Super User
“Lara Martin's Jazz Club” tamaşasını fərqləndirən nədir?
CAZ VƏ TEATRIN SİNTEZİ
Fevralın 18-də Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında keçiriləcək “Premyeralar paradı” festivalı çərçivəsində dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Aleksandr Ostrovskinin “Cehizsiz qız” pyesi əsasında hazırlanan “Lara Martin's Jazz Club” tamaşası nümayiş olunacaq.
Rus bölməsində ərsəyə gələn əsərin quruluşçu rejissoru İradə Gözəlova və layihənin bədii rəhbəri Əməkdar incəsənət xadimi Əliqismət Lalayevdir. Tamaşanın quruluşçu dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Fəxrəddin Atayev, musiqi tərtibatçıları Əməkdar artist Nərgiz Kərimova və adı Azərbaycanın gənc istedadlarının “Qızıl kitabı”na yazılan Nərminə İsmayılova, quruluşçu rəssamı Vüsal Rəhim, quruluşçu baletmeysteri Əməkdar artist Emin Əliyev, rejissor assistenti Tamilla Aslanovadır.
“Lara Martin's Jazz Club”da baş rolun ifaçısı Əməkdar artist Nərgiz Kərimovadır. Tamaşada Əməkdar artistlər Fərid Əliyev, Şövqi Hüseynov, Nahidə Orucova, aktyorlar Əliməmməd Novruzov, Rauf Babayev və Emil Heydərov iştirak edirlər.
Fərqli səhnə tərtibatı ilə seçilən bu tamaşada aktyorların canlı ifalarında məşhur caz kompozisiyalarından nümunələr təqdim olunacaq.
Qeyd edək ki, piano ifaçısı Nərminə İsmayılova və "DJ Maqa" – Məhəmməd Məmmədov da aktyorlarla eyni səhnəni bölüşəcəklər.
Xatırladaq ki, İradə xanım bundan əvvəl Musiqili Teatrda Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Kimdir müqəssir?”, SSRİ Xalq artisti Fikrət Əmirovun musiqiləri və “1001 gecə” nağıllarının motivləri əsasında “999-cu gecə” və İlyas Əfəndiyevin “Mənim günahım” (SSRİ Xalq artisti Q.Qarayevin musiqiləri əsasında) əsərlərinə quruluş verib. Peşəkar rejissorun hazırladığı tamaşalar teatrsevərlər tərəfindən hər zaman rəğbətlə qarşılanır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Ayın 22-də “Mərmər soyuğu” filmi YARAT-da nümayiş olunacaq
YARAT Müasir İncəsənət Mərkəzində rejissor Asif Rüstəmovun “Mərmər soyuğu” filmi nümayiş olunacaq. Fevralın 22-də göstəriləcək ekran əsəri uğursuz rəssam və sevgilisinin qarışıq münasibətlərindən bəhs edir.
Uzunmüddətli həbs həyatından sonra evə qayıdan ata ən radikal yollarla oğlunun həyatına müdaxilə etməyə çalışır.
Film, Tallin “Black Nights” Film Festivalı daxil olmaqla, bir sıra festivallarda iştirak edib və bir neçə mükafata layiq görülüb.
Filimdə rolları aktyorlar Qurban İsmayılov, Elşən Əsgərov, Natavan Abbaslı ifa edirlər.
Xronometrajı 88 dəqiqə olan ekran əsəri ingilis dilində subtitrlərlə göstəriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Hər gün bir Şuşa xəbəri
Türk dünyasının diaspor gəncləri Şuşada bir araya gələcəklər
Bu ilin sentyabr ayında Şuşada türk dünyası diaspor gənclərinin görüşü keçiriləcək. Bu barədə qərar Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planında yer alıb.
Tədbirlə bağlı işlərin icrası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi və Şuşa şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinə tapşırılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Mədəniyyət Nazirliyinin rəsm müsabiqəsinə əsər qəbulu bu gün bitir
Xəbər verdiyimiz kimi, Mədəniyyət Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyi, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti, Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Düşün və yarat” adlı yaradıcılıq müsabiqəsi keçirilir.
