Super User

Super User

Bazar ertəsi, 13 İyun 2022 12:00

Günün fotosu: Çexiyada xoşagəlməz rekord

Günün fotosu: Çexiyada xoşagəlməz rekord

 

Tarixində ən böyük narkotik partiyasını - 840 kiloqramlıq kokaini çex polisi ölkəyə Kolumbiyadan gətirilmiş banan yeşiklərinin içindən tapmışdır. Qrades Karlove şəhərində. 

Narkotika partiyasının qiyməti 2 milyard çex kronuna bərabərdir. 

 

Foto: Euronews

 

“Azərkitab" kitab mərkəzinin Quba filialında rəssam İbrahim  Safinin həyat və yaradıcılığını işıqlandıran "Rəngləri danışdıran adam" kitabının təqdimatı keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, kitabın müəllifi: Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, "Milli Mədəniyyətin Təbliği İctimai Birliyi"nin (MMT İB) rəhbəri Jalə Cəfərova həyatının böyük hissəsini İbrahim Safi yaradıcılığına həsr edərək 3 dildə belə bir əsər ərsəyə gətirmişdir. 

Tədbiri açılış sözü ilə Quba Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanasının müdiri Saməddin Nəsirov başlayıb, çıxışanda tədbir iştirakçılarını və  oxucuları salamlayıb, müəllifə öz təşəkkürünü bildirərək İbrahim Safinin yaradıcılığından danışıb. Daha sonra müəllif Jalə Cəfərova çıxışında qonaqlara və dəstəyinə görə iqtisadiyyat elmləri doktoru, professor Əlibala Məhərrəmzadəyə təşəkkürünü bildirib, sözü gedən kitabın məzmunu və İbrahim Safi haqqına elmi araşdırmalarından danışıb. 

İbrahim Safi haqqında müəllifin qısametrajlı filmi də nümayiş olunub. 

Filmdən sonra tədbir iştirakçıları və müəllif arasında İbrahim Safi haqqında dialoqlar olub. 

Tədbirdə oxucularla yanaşı, qonaqlar qismində  Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Quba filialının professor-müəllim heyəti, Quba "Tarix-Diyarşünaslıq" Muzeyinin müdiri Məryəm Hacıyeva və kollektivi, Quba Rayon "Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanasının" kollektivi iştirak edib.

12 iyun təkcə Azərbaycanın deyil, bütöv türk dünyasının böyük yazıçısı İsa Muğannanın (Hüseynov) doğum günüdür. Anadan olmasının 94-cü ildönümüdür. İsa Muğanna  haqqında çox söz demək olar, amma elə birini də desək kifayətdir. Dünya şöhrətli qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatov deyib: “Bizim hamımız İsa Muğannadan təsirlənmişik və öyrənmişik”.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, İsa Hüseynov - Muğanna 1928-ci ildə Ağstafa rayonunun Muğanlı kəndində dünyaya gəlib. Atası Mustafa kişi müəllim olub. O, Nəriman Nərimanov adına Tibb İnstitutuna qəbul olunsa da, 4 ay sonra kəndə qayıdıb. Özünün dediyinə görə, bir müəllimin acı sözü onu bu fikrə düşməyə məcbur edib. Sonradan Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinə qəbul olunub. Təhsilini Xalq yazıçısı Mehdi Hüseynin məsləhəti ilə Moskvadakı Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda davam etdirib.

Bakıya döndükdən sonra əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının ədəbiyyat şöbəsində redaktor kimi başlayan İsa Hüseynov “Literaturnıy Azerbaydjan” jurnalının redaksiyasında nəsr şöbəsinin müdiri, Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında redaktor, baş redaktor və ssenari kollegiyasının üzvü, Azərbaycan Kinematoqrafiya Komitəsində baş redaktor vəzifəsində çalışıb. İsa Muğanna 1991-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Ağsaqqallar Şurasının üzvü seçilib.

