsiyyəti istefa verməyə məcbur etdi. Zəngin təcrübəsi, bilik və bacarığının çiçəklənən dövründə işsiz qalması elə SSRİ-nin dağılması ərəfəsində olduğundan, onun işsizlik dönəmi çox da uzun çəkmədi. Tezliklə ittifaqa daxil olan bütün 15 respublika, o cümlədən də Azərbaycan müstəqillik əldə etdi.

1990-cı ildə Rusiyanın paytaxtı Moskvadan öz doğma vətəninə – müstəqil Azərbaycana dönən Heydər Əliyev Kremldəki haqsız hücumların sanki davamını yaşadı, meşşan düşüncəli keçmiş partiya funksionerlərinin təhdidi və təqibi ilə elə ilk addımdaca Bakının hava limanında rastlaşdı, ölkə parlamentində ona olan basqılar, paytaxtda yaşamasına icazə verilməməsi kimi haqsızlıqlar bu böyük şəxsiyyətə hədsiz dərəcədə təsir etdi, güclü zərbə oldu. Amma bu polad iradəli şəxs «onu sıradan çıxmış hesab edənlərə» tezliklə yerlərini göstərməyi bacardı. Ümumxalq sevgisi sayəsində ilk öncə – 1991-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri vəzifəsinə yüksəlməklə hələ məğlub olmadığını, hələ öz sözünü deyəcəyini bəyan etmiş oldu. Ona qırmızı işıq yandıran respublika rəhbərliyi ölkəni vətəndaş müharibəsi, anarxiya və xaosa sürükləyəndə – 1993-cü ildə isə o, xalqın tələbi ilə bu dəfə ölkə rəhbərliyinə gətirildi.

Müstəqil Azərbaycanın memarı olan bu böyük şəxsiyyət tək öz ölkəsində deyil, dünyanın siyasi arenasında böyük nüfuz qazanmışdı, yüzlərlə mükafatı, fəxri adları var idi. Vəfatından sonra da unudulmadı, adı dünyanın bir çox guşələrində küçələrə, parklara verildi. Bu gün Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, Belqradda, İstanbulda, Kiyevdə, Tbilisidə, Qəlyubiyyədə (Misir), Sankt-Peterburqda və daha haralarda Heydər Əliyevin büstü, abidəsi ucalır.

Məncə, uğur qazanmaq istəyən bir insan üçün Heydər Əliyevin həyat yolu ən böyük örnək ola bilər. Şəxsən mən 1976-cı ildə – Heydər Əliyev hələ Azərbaycan SSR-yə rəhbərlik edərkən dünyaya gələn bir şəxs kimi bütün həyatım boyu özümü Heydər Əliyevin şagirdi hesab etmişəm, onun tərcümeyi halını öyrənmiş, məqalə və çıxışlarını mütaliə etmişəm. Doğrudan da bu şəxs böyük bir məktəbdir və onun həyatda uğur qazanmaq istəyən, motivasiya axtaran hər bir kəs üçün nümunə olacaq həyat yolu vardır.

Və mən çox xoşbəxtəm ki, bu böyük şəxsiyyətə olan simpatiyamı təcəssüm etdirə bilmişəm. Belə ki, mənim ssenarim əsasında Ukrayna Milli Televiziyası tərəfindən «Heydər Əliyev: Liderlik dərsi» adlı sənədli film çəkilib (rejissoru Georgi Spasokukotski) və müvəffəqiyyətlə nümayiş olunub.

Bu filmin ən maraqlı məqamlarından biri keçmiş SSRİ dövründə cidi-cəhdlə gizlədilən bir faktın üzə çıxarılmasıdır. Belə ki, filmdə Çernobıl faciəsi zamanı (1986-cı ildə SSRİ-nin Çernobıl atom-elektrik stansiyasında qəza baş vermiş, ətrafa radioaktiv hissəciklər yayılaraq insanlığa böyük təhlükə yaratmış, 30 kilometrlik zonada həyat məhv olmuşdu) Heydər Əliyevin keçmiş SSRİ rəhbərliyinin «panika yaratmamaq» məzmunlu siyasi iradəsinə qarşı çıxmasından, 800 000  qadının və uşağın təhlükəsiz zonaya köçürülməsinə nail olmasından da bəhs edilir, müsahibə verən Ukraynanın keçmiş baş nazirinin müavini Konstantin Masik Heydər Əliyevi Ukrayna xalqının xilaskarı adlandırır.

Heydər Əliyev fenomeninə bir neçə əcnəbi insanın xatirələri ilə müxtəlif aspektlərdən nəzər yetirməyiniz, düşünürəm ki, çox faydalı olardı. Gəlin, milliyyətcə  bir rusun, bir amerikanlının və bir ərəbin bu böyük şəxsiyyət barədə olduqca səmimi sözlərinə diqqət edək.