“Heydər Əliyev İli” çərçivəsində reallaşan müsabiqə düşüncənin inkişaf etdirilməsi məqsədilə keçirilir. Müsabiqədə iştirak etmək istəyənlər Bakı Xətai Sənət Mərkəzinin feysbuk qrupuna daxil olmaqla (https://www.facebook.com/groups/144172178999749/?ref=share) əsərin fotosu ilə bərabər, texnikası, materialı, adı, həmçinin müəllif adı, soyadı, təvəllüdü, təhsil aldığı məktəb və əlaqə nömrəsini yerləşdirərək qoşula bilərlər.
Müsabiqədə 12 yaşdan yuxarı hər kəs iştirak edə bilər. Ölçü və texnika sərbəstdir. İştirakçı bir və ya iki əsəri təqdim edə bilər. Əsərlər tək-tək yerləşdirilməlidir.
Müsabiqəyə əsər qəbulunda bu gün son gündür.
Müəllifin yaşı nəzərə alınmaqla ərsəyə gətirdiyi əsər əsas götürüləcək. Kənar (müəllim, valideyn) müdaxiləsiz işlərə üstünlük veriləcək.
Müsabiqədə xarici ölkə vətəndaşları da iştirak edə bilərlər. Birinci turdan keçmiş müəlliflərin əsərləri sərgidə nümayiş olunmaq üçün Xətai Sənət Mərkəzinə dəvət olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
“Məni göndərin cəhənnəmə” - Xeyrəddin Qocanın satirik hekayəsi
Yazıçı Xeyrəddin Qocanın satirik “Reklam” hekayəsi Gülüş Klubunun bugünkü buraxılışında diqqətinizə çatdırılır.
Reklam
Başınız sağ olsun, qalanlara Allah ömür versin, bir nəfər ölür, gedir o dünyaya. Uzaqdan musiqi, çal-çağır səsi eşidilir. Yaxınlaşır, görür burada kefdir. Musiqi bir tərəfdə, huri-qılmanlar bir tərəfdə, yemək-içmək bir tərəfdə. Quşlar cəh-cəh vurur. Gül bülbülü çağırır, bülbül də gülü. Xülasə, adam baxanda hayıl-mayıl olur. Soruşur ki, bura haradır, deyirlər cəhənnəmdir. Ömrünü bizlərə bağışlayıb gedən də fikirləşir ki, bu dünyada çox fırıldaq işlər görüb, onsuz da cənnətə gedə bilməyəcək, elə cəhənnəm də pis deyil. Odur ki, dillənir:
- Məni göndərin cəhənnəmə.
Arxasından bir təpik vurub atırlar cəhənnəmə. Görür paho, burada nə musiqi var, nə huri-qılmanlar, nə yemək-içmək, nə də quşların cəh-cəhi. Baxır ki, bədheybət inkir-minkirlər mizan-tərəzi qurublar, özlərinin də əllərində yekə-yekə toppuzlar kəsdiriblər bunun başının üstünü, haqq-hesab soruşurlar. Yalan danışsa, toppuzlar dəyəcək başına. Qorxa-qorxa heyvərə bir inkür-minkirdən soruşur:
- Bəs bura cəhənnəm deyil?
İnkir-minkir cavab verir:
- Özüdür ki, var!
Rəhmətlik soruşur ki, bəs haradadır o gördüyüm kef, huri-qılmanlar?..
İnkir-minkir daha qoymur kişi sözünü bitirsin, toppuzu təpəsinə ilişdirib cavab verir:
- Ay bədbəxt, sənin gördüklərin reklam idi...
Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
“Dizim sındı və mən... aktyor oldum”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir. Növbəti təqdim edilən Səməndər Rzayevdir.
SƏMƏNDƏR RZAYEV
(1945-1986)
***
Ailəmiz çətinliklə, qıtlıq, kasıblıq içində dolanırdı. Anam adımı qısaldaraq mənə Səməni deyirdi. Kasıbçılığı uşaq hissiyyatı ilə duyur, ailəyə kömək etmək üçün nə iş olsa gedirdim. Mən pul qazanmağa başlayanda hələ çox balaca idim.
Bir gün tay-tuşlarımla kənd klubunun yanında oynayanda açıq qapıdan divarlara vurulmuş plakatları gördüm. Mənin baxışlarım klub müdirəsinin diqqətindən yayınmadı.
– Niyə elə baxırsan, oğlum, xoşuna gəlir? – soruşdu.