İ.Muğanna 1948-ci ildən ədəbi fəaliyyətə başlayıb, “Anadil ötən yerdə” adlı oçerki ilk dəfə 1949-cu ildə “İnqilab və mədəniyyət” jurnalında çap edilib. 1950-ci ildən etibarən kitabları nəşr olunmağa başlayıb. Bir-birinin ardınca “Bizim qızlar”, “Dan ulduzu”, “Hekayələr”, “Yanar ürək”, “Doğma və yad adamlar”, “Teleqram”, “Tütək səsi”, “Pyeslər”, “Kollu koxa”, “Ömrümdə izlər”, “Saz”, “Məhşər”, “İdeal”, “Türfə”, “Qəbiristan”, “Cəhənnəm”, “İsahəq-Musahəq” və digər kitablarını oxucularına təqdim edib. Hər əsəri bir ədəbi hadisə olan yazıçının ssenariləri əsasında filmotekamızın qızıl fondunu bəzəyən “Nəsimi”, “Ulduzlar sönmür”, “Qərib cinlər diyarında” və s. filmləri ekran üzü görüb.

Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq simalarından olan İsa Muğanna öz yaradıcılığı ilə milli bədii fikrin zənginləşməsində mühüm rol oynayıb. O, nəsrimizin əsaslı şəkildə yeni mərhələyə qədəm qoymasının fəal iştirakçısı olub.

İsa Muğanna yazıçı kimi altmış illik fəaliyyəti dövründə ölkəmizdə ədəbi mühitin inkişafına sanballı töhfələr verib. Azərbaycan xalqının yüzillərdən bəri təşəkkül tapmış mədəni-mənəvi dəyərlərinin qorunması naminə yorulmadan yazıb-yaradan yazıçı aydın mövqeyi, dərin təfəkkürü ilə hər zaman oxucusunu heyrətləndirib. Tarixi faktları, böyük şəxsiyyətləri hər zaman diqqət mərkəzində saxlayan ədibin özünəməxsus yanaşma və fərqli düşüncə tərzi olub. Bunun sayəsində ərsəyə gətirdiyi silsilə romanların, povestlərin ədəbiyyatımızın məzmunca yeniləşməsində müstəsna əhəmiyyətə malik rolu olub. Bu mənada ustad yazıçı öz əsərlərində ana dilinin potensial poetik imkanlarından yüksək bəhrələnərək şedevrlər yaradıb.

İsa Muğannanın Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında səmərəli xidmətləri və çoxillik zəngin bədii yaradıcılığı yüksək qiymətləndirilib. O, Xalq yazıçısı fəxri adına, orden və medallara, Dövlət mükafatına layiq görülüb, Müstəqil Azərbaycan Respublikasının ali dövlət mükafatı “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilib. Prezident İlham Əliyevin “İsa Muğannanın 90 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” müvafiq Sərəncamına əsasən görkəmli yazıçının yubileyi ölkəmizin hər yerində silsilə tədbirlərlə qeyd edilib.

Görkəmli yazıçı 2014-cü ilin aprelin 1-də ömrünün müdriklik çağında 85 yaşında Bakıda vəfat edib, Fəxri xiyabanda dəfn olunub. Ədəbiyyatımızda özünəməxsus məktəb yaratmış, ürəklərdə özünə mənəvi heykəl ucaltmış görkəmli nasir, ssenarist, səmimi və təvazökar insan İsa Muğannanın işıqlı xatirəsi onu tanıyanların qəlbində həmişə yaşayacaq.

Allah rəhmət eləsin!

Formula 1 üzrə Azərbaycan Qran-Prisini izləmək üçün ölkəmizə bir çox tanınmışlar  gəlib, onlardan biri də İtaliyanın məşhur blogeri, yazıçı Andrea Dal Corsodur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Andrea Dal Corso özünün 803 minlik instaqram səhifəsində Bakı ilə bağlı paylaşım edib. İtaliyalı yazar Bakının tarixi və turistik məkanlarında olub, profilinin hekayə bölməsində maraqlı və diqqətçəkən paylaşımlar edib. 

“Bu şəhər xarüqədir. Tarix, dizayn və texnologiya burada birləşib” - deyə Andrea Dal Corso Bakımıza tərif verib.