 

Birinci xatirə

«Böyük dövlətlərdə, xüsusilə də ABŞ, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya və s. kimi ölkələrdə məşhur olmaq o qədər də çətin deyil. Ancaq kiçik ölkələrdə, eyni zamanda da, müstəqilliyini yenicə qazanmış dövlətlərdə rəhbərlik missiyasını yerinə yetirmək çox çətindir. Və belə bir ağır işin öhtəsindən, təbii ki, ən layiqincə gəlmək – ancaq Heydər Əliyev kimi böyük təcrübəsi olan, ağıllı, müdrik siyasətçiyə nəsib ola bilər. Onun həyat və fəaliyyəti təkcə azərbaycanlılar üçün yox, bütün ölkələrin insanları üçün örnəkdir.

Şahidi olduğum bir hadisəni qeyd edim. Dünyanın nüfuzlu xəbər agentliklərindən biri olan İTAR-TASS-da keçmiş Sovetlər birliyindən olan jurnalistlər təcrübə keçərkən söhbət gəlib Heydər Əliyevə çıxdı. MDB-dən və Baltikyanı ölkələrdən olan bir çox jurnalistlər öz azərbaycanlı həmkarlarına həsədlə dedilər ki, əgər bizdə də prezident Heydər Əliyev olsaydı, onda hər mühazirədə, hər seminarda, hər görüşdə biz də öz ölkəmiz haqda əcnəbilərdən çoxlu təriflər, yaxşı sözlər eşidərdik».

Yasen Zasurski (professor, Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinin dekanı)

 

İkinci xatirə

«Bir neçə il əvvəl mənə məlumat verildi ki, Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev tibbi müayinə üçün bura – Klivləndə gələcək. Və o gəldi. İngiliscə çox danışmırdı, amma mavi gözlərindən hiss edə bilirdim ki, nə deyir. Özünü yaxşı hiss etmədiyi günlər əlimi sıxmağından və sıcaq təbəssümündən özümü xoşbəxt hiss edirdim. Soyadımı tam tələffüz etmirdi və sadəcə «Salam, Houli» - deyirdi. Onun danışığı, təbəssümü, əlimi sıxması heç zaman yaddaşımdan silinməyəcək. Bu xatirələri uzun illər ürəyimdə təsəlli kimi saxlayacağam, nəvələrimə danışacağam.

Mən fəxrlə deyə bilərəm ki, Heydər Əliyevi – tarixin gedişində dönüş yaratmış o böyuk şəxsiyyəti tanıyırdım».

Herri Houlihən (ABŞ-ın Klivlənd Klinikası Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi)

 

Üçüncü xatirə

«Ötən əsrin 70-ci illərində Heydər Əliyev Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası nümayəndə heyətinin başçısı kimi Suriyaya səfər etmişdi. Suriya televiziyasının işçisi kimi mən cənab Heydər Əliyevlə görüşüb ondan səfərlə bağlı müsahibə götürdüm. Müsahibənin gedişində Heydər Əliyev məndən soruşdu: «Moskvadan nə istərdin? Mən də müsəlmanam, bir şey lazımdırsa, çəkinmədən deyə bilərsən».

Onun belə sadə, səmimi münasibəti məni cəsarətləndirdi və özümün ən vacib problemim üçün ona müraciət etdim. O vaxtlar mən Suriya vətəndaşı olan, ancaq Moskvada yaşayan bir qızla evlənmək istəyirdim. Lakin müvafiq sovet dairələri qıza Moskvadan Suriyaya gəlməyə icazə vermirdilər. Mən bu problemin həlli üçün Heydər Əliyevə müraciət etdim. O isə gülümsəyib dedi: «Mən elə bilirdim, sənin xahişin böyük bir problem barədə olacaqdır. Elə bu? Həll edərik!»

İki həftədən sonra Moskvada viza bölməsindən nişanlıma bildirdilər ki, müvafiq dairələrin onun Suriyaya getməsinə heç bir etirazı yoxdur. Beləcə, biz ailə qura bildik, Heydər Əliyev mənim ailə səadətimin bünövrəsini qoydu.

Mən, həyat yoldaşım və üç övladım ömrümüz uzunu o böyük şəxsiyyətə minnətdar olacaq, onu unutmayacağıq»

Məhəmməd Xeyir Vadi (Suriyanın Çin Xalq Respublikasındakı səfiri)

 

Elə bu yerdə Heydər Əliyevin məşhur aforizmlərini də nümunə gətirmək istəyirəm:

 - Kim ki, biliyindən, bacarığından artıq iddialar edir, o həmişə məğlub olur;

 - Hər bir insan həyatda öz yerini tapmalıdır. Amma məhz öz yerini, özünəməxsus olan yerini tapmalıdır;

 - Həqiqi mənəviyyatı milyonlara, milyardlara da almaq mümkün deyil.

 - Bir hadisənin qarşısını almaq – o hadisə baş verəndən sonra onun nəticələrini aradan götürməkdən daha asandır.

Heydər Əliyevin bir fikri isə, məncə sabaha ümidi olmayan şəxslərə əsl töhfədir: «İnsan həmişə ümidlə yaşamalıdır. Hətta ən ağır anında belə sabahkı xoş günə olan ümidi onu tərk etməməlidir».