– Yox, baxıram ki, mən bunlardan yaxşı çəkərəm, yazaram, rəngləri daha yaxşı yaraşdıraram bir-birinə, – cavab verdim.
– Çək gətir, baxaq, xoşuma gəlsə, bunların yerinə sən çəkənləri asaram.
İki gün sonra iri bir plakatı qucağıma alıb kluba getdim. Müdirə məni görəndə heyrətini gizlədə bilmədi.
– Nə məsuliyyətli uşaqsan. Halal olsun, – deyib, çəkdiyim plakatı klubun ən görkəmli yerinə asdı. Üstəlik mənə zəhməthaqqı da verdi.
Bu minvalla anamın kasıb süfrəsi oğul qazancı görməyə başladı.
***
Bir gün qazandığım pulu anama verib tay-tuşlarımla oynamağa getdim. Yağışdan sonra yer palçıqdan sürüşkən olmuşdu. Birdən üstündə oynadığımız körpüdən sürüşüb üzüaşağı yuvarlandım, dizimdən ağır zədə aldım. Diz qapağım sındı, düz dörd ilə yaxın gah xəstəxanada, gah evdə müalicə olundum.
Elə gələcək həyatım da o vaxt müəyyənləşdi. Hər gün radio tamaşaları, verilişləri dinləməkdən başqa əlacım olmadığından bu sənətin sehrinə düşdüm. Xüsusən “Arxip baba və Lyonka” radio-tamaşasındakı Arxip baba rolunda Ələsgər Ələkbərovun səsi mənim aktyor olmağımda önəmli rol oynadı.
Orta məktəbi bitirib İncəsənət İnstitutunun aktyorluq fakültəsinə qəbul olundum, özü də Rza Təhmasib kimi bir nəhəngin kursuna düşdüm. Daha doğrusu, imtahan götürən Rza Təhmasib öz kursuna yığdığı uşaqlar arasında mənim adımı qırmızı haşiyəyə aldı.
İlk vaxtlar Rza Təhmasib mənim filmə çəkilməyimə, teatrda işləməyimə icazə vermirdi:
– Tələsmə, hələ püxtələş, öyrən, tez məşhurlaşsan, tez də məhv olarsan, – deyirdi.
Ona görə də yalnız institutu bitirəndən sonra təyinatla Sumqayıt teatrında işləmək hüququ qazandım.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Öz xarakterini idarə edə bilmək - Uğur qazanmaq üçün lazım olan 15 keyfiyyət
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini sizlərə təqdim edir
Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.
Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı parametrləri xüsusi olaraq qabardardım:
10. Öz xarakterini idarə etmək.
Uğur qazanmaq istəyən şəxs öz eqosunun fövqündə dayana bilən, onu istədiyi səmtə yönəldə bilən şəxs olmalıdır. Sən uğur marafonuna çıxmısan, amma tənbəlsən. Zəhmət çək, tənbəlliyin daşını at. Qətiyyətsizsən? Özünü dəyiş. Utancaqsan? Xilas ol bu xüsusiyyətdən. Qorxaqsan? Özündə güc aşıla.
İnsan xarakteri bir qatardır ki, bu qatar da ayrı-ayrı xüsusiyyət vaqonlarından ibarətdir. Son məntəqəyə getdiyin yolda hansı vaqon sənin sürətini azaldır, sənə hərəkətində maneçilik törədirsə ondan qurtulmalısan. Əks halda, mənzil başına yetişməyin mümkünsüz olacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02. 2023)
İslam Səfərlinin 100 illiyi qeyd edilib
Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin təşkilatçılığı ilə Səbail rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin Mərkəzi Kitabxanasında görkəmli şair, dramaturq, Əməkdar incəsənət xadimi İslam Səfərlinin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Bir şair ömrü” adlı tədbir keçirilib.
Baş İdarənin məlumatına görə, tədbirdə şairin zəngin yaradıcılığı, lirik və vətənpərvərlik ruhlu, doğma Azərbaycanı tərənnüm edən şeirləri, bir-birindən maraqlı poemaları, dram əsərləri, eyni zamanda, tərcüməçilik fəaliyyəti haqqında geniş söhbət açılıb.
İslam Səfərlinin əsərlərindən ibarət elektron kitab sərgisi, şairin həyat və yaradıcılığını əks etdirən videoçarx nümayiş olunub, nəğməkar şairin sözlərinə bəstələnmiş mahnılar səsləndirilib.