 

Özbəkistan Yazıçılar İttifaqında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Anarın Daşkənddəki “Tamaddun” nəşriyyatında özbək dilində nəfis tərtibatla çap olunan “Əlbəttə görüşərik” adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, 350 səhifəlik kitabı orijinaldan özbək dilinə tanınmış jurnalist və tərcüməçi, “Gülüstan” jurnalının baş redaktoru Mamatkul Hazratkulov çevirib. Tərcüməçi kitaba geniş və əhatəli “Ön söz” də yazıb. 

Tədbirdə Özbəkistanın elm, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, yazıçı və şairlər, Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin, Özbəkistan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin rəhbərliyi, ədəbiyyatsevərlər, tələbələr iştirak edib.

Təqdimat mərasimini Özbəkistan Yazıçılar İttifaqının sədri Siracəddin Səyyid açaraq Azərbaycan-Özbək ədəbi əlaqələri haqqında danışaraq, müasir Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış nümayəndəsi Anarın həyatı və yaradıcılığı haqqında məlumat verib, onun həm sabiq SSRİ dövründə, həm də müstəqillik illərində yaradıcılığı, Özbəkistan oxucuları tərəfindən yazıçının əsərlərinin sevilərək oxunması, Daşkənddə onun əsərlərinin dəfələrlə çap olunduğunu diqqətə çatdırıb. Siracəddin Səyyid Azərbaycan ədəbiyyatına daim Özbəkistanda böyük maraq olduğunu, böyük şairlərimiz Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli və Əlişir Nəvai, Qafur Qulam və Səməd Vurğun və neçə-neçə şairlərimiz, yazıçılarımız arasında daim dostluq və ədəbi əlaqələrin olduğunu söyləyib.

Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov iki ölkə arasında ədəbi əlaqələr haqqında danışaraq, Azərbaycan ədəbiyyatına göstərilən bu diqqət, ədəbiyyatımızın tanınmış nümayəndəsinin əsərinin Özbək dilinə tərcümə və nəşr layihəsinə görə Özbəkistan Yazıçılar İttifaqına öz təşəkkürünü bildirib. 

Diplomat bildirib ki, Xalq yazıçısı Anar çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi olaraq ədəbiyyata gəldiyi ilk dövrlərdən əsərləri ilə oxucuların qəlbində yer tapmış və ədəbiyyat tariximizdə özünəməxsus, mühüm mövqeyi vardır. 

O, Anarın Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında xüsusi xidmətlərini, müxtəlif ədəbi üslubda yaratdığı əsərlər və dramaturgiya sahəsindəki fəaliyyətini vurğulayaraq, onun əsərlərinin nəinki Azərbaycanda, dünyanın müxtəlif ölkələrində, o cümlədən Özbəkistanda sevilərək dəfələrlə çap edildiyini qeyd edib. Samir Abbasov Anarın həm yazıçı, həm ssenarist, rejissor kimi milli kinomuza gətirdiyi yeni-yeni mövzular, obrazlar haqqında məlumat verib, yazıçının Özbəkistana səfəri, özbək ədəbiyyatına təsiri haqqında fikirlərini bölüşüb. 

Filologiya elmləri doktoru, professor Nurbay Jabbor Anarın yaradıcılığı haqqında danışıb, onun əsərlərini təhlil edib. O bildirib ki, Anar ziyalı ailəsində doğulub, atası Rəsul Rza və anası Nigar Rəfibəyli Azərbaycandan kənarda, o cümlədən Özbəkistanda yaxşı tanınan şairlər olub. 

“Özbəkistan-Azərbaycan” Dostluq Cəmiyyətinin üzvi, dosent Gülbahar Aşurova, Daşkənddə özbək dilində çap olunan “Cahon adabiyyati” jurnalının Baş redaktoru Əhmədcan Melibayev, filologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Olimjon Davlatov və başqaları Anarı istedadlı yazıçı kimi xarakterizə ediblər. 

Sonda tərcüməçi Mamatkul Hazratkulov çıxış edərək Azərbaycan ədəbiyyatını çox sevdiyini, Anardan başqa bir sıra yazıçılarımızın əsərlərini də özbək dilinə çevirdiyini və gələcəkdə də zəngin ədəbi ənənələrə malik Azərbaycan ədəbiyyatından tərcümə işlərinin davam etdirəcəyini qeyd edib.