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbyacan nümayəndəsi, Əli Çağla “Güneydən səslər” rubrikasında növbəti şairi təqdim edir. 

 

Şair, yazar, ingilis dilinin mütərcimi Rəhim Təkin adı ilə tanınan Rəhim Əsgərzadə 1986-cı ilin may ayının 2-də Marağa şəhərində anadan olubdur. 12 yaşından ədəbiyyata olduğu marağı üzə çıxmışdır, ali məktəb təhsili alıb, indi isə sevgi ilə, artıq diqqət ilə ədəbi əsərləri izləyib, içindən coşan duyğuları qələmə alır.

 

 GÖYDƏN

 

Sənin gözündü günüzlər mənə baxır göydən

Sənin saçındı gecə ağnayıb axır göydən.

 

Yağışlı axşamı sənlə gəzib dolanmağımız,

Yadında varmı yağırdı şirin çaxır göydən?

 

Nə nərdəsi?! Məni yalqız buraxdığın gecədən,

Bu pəncərə dalısında dəmir yağır göydən.

 

Dolanda beynimə sənsizliyin ağır havası,

Başım bükür belimi, lap olur ağır göydən.

 

Sən ilə saydığımız hansı ulduza soralar,

Baxanda gözlərimə doldururdu xır göydən.

 

Sevənləri gecələr hər görəndə pötlənirəm,

Ki, üstümə tökülür sanki odlu qır göydən.

 

Cəhənnəmin özünü görmüşəm bu dünyada mən,

Canıxmışam daha tanrı, məni çağır göydən.

 

 

ÖLÜMƏ DOĞRU

 

Deyirsən bu qədər qəmin yiyəsi,

Bəs niyə saçları bu cür qaradı?

Sən ki, məni məndən yaxşı tanırsan,

Sözlərin qəlbimə dəyən yaradı.

 

Soyuq baxışlarla, gözündə yaşlar,

Buza dönür, buza! Çörəyə buz səp.

Mənim işim daha yaradan keçib,

Yaradan ayrılan sümüyə duz səp.

 

Qəmin çoxluğundan ağarar saçlar,

Mənim içərimə sanki qar yağıb.

Sanki sümüklərim kəfən gözləyir,

Saçımın yerinə onlar ağarıb.

 

Gözü yaşlı ölsəm, silməyin onu,

Öz yasımda qoyun özüm ağlayım.

Mənim kəfənimi qara götürün,

Öz yasımı qoyun özüm saxlayım.

 

 

ÖZÜNƏ DÖNƏN QAYIQ

 

Kəndiri qıyıya bağlanan qayıq,

Qəlbini dənizə o cür bağlama.

Dalğalar üstündə yuxuya batıb,

Sonsuzlara dalıb səssiz ağlama.

 

Yalqızlığa qatlaş, belə darıxma,

Hər nə darıxmaq var, ondan qabaqsan.

Özünə dənizin aynasında bax,

Sən gözəl dənizə çirkin yamaqsan!

 

Allahın altında, bu gen dünyada,

Acı bir sözsən ki, qəlbə dəyibsən.

Özünü çırp, dağıl qayalar üstə,

Dənizin yerini dar eyləyibsən.

 

Bənzəyirsən acı gülümsəməməyə,

Gecə-gündüz qara baxta gülərsən.

Umma nəhənglərin intiharına,

Özünə dönərsən, sən də ölərsən.

 

Dənizin ortası gecə, qaranlıq,

Üzməkdən yorulub, boğuluram mən.

Birazdan uçacaq ruhum yanına,

Nənni olub ona layla deyəsən.

 

 

CƏHƏNNƏM

 

Behişti bilmirəm,

Amma düz deyirmişlər,

Cəhənnəm elə bu dünyadadı,

Mən cəhənnəmin bacasından baxmışam.

 

Bir qış gecəsi idi,

Körpünün altında bir qızcığaz

Yatağı cəhənnəmə açılan qapı.

Bir təlisi üstünə çəkib

Cəhənnəmin qapısını örtdü…

 

Sonra

Bacaqları

Dənizdən qırağa düşən

Bir cüt qızılala,

Səhərə dək baxdım,

Can verə bilmədilər.

 

 

USTA

 

Nə bir nə on, nə yüzü?! min gəmim batıb usta!

Gəmim batıb da şərab küplərim atıb usta!

 

O körpəkən də durub öz ayaqları üstə,

Bu bəxt elə ayaq üstündə də yatıb usta!

 

Yana-yana soyumaq birdən olsa çatladacaq,

Bu çatlaq indi gəlib çiynimə çatıb usta!

 

Dedim məni o gözəl qız dolandırar başına,

Dolandırıb daşımı, daş ürək atıb usta!

 

Onu unutmağa xatir çoxum gedibdi mənim,

Azalmağa gedirəm, day əlim batıb usta.

 

Bu qədər dava nədir mömin ilə dinsizdə?

O bir baxışda behişti alıb-satıb, usta.

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.