Sonda ədibin ailə üzvləri onunla bağlı xatirələrini bölüşüblər və kitabxanaya kitablar hədiyyə ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Roin Metreveli: Heydər Əliyev dünya miqyasında ən nüfuzlu siyasətçilərdən biri idi
HEYDƏR ƏLİYEVİN 100 İLLİYİNDƏ ONUN BARƏSİNDƏ 100 RƏY
Keçən əsrin 60-cı illəri Cənubi Qafqazın siyasətində, iqtisadiyyatında, eləcə də, mədəniyyətində baş verən mühüm dəyişikliklərlə yadda qalıb. Həmin illərdə Heydər Əliyevin Azərbaycan SSR Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçilməsi Azərbaycanın iqtisadiyyatı və bütövlükdə ölkənin bütün sahələrdə inkişafında mühüm rol oynadı.
Bu sözləri Gürcüstanın Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik Roin Metreveli Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevlə bağlı xatirələrini AzərTAC-ın Gürcüstan müxbiri ilə bölüşərkən söyləyib.
O deyib: “Mən o xoşbəxt insanlardan biriyəm ki, onunla bir neçə dəfə görüşmüşəm. Keçən əsrin 90-cı illərində İvane Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universitetinin (TDU) rektoru idim. Universitetin Ali Şurasının qərarı ilə Heydər Əliyev TDU-nun fəxri doktoru adına layiq görülmüşdü. Həmin ilin yazında o, böyük nümayəndə heyəti ilə Tbilisiyə səfərə gəldi. Aprel ayının əvvəlində Heydər Əliyev nümayəndə heyəti ilə TDU-ya baş çəkdi. Heyətə siyasətçilər, Milli Məclis sədri, akademiklər Ziya Bünyadov və İqrar Əliyev kimi görkəmli tarixçilər daxil idi. Təntənəli mərasimdə Gürcüstan Prezidenti Eduard Şevardnadze də iştirak edirdi. Mən rektor olaraq TDU-nun fəxri doktoru mükafatını Heydər Əliyevə təqdim etdim. O, çox məmnun idi. Çıxışında necə səmimi insan olduğunu göstərdi”.
Akademikin sözlərinə görə, mükafat münasibətilə Eduard Şevardnadze, alimlər və tələbələr də Ulu Öndəri təbrik ediblər. Onun çıxışı çox yaddaqalan olub: “O, gürcü xalqına böyük sevgisindən danışdı, universitet və tələbələrə xoş sözlər ünvanladı. TDU-nu Bakı Dövlət Universiteti ilə müqayisə edərək, bu haqda öz fikirləri ilə bölüşdü, həmçinin yaxın illərdə BDU-nun yubileyinin keçiriləcəyini bildirdi. Belə bir təntənəli mərasimdə mən onun TDU-nun fəxri doktoru seçilməsi ilə bağlı və bu ada layiq görülməsi haqda fikirlərimi bölüşdüm. Sonda diplom və medalı ona təqdim etdim. Mərasimdə Eduard Şevardnadze təbrik nitqini söylədi. Sonra biz üçümüz – mən, Heydər Əliyev və Eduard Şevardnadze bir yerdə söhbət edərək bir çox məsələlərin müzakirəsini apardıq. Biz söhbət əsnasında bütövlükdə Qafqazın inkişaf perspektivləri barədə fikir mübadiləsi apardıq. Bu ilk görüş xatirəmdə böyük iz buraxıb.
Heydər Əliyev böyük siyasətçi olaraq həmin illərdə Azərbaycanda nəinki iqtisadiyyatın, həmçinin mədəniyyət və elmin inkişafına da xüsusi diqqət yetirirdi. Mən deyərdim ki, Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbər seçilməsindən sonra bu ölkə mədəniyyət sahəsində öz intibah dövrünə qədəm qoyub. Bu illərdə həm Gürcüstan, həm də Azərbaycan iki dövlət başçısının rəhbərliyi altında bir çox mədəniyyət sahəsində keçirilən festivalların qalibi olublar.