Sonda tərcüməçi Özbək dilində nəşr edilmiş “Əlbəttə görüşərik” adlı kitaba imza qoyaraq oxuculara hədiyyə edib. 

Qeyd edək ki, kitabda yazıçı Anarın “Dantenin yubileyi” və “Ağ qoç, qara qoç” povestləri, “Gürcü familiyası”, “Köhnə ilin son gecəsi”, “Etibar”, “Zəncir”, “Əl əli yuyar”, “Bir stəkan su” və digər hekayələri toplanıb.

 

“Hicran” tamaşası ilə sevilməyə başladı, Sonqulu və Şirbala obrazları ilə yaddaşlara həkk olundu. Hacıbaba Bağlrov - Azərbaycanın Xalq Artisti. Sağ qalsaydı 90 yaşını qeyd edərdi. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Hacıbaba Bağırov demək olar ki, yaratdığı bütün obrazlarla yaddaşlarda qalıb. Onun teatr tariximizdə özünəməxsus yeri var. Bu yeri o, heç şübhəsiz, öz sənətkar istedadının, zəhmətinin qüdrəti ilə fəth edib.

Çox maraqlı tərcümeyi-halı ilə seçilən Hacıbaba Bağırovun həyat yolu heç də hamar olmayıb. Uşaq ikən pionerlər sarayındakı dram dərnəyində çalışıb. Görkəmli rejissor Adil İsgəndərov onu “Vaqif”də Vidadi rolunda görəndən sonra teatr studiyasına dəvət edib. Hacıbaba Bağırov görkəmli teatr xadiminin rəhbərliyi altında aktyorluq sənətinin sirlərini öyrənib. Hələ uşaqlıqdan sevib-seçdiyi sənət onun qanına hopub. Sonra teatr fəaliyyətini Lənkəranda və Gəncədə davam etdirib.

Hacıbaba Bağırov yaradıcılığının Azərbaycan gülüş mədəniyyəti tarixində xüsusi yeri vardır. Sənətkarın repertuarına daxil olan obrazlar komik çalarları sayəsində qısa müddətdə tanınıb sevilməyə başlayıb. Onun milli mentalitetə uyğun olaraq yaratdığı və özünəməxsus yumorla oynadığı rollar Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının tarixinə həmişəlik daxil olub.

Hacıbaba Bağırovun əsl sənətkar kimi formalaşması, tanınması 1962-ci ildə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrına (indiki Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrı) dəvət aldıqdan sonra başlayıb. Burada fəaliyyət göstərdiyi 26 il ərzində yaratdığı 50-dən çox obrazın onun gülüş ustası kimi püxtələşməsinə və populyarlıq qazanmasına böyük təsiri olub.

Üzeyir Hacıbəylinin “Arşın mal alan”ında Soltan bəy, “O olmasın, bu olsun”da Məşədi İbad, Zülfüqar Hacıbəyovun “50 yaşında cavan”ında Orduxan, Süleyman Ələsgərovun “Həmişəxanım”ında Cəbi Cüməzadə, “Hardasan, ay subaylıq”da Novruzəli, Əşrəf Abbasovun “Həyətim mənim-həyatım mənim”ində Qulam, Emin Sabitoğlunun “Hicran”ında Mitoş, “Nəğməli könül”də Fərzəli, Vasif Adıgözəlovun “Nənəmin şahlıq quşu”nda Cəsarət, Soltan Hacıbəyovun “Qızılgül”ündə Nadir, Ağası Məşədibəyovun “Toy kimindir?”ində Uzun, Emin Sabitoğlu, Tamara Vəliyevanın “Bankir adaxlı”, “Sizinlə gülə-gülə”, “Bildirçinin bəyliyi”, “92 dəqiqə gülüş” trilogiyasında Sonqulu, “Məhəbbət oyunu”nda Nuruş, “On min dollarlıq keyf”də Fərzəli kimi tamaşaçıların dərin rəğbətini qazanmış rolları milli mədəniyyətimizin inkişafına xidmət edir.

Hacıbaba Bağırov sənətinin ən xarakterik xüsusiyyətlərindən biri də tamaşaçıda hüsn-rəğbət oyadan incə komik məqamları canlandırdığı obrazlar vasitəsilə açmaq məharəti olub. Dərin milli koloriti ilə səciyyələnən Hacıbaba Bağırov sənəti onu xalqımızın ən sevimli aktyorlarından biri etmişdir. Cəmiyyətin mənəvi saflaşması yolunda çalışan sənətkar çoxşaxəli yaradıcılığı ilə ölkəmizdə komediya janrı ənənələrini layiqincə davam etdirib. Teatr rəhbəri və teleşou təşkilatçısı kimi gördüyü işlər isə onun nadir istedadının yeni mühüm çalarlarını meydana çıxarıb.

Aktyor səhnə fəaliyyəti ilə yanaşı, Azərbaycan kinematoqrafiyasının inkişafına da öz sanballı töhfəsini verib. Onun kinofilmlərdə oynadığı müxtəlif xarakterli rollar Azərbaycan tamaşaçısının yaddaşına həkk olunub və kino sənətimizin diqqətəlayiq uğurları kimi qiymətləndirilib.

Hacıbaba Bağırov ilk dəfə 1964-cü ildə rejissor Ağarza Quliyevin “Ulduz” musiqili kinokomediyasında çəkilərək, teatrda olduğu kimi, bu filmdə də Möhsün surətini ustalıqla yaradıb. Aktyor müsahibələrinin birində bu rolu barədə belə deyib: “Möhsün mənim kinoda ilk rolumdur. Səhnədə Möhsünü oynamaq mənim üçün çox asan idi. Ancaq eşidəndə ki, bu operettanı ekranlaşdıracaqlar, çox həyəcanlandım. Əvvəla, mən heç zaman filmə çəkilməmişdim. Olsaydı, ilk rolum olacaqdı. Film ekranlara çıxanda qanadım olsaydı, uçardım. İlk dəfə idi ki, öz oyunuma oturub kənardan baxa biləcəkdim. Doğrudan da, “Ulduz” mənim aktyorluq fəaliyyətimə, aktyor asimanıma əsl ulduz bəxş elədi. Möhsün rolunun uğurunun başlıca səbəbi obrazın mənə yaraşması idi”.

Hacıbaba Bağırovun “Ulduz”da Möhsün, “Mehman”da Arif, “Onun bəlalı sevgisi”ndə Qaraxalov, “Alma-almaya bənzər”də Məmmədəli, “Şirbalanın məhəbbəti”ndə Şirbala rolları kino həvəskarları tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu obrazlara baxıb sənətkarın “Teatr, kino mənim həyatımdır” deməsinə haqq qazandırmaq olar.

Həyata 74 yaşında əlvida deyən sənətkar adını Azərbaycan teatr sənətinə elə əbədi həkk edib ki, bu gün olduğun kimi, hələ neçə-neçə qərinələr, əsrlər xatırlanacaq və onun sənət yolu gənc sənətkarlar üçün bir məktəb olaraq qalacaq.

Ruhu şad olsun!

Bazar ertəsi, 13 İyun 2022 09:40

“Vətən”in Türkiyə triumfu

 

Türkiyədə keçirilən Uluslararası Şeir Şöləni Azərbaycanın tanınmış şairi Ramiz Qusarçaylının qələbəsi ilə sonuclanıb. Onun səsləndirdiyi “Vətən” poemasının tərkib hissəsi olan “Azərbaycan bayrağı” və digər şeirlər Ziya Paşa mükafatını Azərbaycana gətirib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Türkiyə Kültür və Turizm Bakanlığının, Türkiyə Yazarlar Birliyinin təşkil etdiyi, açılışına Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təbrik məktubu göndərdiyi,

onlarla ölkə şairlərinin qatıldiğı Uluslararası Şeir Şöləni ənənəvi olaraq hər ilin bu vədəsində keçirilir və türkdilli şairləri əhatə edir.

 

“Kaspi” qəzetində Xanım Aydının  “Ədəbiyyatda gizli reklam” adlı yazısı dərc edilib. Yazının aktuallığını nəzərə alıb  portalımızın Daycest bölümündə oxucularımıza təqdim edirik. 