Ulu Öndərlə ikinci görüşünü xatırlayan akademik deyir: “Onunla ikinci dəfə 1998-ci ildə görüşüm oldu. Həmin ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (Bakı Dövlət Universiteti) 80 illik yubileyi qeyd edilirdi. Mən Bakıya yollanan nümayəndə heyətinə rəhbərlik edirdim. Yubiley tədbirində Türkiyənin təxminən 15 rektoru iştirak edirdi. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin rektoru, akademik Viktor Sadovniçi də mərasimə qatılmışdı. Heydər Əliyev rektorlarla ayrıca görüş keçirməyə qərar verdi. O, çıxış edəndən sonra söz rektorlara verildi. İlk öncə türkiyəli rektorlar çıxış etdi, mən və Viktor Sadovniçi qaldıq. MDU rektorunun çıxışından sonra söz mənə verildi. Fikirləşdim ki, iki saatlıq görüşdən sonra Heydər Əliyev yorğun ola bilər. Mən ona müraciət edərək xatırlatdım ki, rektoru olduğum TDU-nun fəxri doktorudur. O, şad olduğunu söylədi və 40 dəqiqə ərzində Gürcüstan və bizim dostluğumuzdan danışdı. Heydər Əliyev böyük mənəvi zənginlik saçan insan idi. Onun gördüyü işlər o qədər böyükdür ki, bütün miqyasını dəyərləndirmək mümkün deyil. Mən deyərdim ki, Heydər Əliyev dünya miqyasında ən nüfuzlu siyasətçilərdən biri olub”.
R.Metrevelinin fikrincə, dünyada bir nömrəli adamlar olub, ancaq Heydər Əliyev fenomeni doğrudan da tarixi hadisədir. O, dünyaşöhrətli siyasətçi, görkəmli bir şəxsiyyətdir.
Sevindirici haldır ki, belə bir tarixi şəxsiyyətin siyasi kursunu ləyaqətlə davam etdirən praqmatik siyasətçi İlham Əliyev var.
“Bu gün Azərbaycan Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında inkişaf edir. İlham Heydər oğlu dərin təhsilli şəxs, vəziyyətə hakim dövlət başçısıdır. Hesab edirəm ki, o, atasının yolunun və işinin layiqli davamçısıdır”, – deyə Roin Metreveli vurğulayıb.
R.Metreveli sonda Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi ilə bağlı Azərbaycan xalqını təbrik edib, xoş arzularını çatdırıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02.2023)
Ağzında Ay işığı tutmuş balıq, üzür nigaran dənizə doğru - Van Fanın şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində bu gün növbədə “Tərcümə saatı”dır, AYB Moskva bölməsinin katibi, şair-tərcüməçi Afaq Şıxlının Vyetnam ədəbiyyatından tərcümələrini təqdim edirik.
TƏRCÜMƏ SAATI
Dağınıq düşüncələr ustası
Şöhrətilə öz ölkəsinin hüdudlarını aşıb keçmiş çağdaş Vyetnam şairi və nasiri May Van Fan yaradıcılığına müraciət etmək mənim üçün, bir tərcüməçi kimi, çox maraqlı oldu.
Yalnız şair və nasir deyil, həm də fəal ictimai xadim olan May Van Fan hələ II Qarabağ savaşı zamanı bizi dəstəkləyənlər sırasında olması ilə diqqətimi çəkmişdi. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevə müraciətlə yazılan məktubda onun da imzası vardı:
“...Biz – şairlər və yazıçılar müharibələrə qarşı olsaq da, sizin fərqli durumunuz hər birimizi düşünməyə vadar edir. Siz kiminsə torpaqlarını zəbt etmirsiniz. Siz öz ölkənizdə, öz torpaqlarınızı azad etmək üçün döyüşürsünüz.
Həqiqətsevər siyasətçilərin də dediyi kimi, Sizin başqa çıxış yolunuz yoxdur. Bilirik ki, Azərbaycanın və Azərbaycan xalqının gələcəyi naminə bu addımı atmalı idiniz.
Biz Sizi və Sizin xeyirxah xalqınızı ürəkdən dəstəkləyirik!”
May Van Fan 1955-ci ildə Vyetnamın quzey bölgəsində, Ninbin əyalətinin Kimşon mahalında dünyaya gəlib.
Xanoyedəki Xarici dillər kollecinin Dilçilik və rus mədəniyyəti kafedrasının məzunu olmuş, sonra isə təhsilini Belorusiyada (1983) Qorki adına Pedaqoji institutda davam etdirmişdir.