 

“Belə şeylər əvvəllər də olub, elə indi də var.  Mən heç vaxt pisi tərifləmərəm. Yazıramsa, deməli, yaxşıdır. Məndən çox adam xahiş edir, amma yaxşı olmayan haqda yazmıram. Və qeyd edim ki, bundan ötrü indiyə kimi heç vaxt pul almamışam”

Son zamanlarda reklam bazarı müxtəlif sahələrdə özünü fərqli formalarda göstərir. Maraqlısı budur ki, reklam işləri artıq ədəbiyyata da yol tapıb və bədii əsərlərdə özünü büruzə verməyi bacarıb. Dünya ədəbiyyatında xeyli əsərlər var ki, onlarda gizli reklama rast gəlmək mümkündür. Amma ədəbiyyatda reklam digər sahələrdəkindən fərqlidir. Daha doğrusu, onu qəbul edib-etməmək məsələsi fərqlidir. Axı ədəbiyyat intellektual bir sahədir. Və bir çoxları bədii əsər oxuyarkən, orada reklam brendi ilə rastlaşanda bəzən qıcıqlanır. Bəzən isə buna xüsusi diqqət ayırmadan oxuyub keçir. Təbii ki, oxucu buna xüsusi diqqət ayırmasa belə, istər-istəməz şüuraltısında həmin o brend qalır. Yəni reklam bununla da öz işini görmüş olur. 

 

Bazarda qızıl orta

Dünyada bədii ədəbiyyatda reklam yerləşdirməyin qəbul olunmuş, amma yazılmamış bir neçə qanunu var. Birincisi odur ki, reklam həddini aşmamalı və kitab reklam jurnalına dönməməlidir. Buna görə də bir əsərdə maksimum dörd brenddən istifadə etmək olar. Əks halda oxucu əsərdən heç bir zövq almayacaq. Bu gizli reklamların da hər bir ölkənin kitab bazarına uyğun qiymətləri var. Qiymət həm də brendin əsərdəki mövqeyindən asılıdır. Məsələn, brendin kitabda ancaq adı gedə, süjet xəttinin bir hissəsi ola, əsərin adına bağlana və bununla da, təbii ki, kitabın üzündə görünə, hətta brendin adı əsərin baş qəhrəmanının adı da ola bilər və s. Brendin adı əsərdə nə qədər geniş formatda əksini tapırsa, qiyməti də bir o qədər baha olur. Və əslində, bununla da oxucuya daha çox təsir etmiş olur. Amma bayaq da dediyim kimi,  bunun özü də normanı aşmamalıdır. Necə deyərlər, bu işdə də qızıl ortanı itirmək olmaz.  

 

Marketoloqlar və ədəbiyyat

Ümumiyyətlə, ədəbiyyatda gizli reklamın yaşı cavandır. Amma bəzi mənbələrdə qeyd olunur ki, hətta Jül Vern də “80 gün dünya ətrafında” əsərində gəmi kirayə verən nəqliyyat şirkətlərinin adlarını çəkdiyinə görə onlardan ödəniş alıb. Yeni dövrə gəlsək, bu işin favoriti Stiven Kinqdir. O, əsərlərinə çoxsaylı brendlər daxil etməyin ustası sayılır. Marketoloqlar kitablarda brendlərin reklamının məqsədəuyğun olduğunu hesab edir və bu işi uğurla inkişaf etdirirlər. Azərbaycan ədəbiyyatında da gizli reklam varmı? Və ümumiyyətlə, bizim yazıçılar buna necə baxırlar? Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev və yazıçı Varislə bu barədə söhbətləşdim.

 

Yaxşı olmayanı yazmıram

Çingiz Abdullayev  dünya ədəbiyyatında gizli reklamın olduğunu deyir: “Belə bir şey var. Və niyə də olmasın ki? Bəlkə, bir yazıçı əsərində, məsələn, doğrudan da, yaxşı bir maşını tərifləyir, reklam edir. Yalan demir ki! Düzünü deyir də. Pis deyil axı bu. Keyfiyyətli bir məhsulu, brendi tərifləyirsə, bu, əlbəttə ki, yaxşıdır. Yox, əgər keyfiyyətsiz malı tərifləyirsə, çox pisdir. Və bu zaman yalnız pulu fikirləşirsə, bu lap pisdir. Belə şeylər əvvəllər də olub, elə indi də var.  Mən heç vaxt pisi tərifləmərəm. Yazıramsa, deməli, yaxşıdır. Məndən çox adam xahiş edir, amma yaxşı olmayan haqda yazmıram. Və qeyd edim ki, bundan ötrü indiyə kimi heç vaxt pul almamışam”. 