Hazırda Xayfon şəhərində yaşayıb yaradır.
Əsərləri dünyanın 40-a yaxın dilinə rus, ingilis, fransız, belorus, italyan, ispan və s.) tərcümə edilib.
Varlıqda həqiqəti, adilikdə mənanı, sadədə gözəlliyi görmək, təbiətin və hadisələrin fitrətinə varmaq May Van Fan poeziyasının əsas özəlliklərindəndir.
Canlı təbiət rəsmlərinin lirikası, sevgi, dostluq, həyat, ümid, nigaranlıq, günümüzün gerçəklikləri – bütün bunlar müəllifin şeirlərində sadə fəlsəfi fikirlər kimi təqdim olunub. Doğrudur, sadə və fəlsəfi kimi məfhumlar, ilk baxışdabir-birilə uzlaşmır, lakin May Van Fan xüsusi bir ustalıqla buna da nail olmuşdur.
Onun şeirlərində həm Vyetnam xalqına, həm də bütün insanlığa ünvanlanmış ismarışlar vardır.
Uzaqlarda yaşasa da, xalqımızın yaxın dostlarından olan May Van Fanın şeirlərini oxuduqca gözümüzün önündə qəribə, maraqlı poetik surətlər canlanır. Onun düşüncə tərzində Kafkaya bənzərlikvardır.
Müəllifin yaradıcılığında daosizm, zen-buddizm, eləcə də ekzistensializm xətləri bir-birilə kəsişir. Bəzən insana elə gəlir ki, Van Fan Yeri bir quş uçuşu zirvəsindən seyr edir, çoxlarının görə bilmədiyini görür, duya bilmədiyini duyur...
“Qəflətən bəlli olur ki, bizim hamımızın qan qrupu birdir. Biz bu isti qırmızı çayın damarlarımızda axmasına mane ola bilmirik. Mən elə həmin adamam, lakin bir qədər fərqli. Bir böcək və ya yırtıcı kimi müstəqil və azad... Sudakı balıq, göy üzündəki quş kimi xoşbəxt...”
Əzabkeş Vyetnam torpağında belə bir fenomenin yetişməsi bir Tanrı lütfüdürdesək, yanılmarıq.
Düşünürəm ki, artıq bir çox dillərə tərcümə olunaraq sevilmiş May Van Fan şeirlərinə müraciət edən Azərbaycan oxucusu da boşuna vaxt itirmiş olmayacaq. Əksinə, mənən daha da zənginləşəcək.
Bu şeirlərin əsl dəyəri, bəlkə, bu gün, bəlkə də, qərinələr sonra veriləcək. Bilmirəm. Amma onu bilirəm ki, bir şair haqqında geniş təsəvvürə malik olmaq üçün ilk növbədə onu oxumaq gərəkdir.
Gəlin birlikdə oxuyaq, bilək və tanıyaq! İnanıram ki, tanıdıqca sevəcək, sevdikcə daha yaxından tanıyacaqsınız.
Çay yatağındakı daşlar
Suların rahat axmasına izn verin!
Nə zamandır üşüyür bu daşlar...
Çağlayan suların yuyub buza döndərdiyi
hərəkətsiz, sakit daşlar...
Baharmı gəlmiş?
Çiçəklər cığırların boynuna dolanmış.
Quşlar cəh-cəh vurur...
Çaya sarı əyilmiş ağaclar yırğalandıqca
qayalar da silkələnir sanki.
Yabanı çiçəklərin gözəlliyi əbədi hüzur kimidir...
Gurultuyla axan sulara göz yumur daşlar.
Boz pəncəli lanqurlar[1]
ağacların kölgəsini silkələyir.
Narın-narın yağış yağır,
süzülür torpağın ən mübhəm guşələrinə...
Buludlar səmadan asılı qalmış...
Quava[2] ətri bürümüş meşəni...
Kirpi iynələrini qabardıb durmuş …
Önəmli olan –
hər kəs
və hər şey
öz yerindədir bu an...
Külək əsir...
Biz dar dalanlarda,
yaşıl otların üstündə, qaranlıq köşələrdə,
ağacların altında öpüşürdük.
Topuğa kimi suya batmışdı ayaqlarımız...