 

Bədii əsərə kəsər verən reklam

Yazıçı Varisin fikrincə, belə tendensiya dünya ədəbiyyatında olub və bu gün də var: “Məsələn, Poulo Koelyo, Con Maksvell Kutzee çox istifadə edir. Orxan Pamukun əsərlərində çox müşahidə olunur bu. Əsərləri elə bil sənədli prozadır. Nə qədər yer, dükan, brend adları çəkilir. Mən deyərdim ki, bu iş reklamdan başqa, bədii əsərə həm də bir kəsər verir. Məsələn, deyək ki, oxucu əsərdə oxuyur ki, qəhrəman çay içdi. Bir də var yazıçı onu xırdalayıb yazır ki, qəhrəman çox gözəl yerli Lənkəran çayından içdi. İlk dəfə “Sonuncu ölən ümidlərdir” romanımda “Sirab” şirkəti ilə heç bir anlaşmam olmadan, sadəcə romanın xaricə də gedəcəyini bildiyimdən bu suyun adını çəkmişəm. Yəni bunu öz təşəbbüsümlə etmişəm ki, dünyaya çıxanda bilsinlər ki, Azərbaycanda belə bir mineral su var. Amma sonrakı yaradıcılığımda “Əzilmiş fotoşəkillər”,  Türkiyədə çap olunan “Son məktub” romanımda  artıq anlaşma ilə reklam vermişəm. Mən buna çox müsbət baxıram. Bu da ədəbiyyatın tərkib hissəsidir. Ədəbiyyatda gizli reklam olmalıdır”.

 

Qənaətim

Düşünürəm ki, marketoloqlar ədəbiyyata reklam gətirməyin xeyrini son dərəcə dəqiq fikirləşiblər. Baxın, televiziya verilişlərində çox vaxt reklam başlayanda əksər tamaşaçı kanalı dəyişməyə üstünlük verir, yaxud da ki, durub başqa işlərini görüb qayıdır ekran qarşısına. Və beləliklə reklamçı uduzmuş olur. Amma kitab bir ayrıca dünyadır, ətraf-aləmdən ayrılıb əsərə dalmaqdır, xüsusi diqqətdir. Oxucu kitabla bir vəhdət halına gəlir oxu zamanı. Reklamın hansı səhifədə, hansı cümlədə gələcəyini bilmir. Və rastlaşanda belə onu adlayıb keçə bilmir. Çünki bu, TV reklamı deyil. Burda bir sözü buraxmaqla əsərin məğzini, mənasını itirmək olar. Ona görə də, oxucu istər-istəməz əsəri söz-söz oxuyur və bununla da reklamı qəbul etmiş olur.

Günün fotosu: Dünya ölüm cəzası alan 3 əcnəbi döyüşçünün müdafiəsinə qalxıb

 

Britaniyalı Eyden Aslin və Şon Pinner, eləcə də mərakeşli Bragim Ssaadun əldəqayırma Donetsk Xalq Respublikası məhkəməsi tərəfindən “hakimiyyəti devirmək, qanunsuz olaraq Ukraynanım tərəfində vuruşmaq” ittihamları ilə ölüm cəzası alıblar və indi dünya bu qərarın ləğvi üçün ruslara təzyiq etməkdədir.

 

Foto: Euronews

 

Elman Eldaroğlu yazır

 

Çox xarizmatik adamdır. Özünəməxsus hərəkətləri, davranışı, məğrurluğu, dolğun mülahizələri, şux zarafatları, geyim tərzi onun varlığına xüsusi bir gözəllik qatır. Çöhrəsindəki nur bu gözəlliyi tamamladığından üz-üzə gələndə qarşındakı insanın şəxsiyyət olduğunun mahiyyətinə varırsan. 