Sərt külək əsmişdi,
təzə-tər yarpaqlarla qidalanan tırtıl da
sənin çiynindən mənimkinə düşmüşdü.
Hələ də uçmağa davam edir arılar.
Şəlalələr eyni ahənglə axır,
yağış da aram-aram damcılayır...
Başlarını eyni tərəfə əymiş ağaclar...
Yenta[3] dağındakı çiçəklər
Dağın zirvəsində bitən çiçəklər
nə dəli rüzgarlardan qorxmuş,
nə başı üstdən ötən buludlardan.
Yeddi yüz il bundan öncə
İmperator
Xoanq Tran Nxan Tonq
bu çiçəklərin yanından ötərkən
onlara təzim etmiş.
Sən də, mən də,
övladlarımız da –
onları görərkən baş əyib keçək!
...Dağın ətəyində
bambuk dəyənəklərə dirənərək
irəliləyən ziyarətçilər
gözlərini yuxarı dikmişdilər;
alışıb-yanan çiçəklərin tüstüsü göyə qalxırdı.
Gün doğarkən
Yamaclarda
selə dönən su...
Bir qaya başında
hüzur içində yatan daş...
Keçən gecə yağan yağış...
Yağışdan öncə və sonra burada oturan biri...
Sənsiz çox darıxıram...
Tərpənməyə belə qorxuram;
mavi səmanı içimə çəkirəm,
canıma hopsun deyə...
Bitmək bilməyən leysan yağışlar
çınqıl daşları yuyub təmizləmək üçünmüş sanki...
Bu əsrarəngiz təbiət rəsmi
həyatı
dəlicəsinə sevməyə vadar edir məni:
Günəş doğarkən
nur çilənir dağların zirvəsinə.
Torpaq
bir ana bətnidir sanki...
Səni ağzımda dilim kimi qoruyacağam
Səni ağzımda dilim kimiqoruya bilsəm...
Müharibələrdən, xəstəliklərdən...
Gözlə görülməyən
zəhərli oxlardan.
Dedi-qodudan, qeybətdən,
yalanlardan və təhlükələrdən...
Yolunda tikanlar olmasa daha.
Divarlar hörsəm –
səni çovğunlardan qorumaq üçün...
Yanaqlarıma toxun barmaqlarınla,
qolunu yüngülcə tərpədərək
zümzümə et
asta-asta,
səni öpməyə izn ver...
Sən
ağzında Ay işığı tutmuş balıqsan,
üzürsən
nigaran dənizə doğru...
Telefonda necə təmiz,
necə xəfifdir səsin...
Bir içim su kimi...
Yenicə boy vermiş incə fidan,
Yetişmiş şirin bəhər,
Bulağın zümzüməsi kimi...
Xəttin o başınadək olan məsafə –
tarlalar, düzlər, kəndlər.
Dərin köklər...
Qapılar açılır aramızda.
Səni eşidə bilirəm:
ilıq torpaqda müqəddəs izlər açan dərin köklər,
dərələrdən keçən çaylar,
tikilən və çiçəklənən kəndlər,
geniş düzlər, yamyaşıl tarlalar sayəsində.
Qoy səsini duyum.
Cəfəng və mənasız sözlər söyləməyə davam et.
Onsuz da
bir neçə dəqiqə sonra adiləşəcək hər şey.
Getdikcə uzaqlaşan yosunlu dalğalar,
zərifliyin şirin dadı
və çınqıllı sahil qalacaq yalnız...
Göylərin nəhayətsiz olduğu yer
İsti yay mövsümü bitmək üzrə...
Ağaclar
çağlayan bulaqların yaxınlığındaca
susuzluqdan yanır...
Torunu cırmış balıqlar pozar zamanın düzənini.
Sonsuzluğa atlamadan öncə sıxılar insan.
Uca qüllələr
fəzanı zəbt etmiş sanki.
Göy muncuqlarla süslənmiş tac qoy başına,
parlasın saçların.
Şimşək, ildırım, fırtına –
qorxmaz heç nədən.
Sən də qorxma.
Üzün Ayın görünməyən tərəfi kimidir...
Şirin meyvə kimi,
qızıl rəngli düyü kimi...
Nədənsə
düyü buxarına bürünmüş ixtiyar qadın
və kişi surətləri kövrəldir məni..