Ünsiyyətdə həmişə səmimidir. Ruhən müstəqil olduğundan heç vaxt HAQQ SÖZü içində məhbus kimi saxlamır. Fikirlərini azad ifadə etmək onun adəti, müstəqil olmaq isə həyat tərzidir. Sədaqəti kimdə gördüsə, mərdliyi, cəsarəti kimdə tapdısa ona etiramla yanaşır...

Güclü müşahidə qabliyyəti var. Gördüklərini incələyib əsərlərə çevirməyi bacarır. Bu istedad ona İlahidən verilib. Rahatlığın nə olduğunu bilmir. Ərsəyə gətirdiyi kitabların sayı kifayyət qədər çoxdur. Elmi əsərlərinə gəldikdə isə hər biri örnək, təcrübə mənbəyidir. Haqqında dörd kitab işıq üzü görüb...

...Ömür-gün yoldaşı Həcər xanım tarix müəllimidir. Oğlu Aqşin kompyuter üzrə mütəxəsisdir. Qızı Güntəkin xanım isə psixoloq-pedaqoqdur...

1952-ci ildə Gədəbəy rayonunun İsalı kəndində dünyaya gəlib. 1961-ci ildən Bakıda yaşayır. Əmək fəaliyyətinə fəhləlikdən başlayıb. 1975-ci ildə Аzərbaycan Pedaqoji Universitetin filоlоgiyа fакültəsini bitirəndən sonra təyinatla Sааtlı rаyоnundа müəllim işləyib. 1977-1978-ci illərdə hərbi хidmətdə оlub və ordudan zabit kimi tərxis edilib.

1978-80-ci illərdə Аz.TV-də müхbir, Кinоlаşmа idаrəsində sərəncаmçı dirекtоr, “Аzərbаycаn gəncləri” qəzеtində хüsusi müхbir kimi fəaliyyət göstərib.

1980-84-cü illərdə Аzərbаycаn ЕА Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirərək, sоnrакı illərdə еlmi işçi, bаş еlmi işçi və eləcə də fəlsəfə каfеdrаsındа dоsеnt vəzifəsində çalışıb.

Ali Diplomatiya Kollecinin ümumi işlər üzrə prorektoru, Bakı Avrasiya Universitetinin elmi işlər və xarici əlaqələr üzrə prorektoru və kafedra müdiri, habelə müхtəlif illərdə “Mааrifçi” və “Mədəniyyət” qəzеtlərinin bаş rеdакtоru vəzifələrində işləyib.

1985-ci ildə fəlsəfə üzrə nаmizədliк, 1992-ci ildə dокtоrluq dissеrtаsiyаsı müdаfiə еtmişdir. 2002-ci ildə ona Fəlsəfə və Hüquq İnstitunun Еlmi Şurаsının qərаrı ilə fəlsəfə еlmləri dокtоru аdı vеrilib. Onlarla pyеsi müхtəlif dövlət tеаtrlаrındа tаmаşаyа qоyulub. Yazdığı mətnlərə görkəmli bəstəkarlar- Xəyyam Mirzəzadə, Zabitə Məmmədova, Tahir Əkbər, Şahid Əbdülkərimov və b. musiqi bəstələyib.

2019-cu ildə isə "Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adına layiq görülüb...

Onunla cəmi bir dəfə ünsiyyətdə olmuşam. Sumqayıtda, “DünyaTv” teleradio şirkətinin o vaxt yerləşdiyi Qarabağ klubunun qarşısında. Qəlyanına köz basıb, maraqlı söhbət edirdi. Müdriklərə xas olan təmkini, iti zəkası, dərin təfəkkürü, məntiqi ifadə etdiyi fikirlərə xüsusi məna verirdi... 

Azərbaycan mədəniyyətinə yorulmadan xidmət edən bu insana elə o vaxtdan da içimdə xüsusi bir rəğbət yaranıb. Üç aydır ki, 70 yaşına qədəm qoyub. Feyzbuk sosial platformasında fəal ağsaqqal ziyalılarımızdan biridir. Onu daim izləyir, zəngin təcrübəsindən yararlanmağa çalışıram…

Bəli, haqqında söhbət açdığım yazıçı, dramaturq Firuz Mustafa özü bir KİTABdır, ondan öyrəniləsi çox mətləblər var…

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.