Buxar canıma hopur,
bir-birinə hörür buludları,
hər nəfəsdə bir ümid doğurur.
Soyuq yağış üşüdür sinəmi.
Hər şeyi, ləziz bir yeməyin dadı kimi,
yaddaşıma həkk etmək üçün...
Həqiqət – kəlmələri azad edər,
qurtuluş yox!
Özümə əmin olduqca
atəşin ağzındakı damğanı
bir o qədər aydın görürəm...
İlbaşı arınması
Nə qədər yuyunsam da,
hələ təmiz deyiləm.
Çırağın işığında
arınmaq üçün
geri dönürəm.
Çiyinlərimə düşsün işıq,
sonra əllərimə, çənəmə,
ayaqlarıma, dizlərimə,
gözlərimə...
Hər küncə-bucağa işıq yayılsın –
bütün gizli köşələrə...
Qızmar dəmiri suya cəzb edən qüvvə kimi,
qol-budaq atan ağac kimi
nəhayətsizdir onun gücü.
Baharın xətrinə arınıram.
Səssizcə ata-babalarımı yada salıram.
İşığa dalıram, sadəcə,
İşıq selinin altında adını anıram.
Beşik kimi yırğalanır işıq,
Uzaqda olanları düşünürəm...
Qoy çırağımız
getdikcə daha gur yansın!
Acı dərman
(Cho Ngoca ithaf olunur)
Atəş yandırıb, yaxır səni, mənim balam.
Mən isə, sənin atan,
yanıb külə dönürəm.
Dərman acıdır, amma gözləyə bilmərik.
Əlimdən tut.
Bax, necə də şehə bənzəyir bu damcılar.
Bardaq da dolu deyil.
Gecə yaman soyuqdur!
Bilirsən,
incə ləçəklər
məhz acı köklərinin sayəsində gözəl ətir saçır.
Tər damcıları
əlimdə döyənəyə dönür sanki,
bahar süzülür bardaqlara...
Atanın
göz yaşı dövrü başlar,
acı-acı ağlar həqiqət.
Yuxuda nə görürsən, körpəm?
Dərmanı pəncərənin qarşısına qoyuram.
Böyüyüb mənim yaşıma çatanda
tufan qopacaq
bu bardağın dibində.
Qonaqla vidalaşarkən
Çayı dəmləyib gəldim,
Sən demə, qonaq getmiş.
Zəng etdim,
“Dünyasını dəyişəli
yeddi ildir” – dedi ailəsi.
Bir yanlışlıq var.
Evimdə
alt-üst olmuş hər şey.
Divardakı şəkli kim çıxarmış?
Qurma saat haradadır?
Bu ucuz çay dəstini kim gətirmiş?
Qonşulara baş çəkdim,
Ərzaqların dəyərini soruşdum:
bəzi qiymətli növlər var,
bəzi növlərin qiyməti var.
Evdəyəm.
Çay hələ istidir.
Qonağın piyaləsini qarşıma çəkdim.
Ölüm təklükəsi saçan buxar
önümdə
bir adam boyu yüksəldi.
Və bir göz qırpımında yox oldu.
Fleyta…
Fleytaya nəfəs verirəm... Budur
cənnətə gedən yeddi yol:
do, re, mi, fa, sol, lya, si.
Havada qanad çalan
yeddi kəpənək.
Səmada bərq vuran
yeddi əsrarəngiz rəng.
Yerə düşən kölgədə
zərif bir fleyta silueti...
Dodaqlarımı ona toxundurmağa
və dönə-dönə öpməyə
vadar edir məni.
Bəmdən zilə keçərək
saysız-hesabsız səslərlə
oyadır gecəni.
Düymələrin üzəri ilə addımlayan gecənin
ayaq səsləri duyulur.
Kainat qulaq kəsilir bu ahəngə.
Yumşaq, incə notlar
mənim hələ də var olduğumu
xəbər verir uğursuz sahilə.
Və sabah oyananda
uğur limanının məni qarşılayacağına
inandırır.
İçimdəki boşluqların
bu doğma səslərə ehtiyacı var,
bir körpənin
ana südünə ehtiyacı olduğu kimi.
Fleytanın səsi nurtək
süzülür vücuduma
və ona daha da sıx sarılmaq keçir könlümdən.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.02. 2023)
